NØI DUNG HYPERLINK "http://www.blogsach.com/product_info.php?products_id=71" ¯c Nhân Tâm - Bí Quy¿t Thành CôngSÁCH

Ch°¡ng MÙt

MuÑn l¥y m­t ëng phá tÕ ong

Ngày 7 tháng 5 nm 1931, m°Ýi ngàn ng°Ýi ß chân thành Nïu ¯Ûc (New York) °ãc måc kích mÙt cuÙc sn ng°Ýi sôi nÕi ch°a tëng th¥y. MÙt trm nm m°¡i lính công an bao vây mÙt cn phÑ Ã b¯t tên y cing mang hai cây súng sáu trong mình. HÍ leo lên mái nhà chung quanh, dùng h¡i cay và trong h¡n mÙt ti¿ng Óng hÓ, c£ mÙt khu mù lÇ nh¥t cça Nïu ¯Ûc vang lên ti¿ng súng và ti¿ng "l¡ch t¡ch" cça liên thinh. Crowley núp sau chi¿c gh¿ Çm bông, b¯n l¡i lính không ngëng.

Khi b¯t °ãc y rÓi, viên giám Ñc công an tuyên bÑ: "Nó vào h¡ng tÙi nhân nguy hiÃm nh¥t. Nó muÑn gi¿t ng°Ýi là gi¿t, không vì mÙt lý do gì h¿t".

Nh°ng còn chính tÙi nhân, Crowley, y tñ xét y ra sao? MuÑn biét, b¡n hãy Íc hàng sau này mà y vëa chÑng cñ vÛi lính vëa vi¿t à l¡i cho Ýi "D°Ûi lÛp áp này, trái tim ta ­p, chán ngán, nh°ng th°¡ng ng°Ýi, không muÑn làm h¡i mÙt ai h¿t".

Không muÑn làm h¡i ai h¿t!V­y mà tr°Ûc ó m¥y ngày, khi mÙt ng°Ýi lính công an l¡i g§n y à hÏi y gi¥y phép lái xe h¡i, thì y x£ ngay mÙt lo¡t súng, gi¿t ng°Ýi ó téc thì. MÙt k» sát nhân không gÛm máu nh° v­y mà còn tñ khoe: "Trái tim th°¡ng ng°Ýi, không muÑn làm h¡i mÙt ai h¿t!".

Tr°Ûc khi lên ngÓi gh¿ iÇn à chËu tí hình t¡i khám Sing Sing, y còn than: "Tôi chÉ tñ vÇ mà ng°Ýi ta xí tôi nh° v­y ó".

Ngh)a là trong thâm tâm y, y nh¥t Ënh không chËu nh­n y có tÙi.

B¡n s½ nói: "Thì chÉ có nó ngh) th¿, ché còn ai l¡ Ýi nh° v­y nïa".

Không âu, th°a b¡n: k» thù sÑ mÙt cça n°Ûc Mù. Al Copone, tên §u £ng n c°Ûp ã làm cho châu thành Chicago kinh khçng, cing nói: "Ta ã dùng nhïng nm t°¡i ¹p nh¥t trong Ýi ta à mua vui cho thiên h¡, v­y mà ph§n th°ßng chÉ là bË chíi và bË sn b¯n nh° con thú dï".

Mà c£ Dutch Schluts, mÙt trong nhïng tên c°Ûp lãi h¡i nh¥t ß Nïu ¯Ûc cing tuyên bÑ vÛi mÙt ký gi£ r±ng y là ân nhân cça thiên h¡.

Viên Giám Ñc khám Sing Sing, ông Lawes, vi¿t "ß Sing Sing, nhïng tÙi nhân Áu tñ cho hÍ cing có tâm tr¡ng thong th°Ýng khác Ýi chi h¿t. Cing lý lu­n, gi£ng gi£i, t¡i sao chúng bË b¯t buÙc ph£i c¡y tç s¯t ho·c bóp cò... và tuy¿n bÑ r±ng bÏ tù chúng th­t là b¥t công".

N¿u ba tên c°Ûp ó và bÍn khÑn n¡n °Ýng n±m trong khám, tñ cho mình vô tÙi nh° v­y thì nhïng ng°Ýi mà chúng ta g·p m×i ngày, ß ngoài °Ýng, c£ các b¡n nïa, c£ tôi nïa, chúng ta ra sao?

Cho nên ông John Wannamaker, mÙt th°¡ng gia lÛn, có l§n ã tñ thú: "Të 30 nm nay, tôi ã hiÃu r±ng: sñ chÉ trích ch³ng ích lãi gì h¿t". ÔNg ã sÛm hiÃu bài hÍc ó. Riêng tôi, tôi ã ph£i ph¥n ¥u trong mÙt ph§n ba th¿ k÷ tr°Ûc khi th¥y ló ra ánh sáng cça chân lý này; "Dù ng°Ýi ta có l×i n·ng tÛi âu, thì trong 100 l§n, có tÛi 99 l§n ng°Ýi ta cing tñ cho là vô tÙi".

ChÉ trích là vô ích (nó làm cho k» bË chÉ trích ph£i chÑng cñ l¡i và tñ bào chïa) mà còn nguy hiÃm, oán thù. H¡n nïa, k» ta chÉ trích tñ nhiên s½ h±n hÍc chÉ trích l¡i ta, nh° ông TÕng tr°ßng BÙ NÙi vå Albert Fall, vì n hÑi lÙ 100.000 mà dùng g°¡m súng àn áp k» bË éc hi¿p, sau vá lá, bË ngÓi khám, làm cho d° lu­n toàn quÑc oán hÝn Chính Phç, £ng CÙng Hoà suýt Õ, TÕng thÑng Harrding bË giày vò lo l¯ng ¿n ×i ít nm sau thì ch¿t. V­y mà khi ng°Ýi trách y ã lãi dång lòng tin c­y nh£y chÓm chÓm lên, khóc l°Ût m°Ût, v·n tay bét dét, rça Ýi, la lÛn: "Không! không! ChÓng tôi không ph£n ai h¿t. C£ mÙt toà nhà §y vàng cing không quy¿n ri °ãc chÓng tôi. Chông tôi ã bË ng°Ýi ta ph£n.

Tâm tr¡ng con ng°Ýi là nh° v­y ó. K» làm qu¥y oán trách ç mÍi ng°Ýi, mà ch³ng bao giÝ oán trách mình c£. B¡n cing nh° v­y mà tôi cing nh° v­y. Cho nên të nay, m×i l§n muÑn chÉ trích ai, ta nên nhÛ tÛi hai t°Ûng c°Ûp Capone và Crowley, tÛi lÝi chÉ trích ta thÑt ra, cing nh° con chim bÓ câu, bao giÝ nó cing trß vÁ ch× ci. K» bË ta chÉ trích s½ tìm th¥y h¿t lý lu­n à tñ hào chïa và trß l¡i buÙc tÙi ta.

Vì hiÃu v­y nên ông Abraham Lincoln ã à l¡i cái danh là có tài d«n ¡o qu§n chúng bñc nh¥t trong lËch sí loài ng°Ýi. HÓi thi¿u thÝi ông nhiÇt liÇt chÉ trích b¥t cé ai, th­m chí tÛi vi¿t nhïng th¡ phúng thích à ch¿ diÅu ng°Ýi ta rÓi em liÇng cùng °Ýng cho thiên h¡ Íc c°Ýi ch¡i. MÙt l§n cing vì thói quen ó, suýt gây nên mÙt cuÙc ¥u g°¡m. Të ó ch³ng nhïng ông không dung dÅ dãi vÛi mÍi ng°Ýi. Châm ngôn cça ông là: "ëng xét ng°Ýi, n¿u ta không muÑn ng°Ýi xét l¡i ta".

Trong thÝi Nam B¯c chi¿n tranh, mÙt l§n b¡i quân ph°¡ng Nam, ban êm ch¡y tÛi mÙt sông, vì m°a bão mà n°Ûc dâng cao không thà nào qua nÕi. Ông ánh dây thép, rÓi muÑn ch¯c ch¯n h¡n, l¡i sai ng°Ýi ph°¡ng B¯c b£o ph£i l­p téc t¥n công quân ph°¡ng B¯c b£o ph£i l­p téc t¥n công quân ph°¡ng Nam do t°Ûng Lee c§m §u. Nh°ng Meade vì ng§n ngë trÅ nãi ã làm ng°ãc h³n hiÇu lÇnh ông và à quân ph°¡ng Nam thëa dËp mñc n°Ûc xuÑng, qua sông mà thoát °ãc, lá m¥t c¡ hÙi Ùc nh¥t, vì chÉ mÙt tr­n ó có thà ch¥m dét cuÙc Nam B¯c t°¡ng tàn...

ÔNg Lincoln gi­n l¯m, la: "TrÝi cao ¥t dày, nh° v­y ngh)a là gì?"

RÓi ông than vÛi con r±ng: "Quân Ëch ã ß trong tay ta mà l¡i à cho nó thoát! Trong tình th¿ ó b¥t cé ai c§m quân cing có thà ánh b¡i t°Ûng Lee. mà n¿u cha có m·t t¡i ó, ch¯c ch¯n cha ã th¯ng tr­n rÓi! "o¡n ông h­m hñc vi¿t béc th° này:

¡i t°Ûng thân m¿n,

Tôi không tin r±ng nh­n chân °ãc sñ ¡i t°Ûng Lee trÑn thoát tai h¡i là d°Ýng nào! Quân Ùi y trong tay ta, và vì y ã b¡i nhiÁu phen,n¿u ánh ngay lúc ó thì chÉ có mÙt tr­n là chi¿n tranh ã k¿t liÅu. Nay thì nó s½ kéo dài ra không bi¿t ¿n bao giÝ. Thé hai tr°Ûc, ông ã không th¯ng nÓi Lee, bây giÝ y ã qua sông, mà lñc l°ãng cça ông chÉ có thà b±ng hai ph§n ba hôm ó thì làm soa th³ng nÓi °ãc y nïa?

....DËp may ngàn nm có mÙt thuß cça ông ã qua rÓi và không ai th¥y nÕi buÓ khÕ cça ông ã qua rÓi và không ai th¥y nÕi n×i buÓn cça tôi!

Nh°ng béc th° ó, béc th° trách nh¹ nhàng có v­y, ông vi¿t rÓi mà không gßi. Sau khi ông ch¿t, ng°Ýi ta tìm th¥y trong tÝ cça ông.

V­y có l½ ông ã tñ ngh): "Hãy khoan, ãi mÙt chút... ëng h¥p t¥p. Ta ngÓi yên Õn trong toà B¡ch Cung này mà ra lÇnh thì th­t dÅ. Nh°ng n¿u ta ã có tu§n nay, ta ã th¥y máu ch£y, ã nghe ti¿ng rên la cça binh lính bË th°¡ng, ho·c h¥p hÑi, thì có l½ ta cing không hng hái t¥n công k» Ëch l¯m. V£ l¡i, n¿u ta có tính råt rè cça Meade thì ta cing ã hành Ùng y nh° ông ta. Thôi, viÇc ã v­y rÓi, nói cing vô ích. Gßi béc th° này i, dù ta có h£ gi­n chút Énh, nh°ng Meade s½ trách l¡i ta, sinh ra b¥t hoà, oán gi­n, m¥t lòng tñ tín cça ông ta i, và bi¿t âu ông ch³ng të chéc nïa".

Là vì ông ã kinh nghiÇm r±ng nhïng lÝi nghiêm trách không có mÙt ích lãi nào c£.

ÔNg Theodore Roosevelt kà l¡i r±ng hÓi ông còn làm TÕng thÑng, m×i l§n g·p iÁu khó xí, th°Ýng ng£ l°ng vào gh¿ nhìn lên t¥m hình cça Lincoln treo trên t°Ýng và tñ hÏi: " Lincoln ß Ëa vå mình, s½ xí trí ra sao? Gi£i quy¿t ra sao?".

Chúng ta cing v­y, l§n sau có muÑn "xài" ai, hãy rút t¥m gi¥y 5 mù kim ß trong túi ra mà ng¯m hình Lincoln trên ó rÓi tñ hÏi: "ß vào Ëa vË ta, Lincoln xí trí ra sao?" và muÑn sía Õi ng°Ýi, ta hãy sía Õi ta tr°Ûc ã. Nh° v­y có lãi h¡n và ... ít nguy hiÃm h¡n.

KhÕng Tí nói: "Khi bñc cía nhà ta d¡ thì ëng chê nóc nhà bên sao §y tuy¿t".

HÓi nhÏ tôi tñ phå l¯m. MÙt l§n nh­n °ãc mÙt béc th° có thêm m¥y chï này: "Th° này Íc cho ng°Ýi ta vi¿t, mà không coi l¡i". Tôi thích hàng chï ó l¯m vì tôi th¥y nó cho ta vái v» quan trÍng và bÁ bÙn công viÇc. RÓi mÙt hôm, muÑn lên m·t vÛi mÙt tiÃu thuy¿t gia, toio vi¿t th° cho ông ta và cing thêm hàng chï ¥y. TiÃu thuy¿t gia í gßi tr£ l¡i mÙt béc th° và thêm vào: "ChÉ có sñ ngu xu©n cça ông mÛi ví °ãc vÛi sñ thô l× cça ông thôi".

Nói cho úng, tôi ã vô lÅ và nhïng lÝi chÉ trích ó không ph£i là không xéng áng. Nh°ng vì tôi chÉ là mÙt th±ng ng°Ýi nên tôi th¥y nhåc l¯m và th§m oán tiÃu thuy¿t gia ó ¿n n×i m°Ýi nm sau, khi hay tin ông ta ch¿t, tôi ã ch³ng ti¿c mÙt ng°Ýi có tài mà chÉ nhÛ tÛi sñ ông ã làm th°¡ng tÕn lòng tñ ái cça tôi.

V­y b¡n muÑn ng°Ýi ta oán tÛi ch¿t, thì hãy dùng nhïng lÝi chÉ trích cay Ùc. Còn không thì nÁn nhÛ r±ng, loài ng°Ýi không ph£i luôn luôn có lý trí âu. HÍ hành Ùng, suy ngh) theo tình c£m, thành ki¿n, lòng mÙt m×i lía, mà lòng kiêu cng cça con ng°Ýi ta mÙt kho thuÑc súng, g·p nhau t¥t bùng nÕ, gieo tai h¡i vô cùng.

Bengamin Fraklin hÓi nhÏ vång xí bao nhiêu thì sau này l¡i giÏi vÁ °ãc bÕ làm sé th§n Hoa Kó t¡i Pháp. Bí quy¿t cça sñ thành công í là không bao giÝ chÉ trích ai h¿t và chÉ thành thñc ca tång và tñ chç m¡nh m½ mÛi °ãc.

Carley nói: "MuÑn xét Ù l°ãng cça ai chÉ c§n xem cách xí sñ cça ng°Ýi ó vÛi k» d°Ûi". V­y áng l½ buÙc tÙi, chÉ trích ai thì ta ph£i ráng hiÃu hÍ, tìm nguyên nhân nhïng hành vi cça hÍ. ó là nguÓn gÑc cça c£m tình, khoan dung và hoà h£o.

éc Th°ãng ¿ kia mà còn ãi khi ng°Ýi ta ch¿t rÓi mÛi xét công và tÙi. T¡i sao ng°Ýi phàm nh° chúng ta l¡i nghiêm kh¯c h¡n Ngài?.

Ch°¡ng Hai

MÙt bí quy¿t quan trÍng trong phép xí th¿

MuÑn d«n då ai làm mÙt viÇc gì theo ý ta, chÉ có cách là làm cho ng°Ýi ¥y phát khßi cái ý muÑn làm viÇc ó.

Xin các b¡n nhá kù iÁu ¥y.

Xin các b¡n nhÛ r±ng không có mÙt cách thé hai nào nïa.

ã ành, b¡n có thà ch)a súng sáu vào bång mÙt ng°Ýi qua °Ýng mà b¯t ng°Ýi ó ph£i cßi Óng hÓ ra °a cho b¡n. B¡n cing có thà b¯t mÙt ng°Ýi làm công ph£i chm chÉ làm viÇc cho tÛi khi b¡n quay l°ng i, b±ng cách dÍa tÑng cÕ h¯n ra cía.

C§m chi¿c roi mây, b¡n có thà b¯t con nít vâng lÝi °ãc. Nh°ng nhïng cách tàn b¡o ó có nhïng ph£n Ùng tai h¡i l¯m. MuÑn c£m Ùng ai và d«n då ng°Ýi ó tÛi hành Ùng, chÉ có mÙt cách là ng°Ýi ta muÑn gì, cho ng°Ýi ta cái ó.

Mà chúng ta muÑn nhïng gì? ít l¯m, nh°ng khi chúng ta ã muÑn thì chúng ta n±ng n·c òi cho kó °ãc. Nhïng cái chúng ta muÑn là:

1- Séc khÏe và sanh m¡ng

2- n

3- Ngç

4- TiÁn cça

5- Ã ti¿ng l¡i Ýi sau

6- ThÏa nhåc dåc

7- Con cái chúng ta °ãc mÍi sñ §y ç

8- °ãc ng°Ýi khác coi ta là quan trÍng.

Freud, nhà bác hÍc éc tré danh vÁ bÇnh th§n kinh nói r±ng hai thË dåc cn b£n cça nhân lo¡i là tình dåc và thË dåc huyÅn ngã.

Tri¿t gia John Dewey nói: thË hi¿u m¡nh nh¥t cça nhân lo¡i là thË dåc huyÅn ngã. Xin các b¡n nhÛ kù câu: "ThË dåc huyÅn ngã". Ngh)a nó vô cùng và b¡n s½ th°Ýng g·p nó trong cuÑn sách này.

B£y thË dåc khác Áu dÅ thÏa mãn, duy có thË dåc ó ít khi °ãc thÏa l¯m, tuy nó cing kh©n c¥p nh° n và ngç.

Abraham Lincoln nói: "Ai cing muÑn °ãc ng°Ýi ta khen mình". Chúng ta Áu khát nhïng lÝi khen chân thành mà than ôi! ít khi ng°Ýi ta cho ta cái ó.

Nhïng k» nào ã hÍc °ãc cái bí quy¿t làm thÏa mãn lòng ói khát lÝi khen ó, nó tuy kín áo mà giày vò ng°Ýi ta, âm rÅ trong lòng ng°Ýi ta, thì k» ¥y "n¯m °ãc mÍi ng°Ýi trong tay mình" và °ãc mÍi ng°Ýi tôn trÍng, sùng bái, nghe lÝi, "khi ch¿t i, k» ào huyÇt chôn ng°Ýi ó cing ph£i khóc ng°Ýi ó nïa".

Loài v­t không có dåc vÍng ¥y. Nghiêm quân cça tôi khéo nuôi heo và bò, kó ¥u x£o canh nông nào ông cing °ãc gi£i th°ßng. ß nhà, ông ghim h¿t th£y nhïng b±ng c¥p ó lên trên mÙt t¥m låa tr¯ng, khách khéa l¡i, ông mß ra khoe. Nhïng con heo th£n nhiên Ñi vÛi nhïng gi£i th°ßng ó cho ông cái c£m t°ßng r±ng ông r¥t quan trÍng.

N¿u các b­c tiÁn nhân không có thË dåc trß nên quan trÍng ó, thì vn minh không có và chúng ta cing chÉ nh° loài v­t thôi.

NhÝ nhu c§u ó mà mÙt th§y ký quèn, trong mÙt tiÇm t¡p hóa, hÍc lñc dß dang, mua nhïng sách lu­t rách nát, vÁ m£i mi¿t hÍc à rÓi trß nên mÙt v) nhân: Lincoln. Các vn hào, thi hào vi¿t °ãc nhïng cuÑn sách b¥t hç, các ông "vua d§u lía, xe h¡i... trß nên triÇu phú Áu nhÝ thË dåc ó c£.

Gia ình ít ng°Ýi mà c¥t ngôi nhà cñc rÙng lÛn, mua chi¿c xe h¡i kiÃu mÛi nh¥t, s¯m bÙ Ó cho hãp thÝi trang, khoe sñ hÍc hành t¥n tÛi cça con mình; cing Áu do thË dåc ó h¿t. Cing chÉ vì muÑn thÏa lòng ao °Ûc trß nên mÙt danh nhân, mà bi¿t bao thi¿u niên Mù ã thành nhïng t°Ûng c°Ûp lãi h¡i, nhïng tay sát nhân không gÛm máu, cho ¿n n×i khi chúng bË b¯t rÓi thì òi cho °ãc Íc ngay nhïng tÝ báo à tiÇn trong ó ng°Ýi ta t£ chúng nh° nhïng vË anh hùng. °ãc coi hình chúng trên m·t báo, bên c¡nh hình nhïng danh nhân trên th¿ giÛi, chúng quên cái gh¿ iÇn nó ãi chúng.

MuÑn bi¿t tình hình, t° cách mÙt ng°Ýi ra sao, ta chÉ c§n xét ng°Ýi ó dùng nhïng ph°¡ng tiÇn nào à thÏa mãn thË dåc huyÅn ngã.

Rockefeller thÏa mãn nó b±ng cách c¥t ß B¯c Kinh (Trung Hoa) mÙt nhà th°¡ng tÑi tân à sn sóc hàng triÇu ng°Ýi nghèo, mà ông ch°a tëng và s½ ch³ng bao giÝ th¥y m·t. Dillinger thÏa mãn nó b±ng cách gi¿t ng°Ýi, n c°Ûp các ngân hàng. BË lính công an sn b¯t, nó trÑn vào mÙt tr¡i ruÙng mà tñ x°ng vÛi ng°Ýi trong tr¡i: "Dillinger là ta ây!". Nó tñ ¯c °ãc cái danh là "k» thù" sÑ mÙt cça qu§n chúng".

NhiÁu v) nhân trong th¿ giÛi cing m¯c cái t­t tñ khoe mình là quan trÍng. George Washington b¯t m×i ng°Ýi ph£i x°ng tång ông là: "Huê Kó TÕng thÑng ¡i nhân". Kha Luân BÑ òi cho °ãc cái danh là: "Á Ñc ¡i Tây D°¡ng và Phó v°¡ng ¥n Ù". Catherine, Hoàng h­u n°Ûc Nga, không chËu Íc nhïng th° mà ngoài không Á: "Hoàng ¿ ngñ lâm". Bà TÕng thÑng Lincoln, mÙt hôm, dï nh° cÍp cái, quay l¡i m¯ng bà Grant giï dinh B¡ch Ñc: "Sao? Tôi ch°a mÝi mà bà dám c£ gan Ñi tÍa vÛi tôi sao?".

Các nhà triÇu phú cça ta sß d) bÏ tiÁn ra cho Á Ñc Byrd thám hiÃm Nam Cñc vì Á Ñc héa s½ l¥y tên cça hÍ ·t tên cho nhïng ngÍn núi quanh nm tuy¿t phç ß miÁn ¥y. Thi hào Victor Hugo chÉ c§u sao cho ng°Ýi ta l¥y tên ông ·t tên cho kinh ô n°Ûc Pháp. Và thi hào Anh Shakespeare tuy ã °ãc c£ n°Ûc Anh tôn sùng mà còn mua t°Ûc vË Ã thêm danh giá cho gia ình ông. Có k» làm bÙ au, b¯t ng°Ýi sn sóc mình, chiÁu chuÙng mình à °ãc th¥y mình là quan trÍng. Nh° mÙt cô nÍ, h¿t hy vÍng ki¿m chÓng °ãc, °¡ng khÏe m¡nh, hóa ra t­t nguyÁn, n±m hoài ß gi°Ýng, b¯t m¹ già sn sóc trong m°Ýi nm, lên thang xuÑng thang à h§u h¡ c¡m n°Ûc. Bà m¹ kiÇt séc, ch¿t. Trong vài tu§n lÅ, cô £ ç ri, b×ng mÙt hôm éng ph¯t ngay d­y, trang iÃm, rÓi... i l¡i nh° hÓi tr°Ûc.

em gi£i ph«u bÙ óc, thì có mÙt nía sÑ ng°Ýi iên cing bình th°Ýng nh° óc chúng ta. MÙt vË bác hÍc tré danh nh­n th¥y r±ng ph§n nhiÁu nhïng ng°Ýi ó chÉ muÑn tìm, trong t°ßng t°ãng, sñ thÏa mãn cça lòng tñ phå mà hóa iên. Trong Ýi thñc t¿, hÍ t§m th°Ýng bao nhiêu, tñ th¥y mình hèn h¡ bao nhiêu, thì trong th¿ giÛi t°ßng t°ãng cça hÍ, hÍ càng tñ th¥y oai quyÁn và danh vÍng cça hÍ lÛn lao b¥y nhiêu. Nhïng k» ó s°Ûng h¡n chúng ta nhiÁu l¯m. HÍ ã kiêm °ãc, trong th¿ giÛi th§n tiên cça hÍ, cách thÏa mãn lòng khát khao danh vÍng cça hÍ. HÍ ký mÙt t¥m chi phi¿u mÙt triÇu Óng, ho·c vi¿t mÙt béc th° ti¿n d«n ta vÛi Hoàng ¿ Ba T° rÓi vinh h¡nh °a cho ta.

ã có nhïng ng°Ýi vì khát khao danh vÍng mà hóa iên nh° v­y, thì sñ bi¿t khen tài nng cça nhïng ng°Ýi ß chung quanh ta t¥t ph£i là mÙt phép m§u nhiÇm vô cùng.

Ch°¡ng ba

Hãy khêu gãi ß ng°Ýi cái ý tñ muÑn làm công viÇc mà chính ta Á nghË vÛi hÍ

Tôi thì tôi °a trái cây l¯m. Nh°ng không hiÃu vì mÙt l½ bí m­t gì, loài cá không °a trái cây nh° tôi mà l¡i °a trùm. Vì v­y khi i câu, tôi không ngh) ¿n cái tôi thích mà chÉ ngh) ¿n cái mà cá thích thôi. Tôi không móc trái cây vào l°ái câu à nhí chúng, mà móc vào ó mÙt con trùn hay mÙt con cào cào, rÓi °a i °a l¡i tr°Ûc miÇng cá và hÏi nó: "Cá có thèm không?".

T¡i sao ta không dùng chi¿n thu­t ó vÛi ng°Ýi? Khi ng°Ýi ta hÏi ông Thç t°Ûng Lloyd George t¡i sao ông n¯m °ãc quyÁn hành lâu mà ông khác thì bË l­t Õ, bË bÏ r¡i, ông áp: "Tôi luôn luôn ráng ki¿m mÓi hãp vÛi sß thích cça cá".

T¡i sao cé luôn luôn nói tÛi cái mà chúng ta muÑn? Thñc là vô ích, ngây th¡ và vô lý. ã ành, cái gì ta thích thì ta à ý tÛi luôn, nh°ng chÉ có mÙt mình ta à ý tÛi nó. Vì nhïng ng°Ýi khác hÍ cing chÉ ngh) tÛi cái hÍ thích thôi, không c§n bi¿t ta thích cái gì.

Cho nên chÉ có m×i cách d«n då ng°Ýi khác theo mình là lña cách nói sao lÝi yêu c§u cça mình h¡p vÛi sß thích cça hÍ và chÉ cho hÍ cách ¡t °ãc sß thích ó.

Xin b¡n nhÛ kù iÁu ó. N¿u b¡n muÑn c¥m con b¡n hút thuÑc ch³ng h¡n, ëng thuy¿t pháp vÛi nó, ëng b£o nó: "Ba muÑn th¿ này, ba muÑn th¿ khác". Trái l¡i, nên chéng minh cho nó th¥y r±ng ch¥t Ùc trong thuÑc làm h¡i bÙ th§n kinh và n¿u nó không bÏ thuÑc i, thì có l½ tÛi kó thi thà thao sau, nó s½ thua anh em m¥t. Ph°¡ng pháp ó luôn luôn công hiÇu, dù là áp dång vÛi con nít hay vÛi bò con, vÛi °Ýi °¡i. MÙt hôm, hai cha con tri¿t gia R.W.Emerson muÑn då mÙt con bê vào chuÓng. Nh°ng hÍ m¯c ph£i cái l×i thông th°Ýng là chÉ ngh) tÛi cái hÍ muÑn. Cho nên cha kéo, con ©y. Tai h¡i thay! Con bê cing nh° hÍ, chÉ ngh) tÛi cái nó muÑn thôi; chân nó bám vào ¥t, céng ng¯t, không chËu rÝi Óng cÏ. Ng°Ýi ß gái th¥y tình c£nh ó: chË không bi¿t nghÇ thu­t vi¿t sách và vi¿t tùy bút, nh°ng ít nh¥t trong tr°Ýng hãp này, chË cing có nhiÁu l°áng tri h¡n nhà tri¿t hÍc Emerson. ChË nh° bê con, °a ngón tay vào mõm con v­t nh° m¹ cho con bú, và con v­t ngoan ngoãn i theo ngón tay chË mà vào chuÓng.

Ngay të hÓi s¡ sinh, b¥t kó mÙt hành Ùng gì cça ta cing vì lãi h¿t. Ta cho mÙt hÙi thiÇn 500 quan °? Có ch¯c là hoàn toàn không vË lãi không? Không. Bßi ta cho nh° v­y là Ã °ãc ti¿ng h£o tâm, Ã thÏa lòng °u làm viÇc nhân, ¹p và cao c£, và Ã ph°Ûc vÁ sau. Và Thánh kinh có nói r±ng: "Con bÑ thí téc là cho Cha v­y". Ho·c vì không të chÑi °ãc vì sã m¯c cá... hay vì muÑn làm vui lòng mÙt b¡n thân, mÙt thân chç. Dù sao i nïa thì cing có mÙt iÁu ch¯c ch¯n là ta ã cho vì ta muÑn thÏa mãn mÙt thË dåc - Trong cuÑn "NghÇ thu­t d«n då hành Ùng cça loài ng°Ýi". Giáo s° Harry A.Overstreet vi¿t: "Hành Ùng do nhïng thË dåc cn b£n cça ta mà phát sanh. Ã t·ng nhïng ai muÑn d«n då ng°Ýi khác trong viÇc làm n, trong chính trË cing nh° trong tr°Ýng hÍc hay gia ình chÉ có lÝi khuyên này là h¡n c£: Tr°Ûc h¿t, ph£i gãi trong lòng ng°Ýi mÙt ý muÑn nhiÇt liÇt nghe theo ta". Làm °ãc nh° v­y thì c£ th¿ giÛi giúp ta thành công và suÑt Ýi ch³ng bao giÝ ta bË th¥t b¡i vì cô Ùc.

Andrew Carnegie, hÓi nhÏ chÉ °ãc hÍc có 4 nm, nh°ng vì sÛm hiÃu bí quy¿t ó, nên hÓi b¯t §u ki¿m n, m×i giÝ công °ãc có 4 xu, mà tÛi sau này tính ra ông ã quyên vào nhïng viÇc të thiÇn tÛi ba trm sáu m°¡i lm triÇu Óng.

Ông có hai éa cháu làm cho m¹ lo l¯ng nhiÁu l¯m vì i hÍc xa mà không bao giÝ vi¿t th° vÁ nhà. Ông có cách không buÙc tr£ lÝi mà chúng cing tr£ lÝi l­p téc. Ông vi¿t mÙt béc th¡ ngÍt ngào l¯m rÓi tái bút: "Gßi cho m×i cháu 5". Nh°ng ông làm bÙ quên không gßi tiÁn. Téc thì có th° hÓi âm liÁn, trong ó hai cháu cám ¡n "Chú Andrew thân m¿n" và... Và gì nïa, ch¯c các b¡n ã oán °ãc.

V­y ngày mai, n¿u ta muÑn cho ai làm mÙt viÇc gì, ta hãy thong th£ suy ngh) và tñ hÏi: Làm sao d«n då cho ông ¥y muÑn làm viÇc mình c§u ông ¥y °ãc?

Nh° v­y khÏi ph£i ch¡y l¡i nhà ng°Ýi ta à rÓi chÉ nói vÁ dñ Ënh cça mình, ý muÑn cça mình mà luÑng công vô ích.

M×i nm mÙt l§n, tôi m°Ûn mÙt phòng khiêu vi t¡i mÙt khách s¡n lÛn ß Nïu ¯Ûc à diÅn thuy¿t.

Có l§n tÛi kó diÅn thuy¿t, ng°Ýi ta thình lình cho tôi hay r±ng ti¿n m°Ûn phòng tng lên g¥p ba giá ci. Khi ó tôi ã qu£ng cáo, in vé, bán vé, x¿p dÍn âu vào ó rÓi. T¥t nhiên là tôi không muÑn tr£ giá ó. Làm sao bây giÝ? i kêu ca vÛi ng°Ýi qu£n lý khách s¡n ó °? em cái th¯c m¯c cça mình tÏ vÛi ng°Ýi ta °?

ích lãi gì âu? Ng°Ýi ó cing nh° tôi, chÉ quan tâm tÛi iÁu hÍ muÑn thôi. Tôi suy ngh) và hai ngày sau tôi l¡i tìm ng°Ýi ó, và nói:

"Nh­n °ãc th° ông, tôi h¡i ng¡c nhiên. Nh°ng tôi không trách ông âu. ß vào Ëa vË ông, có l½ tôi cing hành Ùng nh° ông. BÕn ph­n cça ông qu£n lý khách s¡n này là thâu cho °ãc nhiÁu lãi. N¿u ông không làm nh° v­y thì ng°Ýi ta s½ mÝi ông ra và nh° v­y là áng l¯m... Nh°ng n¿u ông quy¿t giï cái giá mÛi ó thì xin ông l¥y mÙt m£nh gi¥y và chúng ta cùng xét xem lãi và h¡i ra sao".

RÓi tôi g¡ch mÙt g¡ch dÍc chia tÝ gi¥y ra làm hai, mÙt bên Á "Lãi" mÙt bên Á "H¡i".

Trong cÙt "Lãi", tôi biên m¥y chï này: "Phòng khiêu vi s½ trÑng" và tôi bàn miÇng thêm: "Nh° v­y ông có thà s½ cho m°Ûn à khiêu vi hay hÙi hÍp. LÝi l¯m, vì khi ó giá m°Ûn s½ cao h¡n nhiÁu, ph£i không ông? N¿u tôi chi¿m phòng ¥y trong ba tu§n, ch¯c ch¯n là thiÇt cho ông sÑ lÝi ¥y" - Bây giÝ chúng ta xét tÛi "H¡i". Tr°Ûc h¿t áng l½ tng sÑ lãi lên °ãc. Ông s½ không thu °ãc mÙt Óng nào h¿t, vì tôi không ç séc tr£ giá ông Ënh, s½ i m°Ûn n¡i khác à diÅn thuy¿t.

"V£ l¡i, còn m¥t cái lãi này nïa. Tôi diÅn thuy¿t, s½ có nhiÁu thính gi£ th°ãng l°u, có hÍc, giàu có và danh ti¿ng tÛi nghe. Thñc là mÙt sñ qu£ng cáo cñc tÑt cho ông. Ông cé bÏ 5.000 qu£ng cáo trên báo, không ch¯c ã quy¿n ri °ãc mÙt sÑ thính gi£ nh° v­y tÛi khách s¡n ông. Cái ó cing áng kÃ, ph£i không, ông?".

Vëa nói, tôi vëa vi¿t hai iÁu h¡i ó trong cÙt "H¡i", rÓi °a tÝ gi¥y cho ông ta và nói: "Xin ông cân nh¯c kù l°áng lãi và h¡i i, rÓi cho tôi bi¿t ông quy¿t Ënh ra sao".

Hôm sau, tôi nh­n °ãc mÙt béc th° cho hay r±ng tiÁn m°Ûn áng l½ tng lên 300 ph§n trm thì chÉ tng lên 50 ph§n trm thôi.

Xin các b¡n à ý r±ng tôi không hÁ xin gi£m giá nhé. Trong suÑt câu chuyÇn tôi chÉ nói tÛi iÁu mà ông ta quan tâm tÛi, tôi chÉ tìm ki¿m và bày tÏ cho ông ta cách ¡t °ãc ý muÑn Ó thôi.

N¿u tôi theo sñ xúc Ùng tñ nhiên trong lòng mà ch¡y tÛi ki¿m ông ta, la lên: "Cái gì l¡ lùng v­y? Tñ nhiên ông tng tiÁn m°Ûn lên 300 ph§n trm khi ông bi¿t ch¯c r±ng tôi ã qu£ng cáo rÓi, ã in vé rÓi? Ba trm ph§n trm! Kó cåc không? iên rÓi mà! Không khi nào tôi chËu giá ó âu!".

Và chuyÇn s½ x£y ra sao? Ch¯c ch¯n là chúng tôi s½ cãi nhau và các b¡n bi¿t cãi nhau th°Ýng th°Ýng k¿t qu£ ra sao. Dù tôi có làm cho ông ta ph£i tñ nh­n r±ng ông có l×i i nïa thì lòng tñ ái cça ông cing không cho ông chËu thua và chu©n lÝi tôi yêu c§u.

Henry Ford nói: "Bí quy¿t cça thành công - n¿u có - là bi¿t tñ ·t mình và Ëa vË ng°Ýi và suy xét vëa theo l­p tr°Ýng cça ng°Ýi vëa theo l­p tr°Ýng cça mình".

Trong nghÇ thu­t dùng ng°Ýi, ch°a có lÝi khuyên nào chí lý b±ng lÝi ó, cho nên tôi muÑn nh¯c l¡i: "Bí quy¿t cça thành công là bi¿t tñ ·t mình vào Ëa vË ng°Ýi và suy xét vëa theo l­p tr°Ýng cça ng°Ýi vëa theo l­p tr°Ýng cça mình".

Trong nghÇ thu­t dùng ng°Ýi, ch°a có lÝi khuyên nào chí lý b±ng lÝi ó, cho nên tôi muÑn nh¯c l¡i: "Bí quy¿t cça thành công là bi¿t tñ ·t mình vào Ëa vË ng°Ýi và suy xét vëa theo l­p tr°Ýng cça ng°Ýi, vëa theo l­p tr°Ýng cça mình". Chân lý ó gi£n dË minh b¡ch làm sao! áng l½ ai cing ph£i bi¿t ngay ché. Th¿ mà trong mÙt trm ng°Ýi, thì có tÛi chín m°¡i ng°Ýi không bi¿t ¿n, trong chín m°¡i chín tr°Ýng hãp.

B¡n muÑn có mÙt thí då °? Thì ngày mai tÛi sß, b¡n cé xem xét nhïng th° b¡n nh­n °ãc, s½ th¥y sñ thi¿u l°¡ng tri ó. ây là mÙt béc th° chép nguyên vn, nói cho úng h¡n, là mÙt tÝ châu tri, cça ông giám Ñc mÙt hãng quan trÍng chuyên môn qu£ng cáo b±ng vô tuy¿n iÇn, gßi cho m×i ông qu£n lý nhïng sß vô tuy¿n iÇn trong n°Ûc. (Nhïng hàng chï trong d¥u ngo·c ¡n là c£m t°ßng cça tôi trong khi Íc).

Gßi ông John Blank ß Blandville (Indiana)

Ông Blank thân m¿n,

"Công ty Megavox chúng tôi muÑn giï vïng °u th¿ v«n có të tr°Ûc tÛi nay trong Ëa h¡t qu£ng cáo b±ng vô tuy¿n iÇn.

(Tôi không c§n bi¿t iÁu ông muÑn. Tôi °¡ng lo l¯ng viÇc cça tôi ây. Nhà Ngân hàng không chËu cho tôi cÑ nhà cça tôi thêm mÙt h¡n nïa... Sâu n h¿t bông hÓng cça tôi... hôm qua chéng khoán xuÑng giá... tôi lá xe iÇn sáng nay... chiÁu qua ng°Ýi ta không mÝi tôi dñ tiÇc... l°¡ng y b£o tôi Ùng m¡ch, bË bÇnh th§n kinh viêm. Tôi °Ýng qu¡n ây thì Íc nh±m béc th° cça mÙt k» tñ thË chÉ nói ¿n vinh dñ cça y, ý muÑn cça y thôi! Cha ch£ là ngu! V­y mà làm nghÁ qu£ng cáo ché (!)

"Sñ qu£ng cáo cça QuÑc gia, nhÝ công ty chúng tôi truyÁn thanh ã mß °Ýng cho lÑi qu£ng cáo mÛi ó. Và nhïng ch°¡ng trình phát thanh cça chúng tôi të hÓi ó tÛi nay ã cho chúng tôi mÙt Ëa vË cao h¡n nhïng hãng khác.

(à, ph£i! Hãng ông giàu nh¥t, m¡nh nh¥t. RÓi sao? Cái ó có liên can gì tÛi tôi âu? Ông không thông minh chút nào h¿t. Ông chÉ khoe sñ thành công mênh mông cça ông thôi, nh° v­y là làm cho tôi c£m th¥y Ëa vË th¥p kém cça tôi, ông bi¿t ch°a?).

"Chúng tôi muÑn cho khách hàng bi¿t rõ t¥t c£ tình hình nhïng sß vô tuy¿n iÇn.

(Ông muÑn! Ông muÑn! Ó ngu! Tôi không c§n bi¿t ông muÑn cái gì h¿t; hãy nói cho tôi nghe cái mà tôi muÑn).

"V­y xin ông gßi ngay cho chúng tôi nhïng iÁu nên bi¿t vÁ ch°¡ng trình và thÝi biÃu. Nhïng iÁu ó c§n cho chúng tôi m×i tu§n à lña kù nhïng giÝ phát thanh tiÇn h¡n h¿t.

(Gßi ngay cho ông! C£ gan thiÇt! Cing không thèm thêm câu: n¿u không làm phiÁn ông nïa!)

"Ông tr£ lÝi g¥p, téc là lãi chung cho chúng ta.,

(Th±ng khùng! Nó dám biÃu mình tr£ lÝi g¥p cho nó, trong khi mình lo l¯ng h¿t viÇc này viÇc khác. Mà béc th° cça nó có khác gì mÙt tÝ châu tri không? Tôi không °a cái giÍng àn anh ó. Thôi i... ça! Ông nói gì tÛi cái "lãi chung cça chúng ta" ó? à! TÛi bây giÝ ông mÛi b¯t §u ·t ông vào quan iÃm cça tôi!... nh°ng ông nói cách m¡ hÓ làm sao! Không rõ ràng, không gi£ng gi£i chi h¿t).

"Chân thành chào ông.

ký tên... Giám Ñc

Tái Bút: Có l½ ông muÑn bi¿t o¡n trích sau này trong tÝ báo Blankville và muÑn truyÁn thanh nó trong ài cça ông".

(Mãi tÛi cuÑi th°, trong ch× tái bút ông mÛi chÉ cho tôi mÙt iÁu có ích cho tôi. T¡i sao không em ra nói tr°Ûc i? MÙt ng°Ýi tñ phå là nhà qu£ng cáo chuyên môn, t¥t ph£i ngu Ùn l¯m mÛi vång vÁ nh° v­y).

MÙt ng°Ýi suÑt Ýi làm nghÁ qu£ng cáo tñ cho mình là th§n thánh trong nghÇ thu­t d«n då ng°Ýi khác mà còn vi¿t mÙt béc th° vô lý nh° v­y, thì nhïng ông thã may, làm nÇm, làm v°Ýn ra sao nhÉ?

ây, mÙt béc th° nïa cça ông chç sñ mÙt nhà ga lÛn gßi cho ông Edward Vermylen, theo lÛp hÍc cça tôi. Ng°Ýi Íc nó có ¥n t°ãng gì? Tôi s½ cho b¡n hay. Nh°ng chúng ta hãy Íc ã.

"Xin ông Edward Vermylen chú ý.

"Th°a ông,

"Vì hàng hóa cé chiÁu mÛi tÛi ga chúng tôi, cho nên sñ khuân hàng lên xe có iÁu trß ng¡i: công viÇc nhiÁu quá, ph£i b¯t ng°Ýi làm công làm thêm giÝ, xe cam nhông ph£i trÅ, gßi Ó cing trÅ. Ngày 10 tháng 11, chúng tôi nh­n °ãc cça ông hÓi 4 giÝ 20 mÙt lô là 510 cái thùng.

Chúng tôi xin ông giúp chúng tôi à tránh nhïng b¥t tiÇn áng ti¿c do tình th¿ ó mà ra. V­y chúng tôi tñ tiÇn xin phép ông - n¿u có thà °ãc - thu x¿p sao cho hàng cça ông tÛi ga chúng tôi vào buÕi sáng, nh¥t là nhïng khi ông gßi nhiÁu hàng.

°ãc nh° v­y thì ông có lãi là hàng cça ông ß trên xe c¥t xuÑng mau và gßi i cing mau.

Trân trÍng...

Ký tên: J.B"

Ông Vermylen °a béc th° cho tôi coi và bình ph©m nh° v§y: "Th° ó có k¿t qu£ ng°ãc l¡i vÛi ý muÑn cça ng°Ýi vi¿t. §u th°, ng°Ýi ta kà nhïng n×i khó khn cça công ty hÏa xa, cái ó ích lãi gì cho mình âu? RÓi ng°Ýi ta xin mình phå lñc vÛi ng°Ýi ta, sau cùng mÛi héa s½ c¥t hàng và gßi hàng cho mình mau h¡n tr°Ûc.

Tóm l¡i, cái quan hÇ tÛi mình nh¥t thì hÍ Ã l¡i sau cùng và xét toàn thà thì th° ó khêu gãi sñ ph£n Ñi h¡n là sñ hãp tác".

Nay ta thí tìm cách sía chïa béc th° ó cho hãp h¡n. Tr°Ûc h¿t ëng nói ¿n nhïng v¥n Á riêng cça mình, tÑn công vô ích. Ph£i theo lÝi khuyên cça Ford: "·t ta vào Ëa vË ng°Ýi mà suy xét theo quan iÃm cça ng°Ýi". Béc th° sía chïa nh° sau này, tuy ch°a °ãc hoàn toàn, nh°ng so vÛi béc trên cing t¥n tÛi nhiÁu rÓi.

Ông Vermylen thân m¿n,

Chúng tôi °ãc hân h¡nh ông chi¿u cÑ tÛi trong 14 nm nay. T¥t nhiên là chúng tôi mang ¡n ông l¯m và h¿t lòng tìm cách gßi hàng cho ông °ãc mau chóng. Nh°ng chúng tôi ph£i thú r±ng iÁu ó khó thi hành l¯m, khi xe cam nhông cça ông tÛi vào cuÑi giÝ làm viÇc buÕi chiÁu, nh° ngày 10 tháng 11 vëa rÓi. T¡i sao? Vì mÙt sÑ ông khách hàng khác cing giao hàng cho chúng tôi vào lúc ó. Thành thí nhiÁu quá, làm không xuà và xe cça ông ph£i ãi, hàng cça ông ph£i gßi trÅ.

ó là mÙt sñ r¥t áng ti¿c. Tránh nó cách nào? B±ng cách ông giao hàng cho tôi vào §u buÕi chiÁu, nh° v­y xe cça ông khÏi ph£i ãi, hàng cça ông gßi °ãc mau và nhïng ng°Ýi làm công cça ông vÁ nhà °ãc sÛm à th°ßng món ma-ca-rô-ni (macaroni) tuyÇt khéo mà hãng ông ch¿ t¡o ra.

Xin ông ëng cho r±ng chúng tôi kêu nài ông âu; cing xin ông ëng nghi r±ng chúng tôi dám tñ tiÇn chÉ ông cách làm viÇc âu. Tôi gßi h§u ông béc th° này vÛi måc ích duy nh¥t là muÑn làm vëa lòng ông h¡n tr°Ûc.

Dù hàng cça ông tÛi giÝ nào i nïa thì chúng tôi cing r¥t vui lòng nh­n và gßi i mau chëng nào hay chëng ó.

Chúng tôi bi¿t r±ng ông b­n nhiÁu viÇc l¯m; xin ông ëng m¥t công tr£ lÝi th° này.

Trân trÍng

Ký tên: J.B."

Có c£ hàng ngàn ng°Ýi bán d¡o, lang thang kh¯p phÑ ph°Ýng, mÏi mÇt, th¥t vÍng, l°¡ng ít. T¡i sao? T¡i hÍ ngh) tÛi hÍ, tÛi cái mà hÍ °¡ng tìm ki¿m. HÍ không hiÃu r±ng b¡n cing v­y mà tôi cing v­y, chúng ta Áu không muÑn mua - ngh)a là tiêu tiÁn - mà chÉ muÑn gi£i quy¿t nhïng v¥n Á riêng tây chúng ta thôi. Mà ng°Ýi bán hàng nào giúp chúng ta gi£i quy¿t °ãc nhïng cái ó, chÉ cho ta hiÃu r±ng mua hàng cça hÍ, ho·c à cho hÍ giúp thì chúng ta s½ á tÑn tiÁn, á mÇt nhÍc, khÏi buÓn bñc, khÏi au, có t°¡ng lai vïng vàng, thì k» ó không ép uÕng chúng ta mà s½ làm cho chúng ta tin và nh° v­y chúng ta s½ mua!

V­y mà bi¿t bao ng°Ýi suÑt cuÙc Ýi bán hàng mà không hÁ ngh) tÛi quan iÃm cça ng°Ýi mua.

MÙt hôm, tôi g·p mÙt ng°Ýi tr°Ûc làm biÇn sñ mÙt hãng cho m°Ûn nhà, tôi hÏi ông ta có thà cho tôi bi¿t nhà tôi ß, t°Ýng xây b±ng g¡ch ·c hay g¡ch r×ng. Ông nói r±ng không bi¿t và khuyên tôi hÏi "NghiÇp oàn ki¿n trúc s°".

iÁu ó ai mà không bi¿t, can chi ph£i nhÝ tÛi ông.

RÓi sáng hôm sau, tôi nh­n °ãc cça ông mÙt béc th°. Tr£ lÝi câu hÏi cça tôi chng? Không. Ã khuyên tôi mÙt l§n nïa hÏi "NghiÇp oàn ki¿n trúc s°" và c­y tôi làm ¡i lý b£o hiÃm cho ông.

Ông ¥y mong tôi làm lãi lÛn cho ông mà không giúp cho tôi °ãc mÙt viÇc nhÏ.

B¥t kó trong nghÁ nghiÇp nào, trong giai c¥p nào, ng°Ýi ta cing th¥y l×i l§m quan trÍng ó. MÙt l§n au cuÑng hÍng, tôi l¡i mÙt nhà chuyên môn trË bÇnh ó. Ch°a coi hÍng tôi, ông ã hÏi tôi làm nghÁ gì... BÇnh cça tôi, ông ch°a muÑn bi¿t, mà c§n bi¿t cái ví tiÁn cça tôi ã. Ông ¥y tính cách giúp tôi mà tính cách "bóp" tôi. Rút cåc là ông không n·n °ãc cça tôi Óng nào h¿t, vì tôi bÏ ra i, tßm cho cái lòng tham cça ông.

Than ôi! Xã hÙi §y nhïng h¡ng nh° v­y, tham lam, h¹p hòi và ích k÷. Cho nên n¿u có siêu nhân nào tìm cách t­n tâm giúp ng°Ýi mà không vå lãi, thì trong công viÇc cça ông ch¯c là ít ai c¡nh tranh l¯m.

Ông O.D.Young, nhà kinh t¿ tré danh nói: "Ng°Ýi nào bi¿t tñ ·t mình vào Ëa vË cça ng°Ýi khác, hiÃu °ãc t° t°ßng và ý Ënh cça hÍ, ng°Ýi ó khÏi ph£i lo vÁ t°¡ng lai cça mình".

N¿u Íc cuÑn này rÓi, các b¡n chÉ t­p °ãc mÙt kh£ nng này là: b¥t cé trong tr°Ýng hãp nào cing éng vào Ëa vË cça ng°Ýi khác mà xét, thì cuÑn này cing ã ánh d¥u °ãc mÙt quãng Ýi mÛi trong Ýi làm n cça b¡n!

T¡i sao ng°Ýi ta nhãng bÏ khoa tâm lý thñc hành nh° v­y mà nhÓi bi¿t bao nhïng môn vô ích khác. MÙt ng°Ýi hÍc trò cça tôi muÑn mÝi b¡n ch¡i banh rÕ (basket ball) vÛi mình mà vi¿t nh° v§y: "Tôi muÑn các anh l¡i sân cça tôi ch¡i banh rÕ. Tôi thích nó l¯m, mà l§n tr°Ûc ít b¡n quá, không ç làm mÙt kíp... Ch¡i nh° v­y mà còn thú gì nïa!... Cho nên tôi muÑn r±ng ngày mai các anh l¡i... Banh rÕ là môn thà thao thích nh¥t cça tôi mà tôi không có ç b¡n ch¡i..."

Vi¿t nh° v­y mà òi làm cho ng°Ýi ta muÑn l¡i ch¡i vÛi mình! Ng°Ýi hÍc trò ó chÉ nói tÛi mình thôi, không hÁ có mÙt lÝi khuy¿n khích b¡n. V­y thì có lý gì mà b¡n y s½ tÛi ch¡i trên cái sân mà l§n tr°Ûc y mÝi, không ai thèm tÛi h¿t?

Mà có bi¿t bao nhiêu lý l½ à då b¡n °ãc: nào là ích lãi cça thà thao giïa trÝi, thân hình khÏe m¡nh, cân Ñi, vui v»...

MÙt ng°Ýi hÍc trò cça tôi, có éa con làm bi¿ng n. Vã chÓng ng°Ýi ó r§y nó suÑt ngày, không cho nó yên: "Má muÑn con n cái này cái kia..."

"Ba muÑn cho con mau lÛn..."

éa nhÏ có kà vào âu nhïng lÝi ó. Có gì vô lý b±ng b¯t mÙt éa nhÏ ba tuÕi có quan niÇm cça ng°Ýi lÛn ba chåc tuÕi? Sau ng°Ýi ó tñ hÏi: "Thí coi xem cái gì làm cho nó thích? Nó muÑn gì? N¿u bi¿t °ãc nó muÑn gì thì mình s½ có thà khi¿n nó làm cái mình muÑn °ãc". Và ng°Ýi ó ki¿m ngay °ãc cách gi£i quy¿t. éa nhÏ thích ¡p xe máy ba bánh l¯m - nh°ng cùng dãy phÑ ó có mÙt éa nhÏ khác lÛn h¡n, hung hng n hi¿p nó, ngëng xe nó l¡i, b¯t nó xuÑng rÓi leo lên ¡p. éa nhÏ khóc, la, ch¡y vÁ mách má. Má nó uÕi éa kia i, l¥y l¡i xe cho con. Ngày nào cing nh° v­y.

V­y éa nhÏ muÑn gì? Ch³ng c§n ph£i là nhà trinh thám ¡i tài cing oán °ãc. Nó bË n hi¿p, nó téc, muÑn tr£ thù, làm sao ánh cho éa kia mÙt "cú" nên thân à cho nó chëa tÛi già. Ba nó hiÃu v­y, b£o nó: "N¿u con chËu n nhïng món này thì con mau m¡nh l¯m; mÙt ngày kia ánh nó nhào vng liÁn". Và v¥n Á n cça éa bé gi£i quy¿t °ãc téc thì. Cho nó cái gì nó cing n, hy vÍng mÙt ngày nÍ "nÑc ao" th±ng du côn kia ã làm cho nó tçi nhåc m¥y l§n.

éa nhÏ l¡i còn có t­t ái d§m. Nó ngç vÛi bà nó. Sáng d­y, th¥y t¥m "ra" °Ût, bà nó b£o: "Ngó này, êm qua l¡i ái d§m nïa". Nó cãi: "Không ph£i tôi âu. Bà ó".

Ng°Ýi ta r§y nó, ánh nó, làm nhåc nó. Ng°Ýi ta nh¯c cho nó r±ng: "Má không muÑn cho con nh° v­y nïa". Vô ích - nhïng lý l½ ó không ç. Lúc ó, cha m¹ mÛi tñ hÏi: "Làm sao cho nó muÑn sía Õi °ãc".

Nó muÑn gì, éa nhÏ ó? Tr°Ûc h¿t, nó muÑn b­n bi-gia-ma (pyjama) nh° cha nó. Bà nó héa mua cho nó mÙt bÙ n¿u nó h¿t ái d§m. iÁu thé nhì, nó muÑn gi°Ýng nó s¡ch.

Má nó d¯t nó tÛi tiÇm lÛn, °a m¯t làm hiÇu vÛi ng°Ýi bán hàng và nói: "ây, c­u này muÑn mua Ó ây". Ng°Ýi bán hàng làm bÙ coi éa bé nh° mÙt ng°Ýi quan trÍng, hÏi: "C­u muÑn mua chi?". éa nhÏ cao lên °ãc vài phân, nß mii, áp: "Tôi muÑn mua mÙt cái gi°Ýng".

Gi°Ýng chß vÁ nhà rÓi, éa nhÏ ch¡y ki¿m ba nó, khoe: "Ba, ba, lên coi gi°Ýng cça con i, chính con ã mua ó!". Cha nó h¿t lÝi khen nó rÓi k¿t: "Con ëng làm d¡ cái gi°Ýng ó ché!" - "Không! Không khi nào!". éa nhÏ giï lÝi héa. Vì ng°Ýi ta khéo gãi lòng tñ ái cça nó. Cái gi°Ýng ó là gi°Ýng cça nó. RÓi nó l¡i b­n bi-gia-ma nh° ng°Ýi lÛn. Nó muÑn hành Ùng cing nh° ng°Ýi lÛn và qu£ °ãc nh° v­y.

MÙt ng°Ýi cha khác có éa con gái nh¥t Ënh không n cháo buÕi sáng. M¯ng, gi£ng gi£i, d× ngÍt, Áu vô hiÇu. Cha m¹ hÏi nhau: "Làm sao cho nó thèm n sáng °ãc?".

éa nhÏ thích b¯t ch°Ûc má nó l¯m. MÙt hôm, ng°Ýi ta ·t nó lên mÙt chi¿c gh¿ cao, Ã cho nó n¥u món cháo cça nó... RÓi úng lúc nó ang vinh h¡nh, ba nó vào, nh° vô tình. éa nhÏ khoe, khua mu×ng trong cái soong: "Ba, ngó này! Hôm nay, chính con n¥u cháo".

RÓi nó n hai )a cháo, không ph£i ai mÝi mÍc h¿t: Chính nó ã n¥u cháo ó, nó tñ ¯c l¯m, nó tñ th¥y quan trÍng l¯m. Tñ ý nó n.

MÙt tri¿t gia nói: "Phát biÃu cái b£n ngã là mÙt iÁu c§n thi¿t nh¥t Ñi vÛi ta" th¿ thì t¡i sao không dùng cái thu­t ß trên kia trong công viÇc cça ta? Khi ta ki¿m °ãc ý nào mÛi l¡, cé Ã cho khách hàng cça ta ho·c ng°Ýi cÙng tác cça ta t°ßng r±ng chính hÍ có ý ó, nh° cha m¹ éa nhÏ ã Ã cho nó tin r±ng chính nó ã n¥u l¥y cháo. Nh° v­y ng°Ýi khác s½ tñ ¯c l¯m... và bi¿t âu ch³ng nh° éa nhÏ, òi cho °ãc hai )a cháo?

Xin các b¡n nhÛ kù r±ng:

MuÑn d«n då ai, ph£i tr°Ûc h¿t khêu gãi cho ng°Ýi ó có lòng ham muÑn nhiÇt liÇt ã. Làm °ãc nh° v­y, thì ng°Ýi trong bÑn bà s½ là b¡n cça ta. Làm không °ãc, thì ta s½ thui thçi trên °Ýng Ýi.

Ch°¡ng t°

Tám lÝi khuyên à giúp các b¡n Íc sách này °ãc nhiÁu lãi ích nh¥t.

1. MuÑn Íc cuÑn sách này °ãc nhiÁu ích lãi nh¥t c§n có mÙt éc tính cÑt y¿u, quan trÍng h¡n c£ nhïng Ënh lÇ và quy t¯c. Không có nó thì bài hÍc hay tÛi m¥y cing không có bÕ ích gì, mà nó có thì không c§n nhïng bài ó cing làm °ãc nhïng viÇc phi th°Ýng.

V­y iÁu kiÇn m§u nhiÇm ó là gì? R¥t gi£n dË: là ph£i có lòng ao °Ûc thi¿t tha muÑn tìm hiÃu thêm, muÑn hÍc thêm, và mÙt c°Ýng chí quy¿t bÓi bÕ nng lñc xí th¿ dång nhân cça mình.

Làm sao luyÇn °ãc chí ó? B±ng cách luôn luôn tâm niÇm r±ng nhïng quy t¯c d¡y trong t­p này vô cùng quan trÍng. B¡n hãy tñ nh¯c luôn luôn r±ng: "H¡nh phúc cça ta, sñ thành công cça ta, danh vÍng tiÁn cça cça ta ph§n lÛn Áu do sñ khôn khéo trong khi giao thiÇp vÛi ng°Ýi mà có".

2. B¡n Íc mÙt l§n m×i ch°¡ng à hiÃu ¡i c°¡ng. RÓi có l½ b¡n muÑn h¥p t¥p coi ti¿p ngay ch°¡ng sau. Xin ëng. Ph£i Íc l¡i kù l°áng mÙt l§n nïa. Nh° v­y á tÑn thì giÝ mà có nhiÁu k¿t qu£.

3. Ph£i th°Ýng th°Ýng ng°ng Íc à suy ngh) nhïng iÁu mÛi Íc và tñ hÏi: lÝi khuyên ó, lúc nào có thà áp dång °ãc và áp dång ra sao?

Nh° v­y mÛi là bÕ ích.

4. Tay nên có cây vi¿t chì hay vi¿t máy à ánh d¥u ß ngoài lÁ nhïng lÝi khuyên nào mà b¡n tính thi hành. N¿u là mÙt quy t¯c cñc kó quan trÍng thì g¡ch d°Ûi nó, ho·c ánh bÑn chï X "xxxx" ß ngoài lÁ. Nh° v­y, khi coi l¡i, mau và dÅ th¥y h¡n.

5. Tôi bi¿t mÙt ng°Ýi ã làm giám Ñc mÙt công ty b£o hiÃm lÛn të 15 nm rÓi. V­y mà m×i tháng ông Íc h¿t nhïng iÁu lÇ b£o hiÃm cça công ty ông, tháng nào cing v­y, h¿t nm này qua nm khác. T¡i sao? T¡i kinh nghiÇm cho ông hay r±ng chÉ có cách ó mÛi nhÛ kù h¿t iÁu lÇ °ãc thôi.

Riêng ph§n tôi, tôi ã có l§n à ra hai nm trÝi à vi¿t mÙt cuÑn sách vÁ sñ hùng biÇn, v­y mà tôi v«n ph£i thÉnh tho£ng coi l¡i cuÑn ó à khÏi quên nhïng iÁu chính tôi ã vi¿t ra. Cái mau quên cça loài ng°Ýi thiÇt l¡ lùng, áng làm cho ta ng¡c nhiên.

V­y, n¿u b¡n muÑn cuÑn sách này giúp ích cho b¡n °ãc lâu dài, xin ëng t°ßng r±ng chÉ Íc nó mÙt l§n là ç. Sau khi nghiên céu nó kù rÓi, m×i tháng nên à ra vài giÝ ôn l¡i. B¡n ·t nó luôn luôn trên bàn gi¥y và th°Ýng mß nó ra. §u óc b¡n ph£i th¥m nhu§n nhïng kh£ nng ¹p ½ nó c£i thiÇn Ýi b¡n, nhïng kh£ nng mà b¡n ch°a có, còn ph£i chinh phåc nïa. Xin b¡n nhÛ r±ng chÉ có cách luôn luôn th¥y ß tr°Ûc m¯t nhïng quy t¯c ã trình bày, mÛi có thà áp dång nó °ãc mÙt cách tñ nhiên, không khó nhÍc, nh° cái máy, và làm cho nhïng quy t¯c ó thành ra b£n tính thé nhì cça b¡n. Ngoài ra, không có cách nào khác.

6. Bernard Shaw nói r±ng hÍ không, không ç, ph£i thñc hành nïa. ã hÍc thì ph£i hành. Ông nói có lý. MuÑn hÍc, ph£i ho¡t Ùng chÛ không thå Ùng. NhÝ thñc hành mÛi ti¿n °ãc. V­y muÑn th¥m nhu§n nhïng quy t¯c này, hÅ có c¡ hÙi, xin b¡n thñc hành liÁn. N¿u không, s½ mau quên l¯m.

Tôi cing bi¿t ó là mÙt sñ khó khn. Vì chính tôi cing có khi th¥y khó thi hành nhïng iÁu tôi ã chÉ cho các b¡n. Ví då khi b¡n bñc téc, tñ nhiên b¡n muÑn chÉ trích, khiÃn trách ché không ngh) tÛi sñ tñ ·t mình vào Ëa vË ng°Ýi. Ki¿m mÙt t­t x¥u cça ng°Ýi dÅ h¡n là tìm cái hay cça hÍ. Ta tñ nhiên muÑn nói tÛi nhïng viÇc ta °¡ng lo ngh) h¡n là nói tÛi nhïng §u Á làm cho ng°Ýi khác vui lòng. Cho nên b¡n ph£i nhÛ r±ng Íc sách này không ph£i à hiÃu bi¿t thêm mà là à luyÇn cho có nhïng t­p quán mÛi, à dñ bË mÙt lÑi sÑng mÛi. Nh° v­y c§n ph£i m¥t công, kiên nh«n, chm chú hàng ngày.

V­y, xin b¡n th°Ýng mß nhïng trang này ra. CuÑn này ph£i là kim chÉ nam cça b¡n trong sñ giao thiÇp vÛi ng°Ýi. Và khi b¡n g·p mÙt v¥n Á, nh° sía l×i mÙt éa nhÏ, làm sao cho b¡n trm nm Óng ý vÛi b¡n, ho·c là cho mÙt khách hàng °¡ng gi­n mà °ãc hài lòng, thì xin b¡n hãy suy ngh) mÙt chút ã, chÑng cñ vÛi sñ xúc Ùng §u tiên, ëng à cho nó lôi cuÑn vì th°Ýng nó có h¡i. Lúc ó xin b¡n nhÛ tÛi cuÑn này, ho·c n¿u có thì giÝ thì mß nó ra coi, Íc l¡i nhïng o¡n ã ánh d¥u. áp dång nhïng quy t¯c trong ó và b¡n s½ th¥y nhïng k¿t qu£ phi th°Ýng.

7. B¡n ·t lÇ vÛi ng°Ýi nhà ho·c b¡n bè r±ng hÅ b¯t g·p b¡n làm trái quy t¯c nào ó thì b¡n ph£i chËu ph¡t mÙt sÑ tiÁn. Ph£i làm sao cho sñ hÍc t­p cça b¡n thành ra mÙt trò ch¡i vui mà mê °ãc.

8. Ông hÙi tr°ßng mÙt nhà ngân hàng lÛn ß Nïu ¯Ûc, sau khi nghe vài bài gi£ng cça tôi, có t£ rõ cách sía mình cça ông nh° sau này mà chính ông ã ki¿m ra °ãc të lâu. Nó vô cùng hiÇu nghiÇm. Ông hÍc ít l¯m, nh°ng là mÙt trong nhïng nhà tài chánh lÛn nh¥t ß châu Mù; ông thú r±ng chÉ nhÝ ph°¡ng pháp cça ông mà ông thành công.

"Të lâu rÓi - ông nói - tôi ghi trên mÙt cuÑn lËch nhïng công viÇc buôn bán m×i ngày. TÑi thé b£y, tôi không ti¿p ai h¿t, Ã tñ xét mình. n tÑi rÓi, tôi c¥m cung trong phòng gi¥y cça tôi, mß cuÑn sÕ tay ra, suy ngh) vÁ m×i câu chuyÇn, m×i l§n bàn cãi, m×i cuÙc th°¡ng nghË, m×i vå ch¡y chÍt trong tu§n lÅ ó. Tôi tñ hÏi:

- L§n ó, ta ã lá l§m ch× nào?

- ã hành Ùng khéo ch× nào? Có thà khéo h¡n °ãc không? Ra làm sao?

- Sñ lôi thôi ó cho ta bài hÍc gì?

Có khi tñ xét nh° v­y, tôi th¥y au khÕ l¯m, có khi tôi l¥y làm l¡ lùng sao ã l§m lá n·ng nÁ nh° th¿ °ãc. Nh°ng tôi càng lÛn tuÕi thì l§m lá càng ít i và có khi còn muÑn tñ v× vai mình nïa. Ch°a có gì giúp tôi nhiÁu b±ng ph°¡ng pháp tñ xét và tñ c£i ó.

NhÝ nó mà tôi xét oán ch¯c ch¯n, minh m«n h¡n; nhïng sñ quy¿t Ënh cça tôi thích áng h¡n, và giúp tôi r¥t nhiÁu trong sñ giao thiÇp vÛi mÍi ng°Ýi. Tôi xin nhiÇt liÇt giÛi thiÇu nó vÛi "h£i nÙi ch° quân tí".

T¡i sao các b¡n không dùng mÙt ph°¡ng pháp t°¡ng tñ kiÃm iÃm l¡i cách các b¡n áp dång nhïng quy t¯c trong t­p này ra sao? N¿u các b¡n quy¿t tâm làm, s½ có hai cái lãi:

Thé nh¥t: các b¡n s½ say mê hÍc °ãc mÙt môn hÍc có giá trË vô song vÁ ph°¡ng diÇn giáo hóa.

Thé nhì: các b¡n s½ nh­n th¥y r±ng kh£ nng cça b¡n làm ¹p lòng và d«n då ng°Ýi khác s½ n©y nß, rñc rá nh° bông ào vÁ ti¿t xuân v­y.

Tóm l¡i: MuÑn Íc sách °ãc nhiÁu ích lãi nh¥t, ph£i:

I. Có lòng ham muÑn hÍc hÏi và thi hành nhïng Ënh lÇ chi phÑi sñ giao thiÇp giïa loài ng°Ýi vÛi nhau.

II. Íc m×i ch°¡ng hai l§n, rÓi mÛi qua ch°¡ng sau.

III. ThÉnh tho£ng ng°ng Íc à tñ hÏi nên thi hành m×i quy t¯c ra sao và vào lúc nào?

IV. G¡ch d°Ûi nhïng ý chính.

V. M×i tháng coi l¡i cuÑn này mÙt l§n.

VI. HÅ có c¡ hÙi thì ph£i thñc hành ngay nhïng quy t¯c hÍc °ãc. Dùng cuÑn sách này làm kim chÉ nam à gi£i quy¿t nhïng n×i khó khn h±ng ngày.

VII. T·ng cho b¡n thân mÙt sÑ tiÁn nào ó ch³ng h¡n, m×i khi b¡n b¯t g·p ta làm trái vÛi nhïng quy t¯c ó. Nh° v­y à làm cho sñ hÍc bi¿n thành mÙt trò ch¡i héng thú.

VIII. M×i tu§n kiÃm iÃm nhïng t¥n tÛi ho·c nhïng sai l§m cça b¡n. B¡n hãy xét mình coi ã bÓi bÕ °ãc khuy¿t iÃm nào và trong nhïng dËp nào.

PH¦N II Sáu cách gây thiÇn c£m

Ph§n II Ch°¡ng mÙt

à cho tÛi âu cing °ãc ti¿p ón niÁm nß

ThiÇt tình b¡n cing ch³ng c§n Íc sách này mÛi bi¿t cách ¯c nhân tâm. B¡n chÉ c§n áp dång nhïng ph°¡ng pháp thu phåc c£m tình cça mÙt con v­t mà c£ hoàn c§u không ai không th°¡ng m¿n.

Lát nïa ra °Ýng b¡n s½ g·p nó. Khi còn xa b¡n chëng m°Ýi b°Ûc, nó ã b¯t §u ve v©y uôi rÓi. N¿u b¡n ngëng l¡i mà vuÑt ve nó thì nó chÓm lên và tÏ ra trm v» yêu °¡ng và b¡n có thà bi¿t ch¯c ch¯n r±ng trong sñ nÓng nàn ó không có mÙt m£y may vå lãi vì nó ch³ng c§n b¡n mua giúp mÙt vài món hàng ¿, mà cing ch³ng ham gì °ãc k¿t duyên cùng b¡n.

Có bao giÝ b¡n ngëng l¡i mÙt phút mà suy ngh) r±ng trên vi trå này, chÉ có con chó là không c§n làm viÇc mà cing sÑng mÙt cách ung dung không? Ta nuôi gà, là vì gà cho ta tréng: ta nuôi bò, là vì bò cho ta sïa; mà ta nuôi con hoàng y¿n cing vì ti¿ng hót cça nó. Nh°ng ta nuôi chó chÉ vì cái lý Ùc nh¥t là nó cho ta cái êm Ám cça tình th°¡ng.

Trong nhïng k÷ niÇm êm Ám nh¥t cça tuÕi th¡, tôi còn nhÛ ¿n con Cún cça tôi, mÙt con chó nhÏ, lông vàng, uôi cåt mà cha tôi mua cho tôi có nm c¯c. Cún ch°a hÁ Íc mÙt trang sách tâm lý nào h¿t. Nó không c§n Íc. Giáo s° William James, giáo s° Harry A.Overstreet, không ngài nào d¡y °ãc cho nó mÙt chút nghÇ thu­t làm ¹p lòng ng°Ýi. Nh°ng nó có ph°¡ng pháp hoàn toàn à làm mÍi ng°Ýi yêu nó: là chính nó, nó yêu mÍi ng°Ýi. Lòng yêu ó tñ nhiên và chân thành tÛi n×i tôi không thà không m¿n nó °ãc.

Các b¡n muÑn gây thiÇn c£m không? Hãy làm nh° con Cún: Quên mình và th°¡ng ng°Ýi.

Con Cún hiÃu r±ng n¿u sÑt s¯ng qua tâm tÛi ng°Ýi, thì chÉ trong hai tháng s½ có nhiÁu b¡n thân h¡n là hai nm ki¿m ç cách làm cho ng°Ýi ta ph£i quan tâm tÛi mình. Tôi ph£i nh¯c l¡i câu ó:

N¿u các b¡n sÑt s¯ng thành th­t quan tâm tÛi ng°Ýi khác thì chÉ trong hai tháng s½ có nhiÁu b¡n thân h¡n là hai nm g¯ng công b¯t ng°Ýi khác quan tâm tÛi các b¡n.

V­y mà bi¿t bao ng°Ýi mÙt Ýi l§m l«n không chëa, không bi¿t Ënh lu­t ó. HÍ nh¥t Ënh muÑn ng°Ýi khác ph£i chú ý tÛi hÍ. Công dã tràng... Thiên h¡ không ngh) tÛi b¡n âu. HÍ ngh) tÛi hÍ, sáng, chiÁu, và tÑi.

Công ty iÇn tho¡i ß Nïu ¯Ûc mÛi iÁu tra xem trong khi àm tho¡i ti¿ng nào °ãc dùng nhiÁu nh¥t. Các b¡n ch¯c ã oán °ãc... ó là ti¿ng "Tôi". Trong 500 câu chuyÇn thì ng°Ýi ta dùng nó tÛi 3.900 l§n. "Tôi", "Tôi", "Tôi"...

Khi b¡n coi t¥m hình trong ó có b¡n chåp chung vÛi nhïng ng°Ýi khác, thì ng°Ýi thé nh¥t mà b¡n ngó là ai?

N¿u b¡n tin r±ng mÍi ng°Ýi Áu chú ý tÛi b¡n, thì xin b¡n tr£ lÝi tôi câu này: "N¿u b¡n ch³ng may chiÁu nay të tr§n thì s½ có bao nhiêu ng°Ýi i tiÅn b¡n tÛi huyÇt?".

T¡i sao ng°Ýi khác quan tâm tÛi b¡n trong khi b¡n không quan tâm tÛi ng°Ýi ta tr°Ûc? Xin b¡n c§m cây vi¿t chì và tr£ lÝi câu hÏi ó trong hàng bÏ tr¯ng d°Ûi này.

N¿u chúng ta chÉ g¯ng séc kích Ùng ng°Ýi khác à cho hÍ chú ý tÛi ta thì không bao giÝ có b¡n chân thành h¿t. ó không ph£i là cách gây °ãc tình tri k÷.

Alfred Adler, tri¿t gia tré danh, vi¿t mÙt cuÑn sách r¥t hay Á là "Chân ngh)a cça cuÙc Ýi", trong ó ông nói: ! "K» nào không quan tâm tÛi ng°Ýi khác, ch³ng nhïng s½ g·p nhiÁu sñ khó khn nh¥t trong Ýi, mà còn là ng°Ýi có h¡i nh¥t cho xã hÙi. H¿t th£y nhïng k» th¥t b¡i Áu thuÙc h¡ng ng°Ýi ó". Các b¡n có thà Íc hàng tá nhïng sách vÁ tâm lý mà không ki¿m °ãc mÙt lÝi vëa úng vëa nhiÁu ngh)a nh° câu ó. Tôi r¥t ghét nói i nói l¡i. Nh°ng lÝi tuyên bÑ cça ông Adler quan trÍng tÛi n×i tôi ph£i chép nó l¡i l§n nïa:

"K» nào không quan tâm tÛi ng°Ýi khác, ch³ng nhïng s½ g·p nhiÁu sñ khó khn nh¥t trong Ýi, mà còn là ng°Ýi có h¡i nh¥t cho xã hÙi. H¿t th£y nhïng k» th¥t b¡i Áu thuÙc h¡ng ng°Ýi ó".

Ýi sÑng cça Hoàng ¿ Nã Phá Luân, chéng minh lÝi nói ó. Khi ly dË Hoàng h­u Joséphine, vì cÛ bà này không thà cho ông ng°Ýi k¿ tñ, ông than thß cùng bà tr°Ûc khi chia tay: "Sñ phú quí vinh hoa cça tôi, tr§n gian ch°a tëng th¥y. V­y mà cho ¿n giÝ này ây, bà là ng°Ýi Ùc nh¥t trên Ýi, tôi có thà tin c­y °ãc".

Nã Phá Luân thì tin nh° v­y. Nh°ng ai ã tëng Íc sí Áu buÓn mà nh­n th¥y r±ng lòng tin ó quá áng.

Ông Giám Ñc tÝ báo Collier S nói: "MuÑn cho Ùc gi£ thích nhïng truyÇn ng¯n cça b¡n thì b¡n ph£i yêu Ùc gi£ ã, ph£i chú ý tÛi hÍ". Chân lý ó úng khi b¡n vi¿t tiÃu thuy¿t cho Ùc gi£ coi. Nó còn ba l§n úng h¡n nïa, khi b¡n trñc ti¿p nói chuyÇn vÛi ng°Ýi khác.

Howard Thurston, ông vua £o thu­t, trong 40 nm trÝi, em tài bËt m¯t thiên h¡ làm cho c£ th¿ giÛi ng¡c nhiên và thán phåc; ki¿m °ãc g§n hai triÇu Óng; mÙt hôm thú vÛi tôi r±ng hÓi ông nhÏ, ã ph£i xa cha m¹ i lang thang, n xin nhà này tÛi nhà khác, và nhÝ ngó nhïng qu£ng cáo hai bên °Ýng xe lía mà bi¿t Íc. VÁ nghÁ £o thu­t, thi¿u gì ng°Ýi bi¿t nhiÁu h¡n ông, nh°ng ông có hai éc tính mà ng°Ýi khác không có:

Thé nh¥t: th¥u rõ tâm lý loài ng°Ýi và khi lên sân kh¥u, ông có séc quy¿n ri và gây héng. M×i cí chÉ cça ông, m×i l§n ông chuyÃn giÍng nói, m×i nét cau mày là c£ mÙt công trình luyÇn t­p. Mà h¿t th£y công trình ó chÉ có måc ích làm cho khán gi£ say mê và thì giÝ chóng qua.

Thé nhì: ông thành th­t chú ý tÛi khán gi£. Nhïng nhà £o thu­t khác ß trên sân kh¥u ngó xuÑng trëng trëng, nh° có v» nói: "Tåi này toàn Ó m¯t thËt. Ta s½ bËp chúng dÅ nh° ch¡i". Ph°¡ng pháp cça Thurston khác h³n. M×i l§n s¯p ra sân kh¥u, ông tñ nói: "Ta mang ¡n nhïng ng°Ýi tÛi ây coi ta diÅn trò. NhÝ hÍ, ta sÑng °ãc phong l°u. V­y ta ph£i h¿t séc trÕ tài cho hÍ vëa lòng". RÓi ông vëa nhç: "Tôi yêu khán gi£ cça tôi. Tôi yêu khán gi£ cça tôi", vëa ti¿n ra ngoài sân kh¥u. B¡n cho là "lÑ bËch", là vô lý °? Cái ó là quyÁn cça b¡n. Nh°ng chính ó là nguyên nhân sñ thành công cça mÙt trong nhïng nhà £o thu­t danh ti¿ng nh¥t të x°a tÛi nay.

TÕng thÑng Théodore Roosevelt thu °ãc nhân tâm mÙt cách l¡ lùng cing nhÝ bí quy¿t ó. Cho ¿n ng°Ýi ß cça ông cing sùng bái ông nïa. Ng°Ýi da en làm bÓi phòng cho ông, vi¿t mÙt cuÑn sách nói vÁ Ýi t° ông, trong ó có câu chuyÇn lý thú này:

"MÙt hôm, nhà tôi hÏi TÕng thÑng vÁ loài chim a a mà nó ch°a tëng th¥y bao giÝ. Ngài t£ tÉ mÉ loài chim ó cho nó nghe. ít lâu sau, có ng°Ýi kêu iÇn tho¡i nhà tôi ch¡y l¡i tr£ lÝi. Thì ra ngài TÕng thÑng kêu nó, cho nó hay r±ng hiÇn có mÙt con chim a a ­u trong sân cÏ, và n¿u nó muÑn coi thì ngó ra s½ th¥y. ChÉ nhïng viÇc nhÏ mÍn nh° v­y cing ç t£ tính tình cça Ngài và nhïng viÇc ó, Ngài r¥t th°Ýng làm.

M×i khi Ngài i d¡o g§n tÛi nhà riêng cça chúng tôi, dù chúng tôi có éng khu¥t thì cing kêu chúng tôi và chào lÛn ti¿ng".

MÙt ông chç nh° v­y, thì ng°Ýi làm công nào mà không yêu kính? B¥t cé ai mà không yêu kính?

MÙt bïa, ông tÛi B¡ch Cung, ph£i khi TÕng thÑng Taft và Phu nhân i v¯ng, ông kêu lên tëng ng°Ýi §y tÛ ci và nÓng nàn hÏi thm hÍ, c£ ¿n nhïng chË phå b¿p cing °ãc hân h¡nh ó. Khi g·p chË phå b¿p Alice, ông hÏi chË còn làm bánh mì b±ng bÙt b¯p không. ChË ta áp còn làm, nh°ng chÉ có §y tÛ n, còn trên bàn chç không ai dùng tÛi.

Ông c°Ýi lÛn: "T¡i các ngài không sành n. Khi nào g·p Ngài TÕng thÑng, tôi s½ chê Ngài ch× ó".

ChË ó dâng ông mÙt mi¿ng bánh mì bÙt b¯p. Ông vëa i vÁ phòng gi¥y vëa n, g·p ng°Ýi làm v°Ýn nào, ng°Ýi phu nào, ông cing kêu tên mà chào nh° hÓi ông còn làm TÕng thÑng. MÙt ng°Ýi làm công già r°ng r°ng n°Ûc m¯t nói r±ng, ngày hôm ó là ngày sung s°Ûng nh¥t cça ông të hai nm nay. Và Õi ngày ó l¥y t¥m gi¥y mÙt trm, y cing không Õi.

Ch°¡ng hai

MÙt cách dÅ dàng à gây mù c£m lúc s¡ ki¿n

Có nhiÁu bà muÑn gây mù c£m, tiêu c£ mÙt gia tài à ¯p vào thân nhïng nhung cùng vóc, eo vào mình nhïng vàng cùng ngÍc, mà hái ¡i, quên h³n cái bÙ m·t cça mình i, b¯t nó mang nhïng nét chua ngoa và ích k÷. HÍ quên r±ng Ñi vÛi àn ông, nét m·t nå c°Ýi quan trÍng h¡n t¡ låa khoác lên mình. (Nhân tiÇn, xin nh¯c b¡n, ví nh° bà nhà òi may mÙt cái áo nhung, thì xin chÛ tr£ lÝi bà b±ng câu ó nhé!).

Charles Schwab mà trên kia tôi ã kà chuyÇn, nói r±ng nå c°Ýi cça ông ta áng giá mÙt triÇu Óng. SÑ ó còn d°Ûi sñ thñc, vì t¥t c£ sñ thành công l¡ lùng cça ông Áu nhÝ tâm tính ông, duyên kín cça ông. Mà chính nå c°Ýi quy¿n ri cça ông l¡i là kh£ nng kh£ ái nh¥t.

MÙt buÕi tÑi, tôi °ãc ti¿p Maurice Chevalier, danh ca cça th¿ giÛi. Thú thñc là tôi th¥t vÍng. Tôi không ngÝ ông ç ri, l§m ló nh° v­y, khác h³n vÛi trí tôi t°ßng t°ãng. Nh°ng, b×ng nhiên, ông ta mÉm c°Ýi. Rõ ràng là mÙt tia n¯ng xuyên qua mây mù. Không có nå c°Ýi ó, Maurice Chevalier có l½ còn óng bàn gh¿ ß Paris nh° ông thân và anh em ông.

MÉm c°Ýi vÛi ai, téc nh° nói vÛi ng°Ýi ó: "Tôi m¿n ông... °ãc g·p ông, tôi vui v» l¯m... tôi sung s°Ûng l¯m...".

L½ cÑ nhiên, nå c°Ýi ó ph£i chân th­t, tñ áy lòng phát ra mÛi quy¿n ri, u÷ l¡i °ãc ng°Ýi, còn thí nå c°Ýi nhích mép nß ngoài môi, nh° do mÙt bÙ máy phát ra, không lëa °ãc ai h¿t, chÉ làm cho ng°Ýi ta ghét thôi. Ông chÉ huy nhân viên mÙt cía hàng lÛn ß Nïu ¯Ûc nói r±ng ông °a m°Ûn mÙt cô bán hàng hÍc lñc s¡ ³ng mà nå c°Ýi có duyên h¡n là mÙt cô cí nhân vn ch°¡ng mà m·t l¡nh nh° bng.

T¡i sao ta th°¡ng loài chó? T¡i chúng tung tng, vui mëng ón r°Ûc ta, làm cho ta vui lòng khi th¥y chúng.

N¿u không th¥y héng thú khi làm mÙt viÇc thì không thà làm nên viÇc ó.

ã tëng có ng°Ýi b¯t tay vào viÇc làm vÛi mÙt lòng hoan hÉ vô biên và vì v­y mà thành công. Nh°ng lâu d§n quen nghÁ, lòng hoan hÉ tiêu tan. Ng°Ýi ó chÉ còn làm ç bÕn ph­n thôi. RÓi tÛi chán n£n. RÓi tÛi th¥t b¡i.

Trong xã giao cing v­y. Ph£i hoan hÉ giao du vÛi ng°Ýi thì mÛi mong ng°Ýi héng thú giao du vÛi mình.

Tôi ã khuyên c£ ngàn th°¡ng gia nh° v§y:

"Các ông luôn trong mÙt tu§n lÅ, lúc nào cing mÉm c°Ýi, g·p ai cing mÉm c°Ýi... rÓi các ông l¡i ây cho tôi bi¿t k¿t qu£ ra sao".

Thì ây k¿t qu£ nh° v§y:

Ông Steinhardt vi¿t th° cho tôi kÃ:

"Tôi có vã 18 nm rÓi, và trong thÝi gian ó ít khi tôi mÉm c°Ýi vÛi nhà tôi. Të sáng d­y tÛi khi i làm, tôi ít khi nói vÛi nhà tôi quá 12 ti¿ng. Trong châu thành Nïu °Ûc này, tôi vào h¡ng ng°Ýi càu nhàu khó chËu nh¥t.

Nghe lÝi ông khuyên, tôi thí nghiÇm "tu§n lÅ mÉm c°Ýi" và ngay sáng hôm sau, khi ría m·t, ngó trong g°¡ng, tôi tñ nhç ph£i bÏ cái bÙ m·t °a ma ó i và quy¿t chí mÉm c°Ýi.

Khi ngÓi bàn n sáng, tôi hÛn hß chào nhà tôi. Nhà tôi ng¡c nhiên vô cùng. Tôi giï luôn nh° v­y trong hai tháng nay và ã tìm th¥y °ãc nhiÁu h¡nh phúc trong gia ình tôi, h¡n c£ mÙt nm vëa qua.

Bây giÝ, g·p ng°Ýi coi thang máy, ng°Ýi giï cía, ng°Ýi bán gi¥y xe, g·p ai tôi cing chào ho·c mÉm c°Ýi. Tôi không chÉ trích ai, chê ai h¿t, tôi khuy¿n khích và khen ngãi. Tôi không nói chuyÇn tôi cho ng°Ýi khác nghe nïa và ráng hiÃu nhïng n×i lòng cça ng°Ýi khác. Tôi bi¿n thành mÙt ng°Ýi mÛi, sung s°Ûng, có lòng të thiÇn và °ãc mÍi ng°Ýi th°¡ng. HÏi còn có ph§n th°ßng nào quý h¡n nïa không?".

Xin b¡n nhÛ r±ng ng°Ýi vi¿t béc th° ó làm trÍng mãi (mua bán chéng khoán) ß thË tr°Ýng chéng khoán Nïu ¯Ûc mÙt nghÁ khó tÛi n×i 100 ng°Ýi thì có 99 ng°Ýi th¥t b¡i.

Franklin Bettger, mÙt biÇn s° khéo léo nh¥t trong nghÁ b£o hiÃm nói vÛi tôi: "Të lâu, tôi ã hiÃu r±ng vÛi nå c°Ýi, i âu ta cing °ãc ti¿p ón niÁm nß h¿t. Cho nên tr°Ûc khi vô nhà mÙt thân chç nào, tôi dëng l¡i mÙt chút, ngh) tÛi t¥t c£ nhïng sung s°Ûng mà trÝi ã cho tôi. ý ngh) ó tñ nhiên làm nß nå c°Ýi trên môi tôi... và tôi gõ cía, t°¡i tÉnh nh° óa hoa. MÙt ph§n lÛn, nhÝ có thu­t ó mà tôi thành công".

Là vì, giáo s° William James nói: "Hành Ùng c¡ hÓ theo sau t° t°ßng, nh°ng sñ thñc thì c£ hai Óng thÝi phát Ùng. Dùng nghË lñc à iÁu khiÃn hành Ùng téc là iÁu khiÃn nhïng tình c£m mÙt cách gián ti¿p...".

V­y khi m¥t cái vui rÓi, muÑn ki¿m nó l¡i thì không cách nào b±ng hành Ùng nh° nó ã trß vÁ vÛi ta rÓi... H¡nh phúc cça ta không do ngo¡i v­t em tÛi mà tñ tâm ta phát khßi. Hai ng°Ýi cùng ß mÙt ch×, cùng làm mÙt nghÁ, gia s£n ngang nhau, Ëa vË trong xã hÙi b±ng nhau mà mÙt ng°Ýi s°Ûng, mÙt ng°Ýi khÕ, là vì âu? Vì tâm tr¡ng hÍ khác nhau. Trong sÑ ng°Ýi làm công Trung Hoa, v¥t v£ d°Ûi ánh n¯ng thiêu ng°Ýi, Õi chén mÓ hôi l¥y 7 xu m×i ngày, tôi ã tëng th¥y nhiÁu nét m·t vui t°¡i, nh° trên m·t các phú ông ß Nïu ¯Ûc.

Shakespeare (mÙt thi hào n°Ûc Anh) nói: "Không có chi tÑt mà cing ch³ng có chi x¥u; x¥u tÑt Áu do t°ßng t°ãng mà ra c£".

Abraham Lincoln nghiÇm r±ng ph§n nhiÁu ng°Ýi ta bi¿t an ph­n mà °ãc sung s°Ûng. Ông nói có lý và tôi ã có dËp nh­n rõ sñ thñc ó:

MÙt hôm tôi g·p ß Nïu ¯Ûc 30 éa nhÏ tàn t­t, chÑng g­y hay n¡ng, l¿t b¿t leo lên nhïng bñc cça mÙt nhà ga lÛn. Có éa ph£i cõng mÛi lên nÕi. Tôi ng¡c nhiên nghe chúng vui c°Ýi giòn giã. MÙt ng°Ýi coi sóc chúng gi£ng cho tôi: "Khi mÙt em ó hiÃu r±ng mình s½ tàn t­t suÑt Ýi, thì mÛi §u nh° rång rÝi, rÓi bình t)nh l¡i, cam lòng vÛi Ënh m¡ng, rÓi c£m th¥y sung s°Ûng h¡n nhïng éa tr» m¡nh".

Tôi kính phåc nhïng em nhÏ ó. Các em ã cho tôi mÙt bài hÍc mà tôi s½ ghi nhÛ suÑt Ýi.

Xin các b¡n Íc - và nhÛ thi hành, vì Íc suông không có k¿t qu£ - nhïng lÝi khuyên chí lý sau này cça giáo s° Elbert Hubbard:

"ß nhà ra, b¡n ngíng §u lên, °a c±m ra; hít §y phÕi không khí và ánh sáng m·t trÝi; mÉm c°Ýi vÛi mÍi ng°Ýi và thân ái si¿t tay ng°Ýi quen bi¿t. ëng m¥t thì giÝ ngh) tÛi k» thù cça b¡n. Ráng v¡ch rõ trong §u måc ích b¡n muÑn ¡t và th³ng ti¿n tÛi lý t°ßng ó. MÙt khi b¡n ã Ënh kù nhïng hành vi ¹p ½, cao c£, b¡n muÑn làm thì tñ nhiên ngày tháng s½ °a c¡ hÙi thu­n tiÇn tÛi l§n l§n cho b¡n thñc hiÇn °ãc ý b¡n...".

B¡n hãy in sâu vào óc hình dung nhân v­t có tài nng, trung tin và hïu ích mà b¡n muÑn trß nên rÓi m×i giÝ trôi qua, séc t°ßng t°ãng s½ l§n l§n thay Õi b¡n cho tÛi khi thành h³n nhân v­t ó...

Mãnh lñc cça t° t°ßng th­t tÑi cao. B¡n hãy nuôi l¥y mÙt tâm tr¡ng quân tí: can £m, trung chính và vui v». Vì t° t°ßng ¹p thì hành vi r¥t ¹p. ã ham muÑn t¥t c£ ph£i thành công và lÝi c§u nguyÇn nào chân thành cing °ãc chu©n héa. Lý t°ßng ç ¥p trong lòng s½ c¥u t¡o nên nhïng hành vi hãp vÛi lý t°ßng. Ngíng §u lên, b¡n, vì n¿u trong m×i cái kén có mÙt con b°Ûm ch°a nß, thì trong tâm m×i ta có mÙt iÃm ph­t, chÉ ãi dËp phát huy.

Ng°Ýi Trung Hoa thiÇt khôn. Câu ph°¡ng ngôn này cça hÍ ph£i °ãc dán trong nón chúng ta Ùi: "Ng°Ýi nào không bi¿t mÉm c°Ýi, ëng nên mß tiÇm". Và khi bàn tÛi iÁu kiÇn mß tiÇm, ông Fletcher ã phát ra nhïng t° t°ßng này:

Giá trË cça nå c°Ýi:

1- MÙt nå c°Ýi ch³ng m¥t vÑn, mà lãi th­t nhiÁu.

2- MÙt nå c°Ýi không làm nghèo ng°Ýi phát nó nh°ng làm giàu ng°Ýi nh­n nó.

3- MÙt nå c°Ýi chÉ nß trong kho£nh kh¯c, nh°ng có khi làm cho ta nhÛ tÛi suÑt Ýi.

4- K» phú quí tÛi bñc nào mà không có nó thì cing v«n còn nghèo; còn k» nghèo hèn tÛi âu, mà sµn có nó thì v«n còn cái vÑn vô t­n.

5- Nå c°Ýi gây h¡nh phúc trong gia ình, nó là nguÓn gÑc nhïng h£o ý trong th°¡ng nghiÇp và là d¥u hiÇu cça tình bè b¡n.

6- Nó bÓi d°áng k» mÇt nhÍc, nó là hình £nh bình minh cho k» ngã lòng, là n¯ng xuân cho k» buÓn r§u, và là thuÑc m§u nhiÇm nh¥t cça t¡o hóa à chïa lo âu.

7- Nå c°Ýi không thà mua °ãc, không thà xin nh° kh¥t thñc °ãc, không m°ãn °ãc mà cing không thà n c¯p °ãc. Vì ta kh° kh° giï nó thì nó ch³ng có giá trË gì, nh°ng n¿u ta dùng nó mÙt cách hào phóng thì giá trË nó vô cùng.

8- Cho nên khi b¡n g·p mÙt ng°Ýi mÇt nhÍc, không còn séc t°¡i c°Ýi vÛi b¡n °ãc, thì b¡n hãy mÉm c°Ýi vÛi ng°Ýi ó i. Vì ng°Ýi nào không còn l¥y mÙt nå c°Ýi à t·ng k» khác, ng°Ýi ó c§n nh­n mÙt nå c°Ýi h¡n ai h¿t...

V­y n¿u b¡n muÑn °ãc th°¡ng m¿n, xin nhÛ quy t¯c thé hai này:

"Giï nå c°Ýi trên môi"

Ch°¡ng ba

Không theo quy t¯c sau này téc là tñ r°Ûc l¥y th¥t b¡i.

Nm 1898, Joe Farley ch¿t mÙt cách b¥t ngÝ, Ã l¡i vã góa và ba con côi vÛi vài trm Óng b¡c vÑn.

éa lÛn nh¥t tên Jim, m°Ýi tuÕi, ph£i giúp viÇc trong mÙt lò g¡ch: ©y xe cát, Õ cát vào khuôn, ph¡i g¡ch. Không có thì giÝ hÍc, nh°ng có mÙt thiên tài trÝi cho riêng dân ái Nh) Lan là b©m sinh ã bi¿t nghÇ thu­t làm cho ng°Ýi khác th°¡ng mình. LÛn lên, ông làm chính trË, t­p nhÛ tên hÍ và v» m·t cça ng°Ýi khác, mà l§n l§n trí nhÛ ó trß nên kó diÇu.

Không hÁ tòng hÍc mÙt tr°Ýng ¡i hÍc nào h¿t, mà ch°a §y bÑn m°¡i sáu tuÕi, có tÛi bÑn tr°Ýng ¡i hÍc c¥p b±ng danh dñ cho ông, l¡i làm HÙi tr°ßng çy ban dân chç quÑc gia, và TÕng giám Ñc sß B°u iÇn.

MÙt l§n °ãc ông ti¿p, tôi hÏi ông bí quy¿t cça sñ thành công ó. Ông áp: "Nai l°ng ra mà làm viÇc". Tôi cãi: "ëng nói ch¡i mà!".

Ông hÏi l¡i tôi: "V­y theo ông, bí quy¿t ó ß âu?" Tôi áp: "Ng°Ýi ta nói r±ng ông có thà gÍi tên °ãc m°Ýi ngàn ng°Ýi".

Ông cãi:

- Xin l×i ông, ông l§m. Tôi có thà gÍi tên nm chåc ngàn ng°Ýi.

NhÝ trí nhÛ kinh dË ó mà Jim Farley i cÕ Ùng ¯c lñc cho ông Franklin D.Roosevelt °ãc quÑc dân b§u làm tÕng thÑng.

Ph°¡ng pháp ông gi£n dË l¯m. M×i l§n ông mÛi làm quen vÛi ai, ông hÏi tên hÍ ng°Ýi ó và cách vi¿t ra sao. Ông tìm cách bi¿t rõ vÁ gia ình, nghÁ nghiÇp, màu s¯c chính trË ng°Ýi ó, ghi nhÛ l¥y rÓi, l§n sau g·p l¡i, - dù là cách mÙt nm i nïa - ông cing có thà v× vai ng°Ýi ó mà hÏi thm vÁ vã, con, c£ ¿n nhïng cây trÓng trong v°Ýn ng°Ýi ó nïa!

V­y thì tÛi âu ông cing có b¡n thân, có gì là l¡?

M¥y tháng tr°Ûc cuÙc b§u c° TÕng thÑng Roosevelt, Jim Farley vi¿t m×i ngày c£ trm béc th° cho dân miÁn B¯c và miÁn Tây. RÓi ông i trong m°Ýi chín ngày, kh¯p hai chåc xé, trên ba chåc ngàn cây sÑ. i xe lía, xe ngña, xe h¡i, tàu thçy. TÛi m×i tÉnh, ông ãi các cí tri mÙt bïa c¡m tr°a hay c¡m tÑi, em h¿t tâm can mà bày tÏ thiÇt h¡n vÛi hÍ, o¡n ch¡y bi¿n qua tÉnh khác.

Trß vÁ nhà, ông vi¿t ngay th° cho mÙt ng°Ýi ông quen nh¥t trong ám cí tri ông mÛi ãi tiÇc và xin cho bi¿t tên nhïng ng°Ýi ã có m·t hôm ông ãi tiÇc cÕ Ùng.

Thành thí ông có mÙt cuÑn sÕ ghi hàng ngàn tên nhïng ng°Ýi ¥y. RÓi m×i cí tri ó Áu ng¡c nhiên nh­n °ãc cça ông mÙt béc th° Á: "B¡n Bill thân m¿n". "B¡n Joe thân m¿n..." và ký tên: "Jim".

Jim Farley hiÃu r±ng h¡ng trung nhân Áu th¥y tên mình êm ái h¡n h¿t th£y nhïng tên khác. NhÛ °ãc tên ó, Íc nó °ãc mÙt cách dÅ dàng, téc là khen ng°Ýi ó mÙt cách kín áo và khôn khéo. Còn n¿u quên ho·c vi¿t sai tên ó téc là làm cho ng°Ýi ta khó chËu. Riêng tôi, tôi cho r±ng ng°Ýi ta vô lÅ vÛi tôi, n¿u trên bao th° gßi cho tôi ng°Ýi ta ã biên sai tên tôi.

Nhïng kù thu­t gia giúp viÇc ông Andrew Carnegie bi¿t rõ gi£ kim thu­t h¡n ông nhiÁu. V­y t¡i sao ông vua thép ó thành công? Là vì ông bi¿t d«n ¡o ng°Ýi. Ngay të hÓi ít tuÕi, ông ã có tài tÕ chéc, th¥u tâm lý và chÉ huy. MÛi m°Ýi tuÕi ông th¥y r±ng ai cing cho tên hÍ cça mình là vô cùng quan trÍng. MÙt hôm, ông b¯t °ãc mÙt con thÏ cái mÛi sanh °ãc mÙt b§y thÏ con. Mà không có chi nuôi chúng h¿t. Ông bèn då tåi b¡n tr» nh° v§y: "N¿u chúng bây chËu ki¿m lá cây nuôi b§y thÏ thì ta s½ l¥y tên m×i éa ·t tên cho mÙt con thÏ". K¿t qu£ th§n diÇu. Và ông không bao giÝ quên chuyÇn ó h¿t.

NhiÁu nm sau, ông l¡i dùng thu­t ó. Ông l¥y tên cça hÙi tr°ßng mÙt công ty xe lía à ·t tên cho mÙt x°ßng lÛn cça ông và nhÝ v­y mà công ty xe lía ó thành khách hàng mua °Ýng r§y cça ông!

Khi George Pullman và Carnegie tranh nhau Ùc quyÁn ch¿ t¡o nhïng toa xe lía có gi°Ýng ngç cho mÙt công ty hÏa xa nÍ, hai bên chÉ trích l«n nhau, ua nhau h¡ giá, thành thí Áu không lÝi. Nh°ng Carnegie nhÛ ngay bài hÍc con thÏ. MÙt hôm g·p Pullman, ông chào: "Chào ông Pullman, ông có tin r±ng hai éa mình Áu iên h¿t không?".

Ông kia hÏi l¡i: - Ông muÑn nói chi?

Carnegie bèn Á x°Ûng vÛi Pullman hãp hai công ty l¡i làm mÙt, dùng nhïng lÝi quy¿n ri v¡ch rõ nhïng lãi chung cça sñ k¿t liên ó. Pullman chú ý nghe, nh°ng ch°a tin h³n. Sau cùng, ông hÏi: "Công ty mÛi ó s½ ·t tên chi?". Carnegie téc kh¯c tr£ lÝi: "Thì ·t là Công ty Pullman t¥t nhiên rÓi".

HiÇu qu£ téc thì. Nét m·t ông Pullman t°¡i h³n lên, rÓi ông mÝi: "Ông vô phòng tôi. Chúng ta s½ bàn thêm...".

CuÙc th°¡ng l°ãng ó °a tÛi mÙt kh¿ °Ûc, nó thay Õi cåc diÇn kù nghÇ thi¿t lÙ ß Mù.

Cái tài nhÛ °ãc và kính trÍng tên b¡n, và tên nhïng ng°Ýi cÙng sñ cça ông, là mÙt trong nhïng bí quy¿t ã làm cho ông nÕi danh; ông tñ phå r±ng nhÛ °ãc tên hÍ mÙt sÑ ông thã cça ông, và khoe r±ng ông còn ích thân chÉ huy xí nghiÇp cça ông ngày nào, thì không có nhïng vå làm reo khu¥y rÑi sñ yên Õn và c§n m«n trong các x°ßng ông ngày ó.

Còn ông Paderewsky, mÙt nh¡c s) d°¡ng c§m nÕi danh, r¥t °ãc lòng ng°Ýi b¿p da en h§u ông trong toa xe lía riêng cça ông. M×i l§n ông i biÃu diÅn tài nghÇ vÁ, ng°Ýi b¿p ó luôn luôn ích thân dâng ông mÙt món n êm mà ý n¥u riêng à ông dùng. T¡i sao y quý ông nh° v­y? T¡i ông theo lÅ phép châu Âu, vÛi mÙt giÍng trËnh trÍng gÍi ng°Ýi ó b±ng: "Ông Copper", chÛ không kêu xách mé theo kiÃu Mù. Và "ông Copper" thích °ãc gÍi nh° v­y l¯m.

Loài ng°Ýi cho tên mình là vinh dñ l¯m - Cho nên tìm ç cách truyÁn nó l¡i Ýi sau.

Nh° ông Barnum là ng°Ýi keo b©n có ti¿ng, chÉ vì không con nÑi dõi, mà dám bÏ ra hai muôn r°ái mù kim cho th±ng cháu ngo¡i à y chËu theo hÍ ông.

Hai trm nm tr°Ûc, nhïng ng°Ýi giàu có th°Ýng bi¿u tiÁn cho các vn s) Ã °ãc th¥y tên mình trên ch× Á t·ng cça tác gi£.

Nhïng th° viÇn, viÇn b£o tàng sß d) s°u t­p °ãc nhiÁu sách, Ó quý là nhÝ nhïng phú gia bi¿u Ó ho·c quyên tiÁn và l°u danh l¡i sau này. Nhà thÝ, Án chùa cing v­y: nhïng ng°Ýi bÏ nhïng sÑ tiÁn lÛn ra åc t°ãng, tô chuông là nhïng ai?

Sß d) chúng ta quên tên ng°Ýi, ph§n nhiÁu là vì chúng ta không chËu m¥t công, m¥t thì giÝ chép l¡i, l·p l¡i cho nó in vào trong §u óc chúng ta. Chúng ta tñ bào chïa r±ng nh° v­y lâu quá, mà công viÇc ta bÁ bÙn quá.

Nh°ng ch¯c không có ai b­n viÇc b±ng TÕng thÑng Franklin D.Roosevelt. V­y mà ông có cách nhÛ °ãc c£ tên, nhïng ng°Ýi thã máy ông ã g·p.

Hãng Chrysler óng mÙt chi¿c xe h¡i riêng cho TÕng thÑng F.D.Roosevelt, rÓi cho kù s° W.F.Chamberlain vÛi mÙt ng°Ýi thã máy l¡i B¡ch Cung giao xe cho TÕng thÑng.

Ông Chamberlain tÛi, °ãc TÕng thÑng ti¿p ãi niÁm nß vui v» l¯m, gÍi tên và chào hÏi, tÏ r±ng °ãc ông Chamberlain tÛi chÉ nhïng bÙ ph­n xe cho ông, ông hoan hÉ vô cùng. Ông ng¯m nghía tëng bÙ ph­n nhÏ mÙt, të nÇm ngÓi cho tÛi cái khóa cía, tÛi thùng xe, nh¥t là nhïng chi ti¿t nào do ông Chamberlain sáng t¡o cho tiÇn lãi, thì ông cé muÑn ghi nhÛ l¥y và chÉ cho bà TÕng thÑng, cho nï BÙ tr°ßng lao Ùng Perkins và cô th° ký riêng cça ông. RÓi ông khen không ngÛt miÇng: "ThiÇt tuyÇt; chÉ c§n ¥n cái nút là xe ch¡y, ch³ng khó nhÍc chút chi h¿t. ¹p quá... tôi muÑn có thì giÝ tháo bÙ máy ra xem xét nó ch¡y ra sao".

Khi ông Chamberlain chÉ cho ông xong rÓi, TÕng thÑng quay l¡i nói: "Ông Chamberlain, HÙi Óng Ngân hàng liên bang ang ãi tôi të nía giÝ rÓi; xin ki¿u ông, tôi ph£i i mÛi °ãc...".

Lúc ông Chamberlain tÛi, có giÛi thiÇu cho TÕng thÑng ng°Ýi thã máy i theo ông. Anh này nhút nhát, éng xa xa, không nói nía lÝi, mà tên cça anh tr°Ûc sau chÉ nh¯c tÛi có mÙt l§n, v­y mà tr°Ûc khi të giã, TÕng thÑng °a m¯t ki¿m anh ta, b¯t tay anh ta, gÍi tên anh ta và cám ¡n ã m¥t công tÛi. Nhïng lÝi ó không ph£i thÑt ra nh° cái máy âu, mà trái l¡i, có mÙt giÍng yêu m¿n th­t thà.

ít ngày sau, ông Chamberlain nh­n °ãc t¥m hình vÛi chï ký cça TÕng thÑng gßi bi¿u và m¥y lÝi cám ¡n mÙt l§n nïa. ThiÇt không sao hiÃu °ãc ông ki¿m âu ç thì giÝ Ã làm công viÇc gây c£m tình ó.

Franklin D.Roosevelt bi¿t r±ng mÙt trong nhïng cách ch¯c ch¯n dÅ dàng và công hiÇu nh¥t à làm cho mÙt ng°Ýi vui lòng và nhÛ tên hÍ ng°Ýi ¥y và tÏ cho hÍ th¥y r±ng hÍ quan trÍng. TÕng thÑng Roosevelt còn làm nh° v­y, còn ph§n ông chúng ta, ra sao? Chúng ta khi °ãc giÛi thiÇu vÛi mÙt ng°Ýi l¡ nói chuyÇn vÛi hÍ mÙt lát, rÓi khi të biÇt không nhÛ tên ng°Ýi ta à mà chào nïa.

MÙt nhà chính trË tr°Ûc nh¥t ph£i nhÛ tên nhïng cí tri. Nh° v­y mÛi có danh và có quyÁn °ãc. N¿u không thì bË thiên h¡ bÏ quên. Trong th°¡ng mãi và xã giao, sñ nhÛ tên ng°Ýi cing quan hÇ không kém gì trong chính trË.

Hoàng ¿ Nã Phá Luân Ç tam khoe r±ng dù viÇc n°Ûc bÁ bÙn mà ông v«n có thà nhÛ tên m×i ng°Ýi ông ã g·p. Ph°¡ng pháp ông gi£n dË l¯m. Khi ông nghe không rõ mÙt tên nào, ông nói: "Xin l×i, tôi ch°a nghe rõ". N¿u tên h¡i l¡, ông b£o ng°Ýi ta ánh v§n cho ông nhÛ. RÓi trong khi nói chuyÇn vÛi ng°Ýi ó, ông tìm cách nói tên ng°Ýi ó vài ba l§n và ráng ghi trong trí nhÛ hình dáng, v» m·t ng°Ýi ó à khi th¥y ng°Ýi thì liên t°ßng ngay tÛi tên °ãc.

N¿u là mÙt nhân v­t r¥t quan trÍng, ông vi¿t ngay tên nhân v­t ó trên mÙt mi¿ng gi¥y, ngó kù nó, t­p trung t° t°ßng vào nó, cho nó kh¯c sâu trong óc. Nh° v­y, ông vëa dùng tai và m¯t à nhÛ. T¥t c£ nhïng cái ó m¥t thì giÝ l¯m. Nh°ng, Emerson nói, "lÅ phép téc là ph£i chËu nhiÁu hy sinh nhÏ".

V­y, muÑn gây thiÇn c£m, xin b¡n à ý tÛi quy t¯c thé ba này:

"Ph£i nhÛ r±ng tên mÙt ng°Ýi Ñi vÛi ng°Ýi ó là mÙt âm thanh quan trÍng và êm tai h¡n h¿t th£y nhïng âm thanh khác".

Ch°¡ng bÑn

B¡n muÑn thành mÙt ng°Ýi nói chuyÇn có duyên không? DÅ l¯m

MÛi rÓi, sau mÙt tiÇc r°ãu, chç nhà mÝi tôi ánh bài. Tôi không bi¿t ch¡i mà bà ngÓi bên c¡nh tôi cing v­y. Chúng tôi nói chuyÇn vÛi nhau.

Bà ¥y bi¿t r±ng hÓi tr°Ûc tôi có viÇc ph£i ß bên châu Âu nm nm.

Bà nói: "Ông Carnegie, tôi °Ûc ao °ãc ông t£ cho tôi nghe nhïng th¯ng c£nh bên ó".

Khi chúng tôi l¡i ngÓi trên mÙt chi¿c gh¿ dài, bà ta cho hay r±ng mÛi ß châu Phi vÁ vÛi chÓng bà. Tôi nói: "Châu Phi có nhiÁu cái thú l¯m. Tôi v«n mong mÏi të lâu °ãc dËp qua ó, mà chÉ i mÙt l§n tÛi Alger rÓi trß vÁ. Tôi ß Alger °ãc úng hai m°¡i bÑn giÝ Óng hÓ... ß bên ó, ông bà có sn thú rëng không?... Có? Ông bà thiÇt g·p may tôi muÑn °ãc nh° ông bà l¯m. Xin bà kà cho tôi nghe".

Bà ta diÅn thuy¿t trong bÑn m°¡i lm phút, không nhÛ gì tÛi nhïng th¯ng c£nh bên Âu nïa. Bà chÉ muÑn g·p °ãc ng°Ýi chm chú nghe bà, Ã bà có cái vui °ãc dËp nói tÛi bà và nhïng k÷ niÇm cça bà.

Bà ó kó dË không? Th°a không! Vô sÑ ng°Ýi cing nh° bà. T¥t c£ chúng ta Áu muÑn diÅn thuy¿t khi có ng°Ýi chm chú nghe ta.

Trong mÙt bïa c¡m tÑi, nhà mÙt ng°Ýi b¡n làm nghÁ xu¥t b£n, tôi °ãc g·p mÙt nhà thñc v­t hÍc có danh. ó là l§n §u tiên trong Ýi tôi °ãc g·p mÙt nhà thñc v­t hÍc và ông ¥y nói chuyÇn nghe muÑn mê. Tôi xích l¡i g§n ông, nghe ông diÅn gi£i vÁ các loài cây cÏ và nhïng chi ti¿t l¡ lùng vÁ mÙt cây r¥t t§m th°Ýng là khoai tây... Ông khuyên tôi nhiÁu iÁu r¥t quý vÁ cách giï gìn khu v°Ýn nhÏ cça tôi.

Trong bïa tiÇc ó, có m°Ýi hai ông khách nïa mà tôi nh° không bi¿t có ai h¿t: tôi ph¡m h¿t th£y nhïng iÁu mà th°Ýng théc vÁ xã giao à nghe trong m¥y giÝ Óng hÓ nhà thñc v­t hÍc cça tôi.

TÛi nía êm tôi xin phép ra vÁ. Sau này có ng°Ýi cho hay r±ng, tôi vëa ra khÏi phòng, nhà thông thái ó quay l¡i nói vÛi ông chç nhà, khen tôi th¿ này, th¿ khác và cho r±ng câu chuyÇn tôi r¥t héng thú và tôi là mÙt ng°Ýi n nói r¥t có duyên.

Tôi mà nói chuyÇn có duyên °? Nh°ng hôm ó tôi có thÑt ra nía lÝi nào âu?

Gi£ thí tôi có nói, thì câu chuyÇn ã quay ra mÙt v¥n Á khác rÓi; vì vÁ khoa th£o mÙc hÍc, tôi hoàn toàn không bi¿t chút chi h¿t. Tôi chÉ mê m©n nghe thôi. Vì nhïng iÁu ông gi£ng gi£i khích thích tôi nhiÁu l¯m. Ông ¥y th¥y rõ nh° v­y và iÁu ó làm cho ông vui là l½ tñ nhiên. Chm chú nghe mÙt ng°Ýi khác, khác gì nhiÇt liÇt khen hÍ. MÙt vn s) nói: "Say mê nghe lÝi nói cça mÙt ng°Ýi, téc là tôn kính ng°Ýi ó, mà r¥t ít ng°Ýi không c£m Ùng tr°Ûc sñ tôn kính ó". Hôm ¥y tôi không nhïng chÉ say mê nghe mà thôi, còn tÏ vÛi ông ¥y mÙt t¥m lòng quý m¿n và ng°áng mÙ chân thành nïa. Tôi nói vÛi ông r±ng ông ã chÉ b£o vÛi tôi r¥t nhiÁu, và tôi nghe nói mà mê. ó là sñ thñc. Tôi l¡i nói r±ng: n¿u °ãc lang thang trong mÙt cánh Óng vÛi ông thì thú vô cùng. Cái ó cing là sñ thñc nïa.

Tôi ngÏ ý muÑn °ãc tái ngÙ ông và thiÇt tình tôi bây giÝ r¥t muÑn °ãc g·p ông l§n nïa.

ó, chÉ vì v­y mà ông khen tôi là nói chuyÇn khéo, sñ thiÇt tôi chÉ là mÙt thính gi£ kiÃu m«u và bi¿t cÕ vi ông nói thôi.

Làm sao cho khách hàng có thiÇn c£m vÛi ta, vui v» nghe ta, tin ta và theo ý ta? Theo giáo s° C.W.Eliot thì không khó chi h¿t. Tr°Ûc h¿t ta ph£i ·c biÇt chm chú nghe hÍ. Không có chi làm ¹p lòng hÍ b±ng.

iÁu ó dÅ hiÃu quá mà! Không c§n ph£i theo hÍc bÑn nm t¡i Harvard à tìm th¥y chân lý ó. V­y mà tôi th¥y và các b¡n cing th¥y có nhïng nhà buôn không ng§n ng¡i m°Ûn nhïng cía hàng xa hoa, chú trÍng vÁ sñ buôn hàng vÛi cái giá hÝi nh¥t à có thà bán r», mà v«n lÝi, cía hàng hÍ tr°ng bày lÙng l«y, hÍ tiêu hàng trm Óng vào công cuÙc qu£ng cáo, mà rÓi rÑt cuÙc, m°Ûn nhïng ng°Ýi làm công không bi¿t nghÇ thu­t "nghe", ng¯t lÝi khách hàng, cãi l¡i hÍ, làm m¥t lòng hÍ, nh° v­y có khác gì uÕi hÍ ra khÏi cía hàng không?

Xin các b¡n nghe chuyÇn ông J.C. Wooton, mÙt ng°Ýi hÍc trò cça tôi. Ông ¥y mua mÙt bÙ Ó t¡i mÙt tiÇm lÛn nÍ. VÁ nhà b­n ít bïa ông bñc mình vì th¥y màu áo thôi ra và làm en cÕ áo s¡-mi.

Ông em bÙ Ó ó l¡i tiÇm, phàn nàn vÛi ng°Ýi làm công ã bán bÙ Ó ó cho ông. Cing không ph£i à phàn nàn nïa, mà à gi£ng gi£i cho ng°Ýi bán hàng nghe, nh°ng ng°Ýi này ch°a nghe, ã ng¯t ngay lÝi: "Chúng tôi ã bán c£ ngàn bÙ Ó thé ó, mà ch°a hÁ có ai kêu nài chi h¿t".

LÝi thì nh° v­y, nh°ng giÍng còn tÇ h¡n nïa. GiÍng hung hng nh° muÑn b£o: "Chú nói dÑi, chú ¡i! Tôi i guÑc trong bång chú rÓi!".

Nghe th¥y chúng tôi cãi cÍ nhau, mÙt ng°Ýi bán hàng khác ch¡y l¡i, chêm vào: BÙ Ó màu en nào, lúc mÛi §u cing h¡i thôi ra nh° v­y, không thà tránh °ãc... Nh¥t là nhïng bÙ Ó giá ó. T¡i n°Ûc nhuÙm nh° v­y".

"Tôi gi­n sôi lên, ông Wooton nói, ng°Ýi bán hàng thé nh¥t có ý cho tôi dÑi dá; ng°Ýi thé nhì muÑn chê tôi ã mua Ó x¥u, r» tiÁn. Tôi nÕi iên, muÑn liÇng bÙ Ó vào §u hÍ, thì thình lình, ng°Ýi chç gian hàng tÛi. Ng°Ýi này thiÇt th¡o nghÁ, ông làm cho mÙt khách hàng °¡ng thËnh nÙ hóa ra hài lòng.

Ông làm ra sao?

Tr°Ûc h¿t: ông nghe câu chuyÇn cça tôi të §u chí cuÑi, không nói nía lÝi.

Sau: khi tôi ngëng nói, hai ng°Ýi bán hàng kia bày lý l½ cça hÍ ra thì ông bênh tôi mà b» lý l½ cça hÍ. Không nhïng ông công nh­n r±ng qu£ áo ngoài ã thôi và làm en cÕ áo s¡-mi tôi mà ông còn nh¯c l¡i r±ng b¥t kó món hàng nào bán ß tiÇm ó, cing ph£i làm cho khách hàng vÁ nhà hoàn toàn vëa ý.

Sau h¿t: ông nh­n r±ng không bi¿t t¡i sao nó l¡i thôi ra nh° v­y, và ông th³ng th¯n nói vÛi tôi: "Xin ông cho bi¿t chúng tôi ph£i làm sao, và chúng tôi s½ tuân lÇnh ông".

Nm phút tr°Ûc, ch¯c là tôi ã la lên: "Ông giï l¥y bÙ Ó quý hóa ó cça ông". Nh°ng bây giÝ tôi tr£ lÝi: tôi "chÉ muÑn hÏi ý ông thôi; tôi muÑn bi¿t sau này nó còn thôi nïa không và làm sao cho nó khÏi thôi".

Ông ta khuyên tôi mang vÁ b­n thí mÙt tu§n nïa. N¿u lúc ó không vëa lòng thì s½ mang l¡i Õi. Và ông ta l¥y làm ân h­n vì sñ ó l¯m.

Tôi trß vÁ, t°¡i tÉnh. MÙt tu§n sau, áo ó qu£ nhiên h¿t thôi, và të ó tôi hoàn toàn tín nhiÇm cía hàng ó".

Ng°Ýi ó °ãc làm chç gian hàng có chi l¡? Hai ng°Ýi bán hàng kia s½ làm phå suÑt Ýi... Có l½ còn Õi hÍ xuÑng gói hay khuân Ó nïa là khác, Ã hÍ h¿t ti¿p xúc vÛi khách hàng.

NhiÁu khi muÑn cho mÙt ng°Ýi m¯c bÇnh càu nhàu kinh niên nguôi c¡n gi­n chÉ c§n có mÙt ng°Ýi kiên tâm hiÃu hÍ, chËu làm thinh nghe hÍ, Ã hÍ m·c tình phùng mang, trãn m¯t nh° con r¯n hÕ, phun ra ngoài cái nÍc Ùc nó làm cho hÍ °¡ng ngh¹t thß.

B¡n muÑn thành mÙt ng°Ýi nói chuyÇn có duyên không? DÅ l¯m

Vài nm tr°Ûc, Công ty iÇn tho¡i Nïu ¯Ûc có mÙt thân chç g¯t gÏng, khó tính, tr§n gian có mÙt. Y làm ç tình, ç tÙi, dÍa ­p máy iÇn tho¡i, không chËu tr£ tiÁn y thi¿u, cho r±ng công ty tính lÙn, kêu nài trên m·t báo nm b£y phen, §u ¡n kiÇn ß tòa và t¡i çy ban các công sß. Sau cùng, muÑn cho yên chuyÇn, công ty phái mÙt sé gi£ khôn lanh nh¥t l¡i thm con "ác là" ó. Sé gi£ bình t)nh nghe ông t°Ûng qu¡u ó, Ã m·c ông tuôn ra nhïng lÝi cay ¯ng ra cho h£ lòng, và chÉ g­t §u tán thành và "mô ph­t".

Nghe ông ta tuôn ra trong ba giÝ Óng hÓ rÓi vÁ. L§n sau trß l¡i nghe ông ta ti¿p tåc cuÙc diÅn thuy¿t giông tÑ cça ông. BÑn phen nh° v­y. L§n thé t°, tr°Ûc khi vÁ nhà sé gi£ ã nghiÅm nhiên thành mÙt HÙi viên danh dñ trong "HÙi b£o trã nhïng ng°Ýi dùng iÇn tho¡i", mà ông ó mÛi sáng l­p. HÓi ó, cho mãi tÛi bây giÝ cing v«n vÏn v¹n có hai ng°Ýi ó làm hÙi viên thôi.

Nhà sé gi£ chÉ viÇc chú ý nghe và k¿t qu£ là ông t°Ûng qu¡u ó thành ra thu§n h­u, chËu tr£ h¿t sÑ tiÁn ã thi¿u công ty và chËu rút ¡n không kiÇn công ty nïa. ThiÇt ch°a tëng th¥y ông ta dÅ dãi vÛi công ty nh° v­y bao giÝ.

T¡i sao v­y? Là vì ông kêu nài, ph£n kháng à tÏ cái quan trÍng cça ông ra, khi ng°Ýi thay m·t cho công ty chËu nh­n th¥y sñ quan trÍng ó, thì nhïng n×i b¥t bình t°ßng t°ãng cça ông tan nh° mây khói h¿t.

NhiÁu nm tr°Ûc, mÙt khách hàng gi­n dï b°Ûc vào vn phòng ông J.F. Detmer, nhà sáng t¡o x°ßng dÇt Detmer lÛn nh¥t th¿ giÛi.

Ng°Ýi ó rõ ràng thi¿u cça xí nghiÇp Detmer m°Ýi lm mù kim, vi¿t th° òi nhiÁu l§n mà không chËu tr£, hôm ó i xe lía të nhà l¡i hãng, nói không nhïng không tr£ tiÁn mà të rày không thèm mua hàng ß hãng nïa.

Ông Detmer sµn sàng kiên tâm nghe, khi ng°Ýi ó ã trút h¿t c¡n lôi ình, bình t)nh l¡i rÓi, c¡ hÙi thu­n tiÇn, ông Detmer mÛi ôn tÓn nói: "Tôi cám ¡n ông ã l¡i t­n ây à cho tôi hay nhïng iÁu ó. Nh° v­y ông ã giúp tôi °ãc mÙt viÇc lÛn l¯m; vì n¿u phòng k¿ toán cça chúng tôi ã làm cho ông b¥t bình thì ch¯c có nhiÁu khách hàng dÅ dãi cing b¥t bình nïa. Và iÁu ó chúng tôi t¥t nhiên là muÑn tránh. Xin ông tin tôi, ông nóng l¡i phân tr§n vÛi tôi mÙt, thì tôi nóng muÑn bi¿t nhïng n×i b¥t bình cça ông tÛi hai kia".

"Ông ta ch¯c là tuyÇt nhiên không ngÝ tôi tr£ lÝi nh° v­y - ông Detmer kà l¡i. - Tôi t°ßng ông ¥y h¡i cåt héng vì ông ta të xa l¡i cÑt ý là à "xài" tôi cho h£... Th¿ mà áng l½ gây vÛi ông ¥y, tôi l¡i cám ¡n ông! Tôi héa vÛi ông xóa nó i vì "mÙt ng°Ýi ngn n¯p nh° ông, tính toán m×i mÙt cuÑn sÕ t¥t là ít l«n lÙn h¡n các viên k¿ toán cça tôi ph£i tính toán sÕ cça c£ ngàn khách hàng".

"Tôi l¡i thêm r±ng, tôi hiÃu lòng ông ¥y l¯m và ß Ëa vË ông ta, có l½ cing hành Ùng nh° ông. RÓi tôi l¡i giÛi thiÇu vÛi ông ¥y vài nhà bán len khác vì ông ¥y không muÑn mua giúp tôi nïa".

"HÓi tr°Ûc, m×i l§n ông ¥y ra tÉnh tôi th°Ýng mÝi ông dùng bïa tr°a vÛi tôi. L§n này tôi cing mÝi, ông ta b¥t ¯c d) nh­n lÝi... Nh°ng tÛi chiÁu, khi cùng vÛi tôi trß l¡i phòng gi¥y cça tôi, ông ·t mua cho tôi mÙt sÑ hàng lÛn nh¥t të tr°Ûc ¿n giÝ. Ông vÁ nhà bình t)nh h¡n và muÑn tÏ ra công b±ng vÛi chúng tôi, cing nh° chúng tôi ã công b±ng vÛi ông, ông låc gi¥y tÝ cça ông ra, ki¿m th¥y toa hàng ã th¥t l¡c và gßi tr£ chúng tôi m°Ýi lm mù kim vÛi vài lÝi xin l×i.

"Sau này, khi con trai ông ta sinh; ông l¥y tên Detmer cça tôi ·t tên Çm cho con ông và ông còn là b¡n thân và khách hàng cça chúng tôi cho tÛi khi ông të tr§n hai m°¡i hai nm sau".

ã lâu rÓi, mÙt c­u bé Hòa Lan tÛi di trú n°Ûc Mù. Cha m¹ c­u nghèo l¯m. Tan giÝ hÍc, c­u ph£i ki¿m tiÁn b±ng cách lau cía kính mÙt tiÇm bánh mì và l°ãm nhïng cåc than vån mà nhïng xe chß than à rÛt trên °Ýng. Tên c­u là Edward Bok. SuÑt thi¿u thÝi, c­u i hÍc c£ th£y có sáu nm. V­y mà sau thành mÙt trong nhïng nhà xu¥t b£n t¡p chí lÛn nh¥t ß châu Mù. ChuyÇn Ýi c­u dài l¯m. Nh°ng nguyên nhân k¿t qu£ ó là c­u thi hành nhïng quy t¯c d¡y trong ch°¡ng này.

C­u thôi hÍc të hÓi m°Ýi ba tuÕi, ph£i làm công cho mÙt công ty nÍ. Nh°ng v«n quy¿t chí hÍc, hÍc mÙt mình. C­u nhËn n bïa tr°a và à dành tiÁn gi¥y xe iÇn cho tÛi khi mua °ãc mÙt cuÑn tñ iÃn t£ công nghiÇp các danh nhân n°Ûc Mù. Và c­u n£y ra mÙt ý r¥t mÛi. Sau khi Íc tiÃu sí các danh nhân hiÇn ¡i, c­u vi¿t th° cho nhiÁu vË yêu c§u hÍ cho bi¿t thêm nhïng chi ti¿t thuÙc hÓi th¡ ¥u mà tñ iÃn không ghi chép. Vì c­u tÏ ra "bi¿t nghe" cho nên °ãc các danh nhân ó kà chuyÇn mình cho c­u. HÓi ¡i t°Ûng J.A.Garfield éng cí TÕng thÑng, c­u vi¿t th° hÏi có ph£i hÓi thi¿u thÝi ¡i t°Ûng ã làm nghÁ kéo ghe trên kinh à ٠nh­t không? Và Garfield tr£ lÝi c­u... C­u l¡i vi¿t th° hÏi ¡i t°Ûng Grant xin cho bi¿t nhïng chi ti¿t trong mÙt tr­n mà ¡i t°Ûng c§m quân. Grant v½ cho c­u mÙt b£n Ó rÓi mÝi c­u (lúc ó c­u mÛi m°Ýi bÑn tuÕi r°ái) l¡i nhà dùng c¡m và nói chuyÇn.

NhÝ khéo kích thích nhïng ng°Ýi ó, t£ l¡i nhïng thành công cça hÍ - mÙt v¥n Á mà b¥t cé danh nhân hay th°Ýng nhân ai cing °a nói tÛi mà không chán - cho nên c­u bé xu¥t thân hèn h¡ ó không bao lâu °ãc giao thiÇp vÛi mÙt sÑ lÛn danh nhân n°Ûc Mù và °ãc nhiÁu vË ti¿p ãi nh° khách quý. Sñ giao thiÇp ó nung úc cho c­u mÙt éc tñ tin quý báu, mÙt hoài bão và mÙt hy vÍng cao xa, xoay chuyÃn h³n c£ cuÙc Ýi c­u. Và tôi nh¯c l¡i, °ãc v­y chÉ nhÝ c­u thi hành nhïng quy t¯c mà chúng ta °¡ng nêu ra ây.

Isaac Marcosson, nhà quán quân vÁ môn phÏng v¥n các danh nhân, nói r±ng ph§n ông phÏng v¥n viên không thành công chÉ vì quá chm chú tÛi nhïng câu v¥n thành ra không chú ý nghe nhïng câu áp... NhiÁu danh nhân nói vÛi Marcosson r±ng hÍ °a g·p mÙt ng°Ýi bi¿t nghe h¡n là mÙt ng°Ýi bi¿t nói chuyÇn. Tai h¡i thay! Kh£ nng bi¿t nghe ó hình nh° l¡i là kh£ nng hi¿m th¥y nh¥t.

Không ph£i chÉ các danh nhân mÛi thích °ãc ng°Ýi ta nghe mình nói âu; vÁ ph°¡ng diÇn ó, th°Ýng nhân cing nh° hÍ. MÙt vn s) ã nói: "NhiÁu ng°Ýi mÝi l°¡ng y tÛi chÉ Ã kà là tâm sñ thôi".

Trong nhïng ngày en tÑi nh¥t cça cuÙc Nam B¯c chi¿n tranh, Lincoln vi¿t th° mÝi mÙt ông b¡n ci ß xé Illinois tÛi Washington à bàn vÁ vài v¥n Á. Ông b¡n tÛi B¡ch Cung và Lincoln nói vÛi ông trong m¥y ti¿ng Óng hÓ vÁ tÝ bÑ cáo ông tính công bÑ Ã thç tiêu ch¿ Ù nô lÇ. Lincoln ôn l¡i t¥t c£ nhïng lý l½ bênh vñc ¡o lu­t ó và nhïng lý l½ chÑng ¡o lu­t ó; ông Íc l¡i h¿t c£ nhïng béc th° và bài báo nói vÁ v¥n Á ó, trong ¥y có nhiÁu bài thÑng trách ông sao ch°a ph¿ trë ch¿ Ù nô lÇ, l¡i có nhiÁu bài khác chÉ trích ông, vì ông muÑn hçy bÏ ch¿ Ù ó.

Sau khi diÅn thuy¿t mÙt hÓi lâu, Lincoln b¯t tay ông b¡n già, chúc ông ta bình an và mÝi ông trß vÁ Illinois, ch³ng hÏi ý ki¿n ông ta mÙt chút chi h¿t. Lincoln ã nói à trút nhïng n×i suy ngh) nó è n·ng trong lòng ông, nh° v­y à cho óc ông °ãc sáng suÑt. Ông b¡n già kà l¡i: "Khi ông Lincoln nói xong rÓi, ông ¥y bình t)nh h¡n".

Lincoln không c§n mÙt ng°Ýi khuyên b£o, ông chÉ muÑn có mÙt b¡n thân nghe ông nói và hiÃu ông à ông trút tâm sñ cça ông thôi. H¿t th£y chúng ta ch³ng nh° v­y °? Và ông khách hàng bñc téc, ng°Ýi làm công b¥t bình, ông b¡n m¥t lòng... Áu c§n ki¿m ng°Ýi à than thß.

N¿u các b¡n muÑn ng°Ýi ta trÑn b¡n, ch¿ giÅu lén b¡n hay khinh ghét b¡n thì b¡n làm nh° v§y: ëng bao giÝ nghe ng°Ýi khác nói h¿t; b¡n cé nói hoài vÁ b¡n thôi. Trong khi ng°Ýi khác nói, b¡n n©y ra mÙt ý gì chng, thì ëng ãi ng°Ýi ta nói h¿t câu. ãi mà làm gì? Câu chuyÇn ng°Ýi ta kà âu có thú vË hay ho b±ng câu chuyÇn b¡n s¯p kà ra? T¡i sao m¥t thì giÝ nghe chuyÇn con gà con kê ó? M¡nh b¡o i, c¯t ngang câu ng°Ýi ta nói i.

B¡n có quen ai hành Ùng nh° v­y không? Riêng tôi, tôi ã th¥y... Thñc tai h¡i. ChËu không nÕi hÍ! HÍ §y tñ phå, say mê vÁ cái quan trÍng cça hÍ! Nñc c°Ýi nh¥t là mÙt sÑ trong nhïng k» ó l¡i °ãc mÍi ng°Ýi coi thuÙc giÛi th°ãng l°u! K» nào chÉ nói vÁ mình thì chÉ ngh) tÛi mình thôi. Và "k» nào chÉ ngh) tÛi mình thôi, nh¥t Ënh là mÙt k» thi¿u giáo dåc". Ông Nicholas Murray Putler, giám Ñc tr°Ýng ¡i hÍc Columbia nói v§y: "Dù k» ó hÍc hành tÛi bñc nào nïa thì cing v«n là thi¿u giáo dåc".

V­y n¿u b¡n muÑn ng°Ýi ta coi là nói chuyÇn có duyên thì b¡n ph£i bi¿t cách nghe. Nên nghe lÝi khuyên tài tình sau này cça mÙt ng°Ýi àn bà: "MuÑn °ãc ng°Ýi chú ý tÛi, tr°Ûc h¿t ph£i bi¿t chú ý tÛi ng°Ýi". B¡n nên ·t nhïng câu v¥n mà ai cing say mê áp: téc nh° nhïng câu hÏi vÁ Ýi t° hay Ýi công cça hÍ, nhïng thanh công cça hÍ.

Nên nhÛ r±ng ng°Ýi nói chuyÇn vÛi ta quan tâm tÛi nhïng thË dåc, nhïng v¥n Á cça hÍ trm ph§n thì chÉ quan tâm ¿n ta, ¿n n×i th¯c m¯c cça ta mÙt ph§n thôi. BÇnh nhéc rng giày vò ng°Ýi ó h¡n là c£nh ói kém làm ch¿t c£ triÇu dân Trung QuÑc. MÙt cái nhÍt t¡i cÕ ng°Ýi ó làm cho ng°Ýi ó lo l¯ng h¡n bÑn chåc n¡n Ùng ¥t ß Châu Phi. L§n sau, có nói chuyÇn vÛi ai, xin b¡n nhÛ tÛi iÁu ó.

V­y muÑn cho ng°Ýi m¿n, b¡n theo quy t¯c thé t° sau này:

"Bi¿t chm chú nghe; và khuy¿n khích ng°Ýi khác nói tÛi hÍ".

Ch°¡ng Nm

Làm sao à gây thiÇn c£m

Nhïng ai ã g·p TÕng thÑng Théodore Roosevelt Áu ng¡c nhiên vÁ sñ bi¿t nhiÁu, hiÃu rÙng cça ông. B¥t kó mÙt ng°Ýi chn bò hay là mÙt kõ binh, mÙt nhà chính trË hay mÙt nhà ngo¡i giao l¡i thm ông, ông Áu bi¿t cách nói hÏi chuyÇn ng°Ýi ó. Bí quy¿t cça ông °? Gi£n dË l¯m. Khi Roosevelt ph£i ti¿p mÙt ng°Ýi khách, thì c£ buÕi tÑi hôm tr°Ûc ông nghiên céu v¥n Á mà ông bi¿t khách °a nói tÛi h¡n h¿t.

Cing nh° h¿t th£y nhïng ng°Ýi d«n ¡o qu§n chúng, ông bi¿t r±ng cách th§n diÇu nh¥t à chi¿m lòng ng°Ýi là bàn tÛi v¥n Á mà ng°Ýi ó th°Ýng ¥p ç trong lòng.

MÙt thiên tài, William Lyon Phelps, tr°Ûc làm giáo s° vn ch°¡ng ß ¡i hÍc °Ýng Yale, ã hiÃu chân lý ó të hÓi còn nhÏ. Trong mÙt bài tiÃu lu­n vÁ "Nhân tánh" ông kÃ:

"Khi 8 tuÕi, tôi vÁ nghÉ hè ß nhà cô tôi. MÙt buÕi tÑi, mÙt ông khách l¡i ch¡i. Sau khi chào hÏi cô tôi, ông h¿t séc chú ý tÛi tôi. HÓi ó tôi mê ch¡i tàu l¯m và ông nói vÁ tàu mÙt cách làm cho tôi thích ·c biÇt. Khi ông vÁ rÓi, tôi nhiÇt liÇt khen ông. áng phåc là d°Ýng nào! Ông ¥y yêu tàu làm sao? Và bi¿t rõ nó làm sao? Nh°ng cô tôi b£o r±ng ông ¥y làm lu­t s° ß Nïu ¯Ûc và ch³ng bao giÝ Ã ý tÛi tàu h¿t. Tôi la lên: "Th¿ thì t¡i sao ông chÉ nói chuyÇn ¿n tàu cho cháu nghe?".

Cô tôi tr£ lÝi: "T¡i ông là mÙt ng°Ýi có giáo dåc, ông th¥y cháu mê ch¡i tàu thì ông nói vÁ tàu. Ông ráng séc gây thiÇn c£m vÛi cháu".

Và William Lyon Phelps nói thêm: "Không bao giÝ tôi quên lÝi nh­n xét ó cça cô tôi".

HiÇn tôi còn giï mÙt béc th° cça ông Edward L.Chalif, mÙt ng°Ýi ho¡t Ùng nhiÁu cho các hÙi h°Ûng ¡o sinh.

Ông vi¿t: "MÙt hôm hay tin có mÙt oàn h°Ûng ¡o s¯p i qua châu Âu hÍp ¡i hÙi các h°Ûng ¡o sinh toàn c§u, tôi muÑn cho mÙt h°Ûng ¡o sinh cça tôi dñ cuÙc ó. Tôi bèn l¡i thm ông HÙi tr°ßng mÙt Xí nghiÇp vào hàng lÛn nh¥t ß Mù, xin ông c¥p cho nó phí tÕn du lËch.

Tr°Ûc khi tÛi thm ông, tôi tình cÝ °ãc hay r±ng ông mÛi ký mÙt t¥m chi phi¿u mÙt triÇu mù kim, rÓi sau khi hçy bÏ i, vì không c§n xài tÛi, ông em óng khung l¡i, giï làm k÷ niÇm mÙt v­t hi¿m có. G·p m·t ông, tôi liÁn xin ông cho coi v­t quý ó. MÙt chi phi¿u mÙt triÇu mù kim! Tôi nói vÛi ông r±ng tôi ch°a tëng bi¿t ng°Ýi nào ký mÙt chi phi¿u khÕng lÓ nh° v­y và tôi muÑn kà l¡i cho nhïng h°Ûng ¡o sinh cça tôi r±ng chính m¯t tôi ã th¥y mÙt chi phi¿u mÙt triÇu Óng! Ông vui v» °a tôi coi. Tôi ng¯m nghía, thán th°ßng và xin ông kà cho nghe vì nhïng ¡i sñ mà ông ã phát nó ra".

Các b¡n nh­n th¥y r±ng ông Chalif khi b¯t §u câu chuyÇn không hÁ nói tÛi th°Ûng ¡o sinh, tÛi cuÙc du lËch ho·c tÛi måc ích cça ông. Ông chÉ nói tÛi v¥n Á mà ông kia °a nh¥t. Và sñ khéo léo cça ông °ãc th°ßng nh° sau này:

MÙt lúc sau, ông hÙi tr°ßng hÏi tôi: "à! Ông l¡i thm tôi có chuyÇn chi?". Tôi bày tÏ lÝi yêu c§u tôi. Và ng¡c nhiên làm sao, ông °ng liÁn, l¡i còn cho tôi nhiÁu h¡n sÑ tôi muÑn nïa. Tôi chÉ xin phí tÕn cho mÙt h°Ûng ¡o sinh, mà ông chËu phí tÕn cho tÛi nm ng°Ýi và c£ cho tôi nïa, ông l¡i còn cho tôi mÙt tÝ tín dång tr¡ng à tÛi châu Âu, lãnh mÙt ngàn mù kim. Ông l¡i khuyên tôi nên ß châu Âu b£y tu§n lÅ. Ông còn °a cho nhiÁu béc th° giÛi thiÇu tôi vÛi các ông ¡i lý cça ông. Khi chúng tôi tÛi Paris, lúc ¥y ông có m·t t¡i ó, ông ti¿p ón chúng tôi và tñ lái xe °a chúng tôi i coi châu thành nïa.

"Të hÓi ó, ông ã ki¿m viÇc cho nhiÁu h°Ûng ¡o sinh cça chúng tôi mà cha m¹ nghèo. Và cho tÛi nay, ông v«n còn sÑt s¯ng giúp á oàn cça chúng tôi.

Tôi bi¿t ch¯c r±ng n¿u tr°Ûc kia tôi không ki¿m °ãc cái sß thích cça ông và làm cho ông vui lòng ngay të lúc §u, thì ông không cho tôi °ãc mÙt ph§n m°Ýi nhïng cái ông ã cho tôi".

Ph°¡ng pháp ó có nên thi hành trong nhïng giao thiÇp vÁ th°¡ng mãi không? Thì ây, ta hãy xét tÛi tr°Ýng hãp cça ông Henry G. Duvernoy, mÙt trong nhïng nhà làm bánh mì lÛn nh¥t ß Nïu ¯Ûc.

ã bÑn nm rÓi, ông ta ki¿m cách bán bánh cho mÙt khách s¡n nÍ ß Nïu ¯Ûc. M×i tu§n l¡i thm ông chç khách s¡n mÙt l§n; m×i khi ông này dñ cuÙc công ích nào thì ông Duvernoy cing có m·t t¡i ó, tÛi ×i ông còn m°Ûn phòng ß ngay trong khách s¡n ó Ã "thuy¿t" ông kia. Công dã tràng.

Sau khi theo hÍc lÛp gi£ng cça chúng tôi, ông Duvernoy thay Õi chi¿n l°ãc. Ông ki¿m cách dò bi¿t thË hi¿u cça ông giám Ñc khách s¡n.

Tôi hay r±ng - lÝi ông Duvernoy nói - ông ¥y nhÝ hng hái ho¡t Ùng cho mÙt liên oàn các chç nhân khách s¡n mà måc ích là phô tr°¡ng "sñ ti¿p ãi niÁm nß cça châu Mù", nên °ãc làm hÙi tr°ßng hÙi ó. Liên oàn ó sau °ãc các chç nhân khách s¡n v¡n quÑc gia nh­p và trß nên mÙt hÙi quÑc t¿ mà chính ông °ãc làm hÙi tr°ßng. HÙi nghË cça nhïng hÙi ó hÍp ß âu thì d«u ph£i lÙi suÑi trèo èo, v°ãt ¡i d°¡ng, qua sa m¡c, ông cing tÛi dñ.

Cho nên l§n sau g·p ông, tôi nói ngay tÛi liên oàn cça ông.

Và, các b¡n ¡i! NÓng nàn làm sao! Ông hùng hÓn diÅn thuy¿t trong nía giÝ Óng hÓ vÁ tÕ chéc ó. Và tôi th¥y rõ ràng nhïng hÙi ó là cái "nghiÇn" cça ông, là l½ sÑng cça Ýi ông. Tr°Ûc khi të giã ông, thì ông ã bán cho tôi mÙt t¥m th» hÙi viên.

Tôi không hÁ nói tÛi bánh cça tôi. Nh°ng vài hôm sau, ng°Ýi qu£n lý khách s¡n kêu iÇn tho¡i b£o tôi mang m«u bánh l¡i à tính giá c£.

Ng°Ýi ó b£o tôi: "Không bi¿t ông ã làm gì mà chç tôi thích ông tÛi n×i ngÓi âu cing chÉ nói tÛi ông thôi".

Các b¡n thí t°ßng t°ãng: Theo uÕi ông ¥y bÑn nm trÝi mà ch³ng k¿t qu£ chi h¿t. N¿u tôi không bi¿t cách ki¿m nhïng thË hi¿u và nhïng cái ông ¥y mê nh¥t thì bây giÝ ch¯c v«n còn ph£i nn nÉ ông ¥y mua giúp cho nïa".

V­y muÑn gây thiÇn c£m vÛi ai, xin b¡n:

"... Nói vÛi ng°Ýi ¥y vÁ cái sß thích, hoài bão cça hÍ".

ó là quy t¯c thé nm.

Ch°¡ng sáu

Làm sao cho ng°Ýi ta °a mình liÁn

Hôm nÍ tôi l¡i sß B°u iÇn. Khi ãi tÛi l°ãt tôi à gßi th° b£o £m, tôi à ý tÛi bÙ m·t chán ch°Ýng cça th§y th° ký. MÙt cuÙc Ýi ngày ngày cân th°, bán cò, biên chép nh° v­y t¥t nhiên không thú gì h¿t. Tôi tñ nhç: "Ráng làm vui cho anh chàng này mÙt chút, làm cho y nß mÙt nå c°Ýi... MuÑn v­y, ph£i khen y cái gì mÛi °ãc. Thí ki¿m xem y có cái gì thñc áng khen không?". Không ph£i dÅ, vì mình không quen ng°Ýi ta. Nh°ng tr°Ýng hãp hôm ó r¥t dÅ vì th§y th° ký ¥y có bÙ tóc r¥t ¹p.

V­y, trong khi th§y ¥y cân th° cça tôi, tôi nói: "Tôi °Ûc ao có °ãc bÙ tóc nh° th§y!".

Th§y ¥y ngíng §u lên h¡i ng¡c nhiên, nét m·t t°¡i c°Ýi và nhin nh·n tr£ lÝi: "Bây giÝ nó ã kém tr°Ûc rÓi". Tôi nói r±ng tr°Ûc ra sao không bi¿t, ché bây giÝ tóc th§y còn ¹p l¯m. Th§y r¥t hoan hÉ. Chúng tôi nói chuyÇn vui v» mÙt lúc. Khi tôi ra vÁ, th§y ¥y nói thêm: "Th°a ông, qu£ ã có nhiÁu ng°Ýi khen tóc tôi".

Tôi dám cuÙc vÛi b¡n r±ng bïa ó th§y vÁ nhà, vui nh° sao, kà l¡i chuyÇn cho vã nghe và buÕi tÑi, khi ría m·t, ng¯m bÙ tóc trong g°¡ng, tñ nhç, "Kà ra tóc mình ¹p thiÇt".

Khi tôi kà l¡i chuyÇn ó, mÙt ng°Ýi hÍc trò tôi hÏi: "Nh°ng ông muÑn c§u ng°Ýi ó iÁu chi?".

Tôi muÑn c§u ng°Ýi ó iÁu chi °? TrÝi cao ¥t dày! N¿u chúng ta ích k÷ mÙt cách ti tiÇn ¿n n×i không phân phát °ãc mÙt chút h¡nh phúc cho ng°Ýi chung quanh, ¿n n×i hÅ khen ai là cing à hy vÍng rút cça ng°Ýi ta cái lãi gì, n¿u tim ta không lÛn h¡n trái Õi rëng, thì chúng ta có th¥t b¡i cing là áng ki¿p.

Nh°ng qu£ tôi có c§u anh chàng ó cho tôi mÙt v­t, mÙt v­t vô cùng quý báu: là sñ hài lòng cao th°ãng vì ã có mÙt hành vi hoàn toàn không vË lãi, mÙt hành vi nhân të mà ta s½ vui v» nhÛ tÛi hoài.

Có mÙt Ënh lu­t quan trÍng nh¥t mà chúng ta ph£i theo khi giao thiÇp. Theo nó thì viÇc gì cing hóa dÅ, trß ng¡i gì cing th¯ng °ãc, ta s½ có vô sÑ ng°Ýi th°¡ng, s½ thành công và vui s°Ûng.

N¿u làm trái lu­t ó téc thì nhïng n×i khó khn s½ hiÇn ra. Lu­t ó là: "Luôn luôn ph£i làm cho ng°Ýi c£m th¥y sñ quan trÍng cça hÍ". Nh° trên kia tôi ã nói, giáo s° John Dewey cho r±ng thË dåc huyÅn ngã là thË dåc m¡nh nh¥t cça loài ng°Ýi. Chính thË dåc ó làm cho ng°Ýi khác loài v­t.

Trong m¥y chåc th¿ k÷, các tri¿t nhân tìm ki¿m nhïng Ënh lu­t chi phÑi nhïng sñ giao thiÇp giïa ng°Ýi vÛi ng°Ýi và t¥t c£ nhïng sñ tìm tòi ó Áu °a ¿n m×i mÙt quy t¯c không mÛi m» gì, mÙt quy t¯c ã có të hÓi nhân lo¡i mÛi có sí. Ba ngàn nm tr°Ûc. Zoroastre ã d¡y quy t¯c ó cho dân Ba T° thÝ th§n lía. Hai m°¡i bÑn th¿ k÷ tr°Ûc, KhÕng Tí ã gi£ng tÛi nó. Lão Tí cing ã em ra d¡y hÍc trò.

Nm th¿ k÷ tr°Ûc Thiên Chúa giáng sinh, éc Thích Ca ã tuyên bÑ nó trên bÝ sông H±ng, mà quy t¯c ó ã °ãc phép trong sách ¡o Bà La Môn, mÙt ngàn nm tr°Ûc khi éc Thích Ca ra Ýi.

Sau này, éc Giê Su em nó ra gi£ng trên nhïng Ói á ß xé Judée. T° t°ßng ó tóm t¯t trong mÙt câu này, có l½ là Ënh lu­t quan trÍng nh¥t trong th¿ giÛi:

"Con muÑn °ãc ng°Ýi ta c° xí vÛi con ra sao thì con c° xí vÛi ng°Ýi ta nh° v­y".

B¡n muÑn nhïng ng°Ýi b¡n g·p gá Óng ý vÛi b¡n. B¡n muÑn ng°Ýi ta thëa nh­n tài nng cça b¡n. Tñ th¥y mình quan trÍng trong khu vñc cça b¡n, b¡n th¥y thích. B¡n ghét nhïng lÝi tán d°¡ng gi£ dÑi thô l×, nh°ng b¡n cing thèm khát nhïng lÝi khen th­t. B¡n muÑn b¡n thâm giao vÛi b¡n Óng nghiÇp cñc lñc tán thành và không ti¿c lÝi ca tång b¡n. H¿t th£y chúng ta ai cing muÑn nh° v­y.

V­y chúng ta hãy tuân lÝi Thánh kinh: "MuÑn nh­n cça ng°Ýi ta cái gì thì cho ng°Ýi ta cái ó".

Ta c§n ph£i xí sñ nh° v­y khi nào? B±ng cách nào?... ß âu?... Xin áp: B¥t kó lúc nào và b¥t kó ß âu.

MÙt hôm, tÛi mÙt sß thông tin, tôi hÏi mÙt th§y ký chuyên môn ti¿p khách, chÉ cho tôi phòng làm viÇc cça b¡n tôi, ông Henri Souvaine. B­n mÙt ch¿ phåc s¡ch s½, th§y ta có v» tñ ¯c giï viÇc chÉ d«n ó l¯m. Th§y tr£ lÝi tôi rõ ràng tëng ti¿ng mÙt: "Henri Souvaine (ngëng mÙt chút) l§u 18 (ngëng mÙt chút) phòng 1816".

Tôi s¯p ch¡y l¡i thang máy. Nh°ng tôi ngëng l¡i và quay l¡i nói: "Tôi khen th§y. Th§y ã chÉ °Ýng cho tôi mÙt cách rõ ràng, thông minh l¯m. Th§y có giÍng nói cça mÙt tài tí. Cái ó hi¿m l¯m".

T°¡i nh° bông hoa, th§y gi£ng cho tôi nghe t¡i sao m×i l§n th§y ngëng l¡i và nói rõ ràng tëng ti¿ng.

Nhïng lÝi tôi khen làm cho th§y cao lên °ãc vài phân. Và trong khi bay lên l§u thé 18, tôi c£m th¥y r±ng chiÁu hôm ó tôi ã làm tng °ãc ôi chút cái tÕng l°ãng h¡nh phúc cça nhân lo¡i.

ëng b£o ph£i là mÙt quÑc v°¡ng trên ngai vàng hay là mÙt ¡i sé cça Mù ß Pháp mÛi c§n thi hành tri¿t lý ó. B¡n có thà dùng thu­t ó m×i ngày.

Ch³ng h¡n, b¡n òi món khoai chiên mà chË h§u bàn °a lên món khoai nghiÁn, b¡n chÉ c§n nói ngÍt ngào: "Tôi ân h­n vì làm phiÁn chË, nh°ng tôi thích món khoai chiên h¡n", thì chË ó vui v» tr£ lÝi ngay: "Không sao, th°a ông, Ã tôi Õi h§u ông", vì chË ¥y c£m Ùng khi th¥y °ãc b¡n kính trÍng.

Nhïng câu ngn ng¯n nh°: "Xin l×i ã làm phiÁn ông... xin ông có lòng tÑt... ông làm ¡n..." và sau cùng không quên hai chï "cám ¡n" là mÙt thé d§u làm tr¡n tru bÙ máy sinh ho¡t h±ng ngày cça ta mà l¡i là d¥u hiÇu cça mÙt sñ giáo dåc tÑt nïa.

Xin b¡n nghe chuyÇn nhà vi¿t tiÃu thuy¿t Hall Caine. Ông thân ông làm thã rèn và hÓi nhÏ ông hÍc ít l¯m. V­y mà khi qua Ýi, ông là mÙt nhà vn giàu nh¥t th¿ giÛi.

ChuyÇn Ýi ông nh° v§y: Ông thích th¡ cça Dante Gabriel Rossetti l¯m. Ông diÅn thuy¿t ca tång tác ph©m cça thi nhân ó, rÓi chép bài diÅn vn gßi bi¿u thi nhân. Ông này thích l¯m và ch¯c tñ ngh): "Ng°Ýi này tr» tuÕi mà bi¿t trÍng tài ta nh° v­y, t¥t ph£i là ng°Ýi thông minh". RÓi Rossetti mÝi ng°Ýi con mÙt anh thã rèn ó l¡i làm th° ký cho ông. NhÝ Ëa vË mÛi ó, Caine g·p °ãc nhïng àn anh trong vn àn, °ãc hÍ khuyên b£o khuy¿n khích, b¯t §u vi¿t vn và sau nÕi danh tÛi n×i lâu ài ông ß t¡i cù lao Man ã trß nên h¡i chiêm bái cça các nhà du lËch, và ông ã Ã l¡i mÙt gia tài là hai triÇu nm trm ngàn Óng. N¿u ông không vi¿t bài khen ông Rossetti thì bi¿t âu ông ã ch³ng ch¿t trong nghèo nàn và không mÙt ai bi¿t tÛi.

ó, cái mãnh lñc phi th°Ýng cça lÝi khen là nh° v­y, khi nó tñ áy lòng phát ra.

Thi nhân Rossetti tñ cho là mÙt nhân v­t quan trÍng. Cái ó có chi l¡? Ai trong chúng ta mà không tñ cho là quan trÍng, tÑi quan trÍng?

Dân tÙc cing không khác chi cá nhân h¿t.

B¡n tñ th¥y mình h¡n ng°Ýi Nh­t °? Sñ th­t thì ng°Ýi Nh­t tñ cho hÍ h¡n b¡n vô cùng. MÙt ng°Ýi Nh­t trong phái cÕ ch³ng h¡n, téc gi­n l¯m khi th¥y mÙt ng°Ýi àn bà Nh­t khiêu vi vÛi mÙt ng°Ýi da tr¯ng.

B¡n có tñ cho r±ng mình h¡n ng°Ýi ¥n Ù không? ó là quyÁn cça b¡n. Nh°ng có tÛi mÙt triÇu ng°Ýi ¥n Ù, khinh b¡n tÛi n×i không chËu mó tÛi théc n mà bóng nh¡ nhÛp cça b¡n ã phÛt qua; vì sã lây cái nh¡ nhÛp qua hÍ.

B¡n tñ cho là h¡n nhïng thÕ dân ß miÁn B¯c Cñc nhiÁu l¯m °? B¡n °ãc hoàn toàn tñ do ngh) nh° v­y. Nh°ng sñ thiÇt, thÕ dân ó khinh b¡n vô cùng. B¡n muÑn bi¿t lòng khinh ó tÛi bñc nào? Thì ây: Trong bÍn hÍ, có k» khÑn n¡n nào §n Ùn ¿n n×i không làm nÕi mÙt viÇc chi h¿t thì hÍ gÍi là "Ó da tr¯ng". ó là lÝi chíi th­m tÇ nh¥t cça hÍ.

Dân tÙc nào cing tñ cho mình h¡n nhïng dân tÙc khác. Do ó mà có lòng ái quÑc - và có chi¿n tranh!

Chúng ta can £m nh­n kù chân lý này: M×i ng°Ýi mà chúng ta g·p Áu tñ coi có mÙt ch× nào h¡n ta.

N¿u b¡n muÑn °ãc lòng ng°Ýi ó, hãy khéo léo tÏ cho hÍ th¥y r±ng ta thành th­t nh­n sñ quan trÍng cça hÍ trong Ëa vË cça hÍ.

Xin b¡n nhÛ lÝi này cça Emerson: "M×i ng°Ýi Áu có ch× h¡n tôi; cho nên ß g§n hÍ, tôi hÍc hÍ °ãc".

iÁu au lòng là nhiÁu khi nhïng k» không có chút chi áng tñ kiêu h¿t l¡i khoe khoang r§m rÙ Ã che l¥p nhïng thi¿u sót cça hÍ, khoe khoang tÛi n×i làm ch°Ûng tai gai m¯t ng°Ýi khác.

Nh° Shakespeare ã nói: "Ng°Ýi Ýi! Ôi! Ng°Ýi Ýi kiêu cng! Khoác °ãc chút uy quyÁn, ng°Ýi ó liÁn diÅn tr°Ûc Hóa công nhïng hài kËch lÑ lng tÛi n×i các vË thiên th§n th¥y ph£i sa lÇ".

Và bây giÝ, tôi xin kà ba thí då mà sñ áp dång nhïng ph°¡ng pháp trên kia ã mang l¡i nhïng k¿t qu£ r¥t kh£ quan.

Thí då thé nh¥t: MÙt ông ¡i tung mà ta gÍi là R... vì ông ta muÑn gi¥u tên. ít lâu sau khi b¯t §u theo lÛp gi£ng cça tôi, ông vÛi vã i xe h¡i vÁ quê bà à thm hÍ hàng. Bà ta m¯c i thm nhïng n¡i khác, cho nên mÙt mình ông h§u chuyÇn mÙt bà cô bên nhà vã. Ông quy¿t thñc hành ngay nhïng lý thuy¿t ã hÍc °ãc và ki¿m chung quanh ông xem có cái gì có thà chân thành khen °ãc không.

Ông hÏi bà cô:

- Th°a cô, nhà cô c¥t nm 1890?

- Ph£i, chính nm ó.

Ông R. ti¿p:

- Coi nhà này tôi nhÛ l¡i n¡i tôi sinh tr°ßng. Nhà ¹p quá!.. rÙng... kiÃu r¥t khéo... Bây giÝ ng°Ýi ta không bi¿t xây nhà ¹p nh° v­y nïa.

Bà già nói:

- Cháu nói có lý. Thanh niên bây giÝ không bi¿t th¿ nào là mÙt ngôi nhà ¹p. HÍ chÉ muÑn có mÙt cn phÑ nhÏ, mÙt máy l¡nh, rÓi dong xe h¡i, i ch¡i phi¿m.

B±ng mÙt giÍng c£m Ùng, bà ôn l¡i nhïng k÷ niÇm êm Ám hÓi x°a:

"Nhà này là k¿t tinh cça bi¿t bao nhiêu nm m¡ t°ßng. Vã chÓng tôi ã âu y¿m mà xây dñng nó, sau khi ¥p ç nó trong lòng g§n nía Ýi ng°Ýi. Chính chúng tôi là ki¿n trúc s° ó...".

RÓi bà d¯t ông R, i thm các phòng, chÉ cho coi tëng b£o v­t bà ã góp nh·t °ãc trong nhïng cuÙc du lËch và ã nâng niu suÑt mÙt Ýi. Khn b±ng hàng Cachemire Ó xé cÕ, gi°Ýng gh¿ óng ß Pháp, béc tranh cça hÍa s) ý ¡i Lãi và nhïng t¥m màn b±ng t¡, di tích cça mÙt lâu ài bên Pháp... Nh¥t nh¥t ông R. Áu thán th°ßng.

Sau khi coi h¿t các phòng rÓi, bà °a tôi i coi nhà Ã xe. T¡i ó, có kê mÙt cái xe h¡i hiÇu Packard, g§n nh° mÛi nguyên.

VÛi mÙt giÍng êm Ám bà nói: "D°ãng cháu mua chi¿c xe này °ãc ít lâu thì m¥t, të hÓi ó cô ch°a i nó l§n nào h¿t...

Cháu sành và có óc th©m mù... Cô muÑn cho cháu chi¿c xe này".

Tôi ng¡c nhiên và áp:

- Th°a cô, cô th°¡ng cháu quá. Cô rÙng rãi quá, cháu c£m Ùng l¯m, nh°ng thiÇt tình cháu không thà nào nh­n °ãc. Cháu là cháu rà xa. V£ l¡i cô còn nhiÁu cháu ruÙt, cô à cho các anh ¥y, các anh ¥y s½ mëng l¯m.

Bà la lên: "Cháu ruÙt! Ph£i, cái thé cháu nó chÉ mong già này ch¿t à chi¿m xe h¡i cça già? Không khi nào già à xe Packard này vÁ tay chúng nó âu!".

- V­y thì có thà em bán cho mÙt hãng xe °ãc.

Bà lÛn ti¿ng: "Bán °? Cháu t°ßng cô bán xe này sao? ChËu th¥y nhïng ng°Ýi l¡ ngñ trong chi¿c xe này sao? MÙt chi¿c xe d°ãng cháu mua cho cô, mà em bán nó? Không khi nào! Cô cho cháu ¥y, vì cháu bi¿t yêu nhïng Ó ¹p".

Të chÑi thì sã ph­t ý bà cô, cho nên ông R. ph£i nh­n.

Bà già ó sÑng mÙt mình trong mÙt dinh c¡ rÙng nh° v­y, giïa Ñng khn quàng, Ó cÕ và k÷ niÇm, nên khát khao chút tình âu y¿m. HÓi x°a bà tr», ¹p, °ãc nhiÁu ng°Ýi tâng bÑc. Bà c¥t ngôi nhà ¥y, yêu m¿n nó, trang hoàng nó b±ng t¥t c£ nhïng b£o v­t thu th­p °ãc ß châu Âu. Và bây giÝ trong c£nh vÁ già buÓn t» cô Ùc, bà khát khao chút lòng th°¡ng, chút ¥m áp trong lòng và ít lÝi thán phåc mà không có k» nào bi¿t làm vëa lòng bà h¿t. Khi g·p °ãc nhïng cái ao °Ûc të lâu ó, khác nào i giïa bãi sa m¡c mà g·p °ãc dòng suÑi, bà t¥t nhiên c£m t¥m lòng ng°Ýi cháu rà l¯m và cho ngay mÙt chi¿c xe h¡i lÙng l«y.

MÙt ng°Ýi hÍc trò khác cça tôi, l¡i v½ v°Ýn cho mÙt ông tr°ßng tòa có danh, th¥y b§y chó cça ông này ¹p, khen: "Th°a ông, b§y chó cça ông ngÙ l¯m, ch¯c ông °ãc nhiÁu gi£i th°ßng trong nhïng cuÙc thi chó ¹p".

Ông tr°ßng tòa vui lòng l¯m, d¯t hÍa s) i coi b§y chó ông nuôi và nhïng gi£i th°ßng chúng ã chi¿m °ãc, nói chuyÇn r¥t lâu vÁ dòng giÑng các con chó ó và sau cùng hÏi:

- Ông có em trai nhÏ không?

- Th°a, tôi có mÙt cháu trai.

- Ch¯c nó thích nuôi mÙt con chó nhÏ?

- Nói chi nïa, ch¯c nó mê i.

- °ãc! Ã tôi cho cháu mÙt con.

RÓi ông tr°ßng tòa chÉ cho hÍa s) cách nuôi chó l¡i c©n th­n ánh máy lên gi¥y, sã ông này không nhÛ h¿t.

Thành thí ông tr°ßng tòa ó cho hÍa s) mÙt con chó áng 100 mù kim và bÏ ra mÙt giÝ quý báu cça ông chÉ vì hÍa s) ã thành th­t khen tài nuôi chó và b§y chó cça ông.

Làm sao cho ng°Ýi ta °a mình liÁn

George Eastman, vua hãng s£n xu¥t phim Kodak, ã ch¿ ra thé phim trong suÑt à chi¿u bóng °ãc và ki¿m °ãc c£ trm triÇu mù kim, nÕi ti¿ng kh¯p hoàn c§u. M·c d§u v­y, ông ¥y cing nh° b¡n và tôi, c£m Ùng tr°Ûc nhïng lÝi khen t§m th°Ýng nh¥t.

HÓi ó ông Eastman xây mÙt âm nh¡c hÍc °Ýng và mÙt nhà hát à báo hi¿u cho m¹. Ông Adamson, giám Ñc mÙt hãng óng gh¿ quan trÍng, muÑn °ãc ông Eastman mua gh¿ giúp à dùng trong hai ngôi nhà ó. Ông Adamson bèn dùng iÇn tho¡i gÍi viên ki¿n trúc s° cça ông Eastman à xin °ãc h§u chuyÇn ông Eastman.

Khi ông Adamson tÛi, viên ki¿n trúc s° d·n: Ông Eastman b­n viÇc l¯m. Ông có muÑn nói gì thì nói mau i rÓi ra. N¿u ngÓi lâu quá nm phút thì ëng có hy vÍng gì thành công h¿t.

Viên ki¿n trúc s° d¯t ông Adamson vô phòng ông Eastman, ông này °¡ng c·m cåi trên bàn gi¥y mÙt hÓi lâu mÛi ngíng §u lên, ti¿n l¡i g§n hai ông kia nói: Chào hai ông, các ông có viÇc chi?.

Viên ki¿n trúc s° giÛi thiÇu ông Adamson rÓi, ông này nói:

Th°a ông Eastman, trong khi éng ãi, tôi ng¯m phòng gi¥y ông. Làm viÇc trong mÙt phòng nh° phòng này thñc là mÙt cái thú. Hãng tôi cing có làm nhïng ván lót t°Ýng. Nh°ng tôi ch°a th¥y phòng làm viÇc nào lót ván ¹p b±ng phòng này.

Ông Eastman:

Ông làm tôi nhÛ l¡i mÙt iÁu mà tôi c¡ hÓ quên m¥t. Ph£i, phòng này ¹p th­t. HÓi mÛi §u tôi thích nó l¯m. Nh°ng bây giÝ tôi quen rÓi; vÛi l¡i b­n viÇc nhiÁu quá, có khi hàng tu§n không à ý tÛi nhïng trang hoàng ó.

Adamson i th³ng l¡i nhïng t¥m ván, l¥y tay sÝ.

Thé này b±ng cây sÓi mÍc bên Anh, ph£i không ông? H¡i khác thé sÓi mÍc bên ý.

úng v­y, ông Eastman tr£ lÝi - Tôi chß nó tñ bên Anh vÁ. MÙt ông b¡n sành vÁ các loài danh mÙc ã lña giùm tôi.

RÓi ông Eastman chÉ cho ông Adamson t¥t c£ nhïng Ó trang hoàng trong phòng, chính do ông chÉ b£o, s¯p ·t. Hai ng°Ýi l¡i éng tr°Ûc cía sÕ, ông Eastman nhin nh·n và kín áo nh° th°Ýng lÇ, l¥y tay chÉ nhïng công cuÙc ông ã gây dñng à giúp nhân lo¡i. Ông Adamson nhiÇt liÇt khen ông ã bi¿t dùng tiÁn. MÙt lúc sau, ông Eastman mß mÙt tç kính, l¥y ra mÙt máy chåp hình, cái máy thé nh¥t cça ông, do mÙt ng°Ýi Anh bán cho ông.

Ông Adamson hÏi ông vÁ nhïng n×i khó khn buÕi §u và ông c£m Ùng, kà là vÁ c£nh nghèo khÕ cça ông hÓi nhÏ: Bà m¹ góa, n¥u c¡m cho khách trÍ, còn ông thì làm th§y ký, sao kh¿ °Ûc cho mÙt sß b£o hiÃm à ki¿m m×i ngày 5 c¯c. C£nh nghèo khÕ ám £nh ông ngày êm, làm ông lo sã l¯m và nh¥t quy¿t ki¿m sao cho có ç tiÁn à bà cå khÏi c£nh v¥t v£ không kà ch¿t ó.

Th¥y ông Adamson chm chú nghe, ông hng hái t£ nhïng êm thí nghiÇm các t¥m kính chåp hình, sau khi ã v¥t v£ c£ ngày ß phòng gi¥y, chÉ chãp m¯t °ãc mÙt chút trong khi ãi các ch¥t hóa hÍc ng¥m. Thành thí có l§n luôn 27 giÝ Óng hÓ, ông không có dËp thay qu§n áo.

Sau cùng, ông nói:

L§n du lËch cuÑi cùng qua Nh­t B£n, tôi có mua vÁ mÙt bÙ gh¿ bày trong hành lang nhà tôi. Nh°ng n¯ng giÍi làm lß s¡n, nên chính tay tôi ph£i s¡n l¡i. Ông có muÑn bi¿t tài s¡n gh¿ cça tôi không? - Tr°a nay ông l¡i dùng c¡m vÛi tôi, tôi chÉ cho ông coi.

Sau bïa c¡m, ông Eastman d¯t khách i xem gh¿. Gh¿ x¥u, chÉ áng giá mÙt Óng mÙt chi¿c, nh°ng ông Eastman là ng°Ýi ã ki¿m °ãc c£ trm triÇu b¡c vinh h¡nh khoe nhïng chi¿c gh¿ ó l¯m, vì chính tay ông ã s¡n nó.

Rút cuÙc, cái com-mng gh¿ chín v¡n mù kim ó ai °ãc lãnh, ch¯c b¡n ã hiÃu. Và të ó hai ng°Ýi thành c·p tri k÷ cho tÛi khi ông Eastman m¥t.

Cái £o thu­t cça lÝi khen ó có nên dùng trong gia ình không? Tôi t°ßng không có n¡i nào ng°Ýi ta c§n dùng nó - mà cing xao nhãng nó - b±ng trong gia ình.

Bà ß nhà ch¯c có ít nhiÁu tánh tÑt; ít nh¥t hÓi x°a ông cing ngh) nh° v­y; n¿u không, sao ông c°Ûi bà? Nh°ng ã bao lâu rÓi ông ch°a hÁ khen bà mÙt lÝi? Të hÓi nào?

Bà Dorothy Dix, nÕi danh vÁ nhïng câu chuyÇn hàng ngày, nói:

Ch°a hÍc nghÇ thu­t khen thì xin ông ëng l­p gia ình. Tr°Ûc khi c°Ûi bà, ông làm vui lòng bà là mÙt sñ lËch thiÇp; sau khi c°Ûi rÓi, nó là mÙt sñ c§n thi¿t và mÙt b£o £m cho h¡nh phúc trong gia ình...

N¿u ông muÑn m×i bïa c¡m th°Ýng là mÙt bïa tiÇc, thì xin ông ëng bao giÝ chê bà nhà n¥u n°Ûng vång; ëng bao giÝ bñc mình mà so sánh nhïng món cça bà làm vÛi nhïng món cça cå bà làm hÓi x°a. Trái l¡i, cé khen không ngÛt tài qu£n gia cça bà, cé khen th³ng ngay r±ng bà hoàn toàn, ã duyên dáng m·n mà, ç công ngôn dung h¡nh l¡i còn là mÙt nÙi trã kiÃu m«u nïa. C£ nhïng khi c¡m khê, canh m·n, ông cing không nên phàn nàn. ChÉ nên nói r±ng bïa c¡m l§n ó không °ãc hoàn toàn b±ng nhïng l§n tr°Ûc thôi. Và Ã áng °ãc nh­n lÝi khen ó, bà s½ ch³ng qu£n công trong viÇc b¿p núc. Ph£i khéo léo, ëng khen b¥t ngÝ quá, cho bà khÏi nghi.

Nh°ng chiÁu nay hay chiÁu mai, ông nên mua ít bông vÁ bi¿u bà. ëng nói suông: Ph£i, viÇc ó nên làm, rÓi à ó. Ph£i làm ngay i. Và xin ông nhÛ kèm thêm mÙt nå c°Ýi vÛi vài lÝi âu y¿m. N¿u ng°Ýi chÓng nào cing ×i ãi vÛi vã cách ó thì âu có nhiÁu vå ly dË nh° v­y?

B¡n có muÑn bi¿t làm sao cho mÙt ng°Ýi àn bà mê b¡n không? Cái ó mÛi tài! Không ph£i bí quy¿t cça tôi âu, mà cça bà Dorothy Dix. MÙt l§n bà phÏng v¥n mÙt anh chàng nÕi ti¿ng có nhiÁu vã, ã chi¿m °ãc trái tim - v£ c£ vÑn li¿ng nïa - cça 23 ng°Ýi àn bà. (Tôi ph£i nói r±ng bà phÏng v¥n anh chàng ¥y ß trong khám). Khi bà hÏi anh ta làm sao mà då d× °ãc nhiÁu àn bà nh° v­y thì anh ta áp: Th±ng khÝ nào mà ch³ng làm °ãc... Thì cé khen hÍ cho hÍ nghe.

Thu­t ó dùng vÛi àn ông cing có k¿t qu£ mù mãn. Disraeli, mÙt trong nhïng nhà chính trË khôn khéo nh¥t ã n¯m v­n m¡ng c£ ¿ quÑc Anh, có l§n nói: G·p mÙt ng°Ýi, cé nói vÛi hÍ vÁ chính b£n thân hÍ, hÍ s½ nghe b¡n hàng giÝ.

V­y muÑn °ãc thiÇn c£m cça ng°Ýi khác, xin b¡n theo quy t¯c thé sáu:

Làm sao cho hÍ th¥y cái quan trÍng cça hÍ.

Các b¡n Íc tÛi ây ã nhiÁu rÓi. Xin g¥p sách l¡i - Và ngay të bây giÝ, ng°Ýi §u tiên nào l¡i g§n b¡n, b¡n cing em thí nghiÇm vào hÍ thu­t khen ó i. - B¡n s½ th¥y thñc là th§n diÇu.

Sáu cách gây thiÇn c£m:

1- Thành th­t chú ý tÛi ng°Ýi khác.

2- Giï nå c°Ýi trên môi

3- Xin nhÛ r±ng ng°Ýi ta cho cái tên cça ng°Ýi ta là mÙt âm thanh êm Ám nh¥t, quan trÍng nh¥t trong các âm thanh.

4- Bi¿t nghe ng°Ýi khác nói chuyÇn. Khuy¿n khích hÍ nói vÁ hÍ.

5- HÍ thích cái gì thì b¡n nói vÛi hÍ vÁ cái ó.

6- Thành th­t làm cho hÍ th¥y sñ quan trÍng cça hÍ.

D«n då ng°Ýi khác cho hÍ ngh) nh° mình

PH¦N III Ch°¡ng mÙt

Trong mÙt cuÙc tranh biÇn không có ng°Ýi th¯ng k» b¡i.

ít lâu sau cuÙc ¡i chi¿n, tôi °ãc mÙt bài hÍc quý báu. Trong mÙt bïa tiÇc, ông khách ngÓi bên tay m·t tôi qu£ quy¿t r±ng câu "Có mÙt vË th§n n¯m v­n m¡ng cça ta, ta c°áng l¡i không °ãc" là ß trong Thánh kinh. Ông ta l§m. Tôi bi¿t v­y. Tôi ch¯c ch¯n v­y, không ngÝ vñc gì nïa. Cho nên, à tÏ sñ h¡n ng°Ýi cça tôi, sñ quan trÍng cça tôi, tôi tñ nh­n viÇc c£i chính. Mà có ai c§u tôi c£i chính âu! Tôi b£o ông ta r±ng câu ó cça thi hào Shakespeare. Ông ta không chËu nh­n mình l§m, cãi: "Sao? Câu ó mà cça Shakespeare sao? Không thà °ãc! Th­m vô lý! Rõ ràng trong Thánh kinh mà! Tôi bi¿t". NgÓi bên trái tôi là ông Grammond, b¡n ci cça tôi; ông này ã nhiÁu nm nghiên céu Shakespeare. Cho nên chúng tôi quay l¡i cùng xin ông Grammond phân gi£i xem ai ph£i ai trái. Ông Grammond á m¡nh vào chân tôi ß d°Ûi bàn làm hiÇu, rÓi tuyên bÑ: "Anh Dale, anh l§m rÓi; ông nói úng. Câu ó ß trong Thánh kinh".

Khi i vÁ cùng vÛi ông Grammond, tôi nói:

"Anh bi¿t câu ó cça Shakespeare mà!".

Ông Grammond tr£ lÝi: "Tñ nhiên. Nó ß trong kËch Hamlet, hÓi V, màn II. Nh°ng, này anh, chúng ta là khách trong mÙt cuÙc hÙi hÍp vui v», t¡i sao muÑn chéng minh r±ng ông ¥y l§m? Có ph£i làm nh° v­y mà ng°Ýi ta có thiÇn c£m vÛi mình âu? Sao không à ông ta giï thà diÇn mÙt chút? Ông ta không hÏi ý ki¿n cça anh mà. T¡i sao qu£ quy¿t tranh biÇn vÛi ông ¥y? ëng gây vÛi ai h¿t".

"ëng gây vÛi ai h¿t". Ông b¡n già cça tôi nói câu ¥y, nay ã khu¥t, nh°ng lÝi khuyên ó, bây giÝ v«n còn giúp cho tôi nhiÁu.

Mà hÓi ¥y tôi c§n có bài hÍc ó vô cùng. Thuß thi¿u thÝi, tôi ham mê tranh biÇn vÛi anh tôi, vÛi các b¡n tôi. ß tr°Ýng, không có cuÙc tranh biÇn nào mà tôi không có m·t. Tôi hÍc phép lu­n lý, phép l­p lu­n, sau này tôi d¡y môn biÇn chéng pháp và tôi ph£i thú nh­n r±ng: - Ôi! M¯c cá thay! - Có l§n tôi tính vi¿t mÙt cuÑn sách vÁ môn ó nïa. Tôi ã có m·t trong hàng ngàn cuÙc tranh biÇn, và có khi dñ cuÙc bàn cãi nïa. Và sau vô sÑ kinh nghiÇm, tôi nh­n r±ng cách hay nh¥t à th¯ng mÙt cuÙc tranh biÇn là tránh h³n nó i. Hãy trÑn nó nh° trÑn r¯n hÕ, ho·c trÑn Ùng ¥t v­y.

M°Ýi l§n thì có tÛi chín l§n nhïng Ñi thç, sau cuÙc tranh biÇn, v«n tin ch¯c r±ng mình có lý.

Trong nhïng cuÙc tranh biÇn không ai th¯ng h¿t. Thñc v­y, vì n¿u b¡n thua... thì là thua rÓi. Mà n¿u b¡n th¯ng thì... b¡n cing thua nïa. T¡i sao °? Thì ây! Ví då b¡n th¯ng Ñi thç cça b¡n mÙt cách rñc rá và tÏ cho ng°Ýi ó th¥y r±ng y là mÙt ng°Ýi ngu. Ph£i, rÓi sao nïa? B¡n xoa tay hoan hÉ. Nh°ng còn ng°Ýi ó, ng°Ýi ta ngh) sao? B¡n ã cho ng°Ýi ta tñ th¥y th¥p kém. B¡n ã làm th°¡ng tÕn lòng tñ ái, lòng kiêu cng cça ng°Ýi ta. Ng°Ýi ta téc gi­n l¯m vì ã thua b¡n. RÓi thì:

K» nào b¯t buÙc nghe ai.

Luôn luôn v«n giï ý sai cça mình.

B¡n bi¿t iÁu ó ché?

Trong mÙt công ty b£o hiÃm lÛn, t¥t c£ nhân viên ph£i theo lÇnh này: "Không bao giÝ °ãc tranh biÇn". Không ph£i tranh biÇn mà làm cho ng°Ýi ta tin °ãc. Hai sñ ó không có chút liên l¡c gì vÛi nhau h¿t. MuÑn d«n då ng°Ýi, không ph£i tranh biÇn mà °ãc.

Ch³ng h¡n, ã lâu rÓi, tôi có mÙt ng°Ýi hÍc trò hi¿u th¯ng l¯m (tên là Patrick); trung h­u gi£n dË, nh°ng, trÝi! Thích cãi nhau làm sao! Anh ta làm ¡i lý cho mÙt hãng bán cam nhông, nh°ng không thành công, chÉ vì anh ta thích cãi l¡i nhïng ng°Ýi anh mÝi mua xe và làm cho hÍ phát gi­n. Anh tranh biÇn, la ó, không tñ chç °ãc nïa. Có khách nào dám chÉ trích xe cça anh °, anh Ï m·t tía tai lên, chÉ muÑn nhào vào bóp cÕ ng°Ýi ta. Cái thÝi ó, bao giÝ anh cing th¯ng trong các cuÙc tranh biÇn. Nh°ng vÁ sau, anh thú vÛi tôi: "Than ôi! Bi¿t bao l§n ß nhà mÙt khách hàng ra, tôi khoan khoái tñ nhç: "Ta ã làm cho th±ng cha ó ph£i ng­m câm"... Tôi làm cho hÍ ng­m câm, ph£i, nh°ng tôi ch³ng bán cho hÍ °ãc chút chi h¿t".

Công viÇc thé nh¥t cça tôi không ph£i là d¡y anh ta n nói, mà d¡y anh ta giï mÓm miÇng. Và bây giÝ anh ta là ng°Ýi bán hàng quan trÍng nh¥t trong công ty B¡ch Xa ß Nïu °Ûc. Bây giÝ anh làm sao? Xin nghe anh ta nói:

"Bây giÝ, khi tôi l¡i nhà mÙt khách hàng và n¿u ng°Ýi ó b£o tôi: "Cái gì? Xe cam nhông hãng B¡ch Xa? Tôi xin chËu. Xe ó dß quá. Cho không tôi, tôi cing không nh­n. Tôi, tôi mua xe cam nhông hãng M×", thì tôi ngÍt ngào tr£ lÝi ông ¥y r±ng:

"Này ông, xe hãng M× tÑt l¯m. N¿u ông mua xe ó, ông không l§m âu. Hãng ó tin c­y °ãc và ch¿ t¡o Ó thiÇt tÑt".

Nh° v­y ông ta h¿t nói gì °ãc nïa, không có lý l½ gì à tranh biÇn °ãc nïa. Ông ¥y b£o xe hãng M× cë l¯m. Tôi áp: "Ch¯c ch¯n v­y". Thì ông ph£i im liÁn. Ông ¥y không thà l·p i l·p l¡i mÙt mình suÑt ca buÕi chiÁu câu: "Xe hãng M× r¥t tÑt". Th¿ là chúng tôi bÏ câu chuyÇn ó và tôi b¯t §u t£ nhïng cái tÑt, khéo cça xe cam nhông B¡ch Xa cça tôi.

Có mÙt hÓi mà mÙt khách hàng chÉ trích hãng tôi nh° trên kia thì tôi ã phát iên rÓi. Tôi ã ­p nhiÁu vÑ vào hãng M× cça ông ¥y rÓi và càng ­p thì ông ¥y l¡i càng binh vñc nó. Càng binh vñc thì ông ¥y l¡i càng tin ch¯c r±ng xe hãng M× tÑt h¡n nhïng xe khác.

Ngh) tÛi quá khé cça tôi, tôi tñ hÏi vÛi tính tình nh° v­y, làm sao tôi có thà bán °ãc mÙt món hàng gì ché. ã phí nhiÁu nm à tranh biÇn, gây lÙn, và t¡o ra sñ ph£n kháng l¡i mình. Bây giÝ tôi bi¿t làm thinh. Nh° v­y lãi h¡n nhiÁu".

Ông Franklin ã là khôn khéo; ông nói:

"Mình tranh biÇn và cãi l½, có thà làm cho ng°Ýi khác ng°ãng °ãc, nh°ng th¯ng nh° v­y có ích gì âu, vì không khi nào làm cho ng°Ýi ta thành th­t Óng ý vÛi mình h¿t".

V­y thì xin b¡n tñ lña l¥y: MÙt àng thì rñc rá th¯ng ng°Ýi ta, nh°ng chÉ vÁ ph°¡ng diÇn lý lu­n; mÙt àng thì °ãc ng°Ýi thành th­t Óng ý vÛi mình. Xin lña l¥y mÙt, vì °ãc c£ hai là Áu hi¿m th¥y l¯m.

MÙt tÝ báo ß Boston chép l¡i mÙ chí ngÙ ngh)nh sau này:

"ây là n¡i nghÉ ngàn thu cça William Joy

Y suÑt Ýi hng hái bênh vñc ý ki¿n cça y

Y có lý trong suÑt Ýi y

Nh°ng có lý hay vô ý

Y cing v«n ch¿t, không h¡n, ch³ng kém".

Ph£i, b¡n có lý l¯m, ngàn l§n có lý trong khi b¡n hng hái chéng minh Á nghË cça b¡n. Nh°ng b¡n luÑng cuÑng vô ích vì không thà thay Õi ý ki¿n ng°Ýi khác. V­y b¡n có lý hay vô lý rÑt cuÙc cing v­y!

Sau nhiÁu nm hÍat Ùng chính trË, William Mc.Adoo, TÕng tr°ßng thÝi TÕng thÑng Wilson, tuyên bÑ: "Lý lu­n không thà nào th¯ng °ãc mÙt ng°Ýi ngu h¿t".

"MÙt ng°Ýi ngu!". Ông nhin nh·n quá, ông Mc.Adoo.

NhiÁu nm kinh nghiÇm ã d¡y cho tôi r±ng không thà nào làm Õi ý ki¿n cça b¥t kó mÙt ng°Ýi nào, dù ng°Ýi ó thông minh hÍc théc tÛi âu i nïa! Xin các b¡n nghe chuyÇn ông F.Parsons, mÙt nhà buôn, tÛi phòng gi¥y mÙt viên chéc thu thu¿ à kêu nài vÁ mÙt sñ tính lÙn trong sÑ thu¿ cça ông. Nguyên do là ng°Ýi ta ã ánh thu¿ vào mÙt sÑ tiÁn 9.000 Óng mà ông ch°a thâu °ãc và cing không bao giÝ thân °ãc vì con nã không sao tr£ nÕi. Viên thu thu¿ l¡nh lùng áp: "Cái ó tôi không bi¿t. ã khai sÑ tiÁn ó thì ph£i óng thu¿".

Hai bên cãi lý trong mÙt giÝ Óng hÓ. Viên thu thu¿ thì l¡nh lùng, ng¡o nghÅ và cÑ ch¥p. Ông Parsons d«n chéng cing vô ích, lý lu­n cing vô ích. Càng tranh biÇn thì viên thu thu¿ càng ló. Sau cùng, ông Parsons thay Õi chi¿n thu­t và ki¿m cách làm thÏa lòng tñ ái cça viên thu thu¿, ông nói: "T¥t nhiên tôi cho r±ng viÇc cça tôi không quan trÍng b±ng nhïng viÇc khác, gai góc h¡n nhiÁu mà ông th°Ýng ph£i gi£i quy¿t. Chính tôi cing ã hÍc chút ít vÁ thu¿ má, quÑc khÑ. Tôi thích môn ó l¯m... Nh°ng, t¥t nhiên là tôi chÉ hÍc trong sách; còn ông, ông hÍc mÙt cách trñc ti¿p, hÍc b±ng kinh nghiÇm. Có lúc tôi muÑn °ãc làm nghÁ cça ông. Tôi s½ hÍc thêm °ãc bi¿t bao nhiêu iÁu!".

(Xin các b¡n nhÛ r±ng ông Parsons thñc tình ngh) nh° v­y).

Viên thu thu¿ téc thÝi th³ng ng°Ýi lên, dña l°ng vào gh¿, kà cho ông Parsons nhïng chuyÇn vÁ nghÁ cça ông, nhïng vå gian l­n x£o quyÇt mà ông ã khám phá °ãc. L§n l§n lÝi l½, cí chÉ hóa ra thân m­t; rÓi ông ta kà chuyÇn vÁ con cái ông ta. Khi ông Parsons vÁ, ông ¥y nói à xét l¡i lÝi ông yêu c§u và s½ cho hay k¿t qu£ ra sao. Ba ngày sau, ông l¡i cho ông Parsons hay là ông miÅn cho sÑ thu¿ ó nh° lÝi ông Parsons xin.

Câu chuyÇn ó chéng tÏ rõ ràng cái nh°ãc iÃm thông th°Ýng nh¥t cça loài ng°Ýi là muÑn tÏ sñ quan trÍng cça mình ra. MÛi §u, viên thu thu¿ tÏ uy quyÁn cça ông mÙt cách Ón ào. Nh°ng khi uy quyÁn ó ã °ãc ông Parsons công nh­n rÓi (khi ông này không tránh biÇn nïa) thì ông ta t°¡i tÉnh ra, hóa ra nhân të, dÅ c£m và tÑt bång nh° nhïng ng°Ýi khác.

Constant, ng°Ýi h§u phòng thân c­n nh¥t cça Hoàng ¿ Nã Phá Luân, th°Ýng h§u bi da Hoàng h­u Joséphine. Trong cuÑn "Ký éc vÁ Ýi t° cça Nã Phá Luân", ông vi¿t: "Tuy tôi ch¡i bi da r¥t giÏi nh°ng tôi cing cÑ ý nh°Ýng cho Hoàng h­u th¯ng tôi, mà °ãc v­y, Hoàng h­u r¥t vui lòng".

Ta nên luôn luôn nhÛ bài hÍc ó:

Ta hãy à cho khách hàng, b¡n bè, ng°Ýi yêu và b¡n trm nm cça ta th¯ng ta trong nhïng cuÙc tranh biÇn nho nhÏ mà không tránh °ãc.

éc Thích Ca nói: "Oán không bao giÝ diÇt °ãc oán; chÉ có tình th°¡ng mÛi diÇt nó °ãc thôi". Tranh biÇn không phá tan °ãc sñ hiÃu l§m. Ph£i thiÇp th¿, bi¿t khéo léo, có lòng hòa gi£i và khoan hÓng, tñ ·t mình vào Ëa vË Ñi thç cça ta mÛi có thà thu phåc hÍ °ãc.

MÙt l§n Lincoln khiÃn trách mÙt s) quan nhÏ tuÕi ã tranh biÇn vÛi b¡n. Ông nói: "Ng°Ýi nào ã muÑn tu thân tñ ti¿n, không phí thì giÝ cãi vã nhau. Nhïng cuÙc gây lÙn ó làm cho tính tình hóa ra khó chËu và làm m¥t sñ tñ chç i. ThÉnh tho£ng ph£i bi¿t nhËn ng°Ýi. Ch³ng thà nh°Ýng lÑi cho mÙt con chó còn h¡n là tranh nhau vÛi nó Ã nó c¯n cho. Vì, dù có gi¿t °ãc nó thì v¿t c¯n cing không lành ngay °ãc".

V­y muÑn d«n då ng°Ýi khác cho hÍ ngh) nh° mình, b¡n ph£i theo quy t¯c thé nh¥t này:

"Cách hay h¡n h¿t à th¯ng mÙt cuÙc tranh biÇn là tránh h³n nó i".

Ch°¡ng 2

MÙt cách ch¯n ch¯n à gây thù oán. Tránh nó cách nào?

HÓi ông Théodore Roosevelt còn làm TÕng thÑng, ông thú r±ng trong trm l§n, ông chÉ ch¯c xét oán úng °ãc b£y m°¡i lm l§n là nhiÁu; kh£ nng cça ông không thà h¡n °ãc nïa.

MÙt trong nhïng vË có tài danh nh¥t cça th¿ k÷ 20 mà k÷ låc tÑi cao chÉ °ãc có b¥y nhiêu, thì bÍn dung phàm nh° b¡n và tôi, còn hy vÍng gì nïa?

N¿u b¡n ch¯c ch¯n r±ng trm l§n b¡n chÉ l§m lá bÑn m°¡i lm l§n thôi, thì b¡n còn ãi gì mà không l¡i óng ô ß Wall Stree, ki¿m hàng triÇu b¡c m×i ngày, s¯m mÙt chi¿c du thuyÁn và c°Ûi mÙt ngôi sao hát bóng? Nh°ng, n¿u các b¡n l§m lá nhiÁu h¡n thì t¡i sao l¡i tñ cho cái quyÁn chê ng°Ýi khác là l§m lá?

B¡n có nhiÁu cách cho ng°Ýi ta hiÃu r±ng ng°Ýi ta l§m: ví då mÙt v» nhìn, mÙt giÍng nói, mÙt cí chÉ; nhïng cái ó cing hùng hÓn nh° lÝi nói v­y. Nh°ng ng°Ýi ta có Óng ý vÛi b¡n không? Ng°Ýi ta có vui lòng công nh­n ng°Ýi ta l§m không? Không! Vì b¡n ã ­p mÙt vÑ ngay vào trí khôn, vào sñ xét oán, vào lòng tñ ái cça ng°Ýi ta. Nh° v­y là b¡n xúi ng°Ýi ta ph£n kháng l¡i, chÛ không ph£i giúp ng°Ýi ta Õi ý ki¿n. B¡n ã xúc ph¡m ng°Ýi ta, thì dù có em c£ khoa lý lu­n cça Platon hay cça Emmanuel Kant Õ lên §u ng°Ýi ta, b¡n cing ch³ng thà nào thay Õi ý ki¿n cça ng°Ýi ta °ãc.

ëng bao giÝ mß §u câu chuyÇn nh° v§y: "Tôi s½ chéng minh cho ông iÁu ó... Tôi s½ chéng rõ r±ng...". Nh° v­y téc là nói: "Tôi khôn h¡n ông. Tôi s½ làm cho ông Õi ý".

B¡n ã thách Ñ ng°Ýi ta. B¡n gây ra séc ph£n kháng và xúi giåc ng°Ýi ta tranh ¥u vÛi b¡n tr°Ûc khi b¡n bày tÏ quan niÇm cça b¡n.

Trong nhïng tr°Ýng hãp thu­n tiÇn nh¥t, cing ã khó mà sía °ãc ý ki¿n cça ng°Ýi khác. V­y thì t¡i sao l¡i còn dñng thêm nhïng trß ng¡i nïa? T¡i sao tñ mua l¥y cái b¥t lãi cho mình v­y?

MuÑn chéng minh iÁu ó, ph£i l­p lý mÙt cách kín áo, ëng cho ng°Ýi nh­n th¥y chç ý cça ta. Ph£i khéo léo l¯m, t¿ nhË l¯m, ëng cho ai oán °ãc b¡n muÑn °a ng°Ýi ta ¿n âu.

B¡n nên theo lÝi khuyên sau này cça mÙt thi nhân:

"D¡y b£o mà ëng có v» d¡y b£o.

Gi£ng mÙt môn mÛi mà nh° nh¯c l¡i mÙt iÁu ã quên rÓi"

Lord Chesterfield nói vÛi con:

"Con nên khôn h¡n nhïng k» khác, n¿u có thà °ãc; nh°ng ëng cho chúng bi¿t con khôn h¡n chúng".

Bây giÝ tôi g§n nh° không tin mÙt chút nào nhïng iÁu mà 20 nm tr°Ûc tôi tin, trë b£n cíu ch°¡ng ra. Mà ch°a ch¯c. Khi Íc nhïng thuy¿t cça Einstein tôi sinh ngÝ c£ b£n cíu ch°¡ng là không úng nïa. Trong 20 nm nïa, có l½ tôi không còn tin tÛi nía lÝi tôi ã nói trong cuÑn sách này. ý ki¿n cça tôi không còn vïng vàng nh° hÓi tr°Ûc nïa. Socrate x°a th°Ýng nh¯c i nh¯c l¡i cho Ç tí ß Athènes: "Th§y chÉ bi¿t ch¯c có mÙt iÁu, là th§y không bi¿t chi h¿t".

Làm sao bây giÝ? Tôi không dám khoe r±ng tôi giÏi h¡n Socrate; cho nên tôi ã chëa, không dám chê ai là l§m nïa. Và nh° v­y tôi th¥y lãi vô cùng.

N¿u mÙt ng°Ýi cho mÙt iÁu là úng trong khi b¡n cho nó là sai - dù b¡n có bi¿t ch¯c r±ng nó sai i nïa - thì b¡n cé nói nh° v§y:

"Tôi không Óng ý vÛi ông, nh°ng tôi có thà l§m °ãc. Tôi v«n th°Ýng l§m... N¿u tôi l§m, tôi s½ Õi ý ki¿n tôi... V­y chúng ta cùng xét l¡i xem sao nhé?". Nh° v­y ch³ng h¡n °?

Nhïng câu nh° v§y thiÇt là th§n diÇu:

"Tôi có thà l§m °ãc... Chúng ta cùng xét l¡i xem...". Không có mÙt ng°Ýi nào nghe nhïng lÝi ó mà gi­n dï °ãc!

Xét l¡i sñ kiÇn, là mÙt ph°¡ng pháp khoa hÍc. Tôi ã có mÙt l§n phÏng v¥n Stefanson, nhà thám hiÃm sÑng 11 nm ß g§n Ëa cñc, trong 6 nm n toàn thËt bò và uÑng n°Ûc l¡nh. Ông ¥y t£ cho tôi nghe mÙt cuÙc thí nghiÇm mà ông ã làm. Tôi hÏi thí nghiÇm nh° v­y à chéng minh iÁu chi. Không khi nào tôi quên °ãc câu tr£ lÝi cça ông: "MÙt nhà khoa hÍc không bao giÝ dám chéng minh mÙt iÁu chi h¿t. ChÉ g¯ng séc tìm ki¿m nhïng sñ kiÇn ã x£y ra thôi".

Ai c¥m các b¡n b¯t ch°Ûc các nhà thông thái? N¿u b¡n sµn sàng nh­n r±ng b¡n có thà l§m °ãc thì khÏi lo gì h¿t. Vì tuyên bÑ nh° v­y là tránh tr°Ûc °ãc nhïng cuÙc tranh biÇn, và làm cho Ñi ph°¡ng n£y lòng công b±ng, vô t°, rÙng rãi cing nh° b¡n, ngh)a là tñ nh­n r±ng cing có thà l§m lá nh° b¡n °ãc.

N¿u b¡n bi¿t ch¯c r±ng ng°Ýi ta l§m mà b¡n nói th³ng ngay ra, thì s½ ra sao? ây, thí då d°Ûi này cho b¡n th¥y.

Ông S., mÙt lu­t s° còn nhÏ tuÕi ß Nïu ¯Ûc, mÛi cãi l¡i tòa Th°ãng th©m Nïu ¯Ûc trong mÙt vå kiÇn lÛn. Trong phiên nhóm, mÙt ông tòa hÏi ông S.: "Trong lu­t hàng h£i, thÝi h¡n tiêu diÇt th©m quyÁn là sáu nm ph£i không?".

Ông S. °¡ng cãi, ngëng l¡i, ngó trân trân ông tòa rÓi buÙt miÇng: "Kính Ngài, trong lu­t hàng h£i không có thÝi h¡n tiêu diÇt th©m quyÁn".

Sau ông S. kà l¡i: "Lúc ó, trong phòng im l·ng nh° tÝ, không khí l¡nh ng¯t nh° bng. Ông tòa l§m. Tôi ã chéng tÏ r±ng ông ¥y l§m. Nh° v­y âu ph£i cách l¥y lòng ông và làm cho ông nghe theo lý lu­n cça tôi. Tôi ch¯c ch¯n cé úng lu­t thì tôi ph£i th¯ng trong vå kiÇn ó và l§n ó tôi cãi hùng hÓn h¡n bao giÝ h¿t. V­y mà tôi thua. Tôi ã m¯c ph£i mÙt l×i không sao tha thé °ãc là ã chÉ cho mÙt vË r¥t có danh và hÍc r¥t rÙng r±ng ông ta l§m".

R¥t ít ng°Ýi xét oán mÙt cách hoàn toàn khách quan và sáng suÑt. Ph§n ông chúng ta §y thành ki¿n và thiên vË. Ph§n ông chúng ta bË lòng ghen tuông, nghi ngÝ, sã sÇt, ganh ghét và kiêu cng làm mù quáng. L¡i thêm ng°Ýi ta ph§n nhiÁu không muÑn thay Õi ý ki¿n, dù là ý ki¿n vÁ tôn giáo, vÁ chính trË hay vÁ mÙt hiÇu xe, mÙt tài tí hát bóng. Cho nên trong khi nói chuyÇn, n¿u b¡n có tánh hay nh¯c i nh¯c l¡i cho mÙt ng°Ýi nghe r±ng hÍ l§m, thì xin b¡n m×i buÕi sáng, quó gÑi tång o¡n sau này, rÓi hãy iÃm tâm. o¡n ó trích trong cuÑn "LuyÇn tinh th§n" cça giáo s° James Harvey Robinson:

"Chúng ta th°Ýng tñ nhiên thay Õi ý ki¿n dÅ dàng mà không c£m Ùng chút chi h¿t. Nh°ng n¿u có ai chÉ trích r±ng ý ki¿n ta l§m, thì chúng ta th¥y b½ và ph£n kháng l¡i liÁn. ThiÇt chúng ta nh¹ d¡ vô cùng khi tin ch¯c mÙt iÁu gì, nh°ng có ai chÉ mÛi tÏ ý muÑn b¯t ta rÝi bÏ iÁu tin t°ßng ó i, là ta bênh vñc nó mÙt cách gi­n dï, tàn b¡o. T¥t nhiên là ta hành Ùng nh° v­y, không ph£i vì quý báu gì nhïng ý t°ßng ó âu, mà chÉ vì lòng tñ ái cça ta bË e dÍa. Hai ti¿ng "cça tôi" trong viÇc sinh nhai cça loài ng°Ýi, là nhïng ti¿ng quan trÍng nh¥t, và khi bi¿t suy tính ¿n hai ti¿ng ó, là bi¿t khôn v­y. Dù là bïa c¡m "cça tôi", con chó "cça tôi" hay nhà "cça tôi", cha "cça tôi", n°Ûc "cça tôi", TrÝi "cça tôi" - cái "cça tôi" nào cing có mãnh lñc nh° nhau h¿t".

Chúng ta gi­n khi ng°Ýi ta b£o Óng hÓ cça chúng ta ch­m, xe chúng ta cÕ, iÁu ó ã ành, mà chúng ta còn gi­n khi ng°Ýi ta cho r±ng nhïng quan niÇm cça ta vÁ ngôi HÏa tinh, vÁ công dång cça mÙt vË thuÑc, ho·c vÁ vn minh Ai C­p là sai nïa... Chúng ta thích sÑng trong nhïng tin t°ßng mà chúng ta ã quen nh­n là úng rÓi.Có ai chÉ trích nhïng quan niÇm ó téc thì ta ph£n Ñi l¡i, ki¿m ç lý l½ Ã bênh vñc chúng. Tóm l¡i, gÍi là lý lu­n, ché kó thñc chúng ta chÉ t°ßng t°ãng ra nhïng lý l½ Ã giúp ta cÑ giï nhïng thành ki¿n ci cça ta thôi.

Tôi nhÛ có l§n ·t làm nhïng t¥m màn ren à trang hoàng trong nhà. Làm rÓi, ít lâu sau mÛi tính tiÁn, tôi ph£i tr£ mÙt giá "céa cÕ".

Sau ó vài bïa, mÙt bà b¡n l¡i ch¡i, tôi chÉ nhïng t¥m màn và vô tình nói giá nïa. Bà ta la lên giÍng ¯c th¯ng: "Giá ó sao". HÍ lëa ông rÓi. Gì mà dï tãn v­y?".

Qu£ có v­y. Nh°ng sñ thñc ó tôi không thích nghe chút nào c£. Tôi ráng tñ bào chïa. Tôi b£o bà b¡n tôi r±ng Ó tÑt không bao giÝ m¯c h¿t, và muÑn có nhïng Ó th°ãng h¡ng, có mù thu­t mà tr£ giá "bán sôn" thì °ãc âu, vân vân...

Hôm sau mÙt bà khác l¡i coi nhïng t¥m màn ó, ng¯m nghía, t¥m t¯c khen và ti¿c không có tiÁn s¯m nÕi. Téc thì sñ ph£n Ñi cça tôi trái ng°ãc l¡i h³n ch¯c các b¡n ã oán °ãc. Tôi áp: "Nói thiÇt ra tôi cing v­y, không ç tiên dùng thé xa xí ph©m ó. Nó m¯c quá. áng l½ tôi không nên mua thì ph£i".

Khi ta có l×i, ta có thà nh­n l×i riêng vÛi ta. Chúng ta cing có thà nh­n l×i vÛi ng°Ýi khác nïa, n¿u hÍ bi¿t ngÍt ngào, khôn khéo nghe ta nói. T¡i sao v­y? T¡i ta °ãc tñ ¯c r±ng ã thành th­t và can £m tñ thú. Nh°ng n¿u ng°Ýi ta b¯t chúng ta nuÑt cay mà nh­n l×i thì l¡i khác h³n.

Horace Greely, mÙt nhà xu¥t b£n có danh trong thÝi Nam B¯c chi¿n tranh, ph£n kháng kËch liÇt chính sách cça Lincoln. Ông dùng ç cách chÉ trích, dÍa d«m, trào phúng, hàng tháng, hàng nm nh° v­y: Hy vÍng ông Lincoln s½ ph£i Õi chính sách... Nh°ng ông ã phí công công kích và ã hoàn toàn th¥t b¡i. Nhïng lÝi phúng thích, chíi m¯ng không làm cho ng°Ýi khác Õi ý hÍ mà theo ý mình bao giÝ.

N¿u b¡n muÑn tu thân, t­p tñ chç và làm cho ng°Ýi khác tin theo mình thì hãy Íc cuÑn tñ thu­t cça Benjamin Fraklin, mÙt cuÑn sách Íc r¥t mê và °ãc liÇt vào nhïng tác ph©m cÕ iÃn bñc nh¥t cça Mù. Trong cuÑn ó, Franklin kà chuyÇn ông th¯ng °ãc tính kh£ Ñ thích chÉ trích, tranh biÇn cça ông ra sao, à thành mÙt nhà ngo¡i giao dËu dàng nh¥t, hoàn toàn nh¥t trong lËch sí n°Ûc Mù.

HÓi Franklin còn nhÏ, thô l× và vång vÁ, mÙt ông b¡n già d¡y cho ông nhïng chân lý nghiêm kh¯c này:

"Ben, mày thiÇt khó chËu. Ai không Óng ý vÛi mày thì mày có giÍng céng cÏi vÛi ng°Ýi ta. Mày ph£n Ñi ng°Ýi ta mà nh° tát n°Ûc vào m·t ng°Ýi ta v­y. Cho nên ng°Ýi ta trÑn mày h¿t: không ai chÉ b£o chi cho mày h¿t, vì vô ích. V­y thì làm sao ki¿n théc h¹p hòi cça mày có c¡ hÙi mß mang °ãc".

Tuy bË m¯ng nh° tát n°Ûc vào m·t v­y, nh°ng ông Franklin óc ã già d·n và khôn, hiÃu r±ng nh° v­y là áng, và ông nghe lÝi, tñ sía tính ngay à tránh nhïng th¥t b¡i tai h¡i sau này.

Ông nh¥t Ënh të ó không chÑng l¡i ý ki¿n ng°Ýi khác nïa. Không dùng c£ nhïng chï có ý ngh)a c£ quy¿t nh° "ch¯c ch¯n", "không ngÝ gì c£" v.v... mà dùng nhïng chï mÁm mÏng h¡n nh° "tôi th¥y", "tôi t°ßng t°ãng", "tôi hiÃu r±ng", "có l½ r±ng"... Có ai xét oán l§m lÙn tr°Ûc m·t thì ông tñ kÁm ch¿, Ã ëng hng hái chÉ trích ng°Ýi ó nïa, và ông b¯t §u nói vÛi ng°Ýi ó r±ng trong nhïng tr°Ýng hãp khác thì ý ki¿n cça ng°Ýi ó úng, trong tr°Ýng hãp này, theo ông, có l½ h¡i khác v.v...

Ông th¥y liÁn nhïng lãi cça mÙt thái Ù nh° v­y: nói chuyÇn vÛi ng°Ýi khác th¥y vui h¡n, ý ki¿n cça ông °ãc ng°Ýi khác công nh­n ngay, và khi ông l§m l×i thì không hÑi h­n nhiÁu nïa; nhïng Ñi thç cça ông chËu bÏ quan niÇm cça hÍ Ã theo quan niÇm cça ông.

Ph°¡ng pháp ó mÛi §u trái h³n vÛi b©m tính cça ông, v­y mà t­p luyÇn lâu thành thói quen. NhÝ nó (và cing nhÝ sñ thanh liêm, nghiêm chính cça ông) mà ông °ãc quÑc dân çng hÙ, khi ông Á nghË ·t nhïng ch¿ Ù mÛi, thay th¿ ch¿ Ù ci; l¡i °ãc uy tín lÛn trong nhïng cuÙc hÙi hÍp tr°Ûc công chúng, tuy ông diÅn thuy¿t r¥t dß, lúng túng, không hùng hÓn chút nào. Rút cåc ng°Ýi ta tin theo ông h¿t.

Trong nhïng sñ giao thiÇp vÁ th°¡ng mãi, ph°¡ng pháp cça Benjamin Franklin có k¿t qu£ tÑt không? Íc chuyÇn sau này, b¡n s½ bi¿t:

Ông S. c­y ông Mahomey ch¿ t¡o mÙt kiÃu máy mÛi, dùng trong kù nghÇ d§u lía. Ông Mahomey v½ b£n Ó án, °a ông S. coi, ông này b±ng lòng. Ông Mahomey bèn cho thã khßi công. Nh°ng r§y rà thay, ông S. l¡i em Ó án ó cho b¡n bè coi. HÍ chê bai ç thé: cái này rÙng quá, cái kia ng¯n quá... quá th¿ này, quá th¿ khác. HÍ giày vò ông S. tÛi n×i ông này ho£ng lên, gÍi iÇn tho¡i b£o ông Mahomey r±ng không chËu nh­n kiÃu máy ó âu.

Ông Mahomey xem xét l¡i kù l°áng kiÃu máy, tin ch¯c r±ng nó hoàn toàn, và ông S. cùng b¡n ông ta ch³ng bi¿t chút gì h¿t, chÉ trích b­y. Nh°ng ông Mahomey không nói ra nh° v­y, sã m¥t lòng, mà l¡i thm ông S.

"MÛi trông th¥y tôi, ông Mahomey nói, ông S. nh£y chÓm chÓm lên, vëa ch¡y l¡i tôi vëa gi¡ qu£ ¥m vëa la, m¡t sát máy cça tôi rÓi k¿t lu­n:

"Bây giÝ ông tính ra sao ây?".

Tôi r¥t bình t)nh áp r±ng ông ¥y muÑn ra sao thì tôi s½ làm nh° v­y. "Ông tr£ công tôi; v­y tñ nhiên tôi ph£i làm vëa ý ông. Nh°ng ph£i có mÙt ng°Ýi chËu trách nhiÇm trong vå này ché? N¿u ý cça ông hay, thì xin ông v½ b£n Ó án khác i; tuy tôi ã bÏ ra 2.000 Óng à b¯t §u làm máy cça tôi r¡i, tôi b±ng lòng bÏ sÑ tiÁn ó i, làm l¡i máy khác cho ông, à °ãc vëa ý ông. Nh°ng, tôi xin nh¯c l¡i, n¿u ông nh¥t Ënh òi thay Õi thì ông ph£i chËu trách nhiÇm trong sñ rçi ro, máy h° ch¡y không °ãc. Còn nh° tôi, tôi v«n ngh) r±ng kiÃu cça tôi tÑt, và n¿u ông à cho tôi làm theo kiÃu ó, thì t¥t nhiên tôi cing ph£i gánh l¥y h¿t c£ trách nhiÇm".

"Trong khi tôi nói, ông S. bình t)nh l¡i l§n l§n và khi tôi ng°ng, ông b£o tôi: "°ãc. Thôi cé theo ý ông. Nh°ng n¿u h° hÏng thì m·c ông!".

Ch³ng nhïng máy không h° hÏng chút chi h¿t mà l¡i còn tÑt l¯m... và ông S. héa mùa sau s½ ·t làm hai cái máy nh° v­y nïa.

"Khi ông ta ch¡y l¡i cñ tôi, °a qu£ ¥m lên tr°Ûc m·t tôi, b£o r±ng tôi ch³ng bi¿t chút chi vÁ máy h¿t, tôi d±n lòng l¯m mÛi khÏi gây lÙn vÛi ông và tñ bênh vñc. Nh°ng sñ nén lòng gi­n ó ã có k¿t qu£ tÑt. N¿u không nh° v­y, chúng tôi s½ kiÇn nhau, tôi s½ m¥t tiÁn và làm cho mÙt khách hàng tÑt hóa ra mÙt k» thù cça tôi. Tôi qu£ quy¿t r±ng không khi nào °ãc b£o ng°Ýi khác là hÍ l§m h¿t: Ph°¡ng pháp ó nguy hiÃm l¯m".

LÝi khuyên ó không mÛi m» gì. M°Ýi chín th¿ k÷ tr°Ûc, éc Giê-su nói: "Con hãy mau mau theo ý ki¿n Ñi thç cça con i".

Ngh)a là: ëng tranh biÇn vÛi ng°Ýi khác, dù ng°Ýi ó là khách hàng, hay là b¡n trm nm, là k» thù cça mình. ëng chÉ cho ng°Ýi ta th¥y r±ng ng°Ýi ta l§m lÙn, ëng làm cho ng°Ýi ta téc gi­n, trái l¡i ph£i bi¿t khôn khéo.

Hai ngàn nm tr°Ûc Thiên Chúa giáng sinh, mÙt ông vua Ai C­p nói nhÏ vÛi con ông nh° v§y: "Ph£i khôn khéo bi¿t ngo¡i giao, con nh° v­y ¡t °ãc måc ích dÅ dàng h¡n".

Chúng ta bây giÝ c§n lÝi khuyên ó l¯m.

V­y muÑn cho ng°Ýi khác theo ý mình, xin b¡n nhÛ quy t¯c thé hai sau này:

"Ph£i tôn trÍng ý ki¿n cça ng°Ýi khác

ëng bao giÝ chê ai là l§m h¿t".

Ch°¡ng Ba

Quá t¯c quy cung

Tôi ß t¡i mÙt vùng ngo¡i ô k¿ c­n Nïu ¯Ûc. Nh°ng g§n ngay nhà tôi có mÙt khu rëng hoang, cé mùa xuân tÛi thì nhïng båi cây §y bông tr¯ng, loài sóc sinh s£n trong ó và có loài cúc d¡i mÍc cao h¡n §u ngña. N¡i ó kêu là Lâm viên (...). Tôi thích d¯t con chó nhÏ cça tôi l¡i n¡i ó d¡o ch¡i. Con Rex hiÁn và dÅ th°¡ng. Vì n¡i ó v¯ng ng°Ýi nên tôi cho nó ch¡y nh£y tñ do, không bË xích, cing không bË ai mõm.

MÙt hôm, tôi g·p mÙt ng°Ýi hi¿n binh c°ái ngña, có v» muÑn làm oai l¯m. Ng°Ýi ¥y hÏi tôi b±ng mÙt giÍng xµng:

- T¡i sao à chó ch¡y nh° v­y, không có xích, cing không có ai mõm gì h¿t? Không bi¿t r±ng iÁu ó c¥m sao?

Tôi ngÍt ngào áp l¡i:

- Có, tôi bi¿t, nh°ng ß ch× v¯ng ng°Ýi này tôi t°ßng vô h¡i.

- A, th§y t°ßng! Th§y t°ßng! Lu­t pháp không c§n bi¿t th§y t°ßng ra sao h¿t.

Con v­t ó có thà gi¿t mÙt con sóc hay c¯n mÙt éa nhÏ! L§n này tôi bÏ qua cho, l§n sau tôi b¯t °ãc nïa thì tôi b¯t buÙc ph£i làm biên b£n °a th§y ra tòa".

Tôi ngoan ngoãn héa s½ vâng lÝi.

Và tôi giï lÝi °ãc... trong vài ngày. Con Rex không chËu eo ai mõm. Tôi tính thí làm càn mÙt l§n nïa xem sao. Êm °ãc trong mÙt thÝi gian dài. RÓi mÙt buÕi chiÁu, mÛi leo lên ngÍn mÙt gò nhÏ, tôi ho£ng lên vì thình lình th¥y t°ãng tr°ng cça lu­t pháp nghiêm kh¯c là chú hi¿n binh bïa nÍ, l§n này c°ái con ngña hÓng, mà con Rex cça tôi thì ch¡y th³ng tÛi chú ta.

L§n này thì bË" rÓi. Tôi bi¿t v­y. Cho nên không ãi chú ta gÍi tôi l¡i, tôi vÙi vàng xin l×i tr°Ûc.

"D¡, l§n này tôi bË b¯t t¡i tr­n. Tôi không có gì Ã chïa l×i h¿t. Tu§n tr°Ûc th§y ã giao h¹n rÓi, hÅ b¯t g·p l§n nïa thì th§y ph¡t".

Ng°Ýi hi¿n binh áp b±ng mÙt giÍng të tÑn:

- Ph£i... Ch¯c ch¯n rÓi... Nh°ng tôi cing hiÃu th§y. ß ch× v¯ng ng°Ýi, ai mà không muÑn th£ mÙt con chó nh° con chó nhÏ này cho nó tñ do ch¡y mÙt chút.

- D¡, ai cing muÑn nh° v­y h¿t... nh°ng dù sao thì cing là iÁu c¥m.

- Ó! Con v­t nhÏ này mà làm h¡i gì ai °ãc?

- D¡, nh°ng nó có thà c¯n ch¿t nhïng con sóc °ãc!

- Thôi th§y, ëng làm lÛn chuyÇn! Bây giÝ tôi chÉ cho th§y. Cho con chó ch¡y l¡i àng xa kia i, cho khu¥t m¯t tôi... RÓi thì thôi, không sao h¿t!

Chú hi¿n binh ó chÉ là mÙt ng°Ýi nh° nhïng ng°Ýi khác; muÑn tÏ cho ng°Ýi ta th¥y sñ quan trÍng cça mình. Cho nên khi tñ buÙc tÙi tôi rÓi thì chú ó chÉ còn m×i mÙt cách giï lòng tñ trÍng là tÏ mÙt thái Ù khoan hÓng.

Ví thí tôi ã ki¿m cách tñ bào chïa thì s½ x£y ra sao? S½ tranh biÇn và rÓi rút cåc ra sao, b¡n ã bi¿t. àng này, tôi không gây sñ gì h¿t. Tôi nh­n ngay r±ng chú ¥y hoàn toàn có lý mà tôi thì hoàn toàn có l×i. Tôi vui v» và th³ng th¯n nh­n ngay nh° v­y. Cho nên câu chuyÇn êm th¥m. Tôi bênh vñc quan iÃm cça chú ¥y thì t¥t chú ¥y bênh vñc quan iÃm cça tôi. Thành thí l§n tr°Ûc chú ¥y dÍa ph¡t tôi, mà l§n này thiÇt tí t¿ vÛi tôi.

Khi chúng ta bi¿t r±ng chúng ta áng bË ph¡t, thì can £m nh­n l×i tr°Ûc ngay i, ch³ng h¡n °? Mình tñ khiÃn trách mình ch³ng h¡n à ng°Ýi khác m¯ng mình °?

V­y khi bi¿t tr°Ûc th¿ nào ng°Ýi khác cing nói nhïng lÝi khó chËu vÛi mình, thì mình tñ em nhïng lÝi ó trách mình i và ng°Ýi ta s½ không làm gì mình °ãc nïa. Nh° v­y thì 100 l§n, có tÛi 99 l§n, ng°Ýi ta s½ ¡i l°ãng, khoan hÓng vÛi mình, nh¯m m¯t bÏ qua h¿t nh° chú hi¿n binh ß Lâm viên trên kia.

Ferdinand E.Warren, chuyên vÁ qu£ng cáo cing dùng ph°¡ng pháp ó Ã °ãc lòng mÙt khách hàng khó tính. Ông ¥y nói:

"Làm nghÁ cça tôi ph£i éng ¯n, úng h¹n. MÙt vài nhà xu¥t b£n muÑn r±ng nhïng béc qu£ng cáo hÍ ·t ph£i làm liÁn. Nh° v­y có l§m lá mÙt chút cing không sao. Nh°ng tôi bi¿t mÙt nhà xu¥t b£n nÍ tìm °ãc mÙt tiÃu ti¿t nào à chÉ trích thì thích l¯m. Tôi nhiÁu khi ß phòng ông ¥y ra vÁ, ngán vì nhïng lÝi chÉ trích cça ông thì ít, mà ngán vì iÇu bÙ cça ông thì nhiÁu. MÛi rÓi, làm xong mÙt công viÇc g¥p, tôi gßi ông ¥y coi. Ông kêu iÇn tho¡i mÝi tôi l¡i vì có ch× hÏng. Tôi ch¡y l¡i. N×i lo ng¡i cça tôi qu£ không sai: Trong cái v» cça ông nghËch tôi, tôi còn th¥y cái v» khoái chí, vì g·p °ãc dËp chÉ trích tôi. Ông h§m h§m hÏi tôi sao l¡i làm nh° v§y, nh° v§y...

ây là dËp thñc hành nhïng quy t¯c tôi ã hÍc °ãc. Tôi áp: "Th°a ông, ông trách r¥t úng, tôi có l×i và không có gì Ã tñ bào chïa h¿t. Tôi làm viÇc vÛi ông ã lâu, áng l½ ph£i bi¿t làm vëa ý ông mÛi ph£i. Tôi tñ th¥y x¥u hÕ".

Téc thì ông tñ ki¿m nhïng l½ Ã bênh vñc tôi:

- Ph£i... nh°ng, ngh) kù, l×i ó cing không n·ng gì, chÉ là...

Tôi ng¯t lÝi: "B¥t kó l×i lÛn hay nhÏ cing có thà °a tÛi nhïng k¿t qu£ tai h¡i h¿t. V£ l¡i trông th¥y nhïng l§m lá, khó chËu l¯m".

Ông ¥y muÑn nói mà tôi không à ông nói. Tôi th¥y thích l¯m. L§n §u tiên trong Ýi tôi, tôi tñ buÙc tÙi tôi - mà thú vË ché! Tôi ti¿p:

- áng l½ tôi ph£i có ý té mÙt chút. Ông giao viÇc cho tôi ã nhiÁu l§n; tôi không làm vëa lòng ông °ãc thì là l×i cça tôi. Ã tôi mang vÁ v½ l¡i h¿t.

- ëng! ëng! Không bao giÝ tôi b¯t buÙc ông nh° v­y.

RÓi ông ¥y khen công viÇc cça tôi, chÉ muÑn sía Õi l¡i chút xíu thôi, và cái l×i nhÏ cing ch³ng làm tÑn công tÑn cça gì, xét kù nó chÉ là mÙt chi ti¿t... mÙt chi ti¿t không quan trÍng.

Sñ vÙi vàng tñ buÙc tÙi cça tôi ã làm cho ông ch°ng híng, h¿t gi­n. Sau cùng ông mÝi tôi ß l¡i dùng bïa, °a cho tôi mÙt t¥m chi phi¿u và ·t tôi làm mÙt béc v½ khác nïa".

B¥t kó th±ng khùng nào cing tñ bào chïa cho mình °ãc mà nhïng th±ng khùng Áu làm nh° v­y h¿t. Nh°ng bi¿t nh­n l×i cça mình là bi¿t v°ãt lên trên bÍn ng°Ýi th°Ýng và bi¿t mÙt n×i vui cao th°ãng hi¿m có. Cho nên mÙt ký sñ ¹p nh¥t trong lËch sí là hÓi ¡i t°Ûng Lee, trong cuÙc Nam B¯c chi¿n tranh, tñ nh­n l×i vì ông mà ¡o kõ binh cça t°Ûng Pickett ph£i th¥t b¡i trong cuÙc t¥n công t¡i Gettysburg.

CuÙc t¥n công ó là mÙt l×i l§m ã làm Õ máu nhiÁu nh¥t trong Ýi c§m quân r¥t anh hùng và rñc rá cça Lee. Ông bi¿t r±ng sñ th¥t b¡i ó s½ làm cho quân ph°¡ng Nam do ông chÉ huy không sao th¯ng °ãc quân ph°¡ng B¯c nïa và s½ ph£i hoàn toàn tan nát. Ông th¥t vÍng tÛi n×i ông xin të chéc và xin cho "mÙt ng°Ýi khác, tr» h¡n, tài giÏi h¡n" thay ông. N¿u ông muÑn trút trách nhiÇm cuÙc chi¿n b¡i ó thì ông thi¿u gì lý l½: nh° vài ng°Ýi oàn tr°ßng ã bÏ ông... kõ binh tÛi trÅ quá v.v...

Nh°ng Lee, r¥t cao th°ãng, không chËu Õ l×i cho k» khác. Trong khi nhïng Ùi quân cça Pickett b¡i tr­n, và bË th°¡ng n·ng trß vÁ, ông phi ngña i ón và thú: "MÍi sñ Áu do l×i cça tôi c£... ChÉ mÙt mình tôi chËu trách nhiÇm vÁ cuÙc chi¿n b¡i này thôi". ThiÇt là cao th°ãng.

Trong lËch sí ít th¥y nhïng ¡i t°Ûng có can £m và ¡i l°ãng à tñ nh­n l×i nh° v­y.

Elbert Hubbard, mÙt trong nhïng nhà vi¿t chuyÇn hàng ngày ·c s¯c nh¥t ã làm cho ng°Ýi ta say mê, th°Ýng bË ng°Ýi ta oán dï vì nhïng bài chÉ trích cça ông, nh°ng nhÝ ông khéo léo cho nên th°Ýng khi k» thù cça ông l¡i thành b¡n thân cça ông.

Có l§n mÙt Ùc gi£ nóng tính vi¿t th° cho ông nói r±ng không Óng ý vÛi ông vÁ bài ông vi¿t kó tr°Ûc và dùng nhïng danh të không ¹p ½ gì Ã t·ng ông. Ông tr£ lÝi b±ng m¥y dòng sau này:

"Ngh) kù, tôi cing không Óng ý vÛi tôi vÁ bài ó. Có l½ hôm nay tôi không thích nhïng bài tôi ã vi¿t hôm qua nïa. Tôi sung s°Ûng °ãc ông cho bi¿t ý ki¿n. L§n sau, n¿u ông i ngang, xin mÝi ông vô ch¡i, chúng ta bàn lu­n lâu vÁ chuyÇn ó.

Chân thành kính chúc".

Còn có cách gì chê bai mÙt ng°Ýi có giÍng mÁm mÏng nh° v­y nïa?

Nhïng hÍc sinh theo lÛp gi£ng cça tôi ph£i thi mÙt bài kó dË. M×i ng°Ýi ph£i à cho các b¡n xét oán mình. Nhïng b¡n này ph£i thành thñc nói cho ng°Ýi ó bi¿t có ch× nào áng °a, ch× nào áng ghét. Nhïng lÝi nh­n xét ó ph£i vi¿t lên gi¥y và không ký tên, nh° v­y tñ do tÏ °ãc h¿t nhïng ý ngh) th§m kín nh¥t cça mình °ãc.

Sau khi dñ kó thi ó, mÙt thanh niên l¡i ki¿m tôi, th¥t vÍng. Các b¡n anh ta chÉ trích anh ta không ti¿c lÝi: nào là tñ ¯c quá, hách dËch, ích k÷, x¥u b¡n, có óc ph£n Ùng, áng tÑng cÕ ra khÏi lÛp.

BuÕi hÍc sau, "tÙi nhân" ó éng d­y, nhìn th³ng vào các b¡n, Íc lÛn ti¿ng nhïng lÝi chíi ó cça hÍ. Nh°ng anh d±n lòng, không m¡t sát l¡i nhïng k» ã xí tÙi anh, mà nói:

"Các b¡n, tôi bi¿t r±ng tôi không dÅ th°¡ng chút nào h¿t, tôi không còn ngÝ gì iÁu ó. Íc nhïng lÝi chÉ trích cça anh em, tôi buÓn l¯m, nh°ng nó có ích cho tôi. Nó ã làm cho tôi bÛt tñ phå, ã cho tôi mÙt bài hÍc tÑt. Xét cho cùng, tôi chÉ là mÙt ng°Ýi c§n °ãc tình th°¡ng yêu cing nh° nhïng ng°Ýi khác... Các b¡n chËu giúp tôi không? ChiÁu nay các b¡n có chËu vi¿t cho tôi ít hàng thành thñc chÉ cho tôi cách ph£i làm sao à sía mình không? Tôi s½ h¿t séc tu tÉnh l¡i".

Không ph£i anh ¥y diÅn kËch âu. Lòng anh thành th­t cho nên làm c£m Ùng t¥t c£ thính gi£. T¥t c£ nhïng ng°Ýi mà 8 ngày tr°Ûc muÑn em "hành hình" anh thì bây giÝ bênh vñc anh nhiÇt liÇt, khen lòng chân thành, khiêm nh°ãng cça anh, sñ hng hái sía mình cça anh. HÍ khuy¿n khích anh, khuyên anh và thú r±ng ã có nhiÁu thiÇn c£m vÛi anh.

Nh°ng trong Thánh kinh ã nói: "Câu tr£ lÝi nhã nh·n cça anh ã làm nguôi h¿t nhïng sñ gi­n dï".

Khi bi¿t ch¯c r±ng chúng ta có lý, chúng ta ph£i ráng ngÍt ngào và khéo léo tÏ ý ki¿n cça ta vÛi ng°Ýi khác. Nh°ng khi chúng ta l§m - mà sñ ó th°Ýng có l¯m, n¿u ta thành th­t vÛi ta - thì chúng ta ph£i vui v» nh­n l×i liÁn. Ch³ng nhïng s½ có nhïng k¿t qu£ b¥t ngÝ mà nh° v­y l¡i còn vui h¡n là ki¿m cách tñ bào chïa cho mình.

Xin b¡n nhÛ kù ph°¡ng ngôn sau này: "N¿u ph£n kháng l¡i thì có °ãc cing không bõ vào âu. Còn cé nhËn i thì °ãc nhiÁu h¡n cái mình muÑn nïa".

V­y muÑn cho ng°Ýi khác theo ý ki¿n mình, xin b¡n nhÛ quy t¯c thé ba sau này:

"Khi b¡n l§m lá, hãy vui lòng nh­n l×i ngay i".

Ch°¡ng BÑn

Do trái tim s½ th¯ng °ãc lý trí

Khi b¡n gi­n dï vÛi ai, trút °ãc c¡n thËnh nÙ lên §u ng°Ýi ó, b¡n th¥y h£ d¡ l¯m... nh°ng ng°Ýi ¥y c£m th¥y gì lúc ó? Hài lòng nh° b¡n không? Và cái giÍng gây gÕ, thái Ù cëu thË cça b¡n có làm cho ng°Ýi ¥y muÑn hòa gi£i vÛi b¡n không?

Woodrow Wilson nói: "N¿u b¡n °a hai qu£ ¥m ra nói chuyÇn vÛi tôi, thì b¡n có thà tin ch¯c r±ng tôi cing °a ngay hai qu£ ¥m ra vÛi b¡n liÁn. Nh°ng n¿u b¡n nói: "Chúng ta hãy ngÓi xuÑng ây và ôn tÓn nói chuyÇn vÛi nhau. Vì ý ki¿n chúng ta khác nhau, cho nên ph£i ráng tìm nguyên nhân ch× b¥t Óng ó". N¿u b¡n nói nh° v­y, thì chúng ta s½ th¥y ngay r±ng ý ki¿n cça chúng ta rút cåc không khác nhau xa l¯m; nh°ng ch× b¥t Óng ý r¥t ít, còn nhïng ch× Óng ý thì nhiÁu, và n¿u chúng ta thiÇt tình và kiên tâm muÑn hòa gi£i vÛi nhau thì cing dÅ".

Không ai hiÃu rõ sñ xác áng cça nhïng lÝi nói ó b±ng John D.Rockefeller. Nm 1915, Rockefeller là ng°Ýi bË nhiÁu ng°Ýi oán nh¥t ß miÁn mÏ Colorado. Të hai nm rÓi, xé ó bË tàn phá vì mÙt vå ình công làm Õ máu nhiÁu nh¥t trong nÁn kù nghÇ cça Mù. Nhïng thã mÏ trong Công ty Nhiên liÇu và Kim thuÙc ß xé Colorado - do ông Rockefeller giám Ñc - quy¿t liÇt òi tng l°¡ng. Dång cå và nhà máy bË phá phách, ng°Ýi ta kêu lính tÛi, sinh ra mÙt cuÙc Ï máu, và nhiÁu thã ình công ngã gåc d°Ûi làn ¡n. Trong tình hình kh©n tr°¡ng nh° v­y, trong không khí bëng bëng thù oán ó, Rockefeller quy¿t l¥y lòng và gi£i hòa vÛi hÍ. Ông làm cách nào mà thành công? Thì ây, gi£i pháp cça ông:

Sau khi m¥t hàng tu§n cÕ Ùng ráo ri¿t trong ám thã Ã mß sµn con °Ýng hòa gi£i, ông diÅn thuy¿t tr°Ûc ám thã ình công. Bài diÅn vn ó là mÙt tré tác có k¿t qu£ l¡ lùng. Nó d¹p °ãc nhïng làn sóng thù nghËch bao vây ông, ang muÑn nh­n ông xuÑng và làm cho mÙt sÑ ông thã theo ông. Ông gi£ng gi£i vÛi hÍ mÙt cách thân m­t, khéo léo ¿n n×i thã ình công trß l¡i làm viÇc mà không hÁ nh¯c tÛi sñ xin tng l°¡ng nïa, m·c d§u tr°Ûc kia hÍ chi¿n ¥u dï tãn nh° th¿.

D°Ûi ây, tôi s½ chép l¡i o¡n §u bài diÅn vn tuyÇt khéo ó. B¡n s½ th¥y thiÇn c£m, nhiÇt tâm và h£o ý chói lÍi trong o¡n ó. Xin b¡n nhÛ r±ng Rockefeller nói vÛi nhïng ng°Ýi mà m¥y hôm tr°Ûc òi treo cÕ ông cho kó °ãc. V­y mà giÍng cça ông dËu dàng, nhÏ nh¹, thân m­t h¡n là nói vÛi các nhà truyÁn giáo nïa. Trong bài §y nhïng câu t°¡i tña hoa, nh° nhïng câu này:

"Tôi l¥y làm vinh d¡ °ãc ß trong nhóm anh em, tôi ã l¡i thm gia ình anh em, chúng ta g·p nhau ß ây nh° nhïng b¡n thân... tinh th§n hiÃu bi¿t l«n nhau... quyÁn lãi chung... tôi °ãc tÛi ây là nhÝ thËnh tình cça anh em...".

Bài diÅn vn b¯t §u nh° v§y:

"Ngày hôm nay là mÙt ngày vinh dñ trong Ýi tôi. L§n này là l§n thé nh¥t tôi °ãc cái vui và cái may m¯n g·p h¿t th£y nhïng ng°Ýi thay m·t nhân viên trong công ty lÛn cça chúng ta, các vË qu£n lý, các vË chÉ huy, và xin anh em tin ch¯c r±ng tôi l¥y làm hân h¡nh °ãc có m·t ß ây và s½ nhÛ cuÙc hÙi hÍp này suÑt Ýi tôi. N¿u cuÙc hÙi hÍp này x£y ra hai tu§n lÅ tr°Ûc thì tôi Ñi vÛi ph§n nhiÁu anh em cing nh° mÙt ng°Ýi d°ng thôi. Nh°ng vì mÛi vài ngày nay, tôi ã i thm h¿t các mÏ ß ph°¡ng Nam, trò chuyÇn vÛi các ng°Ýi thay m·t anh em, thm vi¿ng gia ình anh em, hÏi han vã con cça anh em... cho nên, hôm nay chúng ta g·p nhau ß ây, không ph£i nh° thù nghËch nhau, mà nh° ch× b¡n thân và chính nhÝ cái tinh th§n thân m¿n nhau ó mà tôi th¥y sung s°Ûng °ãc bàn vÛi anh em vÁ quyÁn lãi chung cça chúng ta.

"ThiÇt chÉ nhÝ thËnh tình cça anh em mà tôi °ãc có m·t trong cuÙc hÙi hÍp giïa các vË giám Ñc cu£ công ty và các vË thay m·t cho nhân viên, vì tôi không có cái may °ãc ß trong nhóm trên hay nhóm d°Ûi. V­y mà tôi th¥y tôi liên k¿t m­t thi¿t vÛi anh em, vì, tuy ¡i diÇn cho chç nhân, nh°ng tôi còn thay m·t t¥t c£ nhïng ng°Ýi làm công nïa".

NghÇ thu­t làm cho k» thù trß nên b¡n thân, ¿n nh° v­y là tuyÇt khéo.

Ví thí Rockefeller ã lña mÙt chi¿n thu­t khác, ã công kích các thã mÏ, quát vào tai hÍ t¥t c£ nhïng lÝi th­t làm cho hÍ m¥t lòng, dùng mÙt giÍng khó chËu nh° b£o hÍ khÝ, thí hÏi hÍ có chËu nh­n l×i cça hÍ không, dù lý lu­n cça ông cñc kó xác áng? Và lúc ó s½ ra sao? Lòng gi­n, thù và ph£n Ñi t¥t s½ tng lên!

N¿u mÙt ng°Ýi Ñi vÛi b¡n chÉ có lòng thù và ác c£m, thì có dùng ç các lý lu­n, b¡n cing không thà nào d«n då ng°Ýi ó theo quan iÃm cça b¡n °ãc. Nhïng cha m¹ g¯t gÏng, nhïng ông chç và ông chÓng chuyên oán, nhïng bà vã hay gây gÕ ph£i hiÃu r±ng ai cing muÑn kh° kh° giï l¥y ý ki¿n cça mình, không bao giÝ dùng võ lñc mà b¯t buÙc °ãc hÍ ph£i Óng ý ki¿n vÛi ta. Trái l¡i, ph£i dùng lÝi l½ ngÍt ngào và t¥m lòng thân m¿n, r¥t ngÍt ngào và r¥t thân m¿n.

Cách ây g§n mÙt th¿ k÷, Lincoln nói:

"MÙt câu châm ngôn cÕ nói: "RuÓi °a m­t". Ch³ng nhïng ruÓi mà ng°Ýi cing v­y. MuÑn cho mÙt ng°Ýi theo ý ta, thì tr°Ûc h¿t ta ph£i làm cho ng°Ýi ó tin r±ng ta là mÙt b¡n thân thi¿t thành th­t cça hÍ ã. LÝi ngÍt ngào s½ chi¿m nÕi trái tim hÍ và do trái tim, ta s½ th¯ng °ãc lý trí cça hÍ".

Các ông chç xí nghiÇp bi¿t r±ng tÏ ¡i Ù vÛi thã ình công là có lãi cho mình. Cho nên khi hai ngàn nm trm ng°Ýi thã công ty "B¡ch Xa" ình công à òi tng l°¡ng và quyÁn l­p nghiÇp oàn, ông Giám Ñc công ty ó là ông A.F. Black ã không gi­n dï, chíi, dÍa, áp ch¿, m¯ng hÍ là cÙng s£n, mà l¡i còn nËnh hÍ nïa, khen hÍ trên m·t báo r±ng hÍ có thái Ù ôn hòa. Th¥y oàn ình công tñ vÇ không có viÇc làm, ông biÃu hÍ gng bao tay và nhïng trái c§u à hÍ tiêu khiÃn.

Lòng tÑt cça ông có k¿t qu£ là khuy¿n khích nhïng ng°Ýi có h£o ý. RÓi thì thã ình công m°ãn chÕi, leng, xe bò, quét t°Ûc chung quanh x°ßng, l°ãm gi¥y vån, tàn thuÑc, tàn qu¹t trên ¥t. Các b¡n thí t°ßng t°ãng iÁu ó! Thã vëa quét x°ßng vëa ph¥n ¥u à òi hÏi này nÍ. Trong lËch sí giông tÑ cça kù nghÇ Mù, suÑt m¥y trm nm ch°a hÁ th¥y l§n nào nh° v­y. °ãc mÙt tu§n, chç và thã hòa gi£i vÛi nhau và ình công ch¥m dét trong mÙt không khí êm Ám và thân m­t.

Vëa ¹p trai, vëa hùng hÓn, Daniel Webster là mÙt trong nhïng lu­t s° nÕi danh nh¥t thÝi ông. Nh°ng dù lý l½ cça ông diÅn ra m¡nh m½ tÛi âu, ông cing không quên nói thêm nhïng lÝi lËch sñ êm dËu này: "QuyÁn Ënh o¡t vÁ ngài BÓi th©m", "Th°a các ngài, iÁu này có l½ áng cho ta suy ngh)...", "ây là vài viÇc x£y ra mà tôi mong r±ng các ngài ëng bÏ qua...", "HiÃu rõ lòng ng°Ýi nh° các ngài, ch¯c các ngài s½ dÅ dàng th¥y ý ngh)a cça nhïng hành vi ó...!".

Cé ngÍt ngào, không tÑn séc mà làm cho các ông tòa ph£i theo ý ki¿n ông. Ông giàu có nhÝ giÍng êm ái, ôn tÓn, thân m­t cça ông.

Chúng ta có l½ không bao giÝ có c¡ hÙi hòa gi£i mÙt vå ình công, ho·c hùng biÇn ß tòa, nh°ng có nhiÁu tr°Ýng hãp khác mà ph°¡ng pháp trên kia giúp ích cho ta °ãc. Bi¿t âu mÙt ngày kia ta ch³ng lâm ß trong tr°Ýng hãp ông Straub, xin ng°Ýi chç nhà tham lam cça ông h¡ tiÁn m°Ûn nhà cça ông xuÑng.

Ông Straub, theo hÍc lÛp gi£ng cça chúng tôi, kà chuyÇn: "Tôi vi¿t th° cho ng°Ýi chç nhà, báo tr°Ûc r±ng h¿t h¡n trong giao kèo, tôi s½ dÍn i n¡i khác. ThiÇt ra tôi không có ý i âu h¿t, nh°ng tôi mong r±ng lÝi dÍa ó có l½ làm cho ông ta chËu h¡ tiÁn m°Ûn nhà cça tôi xuÑng. Nh°ng ít hy vÍng thành công; nhiÁu ng°Ýi khác m°Ûn nhà cing ã làm thí nh° tôi và Áu th¥t b¡i h¿t: hÍ nói con ng°Ýi ó ráo ri¿t l¯m. Tôi tñ nhç: Bây giÝ là lúc nên em thi hành khoa hÍc mà ta °¡ng hÍc ây.

"Nh­n °ãc th° cça tôi, ông ta l¡i nhà tôi liÁn, theo sau có ng°Ýi th° ký. Tôi ra t­n cía, ón ông, vô cùng niÁm nß. Tôi không £ Ùng gì tÛi tiÁn m°Ûn nhà h¿t. Tôi b¯t §u khoe cn tôi ß ¹p, tôi thích ß ó l¯m, tôi không ti¿c lÝi khen. Tôi khen ông ta khéo qu£n lý cn phÑ ó và k¿t lu­n r±ng: Tôi muÑn ß thêm mÙt nm nïa, nh°ng không ç tiÁn tr£.

Rõ ràng tôi th¥y ông ta ch°a hÁ °ãc ng°Ýi m°Ûn nhà nào nói vÛi ông b±ng cái giÍng ó. Ông ta không bi¿t ngh) làm sao h¿t. Ông ta bèn kà n×i lo phiÁn cça ông. Ng°Ýi m°Ûn nhà luôn luôn kêu nài. Có mÙt ng°Ýi gíi cho ông m°Ýi bÑn béc th° mà nhiÁu béc chíi ông h³n hoi; mÙt ng°Ýi khác l¡i dÍa tr£ l¡i phÑ, n¿u ông không có cách nào c¥m ng°Ýi m°Ûn tëng trên ngay ban êm! Ông ¥y nói: G·p °ãc ng°Ýi nh° tôi vui làm sao! RÓi không c§u xin ông, ông cing tñ h¡ tiÁn m°Ûn xuÑng mÙt chút. Tôi xin h¡ xuÑng nhiÁu h¡n nïa... Ông ta b±ng lòng liÁn.

"N¿u tôi dùng ph°¡ng pháp cça nhïng ng°Ýi m°Ûn phÑ khác, ch¯c ch¯n tôi ã th¥t b¡i nh° hÍ. Tôi thành công nhÝ thái Ù nhin nh·n, thân m­t, hiÃu bi¿t cça tôi".

ây là mÙt thí då khác. Bà Dorothy Fay thuÙc phái th°ãng l°u ß Long island kà r±ng:

"MÛi rÓi, tôi mÝi vài ng°Ýi b¡n l¡i dùng bïa tr°a vÛi tôi. CuÙc hÙi hÍp ó Ñi vÛi tôi quan trÍng l¯m và t¥t nhiên là tôi muÑn sñ ti¿p ãi °ãc hoàn toàn chu áo. Th°Ýng th°Ýng trong nhïng dËp long trÍng nh° v­y, tôi m°Ûn anh h§u bàn Emile lo toan giúp tôi. Nh°ng hôm ¥y, anh Emile tÛi không °ãc, m·c d§u tôi có d·n tr°Ûc. Anh cho mÙt ng°Ýi phå viÇc l¡i th¿. ThiÇt là tai h¡i! Anh phå viÇc ó ch³ng bi¿t chút chi vÁ khoa h§u bàn c£. Bà khách quý nh¥t cça tôi, áng l½ ph£i °a món n mÝi tr°Ûc, thì anh l¡i nh¥t Ënh mÝi sau cùng... Có mÙt lúc, anh dâng bà ta mÙt món rau c§n, rau chÉ có chút xíu, mà dÍn vô mÙt cái )a ¡i h£i. ThËt thì dai, khoai thì nát. ThiÇt là nhåc nhã, tôi gi­n l¯m. Ráng séc l¯m mÛi giï °ãc nå c°Ýi trong c£ bïa tiÇc mà tôi au khÕ nh° bË hành hình v­y.

Nh°ng tôi tñ nhç: "Anh Emile, anh ãi khi nào tôi g·p anh, tôi s½ cho anh mÙt tr­n".

Nh°ng ngay tÑi hôm áng ghi nhÛ ó, tôi °ãc dñ thính mÙt buÕi diÅn thuy¿t vÁ nghÇ thu­t d«n då ng°Ýi và tôi hiÃu r±ng có r§y anh Emile cing vô ích, chÉ làm cho anh ¥y gi­n oán tôi và không muÑn h§u viÇc giúp tôi nïa. Tôi ráng tñ ·t tôi vào Ëa vË anh và th¥y r±ng anh không chËu trách nhiÇm trong bïa tiÇc ó, vì không ph£i anh i chã, cing không ph£i anh n¥u món n. Ng°Ýi phå cça anh vång d¡i, âu ph£i l×i cça anh. Có l½ vì gi­n dï mà tôi ã xét anh vÙi vàng quá, nghiêm kh¯c quá. Cho nên áng l½ buÙc tÙi anh, tôi Ënh thay Õi thái Ù mà khoan hÓng vÛi anh và tôi ã thành công rñc rá. Hôm sau tôi g·p anh, v» m·t buÓn t» nh°ng có v» sµn sàng à tñ bào chïa. Tôi b£o: "Này, anh Emile... tôi muÑn anh hiÃu r±ng khi tôi ãi khách, tôi r¥t c§n có anh giúp tay tôi. Anh là ng°Ýi h§u bàn khéo nh¥t tÉnh Nïu ¯Ûc này... Tôi hiÃu, hôm tr°Ûc không ph£i anh trông nom bïa tiÇc. Anh không có l×i chi h¿t...".

Mây mù tan h¿t. Anh Emile mÉm c°Ýi, áp:

- Th°a bà, qu£ v­y. Bïa tiÇc ó hÏng là l×i t¡i §u b¿p ché không t¡i tôi.

Tôi ti¿p:

- Anh Emile, tôi tính th¿t vài bïa tiÇc nïa. Tôi muÑn hÏi ý ki¿n anh. Anh ngh) tôi có nên giï chË §u b¿p không?

- Th°a bà, nên l¯m ché. Sñ áng ti¿c l§n tr°Ûc, ch¯c ch¯n không x£y ra nïa âu.

Tu§n sau, tôi ãi khách bïa tr°a. Anh Emile và tôi Ënh thñc ¡n.

Khi khách khéa tÛi thì trên bàn tr°ng §y bông hÓng rñc rá. Anh ž äæðò @ B MMMMpMrM"z-z¨zÀÒL&L...&...4ÃFÃ"

¨

XFðáÖáÉá𺩘�ð�Ö©Ö~Ö~�©~©~©~m^m^m^hGUMhoz"B*CJ aJ ph!hGUMhoz"0JB*CJ aJ phhGUMh-! B*CJ aJ ph hGUMh-! CJ aJ !hGUMhs:±0JB*CJ aJ ph!hGUMh-! 0JB*CJ aJ phhGUMhs:±B*CJ aJ phÿÿÿhGUMhs:±0JCJ aJ hGUMhs:±CJ aJ jhGUMhs:±CJ UaJ hGUMh-! B*CJ aJ phÿÿÿ ò B MMrM-zªzB{:¹ÀÔ^ÄKL(L|L...ëëëÞÑÑÑÄÑÑ·ÄÑѪÄÑÑ

-DMÆ

ÿÿÿÿgd-!

-DMÆ

ÿÿÿÿgd-!

-DMÆ

ÿÿÿÿgd-!

-DMÆ

ÿÿÿÿgd-!

-DMÆ

ÿÿÿÿgdGUM ¤ ¤-DMÆ

ÿÿÿÿ[$\$gds:±¬ ý...(...~...4ÃHøÃ"

ª

XFœ€²€ä€¬¬\¬þñž8òååòååòååØ˾¾±¤¤-

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ß

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ß

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ß

-DMÆ

ÿÿÿÿgd"n�

-DMÆ

ÿÿÿÿgd"n�

-DMÆ

ÿÿÿÿgd"n�

-DMÆ

ÿÿÿÿgdoz"

-DMÆ

ÿÿÿÿgdoz"XFœ€°€¬¬ž8ê8ì89ʃڃí íÂ6Ö66rº‰-r¼†¼Ðøäøâ=ö=œˆðßðο­¿Î¿Î¿œ�œ�~|~k~k~ZKhGUMh;{TB*CJ aJ ph!hGUMh;{T0JB*CJ aJ ph!hGUMh!aã0JB*CJ aJ phUhGUMh!aãB*CJ aJ phhGUMhZ6B*CJ aJ ph!hGUMhZ60JB*CJ aJ ph#hGUMhÕ

ß5�B*CJ \�aJ phhGUMhÕ

ßB*CJ aJ ph!hGUMhÕ

ß0JB*CJ aJ ph!hGUMh"n�0JB*CJ aJ phhGUMh"n�B*CJ aJ phž8ì8 9‚9ʃ܃H„,µíí8íÂ6Ø676rr¼ˆ¼òåØØåØØ˾±±¾±±¤-

-DMÆ

ÿÿÿÿgd!aã

-DMÆ

ÿÿÿÿgd!aã

-DMÆ

ÿÿÿÿgdZ6

-DMÆ

ÿÿÿÿgdZ6

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ß

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ß

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ß

-DMÆ

ÿÿÿÿgdÕ

ßEmile sn sóc ç mÍi bÁ. Giá tôi có th¿t tiÇc mÙt vË Hoàng h­u thì anh cing t­n tâm ¿n v­y là cùng. Món n n¥u r¥t khéo và dâng lên còn nóng hÕi. Công viÇc h§u khách th­t là hoàn toàn. Anh d¯t bÑn ng°Ýi phå l¡i h§u khách ché không ph£i mÙt ng°Ýi nh° th°Ýng lÇ. CuÑi bïa, ích thân anh dâng khách mÙt món tráng miÇng thiÇt ngon. Khi ra vÁ, bà khách quý nh¥t cça tôi hÏi:

"Bà có thu­t gì mà ng°Ýi h§u t­n tâm và khéo léo nh° v­y?". Bà ¥y nói úng. Tôi có thu­t l¡ là bi¿t dùng lÝi l½ ôn tÓn và nhïng lÝi khen thành th­t".

ã lâu l¯m, khi tôi còn là mÙt éa nhÏ ch¡y chân không qua nhïng khu rëng à tÛi tr°Ýng hÍc làng t¡i miÁn Missouri; mÙt hôm, tôi Íc mÙt bài ngå ngôn vÁ m·t trÝi và gió. Gió khoe gió m¡nh, m·t trÝi khoe m·t trÝi m¡nh. Gió nói: "Tôi s½ làm cho anh th¥y r±ng tôi m¡nh h¡n anh. Anh th¥y ông già ß d°Ûi tr§n kia không? Tôi cá vÛi anh, xem hai ta, ai s½ làm cho lão ó ph£i tÑc áo ra tr°Ûc h¿t". Téc thì m·t trÝi bi¿n sau ám mây và gió b¯t §u thÕi m¡nh nh° bão. Nh°ng càng thÕi m¡nh thì lão già càng bó ch·t áo vào mình.

Sau cùng, gió mÇt ph£i ngëng. Lúc ó m·t trÝi ß sau ám mây ló ra, t°¡i tÉnh c°Ýi vÛi khách bÙ hành. MÙt lát, th¥y nóng quá, lão già lau mÓ hôi trán và cßi áo. M·t trÝi mÛi nói cho gió hiÃu r±ng: "DËu dàng và thân yêu bao giÝ cing m¡nh h¡n vi lñc và gi­n dï".

Trong khi c­u hÍc trò Íc bài ngå ngôn ó t¡i mÙt n¡i r¥t xa làng c­u ß, thì t¡i tÉnh Boston mà hÓi ó tôi không có hy vÍng gì i tÛi °ãc, x£y ra mÙt chuyÇn chéng minh chân lý d¡y trong bài ¥y. Câu chuyÇn ó, ba chåc nm sau, ngh)a là mÛi ây, bác s) A.H.B. theo hÍc lÛp gi£ng cça tôi, kà l¡i cho tôi nghe nh° sau này:

"HÓi ó, nhïng tÝ báo ß Boston ng §y nhïng qu£ng cáo cça bÍn lang bm và cça bÍn cô må v°Ýn mà môn thuÑc và cách á » cça hÍ ã làm cho nhiÁu ng°Ýi nguy tánh m¡ng. Vài cô må ó bË b¯t, nh°ng nhÝ v­n Ùng vÛi vài nhà chính trË, hÍ chÉ bË ph¡t mÙt sÑ tiÁn nhÏ thôi.

MÑi ph«n u¥t dï dÙi tÛi n×i nhïng ng°Ýi l°¡ng thiÇn ß Boston nÕi c£ d­y, la ó, còn các vË måc s° ng àn m¡t sát các báo, c§u Chúa trëng trË nhïng con buôn nhÛp nhúa ó i.

Dân gian kêu nài ç cách mà vô hiÇu. Vå ¥y °a lên tÛi nghË viÇn, bàn cãi sôi nÕi, nh°ng rút cåc cing vì sñ thÑi nát trong chính giÛi mà bË ém nh¹m i.

Bác s) B. là hÙi tr°ßng hÙi "Công giáo" cça châu thành Boston, °ãc b¡n bè giúp á, ông dùng ç cách bài trë, nh°ng than ôi! Không có k¿t qu£ chi h¿t; không hy vÍng gì trë °ãc bÍn ó h¿t.

RÓi mÙt êm, ông n£y ra mÙt ý. Ông ngh) tÛi cách mà ng°Ýi ta ch°a tëng ngh) tÛi. Là dùng lÝi ngÍt ngào thân m­t và lÝi khen khôn khéo.

Ông vi¿t mÙt béc th° cho ông chç nhiÇm tÝ báo Boston Herald tÏ lòng hâm mÙ. Ông nói, ngày nào ông cing Íc nó, vì tin téc §y ç, rõ ràng, vì báo không lãi dång nhïng b£n tính ê tiÇn cça qu§n chúng, và vì nhïng bài xã thuy¿t r¥t giá trË. Thñc là mÙt tÝ báo r¥t quý cho các gia ình và mÙt trong nhïng tÝ báo ¥n loát ¹p nh¥t t¡i Mù.

"Nh°ng, - bác s) B. ti¿p - mÙt ông b¡n thân cça tôi, nói vÛi tôi r±ng, mÙt buÕi tÑi nÍ, con gái cça ông ¥y Íc lÛn ti¿ng mÙt bài qu£ng cáo cça mÙt tên chuyên môn phá thai và hÏi ông ¥y ngh)a vài chï l¡: ông b¡n tôi thiÇt lúng túng, không bi¿t tr£ lÝi ra sao. TÝ báo cça ngài °ãc các gia ình sang trÍng nh¥t ß Boston Íc. Ch¯c trong nhiÁu gia ình khác ã x£y ra viÇc ý ngo¡i nh° trong gia ình ông b¡n tôi ó. N¿u ngài có mÙt vài cô em, ch¯c h³n cing không muÑn cho các cô Íc nhïng bài qu£ng cáo ó. Và n¿u các cô hÏi ngài nhïng câu hÏi vÁ chuyÇn ó thì ngài s½ tr£ lÝi ra sao?

"Tôi ti¿c r±ng mÙt tÝ báo r¥t có giá trË nh° báo cça ngài - g§n hoàn toàn vÁ mÍi ph°¡ng diÇn - l¡i có cái l×i ó làm cho cha m¹ không dám cho con cái Íc nó nïa. Ch¯c c£ ngàn Íc gi£ cing Óng ý vÛi tôi".

Hai ngày sau, ông chç nhiÇm tÝ Boston Herald vi¿t th° tr£ lÝi ông B... Béc th° ó, ông giï trên ba m°¡i nm và °a tôi coi khi ông l¡i nghe lÛp gi£ng cça tôi.

Béc th° ¥y, tôi chép l¡i ây. Th° Á ngày 13 tháng 10 nm 1904.

"Kính ông,

Nh­n °ãc th° ngày 11 tháng này cça Ông, tôi Ùi ¡n Ông l¯m. Kà të thé hai, tôi nh¥t Ënh t©y tÝ báo Herald cho h¿t nhïng bài qu£ng cáo có h¡i. Nhïng thuÑc dÍa thai s½ hoàn toàn bË trë tiÇt. Còn nhïng qu£ng cáo y d°ãc có ích lãi chung, không thà nào të chÑi h¿t °ãc, tôi s½ kiÃm duyÇt g¯t gao cho nó thành ra hoàn toàn vô h¡i.

Tôi ã có ý Ënh ó hÓi tôi b¯t §u chç nhiÇm tÝ báo Boston Herald và béc th° cça Ông làm cho tôi qu£ quy¿t thi hành.

Tôi cám ¡n Ông và c§u chúc Ông..."

esope, nô lÇ Hi L¡p, vi¿t nhïng ngå ngôn b¥t hç sáu trm nm tr°Ûc Thiên Chúa giáng sinh. Nh°ng nhïng lÝi khuyên b£o cça ông tÛi bây giÝ v«n còn quý không kém hÓi hai m°¡i lm th¿ k÷ tr°Ûc. ánh n¯ng m·t trÝi làm cho b¡n ph£i cßi áo ra mau h¡n là mÙt tr­n cuÓng phong; nhïng lÝi ngÍt ngào, êm Ám i sâu vào lòng ng°Ýi ta h¡n là c¡n thËnh nÙ, ­p bàn quát tháo.

Xin các b¡n nhÛ câu này cça Lincoln: "RuÓi °a m­t". V­y b¡n muÑn cho ng°Ýi khác theo ý b¡n, xin b¡n ëng quên quy t¯c thé t°:

"Nên ôn tÓn, ngÍt ngào, không nên xµng".

Ch°¡ng Nm

Bí quy¿t cça Socrate

Khi b¡n muÑn cho mÙt thính gi£ tin theo b¡n thì ngay të âu câu chuyÇn, b¡n ph£i tránh ëng nêu lên nhïng quan iÃm mà b¡n và ng°Ýi ó b¥t Óng ý. Trái l¡i, b¡n nên cÑ tâm gãi lên nhïng v¥n Á mà c£ hai bên Óng ý. Ph£i ráng h¿t séc à chéng minh r±ng måc ích mà c£ hai bên Áu muÑn ¡t giÑng in nhau, nh°ng chÉ có ph°¡ng tiÇn °a ¿n måc ích là h¡i khác nhau thôi.

B¡n ráng làm cho ng°Ýi ó nói: "Ph£i, ph£i" càng sÛm càng hay. ëng bao giÝ Ã ng°Ýi ó tr£ lÝi "không" h¿t.

Trong cuÑn "Làm sao d«n då hành Ùng cça loài ng°Ýi" giáo s° Overstreet nói: "MÙt câu tr£ lÝi "không" là mÙt trß ng¡i khó v°ãt nÕi. Khi mÙt ng°Ýi nói "không", t¥t c£ lòng tñ phå cça ng°Ýi ó b¯t buÙc hÍ giï hoài thái Ù ¥y và ti¿p tåc nói "không" hoài. Sau này ng°Ýi ó có hiÃu r±ng câu tr£ lÝi "không" ó là vô lý, cing m·c! Ng°Ýi ó không thà Õi ý °ãc, vì lòng tñ ái cça hÍ. Cho nên ngay §u câu chuyÇn, b¡n ph£i °a ng°Ýi ó vào con °Ýng có lãi cho b¡n: con °Ýng Óng ý vÛi b¡n. iÁu ó tÑi c§n.

Nhïng câu tr£ lÝi "có" mÙt khi ã phát ra rÓi thì cé theo à ó mà ti¿n cing nh° nhïng viên bi da khi ã ch¡y theo mÙt h°Ûng nào rÓi, ph£i g·p mÙt trß lñc m¡nh l¯m mÛi chËu ln trß vÁ ho·c Õi h°Ûng.

Khi mÙt ng°Ýi nói "không" mÙt cách thành th­t và qu£ quy¿t thì ti¿ng ó không ph£i chÉ phát ß ngoài môi mà thôi âu. C£ c¡ thà ng°Ýi ó, nhïng h¡ch, nhïng gân, nhïng b¯p thËt, Áu co c£ l¡i trong mÙt thái Ù të chÑi. Có khi th¥y °ãc sñ ph£n Ùng hiÇn ra ngoài nïa, t¥t c£ c¡ thà chÑng cñ l¡i, không chËu có thái Ù "b±ng lòng".

Trái l¡i, khi mÙt ng°Ýi nói "có", c£ c¡ thà ng°Ýi ó Áu th³ng du×i ra trong mÙt thái Ù sµn sàng ti¿p ón. Cho nên, ta càng làm cho mÙt ng°Ýi nói nhiÁu ti¿ng "có" bao nhiêu thì ng°Ýi ó càng dÅ thu­n ý theo Á nghË cça ta b¥y nhiêu".

·t nhïng câu hÏi b¯t ng°Ýi ta ph£i tr£ lÝi "có" là mÙt iÁu r¥t dÅ. V­y mà bi¿t bao ng°Ýi không chËu làm theo nh° v­y! Ng°Ýi ta t°ßng r±ng làm cho k» khác nÕi gi­n lên là sñ quan trÍng cça ng°Ýi ta tng lên. B¡n thí coi mÙt nghË s) phe cñc t£: trong cuÙc hÙi nghË nào mà g·p nhïng ông b¡n b£o thç thì ông ta làm cho nhïng ông này nÕi khùng lên? N¿u ông ta thích nh° v­y, thì còn có thà tha thé °ãc. Nh°ng n¿u ông ta hy vÍng dùng cách ó à °ãc mÙt k¿t qu£ hay mÙt cái lãi gì, thì qu£ ông r¥t ngu dÑt vÁ khoa tâm lý.

N¿u ch³ng may, b¯t §u câu chuyÇn vÛi mÙt ng°Ýi, b¡n ã làm cho ng°Ýi ó nói "không", thì sau này muÑn làm cho ng°Ýi ó Õi ý mà nó "có", b¡n ph£i dùng không bi¿t bao nhiêu là khôn khéo và kiên tâm mÛi °ãc.

Chính nhÝ ph°¡ng pháp làm cho ng°Ýi ta "g­t §u" ó, mà ông James Emerson, thç quù t¡i mÙt ngân hàng, làm cho ngân hàng ó khÏi m¥t mÙt thân chç. Ông ¥y nói:

"Tôi °a cho mÙt ông muÑn gßi tiÁn t¡i ngân hàng, mÙt tÝ gi¥y có in sµn nhïng câu hÏi à ông tr£ lÝi. Ông tr£ lÝi mÙt vài câu thôi, rÓi nh¥t Ënh không tr£ lÝi nhïng câu khác.

N¿u không °ãc hÍc khoa tâm lý, thì ch¯c tôi ã nói vÛi ông ta r±ng: "Ông không chËu tr£ lÝi thì không thà nào chúng tôi nh­n tiÁn cça ông °ãc". Tôi l¥y làm m¯c cá, mà nhÛ l¡i hÓi tr°Ûc ã có l×i l§m nh° v­y rÓi; hÓi ó, tôi r¥t hài lòng mà °a tÑi h­u th° ó ra à tÏ r±ng tôi là chç, mà iÁu lÇ cça ngân hàng không ph£i là chuyÇn gián! Tôi ã không c§n bi¿t thân chç cça tôi ngh) sao và quên r±ng hÍ có quyÁn °ãc tôi ti¿p ón mÙt cách niÁm nß nh¥t, chiÁu chuÙng nh¥t vì hÍ mang tiÁn l¡i gßi tôi.

Nh°ng ngày hôm ó, tôi quy¿t hành Ùng có lý trí h¡n; tôi tránh không ngh) tÛi iÁu tôi muÑn mà Ã h¿t tâm t° vào nhïng ý muÑn cça thân chç, và tr°Ûc h¿t, ph£i làm sao cho hÍ nói "Ph£i, ph£i" ngay të lúc §u. Cho nên tôi nói r±ng nhïng chi ti¿t mà ông ¥y không chËu cho bi¿t, không c§n thi¿t gì h¿t.

- Nh°ng, tôi ti¿p, ví thí ch³ng may ông thình lình quy tiên, thì ch¯c ông cing muÑn cho sÑ tiÁn ông gßi chúng tôi s½ vÁ mÙt ng°Ýi bà con thân nh¥t ché?

- Ch¯c ch¯n v­y, ông ta áp.

- V­y ông ngh) có nên cho chúng tôi biên tên ng°Ýi bà con ó Ã ch³ng may có chuyÇn chi, chúng tôi s½ làm úng ý ông và không trÅ không?

Ch× ó, ông ta cing tr£ lÝi "có" nïa.

RÓi l§n l§n ông dËu giÍng vì th¥y r±ng chúng tôi hÏi nhïng iÁu ó không ph£i vì tò mò mà vì cái lãi cça ông. Không nhïng ông b±ng lòng cho chúng tôi nhïng chi ti¿t muÑn bi¿t mà còn nghe lÝi khuyên cça tôi, giao phi¿u cça ông cho ngân hàng chúng tôi qu£n lý nïa.

Tôi làm cho ông ¥y áp: "Ph£i, ph£i" ngay të lúc §u và quên måc ích cuÑi cùng cça câu chuyÇn. Rút cuÙc, tôi xin ông ¥y cho bi¿t iÁu gì, ông cing vui lòng cho bi¿t h¿t".

Ông Joseph Allison, ¡i lý cho công ty Westing-house, nói vÛi chúng tôi:

"ã të lâu, chúng tôi ráng làm cho mÙt hãng lÛn nÍ mua máy cça chúng tôi. Nh°ng công toi. Sau cùng, sau m°Ýi ba nm g¯ng séc, i l¡i mÝi mÍc, tôi làm chuyÃn lòng °ãc ông giám Ñc kù thu­t hãng ó và ông mua giùm cho tôi °ãc vài cái máy.

Tôi bi¿t r±ng n¿u nhïng máy ó làm cho ông vëa lòng, thì ông s½ ·t mua 700 máy khác.

Mà tôi ch¯c ch¯n r±ng máy cça chúng tôi hoàn toàn. Cho nên ba tu§n sau, tôi l¡i thm ông, sµn nå c°Ýi trên môi...

Nh°ng nå c°Ýi ó ph£i tan ngay, vì ông giám Ñc ti¿p tôi b±ng lÝi "b­t ngía" này:

- Allison, tôi không thà mua sÑ máy còn l¡i °ãc.

Tôi ng¡c nhiên l¯m, hÏi:

- T¡i sao? T¡i sao v­y?

- Vì nó nóng quá, rÝ tÛi, cháy tay i.

Tôi bi¿t r±ng cãi lý cing vô ích; ph°¡ng pháp ó chÉ có h¡i thôi. Tôi ráng dùng ph°¡ng pháp "Ph£i, ph£i".

Tôi nói:

-Th°a ông Smith, tôi hoàn toàn Óng ý vÛi ông; n¿u nhïng máy ó nóng quá thì ông không nên ·t mua thêm nïa. Ph£i dùng nhïng máy mà nhiÇt Ù không cao quá giÛi h¡n mà "HÙi ch¿ t¡o iÇn cå" ã Ënh, ph£i không ông?

Ông ¥y nh­n nh° v­y. Th¿ là tôi ã nh­n °ãc mÙt ti¿ng "Ph£i" rÓi.

- iÁu lÇ cça hÙi ó Ënh r±ng mÙt cái máy ch¿ t¡o theo phép không °ãc có mÙt nhiÇt Ù cao h¡n quá 22 Ù nhiÇt Ù trong x°ßng.

- Ph£i, iÁu ó úng - ông ta công nh­n... Nh°ng máy cça ông nóng h¡n v­y nhiÁu.

Tôi không cãi lÝi ông, chÉ hÏi xem nhiÇt Ù trong x°ßng là bao nhiêu.

- NhiÇt Ù trong x°ßng °? Kho£ng chëng 24 Ù ché gì?

- D¡, ông cÙng 22 Ù vÛi 24 Ù, ông s½ °ãc là 46 Ù. N¿u ông à tay ông vô n°Ûc nóng 46 Ù, ông có th¥y muÑn bÏng tay không?

MÙt l§n nïa, ông ¥y b¯t buÙc ph£i áp: "Ph£i".

Tôi ngÍt ngào k¿t lu­n:

- V­y, có l½ ëng nên rÝ.

Ông ¥y thú:

- Ông nói có lý.

Chúng tôi ti¿p tåc nói chuyÇn trong mÙt lúc. RÓi ông gÍi cô th° ký cça ông, và °a tôi mÙt cái gi¥y ·t hàng 35.000 mù kim!

Ph£i m¥t nhiÁu nm, không kà c£ ngàn mù kim vào nhïng vå th¥t b¡i, tôi mÛi hiÃu °ãc r±ng tranh biÇn hoàn toàn vô ích. Nên éng vào l­p tr°Ýng cça ng°Ýi khác mà d«n - då cho ng°Ýi ó tr£ lÝi: "Ph£i, ph£i". Nh° v­y ích lãi h¡n nhiÁu".

Socrate ã làm mÙt viÇc mà ít ng°Ýi làm °ãc të x°a tÛi nay: Ông ã l­p ra mÙt tri¿t lý mÛi, và ngày nay, 23 th¿ k÷ sau khi ông m¥t, ông còn °ãc sùng bái là mÙt nhà tâm lý sâu s¯c nh¥t ã có £nh h°ßng lÛn ¿n th¿ giÛi iên £o cça chúng ta này.

Ph°¡ng pháp cça ông ra sao? Ông có bao giÝ nói vÛi ng°Ýi láng giÁng cça ông r±ng hÍ l§m không? Không, k» khác kia ché ông thì tuyÇt nhiên không, ông không vång d¡i nh° v­y. T¥t c£ thu­t cça ông - mà bây giÝ ng°Ýi ta gÍi là "ph°¡ng pháp cça Socrate" - là ·t nhïng câu v¥n làm sao cho k» Ñi thç chÉ có thà áp "có" °ãc thôi. L§n l§n, nhïng câu áp cça ng°Ýi ó thành mÙt chu×i "có", ông d«n ng°Ýi ó ¿n mÙt k¿t lu­n mà n¿u °a ra ít phút tr°Ûc, ng°Ýi ó ã c°¡ng quy¿t kích bác.

L§n sau, n¿u ta có ngéa miÇng muÑn ¯c chí tuyên bÑ r±ng ng°Ýi hàng xóm cça ta l§m thì ta hãy nhÛ tÛi lão s° Socrate và khiêm tÑn tìm mÙt câu v¥n - mÙt câu v¥n nó kéo vÁ cho ta mÙt câu áp "có".

Ng°Ýi Trung Hoa có mÙt câu ph°¡ng ngôn chéa t¥t c£ cái khôn ngoan cça ph°¡ng ông: MuÑn i xa, ph£i i të të"

V­y muÑn cho ng°Ýi khác theo ý ki¿n cça b¡n, xin b¡n theo quy t¯c thé nm sau này:

"D«n då cho k» Ñi thç cça b¡n áp "Ph£i" ngay të §u câu chuyÇn".

Ch°¡ng sáu

X£ h¡i

NhiÁu ng°Ýi, m¯c cái t­t nói nhiÁu quá, khi muÑn cho k» khác tin theo mình. Nh¥t là nhïng ng°Ýi bán hàng th°Ýng m¯c t­t ó nhiÁu l¯m. Ph£i à cho ng°Ýi khác trút b§u tâm sñ cça hÍ ra. HÍ bi¿t rõ h¡n b¡n công viÇc cça hÍ, v¥n Á cça hÍ. HÏi hÍ vài câu rÓi à hÍ m·c ý diÅn thuy¿t.

N¿u b¡n không Óng ý vÛi hÍ, t¥t b¡n muÑn ng¯t lÝi hÍ. Nh°ng xin ëng. Nguy hiÃm l¯m. Khi hÍ ch°a °ãc thÏa lòng bày tÏ kù h¿t nhïng ý cça hÍ, thì hÍ không nghe b¡n âu! B¡n hãy kiên tâm và không thiên vË, chËu khó chú ý nghe hÍ cùng khuy¿n khích cho hÍ bày tÏ h¿t t° t°ßng sâu kín cça hÍ ra.

Th­t ó có k¿t qu£ mù mãn trong công viÇc làm n không? Xin b¡n hãy nghe chuyÇn mÙt ng°Ýi vô tình mà b¯t buÙc ph£i dùng thu­t ¥y.

MÙt trong nhïng hãng s£n xu¥t xe h¡i lÛn nh¥t ß Mù yêu c§u các nhà s£n xu¥t cho m«u à làm nÇm xe. Vå làm n ó lÛn l¯m, vì giao kèo s½ thi hành trong mÙt nm. M×i nhà bán da Áu có ng°Ýi thay m·t mang m«u hàng l¡i. HÙi Óng qu£n trË hãng xe h¡i xem xét kù các m«u hàng rÓi mÝi các ng°Ýi thay m·t ó l¡i mÙt l§n cuÑi cùng à bênh vñc thé hàng cça hÍ. ó là c¡ hÙi tÑi h­u à °ãc mÑi hàng hay không. TÛi phiên ông G.B.R., mÙt trong ba ng°Ýi bán hàng. Nh°ng buÕi sáng hôm ó, ông théc d­y, th¥y cuÑng hÍng au l¯m.

Ông ta kà l¡i:

"Tôi m¥t h³n ti¿ng. ChÉ có thà nói khào khào, nho nhÏ, không ai nghe rõ °ãc c£.

Tôi °ãc °a vào mÙt phòng. T¡i ó ã có viên kù s° coi x°ßng dÇt, viên chç sñ coi viÇc mua, viên chç sñ coi viÇc bán và ông hÙi tr°ßng công ty. Tôi g¯ng h¿t séc à nói, nh°ng chÉ phát ra °ãc mÙt ti¿ng khàn khàn.

Chúng tôi ngÓi chung quanh mÙt cái bàn tròn. Tôi liÁn vi¿t lên tÝi gi¥y câu này: "Th°a các Ngài, tôi xin l×i các Ngài; tôi au cuÑng hÍng nói không ra ti¿ng".

Ông hÙi tr°ßng nói:

"Tôi s½ nói thay ông".

Mà thiÇt v­y, ông nói thay tôi. Ông °a nhïng m«u hàng cça tôi ra, và khoe nó tÑt. MÙt cuÙc bàn cãi hng hái nÕi lên vì ông hÙi tr°ßng thay lÝi cho tôi, cho nên ông bênh vñc hàng cça tôi. Tôi chÉ dñ vào cuÙc th£o lu­n ó b±ng cách mÉm c°Ýi, nhún vai và làm vài iÇu bÙ.

K¿t qu£ cuÙc tranh lu­n l¡ lùng ó, là hãng xe ký giao kèo vÛi hãng cça tôi và xin cho b¡n hay r±ng, giao kèo ký k¿t mua tÛi mÙt triÇu th°Ûc da, áng giá 1.600.000 mù kim. Ch°a bao giÝ tôi lãnh °ãc mÙt mÑi hàng quan trÍng nh° v­y.

Tôi bi¿t r±ng n¿u tôi nói °ãc nh° th°Ýng thì tôi ã m¥t mÑi hàng ó, vì tôi có mÙt quan niÇm hoàn toàn l§m l«n vÁ cách mÝi hàng. NhÝ tr°Ýng hãp b¥t ngÝ ó mà tôi th¥y r±ng im i, Ã ng°Ýi khác nói, l¡i lãi nhiÁu cho ta.

Ông Joseph S.Webb, thanh tra Công ty iÇn khí ß Philadelphie, cing tìm th¥y chân lý ó khi ông i thanh tra t¡i Pensylvanie. Ông cùng viên ¡i lý t¡i miÁn ó, i thm mÙt khu có nhiÁu ng°Ýi Hòa Lan làm chç tr¡i.

Khi i qua mÙt gian nhà s¡ch s½, ông hÏi: "T¡i sao bÍn này không dùng iÇn?". Viên ¡i lý tr£ lÝi b±ng mÙt giÍng chán n£n:

"HÍ keo b©n l¯m, vô ph°¡ng kÃ. Mà hÍ l¡i còn ghét công ty cça ta nïa. Tôi ã thí ç cách... Vô hy vÍng!

Ông Webb nói:

- M·c d§u v­y, ta cé thí xem.

Ông gõ cía. Cía he hé mß, Ã thò cái mii cça mÙt bà già ra. Bà ¥y tên là Druckenbrod.

Ông Webb sau này kà l¡i:

"Khi trông th¥y chúng tôi, bà ta óng m¡nh cánh cía l¡i mÙt cái r§m ngay tr°Ûc mii chúng tôi. Tôi l¡i gõ cía nïa: bà ta l¡i hiÇn ra, nh°ng l§n này à m¡t sát chúng tôi và công ty chúng tôi...

Tôi bèn cho bà ¥y hay r±ng:

- Th°a bà, tôi ân h­n ã làm phiÁn bà. Tôi l¡i ây không ph£i vì iÇn âu, mà chÉ vì muÑn mua cça bà vài cái tréng gà thôi.

Bà ta hé mß cánh cía rÙng thêm chút nïa rÓi nhìn chúng tôi të §u tÛi chân, vÛi mÙt v» nghi ngÝ.

- Vâng, tôi th¥y nhïng con gà ¥p cça bà tÑt quá, giÑng gà tàu ph£i không, th°a bà?... Tôi muÑn xin bà bán cho tôi mÙt chåc tréng mÛi.

Tánh tò mò cça bà bË kích thích. L§n này bà mß toang cía ra và hÏi:

- Sao ông bi¿t là gà tàu?

- ... Chính tôi cing nuôi gà, và tôi ch°a tëng th¥y gà nào tÑt nh° gà bà.

Bà ta hÏi tôi, có v» ngÝ vñc:

- N¿u v­y, ông ã có tréng rÓi, sao còn hÏi mua?

- Vì gà cça tôi là gà ta, » tréng tr¯ng. Mà bà bi¿t r±ng tréng gà ta làm bánh không tÑt b±ng tréng gà tàu. Mà nhà tôi nh¥t Ënh làm bánh cho thiÇt ngon kia.

Bà Druckenbrod ti¿n h³n ra ngoài cía, v» m·t dÅ chËu h¡n.

Trong lúc ó, tôi ngó chung quanh tôi và th¥y mÙt gian nhà làm b¡, phó mát, bÁ ngoài có v» s¡ch s½. Tôi liÁn ti¿p:

- Mà tôi dám cá vÛi bà r±ng b§y gà cça bà có lÝi nhiÁu h¡n là sß sïa cça ông nhà.

Trúng rÓi ây! Cá c¯n câu rÓi. Bà ta vinh hãnh tuyên bÑ r±ng tréng lÝi h¡n là b¡, sïa. Nh°ng không thà nào nói cho lão già céng cÕ và xu©n ó nghe °ãc h¿t.

Bà ta mÝi chúng tôi i coi chuÓng gà. Tôi th¥y bà ch¿ ra °ãc nhiÁu Ó thiÇt tài tình và tôi tÏ lÝi khen. Tôi chÉ cho bà vài món trÙn cho gà n và nhïng nhiÇt Ù không khí có lãi nh¥t cho gà. Tôi l¡i nhÝ bà chÉ b£o tôi vài iÁu. RÓi chúng tôi thành ôi b¡n tri k÷, kà là tâm sñ vÛi nhau.

°ãc mÙt lúc, bà ta nói r±ng vài ng°Ýi hàng xóm ã cho m¯c iÇn vào chuÓng gà và th¥y k¿t qu£ mù mãn. Bà xin tôi thành thñc cho bi¿t ý ki¿n nên b¯t ch°Ûc hÍ không?

Hai tu§n sau, àn gà tàu cça bà Druckenbrod vui v» cúc cúc và bÛi ¥t d°Ûi ánh sáng èn iÇn.

Tôi °ãc thêm mÙt khách hàng nïa mà bà ta °ãc nhiÁu tréng thêm vì gà » nhiÁu h¡n. C£ hai chúng tôi Áu hài lòng.

Nh°ng n¿u tôi không à cho bà ta nói tr°Ûc, nói cho thÏa thích, rÓi tñ ý tin r±ng m¯c iÇn vào nhà là lãi, thì tôi có °ãc k¿t qu£ ó không?".

Có nhïng k» nh° v­y: Ã tñ ý hÍ mua ché không mÝi ép °ãc.

MÛi rÓi, trong tÝ báo New york Herald Tribune, mÙt hãng nÍ có ng qu£ng cáo c§n mÙt ng°Ýi có tài nng và kinh nghiÇm ·c biÇt. Ông Charles T.Cubellis vi¿t th° xin viÇc và vài ngày sau nh­n °ãc gi¥y mÝi. Không à m¥t mÙt phút, ông l¡i ngay °Ýng Wall Street thu h¿t th£y nhïng tài liÇu vÁ ng°Ýi sáng l­p và ông chç hãng hiÇn t¡i.

Trong khi nói chuyÇn vÛi ông chç ó, ông Cubellis nói:

"Tôi s½ l¥y làm hân h¡nh l¯m, n¿u °ãc giúp viÇc mÙt hãng có quá khé rñc rá nh° hãng ông... Hình nh° ông b¯t §u ganh ua trên °Ýng th°¡ng mãi të hÓi 28 tuÕi, và vÑn chÉ vÏn v¹n có mÙt phòng gi¥y nhÏ và ng°Ýi giúp viÇc chÉ có m×i mÙt th° ký ánh máy. Ph£i nh° v­y không, th°a ông?".

Ph§n nhiÁu nhïng ng°Ýi ã thành công thích nhÛ l¡i nhïng khó khn buÕi §u. Ông này cing không ra ngoài lÇ ó. Ông ã mß hãng vÛi cái vÑn 450 mù kim và mÙt ý mÛi trong §u. Ông ã th¯ng °ãc h¿t nhïng n×i th¥t vÍng, nhïng lÝi phúng thích cay chua, làm viÇc 12 giÝ tÛi 16 giÝ mÙt ngày, chç nh­t hay ngày lÅ cing v­y. Và bây giÝ chính nhïng nhà ¡i t° b£n ß Wall Street Áu l¡i nhÝ ông chÉ b£o. Ông ¯c chí l¯m vÁ ch× có quyÁn hành nh° v­y. Mà th­t tình ông ¯c chí là ph£i. KÃ l¡i nhïng chuyÇn ó, ông hoan hÉ vô cùng.

Sau cùng, ông hÏi qua loa vÁ lý lËch ông Cubellis, rÓi mÝi ông phó hÙi tr°ßng l¡i nói: "Tôi t°ßng ông này giúp viÇc cho chúng ta °ãc".

Ông Cubellis ã chËu khó ki¿m tài liÇu vÁ ông chç mà ông muÑn °ãc giúp viÇc. Nh° v­y ông tÏ r±ng ông quan tâm tÛi ông chç ó và xí nghiÇp cça ông ta. Ông l¡i khuy¿n khích cho ông chç nói. Vì v­y mà gây °ãc mù c£m r¥t dÅ dàng.

Chúng ta nên nhÛ r±ng b¡n thân cça chúng ta thích nói vÁ nhïng tài nng cça hÍ h¡n là thích nghe ta kà nhïng tài nng cça ta.

La Rochefoucauld nói: "Ta tÏ ra v» h¡n b¡n, thì b¡n s½ thành k» thù cça ta; chËu nh°Ýng b¡n, thì b¡n s½ liên k¿t vÛi ta".

Thñc v­y, khi hÍ h¡n ta, hÍ muÑn tÏ sñ quan trÍng cça hÍ ra; n¿u trái l¡i, hÍ th¥y kém ta thì hÍ s½ ganh ghét ta.

MÙt câu ph°¡ng ngôn éc nói: "Không có n×i vui nào hoàn toàn §y ç b±ng cái vui hiÃm ác °ãc th¥y k» tr°Ûc kia mình thèm muÑn Ëa vË, nay bË sa c¡ lá b°Ûc".

ThiÇt v­y, ch¯c có nhiÁu b¡n thân cça ta th¥y chúng ta lá làng l¡i vui h¡n là th¥y chúng ta sung s°Ûng.

Cho nên ph£i kín áo: ëng nói tÛi sñ thành công cça ta; nh° v­y ng°Ýi chung quanh ch¯c ch¯n s½ vui lòng. Vn s) irwin Cobb hiÃu iÁu ¥y. MÙt hôm t¡i tòa án, khi éng làm chéng cho mÙt ng°Ýi b¡n, mÙt ông lu­t s° nói vÛi ông: "Th°a ông, tôi bi¿t r±ng ông là mÙt trong nhïng vn s) nÕi danh ß Mù, có ph£i không ¡?". Ông Cobb tr£ lÝi: "Th°a ông, có l½ tôi chÉ là ng°Ýi g·p nhiÁu may m¯n nh¥t mà thôi".

Chúng ta ph£i nhin nh·n vì chúng ta chÉ là phàm nhân. Trm nm nïa, b¡n và tôi Áu không còn nïa và ch³ng ai còn nhÛ tÛi chúng ta c£. Ýi th­t ng¯n ngçi. Có bi¿t bao viÇc nên làm, h¡i âu b¯t k» chung quanh ta ph£i nghe ta kà là nhïng éc tính, nhïng thành công cça ta. Nên à cho hÍ nói. Mà ngh) cho kù, chúng ta có gì áng tñ phå âu? B¡n có bi¿t ngu xu©n vÛi thông minh khác nhau sao không? R¥t ít: chÉ h¡n kém nhau mÙt chút xíu ch¥t i-Ñt (iode) trong h¡ch giáp tr¡ng tuy¿n cça ta. N¿u mÙt y s) mÕ h¡ch, l¥y ch¥t i-Ñt trong ó ra thì b¡n s½ thành ra ngu xu©n. ChÉ nhÝ vài giÍt i-Ñt, mà tiÇm bào ch¿ nào cing có bán nên b¡n khÏi ph£i sÑng trong các d°áng °Ýng dành cho nhïng k» b¥t thành nhân. ChÉ chÝ có b¥y nhiêu ó thôi: Vài giÍt i-Ñt! ThiÇt ch³ng có chi áng khoe khoang h¿t!

V­y, muÑn cho ng°Ýi khác theo ý b¡n, thì...

"B¡n cé Ã ng°Ýi ó nói cho thÏa thích".

ó là quy t¯c thé sáu.

Ch°¡ng b£y

ThiÇn b¥t chuyên mù

Nhïng ý ki¿n mà b¡n tñ ki¿m th¥y, có ph£i b¡n tin h¡n là nhïng ý mà ng°Ýi ta ·t trong mâm b¡c à dâng b¡n không? N¿u b¡n hiÃu iÁu ó là úng mà b¡n còn nh¥t Ënh b¯t ng°Ýi khác ph£i theo ý b¡n, ch³ng ph£i là vång vÁ °? Bi¿t khéo léo d«n khßi vài ý rÓi à cho ng°Ýi ta tñ k¿t lu­n l¥y, ch³ng là khôn h¡n °?

Ông Adolph Seltz, ß Philadelphie, trông nom viÇc bán xe trong mÙt hãng xe h¡i lÛn, có mÙt nhóm ng°Ýi giúp viÇc vëa b¥t tài, vëa vô quy cç. Ông có bÕn ph­n là gieo hng hái trong lòng nhóm vô vÍng ó. Ông bèn hÍp c£ nhóm, rÓi xin hÍ có nguyÇn vÍng gì, cé nói th³ng ra, không ng¡i chi h¿t, rÓi ông s½ h¿t séc làm cho hÍ vëa lòng. BÍn hÍ bèn yêu c§u này nÍ. ¿n l°ãt ông, ông hÏi l¡i hÍ: "Bây giÝ, các th§y cho tôi bi¿t tôi hy vÍng ß các th§y °ãc nhïng gì?". HÍ Óng thanh nói:

"Chúng tôi xin trung thành, ngay th³ng, l¡c quan, có sáng ki¿n, hng hái hãp tác, m×i ngày làm ç 8 giÝ".

MÙt ng°Ýi bán hàng chËu nai l°ng 14 giÝ mÙt ngày nïa. Ông Seltz chép h¿t nhïng iÁu hÍ yêu c§u và nhïng iÁu hÍ cam k¿t trên mÙt t¥m b£ng en và ông chu©n y h¿t nhïng iÁu hÍ °Ûc vÍng.

K¿t qu£ là sau cuÙc nói chuyÇn ó, h¿t th£y mÍi ng°Ýi Áu làm viÇc vÛi lòng can £m và nhïng sáng ki¿n mÛi l¡, và sÑ hàng bán tng lên mÙt cách kó dË.

Ông Seltz nói: "Các ng°Ýi giúp viÇc tôi Áu ký k¿t vÛi tôi mÙt tÝ hãp Óng tinh th§n và tôi giï lÝi cça tôi thì hÍ cing quy¿t giï lÝi cça hÍ. Tôi chÉ c§n hÏi ý hÍ, ãi hÍ có thà thÑng, là tôi muÑn gì °ãc n¥y".

Chúng ta không ai muÑn làm viÇc mÙt cách b¥t ¯c d), mà muÑn r±ng công viÇc cça ta hãp vÛi ý nguyÇn và sß thích cça ta. Và mong ng°Ýi khác bi¿t ¿n nhïng ý t°ßng, nhu c§u, °Ûc vÍng cça ta.

Nh° tr°Ýng hãp cça ông Eugène Wesson. Ông ã m¥t n hoa hÓng hàng ngàn mù kim rÓi mÛi hiÃu °ãc chân lý ó. Ông là mÙt nghÇ s) v½ kiÃu cho các nhà s£n xu¥t v£i bông và kiÃu áo. ã ba nm, ông kiên tâm xin giúp kiÃu cho mÙt nhà ch¿ t¡o quan trÍng nh¥t ß Nïu ¯Ûc. Nhà ch¿ t¡o ó v«n ti¿p ông, nh°ng không bao giÝ mua giúp ông mÙt kiÃu nào h¿t, chÉ ng¯m nghía kù nhïng béc v½ cça ông rÓi nói:

"Anh Wesson, nhïng kiÃu bïa nay không dùng °ãc".

Sau nhiÁu l§n th¥t b¡i, ông Wesson hiÃu r±ng ph°¡ng pháp cça ông dß, và ông ã theo v¿t xe cça ng°Ýi khác rÓi. Ông nh¥t Ënh i °Ýng khác và b¯t §u nghiên céu nghÇ thu­t d«n då ng°Ýi.

ít lâu sau, ông n£y ra mÙt ý. Lña nm sáu béc phác hÍa còn dß dang, ông ch¡y l¡i nhà ch¿ t¡o và nói: "Th°a ông, tôi muÑn xin ông giúp tôi mÙt viÇc. Tôi có vài béc v½ phác ây; xin ông cho bi¿t tôi nên thêm bÛt ra sao à °ãc vëa ý ông".

Nhà ch¿ t¡o ng¯m nghía hÓi lâu không nói nía lÝi rÓi tuyên bÑ: "Ã tôi suy ngh) ít bïa".

Ông Wesson nghe lÝi, ba ngày sau trß l¡i, vâng theo chÉ b£o cça nhà ch¿ t¡o, vÁ nhà v½ theo ý ông ta. K¿t qu£: t¥t c£ nhïng kiÃu ó Áu °ãc thu nh­n.

Të ó trß i, ông Wesson luôn luôn °ãc lãnh v½ kiÃu theo ý nhà ch¿ t¡o.

Nhà nghÇ s) ó nói:

"Tôi hiÃu t¡i sao trong hàng nm trÝi, tôi ã th¥t b¡i. Là vì tôi muÑn xui ông ¥y mua nhïng béc v½, mà tôi cho r±ng hãp ý ông. Ph£i làm ng°ãc l¡i nh° v­y mÛi °ãc. Bây giÝ tôi hÏi ý tr°Ûc; nên ông có c£m t°ßng r±ng chính ông ã sáng t¡o ra kiÃu mà qu£ có v­y thiÇt. Tôi không c§n ph£i m¥t công bán kiÃu cça tôi, mà chính ông tìm mua nhïng kiÃu tñ ông ã ·t".

Khi ông Theodore Roosvelt còn làm ThÑng Ñc tÉnh Nïu ¯Ûc, ã làm °ãc mÙt thç o¡n kó dË; ông dùng cách ôn hòa khi¿n thç lãnh các £ng chánh trË trong tÉnh vui lòng tán thành nhïng c£i cách mà tr°Ûc kia hÍ ph£n kháng kËch liÇt.

ây là ph°¡ng pháp cça ông: khi có mÙt gh¿ quan trÍng nào trÑng, ông mÝi h¿t các nhà thç lãnh l¡i hÏi, theo ý nên ti¿n cí ai. Ông Roosevelt nói: "Tr°Ûc h¿t, hÍ °ãc c¡ hÙi ti¿n cí mÙt £ng viên lão luyÇn cça hÍ, cho £ng hÍ thêm vây cánh trong chánh phç. Tôi tr£ lÝi r±ng ng°Ýi ó có l½ không °ãc dân chúng çng hÙ và n¿u cí y có l½ th¥t sách.

HÍ °a ra mÙt nhân v­t khác mà tôi không °a l¯m. Tôi tr£ lÝi có l½ ng°Ýi ó không làm hài lòng sñ mong ãi cça dân chúng và nh° v­y dân tình s½ th¥t vÍng m¥t; nên tìm mÙt ng°Ýi khác tài nng và t° cách ç h¡n h¿t à giï Ëa vË ó.

L§n thé ba, hÍ ti¿n cí mÙt ng°Ýi khá h¡n nhiÁu, nh°ng v«n ch°a °ãc nh° ý.

Tôi c£m ¡n hÍ và yêu c§u hÍ g¯ng séc mÙt l§n cuÑi cùng nïa. Téc thì hÍ ti¿n cí mÙt ng°Ýi mà chính ý tôi cing muÑn chÍn. Tôi hoan hÉ nh­n lÝi và cám ¡n hÍ ã giúp tôi r¥t ¯c lñc. Tôi à hÍ tin r±ng hÍ ã toàn quyÁn ti¿n cí. RÓi tôi chÉ cho hÍ th¥y r±ng tôi ã chiÁu lòng hÍ, và tôi tin hÍ s½ t­n tâm báo áp tôi trong dËp khác.

Và à tr£ ¡n tôi, hÍ ã tán trã nhïng c£i cách triÇt à cça tôi vÁ pháp ch¿".

Xin b¡n nhÛ kù iÁu này: Roosevelt luôn luôn hÏi ý nhïng ng°Ýi cÙng tác và tôn trÍng ý ki¿n cça hÍ. M×i l§n ông bÕ dång mÙt ng°Ýi vào mÙt Ëa vË quan trÍng, ông à cho thç lãnh các £ng chính trË t°ßng r±ng chính hÍ ã lña ng°Ýi ó.

ThiÇn b¥t chuyên mù

MÙt ng°Ýi bán xe h¡i ci theo hÍc lÛp gi£ng cça tôi, cing dùng ph°¡ng pháp ó Ã bán mÙt chi¿c xe h¡i cho mÙt mÑi hàng ng°Ýi xé Tô Cách Lan. ChÉ ã ç kiÃu xe mà khách hàng ch³ng vëa ý chi¿c nào h¿t: xe này hß quá, xe kia kín quá, chi¿c thì ci quá, chi¿c thì m¯c quá, chi¿c quái nào cing m¯c quá... Th¥t vÍng, ng°Ýi bán xe l¡i hÏi ý nhïng b¡n theo hÍc lÛp gi£ng cça tôi.

Chúng tôi khuyên nên bÏ ý muÑn làm cho khách hàng tin theo mình. Nên à cho y tñ Ënh o¡t l¥y. ëng tÏ ý ki¿n cça mình ra nïa, trái l¡i nên hÏi ý ki¿n cça y... Làm cho y tin r±ng chính y quy¿t Ënh chÛ không ph£i ta xúi y.

Ng°Ýi ó theo lÝi. G·p nh±m lúc mÛi mua l¡i °ãc mÙt chi¿c mà có l½ ông khách keo kia s½ vëa ý, bèn dùng iÇn tho¡i mÝi ông l¡i cía hàng à xin chÉ b£o giùm mÙt viÇc.

Khi khách hàng tÛi, ng°Ýi bán xe hÏi: "Ông giúp tôi °ãc mÙt viÇc không? Tôi bi¿t ông sành vÁ viÇc mua bán xe h¡i l¯m. Ông xét và thí giùm chi¿c xe này giúp tôi. Và xin ông cho bi¿t, theo ý ông, chëng bao nhiêu tiÁn thì nên mua".

M·t khách hàng t°¡i nh° hoa. Ng°Ýi ta ã phåc tài y, l¡i hÏi ý ki¿n y. Y lái xe i thí mÙt vòng lÛn, trß vÁ tuyên bÑ: "N¿u có thà mua vÛi giá 5.000 Óng thì nên l¯m. Giá ó hÝi".

- Th°a ông, n¿u tôi mua °ãc giá ó rÓi à l¡i h§u ông, ông chËu không?

- 5.000 Óng? Thì chËu liÁn ché còn gì nïa!

Chi¿c xe bán °ãc téc thì vì chính khách hàng ã tñ tính giá l¥y.

Cing nhÝ ph°¡ng pháp ó mà mÙt hãng s£n xu¥t máy chi¿u quang tuy¿n X., bán °ãc máy cho mÙt trong nhïng nhà th°¡ng lÛn nh¥t ß Brooklyn. Nhà th°¡ng ó muÑn mß mÙt phòng chi¿u quang tuy¿n tinh h£o nh¥t trong n°Ûc Mù. Bác s) L. là ng°Ýi °ãc giao trách nhiÇm £m °¡ng công viÇc ó bË nhïng nhà thay m·t ç các hiÇu máy l¡i qu¥y r§y. HÍ thi nhau ca tång máy cça hÍ.

Nh°ng có mÙt nhà s£n xu¥t khôn khéo h¡n hÍ nhiÁu vì ông ta ã thâm hiÃu khoa d«n då ng°Ýi. Ông vi¿t béc th° này cho bác s) L:

"X°ßng chúng tôi mÛi phát minh mÙt kiÃu máy mÛi à chi¿u quang tuy¿n X. Cía hàng chúng tôi mÛi nh­n °ãc lô thé nh¥t. Chúng tôi bi¿t kiÃu ch°a °ãc hoàn toàn và muÑn sía chïa l¡i cho thiÇt vëa ý. Cho nên xin Ngài n¿u có thì giÝ quá bÙ l¡i xem giúp chúng tôi à chÉ b£o cho chúng tôi cách sía Õi, ngõ h§u °ãc giÛi chuyên môn thâu dùng, thì chúng tôi Ùi ¡n Ngài l¯m.

Vì bi¿t r±ng Ngài r¥t b­n viÇc, nên chúng tôi xin Ngài cho bi¿t giÝ nào Ngài có thà gia ân giúp chúng tôi à chúng tôi cho xe l¡i r°Ûc Ngài".

Bác s) L. nói: "Tôi nh­n °ãc béc th° ó, ng¡c nhiên l¯m, ng¡c nhiên mà cing vui nïa. Të tr°Ûc, ch°a có nhà ch¿ t¡o nào hÏi ý ki¿n tôi h¿t. Béc th° ó làm cho tôi th¥y tôi quan trÍng. Tu§n ó, tôi b­n viÇc l¯m, nh°ng tôi xin ki¿u không dñ mÙt bïa tiÇc nào à làm vui lòng nhà kù nghÇ. Tôi l¡i thí máy, khi xem xét kù, tôi th¥y máy tÑt, có giá trË. Không ai mÝi tôi mua h¿t mà tñ ý tôi, tôi ngÏ ý mua vÁ dùng trong nhà th°¡ng cça tôi".

HÓi ông Wilson làm TÕng thÑng Mù quÑc, ¡i tá House ã có r¥t nhiÁu £nh h°ßng trong các quy¿t Ënh cça TÕng thÑng c£ trong ph¡m vi quÑc gia l«n quÑc t¿. Trong nhïng v¥n Á quan trÍng nh¥t. TÕng thÑng Wilson cing th°Ýng nghe theo ¡i tá House nhiÁu h¡n c£ nhïng nhân viên trong vn phòng Ngài.

¡i tá làm cách nào có £nh h°ßng tÛi bñc ó? Ta nay °ãc bi¿t rõ nhÝ ¡i tá ã kà tâm sñ vÛi mÙt ng°Ýi b¡n thân nh° sau: "Khi tôi muÑn cho TÕng thÑng theo ý ki¿n tôi, tôi làm nh° vô tình tÏ ý ó ra tr°Ûc m·t Ngài; tôi gieo h¡t giÑng ó vào trong trí Ngài, và chÉ nói thoáng qua ç à Ngài nghe th¥y và suy ngh) tÛi. L§n §u tiên vì b¥t ngÝ mà tôi th¥y giá trË cça ph°¡ng pháp ó: MÙt bïa, tôi thm Ngài t¡i B¡ch Cung, tôi bày tÏ mÙt chính sách c§n ph£i áp dång liÁn, nh°ng xem ý Ngài không thu­n. ít ngày sau, trong mÙt bïa c¡m chiÁu, tôi h¿t séc ng¡c nhiên nghe Ngài °a Á nghË cça tôi ra, nh°ng bày tÏ hoàn toàn nh° do sáng ki¿n cça Ngài mà ra v­y!".

Lúc ó, ¡i tá có la lên: "Th°a TÕng thÑng, thì chính tôi ã khuyên Ngài nh° v­y không?". Ai kia ché ¡i tá House thì không khi nào ngu d¡i v­y. Ông không c§n ai khen ông h¿t; ông chÉ muÑn sao có k¿t qu£ là °ãc. Cho nên ông à cho TÕng thÑng Wilson t°ßng r±ng chính Ngài ã có quy¿t Ënh ó. H¡n nïa, tr°Ûc công chúng, ông còn tuyên bÑ cho mÍi ng°Ýi bi¿t chính TÕng thÑng ã có sáng ki¿n mÛi m» ¥y.

Chúng ta nên nhÛ r±ng nhïng ng°Ýi mà ngày mai chúng ta s½ g·p, cing có nhïng nh°ãc iÃm nh° TÕng thÑng Wilson... và ta nên thi hành nhïng ph°¡ng pháp cça ¡i tá House.

Cách ây hai m°¡i lm th¿ k÷. Lão Tí ã nói mÙt câu mà Ùc gi£ nay còn nên suy nghiÇm:

"N°Ûc suÑi và m°a nguÓn Áu ch£y xuÑng sông sâu bà c£ là vì núi cao mà sông và bà th¥p.

Ng°Ýi quân tí muÑn tÏ éc vÛi thiên h¡ bao giÝ cing tñ lùi l¡i sau.

Cho nên Ëa vË ng°Ýi quân tí bao giÝ cing v°ãt thiên h¡, mà thiên h¡ không oán cing không hÝn".

V­y muÑn d«n då ng°Ýi khác, xin b¡n theo quy t¯c thé b£y là:

"Ã cho hÍ tin r±ng hÍ hành Ùng

hoàn toàn theo sáng ki¿n cça hÍ".

Ch°¡ng tám

Quy t¯c này s½ giúp b¡n làm °ãc nhïng viÇc dË th°Ýng

Xin b¡n nhÛ iÁu này: dù ng°Ýi hàng xóm có hoàn toàn l§m lÙn nïa thì ng°Ýi ó cing không tin r±ng hÍ l§m, v­y ëng buÙc l×i hÍ; k» iên nào làm nh° v­y cing °ãc. B¡n nên ráng hiÃu hÍ. Nh° v­y là b¡n khôn, có ¡i Ù và có l½ xu¥t chúng nïa.

Ng°Ýi hàng xóm ó suy ngh) và hành Ùng nh° v­y vì hÍ có lý cça hÍ. B¡n ráng tìm nguyên nhân sâu kín ó, tñ nhiên b¡n s½ hiÃu hành vi cça hÍ và có l½ c£ cá tính cça hÍ nïa.

B¡n hãy thành th­t g¯ng tñ ·t mình vào Ëa vË hÍ mà tñ nhç: "N¿u ta ß vào Ëa vË hÍ, ta s½ có nhïng tình c£m gì, s½ có nhïng ph£n Ùng ra sao?". Nh° v­y b¡n á tÑn thì giÝ và á c£ bñc téc. H¡n nïa, b¡n s½ ti¿n °ãc mÙt b°Ûc lÛn trong nghÇ thu­t d«n ¡o ng°Ýi.

MÙt nhà tâm lý vi¿t: "Thí bình tâm tñ xét, b¡n s½ th¥y iÁu mâu thu«n sau này: b¡n mê man chú ý tÛi viÇc riêng cça b¡n mà thÝ ¡ vÛi h¿t th£y mÍi viÇc trên th¿ giÛi. Xin b¡n nhÛ kù r±ng trên Ëa c§u này ai cing có tính ó h¿t. B¡n s½ th¥y nh° Lincoln và Roosevelt r±ng muÑn thành công trong b¥t cé nghÁ nào - trë nghÁ coi ngåc - c§n ph£i hiÃu quan iÃm cça ng°Ýi khác".

MÙt trong nhïng sñ gi£i trí mà tôi °a nh¥t, là bách bÙ ho·c c°ái ngña d¡o ch¡i trong khu rëng g§n nhà tôi. Tôi thích cây sÓi l¯m. Cho nên tôi au lòng th¥y m×i nm nhïng cây ó bË nhïng ám cháy tàn phá, không ph£i do tàn thuÑc mà do sñ vô ý cça tåi con nít ch¡i nghËch trong rëng, b¯t ch°Ûc dân l¡c h­u, x¿p á làm ông táo à n¥u n°Ûng. Có khi cháy lan rÙng, ¿n n×i ph£i kêu lính chïa lía tÛi.

ß ven rëng, có t¥m b£ng dÍa ph¡t v¡ ho·c bÏ tù nhïng k» nào vô ý làm cháy rëng, nh°ng b£ng ·t ß mÙt n¡i ít ng°Ýi i tÛi, khách du lËch khó th¥y °ãc. Cing có mÙt ng°Ýi kõ hi¿n binh i coi rëng nh°ng y không làm tròn ph­n sñ, cho nên nhïng ám cháy v«n ti¿p tåc. MÙt l§n tôi ch¡y l¡i b£o mÙt ng°Ýi lính r±ng có ám cháy, nh°ng ng°Ýi ó uà o£i tr£ lÝi r±ng ám cháy không ph£i ß trong khu cça y. Th¥y v­y, tôi ph£i ích thân làm công không cho chính phç.

Ban §u, m×i khi tôi th¥y mÙt ám thanh niên Ñt lía c¯m tr¡i, tôi vÙi ch¡y l¡i, lo sã cho nhïng cây quý cça tôi. Tôi e hÍ nên coi chëng, ché không thì ngÓi tù, vì làm cháy rëng. Ngh)a là tôi nói cho hÍ gi­n, không c§n tñ ·t vào quan iÃm cça hÍ. Cho nên hÍ b¥t ¯c d) ph£i vâng lÝi, càu nhàu, oán hÝn. Và có l½, hÍ chÉ ãi tôi quay l°ng i à nhóm lía l¡i, Ñt c£ khu rëng cho á téc.

May thay, l§n l§n tôi hiÃu °ãc b£n tính con ng°Ýi và trß nên lËch thiÇp h¡n, hiÃu ng°Ýi h¡n, ¡i l°ãng h¡n. Cho nên khi th¥y mÙt bÍn tr» quây qu§n chung quanh ngÍn lía tr¡i, tôi l¡i g§n nói:

"Vui không các em?... Các em n¥u món gì ó?... HÓi nhÏ tôi cing nh° các em, cing thích Ñt lía trong rëng l¯m. Mà có l½ bây giÝ tôi v«n còn thích nïa... Nh°ng các em cing bi¿t: Ñt lía ß ây nguy hiÃm l¯m... Anh bi¿t, các em có ý té, c©n th­n l¯m. Nh°ng có nhiÁu k» vô ý h¡n các em. HÍ th¥y các em Ñt lía, cing b¯t ch°Ûc Ñt và khi i thì quên không d­p. RÓi lía bén tÛi lá khô, leo lên cây. Và n¿u chúng ta không c©n th­n, thì khu v°Ýn này không còn l¥y mÙt cây... Anh không ra lÇnh cho các em âu, không muÑn qu¥y r§y các em âu... Th¥y các em ch¡i gián, anh vui l¯m. Nh°ng các em nên d¹p nhïng lá khô này i, cho nó khÏi bén cháy. RÓi khi i vÁ, nhÛ l¥y nhiÁu ¥t phç lên b¿p nhé? Các em nghe ché? Và l§n sau, các em nên làm b¿p t¡i ±ng xa kia, ch× l¥y cát kia. Nh° v­y không nguy hiÃm... Thôi, cám ¡n các em nhiÁu l¯m. Chào các em... và chúc các em ch¡i vui nhé! .

K¿t qu£ thiÇt khác h³n vÛi l§n tr°Ûc. BÍn tr» vÙi vàng làm theo ý tôi. Không càu nhàu, không oán hÝn gì h¿t, vì tôi không b¯t chúng vâng lÝi tôi, tôi xin chúng hãp tác vÛi tôi, chúng hành Ùng là tñ ý chúng. L§n này hai bên Áu hài lòng vì tôi ã bi¿t trÍng quan iÃm cça chúng.

L§n sau, muÑn xin bÍn c¯m tr¡i có ý té mÙt chút cho khÏi cháy rëng, ho·c muÑn bán mÙt món hàng ho·c mÝi mÙt ông b¡n dñ vào mÙt viÇc thiÇn, xin b¡n hãy tr§m t° mÙt lúc và tñ hÏi: "HÍ chËu làm iÁu mình xin hÍ là vì l½ gì?". ành r±ng nh° v­y m¥t thì giÝ mÙt chút, nh°ng b¡n s½ °ãc lãi nhiÁu vô cùng vì b¡n s½ tìm °ãc cách c£m Ùng ng°Ýi ó và ít khó nhÍc mà k¿t qu£ mù mãn h¡n nhiÁu.

VË giáo s° d¡y khoa Th°¡ng mãi ß ¡i hÍc °Ýng Harvard nói: "Ch³ng thà i bách bÙ hai giÝ Óng hÓ trên vÉa hè tr°Ûc phòng gi¥y cça mÙt khách hàng à suy ngh), còn h¡n là b°Ûc sÓng sÙc ngay vào phòng ó mà không bi¿t rõ °ãc mình s½ nói gì vÛi ng°Ýi ta và không oán tr°Ûc °ãc r±ng ng°Ýi ta s½ tr£ lÝi mình ra sao?".

LÝi ó quan trÍng tÛi n×i tôi muÑn l·p l¡i mÙt l§n nïa:

"Ch³ng thà i bách bÙ hai giÝ Óng hÓ trên vÉa hè tr°Ûc phòng gi¥y cça mÙt khách hàng à suy ngh), còn h¡n là b°Ûc sÓng sÙc ngay vào phòng ó mà không bi¿t rõ °ãc mình s½ nói gì vÛi ng°Ýi ta và không oán tr°Ûc °ãc r±ng ng°Ýi ta s½ tr£ lÝi mình ra sao?".

N¿u cuÑn sách này chÉ giúp b¡n °ãc m×i mÙt iÁu là làm tng nng lñc hiÃu th¥u quan iÃm cça ng°Ýi khác mà không quên quan iÃm cça b¡n, trong b¥t cé tr°Ýng hãp nào, ph£i, n¿u cuÑn này chÉ giúp b¡n °ãc b¥y nhiêu thôi, thì nó cing ã ánh d¥u mÙt quãng °Ýng §y ý ngh)a trong cuÙc Ýi làm n cça b¡n rÓi.

Ch°¡ng chín

Loài ng°Ýi muÑn gì?

B¡n muÑn bi¿t mÙt câu th§n chú làm ng°ng nhïng cuÙc cãi lÙn, làm tan b¥t bình, gây thiÇn c£m và xúi giåc ng°Ýi khác chm chú nghe b¡n không?

Có?... TÑt l¯m. ây, câu ó ây. Tr°Ûc h¿t, b¡n hãy nói: "Tôi không trách ông mÙt chút nào h¿t! N¿u tôi ß vào Ëa vË ông, ch¯c ch¯n tôi cing hành Ùng nh° ông".

MÙt câu tr£ lÝi nh° v­y thì ¿n hùm thiêng r¯n Ùc cing ph£i dËu i. Xin b¡n ëng ng¡i r±ng nói nh° v­y mà không thành th­t âu, vì n¿u ß vào Ëa vË ng°Ýi khác, tñ nhiên b¡n cing s½ hành Ùng nh° hÍ.

Nh° tên t°Ûng Al Capone ch³ng h¡n. N¿u b¡n ã chËu cái di truyÁn vÁ thà ch¥t nh° y, nh­n °ãc mÙt giáo dåc nh° y và chËu nhïng £nh h°ßng nh° y, thì bây giÝ b¡n cing nh° y, cing °¡ng n±m n¡i y ang n±m, ngh)a là trong khám. Vì chính cha m¹ y và nhïng ng°Ýi chung quanh y ã làm cho y trß nên nh° v­y.

B¡n không ph£i là mÙt con r¯n hÕ ch³ng h¡n, thì cái l½ Ùc nh¥t là bßi các cå nhà là ng°Ýi ché không ph£i là r¯n hÕ. N¿u nhïng tín ng°áng cça b¡n không cho b¡n thÝ con bò hay con r¯n, chÉ do b¡n không sanh tr°ßng trong mÙt gia ình ¥n Ù, trên bÝ con sông Brahmapoutra.

V­y b¡n °ãc nh° bây giÝ, có gì cho b¡n áng tñ phå? Ng°Ýi khác ra sao, ëng chê ng°Ýi ta. ëng giÅu sñ l§m l«n, sñ ngu muÙi, sñ gi­n dï cça hÍ. Trái l¡i, nên th°¡ng hÍ. Nên có thiÇn c£m vÛi hÍ, giúp hÍ n¿u có thà °ãc. B¡n nên nói nh° John Wesley khi ông th¥y mÙt ng°Ýi say r°ãu l£o £o ngoài °Ýng: "N¿u trÝi không th°¡ng, thì ta cing ã nh° ng°Ýi này".

Ba ph§n t° ng°Ýi mà b¡n g·p Áu thèm muÑn c£m tình, khao khát °ãc thiên h¡ hiÃu mình. B¡n làm cho hÍ vëa lòng thì hÍ s½ sùng bái b¡n.

MÙt l§n, tôi diÅn thuy¿t tr°Ûc máy truyÁn thanh vÁ cô Louisa May Alcott, tác gi£ cuÑn "Các tiÃu th°". Tôi bi¿t r±ng cô ã sÑng và vi¿t nhïng tác ph©m cça cô ß Concord t¡i miÁn Messachusetts. Nh°ng thiÇt là vô tâm, tôi ã nói lÙn r±ng tôi ã vi¿ng nhà cô ß Concord t¡i miÁn New Hampshire! N¿u tôi chÉ nói mÙt l§n thì cing không sao! Than ôi! Tôi nói tÛi hai l§n... Téc thì nhïng béc th° và dây thép ùa vào phòng tôi à chíi tôi, bao vây tôi nh° b§y ong v½. LÝi l½ ho·c khinh bÉ, ho·c nghiêm kh¯c. Thé nh¥t, có mÙt bà quê quán ß Concord, miÁn Messachusetts, không ti¿c lÝi chua ngoa, m¡t sát tôi y nh° tôi ã buÙc tÙi cô Alcott là mÍi n thËt ng°Ýi ß Nouvelle Guinée v­y. Íc th° bà ta, tôi tñ nhç: "C£m t¡ TrÝi Ph­t ã th°¡ng, không b¯t tôi làm chÓng con må này!". Tôi vÙi vàng muÑn tr£ lÝi bà ta r±ng: "N¿u tôi ã có mÙt l×i vÁ Ëa lý thì bà còn có mÙt l×i n·ng h¡n nhiÁu, là l×i không °ãc nhã nh·n chút nào h¿t". Tôi muÑn b¯t §u béc th° tôi b±ng câu ó. RÓi thì s½ cho bà ta mÙt bài hÍc ích áng. Nh°ng tôi d±n lòng xuÑng. Tôi bi¿t r±ng b¥t kó k» iên nào cing kháng cñ l¡i nh° v­y °ãc và thiÇt ra câu tr£ lÝi ó là câu tr£ lÝi ·c thù cça h¿t th£y nhïng éa ngu. Tôi muÑn v°ãt lên trên bÍn ó. Tôi nh¥t Ënh làm cho bà ¥y °¡ng thù ghét tôi, ph£i có thiÇn c£m vÛi tôi. Tôi tñ nhç: "Ngh) cho cùng, n¿u mình ß vào Ëa vË bà ta, ch¯c mình cing c£m giác nh° bà ta, ph£i ráng hiÃu quan iÃm cça bà ta mÛi °ãc". Khi tôi tÛi Philadelphie, tôi kêu iÇn tho¡i liÁn và nói vÛi bà ¡i lo¡i nh° sau này:

"Tôi kính chào bà... MÛi rÓi bà có vi¿t mÙt béc th° cho tôi; bïa nay tôi xin cám ¡n bà".

Loài ng°Ýi muÑn gì?

Bà ¥y (nói rõ ràng tëng ti¿ng, giÍng quý phái):

"Tôi °ãc hân h¡nh h§u chuyÇn Ngài nào ây?"

Tôi: - "Bà không bi¿t tôi âu. Tôi là Dale Carnegie. Cách ây m¥y tu§n, bà ã nghe tôi diÅn thuy¿t trong máy truyÁn thanh vÁ cô Louisa May Alcott và trong cuÙc diÅn thuy¿t ó, tôi ã l§m lá không thà tha thé °ãc: tôi ã nói cô ¥y sanh tr°ßng t¡i Concord, miÁn New Hampshire. ThiÇt là b­y và ngu quá. Tôi xin l×i bà và cám ¡n bà ã m¥t công vi¿t th° chÉ b£o cho tôi".

Bà ¥y: "Ông Carnegie! Tôi hÑi h­n ã vi¿t cho ông mÙt béc th° nh° v­y. Bïa ó, tôi ã m¥t h¿t iÁm t)nh, xin ông thé l×i cho".

Tôi: - "Th°a không ¡, chính tôi ph£i xin l×i bà ché. MÙt éa con nít ban s¡ hÍc cing không bao giÝ l§m l«n nh° v­y. Tôi ã nh­n l×i cça tôi ß trên máy truyÁn thanh rÓi, nh°ng tôi muÑn th°a riêng vÛi bà r±ng tôi ân h­n vÁ l×i ó l¯m".

Bà ¥y: "Tôi quê quán ß Concord. Gia ình tôi có viÇc làm lâu trong chánh phç ß miÁn Messachusetts cho nên tôi l¥y làm v» vang vÁ quê h°¡ng tôi l¯m. Khi nghe ông nói cô May Alcott sanh tr°ßng ß miÁn New Hampshire, tôi buÓn l¯m... Nh°ng tôi thú r±ng nhÛ l¡i béc th° ó tôi x¥u hÕ l¯m".

Tôi: - "Th°a bà, xin bà tin r±ng tôi ân h­n h¡n bà vô cùng. L×i cça tôi không làm thiÇt chút chi cho miÁn Messachusetts, mà làm cho tôi x¥u hÕ vô cùng. ThiÇt hi¿m th¥y °ãc mÙt ng°Ýi trong giÛi cça bà, có hÍc théc nh° bà l¡i chËu khó vi¿t th° chÉ b£o cho nhïng diÅn gi£ tr°Ûc máy truyÁn thanh; tôi mong r±ng bà s½ có lòng tÑt à ý tÛi nhïng bài diÅn thuy¿t sau này cça tôi nïa...".

Nh° v­y, tôi xét theo quan iÃm bà ta và xin l×i bà thì bà ta cing xét theo quan iÃm cça tôi và xin l×i tôi liÁn. Tôi °ãc cái vui là ã tñ chç °ãc mình, ã dùng phép lËch sñ Ã áp l¡i mÙt béc th° thô l×. Sau cùng, °ãc lòng quý m¿n cça bà ta ch³ng vô cùng thú h¡n là làm cho bà ta téc gi­n mà tñ ái sao...?

Ông Sol Hurock có l½ là ng°Ýi b§u hát nÕi danh nh¥t ß Mù. Trong hai chåc nm, ông iÁu khiÃn nhïng ào kép nÕi ti¿ng. Ông th¥y r±ng hÍ có ch× này ·c biÇt nh¥t là lúc nào cing c§n °ãc ng°Ýi khác khen, khuy¿n khích và chú trÍng tÛi hÍ, c£ trong nhïng t­t lÑ lng nh¥t cça hÍ. Trong ba nm trÝi, ông giï °ãc trong gánh hát cça ông Chaliapine, mÙt danh ca ã làm cho các khán gi£ sang trÍng ß r¡p Metropoitan Opéra ph£i say mê vÁ giÍng tr§m tr§m tuyÇt thú cça va. Nh°ng "con ngña b¥t kham" ó ã làm cho ông b§u ph£i bao phen bét §u bét óc. Y §y t­t x¥u, nh° mÙt éa tr» quá nuông chiÁu, và h¿t séc "khó chËu", hành h¡ ông b§u ç tình ç tÙi.

Ch³ng h¡n tÑi nào va ph£i ca, thì tr°a hôm ó va kêu iÇn tho¡i, nói vÛi ông Hurock: "Không êm rÓi, ông Sol ¡i. CuÑng hÍng tôi nh° cái bàn n¡o dëa. Không thà nào ca tÑi nay °ãc âu!". B¡n t°ßng ông Hurock tranh biÇn vÛi va sao? Không, ông ã bi¿t të lâu r±ng dùng lÑi ó vÛi ào kép không °ãc.

Ông ch¡y ngay l¡i khách s¡n cça Chaliapine và g·p m·t, ông than thß, giÍng thành th­t, não nùng: "áng ti¿c cho em quá! ThiÇt áng ti¿c! T¥t nhiên là em ca không °ãc rÓi. ành hçy tÝ giao kèo, chÛ bi¿t sao bây giÝ! Em s½ thiÇt 2.000 mù kim, nh°ng so sánh vÛi ti¿ng vang lëng cça em, sñ thiÇt thòi ó có là bao!".

Chaliapine thß dài nói: "Ông ráng ãi chút nïa trß l¡i coi... Ph£i, Ù nm giÝ, ông trß l¡i, may ra tôi có khá h¡n không".

Nm giÝ, ông Hurock trß l¡i, v«n có v» âu s§u l¯m. Ông l¡i cÑ nài xóa bÏ giao kèo và Chaliapine l¡i thß dài nói: "Này, thôi chút nïa ông trß l¡i xem sao. Có l½ nó s½ khá h¡n".

B£y giÝ r°ái; và chËu ca vÛi... iÁu kiÇn là ông b§u ph£i báo tr°Ûc cho công chúng hay r±ng va vì bË c£m m¡o, nên không °ãc tÑt giÍng nh° th°Ýng ngày. Ông Hurock héa làm nh° va muÑn, và sau cùng d¯t con "ngña con b¥t kham" ó ra sân kh¥u à °ãc hoan hô nh° vi bão nh° mÍi tÑi.

MÙt nhà tâm lý tré danh nói: "H¿t th£y chúng ta Áu c§n thiÇn c£m, nh° °ãc ng°Ýi khác khen, ho·c khuy¿n khích, ho·c an çi. Em bé ét tay hay u §u, vÙi vàng ch¡y l¡i chìa ra cho ng°Ýi lÛn th¥y, có khi l¡i tñ va §u vào cái gì cho u lên à °ãc ng°Ýi lÛn th°¡ng h¡i vuÑt ve. Ng°Ýi lÛn thì kà là dài dòng nhïng tai n¡n, bÇnh t­t cça mình và nh¥t là nhïng chi ti¿t trong lúc bË mÕ x». Nhïng tai hÍa ó có thiÇt hay t°ßng t°ãng cing v­y, loài ng°Ýi bao giÝ cing thích °ãc ng°Ýi khác th°¡ng tÛi mình:

V­y muÑn cho ng°Ýi khác theo ý mình, ta nên:

"TÏ r±ng ta có nhiÁu thiÇn c£m vÛi nhïng ý t°ßng cùng °Ûc vÍng cça hÍ".

ó là quy t¯c thé chín.

Ch°¡ng m°Ýi

Gãi nhïng tình c£m cao th°ãng

Jesses James là mÙt t°Ûng c°Ûp "n hàng" trên các xe lía và ánh phá các ngân hàng rÓi chia tiÁn cho các tá iÁn ß chung quanh y à chuÙc l¡i ruÙng mà hÍ túng thi¿u ã c§m cÑ. Ch¯c ch¯n y tñ cho y là ng°Ýi có lý t°ßng cao siêu cing nh° Dutch Schultz, Crowley biÇt danh "Hai Súng" và Al Capone sÑng sau y hai th¿ hÇ.

ThiÇt ra, h¿t th£y mÍi ng°Ýi - c£ ng°Ýi mà b¡n th¥y trong g°¡ng cça b¡n nïa - cing tñ quý trÍng mình, và c£m th¥y mình cao th°ãng ¡i Ù h¡n ng°Ýi.

Ông Pierpont Morgan nh­n th¥y r±ng hành Ùng cça loài ng°Ýi th°Ýng có hai nguyên do: mÙt nguyên do mà ng°Ýi ta gi¥u i - cái ó mÛi thiÇt; mÙt nguyên do mà ta khai ra vì nó có v» cao ¹p, áng khen.

Khi hành Ùng, suy tính, ng°Ýi ta chÉ nhÛ tÛi nguyên do thiÇt. Có bi¿t nguyên do ó, b¡n cing ch³ng c§n nh¯c tÛi làm chi.

Nh°ng vì con ng°Ýi ai cing nuôi mÙt lý t°ßng trong thâm tâm, nên °a núp sau cái nguyên do thiÇn mù. V­y muÑn °ãc lòng hÍ, b¡n chÉ nên thán th°ßng mà nh¯c tÛi nguyên do sau thôi!

Quy t¯c ó, b¡n cho r±ng trong th°¡ng mãi không áp dång °ãc chng? Xin b¡n Íc o¡n sau này:

Ông Farrell là chç mÙt biÇt thñ. Còn bÑn tháng nïa mÛi h¿t h¡n m°Ûn theo hãp Óng, mà ng°Ýi m°Ûn ã muÑn dÍn ngay i và cÑ nhiên òi hÏi giao kèo. BÑn tháng, m×i tháng 55 mù kim! C£ mùa hè thì hÍ m°Ûn à ß, rÓi bây giÝ, b¯t §u mùa ông, b×ng nhiên hÍ bÏ i!

Ông Farrell gi­n l¯m. Mùa này ai cing trÑn c£nh nhà quê, dÅ gì cho ng°Ýi khác m°Ûn °ãc?

Ông Farrell nói: "Tr°Ûc kia, n¿u g·p tr°Ýng hãp ó, tôi ã ch¡y l¡i ki¿m ng°Ýi m°Ûn nhà, biÃu ông ta Íc kù l¡i thà lÇ trong tÝ giao kèo. Tôi ã cho ông ta hay r±ng có muÑn dÍn i thì ph£i óng ngay m¥y tháng nhà cho h¿t h¡n, không có, tôi s½ °a ra tòa liÁn.

Nh°ng l§n này, tôi không nóng n£y: tôi suy ngh) và Ënh dùng mÙt thu­t khác. Tôi l¡i thm ông Doe, ng°Ýi m°Ûn nhà và nói vÛi ông ta:

"Ông Doe, tôi ã nh­n °ãc th° cça ông cho bi¿t ông s½ dÍn i, nh°ng thiÇt tình tôi không tin r±ng ông s½ i th­t.

NhiÁu nm kinh nghiÇm trong nghÁ ã giúp tôi hiÃu lòng ng°Ýi và mÛi trông th¥y ông, tôi ã bi¿t ngay ông là mÙt ng°Ýi trÍng lÝi héa và danh dñ. Tôi oán sai thì ây ông cé ch·t tay tôi i.

Tôi Á nghË vÛi ông nh° v§y. Ông suy ngh) vài ngày nïa, tÛi cuÑi tháng i. N¿u lúc ó, l¡i tr£ tiÁn nhà, ông còn nh¥t Ënh dÍn i thì tôi cam oan vÛi ông tôi s½ xin tuân ý ông. Tôi s½ Ã ông i và tñ nh­n r±ng tôi ã xét l§m ông. Nh°ng tôi s½ tin ch¯c r±ng ông là mÙt ng°Ýi giï lÝi cam k¿t".

RÓi, mùng mÙt tháng sau, ông Doe l¡i nhà tôi tr£ tiÁn nhà và cho hay, sau khi hÏi ý bà Doe, ông quy¿t Ënh ß l¡i. Vì hÍ ã th¥y r±ng chÉ có cách xí trí ó là không h¡i danh dñ thôi".

HÓi sinh tiÁn, Lord Northchiffe, mÙt trong nhïng ông vua báo chí Anh, th¥y trong mÙt sÑ báo in mÙt t¥m hình cça ông mà không °ãc hài lòng; ông bèn vi¿t th° cho chç nhiÇm tÝ báo. Có ph£i à nói: "Xin ông ëng cho in t¥m hình ó nïa, tôi không thích nó" không"?. Không. Ông gãi tÛi mÙt tình áng kính và r¥t trong s¡ch, tình con yêu và kính m¹. Ông nói: "Xin ông ëng à hÍ in t¥m hình ó nïa. Thân m«u tôi không thích nó".

John D. Rockefeller cing theo cách ó, khi ông muÑn xin nhà báo ëng chåp hình con ông. Ông không nói: "Tôi không muÑn r±ng hình cça chúng nó °ãc in trên báo". Không, ông gãi tÛi mÙt tình cao th°ãng và t¿ nhË: lòng muÑn che chß tr» em. Ông nói vÛi các nhà nhi¿p £nh r±ng: "Anh em còn l¡ chi viÇc ó... Anh em cing có tr» trong nhà... Anh em ch¯c hiÃu rõ r±ng con nít mà em qu£ng cáo quá, chÉ làm h° chúng...".

Ông Cyrus H.K.Curtis, chç nhiÇm hai tÝ t¡p chí lÛn nh¥t t¡i Mù "Tin téc chiÁu thé b£y" và "Phå nï nh­t báo", trong b°Ûc §u g·p nhiÁu khó khn.

ChÉ có tiÁn không, không ç då các vn s) có danh vi¿t giúp ông °ãc. Nh°ng ông ã khéo gãi nhïng tình c£m cao th°ãng nh¥t cça hÍ. Cô Louisa May Alcott, danh lúc ó vang lëng, chËu vi¿t giúp mÙt tÝ báo chí cça ông, vì ông héa xin °a tiÁn nhu­n bút là 100 mù kim, không ph£i à bi¿u cô mà à bi¿u mÙt hÙi thiÇn mà cô che chß.

Gãi nhïng tình c£m cao th°ãng

Nhïng ông hoài nghi ch¯c cãi l¡i:

"Ñi vÛi Northchiffe, hay Rockefeller hay mÙt nï vn s) a c£m thì hành Ùng nh° v­y °ãc l¯m. Nh°ng Ñi vÛi nhïng "quái v­t" nh° trong sÑ nhïng ng°Ýi m¯c nã tôi, thì tôi còn ngÝ k¿t qu£ l¯m"!

Các ông ¥y nói có l½ úng. MÙt vË thuÑc không trË °ãc h¿t mÍi bÇnh, hãp vÛi ng°Ýi này, ch°a nh¥t Ënh cing hãp vÛi ng°Ýi khác. N¿u ph°¡ng pháp cça b¡n có k¿t qu£ thì thay Õi nó làm chi? Còn n¿u trái l¡i, thì cé thí nghiÇm ph°¡ng pháp trên kia i, có thiÇt gì cho b¡n âu?

Dù sao i nïa, tôi tin r±ng Íc câu chuyÇn sau này do James L. Thomas, ã theo lÛp gi£ng cça tôi kà l¡i, b¡n s½ th¥y thú:

MÙt hãng xe h¡i có sáu khách hàng không chËu tr£ tiÁn sía xe. Nói cho úng cing không ph£i hÍ không chËu tr£: hÍ chÉ kêu nài r±ng hãng ã tính lÙn mà thôi. Mà chính hÍ ã ký tên b±ng lòng chËu giá tiÁn mà hãng ã tính vÛi hÍ tr°Ûc khi sía. Hãng bi¿t r±ng tính không lÙn. Nh°ng hãng l¡i qu£ quy¿t nói ra nh° v­y. ó là l×i §u tiên cça hãng.

RÓi hãng dùng ph°¡ng pháp này à thâu nhïng sÑ tiÁn ó. B¡n thí xét xem có thành công °ãc không?

1- Phòng k¿ toán sai mÙt nhân viên l¡i nhà sáu ông khách hàng ó, và không úp mß gì h¿t, nói ph¯t ngay là ¿n à "thâu sÑ tiÁn mà khách hàng thi¿u cça hãng të lâu".

2- Nhân viên ó còn nói r±ng hãng hoàn toàn có lý, không cãi gì °ãc nïa và nh° v­y ngh)a là khách hàng hoàn toàn l§m lÙn, không còn chÑi gì °ãc nïa.

3- Nhân viên ó còn làm cho khách hàng hiÃu r±ng nhïng kù s° cça hãng bi¿t rõ vÁ xe h¡i, c£ ngàn l§n h¡n khách. V­y thì tranh biÇn làm chi cho tÑn công ché?

4- K¿t qu£: tranh biÇn nhau hoài.

B¡n tin r±ng ph°¡ng pháp ó làm cho ng°Ýi thi¿u tiÁn chËu tr£ không? B¡n tñ áp °ãc câu ó.

Vå ó l±ng nh±ng nh° v­y và viên x¿p phòng k¿ toán tính kiÇn khách hàng thì may sao, chuyÇn tÛi tai ông chç. Ông này iÁu tra vÁ nhïng khách hàng °¡ng ng¡nh ó, thì th¥y të tr°Ûc tÛi nay hÍ tr£ sòng ph³ng l¯m. V­y ph£i có khuy¿t iÃm gì lÛn trong cách thâu tiÁn cça phòng k¿ toán ây. Ông bèn cho gÍi mÙt ng°Ýi giúp viÇc ông là ông James L.Thomas, và giao cho ông này công viÇc khó khn i thâu nhïng sÑ tiÁn ó.

Ông Thomas làm nh° sau này:

Ông nói:

"1. - Tôi bi¿t r±ng hãng chúng tôi tính tiÁn r¥t úng nh°ng iÁu ó tôi không nói ra. Tôi báo tr°Ûc cho khách hàng r±ng tôi s½ l¡i thm hÍ Ã bi¿t hãng cça tôi ã làm cho hÍ không hài lòng vì nguyên do gì; l§m lá hay s¡ sót ch× nào.

2. - Tôi cho hÍ bi¿t r±ng tôi sµn lòng nghe hÍ gi£ng gi£i rÓi sau mÛi cho bi¿t ý ki¿n cça tôi. Hãng chúng tôi cing có thà l§m lÙn °ãc l¯m.

3. - Tôi b£o hÍ r±ng không ai bi¿t rõ xe h¡i cça hÍ b±ng hÍ.

4. - Tôi à hÍ nói cho thÏa, và tÏ ra r¥t sµn lòng, r¥t chm chú nghe hÍ.

5. - Sau cùng, khi hÍ bình t)nh h¡n, bi¿t ph£i trái h¡n, tôi mÛi gãi lòng chính trñc và công b±ng cça hÍ.

Tôi b£o hÍ: "Tr°Ûc h¿t, tôi hoàn toàn Óng ý ông. Vå này do l×i chúng tôi, mÙt nhân viên cça chúng tôi ã qu¥y r§y ông và làm ông gi­n. ThiÇt áng ti¿c, và tôi thay m·t cho hãng, xin l×i ông. Nghe ông gi£ng gi£i, tôi nh­n th¥y ông kiên tâm và công b±ng l¯m. Vì tôi th¥y ông có nhïng éc tính ó, cho nên tôi mÛi dám xin ông giúp cho tôi mÙt viÇc là c­y ông sía l¡i ¡n hàng. ThiÇt ra, không ai làm viÇc ó úng h¡n ông nïa vì ông bi¿t rõ công viÇc h¡n h¿t. ây tiÁn sía chúng tôi tính nh° v­y ây. Xin ông tính l¡i, sía l¡i thiÇt c©n th­n, nh° ông là hÙi tr°ßng công ty chúng tôi v­y. RÓi ông Ënh sao, chúng tôi xin theo nh° v­y".

Ông khách hàng làm ra sao? Ông b±ng lòng tr£ h¿t c£ sÑ tiÁn, mÙt sÑ tiÁn quan trÍng. M¥y khách hàng khác cing v­y, trë mÙt ng°Ýi nh¥t Ënh không tr£ mÙt Óng nào h¿t. Và k¿t qu£ là c£ sáu vË b¥t mãn ó, trong hai nm sau, m×i vË mua giùm cho chúng tôi mÙt chi¿c xe h¡i mÛi".

Ông Thomas k¿t lu­n: "Kinh nghiÇm ã d¡y tôi r±ng, khi khách hàng không chËu tr£ mÙt sÑ tiÁn còn thi¿u mà không có cách nào tính cho ích xác °ãc thì tÑt h¡n h¿t, cé nh­n r±ng khách hàng ngay th³ng và có thiÇn ý i. Nói chung, thì ng°Ýi mua ph§n nhiÁu sòng ph³ng, chËu giï lÝi. R¥t hi¿m nhïng ng°Ýi ra ngoài lÇ ó. Và tôi tin ch¯c r±ng có g·p k» gian l­n i nïa thì mình cé coi hÍ nh° mÙt ng°Ýi ngay th³ng, thành th­t, hÍ s½ ng°ãng, không gian l­n nïa".

V­y muÑn °ãc ng°Ýi khác theo ý mình, nhiÁu khi nên theo quy t¯c thé m°Ýi:

Gãi tình c£m cao th°ãng cça hÍ"

Ch°¡ng M°Ýi MÙt

Kích thích thË giác và óc t°ßng t°ãng cça ng°Ýi

Cách ây m¥y nm, tÝ báo Philadelphie Evening Bulletin bË k» x¥u miÇng gièm pha, loan truyÁn r±ng bài vß ít, qu£ng cáo nhiÁu quá, không bÕ ích gì cho Ùc gi£ h¿t... Ph£i hành Ùng g¥p à ng°ng b·t cuÙc tuyên truyÁn phá ho¡i ó! Nh°ng làm cách nào bây giÝ?

Tòa so¡n c¯t trong mÙt sÑ th°Ýng t¥t c£ nhïng bài, không ph£i qu£ng cáo, ã ng trong mÙt ngày, x¿p ·t l¡i rÓi in thành mÙt cuÑn sách, nhan Á là "MÙt ngày". Sách dày 307 trang, b±ng mÙt cuÑn sách áng giá hai Óng. V­y mà t¥t c£ bài vß ó - tin téc, xã lu­n, tiÃu thuy¿t - tÝ báo ã ng trong mÙt ngày, và bán không ph£i là hai Óng mà hai xu.

Sñ c£i cách ó r¥t °ãc hoan nghênh: ng°Ýi ta th¥y tÝ báo có vô sÑ bài hay.

MÙt cuÑn sách ó ­p vào óc ng°Ýi ta mÙt cách m¡nh m½, vui v» và rõ ràng h¡n là c£ Ñng lý lu­n và con sÑ.

Vô sÑ xí nghiÇp hành Ùng nh° tÝ báo ó. Nhïng ng°Ýi bán máy l¡nh hiÇu Electrolux, muÑn cho ng°Ýi mua th¥y rõ và tin r±ng máy ó ch¡y không có mÙt ti¿ng Ùng, ánh cây qu¹t cho ng°Ýi mua nghe th¥y ti¿ng xòe lía trong khi máy l¡nh ang ch¡y...

MÙt hàng bán nón °ãc khách hàng hoan nghênh ·c biÇt, chÉ vì phân phát nhïng hóa måc có chï ký cça mÙt nï tài tí danh ti¿ng.

MÙt nhà qu£ng cáo chuyên môn ã nghiÇm r±ng, mÙt tç kính bày hàng °¡ng chuyÃn Ùng mà ngëng l¡i thì sÑ ng°Ýi éng coi rút m¥t tám chåc ph§n trm... Con chuÙt Mickey mà nhïng ai °a ho¡t hÍa Áu bi¿t, ã nÕi danh ¿n n×i có tên trong tñ iÃn mÛi, và mÙt hãng ch¿ t¡o Ó ch¡i, khéo lãi dång tên nó mà khÏi bË vá nã... MÙt công ty hàng không chÉ bày trong tç kính mÙt hình v½ l¡i úng nhïng bÙ ph­n iÁu khiÃn máy bay kiÃu Douglas mà làm cho không ngÛt ng°Ýi tå l¡i coi... Trong máy truyÁn thanh, mÙt nhà buôn kà mÙt cuÙc thi võ t°ßng t°ãng, giïa mÙt món hàng cça nhà ó vÛi mÙt món hàng cça nhà khác, mà làm cho nhïng nhà ¡i lý ph¥n khßi lên °ãc... ChÉ nhÝ ánh sáng cça mÙt ngÍn èn phóng x¡ sáng rñc c£ mÙt cía hàng bán k¹o, mà sÑ k¹o bán °ãc tng lên g¥p ôi... Hãng xe Chrysler cho nhïng con voi leo lên mui xe à thiên h¡ th¥y r±ng mui xe ch¯c ch¯n...

Hai ng°Ýi giÏi nh¥t trong nghÁ bán hàng chung nhau vi¿t mÙt cuÑn sách vÁ nghÇ thu­t då khách mua hàng. HÍ cho quay mÙt cuÙn phim em chi¿u trong hàng trm nhà buôn lÛn: Nhïng ng°Ýi bán hàng coi phim và hiÃu ngay nhïng iÁu nên làm và không nên làm trong nghÁ cça hÍ.

Chéng tÏ, phô bày mÙt chân lý ch°a ç. Ph£i làm cho sñ thñc linh Ùng, có thú vË, và kích thích ng°Ýi ta nïa mÛi °ãc. Chi¿u bóng có måc ích ó, truyÁn thanh cing có måc ích ó. Mà b¡n cing ph£i làm nh° v­y mÛi chi¿m °ãc sñ chú ý cça mÍi ng°Ýi.

Nhïng ng°Ýi bán hàng bi¿t rõ iÁu ó và ta ph£i b¯t ch°Ûc hÍ. MÙt nhà ch¿ thuÑc gi¿t chuÙt, phân phát cho nhïng ng°Ýi mua buôn, mÙt dång cå Ã bày hàng, trong ó có hai con chuÙt sÑng. Trong tu§n lÅ bày hai con chuÙt ó ra, sÑ hàng bán °ãc tng lên nm l§n.

MÙt hãng lÛn nÍ, ch¿ d§u th¡m phái ông James B.Boynton iÁu tra vÁ tình tr¡ng cça các mù ph©m (nh° ph¥n, son, d§u th¡m, kem) trên thË tr°Ýng vì có ng°Ýi báo tr°Ûc ch¯c ch¯n s½ có nhïng nhà c¡nh tranh phá giá các món ó.

Nhà kinh doanh ó không b±ng lòng cách ông Boynton iÁu tra. Ông này kà l¡i: "Ông ¥y chÉ trích nhïng ph°¡ng pháp tôi ã dùng. Tôi bênh vñc nhïng ph°¡ng pháp ó. Chúng tôi tranh biÇn. Sau cùng ông ta ph£i nh­n r±ng tôi có lý, nh°ng lúc ó tôi ph£i ra vÁ, không kËp cho ông ta bi¿t k¿t qu£ cuÙc iÁu tra cça tôi.

L§n sau l¡i, tôi không m¥t công °a con sÑ và d«n chéng làm chi. Tôi quy¿t Ënh kích thích óc t°ßng t°ãng cça ông.

Vô phòng gi¥y cça ông, tôi th¥y ông °¡ng b­n kêu iÇn tho¡i. Trong khi ông nói, tôi trút vali cça tôi lên trên m·t bàn: 32 lÍ kem thoa m·t, Áu cça nhïng hàng c¡nh tranh mà ông bi¿t.

Trên m×i lÍ, tôi ã dán mÙt mi¿ng gi¥y tóm t¯t, mÙt cách linh Ùng và rõ ràng, k¿t qu£ cça cuÙc iÁu tra cça tôi vÁ thé kem ó.

K¿t qu£ ra sao? Téc thì h¿t tranh biÇn. Ông ta c§m mÙt lÍ rÓi tÛi lÍ khác, Íc mi¿ng gi¥y; hÏi tôi vài câu rÓi chúng tôi trò chuyÇn thân m­t. Ông b±ng lòng l¯m. áng l½ cho tôi nói có 10 phút nh° l§n tr°Ûc thôi, thì ông giï tôi l¡i tÛi mÙt giÝ mà chúng tôi nói v«n ch°a h¿t chuyÇn.

Cing là nhïng tài liÇu l§n tr°Ûc, nh°ng l§n này tôi bi¿t kích thích thË giác và óc t°ßng t°ãng cça ông, mà k¿t qu£ khác xa nh° v­y ó!

V­y, muÑn cho ng°Ýi ta nghe theo b¡n, b¡n ph£i làm úng quy t¯c thé m°Ýi mÙt:

"Kích thích thË giác và óc t°ßng t°ãng cça hÍ".

Ch°¡ng M°Ýi hai

Khi mÍi cách Áu vô hiÇu b¡n hãy thí cách này xem sao

Charlesschwab, ng°Ýi tin c©n cça Andrew Carnegie, ông vua Thép, có mÙt ng°Ýi Ñc công à cho thã làm không h¿t sÑ công viÇc ã Ënh.

Ông Schwab hÏi ng°Ýi ó:

- Không hiÃu t¡i sao mÙt ng°Ýi có tài nh° th§y mà không làm cho nhân viên cça mình có mÙt nng lñc s£n xu¥t khá h¡n °ãc?

Ng°Ýi kia áp:

- Tôi cing không hiÃu t¡i sao nïa. Tôi ã dùng ç mÍi ch°Ûc: h¿t khuy¿n khích, rÓi kích thích, rÓi r§y m¯ng, chíi rça, dÍa uÕi... vô hiÇu.

Câu chuyÇn ó x£y ra hÓi chiÁu, tr°Ûc khi kíp làm êm tÛi x°ßng.

Ông Schwab nói:

- Th§y °a tôi mÙt cåc ph¥n. Ngày hôm nay Õ khuôn °ãc m¥y l§n?

- Sáu l§n.

Ch³ng nói, ch³ng r±ng, ông Schwab vi¿t sÑ 6 lên trên ¥t rÓi i.

Khi kíp làm êm tÛi, th¥y con sÑ, hÍ hÏi ngh)a gì v­y. Nhïng ng°Ýi thã khác áp: "Ông chç tÛi, hÏi chúng tôi, hôm nay Õ vô khuôn °ãc m¥y l§n; chúng tôi áp 6 l§n và ông vi¿t sÑ ó lên ¥t".

Sáng hôm sau, ông Schwab trß l¡i. Con sÑ 6 hôm tr°Ûc ã có ai bôi i, vi¿t con sÑ 7 thay vào.

Khi bÍn thã làm ngày tÛi, th¥y con sÑ 7. "A! Tåi làm êm tñ cho giÏi h¡n tåi mình sao! RÓi coi!". HÍ hng hái làm viÇc và h¿t ngày, hÍ Ã l¡i sau hÍ mÙt con sÑ "10" k¿ch xù và ng¡o nghÅ. Và cé m×i ngày m×i ti¿n nh° v­y...

Ch³ng bao lâu x°ßng ó, tr°Ûc kia s£n xu¥t th¥p nh¥t, bây giÝ éng §u trong nhà máy.

LÝi k¿t lu­n? ây, chính lÝi cça ông Charles Schwab nói:

"MuÑn có k¿t qu£, b¡n ph£i khuy¿n khích lòng ganh ua, không ph£i lòng ganh ua ti tiÇn à ki¿m tiÁn, mà mÙt lòng ganh ua cao th°ãng h¡n, lòng muÑn m×i ngày m×i ti¿n, ch³ng nhïng th¯ng ng°Ýi mà th¯ng c£ chính mình nïa".

Nhïng sñ thách Ñ nh° v­y bao giÝ cing kích thích °ãc mÙt cách ch¯c ch¯n nhïng ng°Ýi có tâm huy¿t.

Không có mÙt cuÙc thách Ñ nh° v­y. Theodore Roosevelt không khi nào làm TÕng thÑng Huê Kó °ãc.

MÛi ¡i th¯ng °ãc quân Y Pha Nho ß £o Cu ba vÁ, "kõ s) vô úy" ã °ãc b§u ngay làm ThÑng Ñc Nïu ¯Ûc. Nhïng k» thù cça ông ki¿m chuyÇn r±ng ông chÉ là mÙt k» ngå c° và nh° v­y không ç iÁu kiÇn °ãc b§u làm thÑng Ñc. Ông sã hãi, muÑn rút ¡n éng cí ra. Lúc ó, Thomas Collier Platt thách ông b±ng mÙt giÍng sang s£ng giïa hÙi nghË: "VË anh hùng ß núi San Juan mà nhút nhát nh° v­y sao?".

Roosevelt téc khí, chËu tranh ¥u... VÁ sau ra sao trong sí ã có chép. Không nhïng lÝi thách Ñ ã thay Õi c£ Ýi ông mà còn có £nh h°ßng lÛn tÛi t°¡ng lai cça quÑc gia nïa.

Al Smith cing nh° Charles Schwab, nh° Platt, bi¿t rõ nng lñc vô biên cça sñ khêu gãi téc khí.

HÓi ông còn làm ThÑng Ñc Nïu ¯Ûc, nhà khám Sing Sing thi¿u ng°Ýi giám Ñc. Trong công viÇc ó, ã có nhiÁu sñ l¡m dång, nhiÁu sñ Ói b¡i... Ph£i ·t vào ch× ó mÙt ng°Ýi c°¡ng quy¿t, gang thép mÛi °ãc.

Nh°ng ki¿m ai ây?... Al Smith cho gÍi Lewis E. Lawes coi khám New Hampton l¡i. Khi Lawes tÛi, ông hÏi b±ng mÙt giÍng vui v»: "Sao? Tôi à ông giám Ñc khám Sing Sing, ông ngh) sao? Ph£i có mÙt ng°Ýi giÏi mÛi °ãc".

Lawes sïng sÝ, không bi¿t áp ra sao. Ông bi¿t rõ nhïng nguy hiÃm t¡i khám Sing Sing và chéc ó không vïng vàng gì; muÑn yên thân ph£i bi¿t theo chiÁu gió cça chính trË.

Các ông giám Ñc khám Sing Sing không giï chéc lâu bao giÝ. Có ông ß vÏn v¹n có ba tu§n. Ông Lawes chÉ muÑn mÙt n¡i nào ch¯c ch¯n. Có nên thí liÁu hay không? Ông Smith th¥y do dñ nh° v­y, ng£ l°ng trên gh¿, mÉm c°Ýi nói: "Này ông b¡n, tôi bi¿t là ông sã. Khám ó khó l¯m. ChÉ có mÙt ng°Ýi ¡i tài mÛi giï vïng °ãc Ëa vË ó".

Ông Smith ã dùng cách thách Ñ. Téc thì ông Lawes th¥y ham thích, muÑn làm mÙt viÇc mà chÉ mÙt ng°Ýi ¡i tài mÛi làm nÕi.

Ông nh­n lÝi và... giï chéc giám Ñc khám Sing Sing r¥t lâu. Ho¡n Ó cça ông rñc rá. Ông vi¿t mÙt cuÑn sách: "Hai v¡n nm ß Sing Sing" °ãc hoan nghênh vô cùng, diÅn thuy¿t nhiÁu l§n tr°Ûc máy truyÁn thanh vÁ Ýi sÑng trong các khám. Ph°¡ng pháp thu§n hóa tÙi nhân cça ông ã có nhïng k¿t qu£ dË th°Ýng.

Harvey Firestone, nhà sáng nghiÇp mÙt kiÃu vÏ xe h¡i, nói: "Tôi ã nghiÇm th¥y r±ng tiÁn b¡c không ç ràng buÙc ng°Ýi có tâm huy¿t. HÍ am mê sñ m¡o hiÃm, sñ tranh ¥u h¡n. Nhïng k» °a thành công, Áu °a nhïng c¡ hÙi làm rá ràng giá trË cça hÍ, nhïng dËp à ti¿n tÛi và à th¯ng. T¥t c£ nhïng cuÙc c¡nh tranh Áu chÉ có m×i mÙt nguyên Ùng lñc sau này: ý muÑn v°ãt k» khác và tÏ giá trË cça mình ra".

V­y muÑn d«n då nhïng ng°Ýi có tâm huy¿t, h¡ng ng°Ýi có chân giá trË, b¡n hãy:

"Thách Ñ hÍ, khêu gãi téc khí cça hÍ".

ó là quy t¯c thé 12.

M°Ýi hai cách làm cho ng°Ýi khác nghe theo mình

1. ChÉ có m×i mÙt cách th¯ng trong mÙt cuÙc tranh biÇn, là tránh nó i.

2. TrÍng ý ki¿n cça ng°Ýi. ëng bao giÝ b£o hÍ r±ng hÍ l§m.

3. N¿u b¡n l§m, thì b¡n vui v» nh­n ngay i.

4. Nên ôn tÓn ngÍt ngào, không nên xµng.

5. ·t nhïng câu v¥n làm sao cho tñ nhiên ng°Ýi ta ph£i áp "có".

6. Ã ng°Ýi ta nói cho thÏa thích i.

7. Ã cho hÍ tin r±ng, chính hÍ phát khßi ra ý ki¿n mà b¡n ã d«n khßi ra cho hÍ.

8. Thành th­t g¯ng séc xét theo quan iÃm cça ng°Ýi.

9. Ai cing thèm khát °ãc ng°Ýi khác quý m¿n, hiÃu bi¿t và th°¡ng h¡i mình nïa. V­y b¡n t·ng hÍ nhïng thé ó i.

10. Gãi tÛi tình c£m cao th°ãng cça ng°Ýi.

11. Kích thích thË giác và óc t°ßng t°ãng.

12. Thách Ñ khêu gãi téc khí nhïng ng°Ýi có tâm huy¿t

Sía tính ng°Ýi mà không làm cho hÍ ph­t ý

Ph§n IV Ch°¡ng MÙt

N¿u b¡n b¯t buÙc ph£i chÉ trích, thì xin b¡n b¯t §u nh° sau này

HÓi Calvin Coolidge còn làm TÕng thÑng Huê Kó, mÙt ng°Ýi b¡n tôi °ãc mÝi l¡i B¡ch cung, vô phòng ông vëa úng lúc ông nói vÛi cô th° ký cça ông r±ng: "Chi¿c áo cô b­n hôm nay thiÇt ¹p... Cô có duyên l¯m...".

Ông vÑn ít nói. Ch°a bao giÝ ng°Ýi ta nghe ông khen nhïng ng°Ýi giúp viÇc ông nh° v­y. ThiÇt l¡ lùng, thiÇt b¥t ngÝ, tÛi n×i cô th° ký th¹n thùng Ï m·t lên.

Ông Coolidge nói ti¿p: "LÝi tôi khen ó, cô ëng l¥y làm tñ phå l¯m; tôi chÉ muÑn làm vui lòng cô thôi... Të nay tôi muÑn khi ánh máy, cô Ã ý tÛi nhïng d¥u ch¥m câu h¡n chút nïa".

Ph°¡ng pháp ó tuy kém kín áo, nh°ng tâm lý th­t sâu s¯c. Sau khi °ãc nghe lÝi khen rÓi, ta th¥y nhïng lÝi trách không khó chËu l¯m.

Ng°Ýi thã hÛt tóc, thoa xà bông thiÇt kù rÓi mÛi c¡o râu.

Ph°¡ng pháp ó, ông Mc. Kinley dùng nm 1896; khi ông dñ bË cuÙc v­n Ùng tuyÃn cí cça ông à làm TÕng thÑng. MÙt trong nhïng ng°Ýi cÙng tác vÛi ông, vi¿t mÙt bài diÅn vn mà ng°Ýi ¥y tñ cho r±ng hùng hÓn b±ng t¥t c£ nhïng bài cça Cicéron, Démosthène và Daniel Webster hãp l¡i.

V» tñ ¯c hiÇn trên m·t, ng°Ýi ó Íc cho ông Mc. Kinley nghe tác ph©m b¥t hç cça mình. ThiÇt ra bài ó có giá trË, nh°ng dùng không úng tr°Ýng hãp, s½ làm cho ng°Ýi ta la ó, ph£n Ñi, ch¿ giÅu, nh°ng ông Mc. Kinley không muÑn ph¡m lòng tñ ái, cing không muÑn làm cåt héng ng°Ýi ó. Nh°ng dù sao cing ph£i chê. Ông xí trí khéo léo nh° v§y; ông khen lÛn:

"Bài diÅn vn cça anh thiÇt hay; áng khen l¯m; không ai làm h¡n °ãc. Trong nhiÁu tr°Ýng hãp, mÙt bài nh° v­y c§n l¯m. Nh°ng trong tr°Ýng hãp này, nó có thiÇt là thích hãp không? M·c d§u lÝi l½ hïu lý và ôn tÓn, ta cing nên oán tr°Ûc nó s½ có ti¿ng vang gì trong £ng chúng ta. Anh vÁ nhà i, vi¿t cho tôi bài khác phÏng theo nhïng ý ki¿n ây này, rÓi anh gßi cho tôi mÙt b£n nhé".

Ng°Ýi kia vâng lÝi, theo ý ông và có công giúp ông nhiÁu nh¥t trong cuÙc v­n Ùng b§u cí ó.

D°Ûi ây là mÙt béc th° mà TÕng thÑng Lincoln vi¿t ngày 26-4-1863, trong giÝ en tÑi nh¥t cça cuÙc Nam B¯c chi¿n tranh. ã 18 tháng rÓi, nhïng ¡i t°Ûng cça Ngài c§m §u quân Ùi miÁn B¯c thua h¿t tr­n này tÛi tr­n khác. ThiÇt là mÙt cuÙc âm chém vô lý và vô ích. C£ ngàn lính ào ngi. Dân tình ho£ng sã. Chính £ng CÙng hòa cing ph£n kháng, òi Ngài të chéc. Ngài nói: "Chúng ta ß ngay bÝ mÙt vñc th³m. Th°ãng ¿ hình nh° cing ghét bÏ chúng ta và tôi không còn mÙt m§m hy vÍng nào h¿t!".

¡i t°Ûng Hooker ã có nhïng l§m l×i n·ng và TÕng thÑng muÑn sía trË ng°Ýi hïu dõng vô m°u c§m v­n m¡ng cça c£ mÙt dân tÙc ó. V­y mà tr°Ûc khi chÉ trích, Ngài khen Hooker ra sao? L§m l×i cça ¡i t°Ûng r¥t n·ng mà Ngài không nói tÛi ngay b±ng mÙt cách tàn nh«n. Ngài chÉ r¥t ôn tÓn nói: "Ông ã làm vài viÇc mà tôi không °ãc hoàn toàn vëa ý...". ThiÇt là nhã nh·n và lËch thiÇp!

ây, béc th° ó ây:

"Tôi ã Ã ông c§m §u ¡o binh Potomac. Khi quy¿t Ënh nh° v­y, t¥t nhiên tôi ã cn cé vào nhïng lý l½ vïng vàng. Nh°ng tôi không ph£i cho ông hay r±ng ông ã làm vài iÁu mà tôi không °ãc hoàn toàn vëa ý.

Tôi tin r±ng ông là mÙt quân nhân can £m và có tài dång binh. Tñ nhiên, tôi trÍng nhïng tài ba éc tính ó.

Tôi cing tin r±ng ông không vëa c§m quân, vëa làm chính trË, mà nh° v­y là ph£i. Ông có éc tñ tin, éc ó quý l¯m, n¿u không ph£i là c§n thi¿t.

Ông có xa vÍng. Xa vÍng mà giï °ãc trong nhïng giÛi h¡n cho vëa ph£i thì tÑt nhiÁu h¡n là h¡i. Nh°ng tôi bi¿t r±ng xa vÍng cça ông ã °a ông tÛi sñ dùng ç mÍi cách à c£n trß ¡i t°Ûng Burnside; nh° v­y ông ã làm h¡i lÛn cho n°Ûc chúng ta và cho mÙt ng°Ýi b¡n c§m quân áng trÍng và áng khen cça ông.

MÛi rÓi ông có nói - tôi bi¿t ch¯c nh° v­y - r±ng quân Ùi và chính phç Áu c§n có mÙt ng°Ýi Ùc tài c§m §u.

Không ph£i vì ông có ý t°ßng ó mà tôi tin dùng ông. Chính ra, dù ông có ý t°ßng ó, tôi cing v«n có gan dùng ông. Ông cing hiÃu v­y ché?

ChÉ nhïng ¡i t°Ûng th¯ng tr­n mÛi có thà òi làm nhà Ùc tài °ãc. Bây giÝ tôi hãy xin ông th¯ng tr­n tr°Ûc ã, còn v¥n Á Ùc tài, chúng ta s½ bàn sau.

Chính phç s½ h¿t séc bênh vñc ông, ngh)a là không h¡n cing không kém các ¡i t°Ûng khác. Nh°ng tôi ng¡i r±ng cái phong trào chÉ trích và nghi ngÝ các vË chÉ huy mà ông r£i rác trong quân Ùi s½ trß l¡i h¡i ông. Tôi s½ h¿t séc giúp ông à triÇt cái thói ó i.

Quân Ùi mà có tinh th§n ó thì ông - mà c£ Nã Phá Luân tái sinh nïa - cing không thà b¯t hÍ g¯ng séc °ãc. Ông nên coi chëng hïu dõng vô m°u. Nh°ng ông ph£i c°¡ng quy¿t; luôn luôn dång tâm mãnh ti¿n và em ¡i th¯ng vÁ cho chúng tôi".

Tôi hiÃu b¡n l¯m. B¡n không ph£i là mÙt Coolidge, mÙt Mc. Kinley hay mÙt Lincoln. iÁu b¡n muÑn bi¿t là làm sao áp dång ph°¡ng pháp ó vào công viÇc làm n hàng ngày °ãc. ây, xin b¡n nghe chuyÇn ông Gaw, ki¿n trúc s° giúp viÇc cho mÙt hãng th§u khoán lÛn vÁ nhà cía.

Ông Gaw là mÙt ng°Ýi th°Ýng nh° b¡n và tôi.

Hãng cça ông c­y ông c¥t ß Philadelphie mÙt ngôi nhà lÛn, h¹n ph£i cho xong mÙt thÝi h¡n nh¥t Ënh. MÍi viÇc ti¿n hành thu­n tiÇn. Nhà c¥t g§n xong rÓi thì thình lình nhà ch¿ t¡o nhïng Ó Óng à trang hoàng phía tr°Ûc nhà, cho hay r±ng không giao nhïng Ó Óng ó y h¹n °ãc. Sao? C£ mÙt tòa nhà vì v­y mà ph£i trÅ sao? Ph£i bÓi th°Ýng lÛn và sai h¹n, s½ l× vÑn lÛn, bao nhiêu sñ khó khn! Mà chÉ vì m×i mÙt ng°Ýi!

GÍi iÇn tho¡i... Tranh biÇn... trách m¯ng... Áu vô hiÇu. Hãng bèn sai ông Gaw l¡i Nïu ¯Ûc vô t­n hang à làm xiêu lòng con cÍp ó.

Khi ông vô phòng gi¥y nhà ch¿ t¡o ó, ông nói:

"Ông có bi¿t r±ng ß Brooklyn này, không có ai trùng tên vÛi ông không?".

Ng°Ýi kia ng¡c nhiên: "Không, tôi không hay ¥y". Ông Gaw ti¿p: "Tôi cing mÛi hay ây, khi ki¿m Ëa chÉ cça ông trong iÇn tho¡i niên giám".

Nhà ch¿ t¡o l¥y cuÑn niên giám và tìm ki¿m kù l°áng, rÓi nói vÛi mÙt giÍng tñ ¯c rõ rÇt:

"Qu£ th­t tên tôi h¡i l¡. HÍ tôi gÑc ß Hòa Lan qua c° trú ß ây g§n °ãc hai trm nm rÓi".

Trong vài phút, ông ta vui v» kà vÁ cha m¹ và tÕ tiên ông. Khi ông ta nói xong, ông Gaw khen nhà máy cça ông ta và k¿t lu­n:

- Nhà máy ó vào h¡ng s¡ch s½ nh¥t, khéo tÕ chéc nh¥t trong sÑ các nhà máy mà tôi ã °ãc th¥y.

Nhà kù nghÇ nói:

- Tôi ã suÑt Ýi dñng nó lên, sía sang nó và tôi l¥y làm tñ ¯c vì nó l¯m... Ông muÑn i thm các x°ßng cça tôi không?

Ông Gaw, të §u ¿n cuÑi tr§m trÓ khen máy móc, ph°¡ng pháp làm viÇc và gi£ng gi£i t¡i sao ông cho là h¡n nhïng n¡i khác. Ông nh­n th¥y vài bÙ ph­n ·c biÇt: nhà kù nghÇ khoe tñ ông ta sáng t¡o ra và t£ tÉ mÉ vÁ nhïng Ùng tác cça nó ra sao.

Sau cùng, ông ta cÑ mÝi ông Gaw dùng bïa tr°a vÛi ông ta. B¡n nh­n kù, të âu tÛi ó, ch°a có nía lÝi vÁ måc ích cça cuÙc thm vi¿ng.

Sau bïa, nhà kù nghÇ nói: "Thôi nói vÁ viÇc ông i. T¥t nhiên tôi hiÃu t¡i sao ông l¡i ây. Tôi không ngÝ r±ng ông nói chuyÇn vui v» nh° v­y. Ông có thà trß vÁ Philadelphie. Tôi héa vÛi ông r±ng nhïng Ó Óng cça ông s½ làm và giao úng h¹n, dù tôi ph£i ng°ng h¿t th£y nhïng công viÇc khác l¡i".

Ông Gaw không òi mà °ãc. Nhà kù nghÇ giï lÝi héa và tòa nhà c¥t xong úng h¹n.

N¿u ông Gaw dùng nhïng ph°¡ng pháp kËch liÇt mà ng°Ýi ta th°Ýng dùng trong nhïng tr°Ýng hãp ó thì có trôi ch£y °ãc nh° v­y không?

V­y, muÑn c£i thiÇn ng°Ýi mà không làm cho ng°Ýi ó ph­t ý, gi­n dï, b¡n hãy:

"B¯t §u câu chuyÇn b±ng cách t·ng ng°Ýi ó vài lÝi khen thành th­t".

ó là quy t¯c thé nh¥t.

Chuong 2

ChÉ trích cách nào mà khÏi gây thù oán?

Charles Schwab, cánh tay m·t cça Andrew Carnegie, ông vua Thép, nhÝ thiÇp th¿ mà khéo ngo¡i giao mà °ãc h¿t th£y mÍi ng°Ýi quý m¿n. MÙt buÕi tr°a, có viÇc i qua các x°ßng cça ông, ông b¯t g·p mÙt nhóm thã °¡ng hút thuÑc, mà ngay trên §u hÍ có t¥m b£ng Á "C¥m hút thuÑc". Ông Schwab xí trí ra sao? Ông có chÉ t¥m b£ng mà la lên: "Các anh không bi¿t Íc ra sao?". Không! Ai kia thì xí sñ nh° v­y, ché ông Schwab thì không bao giÝ. Ông l¡i g§n hÍ, °a cho m×i ng°Ýi mÙt i¿u xì gà rÓi nói: "Xin anh em vui lòng ra ngoài kia hút".

Nhóm thã hiÃu r±ng ông bi¿t hÍ ã ph¡m lu­t cça x°ßng nên nh¯c khéo hÍ. HÍ càng quý m¿n ông, vì ch³ng nhïng ông không £ Ùng tÛi iÁu lÇ, còn mÝi hÍ hút thuÑc, làm cho hÍ c£m Ùng mà th¥y ông nà nang hÍ. Ai mà không m¿n mÙt ng°Ýi nh° v­y?

John Wanamaker, là chç nhiÇm cía hàng lÛn trong tÉnh Philadelphie, cing dùng ph°¡ng pháp ó. Ông có thói quen m×i ngày i d¡o qua h¿t các gian hàng cça ông. MÙt l§n ông th¥y mÙt bà khách éng ãi t¡i mÙt gian hàng mà ch³ng ai ti¿p bà h¿t. Các cô bán hàng còn m£i c°Ýi gián, chuyÇn trò trong mÙt xó. Ông Wanamaker không nói chi h¿t, nh¹ nhàng ti¿n l¡i qu§y hàng, ích thân ti¿p bà khách hàng, rÓi em giao món hàng bà ã lña cho mÙt cô làm công à gói l¡i... o¡n ti¿p tåc i.

MÙt vË måc s° nÕi danh ß Huê Kó, ông Lyman Abbott, khi nh­n chéc, ph£i ng àn thuy¿t pháp tÏ ý ai i¿u và ca tång công éc vË måc s° tiÁn nhiÇm mà hÓi sanh tiÁn vÑn có tài hùng biÇn.

Vì quy¿t tâm tÏ tài, ông ra công gÍt giia bài thuy¿t pháp cça ông còn tÉ mÉ h¡n vn s) Flaubert nïa. Khi vi¿t xong, ông Íc cho bà måc s° nghe. Bài ó ch³ng hay ho gì, cing nh° ph§n nhiÁu nhïng bài diÅn vn so¡n sµn.

Bà Abbott, n¿u vång xí, ¯t ã nói: "Này, mình, bài ó tÇ quá... không °ãc âu!... Thiên h¡ s½ ngç gåc m¥t. Nó tràng giang ¡i h£i nh° mÙt bÙ bách khoa tñ iÃn v­y. Mình thuy¿t giáo ã lâu rÓi mà sao còn dß v­y? Thì mình cé nói tñ nhiên, dùng ngôn ngï cça mÍi ng°Ýi có h¡n không? N¿u mình Íc bài ó ra, thì s½ tai h¡i cho mình l¯m a!...".

Bà måc s° có thà nói nh° v­y °ãc. Nh°ng rÓi s½ x£y ra sñ chi, ch¯c b¡n ã oán °ãc. Chính bà cing bi¿t v­y nïa. Cho nên bà chÉ nói r±ng bài diÅn vn ó, n¿u cho ng vô T¡p chí B¯c Mù thì tuyÇt. Ngh)a là bà kín áo vëa khen, vëa chê bai ó không thích hãp vÛi công viÇc thuy¿t giáo. Ông Lyman Abbott hiÃu ý, xé bài vn ã tÑn nhiÁu công ó và ch³ng c§n so¡n tr°Ûc, ông ng àn thuy¿t giáo.

V­y, muÑn thay Õi hành Ùng cça mÙt ng°Ýi mà không làm ph­t ý hÍ và cing không gây thù oán:

B¡n hãy nói ý cho hÍ hiÃu l×i cça hÍ.

ó là quy t¯c thé hai

Ch°¡ng Ba

Hãy tñ cáo l×i tr°Ûc ã

Cách ây vài nm, cháu gái tôi, Joséphine Carnegie, rÝi quê h°¡ng tÛi làm th° ký cho tôi t¡i Nïu ¯Ûc. HÓi ó cháu 19 tuÕi, mÛi ß tr°Ýng ra, ngh)a là không có mÙt chút xíu kinh nghiÇm nào vÁ th°¡ng mãi. HiÇn nay cháu ã trß nên mÙt trong nhïng th° ký hoàn toàn nh¥t mà tôi °ãc bi¿t. Nh°ng hÓi mÛi °?... HÓi mÛi thì cháu... còn c§n ph£i hÍc r¥t nhiÁu.

MÙt hôm, tôi ã Ënh r§y cháu, nh°ng suy ngh) l¡i, tñ nhç: "Khoan ã, Dale Carnegie à... TuÕi anh g¥p ôi tuÕi nó. Anh kinh nghiÇm c£ v¡n l§n h¡n nó. Anh b¯t nó có quan iÃm cça anh, có trí xét oán cça anh sao °ãc, tuy r±ng anh còn t§m th°Ýng l¯m ¥y! NhÛ l¡i chút coi! HÓi anh 19 tuÕi, anh ã làm nhïng chi nhÉ? Anh có nhÛ ã làm viÇc ó... rÓi viÇc ó nïa không...?".

Sau khi cân nh¯c kù, mÙt cách chân thành và vô t°, tôi ph£i k¿t lu­n r±ng cháu Joséphine còn giÏi h¡n tôi khi tôi b±ng tuÕi cháu, mà tôi ph£i thú nh­n r±ng nh° v­y không ph£i là mÙt lÝi khen cháu âu.

Nh°ng l§n sau, m×i khi tôi b¯t buÙc ph£i r§y cháu, tôi b¯t §u nh° v§y: "Cháu ã l§m l×i, nh°ng có TrÝi Ph­t bi¿t cho, hÓi x°a chú còn l§m l×i n·ng h¡n cháu nhiÁu. Ph£i lÛn tuÕi mÛi bi¿t xét oán °ãc. HÓi chú b±ng tuÕi cháu, chú vô lý h¡n cháu nhiÁu. Chú ã làm nhiÁu cái b­y ¿n n×i chú không dám chÉ trích mÙt ai h¿t. Nh°ng, cháu thí ngh) giá làm nh° v§y, có ph£i khôn h¡n không?...".

N¿u ta khiêm tÑn nh­n tr°Ûc r±ng ta cing ch³ng hoàn toàn gì rÓi mÛi trách k» khác, thì k» ó không th¥y khó chËu l¯m.

VË V°¡ng h§u khôn khéo Von Bulow ã hiÃu ph°¡ng pháp ó là quan trÍng të nm 1909. Lúc ó ông làm TÃ t°Ûng d°Ûi triÁu Hoàng ¿ Guillaume II, vË Hoàng ¿ cuÑi cùng cça n°Ûc éc, ng¡o m¡n, kiêu cng th°Ýng tñ khoe r±ng låc quân và h£i quân cça mình ç séc "ánh tan li mèo rëng".

MÙt chuyÇn l¡ lùng x£y ra, Hoàng ¿ tuyên bÑ nhïng lÝi không thà t°ßng t°ãng °ãc, làm rung Ùng c£ châu Âu và vang lên kh¯p bÑn ph°¡ng trÝi. Nhïng lÝi iên rÓ hãm h)nh và vång d¡i ó, ông tuyên bÑ giïa công chúng, trong khi ông qua thm Anh hoàng; ông l¡i cho phép tÝ báo Anh Daily Telegraph công bÑ lên m·t báo nïa.

Ông tuyên bÑ r±ng ông là ng°Ýi éc Ùc nh¥t có c£m tình vÛi ng°Ýi Anh, r±ng ông s½ tng c°Ýng h£i quân cça ông à chÑng vÛi Nh­t B£n, r±ng chÉ nhÝ sñ can thiÇp cça ông mà Anh quÑc mÛi khÏi bË è b¹p d°Ûi sñ ô hÙ cça Nga, Pháp, r±ng Anh th¯ng °ãc quân Boers ß Nam Phi là nhÝ tr­n Ó cça ông, và còn nhiÁu h¡n nïa...

Të 100 nm, ch°a th¥y ông vua nào giïa thÝi bình mà tuyên bÑ nhïng lÝi l¡ lùng nh° v­y. C£ châu Âu gi­n dï Ón ào, nh° b§y ong v½ vá tÕ. N°Ûc Anh khích nÙ sôi nÕi. Các nhà chính trË éc ho£ng sã. Giïa sñ kinh ng¡c cça mÍi ng°Ýi, Hoàng ¿ âm ho£ng, c­y V°¡ng h§u Von Bulow nh­n giùm h¿t trách nhiÇm thay vua. Ông muÑn TÃ t°Ûng bÑ cáo r±ng chính TÃ t°Ûng ã khuyên ông tuyên bÑ nhïng lÝi l¡ lùng ó.

Von Bulow cãi:

- Tâu BÇ h¡, th§n t°ßng không mÙt ng°Ýi nào ß Anh cing nh° ß éc, l¡i có thà tin r±ng th§n ã khuyên BÇ h¡ nh° v­y °ãc.

Ch°a dét lÝi thì Von Bulow ã tñ bi¿t mình lá lÝi. Hoàng ¿ ùng ùng c¡n gi­n:

"Thì ng°¡i nói ph¯t r±ng ng°¡i coi ta ngu nh° lëa, ã làm nhïng l×i mà ng°¡i, ng°¡i không khi nào làm!".

Von Bulow bi¿t r±ng áng l½ ph£i khen tr°Ûc ã rÓi mÛi chê, nh°ng trÅ quá rÓi, chÉ còn m×i mÙt cách vÛt vát là: ã lá chê tr°Ûc thì ph£i khen sau v­y; và nng lñc cça lÝi khen thiÇt m¡nh, k¿t qu£ dË th°Ýng:

TÃ t°Ûng kính c©n tr£ lÝi:

"Th§n âu dám có ý ó. BÇ h¡ h¡n th§n vÁ nhiÁu ph°¡ng diÇn. Không nhïng h¡n vÁ v¥n Á binh bË và h£i quân - iÁu ó ã ành - mà h¡n c£ vÁ khoa v­t lý hÍc nïa. Th§n ã tëng khâm phåc nghe BÇ h¡ gi£ng vÁ phong vi biÃu, vÁ vô tuy¿n iÇn tín ho·c vÁ quang tuy¿n X nïa. Th§n tñ th¥y x¥u hÕ, vì ch³ng bi¿t chút chi vÁ hóa hÍc và v­t lý hÍc, không thà phân tích °ãc mÙt v¥n Á gi£n dË nh¥t cça khoa hÍc. Nh°ng bù vào ó, th§n cing bi¿t chút ít vÁ sí ký và có l½ có vài éc tính kh£ d) có thà dùng °ãc trong chánh trË và ngo¡i giao".

Hoàng ¿ t°¡i nh° hoa. Von Bulow tñ nhún à khen ngãi, biÃu d°¡ng Ng°Ýi, và Hoàng ¿ ¡i xá cho h¿t, vui v» truyÁn: "Tr«m và ng°¡i không nên rÝi nhau. Tr«m ã ch³ng nói r±ng Tr«m và ng°¡i bÕ sung l«n cho nhau sao? .

RÓi Hoàng ¿ si¿t ch·t tay Von Bulow, không ph£i mÙt mà nhiÁu l§n, Guillaume II ã xúc Ùng tÛi n×i, trong ngày ó, có l§n gi¡ hai qu£ ¥m lên nói:

"N¿u k» nào ó nói b¥t kó iÁu gì xúc ph¡m tÛi V°¡ng h§u Von Bulow, thì Tr«m s½ thoi vào m·t nó!".

Von Bulow ã bi¿t chïa l×i l¡i liÁn. Nh°ng con cáo già ó cing ã l§m lá; áng l½ là ph£i b¯t §u tñ cáo nhïng khuy¿t iÃm cça mình và ca tång Guillaume II ã, thì ông ã lá tÏ tr°Ûc r±ng ông chê vua vång d¡i không bi¿t giï gìn lÝi nói.

ChÉ có vài lÝi tñ nhún và khen ngãi mà Von Bulow ã làm cho mÙt ông vua kiêu cng °¡ng bË xúc ph¡m bi¿n thành mÙt b¡n thân, t­n tâm vÛi mình. Ph°¡ng pháp ó Ñi vÛi mÙt vË Hoàng ¿ còn có hiÇu qu£ nh° v­y, thì b¡n thí t°ßng t°ãng Ñi vÛi chúng mình ây, còn hiÇu qu£ tÛi âu. Sñ nhin nh·n và bi¿t khâm phåc, khéo dùng cho vëa ph£i và úng tr°Ýng hãp, giúp chúng ta làm °ãc nhïng viÇc phi th°Ýng trong Ýi chúng ta.

V­y muÑn thay Õi thái Ù cça ng°Ýi khác mà không làm cho hÍ ph­t ý, gi­n dï, b¡n ph£i theo quy t¯c thé ba sau này:

Tr°Ûc khi chÉ trích ai, b¡n hãy tñ thú nh­n nhïng khuy¿t iÃm cça b¡n ã".

Ch°¡ng BÑn

ëng ra lÇnh

MÙt ng°Ýi, trong ba nm làm viÇc chung mÙt phòng vÛi nhà kinh t¿ hÍc tré danh Owen D. Young, ng°Ýi ã l­p ra k¿ ho¡ch Young, nói r±ng không hÁ nghe th¥y ông ra lÇnh cho ai h¿t. Ông Young chÉ b£o, Á nghË, tuyÇt nhiên không truyÁn lÇnh. Ch³ng h¡n không khi nào ông nói: "Làm cái này", "Làm cái kia...", "ëng làm cái này hay cái kia". Không, ông nói: "Th§y có thà nghiên céu viÇc này °ãc...", "Th§y cho r±ng nh° v­y nên không?". Sau khi Íc cho ng°Ýi ta ánh máy mÙt béc th°, ông th°Ýng hÏi các ng°Ýi giúp viÇc ông: "Nh° v­y °ãc không? Khi ng°Ýi giúp viÇc trình ông b£n th£o mÙt béc th° à xin ông sía cho, ông chÉ b£o: "Có l½ nên sía l¡i câu này nh° v§y...".

Luôn luôn ông à cho nhïng ng°Ýi giúp viÇc ông có nhiÁu sáng ki¿n, không bao giÝ ông tÏ v» b¯t buÙc hÍ làm viÇc này viÇc nÍ theo ý ông, mà ông à hÍ hành Ùng theo ý hÍ. N¿u hÍ l§m l«n thì là mÙt c¡ hÙi cho hÍ tñ c£i.

MÙt cách Ñi ãi nh° v­y làm cho ng°Ýi ta vui lòng tñ sía mình. L¡i không làm th°¡ng tÕn lòng tñ ái cça ng°Ýi ta, cho ng°Ýi ta nh­n th¥y sñ quan trÍng cça ng°Ýi ta và nh° v­y ng°Ýi ta s½ vui lòng cÙng tác vÛi mình, không ph£n Ñi mình.

V­y quy t¯c thé 4 Ã sía l×i ng°Ýi mà không làm cho hÍ ph­t ý, gi­n dï là:

"ëng ra lÇnh. Dùng cách ·t câu hÏi à khuyên b£o ng°Ýi ta".

Ch°¡ng Nm

Giï thà diÇn cho ng°Ýi

M¥y nm tr°Ûc, Công ty iÇn khí ß Nïu ¯Ûc g·p mÙt viÇc khó gi£i quy¿t: làm sao cho Charles Steinmetz chËu bÏ chéc chç sß i °ãc. Steinmetz là mÙt thiên tài b­c nh¥t vÁ iÇn hÍc, nh°ng hoàn toàn b¥t tài trong công viÇc chÉ huy mÙt phòng k¿ toán. Công ty sã làm ph­t ý ông vì ông r¥t c§n cho công ty mà l¡i dÅ hÝn vô cùng. Các ông giám Ñc công ty liÁn thng ông lên chéc: "Kù s° cÑ v¥n cça Công ty iÇn khí"; chÉ có cái chéc là mÛi, còn công viÇc v«n là công viÇc ci. RÓi hÍ lña mÙt ng°Ýi khác cho chÉ huy phòng k¿ toán.

Steinmetz sung s°Ûng.

Mà các vË giám Ñc cing v­y!

Khéo xí mÙt cách ngÍt ngào, bi¿t giï thà diÇn cho Steinmetz, hÍ ã êm ¥m ¡t °ãc måc ích, không thiÇt h¡i chút gì h¿t.

"Giï thà diÇn!". iÁu ó quan trÍng l¯m. V¥n Á sinh tí! V­y mà trong chúng ta, có m¥y ng°Ýi bi¿t giï thà diÇn cho ng°Ýi khác? Chúng ta chà ¡p c£m tình cça ng°Ýi, b¯t hÍ theo ý ta, buÙc l×i hÍ, dÍa d«m hÍ; chúng ta r§y la con cái hay ng°Ýi giúp viÇc tr°Ûc m·t b¥t cé ai, không hÁ ngh) r±ng tñ ái cça hÍ ang bË ta chà ¡p. Mà có khó khn gì âu, chÉ mÙt chút suy ngh), vài lÝi ngÍt ngào, mÙt lòng thành th­t g¯ng séc quên mình và hiÃu ng°Ýi là ç làm dËu h³n v¿t th°¡ng.

L§n sau, chúng ta có b¯t buÙc ph£i làm công viÇc áng ghét là uÕi mÙt ng°Ýi ß hay mÙt ng°Ýi làm công thì ta nên nhÛ iÁu ó.

ây là nguyên vn béc th° mÙt k¿ toán viên gßi cho tôi:

"uÕi ng°Ýi làm công, không ph£i là mÙt cái thú. Mà bË uÕi l¡i càng không thú chút nào h¿t. Công viÇc cça hãng chúng tôi có tëng mùa. Cho nên, b¯t §u tháng ba là chúng tôi ph£i sa th£i mÙt sÑ nhân viên i.

Mãi tÛi g§n ây, chúng tôi v«n báo tin buÓn ó cho nhïng ng°Ýi bË hy sinh b±ng cách này:

Ông Smith, mÝi ông ngÓi xuÑng. TÛi mùa h¿t viÇc rÓi, chúng tôi không có ç công viÇc à c­y ông giúp... Chúng ta ã cho ông hay tr°Ûc r±ng công viÇc ông làm chÉ t¡m thÝi thôi...".

Nh°ng ng°Ýi bË m¥t viÇc dù sao cing th¥t vÍng l¯m. HÍ có c£m t°ßng bË bÏ r¡i và không thèm giï mÙt m£y may c£m tình vÛi mÙt hãng ã Ñi ãi vÛi hÍ khi¿m nhã nh° v­y.

Sau này, tôi áp dång mÙt cách lËch sñ h¡n, Ñi ãi vÛi hÍ có lÅ Ù h¡n. Tôi cho mÝi tëng ng°Ýi vô phòng tôi sau khi suy ngh) kù vÁ công viÇc hÍ ã giúp tôi trong c£ mùa ông, tôi nói vÛi hÍ nh° v§y:

"Ông Smith, ông ã ¯c lñc giúp chúng tôi (n¿u qu£ có v­y). Khi chúng tôi c­y ông i Nïu ¯Ûc, nhiÇm vå không ph£i dÅ mà ông ã thành công °ãc mÙt cách áng khen; hãng l¥y làm vinh dñ l¯m. Ông có tài, có nhiÁu t°¡ng lai, dù ông làm viÇc ß âu cing v­y. Chúng tôi tin c­y ông và hÅ có viÇc à nhÝ ông giúp °ãc, chúng tôi s½ ngh) tÛi ông. Chúng tôi không quên ông...

K¿t qu£ tÑt h¡n vô cùng. HÍ không oán hÝn gì h¿t, hÍ không cho r±ng hÍ bË chúng tôi ph£n. HÍ hiÃu r±ng n¿u có công viÇc thì chúng tôi t¥t giï hÍ l¡i. Và khi chúng tôi c§n tÛi hÍ, hÍ vÙi vàng l¡i liÁn, có v» c£m ¡n chúng tôi l¯m".

Ông Dwight Morrow, cñu sé th§n Mexique, ã quá cÑ, nh¡c phå ông Lindbergh, có mÙt tài dË th°Ýng là làm cho hai k» thù s¯p à ¥m nhau, hòa gi£i vÛi nhau liÁn. Ông làm cách nào? Ông tìm trong quan iÃm cça hai ng°Ýi, t¥t c£ nhïng ch× mà ông cho là công b±ng, ông em phô bày ra và ca tång, không cho ai là trái h¿t, dù cuÙc tranh biÇn k¿t cåc ra sao cing v­y.

ó là quy t¯c cça mÍi sñ trÍng tài: giï thà diÇn cho ng°Ýi ta.

Nm 1922, sau hai th¿ k÷ oán thù, dân ThÕ Nh) Kó quy¿t xua uÕi nhïng kiÁu dân Hy L¡p ra khÏi n°Ûc, Mustapha Kémal hô hào quân lính". Hái s) tÑt, måc ích cça chúng ta là Ëa Trung H£i". Chi¿n tranh ó giïa ThÕ Nh) Kó và Hy L¡p, là mÙt trong nhïng chi¿n tranh c­n ¡i Õ máu nhiÁu nh¥t. Quân ThÕ th¯ng và khi hai ¡i t°Ûng Hy L¡p Tricoupis và Dionis l¡i tÕng hành dinh cça Kémal à §u hàng, dân ThÕ trút lÝi nguyÁn rça lên §u hÍ.

Nh°ng Kémal không tÏ ra cho hÍ th¥y r±ng ông là ng°Ýi th¯ng. Nhïng bñc v) nhân không phí thì giÝ tñ ¯c, khoe nhïng thành công cça mình.

Ông b¯t tay hai ¡i t°Ûng ó nói:

"Xin mÝi hai Ngài ngÓi xuÑng ây, ch¯c hai Ngài mÇt l¯m".

RÓi sau khi nói chuyÇn vÛi hÍ vÁ tr­n m¡c, ông xoa v¿t th°¡ng tñ ái cça hÍ: "Tôi xin l¥y t° cách mÙt quân nhân nói chuyÇn vÛi hai Ngài cing là quân nhân. Tôi cho chi¿n tranh là mÙt canh b¡c, và nhïng ng°Ýi cao nh¥t cing có khi thua".

V­y, c£ tÛi trong khi n×i vui mëng th¯ng tr­n kích thích ông, mà ông cing không quên quy t¯c quan trÍng thé 5 sau này:

"Giï thà diÇn cho ng°Ýi"

Ch°¡ng Sáu

Khích lÇ ng°Ýi ta cách nào?

Tôi ã °ãc bi¿t anh Pete Barlow. Anh chuyên môn d¡y chó và ngña làm trò trong nhïng r¡p xi¿c. Tôi thích coi anh d¡y chó l¯m. Khi mÙt con chó h¡i t¥n tÛi mÙt chút, anh vuÑt ve nó, khen nó, th°ßng nó thËt; nói tóm l¡i, trÍng thË sñ thành công cça nó.

Ph°¡ng pháp ó không mÛi m» gì. T¥t c£ nhïng ng°Ýi d¡y súc v­t áp dång nó ã nhiÁu th¿ k÷ rÓi.

Tôi tñ hÏi Ñi vÛi loài ng°Ýi sao chúng ta không dùng cách hãp lý ó? T¡i sao ta không dùng thËt thay cho roi, lÝi khen thay cho lÝi m¯ng? Chúng ta nên theo anh Pete Barlow: muÑn khuy¿n khích ai thì dù ng°Ýi ó t¥n tÛi r¥t ít, ta cing nên khen. Nh° v­y chúng ta khích lÇ hÍ cho hÍ ti¿p tåc g¯ng séc.

Lewis E. Lawes, giám Ñc khám Sing Sing, công nh­n r±ng nhïng lÝi khuy¿n khích có nhiÁu k¿t qu£ r¥t tÑt, c£ vÛi nhïng tÙi nhân chai nh¥t. Ông nói trong mÙt béc th°:

"Tôi ã nh­n th¥y r±ng muÑn cho tÙi nhân hãp tác vÛi và trß l¡i con °Ýng l°¡ng thiÇn thì khen nhïng sñ g¯ng séc cça hÍ, có hiÇu qu£ h¡n là r§y, ph¡t hÍ".

TÛi bây giÝ tôi ch°a tëng bË nhÑt khám Sing Sing và không bi¿t bÍn tÙi nhân ngh) sao. Nh°ng chÉ c§n ngó vÁ quá khé cça tôi, cing th¥y r±ng Ýi tôi có mÙt ôi khi thay Õi do mÙt lÝi khen hay khuy¿n khích. Và b¡n có nh° v­y không?... Quá khé §y nhïng thí då chéng minh nng lñc th§n diÇu cça lÝi khen.

Nm m°¡i nm tr°Ûc, mÙt éa nhÏ 10 tuÕi làm viÇc trong mÙt x°ßng ß Naples. Nó m¡ mÙng muÑn thành mÙt danh ca. Ch³ng may, ông th§y §u tiên d¡y nó ca làm cho nó th¥t vÍng: "GiÍng mày ca nh° xé tai ng°Ýi ta". Nh°ng má nó, mÙt ng°Ýi nhà quê nghèo an çi nó, ôm nó vào lòng, b£o r±ng bà tin ch¯c nó có tài và ã th¥y nó ti¿n tÛi rÓi. Bà làm viÇc cñc khÕ, nhËn n, nhËn m·c, i chân không, Ã dành tiÁn cho con hÍc âm nh¡c... Nhïng lÝi khuy¿n khích cça bà thay Õi h³n Ýi éa nhÏ. Ch¯c b¡n ã °ãc nghe ng°Ýi ta nói tÛi nó: tên nó là Caruso.

Nh°ng hoàn c£nh nó thiÇt là trái ng°ãc. HÍc thì s¡ sài, cha bË giam thâu (thi¿u nã mà bË giam) và chính nó nghèo l¯m, nhiÁu khi bË "lía c¡ Ñt ruÙt". Sau cùng, nó ki¿m °ãc mÙt viÇc làm là dán nhãn lên trên nhïng ve thuÑc nhuÙm trong mÙt kho hàng §y nhïng chuÙt cÑng. TÑi, nó ngç trên mÙt gác th°ãng ghê tßm, sát mái nhà, cùng vÛi bÍn du côn c·n bã cça thành Luân ôn. Nó không tin ß giá trË cça nó và sã ng°Ýi ta ch¿ giÅu tÛi n×i ph£i ãi trÝi tÑi nh° mñc rÓi mÛi dám lén lút em b£n th£o bÏ vào thùng th°. H¿t b£n này ¿n b£n khác bË të chÑi. Sau cùng, mÙt ngày t°¡i sáng tÛi: mÙt truyÇn nó vi¿t °ãc ng°Ýi ta nh­n ng. ành r±ng ng°Ýi ta không tr£ nó mÙt xu nhÏ nào h¿t, nh°ng nó không c§n. Nhà xu¥t b£n khen nó, là ç rÓi! Có ng°Ýi nh­n là nó có tài rÓi! Nó sung s°Ûng tÛi n×i nó i lang thang ngoài phÑ, hai hàng lÇ ròng ròng trên má.

Të lúc ó, nó hy vÍng, tñ tin và t°¡ng lai cça nó thay Õi h³n. Nh°ng n¿u không có sñ khuy¿n khích ó thì có l½ nó còn làm suÑt Ýi trong nhïng nhà máy §y chuÙt cÑng. Ng°Ýi ó, cing không xa l¡ gì vÛi b¡n. Chính là vn s) Anh Charles Dickens.

Nía th¿ k÷ sau, mÙt thanh niên khác ß Luân ôn làm viÇc trong mÙt cía hàng bán Ó nÉ. D­y të 3 giÝ sáng, quét tiÇm và nai l°ng ra làm 14 giÝ mÙt ngày. °ãc 2 nm, chËu không nÕi, rÓi mÙt buÕi sáng, không iÃm tâm, bÏ nhà ra i, cuÑc bÙ trên 20 cây sÑ vÁ thm bà m¹ làm qu£n gia cho mÙt chç iÁn. C­u than thß vÛi m¹, khóc lóc van l¡n, thÁ nh¥t Ënh tñ tí, n¿u còn ph£i b¯t buÙc b°Ûc chân vào cía hàng ó nïa... RÓi c­u vi¿t mÙt béc th° dài cho ông giáo ci, thú nh­n r±ng chËu không nÕi Ýi °ãc nïa, chÉ muÑn quyên sinh thôi. Ông giáo hÓi âm, an çi c­u, nói c­u r¥t thông minh, làm viÇc lÛn °ãc, Ýi s½ t°¡i sáng h¡n và cuÑi th°, cho c­u mÙt chân giáo viên.

Nhïng lÝi khen an çi ó, ç thay Õi Ýi c­u và có mÙt £nh h°ßng sâu xa trong vn hÍc n°Ûc Anh. Thñc v­y, të hÓi ¥y, nhân v­t ó ã vi¿t 77 cuÑn sách và dùng ngòi vi¿t mà ki¿m °ãc trên mÙt triÇu mù kim. Ch¯c b¡n vi¿t vn s) ó: Chính là H. G. Wells.

Nm 1922, ß Californie có mÙt thanh niên nghèo khÕ, sÑng vÛi vã. GiÍng chàng tÑt; chç nh­t hát ß nhà thÝ và thÉnh tho£ng hát trong nhïng lÅ c°Ûi à ki¿m vài mù kim. Nh°ng khó ç n l¯m, chàng nh¥t quy¿t xa châu thành vÁ nhà quê mà Ýi sÑng ít ¯t Ï. Ki¿m °ãc mÙt cái chòi ß giïa v°Ýn nhÏ rÓi ß ó. TiÁn m°Ûn nhà tuy ch³ng là bao, nh°ng Ñi vÛi chàng còn n·ng quá; chàng không tr£ nÕi. Thi¿u 10 tháng tiÁn nhà, chàng ành làm trong v°Ýn nho à tr£ nã. NhiÁu khi ói quá, °ãc ít nho lót lòng chàng mëng l¯m. Chàng th¥t vÍng ¿n n×i muÑn gi£i nghÇ i bán xe cam nhông... Chính lúc ó, vn s) Rupert Hugles nghe chàng ca, khen chàng: "GiÍng anh tÑt l¯m. Anh ph£i lên Nïu ¯Ûc, ki¿m th§y hÍc, luyÇn thêm nó i...".

Chính lÝi khen ó ã mß §u cho quãng °Ýng rñc rá cça chàng. Chàng giãi bày tâm sñ vÛi tôi nh° v­y. Chàng liÁu m°ãn hai ngàn r°ái mù kim rÓi i vÁ miÁn ông. Thanh niên ó là nhà danh ca Lawrence Tibbett.

N¿u chúng ta bi¿t em ra ánh sáng nhïng tài nng sâu kín cça nhïng ng°Ýi ß chung quanh chúng ta, thì ch³ng ph£i là ta chÉ d«n ¡o, c£i thiÇn, phân phát hÍ mà thôi, ta còn c£i t¡o hÍ nïa.

B¡n cho r±ng tôi nói quá °? Thì ây, xin b¡n nghe nhïng lÝi chí lý sau này cça giáo s° William James, mÙt nhà tâm lý có l½ có tài nh¥t cça châu Mù.

"Chúng ta hiÇn t¡i ra sao, và chúng ta có thà trß thành mÙt ng°Ýi ra sao, hai tr¡ng thái ó khác nhau xa l¯m, cing nh° mÙt ng°Ýi ch­p chÝn nía théc nía ngç, so vÛi mÙt ng°Ýi tÉnh táo h³n hoi v­y.

Chúng ta chÉ dùng mÙt ph§n nhÏ nhïng kh£ nng v­t ch¥t và tinh th§n cça chúng ta. Nói chung thì loài ng°Ýi sÑng mà bÏ phí ít nhiÁu kh£ nng l¯m. Có ç b£o v­t mà không dùng tÛi".

B¡n cing có "Nhïng b£o v­t mà b¡n không dùng tÛi", ho·c không bi¿t lãi dång nó tÛi cñc Ù. Trong nhïng b£o v­t ó, có kh£ nng huyÁn diÇu khích lÇ ng°Ýi khác b±ng nhïng lÝi khuy¿n khích thành th­t và kh£ nng làm cho hÍ bi¿t nhïng nng lñc tiÁm tàng cça hÍ.

V­y muÑn thay Õi mÙt ng°Ýi mà không làm cho hÍ ph­t ý, gi­n dï, b¡n ph£i:

"L¥y công tâm nh­n nhïng sñ g¯ng séc cça hÍ, khen nhïng t¥n tÛi nhÏ nh¥t cça hÍ. LÝi khuy¿n khích cça b¡n ph£i thành th­t và nhân të".

ó là quy t¯c thé 6.

Ch°¡ng B£y

VË tri k÷ gi£, dång

MÙt bà b¡n tôi ß Nïu ¯Ûc, bà Gent, m°Ûn mÙt ng°Ýi ß gái và h¹n chË ta thé hai sau l¡i b¯t §u làm viÇc. Trong thÝi gian ó, bà kêu iÇn tho¡i hÏi mÙt ng°Ýi chç ci vÁ h¡nh kiÃm cça chË ta. Ng°Ýi chç ó không hài lòng vÁ chË ta l¯m... Nh°ng khi chË l¡i, bà Gent nói: "ChË Nellie, hôm nay tôi kêu iÇn tho¡i hÏi bà chç ci cça chË. Bà ¥y nói chË ngay th³ng và éng ¯n, giÏi làm b¿p và khéo sn sóc tr» em. Nh°ng bà ¥y có thêm r±ng, chË không siêng nng, nhà không bao giÝ lau chùi kù. Riêng tôi, tôi tin r±ng bà ¥y nói quá áng. Tôi coi ng°Ýi chË cing bi¿t chË c©n th­n. ChË sía so¡n th­t gÍn gàng. Tôi ch¯c r±ng chË chm nom nhà cía không có ch× nào áng chê, cing nh° cách n b­n cça chË v­y. RÓi chË coi, ch¯c ch¯n chË s½ vëa ý tôi l¯m".

Và mÍi sñ °ãc vëa ý thiÇt. ChË Nellie muÑn xéng áng vÛi lÝi khen cça bà chç. Và chË xéng áng thiÇt. Nhà cía s¡ch bóng. M×i ngày chË làm phå mÙt giÝ nïa à cÍ, lau, ché không chËu à cho bà Gent th¥t vÍng.

Ông hÙi tr°ßng Công ty Baldwin s£n xu¥t §u xe lía nói:

"Nhïng ng°Ýi ã trÍng ta, mà ta l¡i bi¿t m¿n tài hÍ, thì dÅ chÉ huy hÍ l¯m".

Tóm l¡i, n¿u b¡n muÑn cho ai phát triÃn mÙt éc tính nào, b¡n nên hành Ùng nh° éc tính ó ã là mÙt ·c s¯c rõ ràng nh¥t cça ng°Ýi ó. Shakespeare nói: "N¿u b¡n còn thi¿u mÙt éc tính, cé xí sñ nh° ã có nó rÓi". MuÑn c£i thiÇn mÙt ng°Ýi, b¡n cé ra v» tin ng°Ýi ó có éc tính này éc tính nÍ i. TÏ ra tin c­y ng°Ýi ó i, khen hÍ i: HÍ s½ g¯ng séc phi th°Ýng à xéng áng vÛi lÝi khen cça b¡n.

Trong cuÑn "Ký éc cuÙc Ýi sÑng chung vÛi Maeterlinck", bà Georgette Leblanc kà chuyÇn mÙt sñ thay Õi dË th°Ýng trong Ýi mÙt cô bé n°Ûc BÉ.

Bà nói: "Tôi n c¡m tháng t¡i mÙt khách s¡n g§n nhà và hÍ cho mÙt ng°Ýi h§u gái em l¡i nhà tôi. Tên chË là "Marie ría chén" vì hÓi mÛi vô làm, ng°Ýi ta à chË ría chén. ChË x¥u nh° qu÷, m¯t lé, chân i chï bát, gây gi¡ x°¡ng, §n Ùn.

MÙt hôm, trong khi chË ·t bàn, tôi Ùt ngÙt b£o chË:

ChË Marie, chË có r¥t nhiÁu ch× áng quý, chË có bi¿t không? .

Vì quen gi¥u tình c£m cça mình, chË éng thë ra mÙt lúc, câm nh° h¿n và tr¡ nh° á. RÓi ·t )a lên bàn, chË thß dài, ngây ngô nói: "Th°a bà, thiÇt tôi không bao giÝ ngÝ nh° v­y". ChË không hÏi thêm mÙt câu, l·ng l½ trß vô b¿p và nh¯c i nh¯c l¡i lÝi tôi ã nói cho mÍi ng°Ýi nghe.

Lòng tin cça chË m¡nh tÛi n×i không ai ná ch¿ giÅu chË, mà të hôm ó, còn h¡i nà chË nïa. Nh°ng sñ thay Õi l¡ lùng nh¥t, chính là sñ bi¿n hóa cça thâm tâm chË. Tin ch¯c r±ng chË có nhiÁu ch× áng quý mà không ai bi¿t, chË hng hái sía so¡n, trau giÓi nhan s¯c ¿n n×i tuÕi xuân cça chË mà chË quên bµng i, trß l¡i rñc rá trên nét m·t chË và ng°Ýi ta không th¥y chË x¥u nïa.

Hai tháng sau, lúc tôi dÍn nhà, chË cho tôi hay s¯p thành hôn vÛi cháu §u b¿p chánh. ChË ta nói: "Tôi s¯p °ãc sang trÍng" và cám ¡n tôi. ChÉ có mÙt câu ng¯n mà thay Õi c£ Ýi chË ta".

Bà Georgette Leblanc ã khen chË Marie và lÝi khen ó ã thay Õi h³n ng°Ýi àn bà ó.

MÛi rÓi tôi °ãc h§u chuyÇn mÙt ông giám Ñc Công ty "exchange Buffets". Hai m°¡i sáu tiÇm, cao lâu hãp l¡i thành công ty ó và cùng theo mÙt chính sách ·c biÇt, l¥y "danh dñ" làm trÍng.

Trong nhïng tiÇm ó, sáng l­p të nm 1885, không bao giÝ ng°Ýi ta °a gi¥y tính tiÁn cho khách hàng h¿t. B¡n muÑn kêu món gì thì kêu, n xong rÓi, b¡n tính tiÁn l¥y, rÓi khi ra, em l¡i quù tr£. Không kiÃm soát gì h¿t, không có th» gì h¿t.

Tôi ng¡c nhiên l¯m, hÏi:

"Nh°ng ông ph£i có vài ng°Ýi giám thË ché? Không thà tin h¿t th£y các khách n °ãc".

- Chúng tôi không có ng°Ýi giám thË nào h¿t - ông giám Ñc tr£ lÝi - Có l½ cing có ng°Ýi n quËt, nh°ng chúng tôi không c§n bi¿t tÛi. Chúng tôi chÉ bi¿t r±ng chính sách cça chúng tôi h³n có ch× hay, n¿u không thì sao ã thËnh v°ãng trong nía th¿ k÷ nay °ãc?

T¡i nhïng cao lâu ó, khách n °ãc ãi nh° ng°Ýi l°¡ng thiÇn, bi¿t trÍng danh dñ. Cho nên h¿t th£y, giàu, nghèo, n trÙm, n xin... Áu muÑn °ãc xéng áng vÛi lòng tin c­y cça chç tiÇm.

Ông Lawes, giám Ñc khám Sing Sing còn nói:

"Ñi vÛi mÙt quân vô l¡i, muÑn cho °ãc viÇc, chÉ có m×i mÙt cách là tÏ v» tin c­y nó, ãi nó nh° mÙt công dân l°¡ng thiÇn và áng trÍng, cé nh­n ngay r±ng nó trung thñc, éng ¯n. °ãc b¡n tin c­y, nó phÉnh mii ra và có l½ g¯ng séc à °ãc xéng áng lòng tin ó".

LÝi ó hay và úng ¿n n×i tôi muÑn nh¯c l¡i ây:

"Ñi vÛi mÙt quân vô l¡i, muÑn cho °ãc viÇc, chÉ có m×i mÙt cách là tÏ v» tin c­y nó, ãi nó nh° mÙt công dân l°¡ng thiÇn và áng trÍng, cé nh­n ngay r±ng nó trung thñc, éng ¯n. °ãc b¡n tin c­y, nó phÉnh mii ra và có l½ g¯ng séc à °ãc xéng áng vÛi lòng tin ó".

V­y, muÑn sía Õi mÙt ng°Ýi mà không làm cho hÍ ph­t ý, gi­n dï:

"B¡n gây cho ng°Ýi ¥y mÙt thanh danh rÓi hÍ s½ g¯ng séc à °ãc xéng thanh danh ó".

ó là quy t¯c thé 7.

Ch°¡ng Tám

Hãy khuy¿n khích ng°Ýi

MÙt ông b¡n cça tôi, ã bÑn chåc cái xuân xanh, g§n ây mÛi ính hôn cùng mÙt cô, và vË hôn thê cça ông khuyên ông hÍc khiêu vi - kà cing h¡i trÅ!

Sau ông kà là tâm sñ vÛi tôi:

"TrÝi bi¿t cho r±ng tôi nh£y dß h¿t ch× nói. Tôi khiêu vi theo mÙt lÑi cÕ të hai chåc nm vÁ tr°Ûc. Cô giáo d¡y tôi, nói th³ng cho tôi bi¿t r±ng ph£i quên h¿t nhïng iÁu ci i à b¯t §u hÍc l¡i të §u. Cô làm tôi hoàn toàn th¥t vÍng. Tôi xin thôi.

L¡i hÍc mÙt cô khác. Cô này l¥y lòng tôi, có l½ quá khen tôi mÙt chút, nh°ng tôi thích nh° v­y. VÛi mÙt giÍng tñ nhiên, cô nói r±ng iÇu bÙ cça tôi có l½ h¡i x°a, nh°ng nguyên t¯c thì úng, và muÑn hÍc nhïng iÇu mÛi không khó khn chi h¿t.

Cô thé nh¥t chê tôi mà làm tôi h¿t muÑn hÍc. Cô thé nhì, trái l¡i, làm bÙ nh° không th¥y nhïng l×i l§m cça tôi mà không ngÛt khen nhïng ti¿n bÙ cça tôi. Cô nói: "TrÝi phú cho ông cái giác quan vÁ ti¿t iÇu; ông thiÇt là ng°Ýi trÝi sinh ra à mà khiêu vi".

L°¡ng tri cça tôi b£o tôi r±ng tr°Ûc cing v­y mà sau này cing còn nh° v­y, tôi suÑt Ýi s½ chÉ là mÙt "th±ng" khiêu vi dß thôi. Nh°ng trong thâm tâm tôi, tôi thích tin r±ng không bi¿t chëng lÝi cô ó úng cing nên.

Thì cô ta n tiÁn cça tôi, ph£i khen tôi là sñ d) nhiên... Nh°ng ngh) tÛi iÁu ó làm quái gì?

Dù sao i nïa, të bïa cô ta cho tôi tin r±ng tôi có "giác quan vÁ ti¿t iÇu" thì tôi khiêu vi khá h¡n tr°Ûc nhiÁu. LÝi ó ã ph¥n phát tôi, làm cho tôi hy vÍng và g¯ng séc t­p tành cho khá thêm lên".

Chê mÙt éa nhÏ, mÙt éc lang quân hay mÙt ng°Ýi làm công r±ng hÍ §n Ùn, không có mÙt chút tài nng gì, r±ng hÍ "§y bË thËt", "o£ng vË", ch³ng °ãc viÇc gì, không hiÃu chút chi h¿t, téc là diÇt h¿t ý muÑn tñ c£i cça hÍ i.

Nên thí ph°¡ng pháp ng°ãc l¡i. Khuy¿n khích hÍ nhiÁu vào; nói r±ng công viÇc dÅ làm l¯m. TÏ ra r±ng ta tin n¡i tài nng hÍ, r±ng hÍ có tài mà hÍ không ngÝ... và b¡n s½ th¥y hÍ théc suÑt êm à t­p tành cho hoàn h£o.

ó là ph°¡ng pháp cça nhà diÅn thuy¿t Lowell Thomas. Ông ó thñc có khi¿u, có thiên tài d«n ¡o ng°Ýi. Ông làm cho b¡n tñ tin. Ông truyÁn cho b¡n lòng tin ch¯c, sñ b¡o d¡n, séc m¡nh, làm cho b¡n thay Õi thành mÙt ng°Ýi khác. MÛi rÓi, tôi i nghÉ cuÑi tu§n vÛi ông bà Thomas. Trong khi cçi cháy lách tách trong lò s°ßi, ng°Ýi ta mÝi tôi ánh bài bridge. ánh bài "Bridge"? Không! Không, không, không. Tôi không bi¿t ánh! Không bi¿t chút chi h¿t. Không thà °ãc!

Ông Thomas b£o tôi: "Này anh Dale. ánh bridge dÅ l¯m mà. ChÉ c§n có trí nhÛ và bi¿t suy xét. Anh ã nghiên céu vÁ trí nhÛ. ó là sß tr°Ýng cça anh. Anh thí ch¡i i, anh s½ mau bi¿t l¯m".

Và, téc thì, không kËp ngh) ngãi gì h¿t, tôi ã th¥y tôi ngÓi vào hÙi, l§n ó là l§n thé nh¥t trong Ýi tôi. Ông Thomas chÉ b£o tôi r±ng tôi có thiên t° vÁ bài, và ánh bài dÅ l¯m, là tôi liÁu ch¡i liÁn.

Ely Culbertson là vua bài bridge. Nhïng sách ông vi¿t vÁ nó °ãc hoan nghênh nhiÇt liÇt và dËch ra m°Ýi hai thé ti¿ng. Mà ông thú vÛi tôi r±ng sß d) thành mÙt nhà chuyên môn nh° v­y chÉ nhÝ mÙt ng°Ýi àn bà khuy¿n khích.

Ông ã thí ç nghÁ nh°ng ch°a bao giÝ có ý d¡y ánh bài h¿t. Không nhïng ông ánh bài th¥p mà còn °¡ng ng¡nh tÛi n×i không ai muÑn ánh bài vÛi ông.

HÓi ó ông g·p cô Josephine Dillon, tr» ¹p, làm giáo s° d¡y ánh bài "bridge". Ông th°¡ng cô và c°Ûi cô. Cô nh­n th¥y ông phân tích giá trË tëng quân bài kù l¯m, và biÃu ông r±ng ông có thiên t° kó dË và b¥t ngÝ vÁ lÑi ch¡i ó. ó chÉ là lÝi khen, không h¡n không kém, nh°ng lÝi khen ó ã xoay h³n cåc diÇn Ýi ông.

V­y muÑn thay Õi thái Ù cça mÙt ng°Ýi mà không làm cho ng°Ýi ¥y ph­t ý, gi­n dï, b¡n ph£i:

"Khuy¿n khích hÍ, téc thì l×i l§m gì cing dÅ sía, viÇc khó khn gì cing dÅ làm".

ó là quy t¯c thé tám.

Ch°¡ng Chín

Làm sao cho ng°Ýi ta vui s°Ûng mà làm công viÇc b¡n nhÝ c­y

Hôm ó vào nm 1915. ã trên mÙt nm, các n°Ûc ß châu Âu chém gi¿t l«n nhau ghê gÛm ch°a tëng th¥y trong lËch sí. Châu Mù ß trong tình tr¡ng kinh ho£ng. Có thà l­p l¡i hòa bình °ãc không? Không ai bi¿t °ãc.

Nh°ng TÕng thÑng Wilson nh¥t quy¿t g¯ng séc làm cho kó °ãc. Ông sai mÙt m­t sé i hÙi nghË vÛi các nhà c§m §u châu Âu.

William Jennings Bryan, TÕng tr°ßng nÙi vå, sé Ó cça hòa bình, nóng lòng i l¯m. Ông th¥y ó là mÙt dËp phång sñ mÙt lý t°ßng cao c£ và trß nên b¥t hç. Nh°ng TÕng thÑng Wilson lña mÙt ng°Ýi khác, ¡i tá House, b¡n thi¿t cça ông. Và ông c­y ¡i tá làm công viÇc khó khn là báo tin ó cho Bryan hay.

¡i tá chép cuÙc g·p gá ó trong nh­t ký cça ông:

"Bryan th¥t ý l¯m, khi ông hay tin r±ng tôi °ãc TÕng thÑng giao phó cho sé mÇnh mà ông ao °Ûc".

Tôi tr£ lÝi ông ta: TÕng thÑng ngh) nên giï kín cuÙc v­n Ùng ó. Mà n¿u Bryan i, tên tuÕi cça ông mà ai cing bi¿t, ç làm cho ng°Ýi ta chú ý tÛi và tñ hÏi ông tÛi vÛi måc ích chi ây...".

Ngh)a là ¡i tá muÑn cho ông Bryan hiÃu r±ng ông là ng°Ýi quan trÍng quá, không nên nh­n sé mÇnh ó - và ông Bryan hài lòng.

Khôn khéo, l¡i có nhiÁu kinh nghiÇm, ¡i tá House em thñc hành mÙt trong nhïng quy t¯c lÛn nó iÁu khiÃn sñ giao thiÇp giïa loài ng°Ýi. Quy t¯c ó là: Làm sao cho ng°Ýi khác th¥y vui s°Ûng mà làm công viÇc b¡n c­y hÍ.

Khi TÕng thÑng Wilson mÝi ông Mc. Adoo giúp viÇc trong vn phòng ông, ông cing áp dång quy t¯c ó, m·c dù iÁu ông tin c­y không ph£i là mÙt sñ hy sinh, mà chính là mÙt danh dñ vô cùng cho ông Mc. Adoo, ông này th¥y vui thích bÙi ph§n và kà l¡i nh° v§y:

"Ông (Wilson) b£o tôi r±ng ông s½ sung s°Ûng l¯m, n¿u tôi chËu nh­n chéc TÕng tr°ßng QuÑc khÑ. Ngôn ngï ông thiÇt lËch sñ: ông cho tôi c£m t°ßng r±ng n¿u tôi chËu nh­n vinh dñ lÛn ó, thì téc là ban cho ông mÙt ·c ân".

Tôi bi¿t mÙt diÅn gi£ °ãc mÍi n¡i mÝi ¿n diÅn thuy¿t. Ông ta không thà làm vëa lòng mÍi ng°Ýi °ãc cho nên b¯t buÙc ph£i të chÑi, nh°ng ông të chÑi mÙt cách khéo léo ¿n n×i ng°Ýi ta vui v» ra vÁ. Ông làm cách nào? T¥t nhiên ông không nói cåt ngçn r±ng ông b­n viÇc l¯m... Không. Sau khi cám ¡n và tÏ lòng ti¿c không nh­n lÝi °ãc, ông vÙi vàng giÛi thi¹u mÙt ng°Ýi có thà thay ông °ãc. Ngh)a là không à cho ng°Ýi kia có ç thì giÝ th¥t vÍng tr°Ûc sñ të chÑi cça ông và ông làm cho t° t°ßng ng°Ýi ó h°Ûng ngay vÁ diÅn gi£ mà ông giÛi thiÇu.

Ông nói:

"T¡i sao ông không c­y ông b¡n tôi, Cleveland Rodgers, nhà xu¥t b£n tÝ Brooklyn Eagle? Ho·c ông Guy Hickock? Ông ¥y ã vi¿t báo 15 nm ß Paris và bi¿t r¥t nhiÁu chuyÇn thú vË... Hay là ông l¡i hÏi ông Livingston Longfellow xem sao? Ch¯c ông bi¿t ông ¥y có mÙt cuÑn phim tuyÇt ¹p vÁ nhïng cuÙc sn b¯n lÛn ß ¥n Ù...".

Ông Want, qu£n lý mÙt nhà in lÛn ß Nïu ¯Ûc, có mÙt ng°Ýi thã máy mà ông nh¥t Ënh muÑn sía Õi tính tình. Anh thã ó ph£i trông nom cho mÙt lo¡t máy vëa s¯p vëa úc chï và nhiÁu máy khác nïa, sao cho nhïng máy ó ch¡y êm và ngày mà không h° hÏng, khÏi ng°ng l¡i. Anh ta phàn nàn công viÇc n·ng nhÍc quá, làm viÇc nhiÁu giÝ quá, và xin thêm ng°Ýi phå.

Ông Want không cho thêm ng°Ýi phå, cing không rút công viÇc, rút giÝ làm viÇc, mà anh ta v«n vui lòng. Ông làm cách nào? Ông cho riêng anh ta mÙt phòng gi¥y vÛi mÙt t¥m b£ng treo ß cía Á tên và chéc mÛi cça anh. "Giám Ñc phòng giï gìn máy móc".

Thành ra anh thã máy không ph£i là mÙt nhân viên h¡ c¥p, mà ai cing có quyÁn sai b£o nïa, anh nay ã nghiÅm nhiên là mÙt viên chÉ huy rÓi. Ng°Ýi ta ã công nh­n giá trË tài nng cça anh. Tñ th¥y cái quan trÍng và uy th¿ mÛi cça mình, anh hài lòng và ti¿p tåc làm không phàn nàn chi h¿t.

B¡n cho v­y là con nít °? Có l½ là con nít thiÇt. Mà ng°Ýi ta cing ã cho Nã Phá Luân ã dùng ph°¡ng pháp con nít ó khi ông l­p ra huy ch°¡ng B¯c ©u bÙi tinh, phân phát mÙt ngàn nm trm chi¿c cho lính ông và thng chéc "Pháp quÑc ThÑng ch¿" cho 18 ¡i t°Ûng, gÍi Ùi quân cça ông là "¡i binh".

Ai ch¿ giÅu ông r±ng dùng Ó lòe lo¹t vô dång ó Ã th°ßng nhïng ng°Ýi ã nhiÁu l§n vào sanh ra tí vÛi ông, ông áp: "Loài ng°Ýi v«n bË cai trË b±ng nhïng Ó lòe lo¹t ó".

Bi¿t cách phân phát chéc t°Ûc và uy quyÁn nh° Nã Phá Luân, thì chúng ta cing s½ °ãc nhïng k¿t qu£ nh° vË anh hùng ó.

Tr°Ûc nhà bà Gent, mÙt bà b¡n cça tôi, mà tôi ã có dËp nói tÛi, có mÙt bãi cÏ ¹p mà tåi con nít th°Ýng tÛi giày xéo phá phách m×i ngày. M¯ng, dÍa, d× dành Áu vô hiÇu. Téc thì bà thay Õi chi¿n thu­t. Bà kêu éa nhÏ ng× nghËch nh¥t, t·ng cho nó chéc "thám tí" và giao cho trách nhiÇm uÕi t¥t c£ nhïng éa vô ch¡i trên bãi cÏ, b¥t kó là éa nào. Và v¥n Á ó gi£i quy¿t xong l­p téc. Viên "thám tí" nhóm lía ß sau nhà, nung mÙt thanh s¯t cho tÛi tr¯ng ra và dÍa s½ dí vào éa nhÏ nào dám d«m lên v°Ýn cÏ!

B£n tính loài ng°Ýi nh° v­y. Cho nên muÑn sía Õi mÙt ng°Ýi mà không làm cho hÍ ph­t ý, gi­n dï:

"B¡n ph£i xí trí ra sao cho ng°Ýi ó th¥y sung s°Ûng làm công viÇc mà b¡n Á nghË".

ó là quy t¯c thé 9.

Ph§n V

Phép nhiÇm m§u

Tôi bi¿t b¡n ngh) gì khi Íc §u Á ch°¡ng này. B¡n b)u môi: "Vô lý th°ãng h¡ng! NÓng n·c mùi qu£ng cáo cça bÍn bán cao ¡n hoàn tán và cça các "mét" coi chÉ tay oán v­n m¡ng".

N¿u b¡n ngh) nh° v­y, tôi không dám cãi. M°Ýi lm nm tr°Ûc, có l½ tôi cing nh° v­y, khi Íc mÙt câu nh° v­y. B¡n hoài nghi °? Càng tÑt! Tôi yêu nhïng ng°Ýi hoài nghi. Tôi gÑc gác ß Missouri: nh° v­y b¡n ç hiÃu... T° t°ßng cça loài ng°Ýi sß d) ti¿n °ãc chính nhÝ bÍn tò mò, nhÝ các vË thánh Thomas hay ngÝ vñc, nhÝ h¿t th£y nhïng ng°Ýi không chËu tin vì ch°a có chéng cÛ rõ ràng.

Tôi muÑn thành thñc hÏi b¡n hai chï "m§u nhiÇm" ó dùng có úng không? Không - Không °ãc úng l¯m, vì còn ß d°Ûi sñ thñc xa. Vài béc th° chép l¡i trong ch°¡ng này ã có k¿t qu£ mà có ng°Ýi cho r±ng bÙi ph§n m§u nhiÇm kia. Và ng°Ýi ó là ai? Chính là ông Ken R.Dyke, mÙt nhà chuyên môn có danh nh¥t vÁ nghÁ bán hàng ß Mù. Ông tr°Ûc làm giám Ñc th°¡ng mãi t¡i xí nghiÇp Johns Manville, hãng làm nhïng mái nhà phòng hÏa và bây giÝ chÉ huy phòng qu£ng cáo t¡i công ty Palmolive Peet, l¡i Óng thÝi làm hÙi tr°ßng "Liên oàn" các nhà qu£ng cáo nïa. Cé 100 béc th° mà ông Dyke th°Ýng gßi cho các tiÇm bán l» hàng hãng ông s£n xu¥t, Ã hÏi thm tình hình, thì ông chÉ nh­n të 5 tÛi 8 th° hÓi âm, ngh)a là të 5 tÛi 8 ph§n 100. Cho nên ông cho r±ng °ãc 15 ph§n trm ã là kó dË và n¿u °ãc 20 ph§n 100 thì th­t là có phép m§u nhiÇm.

V­y mà mÙt béc th° cça ông gßi i có chép l¡i ß d°Ûi ây, ã °ãc 42 ph§n trm th° hÓi âm! Ngh)a là m§u nhiÇm tÛi g¥p hai. ó là nhïng chéng cÛ mà ng°Ýi ta không thà nhún vai mà không công nh­n °ãc. V£ l¡i không ph£i chÉ mÙt béc th° ó °ãc cái may m¯n b¥t ngÝ ó âu; c£ chåc béc th° khác cing thành công v­y.

Nguyên do ß âu? Ông Ken Dyke ích thân chÉ cho b¡n ây: "Sau khi hÍc nhïng lÛp gi£ng cça ông Dale Carnegie, tôi làm cho nhïng béc th° tôi gßi à dò tình hình, công hiÇu tng lên mÙt cách l¡ lùng. Tôi hiÃu r±ng nhïng lý l½ mà tôi dùng të tr°Ûc tÛi nay hoàn toàn vô ích. Tôi thñc hành nhïng quy t¯c ã hÍc °ãc, và làm cho công hiÇu cça nhïng béc th° tôi gßi tng lên të 500 tÛi 800 ph§n trm".

ây, béc th° m§u nhiÇm ó ây. Nó làm cho ng°Ýi nh­n °ãc vui thích, vì trong th° ã xin ng°Ýi này giúp mÙt viÇc, mÙt viÇc nó làm cho ng°Ýi ó th¥y sñ quan trÍng cça mình.

Sau m×i o¡n, tôi có bình ph©m.

"Ông Blank thân m¿n.

Ông có thà làm ¡n giúp tôi v°ãt mÙt n×i khó khn không?

(Ta thí t°ßng t°ãng c£nh ó: mÙt ng°Ýi buôn bán t§m th°Ýng ß arizona nh­n °ãc mÙt béc th° cça mÙt nhà qu£ng cáo lÛn nh¥t ß Nïu ¯Ûc, mà trong th° ó ngay të câu §u, nhà qu£ng cáo ó c­y mÙt viÇc. Tôi t°ßng t°ãng nhà buôn ó tñ nhç: "N¿u ông ta °¡ng g·p sñ khó khn, thì có thà nhÝ c­y mình °ãc. Mình v«n thích giúp k» khác... Nào, coi xem nào, có chuyÇn chi khó khn ây?).

Nm ngoái, tôi ã khuyên các ông giám Ñc cça công ty tôi r±ng cách hiÇu nghiÇm nh¥t à tng sÑ hàng bán l» là mß mÙt cuÙc tuyên truyÁn kËch liÇt suÑt mÙt nm à bán trñc ti¿p, và phí tÕn cuÙc v­n Ùng ó do công ty s£n xu¥t chËu h¿t.

(Nhà buôn ch¯c tñ nhç: "Thì úng rÓi, cÑ nhiên hÍ ph£i gánh nhïng phí tÕn ó ché, vì hÍ thu c£ triÇu b¡c lÝi, trong khi mình nai l°ng ra làm à ki¿m tëng xu... RÓi sao nïa?).

MÛi rÓi, tôi gßi mÙt tÝ phÏng v¥n có nhiÁu câu hÏi cho 1.000 nhà ¡i lý ã h°ßng lÝi trong cuÙc tuyên truyÁn ó, và vài trm béc th° hÓi âm tôi ã nh­n °ãc chéng tÏ r±ng nhïng nhà ¡i lý r¥t hài lòng vÁ cách hãp tác ó.

Cho nên chúng tôi ã l­p mÙt k¿ ho¡ch cÕ Ùng mÛi mà tôi bi¿t r±ng s½ làm ông vui lòng h¡n k¿ ho¡ch nm rÓi nïa.

Nh°ng sáng nay, ông hÙi tr°ßng cça chúng tôi ã nghiên céu vÛi tôi nhïng tÝ báo cáo vÁ k¿t qu£ cuÙc tuyên truyÁn tr°Ûc và c­y tôi cho bi¿t cuÙc tuyên truyÁn ó ã giúp cho hÙi tng gia °ãc sÑ hàng bán là bao nhiêu. Vì l½ ó nên tôi ph£i nhÝ c­y ông giúp tôi tr£ lÝi câu hÏi ó.

(Câu này tuyÇt: "Tôi ph£i nhÝ c­y ông giúp tôi tr£ lÝi câu hÏi ó". Nhà buôn ß arizona ngh) r±ng ông lÛn ó bi¿t iÁu l¯m và bi¿t sñ xét oán cça thân chç là có giá trË. B¡n nên nhÛ r±ng Ken Dyke không hÁ phí thì giÝ khoe sñ trÍng cça ông ta. Trái l¡i, ông vÙi vàng tÏ ra r±ng ông trông c­y ß sñ giúp á cça nhà buôn ó nhiÁu l¯m. Ông nh­n ngay r±ng không có sñ giúp á ¥y, ông không thà nào vi¿t bài báo cáo cho ông hÙi tr°ßng °ãc. LÝi l½ nh° v­y, thì làm sao nhà buôn ß arizona không hài lòng °ãc? Vì dù sao ông ta cing chÉ là mÙt ng°Ýi phàm nh° chúng ta).

Tôi muÑn xin ông giúp tôi nh° v§y:

1. Biên lên b£n Ó ính theo ây, tÕng sÑ nóc nhà mÛi ho·c nóc nhà sía l¡i mà ông cho là ã bán °ãc, nhÝ cuÙc cÕ Ùng nm ngoái.

2. Cho tôi bi¿t sÑ hàng ã bán nh° v­y tÕng cÙng bao nhiêu tiÁn: con sÑ ông cho càng úng càng hay.

N¿u ông giúp tôi viÇc ó, tôi s½ l¥y làm quý hóa l¯m và mang ¡n ông vô cùng.

Kính chào...

(B¡n nên à ý r±ng, trong o¡n cuÑi ó, hai chï "tôi" và "ông" quan trÍng khác nhau. Chï "tôi" ph£i Íc nho nhÏ mà chï "ông" ph£i Íc lÛn ti¿ng. RÓi l¡i không ti¿c lÝi cám ¡n. Nào "l¥y làm quý hóa l¯m", nào "mang ¡n ông vô cùng").

Béc th° th°Ýng l¯m, ph£i không? V­y mà nó "m§u nhiÇm" l¡ lùng. T¡i sao? T¡i ng°Ýi vi¿t ã xin ng°Ýi nh­n b¡n cho mÙt ân huÇ nhÏ, mà nh° v­y t¥t nhiên ng°Ýi nh­n th° tñ th¥y mình quan trÍng l¯m.

Chi¿n thu­t vô h¡i ó luôn luôn có k¿t qu£. Benjamin Franklin vì dùng nó mà làm cho mÙt k» thù bi¿n thành b¡n thân suÑt Ýi cça ông.

Franklin hÓi thi¿u thÝi, em h¿t sÑ tiÁn à dành °ãc, ·t vào mÙt nhà in nhÏ. Ông °ãc b§u làm th° ký hÙi nghË ß Philadelphie, do ó mà °ãc Ùc quyÁn lãnh in h¿t th£y nhïng công vn trong các sß. Ëa vË ó r¥t có lãi cho ông và ông quy¿t giï nó. Ch³ng may ông có mÙt k» thù trong hÙi nghË: ng°Ýi ó là mÙt nhà giàu có, và có quyÁn th¿ trong tÉnh. Ng°Ýi ó ghét ông tÛi n×i ã có l§n công kích ông tr°Ûc công chúng trong mÙt bài diÅn vn.

Cái ó mÛi th­t nguy h¡i. Cho nên Franklin quy¿t chinh phåc °ãc lòng thiÇn c£m cça k» thù. Nh°ng không ph£i dÅ. Ki¿m cách thi ân vÛi ng°Ýi ó sao? Không °ãc. Ph°¡ng pháp ó gãi lòng ngÝ vñc cça ng°Ýi ta và có l½ ng°Ýi ta còn khinh bÉ nïa.

Franklin khôn ngoan, khéo léo l¯m, không d¡i dÙt v­y âu. Ông làm trái h³n l¡i: Ông xin k» thù ông giúp ông mÙt viÇc.

B¡n cé yên lòng: Ông không hÏi m°ãn tiÁn ng°Ýi ó âu. Không. Ông xin mÙt ân huÇ, mÙt ân huÇ mà ng°Ýi kia vui lòng cho, vì xin nh° v­y là tÏ ra mÙt cách khéo léo r±ng ông khâm phåc ng°Ýi ó có tài cao hÍc rÙng.

Xin b¡n nghe chính ông Franklin kà chuyÇn l¡i:

"Tôi nghe ng°Ýi ta nói r±ng trong tç sách ông ta có quyÃn sách r¥t hi¿m, quý, tôi bèn vi¿t cho ông vài hàng tÏ ý °Ûc ao °ãc Íc cuÑn ¥y l¯m và xin ông làm ¡n cho m°ãn trong vài ngày.

Ông ta cho mang l¡i nhà tôi liÁn và kho£ng mÙt tu§n lÅ sau, tôi cho ng°Ýi mang tr£ vÛi mÙt béc th° trong ó tôi tÏ ý cám ¡n ông l¯m.

Khi chúng tôi l¡i g·p nhau ß hÙi nghË, ông ta trò chuyÇn vÛi tôi, có lÅ Ù l¯m (tr°Ûc kia không khi nào ông nói vÛi tôi nía lÝi). RÓi të ó ông sÑt s¯ng giúp tôi, b¥t kó trong c¡ hÙi nào, thành thí chúng tôi trß nên ôi b¡n r¥t thân cho tÛi khi ông m¥t".

Franklin ã khu¥t mÙt trm r°ái nm rÓi mà tri¿t lý cça ông v«n còn có nhïng k¿t qu£ dË th°Ýng. MÙt ng°Ýi hÍc trò cça tôi Albert B. Amsel ã áp dång nó mÙt cách khéo léo.

Ông Amsel làm ¡i lý cho mÙt nhà bán Ñng chì và lò s°ßi b±ng Óng, të lâu nay v«n ki¿m c¡ hÙi bán hàng cho mÙt xí nghiÇp úc chì lÛn ß Brooklyn. Xí nghiÇp ó vëa có nhiÁu khách hàng, vëa °ãc tin c­y. Nh°ng ông không ti¿n °ãc mÙt b°Ûc nào h¿t. Vì ông chç xí nghiÇp ó là h¡ng ng°Ýi l¡ lùng, lúc nào cing h§m h§m, nói nng thì cåc c±n thô l×. NgÓi sau chi¿c bàn làm viÇc, ng­m i¿u sì gà lÛn trong góc miÇng, m×i l§n trông th¥y m·t Amsei, ông ta nói nh° chó sça: "Hôm nay không mua chi h¿t. ëng uÕng công làm m¥t thì giÝ tôi! i ch¡i!".

Nh°ng mÙt hôm ông Amsel dùng mÙt chi¿n thu­t khác, mÙt chi¿n thu­t mà k¿t qu£ là bán °ãc mÙt sÑ hàng lÛn, °ãc thêm mÙt khách hàng thành b¡n thân cça ông và sau cùng °ãc nhiÁu vå làm n khác nïa.

Hãng ông Amsel ang iÁu ình à mua mÙt chi i¿m mÛi ß làng Queens, t¡i Long Island. MiÁn ó, ông chç xí nghiÇp úc chì bi¿t rõ l¯m và có nhiÁu khách hàng ß ó. Khi ông Amsel trß l¡i thm nhà doanh nghiÇp, ông vÙi nói ngay:

- Th°a ông C, hôm nay tôi không l¡i à c­y ông mua hàng cho tôi âu. Tôi chÉ xin ông chÉ giùm tôi mÙt iÁu thôi... Ông có thà ti¿p tôi mÙt lát °ãc không?

- Hë! Sao! Ông C vëa áp vëa ln i¿u xì gà të mép này qua mép kia - Nói thí coi!

- Hãng tôi tính mß mÙt chi i¿m ß làng Queens. Mà không ai bi¿t n¡i ó rõ h¡n ông. Cho nên tôi tñ tiÇn l¡i hÏi ý ki¿n ông. Ông ngh) ý Ënh ó cça tôi có °ãc không. Nên làm hay không?

Tình th¿ thay Õi h³n. ã të lâu, nhà úc chì quen tÏ sñ quan trÍng cça mình b±ng giÍng thô l× vÛi ng°Ýi l¡i bán hàng cho ông và la §m lên, mÝi hÍ "cút". Nh°ng l§n này ông Amsel l¡i hÏi ý ông. TÑt l¯m! Ng°Ýi thay m·t cho mÙt hãng lÛn l¡i hÏi ý ki¿n ông à vÁ tr£ lÝi cho nhïng viên giám Ñc cça y!

Ông C bèn kéo gh¿ mÝi ngÓi, rÓi trong mÙt giÝ Óng hÓ ông diÅn thuy¿t vÁ nhïng cái lãi buôn bán ß làng Queens. Không nhïng tán thành n¡i lña làm kho hàng, mà còn v¡ch cho c£ mÙt ch°¡ng trình à mua cía hàng ó, dñ trï hàng hóa và khai tr°¡ng xí nghiÇp mÛi. à tÏ ra mình là mÙt ng°Ýi quan trÍng, ông ta l¡i còn khuyên nên qu£n lý xí nghiÇp ra sao. Sau cùng, ông nói vÁ Ýi t° cça ông, và kà là c£ tâm sñ vÁ n×i buÓn bñc trong gia ình ông nïa...".

Ông Amsel nói:

"ChiÁu hôm ó, khi të biÇt ông ta, không nhïng ông ·t mua mÙt sÑ hàng quan trÍng mà còn b¯t §u thành b¡n thân cça tôi nïa. Bây giÝ tôi ánh qu§n vÛi th±ng cha mà hÓi tr°Ûc ch°a trông th¥y tôi, y ã nhe nanh ra chÉ chñc c¯n. Nguyên do sñ thay Õi ó chÉ vì tôi nhÝ c­y ông ta mÙt viÇc, nó làm thÏa tính tñ phå cça ông ta".

Chúng ta nghiên céu béc th° sau này nïa cça Ken Dyke, béc th° mà trong ó chánh sách "xin Ngài làm ¡n" °ãc áp dång mÙt cách khéo léo làm sao!

Cách ây vài nm, ông Dyke th¥t vÍng l¯m vì ít khi ông nh­n °ãc hÓi âm nhïng béc th° ông gßi cho các thân chç cça ông: th§u khoán, th°¡ng gia, ki¿n trúc s°, Ã xin hÍ cho bi¿t tình hình buôn bán. Th°Ýng th°Ýng mÙt trm béc th° mÛi °ãc mÙt béc tr£ lÝi. ít quá. N¿u °ãc hai béc, ông ã cho là khá, còn °ãc ba béc thì th­t là tÑt l¯m. Mà n¿u mÙt trm béc °ãc m°Ýi béc tr£ lÝi thì ông ph£i cho là mÙt sñ l¡.

V­y mà béc th° sau này °ãc 50 ph§n trm th° tr£ lÝi, có ph£i là nm l§n m§u nhiÇm h¡n không? Và nhïng béc th° hÓi âm dài tÛi hai ba trang, tràn trÁ tình thân ái, lòng hng hái và nhïng lÝi khuyên có ích!

Béc th° ó ây. B¡n nh­n th¥y r±ng nó g§n nh° béc th° trên kia. B¡n Íc i rÓi thí t°ßng t°ãng tình c£m cça ng°Ýi nh­n °ãc, thí ki¿m l½ t¡i sao béc th° ó "k¿t qu£ nm l§n h¡n mÙt phép m§u".

Ông Doe thân ái,

Ông giúp tôi mÙt viÇc nhÏ °ãc không?

ã g§n mÙt nm, tôi khuyên công ty tôi in mÙt cuÑn tÕng måc các khí cå và v­t liÇu vÛi cách dùng Ó ó, Ã các ki¿n trúc s° dÅ tra céu. Tôi xin gßi mÙt b£n theo ây bi¿u ông. ó là cuÑn thé nh¥t trong lo¡i ¥y.

Nh°ng nhïng cuÑn tÕng måc ¥y phân phát g§n h¿t rÓi. Ông giám Ñc công ty Óng ý vÛi tôi r±ng chÉ nên tái b£n n¿u có chéng cÛ ch¯c ch¯n r±ng cuÑn ó in ra có lãi cho chúng tôi. Chúng tôi Ënh l­p mÙt hÙi Óng à xem xét có nên tái b£n cuÑn tÕng måc ó chng, và xin ông vui lòng nh­n chân trong hÙi Óng ó cùng vÛi 49 vË ki¿n trúc s° trong các miÁn khác, à giúp ý ki¿n chúng tôi.

à cho công viÇc cça ông °ãc dÅ dàng, tôi ã biên àng sau béc th° này ít câu hÏi r¥t gi£n dË. Ông s½ ban riêng cho tôi mÙt ¡n lÛn n¿u ông vui lòng tr£ lÝi nhïng câu hÏi ó và thêm vài lÝi bình ph©m mà ông cho là có ích rÓi bÏ béc th° vào trong bao th° có dán cò sµn tôi gßi theo ây.

Tôi không c§n ph£i th°a vÛi ông r±ng ông không chËu trách nhiÇm gì vÁ nhïng lÝi chÉ b£o cça ông h¿t. V­y tôi xin à ông tñ ý Ënh o¡t xem cuÑn tÕng måc nên bÏ i, hay nên tái b£n và chúng tôi s½ c£i cách theo lÝi khuyên cça ông.

Dù sao cing xin ông tin r±ng tôi hoan nghênh sñ cÙng tác cça ông l¯m...

Tôi c£m t¡ ông và kính chúc ông...

Giám Ñc phòng th°¡ng vå

Ken R. Dyke

Và bây giÝ, tôi xin d·n b¡n iÁu này. Tôi do kinh nghiÇm mà bi¿t r±ng sau khi Íc béc th° ó, có vài b¡n ã dùng ph°¡ng pháp ó nh° cái máy thi¿u h³n v» tñ nhiên: hÍ không dùng nhïng lÝi khen t·ng thành th­t mà l¡i dùng mÙt lÑi nËnh hót dÑi trá và ti tiÇn.

Nh° v­y t¥t nhiên là không thành công.

Th­t v­y, chúng ta ai cing khát khao °ãc ng°Ýi khen ngãi và quý m¿n, nh°ng chúng ta r¥t sã lÝi nËnh hót.

Tôi xin nh¯c l¡i: nhïng ph°¡ng pháp chÉ trong cuÑn này chÉ có k¿t qu£ khi nó °ãc áp dång mÙt cách chân thành, tñ áy lòng mà ra.

Nhïng iÁu tôi chÉ cho b¡n, không ph£i là nhïng thu­t x£o thç, nhïng mánh khóe à thành công âu.

Không. ó là mÙt quan niÇm mÛi vÁ vÁ nhân sinh, mÙt tri¿t lý mÛi.

B£y lÝi khuyên à tng h¡nh phúc trong gia ình

Ph§n V I Ch°¡ng MÙt

Chôn sÑng h¡nh phúc gia ình cách nào l¹ nh¥t?

Nm 1852, Hoàng ¿ Nã Phá Luân Ç tam say mê Nï bá t°Ûc Mari Eugénie Ignace Augustine de Montiji, ng°Ýi àn bà ¹p nh¥t th¿ giÛi và c°Ûi nàng. C­n th§n có ng°Ýi can gián Hoàng ¿ vì l½ không °ãc "môn ng hÙ Ñi".

Nh°ng Hoàng ¿ nói: "Có c§n chi iÁu ó". Cái duyên và v» ¹p lÙng l«y cça nàng làm cho Hoàng ¿ mê ly nh° g·p tiên. Trong mÙt bài diÅn vn, Hoàng ¿ nói nh° thách c£ n°Ûc Pháp: "Tr«m ã c°Ûi mÙt ng°Ýi àn bà mà Tr«m yêu và ng°áng mÙ, nh° v­y còn h¡n là c°Ûi mÙt ng°Ýi mà Tr«m không °ãc bi¿t".

Hoàng ¿ và Hoàng h­u có ç iÁu kiÇn à cuÙc l°¡ng duyên hoàn toàn theo lý t°ßng: Séc m¡nh, tiÁn b¡c, quyÁn th¿ quang vinh, s¯c ¹p, tình yêu. Ch°a bao giÝ ng°Ýi ta th¥y h¡nh phúc thiêng liêng trong gia ình chói lÍi rñc rá nh° v­y.

Than ôi! Ch³ng bao lâu, lía thiêng ó ch­p chÝn, lu mÝ và t¯t h³n. Nã Phá Luân ã có thà làm cho nàng Eugénie thành mÙt bà Hoàng h­u °ãc, nh°ng không có gì ß Ýi này, c£ tình th°¡ng cça ông, c£ uy quyÁn cça ông, có thà thay Õi nÕi tính tình cça ng°Ýi àn bà ó.

Bà iên cuÓng vì ghen tuông bË nghi ngÝ nó giày vò bà, làm cho Ýi sÑng cça ông không °ãc m£y may tñ do. Bà không kà gì tÛi mÇnh lÇnh cça ông nïa, bà sÓng sÙc xông vào vn phòng cça ông trong khi ông bÁ bÙn viÇc n°Ûc; trong lúc ông bàn kín viÇc quÑc gia ¡i sñ, bà cing vào cho kó °ãc mÛi nghe. Bà nh¥t Ënh không bao giÝ Ã cho ông ß mÙt mình h¿t, luôn luôn sã ông có ngo¡i tình.

Th°Ýng th°Ýng bà ch¡y l¡i nhà mÙt bà chË Ã phàn nàn vÁ chÓng, trút h¿t tâm sñ, khóc la, e dÍa. Có l¯m l§n bà ¡p cía vô th° viÇn cça ông à chíi ông nïa. Cho nên, làm chç m°Ýi hai tòa cung iÇn lÙng l«y mà Nã Phá Luân Ç tam không có l¥y mÙt cái tç à trÑn trong ó cho yên thân °ãc.

RÓi sau x£y ra sao?

o¡n vn b£n này trích trong cuÑn sách thú vË cça E. A. Rheinhardt "Nã Phá Luân và Eugénie: bi hài kËch cça mÙt ¿ chính" tr£ lÝi câu hÏi ó:

"Nh° v­y, rÑt cuÙc Nã Phá Luân có ngo¡i tình thiÇt và ông luôn luôn lén lút ra khÏi cung, Ùi chi¿c nón nÉ kéo såp xuÑng che m¯t, có Ùc mÙt ng°Ýi h§u c­n theo sau, Ã i tÛi n¡i h¹n hò vÛi mÙt giai nhân... n¿u không ph£i, nh° hÓi còn hàn vi, Ã i lang thang trong kinh ô, v¡ v©n d¡o ch¡i trong nhïng con °Ýng mà các vË Hoàng ¿ chÉ °ãc nghe t£ trong sách...".

ó, cách c° xí cça bà Eugénie em tÛi k¿t qu£ nh° v­y ó. ành r±ng bà v«n luôn luôn là Hoàng h­u n°Ûc Pháp. ành r±ng bà là ng°Ýi ¹p nh¥t th¿ giÛi. Nh°ng khÑn n¡n thay, c£ chéc Hoàng h­u và s¯c ¹p ó không ç vãn céu tình yêu bË ng¡t trong không khí §y ch¥t Ùc, vì nhïng cuÙc b¥t hòa ó.

Ph£i, Eugénie cing có thà kêu TrÝi nh° Job "Ghét cça nào, TrÝi trao cça ó". TrÝi trao °? Không âu. Chính bà ã tñ em trút nó lên §u bà vì cái máu ghen và nhïng lÝi ay nghi¿n cça bà. ành hanh, nhi¿c móc, giày vò, thé khí giÛi tai h¡i nh¥t mà Diêm V°¡ng ·t ra à tiêu diÇt tình yêu. Khí giÛi ó ch¯c ch¯n có hiÇu qu£ h¡n h¿t cing nh° nÍc r¯n hÕ v­y, không ai thoát khÏi ch¿t.

Bá t°Ûc phu nhân Tolstoi tìm th¥y chân lý ó - nh°ng trÅ quá. Lúc lâm chung, bà thú vÛi con gái bà r±ng: "Chính má ã làm cho ba các con ch¿t". Con gái bà không bi¿t tr£ lÝi ra sao, sa lÇ. Vì bi¿t r±ng quá úng nh° v­y: ông Tolstoi ch¿t vì bà §u Ùc Ýi ông b±ng nhïng lÝi ay nghi¿n cay chua không ngÛt, nhïng cuÙc xung kh¯c b¥t t­n.

Mà c·p vã chÓng ó có ç nhïng iÁu kiÇn cça h¡nh phúc. Tolstoi là mÙt vn s) nÕi danh nh¥t hoàn c§u. Ngoài vinh quang ó ra, ông bà l¡i giàu sang, có Ëa vË quan trÍng trong xã hÙi và có nhièu con. Không bao giÝ mÙt cuÙc hôn nhân trÕ bông d°Ûi nÁn trÝi t°¡i sáng h¡n nïa. MÛi §u, h¡nh phúc cça ông bà §y ç quá, hoàn toàn quá, ¿n n×i có khi c£ hai Áu quó gÑi, c§u xin Th°ãng ¿ gìn giï hÍ trong c£nh th§n tiên ó.

RÓi thì mÙt sñ l¡ lùng x£y ra. L§n §u Tolstoi bi¿n Õi tính n¿t, thành mÙt ng°Ýi khác h³n. Ông x¥u hÕ vÁ nhïng danh tác ông ã vi¿t, và b¯t §u të lúc ó ông miÇt mài vi¿t nhïng bài thuy¿t giáo vÁ hòa bình và kêu gÍi diÇt trë chi¿n tranh và khÕ cñc cho nhân lo¡i.

Ông thú r±ng hÓi thi¿u thÝi, ông ã m¯c nhïng tÙi l×i không thà t°ßng t°ãng °ãc, c£ tÙi gi¿t ng°Ýi nïa và à chuÙc tÙi, ông nh¥t Ënh theo úng giáo lý C¡ Ñc. Ông phân phát h¿t th£y nhïng cça c£i cça ông và thÁ sÑng trong c£nh nghèo. Ông làm lång ngoài Óng, ch·t cây, ph¡i cÏ, óng l¥y giày, quét l¥y phòng, n trong )a b±ng g×, ráng yêu c£ nhïng k» thù ông.

Ýi cça ông là mÙt bi kËch, mà nh° v­y chÉ do hôn nhân cça ông. Bà °a xa hoa, ông thì ghét. Bà ham danh vÍng, thích °ãc tôn trÍng, thích giao du, mà ông l¡i không màng gì tÛi nhïng thú t§m phào ó. Bà òi có nhiÁu vàng, sÑng mÙt cuÙc Ýi sang trÍng, còn ông thì cho giàu có là mÙt tÙi l×i.

Trong nhiÁu nm, bà ay nghi¿n ông, thËnh nÙ vÛi ông, m¡t sát ông, vì ông in sách cho không, không òi quyÁn tác gi£, mà bà thì không muÑn bÏ nhïng món tiÁn ó.

Khi ông chÑng l¡i thì bà phát c¡n Ùng kinh, ln trên m·t ¥t, ng­m ß môi mÙt ve thuÑc phiÇn, thÁ s½ tñ tí hay dÍa s½ âm §u xuÑng gi¿ng.

Có mÙt chi ti¿t mà tôi cho là vô cùng th°¡ng tâm trong Ýi cça ông bà. Nh° tôi ã nói, lúc mÛi c°Ûi, cuÙc tình duyên ó thiÇt ¹p ½, v­y mà 48 nm sau, ông Tolstoi ¿n n×i hÅ trông th¥y m·t bà là chËu không nÕi... Có khi, buÕi tÑi, bà già cô ¡n ó thèm khát tình th°¡ng, l¡i quó bên ông và xin ông Íc cho nghe nhïng o¡n dËu dàng c£m Ùng, mà ông vi¿t vô nh­t ký Ã t·ng bà, 50 nm tr°Ûc.

Và khi ông Íc, sÑng l¡i nhïng ngày t°¡i sáng rñc rá, bây giÝ ã tan nh° mây khói, c£ hai Áu r¡i lÇ. Than ôi! Thñc tr¡ng khác xa nhïng m¡ mÙng thi¿u thÝi mÙt cách Ùc Ëa làm sao!

Sau cùng, nm 82 tuÕi, Tolstoi không chËu nÕi sñ b¥t hòa ghê gÛm trong gia ình nïa và mÙt buÕi tÑi, tháng 10 nm 1910, tuy¿t sa §y trÝi ông trÑn bà, i xa, trong êm tÑi và l¡nh l½o, không bi¿t là i vÁ âu.

M°Ýi mÙt ngày sau, ông au phÕi mà ch¿t t¡i mÙt nhà ga. LÝi c§u xin cuÑi cùng cça ông là ëng à ông th¥y m·t vã ông.

ó, bà Tolstoi ph£i chuÙc nhïng c¡n gi­n, lÝi dÍa n¡t, lÝi trách móc vÛi cái giá ó.

Có l½ Ùc gi£ tñ nhç r±ng có nhiÁu ch× bà phàn nàn cing áng. Ph£i. Nh°ng v¥n Á không ph£i ß ó. V¥n Á ß ch× này: bà phàn nàn có ích gì cho bà không? Hay là, trái l¡i, chÉ làm cho tình th¿ ã tÇ h¡i còn tÇ h¡i thêm nhiÁu?

Khi trÅ quá rÓi, bà mÛi tñ thú: "Tôi tin ch¯c r±ng hÓi ó tôi iên".

Bi kËch th£m th°¡ng nh¥t trong Ýi Lincoln cing là cuÙc hôn nhân cça ông. Tôi nói rõ: không ph£i là vå ám sát ông mà là cuÙc hôn nhân cça ông. Khi tên Booth h¡ sát ông b±ng mÙt viên ¡n, ông không hay r±ng ng°Ýi ta mÛi b¯n ông, nh°ng trong 23 nm trÝi, g§n nh° m×i ngày, ông °ãc n¿m "nhïng trái cây chua chát cça mÙt duyên nã au khÕ" nh° lÝi ông Herdon, ng°Ýi b¡n ông ã nói. ThiÇt v­y, trong g§n mÙt ph§n t° th¿ k÷, bà Lincoln rút d§n m¡ch sÑng cça Ýi ông b±ng cách khích bác, gây lÙn, giày vò, ay nghi¿n ông.

Bà luôn luôn day dét, ay nghi¿n r±ng ông ch³ng °ãc v» gì: nào là l°ng thì gù, chân i thì kéo lê nh° th±ng mÍi, dáng iÇu céng nh° que cçi, gai m¯t l¡ lùng.

Bà nh¡i dáng i cça ông rÓi nghi¿n rng hÏi ông sao không b¯t ch°Ûc dáng i lËch sñ cça bà?

Bà oán c£ hai tai ông, vëa rÙng vëa vÃnh ra nh° tai voi. Bà chê ông mii lÇch, bà chê môi d°Ûi ông trÁ ra, bà chê ông có v» Ñm ói; tay chân lÛn quá mà §u thì nhÏ quá!

Hai ông bà trái ng°ãc nhau vÁ ç mÍi ph°¡ng diÇn: giáo dåc, tính tình, thË hi¿u. ChÍi nhau hoài...

MÙt sí gia thông th¡o nh¥t vÁ Ýi sÑng TÕng thÑng Lincoln có vi¿t: "GiÍng nói the thé cça bà Lincoln, ß ngoài °Ýng cing nghe th¥y, và nhïng c¡n thËnh nÙ cça bà thì i¿c tai hàng xóm. Mà không ph£i khi bà gi­n dï, chÉ la hét mà thôi âu, bà còn làm hung nïa, có nhiÁu chéng cÛ không chÑi cãi °ãc".

Ch³ng h¡n, sau khi c°Ûi, ông bà l¡i trÍ nhà bà Farly, vã góa mÙt l°¡ng y, có n¥u c¡m tháng.

MÙt hôm lúc iÃm tâm, ông Lincoln có mÙt cí chÉ ho·c thÑt mÙt lÝi làm cho bà nÕi gi­n. Không ai nhÛ ông ã làm gì, nh°ng ng°Ýi ta th¥y bà Lincoln trong lúc c¡n iên lên ¿n cñc iÃm, liÇng mÙt tách cà phê nóng vào m·t chÓng, ngay lúc ông ç các khách trÍ khác.

Lincoln x¥u hÕ l¯m, làm thinh ngÓi tr¡ trên gh¿ trong khi bà chç trÍ em chi¿c khn m·t °Ûc l¡i chùi má và qu§n áo ông.

Lòng ghen cça bà Lincoln vô lý dï tãn, và không thà t°ßng t°ãng °ãc, ¿n n×i chÉ c§n Íc nhïng o¡n t£ nhïng c¡n gi­n dï, bi th£m làm cho ông m¥t m·t tr°Ûc công chúng, ph£i, chÉ c§n Íc nhïng o¡n ó, 75 nm sau, cing còn th¥y kinh tßm rùng mình. Sau cùng, bà hóa iên. Ng°Ýi ta cho r±ng tánh h¡nh bà nh° v­y; bßi vì bà m¯c bÇnh th§n kinh. Không thà có lÝi nào nhân të h¡n à xét bà nïa.

Bây giÝ ta hãy tñ hÏi: Nhïng c¡n thËnh nÙ ó, nhïng lÝi ay nghi¿n ó, cái lÑi bù lu bù loa ó có c£i thiÇn ông Lincoln chút nào không?

MÙt ngàn l§n không. Nó chÉ gi¿t h¿t tình c£m cça ông Ñi vÛi bà, nó làm cho ông suÑt Ýi hÑi h­n r±ng ã c°Ûi bà và chÉ muÑn có m×i mÙt hành vi là i khÏi nhà cho khu¥t m¯t.

T¡i tÉnh Springfield, là n¡i gia ình Lincoln ß, có 11 ông lu­t s°. Vì ông quá, không thà ki¿m n trong tÉnh ó °ãc, hÍ ph£i i ngña të tÉnh lõ này qua tÉnh lõ khác, theo sau ông tòa David Davis à cãi trong nhïng lúc ông này xí án kh¯p trong miÁn. Nh°ng trong khi b¡n Óng nghiÇp cça ông Lincoln cé cuÑi tu§n l¡i trß vÁ gia ình thì ông Lincoln không muÑn vÁ, vì r¥t kinh tßm sñ ß g§n bà vã. Và trong ba tháng hè và ba tháng thu, ông ß xa biÇt, không lai vãng g§n miÁn Springfield.

Nh° v­y trong nhiÁu nm. Ýi sÑng trong nhïng quán trÍ nhà quê ó không vui thú, cing không ç tiÇn nghi; nh°ng sÑng nh° v­y, ông còn thích h¡n là vÁ nhà Ã th¥y bà Lincoln vÛi nhïng c¡n tam bành, låc t·c cça bà ¥y.

Hành vi cça bà Lincoln, Hoàng h­u Eugénie và Bá t°Ûc phu nhân Tolstoi có nhïng k¿t qu£ nh° v­y. ChÉ mang l¡i b¥t h¡nh cho gia ình và diÇt h¿t nguÓn ân ái mà m¥y bà quý hóa nh¥t.

Sau khi bàn cãi trong 11 nm ß "Tòa chuyên xí các vå lôi thôi trong gia ình ß Nïu ¯Ûc" và nghiên céu c£ ngàn vå chÓng bÏ nhà ra i, bà lu­t s° Bessie Hamburger tuyên bÑ r±ng àn ông ph£i trÑn vã vì hÍ chán nghe vã r§y rà, gây gÕ. Nh° mÙt vn s) ã nói: "àn bà ào huyÇt chôn h¡nh phúc gia ình b±ng nanh vuÑt cça hÍ".

V­y, th°a quý bà, n¿u quý bà muÑn giï sñ vui v» hòa nhã trong gia ình, xin quý bà theo lÝi khuyên d°Ûi ây:

ëng day dét ay nghi¿n chÓng!

Ph§n VI Ch°¡ng Hai

Tùy NgÙ Nhi An

Disraeli nói: "Tôi có thà làm nhiÁu chuyÇn iên l¯m, nh°ng có mÙt viÇc mà tôi s½ không bao giÝ làm c°Ûi vã vì tình".

Và ông giï lÝi. ß Ùc thân tÛi hÓi 35, rÓi c°Ûi mÙt ng°Ýi àn bà giàu, góa, h¡n ông 15 tuÕi, mÙt bà góa tóc ã b¡c vì 50 cái xuân xanh! Bà bi¿t rõ r±ng Disraeli c°Ûi bà không ph£i vì tình, mà vì tiÁn. Cho nên bà chÉ nh­n lÝi vÛi mÙt iÁu kiÇn là cho bà ãi mÙt nm à có ç thì giÝ xét tính tình ông. H¿t h¡n mÙt nm, bà °ng.

CuÙc tình duyên ó ch³ng nên th¡ chút nào h¿t mà còn có v» mua bán nïa, ph£i không b¡n? V­y mà l¡i là mÙt cuÙc tình duyên sung s°Ûng nh¥t trong nhïng trang giông tÑ cça hôn nhân niên giám.

Bà góa và giàu ó, ã không tr», không ¹p, cing ch³ng tài hoa gì. Trái l¡i, trong câu chuyÇn cça bà, bà th°Ýng l§m lÙn buÓn c°Ýi vÁ sí ký hay vn hÍc sí. Ch³ng h¡n, bà không bi¿t dân Hy L¡p thËnh tr°Ûc hay dân La Mã thËnh tr°Ûc. Qu§n áo thì lÑ lng mà nhà cía bày biÇn mÛi tai h¡i làm sao! Nh°ng cách bà c° xí vÛi chÓng, thì th­t là tuyÇt diÇu và ó là iÁu kiÇn cÑt y¿u à gây và nuôi h¡nh phúc trong gia ình.

Bà không bao giÝ tranh khôn vÛi chÓng. Khi ông vÁ nhà, sau c£ mÙt buÕi chiÁu mÇt mÏi vì éng Ñi xã giao vÛi các công t°Ûc phu nhân linh m«n, ông nghe bà chuyÇn trò ngây th¡ mà óc °ãc nghÉ ng¡i. L§n l§n gia ình cça ông thành mÙt n¡i th§n tiên, vì n¡i ó là n¡i ông th£nh th¡i d°áng séc trong sñ chiÁu chuÙng âu y¿m cça vã. Nhïng giÝ sÑng bên c¡nh bà vã éng tuÕi ó là nhïng giÝ êm Ám nh¥t trong Ýi ông.

Bà là tri k÷ cça ông, vëa là b¡n Óng tâm, là nguÓn an çi và là quân s° cça ông nïa. M×i buÕi tÑi ß NghË viÇn ra, ông vÙi vÁ nhà à cho bà bi¿t nhïng tin téc hôm ó. Và iÁu này quan trÍng nh¥t, dù ông l­p tâm thi hành b¥t cé công cuÙc gì, không bao giÝ bà nghi r±ng ông có thà th¥t b¡i °ãc.

Trong 30 nm, ông là l½ sÑng Ùc nh¥t cça bà. Bà quý cça c£i cça bà, chÉ vì cça ó làm cho Ýi sÑng cça ng°Ýi bà yêu °ãc dÅ chËu h¡n. áp l¡i tình ó, ông tìm h¿t cách làm ¹p lòng bà. Ông kh©n kho£n xin Nï hoàng Anh Victoria phong t°Ûc cho bà và vì v­y, nm 1868, bà °ãc s¯c phong nï bá t°Ûc.

Dù bà có l§m l×i gì i nïa, ông cing không bao giÝ chÉ trích bà, không bao giÝ trách bà nía lÝi, và n¿u ai c£ gan ch¿ giÅu bà thì ông chÓm lên à bênh vñc bà mÙt cách chân thành dï tãn.

Bà Disraeli không ph£i là mÙt ng°Ýi hoàn toàn nh°ng trong 30 nm, bà không ngÛt nói vÁ chÓng bà, khen ngãi, ng°áng mÙ ông. K¿t qu£? Ông Disraeli thích nh¯c l¡i lÝi này l¯m: "Trong 30 nm sÑng chung không bao giÝ tôi th¥y buÓn chán vì vã h¿t". (V­y mà nhiÁu ng°Ýi dám cho r±ng bà §n Ùn vì không thuÙc sí ký!).

Còn ông thì v«n th°Ýng nói vÛi mÍi ng°Ýi r±ng bà là nhân v­t quan trÍng nh¥t trong Ýi ông. K¿t qu£ ra sao? Bà khoe nhiÁu l§n vÛi b¡n bè r±ng: "NhÝ lòng âu y¿m cça nhà tôi mà Ýi tôi là mÙt chu×i dài h¡nh phúc".

Trong lúc v¯ng, ông bà th°Ýng nói ùa nhau. Ông nói:

"Mình, anh c°Ûi mình chÉ vì cça c£i mình thôi...".

Và bà, mÉm c°Ýi, áp: "Ph£i, nh°ng bây giÝ, giá có c°Ûi l¡i thì mình s½ c°Ûi em vì tình ph£i không?".

Ông chËu nh­n r±ng lÝi ó úng.

Bà ch³ng hoàn toàn chút nào. úng. Nh°ng ông Disraeli ã khôn ngoan mà chËu an ph­n.

Henry James nói: "Quy t¯c thé nh¥t ph£i áp dång trong sñ giao thiÇp vÛi mÍi ng°Ýi là Ã cho hÍ °ãc sung s°Ûng vì theo quan niÇm cça hÍ".

Vn s) Lelend Foster Wood cing nói g§n úng nh° v­y: "MuÑn có h¡nh phúc trong gia ình, ki¿m mÙt ng°Ýi b¡n trm nm lý t°ßng không c§n m¥y, mà c§n thé nh¥t là ph£i chính mình là mÙt ng°Ýi b¡n trm nm lý t°ßng ã".

V­y muÑn có h¡nh phúc gia ình, quy t¯c thé hai là:

"B¡n trm nm cça ta ra sao, ta chËu làm v­y, ëng có ý sía Õi làm chi"

Ph§n V I Ch°¡ng Ba

Th°¡ng nhau chín bÏ làm m°Ýi

K» thù dï tãn nh¥t vÁ chính trË cça Disraeli là Gladstone. C£ hai Áu trái ng°ãc nhau vÁ mÍi ph°¡ng diÇn, nh°ng có ch× này giÑng nhau: H¡nh phúc hoàn toàn trong gia ình.

William và Catherine Gladstone sÑng chung vÛi nhau 59 nm, lúc nào cing quy¿n luy¿n nhau. Tôi thích t°ßng t°ãng c£nh Gladstone, cå Th°ãng nghiêm trang nh¥t cça n°Ûc Anh, mà c§m tay vã, nh£y múa vÛi bà tr°Ûc lò s°ßi, ca:

ChÓng rách r°Ûi, vã lang thang

BuÓn vui tranh ¥u trên àng cùng nhau.

Gladstone, vÁ chính trË, là mÙt k» thù ghê gÛm cho phe Ñi l­p, nh°ng ß trong nhà, ông không bao giÝ khiÃn trách ai h¿t. Sáng d­y, ông xuÑng nhà d°Ûi, th¥y phòng n v¯ng ng¯t vì c£ nhà còn ngç, ông ca mÙt iÇu bí m­t, luôn luôn mÙt iÇu ó, Ã nh¯c r±ng ng°Ýi b­n viÇc nh¥t ß n°Ûc Anh ngÓi ß nhà d°Ûi mÙt mình, ãi ng°Ýi ta dÍn iÃm tâm cho ông. R¥t khôn khéo và lÅ phép, ông không bao giÝ chÉ trích viÇc nhà cía h¿t.

ó cing là thu­t mà Nga hoàng Catherine dùng Bà trË vì mÙt ¿ quÑc lÛn nh¥t th¿ giÛi të cÕ tÛi kim, có quyÁn sinh sát c£ triÇu th§n dân, và c§m quyÁn mÙt cách Ùc ác và Ùc oán, làm phí bi¿t bao sinh m¡ng trong nhïng chi¿n tranh vô ích và em b¯n c£ trm k» thù, không th°¡ng h¡i chút chi h¿t. Nh°ng, khi vì rçi ro, ng°Ýi b¿p làm cháy món thËt quay thì bà ã không phàn nàn, còn vui v» tha thé mà n. Nhïng éc lang quân ß Mù nên noi g°¡ng bà.

Dorothy Dix mà ai cing ph£i công nh­n r±ng r¥t thâm hiÃu nhïng v¥n Á vÁ hôn nhân, nói r±ng: "Già nía nhïng cuÙc hôn nhân ã th¥t b¡i lÛn". Bà nói thêm: "Bi¿t bao chi¿c thuyÁn tình chß §y hy vÍng mà sau cùng ph£i tan tành d°Ûi chân mÏm á b¿n Reno, chÉ do cái thói vô ích và tai h¡i vã chÓng chÉ trích l«n nhau".

V­y, muÑn giï h¡nh phúc trong gia ình xin b¡n nhÛ quy t¯c thé ba:

ëng chÉ trích

B¡n có khi muÑn r§y cháu nhÏ. B¡n t°ßng tôi s½ khuyên b¡n "Không nên" sao? Th°a không! Tôi chÉ khuyên b¡n iÁu này. Tr°Ûc khi r§y nó, xin b¡n Íc béc th° sau này cça vn s) Livingstone Larnod. Béc th° ó ông vi¿t cho con ông và ã làm cho h¿t th£y nhïng ng°Ýi Íc rung Ùng t¡ lòng ¿n n×i °ãc hàng trm t¡p chí và nh­t báo ng l¡i, °ãc ài vô tuy¿n iÇn truyÁn thanh bi¿t bao l§n và °ãc dËch ra không bi¿t bao nhiêu thé ti¿ng. Nhan Á o¡n ó là: "Làm cha nên nhÛ...". ThiÇt là mÙt cha thú tÙi vÛi con, âu y¿m c£m Ùng và thân m­t!

"Con ¡i!... con ngç, má Ï kÁ trên tay, tóc mây dính trên trán. Cha mÛi lén vào phòng con... Cha muÑn thú tÙi vÛi con: lúc nãy trong khi cha Íc báo bên phong sách, ãt sóng hÑi h­n xâm chi¿m tâm hÓn cha. Cha ã hÏi nghiêm kh¯c vÛi con hôm nay. Sáng ngày, trong khi con sía so¡n sách vß i hÍc, cha ã r§y con vì con chÉ quÇt chi¿c khn °Ût lên §u mii con thoi, cha ã m¯ng con vì giày con không ánh bóng, cha ã la khi con liÇng Ó ch¡i cça con xuÑng ¥t.

Trong lúc iÃm tâm cha l¡i khiÃn trách con nïa: con ánh Õ sïa, con nuÑt vÙi mà không nhai, con tì khu÷u tay lên bàn, con ph¿t b¡ lên bánh nhiÁu quá... Khi ra i, con quay l¡i và chào cha: "Th°a cha, con i!". Và cha ã cau mày: "Ngay ng°Ýi lên!".

BuÕi tÑi, v«n iÇu ó. ß sß vÁ, cha rình con ß ngoài °Ýng. Con ch¡i bi, §u gÑi quó lên cát, vÛ rách hß c£ thËt ra. Cha ã làm nhåc con tr°Ûc b¡n bè, vì b¯t con i tr°Ûc m·t cha cho tÛi nhà... "VÛ ¯t tiÁn, n¿u mày có ph£i bÏ tiÁn ra mua, mày mÛi ti¿c cça mà giï gìn nó!". (Con thí t°ßng t°ãng, có ai, cha mà m¯ng con nh° v­y không?).

RÓi con nhÛ không? TÑi ¿n, trong khi cha Íc sách, con rón rén vào phòng gi¥y cha, v» au khÕ l¯m. Cha ngíng lên, giÍng b¥t bình hÏi: "Cái gì?".

Con không tr£ lÝi chi h¿t, nh°ng trong mÙt lúc xúc Ùng không chÑng l¡i °ãc, con ch¡y l¡i cha, bá cÕ cha, ôm cha vÛi tình sùng bái c£m Ùng mà TrÝi Ph­t ã làm n£y nß trong lòng con, mà sñ l¡nh lùng cça cha không làm cho héo °ãc... RÓi thì con ch¡y lên c§u thang.

Này con, chính lúc ó cuÑn sách ß tay cha rÛt xuÑng và mÙt n×i sã ghê gÛm xâm chi¿m cha. Cái thói hay chÉ trích, trách m¯ng ã làm cho cha thành nh° v­y ó, thành mÙt ng°Ýi cha g¯t gÏng. Cha ã ph¡t con vì con còn con nít mà cha b¯t con làm nh° ng°Ýi lÛn. Không ph£i cha không th°¡ng con âu, nh°ng cha ã òi hÏi ß tuÕi th¡ cça con nhiÁu quá, cha ã xét con theo tuÕi nhiÁu kinh nghiÇm cça cha.

Mà tâm hÓn con ¡i l°ãng, cao th°ãng, trung trñc bi¿t bao! Trái tim nhÏ cça con mênh mông nh° bình minh ló sau r·ng Ói. ChÉ mÙt sñ hm hß tñ nhiên l¡i hôn cha tr°Ûc khi i ngç, ç chéng iÁu ó. Thôi, cha con mình quên h¿t nhïng chuyÇn khác i... TÑi nay cha hÑi h­n l¯m, l¡i ngÓi nép bên gi°Ýng con.

Cha bi¿t n¿u con có nghe °ãc nhïng lÝi cha thú vÛi con ây thì con cing ch³ng hiÃu chi. Nh°ng, ngày mai, con s½ th¥y, cha s½ thiÇt là mÙt ng°Ýi cha; cha s½ là b¡n cça con, con c°Ýi cha s½ c°Ýi, con khóc cha s½ khóc. Và n¿u cha có muÑn r§y con thì cha s½ mím ch·t môi, và s½ l·p i l·p l¡i, nh° trong kinh:

- Con chÉ là mÙt éa nhÏ... mÙt éa nhÏ!

Cha có l×i. Cha ã coi con nh° ng°Ýi lÛn. Bây giÝ nhìn con n±m trong gi°Ýng nhÏ cça con, mÏi mÇt, tr¡ trÍi, cha bi¿t rõ r±ng con chÉ là mÙt em bé.

MÛi hôm qua, con còn n±m trong tay m¹, ng£ §u trên vai m¹ con... Cha ã òi hÏi con nhiÁu quá... NhiÁu quá l¯m...".

Ph§n V I Ch°¡ng BÑn

Làm cho ng°Ýi ß chung quanh mình °ãc sung s°Ûng là iÁu dÅ dàng

B¡n có bi¿t câu chuyÇn l¡ lùng này không? Sau ngày dài làm lång khó nhÍc, mÙt må chç tr¡i dÍn cho nhïng ng°Ýi giúp viÇc mÙt Ñng cÏ khô thay bïa chiÁu. Nhïng ng°Ýi này b¥t bình, hÏi l¡i må có ph£i må iên không, thì må tr£ lÝi: "Làm sao ta bi¿t °ãc r±ng các chú phân biÇt °ãc théc n vÛi cÏ? Vì trong suÑt 20 nm nay ta n¥u n cho m¥y chú, m¥y chú có bao giÝ cho ta hay r±ng món các chú n ó không ph£i là cÏ khô âu?".

Ngày x°a, các nhà quý phái ß Moscou và Saint Pétersbourg lËch thiÇp h¡n. Sau mÙt bïa tiÇc n¥u khéo, các ông th°Ýng cho gÍi ng°Ýi làm b¿p vô phòng n à khen ngãi hÍ.

Sao Ñi vÛi b¡n trm nm cça b¡n, b¡n không bi¿t vì nà nh° v­y? L§n sau, n¿u món gà chiên vëa n, b¡n nên nói cho bà nhà hay, cho bà bi¿t r±ng b¡n bi¿t th°ßng théc món bà làm; b¡n nên tÏ ra r±ng "món b¡n n ó không ph£i là cÏ khô", và luôn tiÇn b¡n ëng nên ti¿c lÝi, mà nên thêm cho bà bi¿t là bà r¥t c§n cho h¡nh phúc cça b¡n.

Disraeli, mÙt trong nhïng nhà c§m quyÁn quan trÍng nh¥t bên Anh, thích tuyên bÑ cho mÍi ng°Ýi hay r±ng ông mang ¡n bà vã bé nhÏ cça ông r¥t nhiÁu.

Tu§n tr°Ûc, Íc qua mÙt t¡p chí, tôi th¥y mÙt bài phÏng v¥n kép hát bóng Eddie Cantor. Chàng nói:

Tôi °ãc nhÝ nhà tôi nhiÁu h¡n là °ãc nhÝ nhïng ng°Ýi khác. Khi tôi còn nhÏ, nhà tôi là b¡n thi¿t cça tôi, d¯t d«n tôi trên con °Ýng chính. Sau khi c°Ûi, nhà tôi c§n kiÇm tëng Óng và làm n cho vÑn tôi sinh sôi n£y nß. Chính nhà tôi ã gây dñng nên c¡ nghiÇp cça chúng tôi. Nàng sinh °ãc nm éa con ngÙ ngh)nh và gia ình chúng tôi nh° mÙt tÕ uyên °¡ng. N¿u tôi ã thành công °ãc chút nào, toàn là do công cça nàng v­y".

ß Hollywood, kinh ô hát bóng, nhïng cuÙc tình duyên th­t b¥p bênh, ¿n n×i Công ty b£o hiÃm Lloyds ß Luân ôn ph£i "ch¡y"... V­y mà có mÙt c·p r¥t sung s°Ûng: là vã chÓng kép hát Warner Baxter. Nàng bÏ tiÁn Ó rñc rá trên sân kh¥u à yên chï vu quy. Nh°ng không bao giÝ ti¿c sñ hy sinh ó h¿t, vì nh° lÝi chàng nói vÛi chúng tôi: "Nhà tôi không °ãc khán gi£ v× tay khen nïa, nh°ng ã có nhïng lÝi khen ngãi cça tôi bù l¡i. Sñ tôn trÍng, sùng bái cça chÓng, làm cho vã sung s°Ûng. Và n¿u vã sung s°Ûng thì áp l¡i, chÓng cing áp l¡i °ãc vã làm sung s°Ûng".

ó, muÑn có h¡nh phúc trong gia ình thì quy t¯c thé t° là:

Ta ph£i bi¿t khen tài éc ng°Ýi b¡n trm nm cça ta.

Ph§n V I Ch°¡ng Nm

Cái gì làm c£m Ùng mÙt ng°Ýi àn bà

Të Ýi thái cÕ, loài hoa v«n °ãc dùng à tÏ lòng yêu °¡ng. Bông có m¯c gì âu, nh¥t là lúc giïa mùa. Ng°Ýi ta bán c£ ß §u °Ýng. V­y mà th¥y m¥y ông chÓng vào h¡ng trung l°u, bçn xÉn không dám mua bi¿u bà vã, ng°Ýi ta t°ßng bông m¯c l¯m, m¯c h¡n lan tÑ tâm, lan b¡ch ngÍc, ho·c loài m«u tí h£o mÍc trên ngÍn núi Alpes.

T¡i sao l¡i ãi cho bà nhà vào n±m trong nhà th°¡ng mÛi mua bông t·ng bà? T¡i sao không t·ng bà vài bông hÓng ngay tÑi nay? B¡n là ng°Ýi °a thí nghiÇm. Thì ây, b¡n hãy theo tôi mà thí nghiÇm i, rÓi cho tôi hay.

Ông Cohan công viÇc bÁ bÙn là nh° v­y mà không ngày nào quên, sáng mÙt l§n, chiÁu mÙt l§n, gÍi iÇn tho¡i hÏi thm tin téc m¹.

Mà b¡n t°ßng m×i l§n ông Áu có tin quan hÇ c§n cho bà cå bi¿t sao? Không! Ông chÉ muÑn tÏ cho bà cå bi¿t r±ng lúc nào ông cing nhÛ tÛi m¹, cing chÉ tìm cách làm vui lòng m¹, và h¡nh phúc vÛi séc khÏe cça cå vô cùng quan trÍng Ñi vÛi ông.

ý ngh)a cça nhïng cí chÉ nhÏ nh·t ó sâu xa tÛi nh° v­y.

àn bà trong ngày sinh nh­t và nhïng ngày k÷ niÇm vui t°¡i cça hÍ l¯m. MÙt ng°Ýi àn ông có thà sÑng suÑt Ýi không c§n nhÛ nhïng niên nguyÇt nh­t quan trÍng, trë bÑn niên nguyÇt nh­t sau này: 1492, nm ki¿m °ãc châu Mù; 1776, nm Mù quÑc tuyên bÑ Ùc l­p; ngày sinh tháng » cça vã và ngày tháng c°Ûi. Cùng l¯m thì có thà quên °ãc hai nm trên, còn hai ngày tháng d°Ûi thì không bao giÝ, không bao giÝ °ãc quên.

MÙt ông tòa ß tòa án Chicago ã xí bÑn v¡n vå ly dË và hòa gi£i °ãc 2000 vå, tuyên bÑ: "Nguyên nhân nhïng vå ly dË ph§n nhiÁu là nhïng chuyÇn l·t v·t. Có khi chÉ c§n ông chÓng buÕi sáng, khi i làm, gi¡ tay lên chào vã mÙt cái cing ç làm cho cái hÑ giïa hÍ khÏi m×i ngày mÙt sâu".

Robert Browning mà cuÙc hôn nhân vÛi Elizabeth Barrett có l½ m·n mà nh¥t ch°a tëng th¥y, trong Ýi luôn luôn dång tâm giï lía thiêng cça ái tình. Ông sn sóc nâng niu, kính trÍng bà vã t­t nguyÁn mÙt cách luy¿n ái và t¿ nhË ¿n n×i bà ph£i vi¿t câu này cho mÙt ng°Ýi chË: "Em b¯t §u tin r±ng có l½ em thiÇt là mÙt nàng tiên nh° lÝi nhà em th°Ýng nói".

Ýi vã chÓng, h¿t ngày này qua ngày khác, chÉ là mÙt chu×i nhïng tiÃu ti¿t không nên th¡. Nh°ng trong nhïng tiÃu ti¿t ó, ta ph£i giï mÙt thái Ù phong nhã thì mÛi có h¡nh phúc trong gia ình °ãc.

T¡i tÉnh Reno, kinh ô cça ly dË, ng°Ýi ta xí nhïng vå ly dË không ngëng, të §u nm ¿n cuÑi nm, m×i tu§n sáu ngày, m×i giÝ sáu vå, ngh)a là m°Ýi phút mÙt vå. Trong nhïng cuÙc tình duyên b¥t h¡nh ó, có bao nhiêu cuÙc r½ thúy chia loan, vì nhïng bi kËch h³n hòi? Tôi cam oan là ít l¯m. N¿u b¡n °ãc dñ nhïng phiên tòa ó, n¿u b¡n nghe °ãc c£ trm nhïng lÝi chéng cça nhïng c·p vã chÓng x¥u sÑ ó, b¡n s½ th¥y giá trË cça nhïng tiÃu ti¿t trong Ýi vã chÓng.

àn ông luôn luôn ph£i nh­n r±ng àn bà g¯ng séc tô iÃm nhan s¯c l¯m. Mà ta l¡i quên iÁu ó, có khi không bi¿t tÛi nïa.

B¡n coi hai c·p g·p nhau ngoài °Ýng: hai ng°Ýi àn ông hÍ chÉ ngó nhau thôi, còn hai ng°Ýi àn bà thì ng¯m nghía tÉ mÉ qu§n áo, trang séc cça nhau.

Bà tôi m¥t, cách ây vài nm, hÓi cå 98 tuÕi. ít tháng tr°Ûc khi quy tiên, cå cho chúng tôi coi mÙt t¥m hình chåp ba chåc nm vÁ tr°Ûc. M¯t lòa, cå không trông rõ hình, nh°ng câu hÏi Ùc nh¥t cça cå là: "Trong hình bà b­n áo gì, cháu?". ó, mÙt bà cå bÇnh t­t, Ùi n·ng c£ mÙt th¿ k÷ trên mái tóc b¡c ph¡, trí nhÛ thì lu mÝ mau ¿n n×i chính con gái cå mà cå không nh­n ra °ãc nïa, v­y mà còn chú ý ¿n chi¿c áo nh° v­y ó!

Các Ùc gi£ tu mi Íc nhïng hàng này không còn nhÛ mÙt chút gì vÁ nhïng bÙ Ó và nhïng áo s¡ mi b­n cách ây 5 nm, mà cing ch³ng thích nhÛ tÛi làm chi... nh°ng các bà vÁ ph°¡ng diÇn ó thì khác h³n và các éc lang quân, xin nhÛ kù iÁu ó cho.

Xin b¡n l¥y kéo c¯t nhïng hàng tôi chép l¡i sau này, rÓi dán vô trong nón ho·c trong g°¡ng, ß n¡i nào mà m×i buÕi sáng, khi ría m·t, b¡n trông th¥y liÁn.

"Tôi không i l¡i hai l§n con °Ýng Ýi. V­y t¥t c£ viÇc thiÇn hay n×i vui mëng mà tôi có thà mang l¡i cho Óng bào tôi, tôi ph£i làm ngay të bây giÝ. Không có gì làm cho tôi xao nhãng ho·c làm ch­m trÅ công viÇc ó °ãc; vì c¡ hÙi s½ không tái hiÇn nïa".

V­y muÑn có h¡nh phúc trong gia ình:

"Xin nâng niu, sn sóc b¡n trm nm cça b¡n".

Ph§n V I Ch°¡ng Sáu

Phu phå t°¡ng kính nh° tân

Hai vã chÓng nh¡c s) tré danh Walter Damrosch là mÙt trong nhïng c·p uyên °¡ng sung s°Ûng nh¥t. Bí quy¿t cça hÍ °?

Chính bà Samrosch cho ta bi¿t bí quy¿t nh° sau này:

Tr°Ûc khi c°Ûi, sñ lña chÍn kù càng b¡n trm nm là mÙt iÁu quan trÍng nh¥t. Nh°ng khi c°Ûi rÓi, iÁu c§n nh¥t là ãi nhau nh° khách quý. N¿u nhïng bà vã tr» bi¿t trÍng chÓng nh° khách quý thì vui v» bi¿t bao nhiêu!... àn ông bao giÝ cing muÑn lánh m·t mÙt ng°Ýi àn bà g¯t gÏng...".

Sñ thi¿u lËch sñ gi¿t ch¿t ái tình. Ai cing bi¿t iÁu ó, v­y mà chúng ta lÅ phép vÛi ng°Ýi d°ng h¡n là vÛi ng°Ýi thân trong nhà.

Không bao giÝ chúng ta dám ngh) tÛi chuyÇn ng¯t lÝi mÙt ông khách s¡ giao và b£o ông:

"TrÝi ¥t! Xin ông ëng kà câu chuyÇn ci mèm ó ra nïa!". Không bao giÝ chúng ta dám mß th° cça hÍ Ã coi lén, ho·c nn nÉ hÍ cho ta bi¿t nhïng viÇc kín cça hÍ. Nh°ng chúng ta l¡i r¥t th°Ýng xí nh° v­y vÛi nhïng ng°Ýi g§n ta nh¥t, th°¡ng yêu ta nh¥t.

Dorothy Dix còn nói: "Sñ thñc hiÃn nhiên nh¥t, nh°ng ng°ãc Ýi nh¥t, chính là chÉ có ng°Ýi trong nhà, thân c­n nh¥t mÛi nói vÛi ta nhïng lÝi nhÏ mÍn, tåc t±n, Ùc ác nh¥t".

MÙt vn s) nói: "Bi¿t phép lËch sñ ngh)a là bi¿t v°ãt t§m con m¯t ëng thèm ngó béc hàng rào Õ nát tr°Ûc m·t, mà ng¯m nhïng bông hoa nß trong v°Ýn phía sau hàng rào ó".

Phép lËch sñ c§n thi¿t cho hôn nhân cing nh° nhÛt c§n cho máy ch¡y.

Tôi bi¿t mÙt tiÃu thuy¿t gia r¥t sã làm phiÁn lòng nhïng ng°Ýi thân, ¿n n×i không dám à lÙ ra nét m·t, nhïng tình c£m cça ông khi ông âu s§u, lo l¯ng. Ông nói: "B¯t ng°Ýi nhà chËu sñ r§u r), càu nhàu cça mình có ích chi âu?

Than ôi! H¡ng trung nhân không hành Ùng nh° v­y. HÍ lo cho viÇc làm n °, bË chç r§y °, khó ß °, lá xe °, thì mÛi vÁ tÛi cía, hÍ ã quát tháo rÓi.

Ng°Ýi Hòa Lan, tr°Ûc khi vô nhà, ph£i cßi giày ra, Ã ß bñc cía. Sao chúng ta ch³ng theo hÍ, cßi n×i buÓn phiÁn cça ta ß sau cánh cía rÓi hãy vô nhà chúng ta?

Bi¿t bao ng°Ýi trong bÍn chúng ta, không dám lÛn ti¿ng vÛi mÙt khách hàng, mÙt b¡n Óng nghiÇp, mà cho sñ réo vã mÙt cách hách dËch tàn nh«n là mÙt iÁu tñ nhiên. Mà h¡nh phúc cça chúng ta tùy sñ êm ¥m trong gia ình nhiÁu h¡n sñ thành công trong viÇc làm nhiÁu l¯m.

MÙt ng°Ýi trung bình °ãc vui v» trong gia ình còn s°Ûng g¥p trm mÙt vË thiên tài ph£i sÑng c£nh cô Ùc. Tourgueniev là mÙt ¡i vn s) Nga, th¿ giÛi Áu bi¿t danh. V­y mà ông nói: "Tôi s½ Õi h¿t c£ tài nghÇ, tác ph©m cça tôi à °ãc cái êm Ám bi¿t r±ng, t¡i mÙt n¡i nào ó, có mÙt ng°Ýi àn bà lo âu vì tôi vÁ trÅ bïa".

Xét kù, ta có nhiÁu hy vÍng xây h¡nh phúc trong gia ình không?

Paul Popenoe cho r±ng: "Ta có nhiÁu hy vÍng thành công trong mÙt hôn nhân h¡n là trong mÙt kinh dinh khác".

Ví då 100 nhà buôn bán Ó thñc ph©m thì có 70 nhà vá nã, trong 100 gia ình thì có 70 gia ình °ãc vëa lòng. Nh°ng Dorothy Dix ngh) khác. Bà cho r±ng già nía nhïng cuÙc tình duyên Áu b¥t h¡nh và k¿t lu­n nh° sau này:

"Hôn nhân là viÇc quan trÍng nh¥t trong Ýi, quan trÍng h¡n c£ sinh và tí".

àn bà luôn luôn tñ hÏi t¡i sao chÓng hÍ không chËu g¯ng séc làm cho gia ình °ãc sung s°Ûng h¡n là g¯ng séc thành công trong nghÁ nghiÇp ho·c th°¡ng mãi.

MÙt ng°Ýi àn bà °ãc vëa lòng, mÙt gia ình hòa hãp, c§n thi¿t cho h¡nh phúc cça àn ông h¡n là mÙt gia tài c£ triÇu b¡c. Nh°ng trm ng°Ýi àn ông thì không có ¿n mÙt ng°Ýi chËu g¯ng séc thành công trong hôn nhân. ViÇc quan trÍng nh¥t trong Ýi thì l¡i phó cho may rçi. Và àn bà không hiÃu °ãc t¡i sao àn ông không Ñi ãi vÛi mình mÙt cách lËch sñ, khôn khéo à °ãc lãi cho hÍ.

Mà àn ông l¡i thëa bi¿t r±ng ng°Ýi vã °ãc chiÁu chuÙng khéo léo s½ làm mÍi viÇc, hy sinh mÍi thé cho chÓng vui. ChÉ vài lÝi khen gi£n dË ç cho thành mÙt ng°Ýi tÁ gia giÏi nh¥t, c§n kiÇm nh¥t. N¿u chÓng b£o vã chi¿c áo b¡n nm ngoái vëa v·n và ¹p l¯m, thì vã s½ không khi nào muÑn Õi chi¿c áo ó l¥y mÙt chi¿c áo úng mÑt tân thÝi nh¥t ß Paris. Sau cùng, n¿u bi¿t vuÑt ve chiÁu chuÙng vã thì b£o sao vã nghe v­y, không cãi l¡i nía lÝi, và có muÑn bËt m¯t hÍ cing °ãc nïa.

Ph£i, àn ông bi¿t t¥t c£ nhïng iÁu ó. àn bà bi¿t r±ng àn ông bi¿t nhïng iÁu ó. àn bà ã ch³ng cho àn ông bi¿t t¥t c£ nhïng bí m­t cça mình °? Ch³ng chÉ cho àn ông bi¿t cách d«n då mình sao?

Cho nên khi th¥y àn ông thích qu¡u quÍ, gây lÙn, Ã rÓi ph£i chËu c£nh c¡m ch³ng lành, canh ch³ng ngÍt, cía nhà tan hoang, h¡n là chËu nghe lÝi nn nÉ cça mình mà chiÁu chuÙng mình mÙt chút, Ñi ãi vÛi mình cho mình vui lòng mÙt chút, thì àn bà téc tÑi vô cùng, và h¿t séc téc tÑi thì ¿n th¥t vÍng!".

V­y muÑn cho gia ình °ãc êm ¥m, thì quy t¯c thé sáu là:

"B¡n nên lËch sñ và có lÅ Ù vÛi ng°Ýi b¡n trm nm cça b¡n".

Ph§n V I Ch°¡ng b£y

Nhïng k» th¥t hÍc trong hôn nhân

Sß vÇ sinh chung có l§n gíi cho c£ ngàn ng°Ýi àn bà có chÓng mÙt tÝ gi¥y câu hÏi vÁ Ýi sÑng thân m­t cça hÍ và xin hÍ tr£ lÝi r¥t thành th­t và t¥t nhiên là có gi¥u tên.

K¿t qu£ cuÙc iÁu tra ó là mÙt sñ ti¿t lÙ b¥t ngÝ vÁ Ýi sÑng au th°¡ng trong nhïng cuÙc ái ân cça hÍ. Sau khi nghiên céu t¥t c£ nhïng câu tr£ lÝi, mÙt bác s) Á x°Ûng cuÙc iÁu tra ó, không ng§n ng¡i gì tuyên bÑ trên báo r±ng ông tin ch¯c ph§n nhiÁu nhïng vå ly dË do sñ l×i nhËp trong cuÙc mây m°a.

MÙt bác s) khác, ông G.V. Hamilton công nh­n ý ki¿n mÛi m» ó. Trong 4 nm, ông dò xét Ýi sÑng giïa vã chÓng cça 200 ng°Ýi, 100 ng°Ýi àn ông và 100 ng°Ýi àn bà. Ông ã hÏi hÍ kho£ng 400 câu hÏi, và °ãc hiÃu rõ nhïng bí ©n trong hôn nhân. Nhïng tìm tòi ó quan trÍng vÁ ph°¡ng diÇn xã hÙi ¿n n×i mÙt sÑ bác s) có tên tuÕi bÏ tiÁn ra giúp ông. K¿t qu£ cça sñ nghiên céu ó chép trong mÙt cuÑn nhan Á là "Nguyên do cça b¥t hòa trong gia ình" do ông G.V. Hamilton và ông Keneth Macgowan vi¿t.

"ChÉ có mÙt y s) chïa bÇnh th§n kinh có nhïng quan niÇm l¡ lùng mÛi dám nh­n r±ng nguyên nhân chính cça b¥t hòa trong gia ình là sñ b¥t hòa vÁ tình dåc. Mà, cing ph£i nh­n r±ng nhïng b¥t hòa do nhïng nguyên nhân khác có thà dËu bÛt i °ãc n¿u vã chÓng °ãc thÏa mãn trong lúc ái ân".

Còn theo bác s) Popenoe, mÙt trong nhïng nhà thông hiÃu nhiÁu nh¥t vÁ hôn nhân, thì nhïng nguyên nhân chính cça sñ b¥t hòa ó, ph§n nhiÁu là:

1. Thi¿u hòa hãp trong lúc ái ân.

2. ý ki¿n khác nhau vÁ cách tiêu khiÃn.

3. Tài chánh khó khn

4. Tính tình ho·c thà ch¥t khác th°Ýng.

B¡n nên à ý r±ng v¥n Á ái ân éng §u, và trái vÛi iÁu ng°Ýi ta th°Ýng t°ßng nhïng khó khn vÁ tiÁn b¡c quan trÍng h¡ng ba.

T¥t c£ nhïng ng°Ýi am hiÃu v¥n Á Áu Óng thanh nh­n r±ng c§n ph£i có sñ hòa hãp trong lúc ái ân. Ông Tòa Hoffman ß tòa án Cincinnati, ã nghiên céu c£ ngàn th£m kËch trong gia ình cách ây vài nm có tuyên bÑ: "M°Ýi vå ly dË thì có tÛi chín do thi¿u sñ hòa hãp trong lúc ái ân".

Trong nhïng lÛp hÍc cça tôi, ã °ãc nghe vài y s) công nh­n lÝi ó. Cho nên, ß th¿ k÷ thé 20 này, th¿ k÷ cça khoa hÍc và cça phát minh, mà còn th¥y bi¿t bao gia ình khuynh b¡i, bi¿t bao cuÙc Ýi tan nát, chÉ do ng°Ýi ta không bi¿t nhïng lu­t nó iÁu khiÃn mÙt b£n nng tñ nhiên nh¥t, thâm áo nh¥t, thì b¡n có th¥y se lòng hay không?

Måc s° Butlerffield ß Nïu ¯Ûc, mÙt vË ã c§u phúc cho nhiÁu cuÙc hôn nhân h¡n nhïng vË måc khác, tuyên bÑ:

"Ngay të khi mÛi làm måc s°, tôi ã hiÃu r±ng, r¥t nhiÁu c·p uyên °¡ng d¯t nhau tÛi bàn thÝ, có mÙt ái tình chân thành, nhïng h£o ý r¥t áng khen, nh°ng l¡i là nhïng k» "th¥t hÍc trong hôn nhân" mà thôi.

Nhïng k» th¥t hÍc trong hôn nhân

Và ông ti¿p: "Khi ng°Ýi ta ngh) r±ng mÙt v¥n Á r¥t t¿ nhË và khó khn, téc là v¥n Á làm cho nhïng cuÙc ái ân °ãc hòa hãp, mà l¡i ph§n nhiÁu cé Ã cho may rçi gi£i quy¿t, thì ng°Ýi ta ph£i l¥y làm kinh dË r±ng nhïng vå ly dË l¡i ít nh° v­y, không quá 16 ph§n trm. Có mÙt sÑ r¥t lÛn vã chÓng mà thiÇt ra không ph£i là vã chÓng. HÍ sÑng bên nhau, nh° Ã tr£ mÙt cái nã tiÁn ki¿p cho nhau v­y.

Có r¥t ít nhïng cuÙc hôn nhân nhÝ may rçi mà °ãc h¡nh phúc. MuÑn có h¡nh phúc, nó ph£i °ãc xây dñng trên mÙt nÁn t£ng ã nghiên céu mÙt cách thông minh và khoa hÍc, cing nh° mÙt ngôi nhà khéo c¥t v­y.

Sñ thÏa mãn vÁ nhåc dåc chÉ là mÙt trong nhiÁu nhïng thú cça hôn nhân; nh°ng thi¿u iÁu kiÇn ó thì c£ tòa h¡nh phúc s½ s­p Õ.

Sñ ngu muÙi, hay nói cho úng h¡n, mÙt sñ hiÃu sai l§m vÁ nhïng v¥n Á ó ph£i °ãc phá tan i à thay vào mÙt giáo dåc thích hãp, à cho nhïng c·p vã chÓng sau này (và hiÇn t¡i nïa) có thà xét ph°¡ng diÇn tình dåc trong Ýi sÑng chung cça hÍ b±ng mÙt cách khách quan, ngay th³ng và khoa hÍc".

V­y, muÑn tng h¡nh phúc trong gia ình, quy t¯c thé 7 là:

Nghiên céu cho kù mÙt cuÑn

"ái tình c©m nang" hoàn toàn nh¥t