I. Toàn bài.

1. Hình ảnh đất nước được thể hiện qua đoạn trích.

2. Chất liệu văn hóa dân gian.

3. Làm sáng tỏ: "Văn học Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ đã sáng tạo nên hình tượng đẹp về đất nước, nhân dân, về các tầng lớp, thế hệ con người VN vừa giàu phẩm chất truyền thống vừa mang đậm nét mới của thời đại." Liên hệ với tác phẩm "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" của Nguyễn Đình Chiểu, so sánh quan niệm của mỗi tác giả về tư tưởng Đất nước Nhân dân.

II. Tác giả.

1. Điểm mới về tư tưởng và hình thức biểu hiện trong quan niệm về đất nước của NKĐ.

III. Đất nước có từ bao giờ?

1. Cảm hứng về đất nước.

2. So sánh: màu sắc dân gian:

"Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó..."

Việt Bắc – Tố Hữu:

"- Mình về mình có nhớ ta?

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?

Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay..."

IV. Đất nước là gì?

1. Tại sao Nguyễn Khoa Điềm lại viết "Trong anh và em hôm nay đều có một phần Đất Nước?" Đoạn thơ đã đem đến những gì để làm phong phú thêm "phần Đất Nước" ấy?

V. Ai là người làm nên đất nước?

1. So sánh: vẻ đẹp riêng:

"Có biết bao người con gái con trai

Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước"

Tây Tiến – Quang Dũng:

"Rải rác biên cương mồ viễn xứ

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh

Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành"

2. Chứng minh: Nguyễn Khoa Điềm đã dùng một "Đất nước của ca dao thần thoại" để thể hiện tư tưởng " đất nước của nhân dân".

3. Tư tưởng đất nước của nhân dân.

4. So sánh: cảm hứng về quê hương, đất nước:

"Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái

Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương

Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm

Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên.

Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh

Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm

Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi

Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha

Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy

Những cuộc đời đã hoá núi sông ta..."

Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử:

"Sao anh không về chơi thôn Vĩ

Nhìn nắng hang cau nắng mới lên

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc

Lá trúc che ngang mặt chữ điền"