Đỗ Quyên Đỏ - Phần 3
Đỗ Quyên Đỏ - Phần 3
Phần A
Bụi và hơi ẩm làm đầu óc tôi quánh bết lại. Tôi ngồi trên chiếc xe tải không mui bốn giờ rồi. Gió lạnh làm mát lòng tôi đang bùng cháy. Mưa mao-mao hòa lẫn với sương mù buông xuống làm ướt khăn quàng của tôi. Những tua khăn rủ xuống cằm tôi gợi nhớ những bím tóc ướt của Nghiêm. Những đồng lúa xanh rờn lướt qua mắt tôi. Đầu óc tôi không ngừng nhớ về Nghiêm. Tôi là một vỏ trai đã mất ngọc.
Tôi nuốt một ngụm khí lạnh. Chiếc khăn quàng đỏ của tôi bay mất. Tôi không kịp giữ lại. Chiếc xe tải vẫn phóng đi. Chiếc khăn mang theo nỗi buồn của tôi. Nó rơi xuống cạnh một đồng nước. Một con bò đang kéo cày không cách xa đấy mấy. Một bác nông dân già vung cao chiếc roi. Chiếc roi nghe đánh vút một cái trên đầu con bò.
Tôi gọi cho mẹ tôi đang làm việc bằng điện thoại công cộng. Tôi bảo tôi đang ở Thượng Hải. Mẹ tôi lặng đi. Mẹ quá xúc động. Bà đón tôi ở bến xe bus. Bà lao về phía tôi, hầu như ngã xuống. Khi đã lấy được thăng bằng, bà nhìn tôi từ đầu xuống chân. Mẹ cầm hai tay tôi trong hai tay mẹ và bảo tôi lớn quá rồi. Qua cửa sổ bến xe, mùa xuân đang nở hoa. Mẹ bảo những chiếc lá xanh mơn mởn luôn mang cho mẹ niềm hi vọng. Cầm bàn tay tôi mẹ nhìn vào những chiếc móng tay gỉ sét và mẹ cố cạo màu nâu đi. Tôi bảo mẹ:
- Mẹ đừng lo.
Mẹ buông tay tôi rồi bảo:
- Con lên cân được một chút rồi đấy.
Tôi bảo tôi nặng gần sáu mươi tám kilogram, còn mặt mẹ bây giờ quắt lại như một hạt đậu. Mẹ cười. Mẹ sung sướng lắm. Tôi bảo:
- Con giống một nông dân thực thụ chưa?
- Giống, giống lắm.
Chúng tôi chuyển sang một xe bus khác về thẳng nhà. Mẹ bảo tôi Hoa được phân công đến một trường vẽ thiết kế để học vẽ tranh quảng cáo. Mẹ bảo nếu không xảy ra chuyện gì xấu nó sẽ được phân công về làm công nhân một xí nghiệp. Chúng ta mong nó sẽ là người may mắn nhất trong gia đình. Tôi hỏi về Chính Vũ. Mẹ bảo bây giờ nó đã trở thành một chàng trai rồi. Nó giỏi toán, nhưng cái đó vẫn chẳng hứa hẹn một tương lai tốt đẹp. Nó sẽ bị hoặc về làm nông dân, hoặc may hơn, làm công nhân xí nghiệp vùng ngoại vi thành phố. Tôi hỏi mẹ nếu những thanh niên này không theo chính sách thì điều gì sẽ xảy ra. Mẹ cho biết không ai trong số đó ra gì. Họ bị hàng xóm lăng nhục. Gia đình họ ngày nào cũng bị làm phiền, cho đến khi chàng trai đó được chỉ định về miền quê mới thôi.
- Con là đứa con ngoan. Con đã đi khi được yêu cầu phải đi. Con đã xử sự như một chị gái lớn. Con chưa hề gây ra điều gì phiền hà từ buổi con mới sinh ra.
Tôi nói với mẹ tôi chẳng thích thú gì khi phải làm một người chị lớn.
Lúc tôi ra mắt hàng xóm, họ hành động một cách lạ lùng. Họ chăm chăm nhìn tôi như thể chưa bao giờ thấy tôi. Cô ta sắp trở thành diễn viên điện ảnh đấy, ông thợ may già, chị Tiểu Quan, và bà Đồng Chao ở dưới nhà xì xào bàn tán sau lưng tôi. Tôi nghe họ nói: thật ra cô ta chẳng có vẻ xinh đẹp chút nào. Những người lân cận đến thăm tôi, hết toán này đến toán khác. Câu hỏi mà họ hay hỏi tôi nhất là bây giờ tôi đã có hộ khẩu thành phố chưa. Cha tôi phải giải thích chưa phải như vậy, tôi mới chỉ được chọn và còn phải qua nhiều cuộc trắc nghiệm nữa.
Chúng tôi ăn tối. Từ lâu tôi chưa được ăn một bữa ăn như thế này. Chúng tôi có món thịt lợn chua ngọt, rau xanh và đậu phụ. Hoa xin trường nội trú cho về ăn cơm tối với tôi. Tôi chẳng nói được gì nhiều, các em gái, em trai tôi cũng vậy, chúng lo lắng cho tương lai của chúng, ít nhất là San Hô. Nếu tôi được có hộ khẩu thường trú ở thành phố, San Hô sẽ mất đi cơ may trở thành công nhân, nó sẽ bị đưa về nông trường, bởi gia đình tôi cần có một nông dân theo đúng chính sách.
Mẹ nói về các món ăn. Bà cố làm cho giờ phút này trang trọng. Bà không bao giờ biểu lộ sự thất vọng. Bố tôi tự hào vì tôi được chọn, nhưng ông không lạc quan về việc cất cánh trong nghề điện ảnh của tôi. Ông bảo tôi: trèo cao ngã đau. Lũ trẻ con hàng xóm gọi tên tôi qua cửa sổ, suốt bữa tối. Tất cả đều muốn nhìn ngôi sao điện ảnh một cái. Nhưng tôi không thể nào quên Nghiêm. Khuôn mặt chị hiện lên trước mắt tôi suốt đêm.
Xưởng phim là một tòa lâu đài chăng đầy khẩu hiệu, xung quanh um tùm những cây ngô đồng lá đỏ. Là như những bàn tay nối vào nhau. Chúng che hết tầm nhìn của tôi. Cành lá đu đưa vào cả những cửa sổ của tòa nhà. Tường của xưởng phim đều quét vôi trắng, kẻ những khẩu hiệu bằng sơn đỏ: "Đường lối cách mạng của Mao Chủ tịch muôn năm!", "Chào mừng người cầm cờ vĩ đại của chúng ta, đồng chí Giang Thanh!".
Tôi xuất trình công văn có dấu cho người bảo vệ xưởng phim. Ông ta bảo tôi đợi rồi đi vào trong. Vài phút sau, một người đàn ông và một phụ nữ xuất hiện ở hành lang. Họ ôm chầm lấy tôi nhiệt tình. Người đàn ông tự giới thiệu là Thanh Vũ, giám đốc xưởng phim, còn người phụ nữ là Xô Viết Hồng, trợ lý của ông ta. Họ xách hành lý hộ tôi và yêu cầu tôi vào trường quay. Chúng tôi đi qua một loạt cổng. Mặt trời sáng chói xuyên qua đám lá ngô đồng. Lá ngô đồng trải trên nền sân sạch bóng những vệt màu hồng. Những công nhân đi lại dưới bóng cây ngô đồng như được phủ lên một thứ ánh sáng mờ màu đỏ. Họ khúm núm chào chúng tôi.
Thanh Vũ có chiếc đầu hói và hai má chảy xệ hai bên. Xô Viết Hồng có khuôn mặt đẹp theo lối xưa, đôi mắt xếch, mũi dài, miệng hình quả anh đào và làn da cực mịn. Bà ta trạc tuổi bốn mươi. Bà ta đi đứng uyển chuyển, tao nhã, rất hấp dẫn tôi. Bà nói tiếng Quan Thoại hoàn hảo, giọng mượt như lụa. Thanh Vũ bảo Xô Viết Hồng tốt nghiệp trường diễn viên điện ảnh Thượng Hải những năm 50, và là một nghệ sĩ cực kì tài năng. Thanh Vũ bảo tôi sẽ lấy làm tự hào vì vì Xô Viết Hồng sẽ là một trong bốn giảng viên của tôi. Tôi hỏi làm sao tôi phải có nhiều giảng viên đến thế. Thanh Vũ bảo đó là lệnh của Mao phu nhân, đồng chí Giang Thanh. Xô Viết Hồng nói bà rất sung sướng được phân công trách nhiệm dạy tôi. Tôi hỏi tôi sẽ được học những gì. Bà nói tôi sẽ dự những lớp có chương trình cô đọng về chính trị và diễn xuất. Tôi hỏi bà có diễn một phần nào đó với chúng tôi không. Bà im lặng, đôi môi mím lại, đầu cúi xuống. Một mảng tóc rơi xuống mặt bà. Bước chân bà chậm lại:
- Điều cách mạng cần là điều tôi cần. - Bà đáp khô khan.
Nỗi phẫn uất bắn ra qua kẽ răng bà. Trông bà rõ ràng đang bất hạnh. Hất mái tóc ra sau, bà bước nhanh đuổi kịp Thanh Vũ. Eo lưng duyên dáng của bà nghiêng nhẹ về bên phải. Bà giả bộ như đang hạnh phúc. Bà hẳn phải dẻo dai như một cây tre, ngả cong được về mọi hướng, trước mọi ngọn gió. Tôi bước thận trọng, ngắm nhìn bước chân của chính tôi.
Xô Viết Hồng đi sau Thanh Vũ chừng nửa bước chân, không lúc nào vượt lên trên hoặc lùi lại sau tới một bước. Cả hai đều mặc áo đại cán kiểu Mao và cài chặt khuy cổ. Họ gật đầu chào, Thanh Vũ trước, rồi Xô Viết Hồng với những người công nhân đi qua. Họ mỉm cười hết cỡ với họ. Nụ cười làm tôi khó chịu, mặc dù đây là nụ cười đang được ngưỡng mộ nhất đất nước này. Đó là nụ cười của ông Mao khi nêu khẩu hiệu: "Mỗi người phải đối xử với đồng chí của mình bằng hơi ấm mùa xuân". Lu ở nông trường Lửa Đỏ là một chuyên gia về lối nói này.
Cuối cùng chúng tôi đến một khu trường quay hoang vắng. Nó rộng cỡ bằng một sân vận động, cỏ mọc ngập chân. Chúng tôi rẽ quặt, một ngôi nhà nhỏ đơn độc đã hiện ra trước mắt tôi. Đó là một ngôi nhà cũ, một bệ ximăng trên sân đất.
Những cây dại bò leo trên chiếc bể. Xô Viết Hồng bảo:
- Đây là nơi các cô ở.
Thanh Vũ giải thích:
- Đây vốn là một xường quay phim cũ. Sau nhà có thêm những khu sinh hoạt. Nó vốn được xây để làm khu tàu ngựa cho các diễn viên. Chúng tôi đã cải tạo được khu sinh hoạt cho đám con trai được tuyển. Hai mươi nhăm người các đồng chí được chỉ định sống và làm việc ở khu vực này. Các đồng chí sẽ bị canh giữ. Không ai trong gia đình được tới thăm trừ buổi sáng chủ nhật thứ nhì trong tháng. Ai vi phạm quy chế sẽ bị loại bỏ. Chúng tôi muốn không có một ảnh hưởng bên ngoài nào.
- Tuyệt đối không - Xô Viết Hồng hưởng ứng theo.
Tôi liền nghĩ tới Nghiêm.
- Thư từ thì thế nào ạ? - Tôi hỏi.
- Sao phải vội vàng viết thư đến thế?
Xô Viết Hồng thình lình quay lại phía tôi, giọng đầy nghi ngờ. Đôi lông mày của bà nhíu lại. Tôi phản ứng nhanh trước dấu hiệu nguy hiểm đó. Tôi bảo:
- Ồ không có gì đâu ạ, em chỉ hỏi vậy thôi.
Bà không tin tôi, tôi cho rằng bà đang tiếp tục những suy nghĩ của riêng mình.
- Cô có những quầng đen trên mắt, chứng tỏ cô không ngủ được. Cô có vấn đề gì vậy? Chúng tôi hy vọng lời hứa với Đảng của cô không phải lời hứa hão.
Bà quay lại phía Thanh Vũ bảo:
- Chúng ta cần những biện pháp phòng ngừa những tai họa có thể xảy ra.
Tôi ức lắm những tôi không được phép biểu lộ tình cảm của mình. Tôi cố nghĩ thật nhanh để ứng phó. Tôi nói, giọng cố tỏ ra thành thực:
- Không có gì khẩn thiết hơn nhiệm vụ em đã được trao cho. Có thể là thói quen nghiên cứu Mao tuyển quá khuya khiến mắt em bị đen.
Bà nói:
- Sao cô không cho chúng tôi biết tên người cô muốn viết thư, để tôi có thể kiểm tra chắc chắn việc giữ mối quan hệ đó là một việc tốt.
Mặc dầu không thấy được động cơ của bà, những tôi cảm thấy món quà của Xô Viết Hồng là không thành thật.
- Em không có ai để thư từ, thực vậy.
Tôi hạ bớt giọng nói của tôi để lý lẽ của mình không mang một chút căng thẳng nào. Xô Viết Hồng chòng chọc nhìn tôi, mắt tận mắt. Mắt chúng tôi chọi nhau. Thanh Vũ nhìn đồng hồ bảo Xô Viết Hồng:
- Chúng ta đừng lo.
Ông nói thầm vào tai bà. Tôi nghe thấy một câu: Một cái trứng do loài virút tự do, ông nói với bà như vậy.
Đẩy cửa ngôi nhà nhỏ ra, Thanh Vũ và Xô Viết Hồng gọi:
- Ra đây các cô gái, ra gặp mặt đồng chí mới.
Bốn phụ nữ trẻ, bước ra người nọ sau người kia, như những bông hoa tuyết nhảy múa trong không trung.
Tôi chớp mắt và kinh ngạc trước sắc đẹp của họ. họ giống nhau khủng khiếp như chị em. Tôi nói xin chào. Thanh Vũ và Xô Viết Hồng ngăn tôi lại và bảo phải nói tiếng Quan Thoại. Không một tiếng địa phương nào. Tôi tự giới thiệu bằng thứ tiếng Quan Thoại ấp úng:
- Tôi ở nông trường Lửa Đỏ tới.
Những phụ nữ trẻ nói tên mình một cách bẽn lẽn. Người đầu tiên trong họ bảo mình là Hỏa Lâm. Cô là công nhân nhà máy cán thép và là con gái của một gia đình ba đời công nhân. Đầu cô hình quả trứng. Nét nổi bật của cô là cái mũi. Miệng cô nhỏ xíu. Quá nhỏ đến mức trông như lỗ hậu môn con gà mái Râu xồm của tôi. Đôi mắt to, hai mí xếch ngược của cô trông thật dễ chịu, dẫu nó quá nhích lại sát nhau khiến tôi nhớ tới đôi mắt của một con cáo. Cô mặc một chiếc áo sơ mi đỏ rực. Hai bím tóc kiểu đuôi ngựa ngoe nguẩy trên lưng cô. Tên cô thế nào, nhiệt tình của cô như vậy.
Người thứ hai tự giới thiệu là Xung Kích. Mắt nhìn của cô có một sức mạnh thâu tóm. Người nào hẳn cũng phải khuất phục trước sắc đẹp của cô dù không muốn. Cô đứng đó và cứ sáng lóa lên. Cô trạc tuổi tôi. Giọng trầm, mắt lạnh như gửi ra thông điệp cô biết cô muốn gì. Cô tự tin. Tóc cô trải hất lên như bờm cừu và thắt lưng bằng thun nâu. Cô có đôi mày rậm. Cô nói với tôi những không hề nhìn tôi. Tôi không hiểu sao cô lại không nhìn tôi. Tiếng Quan Thoại của cô còn hơn cả chuẩn. Cô phát âm rành rọt từng vần yên trí âm "rờ rờ" như tình cờ nghe thấy trong một câu nói. Cô đọc "di-phảng"(chỗ ngồi) là "di-ờ-rờ". Cô bảo cô là nhà báo từ tờ Bắc Kinh nhật báo. Cô bảo cô xuất thân từ nhân dân. Cuối cùng cô quay lại nhóm của tôi. Cô nhìn tôi những tỏ ra không thích thú. Đó là cặp mắt thù địch. Một vẻ không thân tình đằng sau vẻ mặt bạn bè. Tôi cảm thấy cô muốn lật tôi quay đi hướng khác. Cô bảo:
- Tôi vốn là một kị sĩ, tôi đã quần nhau với những con ngựa cứng cổ nhất. Tôi làm việc ba năm ở Nội Mông nuôi ngựa để dùng cho quân đội. Tôi có thể nhào lộn trên lưng ngựa. Tôi chơi phong cầm.
Cô chạy lại lấy chiếc đàn phong cầm trong túi bọc, dạo một chuỗi nhạc và hát:
Phi ngựa về phía mặt trời, tôi hát và vung cao roi
Tôi nuôi ngựa để ủng hộ cách mạng toàn thế giới
Không hoảng sợ, tôi phi ngựa
Về phía mặt trời mọc,
Về phía Mao Chủ tịch đang sinh sống.
Cô dừng lại, ngẩng đầu nhìn tôi. Cô nói thật khó mỉêu tả bản thân mình. Cô nở một nụ cười huyền diệu với Xô Viết Hồng và yêu cầu bà giúp cô diễn tả thành lời. Cô bảo Xô Viết Hồng:
- Cô là người duy nhất hiểu em hơn cả.
Xô Viết Hồng có vẻ thích thú. Bà nói:
- Xung Kích là một thanh niên giản dị, mọi người cần phải học tập. Học tập nhiệt tình, học tập tư tưởng lành mạnh, học tập lòng trung thực của cô.
Tôi bảo:
- Chắc chắn rồi - và đi tới chỗ người thứ ba trong hàng. Cô nhỏ nhắn và mặc một chiếc áo vải sợi bông màu vàng. Cô tự giới thiệu là Tiểu Chung (Chuông nhỏ). Cô bảo cha cô đi bộ đội, trước giải phóng là một kẻ mồ côi. Ông bị bán cho nhà tắm công cộng làm việc xoa bóp chân tay cho người giàu có.
Tôi lớn lên trong kỷ niệm khốn khổ của ông trong quá khứ - Cô nói tiếp - Tôi không nghĩ tôi đẹp. Tôi thực sự không đẹp. Vẻ đẹp bề ngoài không làm cho người ta đẹp.
Cô bẽn lẽn mỉm cười về phía Thanh Vũ đang chăm chú nhìn cô. Cô bảo:
- Xin thứ lỗi cho tinh thần nhút nhát của tôi.
Tiểu Chung cúi đầu và lấy ngón tay vuốt tóc mình xuống.
- Diễn đạt rất cừ, Tiểu Chung - Thanh Vũ nói bằng một giọng trầm, nghe âm âm như phát ra từ một cái chum - Vẻ ưa nhìn không làm cho người ta đẹp được. Vấn đề là nhìn như thế nào, là cách nhìn của cô phục vụ cho mục đích vô sản như thế nào. Điều đó đã được đồng chí Giám sát ủy viên của chúng ta ở Bắc Kinh nói rõ.
Tôi hỏi ai là Giám sát ủy viên. Thanh Vũ nói đấy là người duy nhất chịu trách nhiệm với đồng chí Giang Thanh. Một thiên tài lớn về nghệ thuật.
Thanh Vũ nói ra từ "Giám sát ủy viên", nét mặt mọi người bất chợt mang vẻ kính trọng sâu sắc. Tôi cảm thấy ngay tầm quan trọng của con người này. Khi một ai đó trong đất nước này được gọi bằng danh hiệu thay vì bằng tên họ, con người đó vượt ngoài tâm quan trọng chung chung. Ví dụ: Ông Mao, gọi bằng Chủ tịch, ông Chu, gọi bằng Thủ tướng. Việc lược bỏ phần tên cuối để phô bày quyền lực của nhân vật.
Người phụ nữ thứ tư nói: Tên cô là Ong Ohyang. Tôi không thấy nét đe dọa nào trên mặt cô. Đó là một bộ mặt ngây thơ, một bộ mắt thiếu trí thức, một bộ mặt thuần khiết. Cô bảo cô mong được giống như tên cô. Ý cô muốn nói một con ong phải có chiếc nọc nhọn, những cô không có. Tôi thiếu tinh thần chiến đấu. Tôi mong học tập để uốn nắn tinh thần mình. Cô bảo cô vốn từ một làng quê ở miền Nam, cả làng đều có cái tên đêm Ohyang. Làng cô nghèo, làng cô không sản xuất được gì ngoài trẻ con.
- Tôi là niềm vinh dự của làng tôi. Nhưng tôi nói tôi thuộc về Đảng, cả tâm hồn, đầu óc, trái tim.
Cô nói nước mắt trào lên, cô xúc động bởi những lời nói của mình. Ong có vẻ đẹp của một người có nước da ngăm đen. Cô có cái nhìn như trong điêu khắc, cái miệng đầy đặn và khuôn mặt hình hạt dưa, bộ tóc óng mượt cắt ngắn tận dái tai. Giọng miền Nam nặng của cô làm cho tiếng Quan Thoại nghe rất khó hiểu.
Căn phòng ngập ánh mặt trời. Ngửi thấy mùi gỗ mốc. Có năm chiếc giường đều đã mắc màn. Đầu óc tôi lại nghĩ tới Nghiêm và chiếc màn của chúng tôi.
- Ở đây tốt quá - tôi nói - Giá như tôi có thể đến sớm hơn để quét dọn.
Xô Viết Hồng nói:
- Thế là tốt, cô còn khối dịp để làm bù. Ha, ha, ha.
Mọi người trong phòng cùng hoan hô.
Thanh Vũ bảo:
- Từ mai trở đi, cô sẽ phải học mọi điều từ đầu, bao gồm đi đứng, trò chuyện, ăn uống, cử chỉ, nét mặt...bởi vì - Ông ngừng một lúc lâu - bởi vì chỉ có một người trong các cô cuối cũng sẽ được chọn cho màn ảnh mới của Trung Quốc. Đây là cuộc thi cuối cùng cô phải vượt qua. Cô sẽ có một năm học diễn xuất sao cho tốt nhất. Đồng chí Giám sát ủy viên sau đó sẽ đưa ra quyết định của mình.
Chúng tôi được đưa tới một bệnh viện để kiểm tra y tế. Các bác sĩ tiến hành một cách bí mật. Tôi được đưa vào một phòng và tôi cởi quần áo. Bộ phận dưới cơ thể được ba nữ bác sĩ kiểm tra. Một bác sĩ to béo đeo găng cao su và thận trọng kiểm tra bộ phận kín của tôi. Vài phút sau, người bác sĩ to béo tháo găng ra và ghi một cái gì đó vào sổ tay. Hai người đàn bà kia buông ra và cho phép tôi rời khỏi giường. họ loẹt quẹt đi ra không nói một lời. Khi tôi được đưa ra khỏi phòng, tôi thấy Tiểu Chung đang khóc. Tôi định chạy đến với cô những Hỏa Lâm bấm vào lưng tôi ra hiệu. Hỏa Lâm nói với tôi họ đang nghi ngờ liệu cô ấy còn trinh hay không.
Cả buổi chiều hôm ấy, chúng tôi đọc những bài nói của ông Mao về nghệ thuật. Tôi chán ngắt, những phải vờ hứng thú. Chúng tôi ngồi thành vòng tròn. Đọc rồi lại đọc. Bữa tối, tôi gọi hai bát mì. Xô Viết Hồng chỉ cho tôi cách cầm đũa thế nào cho đúng. Sau bữa tối là thảo luận tại phòng. Các cô gái nói về tầm quan trọng những tác phẩm của ông Mao như người dẫn đường cho chúng ta hướng về tương lai. Tiểu Chung lại hớn hở. Cô được coi như còn trinh sau những báo cáo kiểm tra ngặt nghèo. Thanh Vũ và Xô Viết Hồng ngồi ngáp dài nhưng vẫn không chịu rời phòng cho tới lúc dế gáy vang ngoài sân mới đi. Cửa đóng sập đằng sau họ. Mùi ẩm mốc càng hăng hơn.
Chúng tôi tắm rửa ở cạnh bể nước và đổ nước lên cỏ. Một con dế bò theo tôi khi tôi trở về phòng. Xung Kích ra tắt đèn. Con dế bắt đầu gáy rộn lên trong phòng. Xung Kích vùng dậy, cầm đèn pin lùng nó. Tôi nghe tiếng chân cô dập năm lần. Cô bắt nó im miệng. Căn phòng lặng đi như chết. Trong bóng tối, tôi nhận ra tôi lọt vào một cái chuồng sư tử. Bóng tối làm tiếng gầm câm họng. Sự lạnh lẽo của tư tưởng làm tôi đông cứng lại. Tôi như nghe tiếng gãy xương sống trong giấc mơ của mình. Tôi biết tôi phải thành công thì mới có khả năng giúp Nghiêm cách này hay cách khác trong tương lai. Với ý nghĩ ấy, tôi chìm vào giấc ngủ.
Tôi thức giấc bởi tiếng ai đó đang luyện giọng phía ngoài cửa sổ. Lúc đó đã sáu giờ sáng. Tôi vùng dậy bước ra ngoài. Cỏ đuôi chó đung đưa dưới ánh bình minh. Với một bàn tay sau tai, Hỏa Lâm đang đẩy cao giọng mình lên đến vỡ ra. Chúng tôi chào nhau lời chào buổi sáng, và tôi nghe tiếng giọng cô vỡ ra. Hỏa Lâm bảo tôi cô thất vọng vì giọng của cô. Cô yêu cầu tôi thử giọng cho cô nghe. Tôi bảo:
- Chúng mình đâu có được đào tạo để hát opera, phải không nào?
Hỏa Lâm trượt chân xuống một khe nứt. Mặt cô nhăn lại vì đâu đớn va không trả lời tôi. Cô nói:
- Cậu có biết đồng chí Giang Thanh không?
Tôi nhìn cô. Tôi nhìn vào bộ mặt kiêu hãnh kia. Tôi biết câu hỏi đó không cần trả lời. Hỏa Lâm lắc mình bên phải, bên trái, rồi ngả người về phía tôi bảo:
- Mình biết đôi chút về đồng chí ấy. Bà thích xem phim của phương tây, nhất là phim của Hollywood Mỹ.
Tôi hỏi:
- Phim Hollywood là cái gì?
Hỏa Lâm nở một nụ cười bí mật với tôi rồi lại tiếp tục tập luyện.
Tôi ngả đầu về phía sau duỗi hai cánh tay về phía tường. Tôi ngạc nhiên thấy ba bộ mặt phía sau. Những người bạn cùng phòng này - Xung Kích, Tiểu Chung và Ong - đã chú ý lắng nghe cuộc trò chuyện ban nãy. Tôi mỉm cười thân thiện với họ. họ tản ra và bắt đầu duỗi chân, vươn tay.
Một người bảo vệ quét lá ở lối cổng ra vào bằng chiếc chổi tre và bước tới căn nhà nhỏ của chúng tôi. Ông ta tuổi trung niên, có chòm râu đen. Tên ông ta là Nhất Thốn (một tấc). Ông ta bảo:
- Ông Thanh Vũ phái tôi đến bảo với các cô chuẩn bị sẵn sàng. Các cô sắp bị giám sát ủy viên kiểm tra.
Chúng tôi ăn mặc tươm tất để gây ấn tượng tốt ban đầu. Hỏa Lâm đánh một chiếc sơ mi đỏ khác và chiếc quần màu nước biển hải quân. Xung Kích moi ra bộ quần áo in những mẫu hình vuông. Ong lấy ra hai chiếc áo sơ mi màu trắng, mà thử xem mặc áo nào. Tôi quyết định mặc bộ quân phục cũ mà Nghiêm cho tôi.
Chúng tôi ngồi trên giường, tất cả đều ăn mặc chỉnh tề, chờ đợi trong phòng. Nhiệt độ trong phòng tăng lên theo mặt trời lên cao. Tôi thấy một đống bầy nhầy ở góc dưới gậm giường Xung Kích. Đó là thân con dế đã theo tôi vào phòng đêm trước. Nó nằm bất động trên nền đất.
Xung Kích đứng ngay lối cửa ra vào, ở đấy có treo một chiếc gương nhỏ. Cô ta soi mình trong gương và nghịch những cặp tóc của mình. Cô uốn những cặp tóc lên, mặt cô biểu hiện tham vọng. Cô lấy nhúm bông nặn một cái mụn dưới mũi, nặn đi nặn lại, tạo mọi vẻ khác nhau.
Quan sát Xung Kích, tôi chợt cảm thấy hụt hẫng. Sắc đẹp của cô làm tôi nản chí. Tôi cố quên đi nỗi sợ của tôi.
Tôi vơ chiếc bút và nguyệch ngoạc trên một mảnh giấy: Nghiêm thân yêu. Tôi viết rồi gạch đi: Nghiêm thân yêu. Tôi lại viết rồi lại gạch. Tôi lại viết: Tuyển tập Mao Trạch Đông. Phê phán chủ nghĩa xét lại, Nghiêm chị có khỏe không? Tôi xé mảnh giấy. Giám sát ủy viên không đến.
Đêm đó tôi lại có một cơn ác mộng. Nghiêm trở thành một bóng người không mặt đi lang thang trên khắp các cánh đồng cảu nông trường. Tiếp theo đó là một đêm mất ngủ. Sáng sớm trời mưa. Tiếng mưa rơi đem tôi trở về nông trường Lửa Đỏ trong chiếc màn của Nghiêm.
Phần B
Sau bữa trưa có tiếng còi thổi. Tôi thấy Xô Viết Hồng đang ở cổng. Phía sau bà có chừng hai mươi thanh niên. Họ đi qua cổng. Xô Viết Hồng giới thiệu họ:
- Đây là các chàng trai được tuyển chọn. Mọi người sau này sẽ làm việc chung với nhau.
Những chàng trai này đều có chung một khuôn mặt - mắt hai mí, lông may rậm, mũi và miệng phật. Họ giống nhau như thể đúc từ một khuôn. Không ai nói một lời chào hỏi. Chúng tôi đứng trơ ra. Một thanh niên bất chợt đỏ mặt.
Xô Viết Hồng yêu cầu anh ta nói rõ lý do tại sao đỏ mặt. Anh ta cố tìm cách gạt bỏ câu hỏi. Anh ta gãi gáy nói vì không quen nhìn đàn bà. Xô Viết Hồng bảo:
- Thế mẹ anh không phải là đàn bà ư? Chắc anh không dám nói trước đây chưa bao giờ nhìn tận mắt bà ấy phải không?
Chàng thanh niên ngậm miệng. Xô Viết Hồng tiếp tục:
- Nếu người ta không có những ý nghĩ xấu xa, không bao giờ người ta đỏ mặt cả.
Những chàng thanh niên này được đưa tới Thượng Hải để đóng những vai phụ trong Đỗ Quyên Đỏ. Suốt thời gian ở xưởng phim, chúng tôi chẳng nói gì trừ đọc cho nhau nghe những dòng chữ.
*
* *
Xô Viết Hồng mang chúng tôi tới một tòa nhà cũ rợp bóng cây leo thường xuân. Đằng sau tấm cửa sắt đồ sộ, han gỉ, một mùi mốc meo nặng nề bốc ra. Tôi lấy tay bịt mũi, Xô Viết Hồng ngay lập tức tỏ vẻ tức giận:
- Tôi không thể tin được con người vốn từng là nông dân lại sợ mùi hôi mốc. Mùi đó thối hơn mùi phân lợn trên đồng lúa hay sao?
Tôi lặng lẽ bỏ tay ra.
Nhất Thốn bật một bóng đèn sáng lờ mờ. Chúng tôi đang ở trong một trường quay lâu không dùng tới. Với một bục diễn như một cái hang và vài hàng ghế tựa Xô Viết Hồng bảo chúng tôi ngồi xuống. Chúng tôi lại bắt đầu đọc những bài nói của ông Mao về nghệ thuật.
Tôi không tài nào tập trung tư tưởng về ông Mao. Đầu óc tôi bay đi đâu đâu. Đã ba tuần, chúng tôi phải học những lớp về chính trị, tiếng Quan Thoại, kỹ thuật diễn xuất và vũ thuật, những ngón khác nhau về đánh đấm và tự vệ truyền thống Trung Hoa. Đồng chí Giang Thanh đang thử cố phát triển những cái mới ở Trung Hoa, cố tổ hợp phim ảnh và kinh kịch, mặc dầu chẳng ai hiểu công việc làm phim như thế nào. Kết quả là những bộ phim nặng mùi kinh kịch - từ hóa trang, ánh sáng, giọng nói, kiểu cách tới điệu bộ. Và bây giờ, đó là giai cấp vô sản, đặc biệt là phụ nữ, là các nữ anh hùng.
Nhân dân Trung Hoa phải đi xem những bộ phim này hoặc sẽ bị liệt vào loại phản động.
Với tất cả những bài học đó, cuộc sống hàng ngày hình như không có một phút trống rỗng. Những chúng tôi đang thầm chờ đợi, chờ đợi Giám sát ủy viên tới kiểm tra. Sự chờ đợi hầu như vô tận. Thanh Vũ một lần nữa xuất hiện trong chốc lát, luôn luôn truyền đạt cho chúng tôi những báo cáo về thành công mới trong nghệ thuật: ông Mao và Bộ chính trị của ông mới xem và hết sức ca ngợi một kiểu mẫu kinh kịch mới của đồng chí Giang Thanh.
Thanh Vũ thường ném xuống cả một chồng báo và một tập bản sao bản thảo vở kinh kịch, yêu cầu chúng tôi đọc và viết báo cáo học tập. Chúng tôi đọc và viết. Chúng tôi thảo luận tư tưởng Mao về nghệ thuật vô sản.
Một hôm chúng tôi được bảo cho biết rằng giờ đây chúng tôi đã trở thành những nguyên liệu đặc biệt. Chúng tôi đã sẵn sàng thi đua vì trọng trách của đồng chí Giang Thanh đã trao cho.
Đó là danh hiệu vai Đỗ Quyên Đỏ. Đỗ Quyên Đỏ là ý thức hệ, là sáng tạo, là bộ phim, là mơ ước và cuộc đời của đồng chí Giang Thanh, nếu ai trong chúng tôi nắm được nó, người đó sẽ nắm được mơ ước ngôi sao điện ảnh. Câu chuyện về Đỗ Quyên Đỏ là câu chuyện tình mê đắm giữa một trận đọ súng. Nó nói về một người phụ nữ phải sống như thế nào, về tình yêu của một người vô sản cho tới lúc chết. Đối với tôi, nó không phải chỉ là về thời chiến đã qua, về lịch sử, mà cũng còn vì tinh túy của một nữ anh hùng chân thực, tinh túy của Nghiêm, cốt lõi của việc tôi phải sống cuộc đời của tôi như thế nào.
Xô Viết Hồng đọc suốt lượt kịch bản. Nước mắt bà tuôn lã chã xuống bản thảo, thoạt đầu tôi nghĩ bà xúc động bởi câu chuyện, những rồi tôi lại cảm thấy nó có một cái gì đấy khác kia. Nỗi buồn của bà không phải từ câu chuyện mà từ tuyệt vọng, nỗi tuyệt vọng không bao giờ được đóng vai mình thèm khát nữa. Bà phải dạy chúng tôi đóng vai bà thèm muốn. Tuổi trẻ và sắc đẹp của bà đã tiêu phí trong việc dạy dỗ chúng tôi. Bà bị phân công trách nhiệm dạy những con người mà bà muốn đâm cho một mũi dao găm. Bà bị hành hạ và bị sát hại bởi sự trưởng thành của chúng tôi.
Chúng tôi luân phiên đọc các phần. Tôi nhìn thấy ba người khác: Hỏa Lâm, Tiểu Chung và Ong đang ngã ngựa trong cuộc đua. Họ không nhập được vai diễn. Họ không cảm nhận được mạch đập của Đỗ Quyên Đỏ. Xung Kích khác hẳn, Xung Kích tiếp cận được vai diễn. Cô đang tiến sát, sát hơn cả tôi. Quá sát, cô đẩy tôi tới nguy cơ. Cô đang tước mất hy vọng của tôi.
Xung Kích tiếp xúc được với đủ điều. Không lúc nào cô không có chuyện để nói. Mọi người khác chỉ ngồi câm như hến và lo lắng. Cô luôn luôn có một điều gì đấy để nói. Những điều hữu ích để tiến tới tương lai. Cô bảo cô rất ngưỡng mộ Xô Viết Hồng, rằng chị bên cạnh bà mới làm cô sung sướng. Cô không nói điều đó khi có mặt Xô Viết Hồng. Cô chỉ nói trong các cuộc họp, những cuộc họp mà thư ký thường trực sẽ ghi lại và Xô Viết Hồng sẽ đọc sau. Xung Kích nói cô không sánh được sắc đẹp và tài năng của Xô Viết Hồng. Rồi cô lại tự mâu thuẫn với mình và nói rằng cô giống Xô Viết Hồng nhiều lắm, trong khi thật ra hai người trông khác nhau như một con lợn và một con voi. Xung Kích không bao giờ hổ thẹn vì sự nịnh bợ của mình. Xô Viết Hồng không bao giờ trò chuyện với cô nhiều hơn với những người khác. Những mọi việc vẫn cứ chuyển động thuận lợi về phía Xung Kích. Cô được chỉ định lên bục lãnh đạo mọi người chúng tôi đọc những lời dạy mới của ông Mao. Xung Kích trở thành trung tâm chú ý. Những phóng viên viết bài, ảnh của các báo hàng ngày các tạp chí nói chuyện với Xung Kích. Họ phỏng vấn cô. Họ bảo cô là ai và từ đâu tới. Xung Kích không bao giờ nói khác một lời. Cô bảo:
- Tôi là học sinh của Xô Viết Hồng. Tôi là những gì bà đã tạo nên. Tôi là mảnh đất và bà là chú bò đã cày xới tôi. Tôi là vụ thu hoạch của bà. Xung Kích không nói điều gì khác, cô chỉ nói những gì hữu ích, các báo hàng ngày ca ngợi Xô Viết Hồng như một tấm gương về sự trung thành với Đảng.
Cuộc đua tới Đỗ Quyên Đỏ rốt cuộc chỉ còn Xung Kích và tôi. Xô Viết Hồng bảo chúng tôi tập luyện thật nhiều vào bởi vì Giám sát ủy viên sẽ sớm từ Bắc Kinh tới để tuyển chọn cho đồng chí Giang Thanh. Những người khác không được đả động tới một câu. Không ai bảo họ rằng cơ may của họ còn mong manh hơn sợi chỉ. Xô Viết Hồng quyết định gọi Xung Kích là thí sinh A và tôi là thí sinh B. Rõ ràng bà thích Xung Kích hơn tôi. Nhưng bà phải làm tôi rời cuộc đua ít nhất ở trong cuộc, bởi vì nếu bà không làm điều đó thì sẽ quá trắng trợn. Bà không thể gạt tôi sang một bên khi mà Xung Kích và tôi luôn trả lời đúng những câu hỏi trong lớp học. Điểm số của chúng tôi luôn sát nhau. Trong lớp học tiếng Quan Thoại chúng tôi là hai người duy nhất có thể phát âm chuẩn bản phát âm một trăm vần. Xô Viết Hồng phải tỏ ra chơi đẹp vì bà là đại diện cho Đảng.
Luôn luôn trong lớp học, Xô Viết Hồng thường rất trừu tượng về những gì bà yêu cầu tôi phải làm, sao cho tôi thấy khó khăn không theo kịp bà. Thế rồi bà bảo tôi phản ứng lại bà cho rằng bà dạy quá nhanh. Bà nói:
- Thực ra cô không chú ý nghe tôi. Cô không chịu lắng nghe.
Tôi nói:
- Nhưng em có lắng nghe đấy ạ.
Bà dạy chúng tôi làm thế nào để nhập vai vào những tính cách của Đỗ Quyên Đỏ.
- Cô đang đi cái gì vậy? - Bà bất chợt hỏi, chỉ vào chân tôi.
- Đôi giày rơm em tự làm - Tôi đáp, thỏa mãn sự ranh ma của mình.
Bà mỉm cười chua cay:
- Cái thứ giày ấy giống cái gì vậy?
Tôi nói:
- Nó giống như đôi giày Mao Chủ tịch đi trong chiếc ảnh do người bạn nước ngoài của chúng ta là Anna Louise chụp ở động Hồ Nam.
Xô Viết Hồng có vẻ càng cay cú hơn. Bà bảo tôi xem Xung Kích luyện tập. Người nọ xem người kia, bà ra lệnh, xem cẩn thận vào. Tôi xem cẩn thận chứ. Ngay cả khi nhắm mắt. Tôi có thể nhìn ra Xung Kích đóng vai Đỗ Quyên Đỏ như thế nào. Xung Kích là một diễn viên nhiệt tình, một tinh thần đầy nghị lực. Cô vắt kiệt sức cô, cô hiến toàn bộ thân mình. Cô hoang phí những cảm xúc của mình. Cô không dùng đến sự tinh tế trong diễn xuất. Cô thích được điệu nghệ. Xô Viết Hồng yêu cầu tôi xem, vậy thì tôi xem. Tôi học những gì mà cô không làm và tôi biết tôi sẽ không luyện tập theo cách ấy. Khi Xô Viết Hồng hỏi tôi rằng ngày hôm ấy tôi học được gì, tôi trả lời thành thật. Và tôi đã hại tôi. Khi tôi nhận thấy mình đã tự hại mình, thì đã quá muộn.
Không khí trong trường quay trở nên lạnh lẽo. Lạnh lẽo thấm vào tận xương tôi. Xô Viết Hồng bất chợt chỉ vào tôi yêu cầu tôi giải thích quan điểm của chuyên chính vô sản đối với chủ nghĩa xét lại trong nghệ thuật. Tôi không cần nghĩ lâu để trả lời. Tôi nói:
- Để loại bỏ chủ nghĩa xét lại chúng ta phải thực hiện chuyên chính với kẻ thù trước hết ngay trong đầu óc chúng ta.
Giọng nói của tôi rất rành mạch. Câu nói đó rút ra từ Tạp chí Hồng Kỳ. Xô Viết Hồng bình luôn:
- Chúng ta phải cảnh giác trước những tên khổng lồ trong lời nói những lại là lũ tí hon trong thực hành.
Xô Viết Hồng quở trách tôi. Bà quở trách tôi bất cứ lúc nào bà có thể, về những việc nhỏ nhặt nhất. Một hôm bà để quên đâu cái ca trà và đuổi tôi ra khỏi lớp như là người duy nhất phải chịu trách nhiệm làm mất. Tôi bảo tôi đã trông thấy bà để nó trong ngăn kéo. Tôi đi đến và chỉ chiếc ngăn kéo đặc biệt phía sau hậu trường. Bà tới và rút ngăn kéo ra, bên trong là chiếc ca trà để quên. Xô Viết Hồng giận dữ, bà đọc luôn một lời dạy của ông Mao:
- "Kẻ nào nghĩ mình tinh khôn hơn quần chúng, kẻ đó sẽ bị quần chúng đào thải".
Tôi bối rối và tức giận.
Xô Viết Hồng không bao giờ xử sự với chúng tôi như cô giáo đối với học sinh của mình mà chỉ như cung nữ già đối với những cung nữ mới. Bà không biết làm cách nào để đương đầu với hiểm họa mà chúng tôi đại diện. Khát vọng của đồng chí Giang Thanh thay đổi hình ảnh các phim ảnh và mối thiện cảm của bà với những thanh niên ưa nhìn thuộc tầng lớp công nông đã giết chết tương lai nghệ sĩ của Xô Viết Hồng. Vẻ đẹp xưa cũ của bà bị xem là lỗi thời. Thực lòng, bà chưa bao giờ ưa thích Xung Kích. Thật ra, bà căm ghét cô. Nhưng sự tâng bốc của Xung Kích làm bà đỡ đau đớn.
Xung Kích có cái nhìn mượt mà hơn tôi. Những nét thô cứng trong dáng điệu của tôi làm Xô Viết Hồng tức giận. Đối chiếu với mỹ cảm của đồng chí Giang Thanh bà bị thua so với nước da thô ráp của tôi. Sáng sáng, mỗi khi thấy tôi bà nhìn tôi trừng trừng với một vẻ mặt vừa nuốt tươi một con ruồi:
- Cô cũng rửa mặt kia ư?
Bà thường hỏi tôi một cách tởm lợm.
Xô Viết Hồng thường lắc đầu mỗi khi tôi nộp bài. Không việc gì tôi làm bà tỏ ra vừa lòng. Nhiều lần, nỗi đắng cay sâu sắc của bà chuyển thành căm hờn biểu lộ như bị lên cơn.
- Đồng tử mắt cô sao nhỏ thế? - Bà nói, chòng chọc nhìn vào mắt tôi - Đồng tử như thế làm sao có thể rực sáng trong đôi mắt nhân vật trên màn ảnh. Yêu cầu của đồng chí Giang Thanh về nữ nghệ sĩ đóng vai lãnh đạo này phải có đôi mắt rực lửa. Đôi mắt tượng trưng cho chính khí vô sản. Tôi chẳng thấy cô có đôi mắt đó. Thật tội nghiệp quá. Thật ra, đáng lẽ cô phải bị loại ngay từ lần đầu tiên. Chắc chắn đó là một sự đánh giá sai lầm. Sự cẩu thả chắc chắn sẽ làm hỏng mọi chuyện.
Xô Viết Hồng hỏi tôi có bị cận thị không? Tôi bảo tôi không cận thị. Bà đem tôi tới trung tâm y tế của xưởng phim nhờ một bác sĩ kiểm tra tầm nhìn của tôi. Tôi hoàn toàn nhìn tốt, lúc chúng tôi ra về, Xô Viết Hồng bảo tôi:
- Nhưng cô trông có vẻ cận thị, hãy tin tôi đi.
Đêm đó tôi soi gương. Sau nửa giờ nghiên cứu về đồng tử của mình, tôi bắt đầu tin Xô Viết Hồng. Quả thực hai đồng tử tôi không đủ lớn như yêu cầu phải có. Từ lúc đó, tôi không thể nào quên nổi việc tôi trông như bị cận thị. Trong lúc luyện tập tôi càng ngày càng có ý thức hơn về mắt nhìn của tôi. Cảm giác tự tin của tôi mất dần. Xô Viết Hồng quát: "Dừng lại!". Ngay cả trước khi tôi bắt đầu đọc. Bà nói:
- Cô đứng như vậy là sai rồi. Cô quên hai chân cô phải tạo thành một góc bốn nhăm độ rồi ư?
Mỗi ngày trôi qua tôi lại cảm thấy mình quá bất lực với vai Đỗ Quyên Đỏ. Xô Viết Hồng làm suy yếu thần kinh trí não của tôi. Những tôi không chịu bỏ cuộc. Tôi biết rõ bà muốn gì, còn tôi, tôi không thể trao cho bà cái đó. Xô Viết Hồng từng bước một cắt bỏ bài học của tôi. Bà xếp tôi làm ở quán ăn giúp việc bóc vỏ đậu. Bà xếp tôi vào cuối danh sách nhận bài tập diễn xuất. Thanh Vũ hình như không ngăn cản những gì Xô Viết Hồng đang làm với tôi. Cả hai đều bắt đầu nói họ không bao giờ muốn sản xuất những mầm mống tư bản chủ nghĩa. Tôi biết nếu bất cứ ai khác trong xưởng phim làm như vậy, điều gì sẽ xảy ra. Những không ai nói gì. Không ai dám chống đối Xô Viết Hồng.
Tôi kiềm chế bản thân. Tôi thôi không vờ đóng kịch nữa, bởi vì không có cách nào làm vừa lòng Xô Viết Hồng lấy chút ít. Bà đã thuyết phục được Thanh Vũ và bây giờ được cả mọi người vây quanh tôi tẩy chay tôi, và họ đã tẩy chay. Họ bắt đầu nói rằng chỉ có Xung Kích mới hình như là thí sinh đáng giá, bởi cô ta diễn xuất một cách say mê. Say mê tức là ý họ muốn nói, một diễn viên rỏ được bao nhiêu nước mắt. Tôi phải thán phục cái tài của Xung Kích khi đọc những câu chữ khô khan như những khẩu hiệu ấy với niềm say mê đến thế. Xung Kích là một chiếc máy nước mắt khổng lồ. Tuôn trào nước mắt là điều duy nhất cô theo đuổi khi diễn xuất. Không phải cô chỉ chảy được nước mắt mà cô có thể chảy ròng ròng vào lúc cần thiết mà không mũi dãi. Làm được nước mắt rơi, đó là quan điểm diễn xuất của Xung Kích.
Tôi ghen với tài năng của Xung Kích. Xô Viết Hồng bảo tôi:
- Cô thấy đấy, vấn đề không phải là kỹ thuật diễn xuất, mà là ai có nhiều cảm nhận hơn đối với Mao Chủ tịch. Chúng tôi cần một người cộng sản đích thực đóng vai một người cộng sản.
Xung Kích và Xô Viết Hồng ngày càng trở nên gắn bó với nhau hơn. Bữa nào họ cũng ăn cùng nhau. Xô Viết Hồng giúp Xung Kích học bài tới khuya. Họ tạo một hình ảnh tốt về mối quan hệ thầy trò. Nhưng với tôi họ là hai kẻ đồng mưu.
Tôi ép mình phải kiên trì chờ đợi.
Không ai bị loại bỏ, kể cả Hỏa Lâm, Tiểu Chung, Ong cũng không bị. Hỏa Lâm bị đau dây thanh quản vì hàng ngày luyện giọng thái quá. Cô tin rằng nếu cô có thể thổi lõm được tường thành một lỗ, cô sẽ đạt tới một giọng ngâm mượt như lụa. Cô tin tưởng vấn đề của cô chính là giọng cô, Karl Marx trở thành Karl Marx bởi vì ông đọc sách nhiều đến nỗi dấu chân ông in mòn trên sàn thư viện. Hỏa Lâm bảo tôi như vậy. Thành công thuộc về những người có ý chí kiên cường. Hỏa Lâm lấy câu chuyện trên báo "Cờ đỏ" ấy làm nguồn cảm hứng của mình, việc tập luyện của cô được Xô Viết Hồng khích lệ. Đôi khi bà đệm piano cho cô hát. Tiếng Hỏa Lâm giống như tiếng gà trống dưới lưỡi dao cùn. Xô Viết Hồng đệm piano, mắt nhắm lại như thể tiếng gào của Hỏa Lâm xoa bóp thần kinh chua xót của bà.
Kết quả là Hỏa Lâm bị một chiếc nấm sưng to ở dây thanh quản. Tôi thầm cảm thấy vui vì cơ may chiếm được vai diễn của cô nay đã trở thành con số không.
Những người bạn cùng phòng khác chắc cũng cảm thấy như vậy, nhưng chúng tôi giấu kín những cảm xúc đó. Chúng tôi mang dầu con hổ thoa cho Hỏa Lâm. Chúng tôi đều nói: Chúng tôi rất quan tâm tới bạn, và tất cả đều mỉm cười rất kịch.
Hôm đó, một trận cuồng phong thổi đổ hai cây ngô đồng. Tôi ra chỗ bụi cây đánh răng và thấy hai cây đó nằm rạp xuống đất, bật rễ. Tôi đánh răng chưa xong, cuồng phong lại gào rú. Tôi bổ vào nhà và thấy Nhất Thốn đang ngồi ở giữa phòng. Ông ta nói, mười giờ, vừa nói vừa từ từ đưa toàn bộ mười ngón tay:
- Các người sẽ được gặp ông ấy, người đồng chí ủy viên tin cẩn của người cầm cờ vĩ đại, đồng chí Giám sát ủy viên.
Ong ngồi xuống giường mình và nức nở. Tiểu Chung kêu lên một tiếng lạ lùng trong cổ họng. Hỏa Lâm ra ngoài rồi mang vào một bát nước. Xung Kích nhỏ mấy giọt dầu bôi tóc và chải uốn lại bờm tóc của mình bằng nước pha dầu tóc. Ong và Hỏa Lâm cả hai đều tết lại bím tóc. Tất cả mọi người đều rực rỡ và mới từ đầu đến chân.
Trận cuồng phong vẫn tiếp tục. Gió thốc cuốn bụi và lá cây từ dưới đất lên. Gió giật rách bức tranh giấy hình ông Mao dán trên tường. Chúng tôi cẩn thận bước tới quán ăn, tránh dẫm phải hình ông Mao trên bức tranh bị rách. Một giờ sau Thanh Vũ và Xô Viết Hồng xuất hiện trong một chiếc xe hơi, xe phủ kín bằng những rèm vải màu đen. Tôi ho sặc sụa lúc bước vào trong xe. Khói trong xe sặc sụa. Đó là một chiếc xe của những nhân vật cấp cao của Đảng. Tôi ngạc nhiên ngồi xuống yên lặng. Người lái xe là một thanh niên mặc y phục giải phóng quân, đeo găng tay trắng. Thanh Vũ vẫy tay ra hiệu cho Xô Viết Hồng đóng cửa. Chiếc xe rời bánh êm ru. Hỏa Lâm, Xung Kích, tôi, Tiểu Chung và Ong cùng ngồi trong bóng tối.
Tất cả chúng tôi mỗi người đều mang theo những ý nghĩ riêng, ý nghĩ làm thế nào để triệt hạ được người khác. Tôi nhớ Nghiêm quá chừng. Xe đã tới. Chúng tôi ngồi đợi hàng giờ trong một phòng họp trải thảm. Một thanh niên giống như thư ký riêng tới bảo: Đồng chí Giám sát ủy viên vừa rời đây vì có một cú điện thoại quan trọng từ thủ đô. Cuộc họp bị hoãn.
Phần C
Tôi phá luật lệ, tôi nói dối Xô Viết Hồng. Tôi xin nghỉ ba ngày. Tôi nói dối mẹ tôi ốm và tôi cần phải chăm nom bà. Mới đầu, Xô Viết Hồng không cho. Tôi lại nài xin. Tôi nói hôm nay không còn đậu để bóc. Những người ở quán ăn đều đã đi dự mít-tinh diễu hành. Thế là Xô Viết Hồng bảo được.
Tôi trở về nông trường Lửa Đỏ. Tôi tới thăm Nghiêm. Tôi thấy chị đang làm việc giữa cánh đồng lúa cùng với những người khác. Những người lính nhìn tôi từ đầu xuống chân. Tôi thấy sự ghen ghét xa lánh trong đôi mắt họ. Tôi đợi ở phía cánh đồng trong khi Nghiêm đang bước tới. Chị rửa tay ở mương tưới và lội đôi chân trần xuống rửa. Chị nhìn tôi. Chị không mỉm cười. Chị giằng lấy chiếc túi của tôi và chúng tôi đi bộ về doanh trại.
Nghiêm không còn là chỉ huy đại đội nữa. Trường hợp của chị với Lu kết thúc không xác định được điều gì. Chẳng ai tin chị lại có thể yêu Lu thực sự. Về sau, Nghiêm thú nhận với lãnh đạo đó là cách Nghiêm trả đũa Lu, tất cả những điều chị sắp đặt ra chỉ là một trò hề. Thủ trưởng rất bất bình về cách làm bẩn thỉu để trả thù của chị nhưng không muốn đẩy sự việc đi xa hơn. Lu khăng khăng đòi tiếp tục điều tra. Nhưng thủ trưởng không muốn xét lại trường hợp của tôi. Tôi đã đi rồi, và ông là người từng tặng tôi danh hiệu cá nhân chiến sĩ vinh quang. Tố cáo tôi có nghĩa là phơi bày sự xét xử kém cỏi của ông. Trường hợp đó bị rơi vào quên lãng như chưa từng bao giờ xảy ra cả. Nghiêm phải hứng chịu và bây giờ chỉ là trung đội trưởng. Lu được chuyển đến đại đội khác và bây giờ trở thành đại đội trưởng.
Nghiêm là người lớn tuổi nhất trong trung đội. Những người lính mới trông cung cách giống như tôi đã từng trải qua. Họ hát "Tổ quốc tôi". Họ tôn sùng Nghiêm. Giờ ăn Nghiêm được họ mang thức ăn tận bàn cho chị. Bát chị đầy hơn. Những lính trẻ phục vụ chị. Họ nói:
- Đấy là phích nước sôi của chị. Em vừa rót đầy cho chị.
Nghiêm sống đơn lẻ, vẫn trong căn phòng chúng tôi đã sống. Tất cả các giường khác đã mang đi. Chị kê giường chị ra giữa căn phòng trống trải. Với chiếc màn trắng, căn phòng giống như một nhà tang.
Tôi ngồi đối diện với chị ngay cửa. Tôi nhìn vào mặt chị. Da chị sạm nâu, trông giống như người châu Phi. Chị khá tuổi rồi. Những nếp nhăn sâu hơn. Vài sợi tóc bạc lẫn trong bím tóc. Bím tóc chị vốn dày, nay mỏng nhỏ như cái đuôi chuột. Chị lấy ra một gòi bột mì, đổ bột mì vào một cái xoong, cho nước vào và đặt lên bếp dầu. Chị nấu bột mì với đường. Chị đang hiến tôi những thức ăn quý nhất của chị. Mùi vị của nó thật đáng sợ, những tôi cố không để lộ ra. Chị cảm thấy điều đó. Chị hỏi tôi ăn uống ở xưởng phim có ngon không? Tôi không trả lời. Tôi không biết trả lời chị thế nào. Chị bảo chắc không thể nào so sánh được. Chị giằng chiếc bát của tôi, đẩy cửa và hắt bát cháo bột ra ngoài. Đóng cửa lại, chị nói: Chị xin lỗi không giữ được. Chị đi rửa bát trong cái vại nước. Chị rửa đũa và đánh rơi cả đôi. Chị cất bát đũa vào một chiếc túi vải. và treo lên chiếc cọc tre. Khi chị làm những việc đó, lưng chị cong xuống rầu rầu. Chị lau mặt bằng một chiếc khăn cáu đen. Nỗi buồn xâm chiếm lòng tôi. Chị quay hẳn lại và bảo: cảm ơn đã đến thăm. Chị mỉm cười và nước mắt tôi trào lên. Chị nói:
- Em muốn chị phải làm gì?
Chị ngồi xuống. Chị cố gợi chuyện. Chị nói:
- Em nói gì đi.
Tôi bảo:
- Nói gì được?
- Cái gì cũng được.
Tôi hỏi:
- Chiếc hồ cầm của chị đâu?
Chị bảo chị cho đi rồi. Tôi không nói gì được nữa. Chị phát con muỗi trên chân chị rồi cậy và cạo bùn khỏi chân chị. Chị bảo lính toàn mới cả nhưng đều là những con lừa ranh mãnh. Ngay khi họ được phân tới nông trường, họ đã tìm cách trở về thành phố. Họ tìm đủ mọi cớ về nhà một cách trơ tráo. Một số bỏ về chẳng thèm xin phép. Lúc nào họ cũng giả vờ ốm. Họ là một lũ đạo đức giả. Trái tim họ không bao giờ ở nông trường, một giây cũng không. Họ phục vụ chị ăn uống để nịnh bợ chị. Chị bảo họ biết cách lợi dụng chị. Họ làm chị phát ốm.
Tôi muốn nói: hãy quên họ đi, hãy nói chuyện về chúng ta. Nhưng tôi không nói được. Nói cái gì mới được chứ? Chị sa bẫy rồi. Không có lối ra. Chị đã hai nhăm tuổi, một nữ trung đội trưởng hai mươi nhăm tuổi sẽ không có tương lai. Đây là tương lai của chị. Tôi muốn ôm lấy chị và an ủi chị, nhưng tôi cảm thấy hổ thẹn nếu làm như vậy.
Chị bảo:
- Kể cho chị nghe chuyện xưởng phim đi, kể cho chị nghe những người em mới gặp này.
Tôi bảo chẳng có gì đáng kể. Chị nói: chị muốn biết.
Tôi kể cho chị nghe chuyện Xung Kích, Hỏa Lâm, Tiểu Chung, Ong, Thanh Vũ, và Xô Viết Hồng. Tôi kể cho chị chúng tôi làm những gì. Chị lắng nghe, đi đi lại lại trong phòng. Chị dừng lại đăm đăm nhìn ra ngoài cánh cổng. Tôi chưa kể xong, chị bất chợt bảo:
- Chúng ta quên nhau đi thôi, chị chẳng đau buồn đâu.
Tôi hiểu tại sao chị lại nói như vậy.
Tôi nói:
- Chị thừa biết em không thể vâng lời chị.
Chị bảo:
- Vậy em đi khỏi ngay đi.
Tôi bảo:
- Em phải đi một chuyến đường dài để gặp chị. Điều đó không dễ dàng với em. Em nói dối họ. Em đang liều với tương lai của em. Nếu họ biết chuyện, em sẽ bị đuổi.
Chị đi ủng mưa vào và bảo:
- Không dễ dàng ư? Em nghĩ cuộc đời chị hẳn dễ dàng hơn?
Tôi nói:
- Em không bao giờ nghĩ thế.
Chị ngắt lời tôi, chị bảo chị không muốn lại bắt đầu tranh cãi khi chị cảm thấy đang chán nản. Tôi nói:
- Em không đến để tranh cãi.
Chị bảo:
- Chị không yêu cầu em đến.
Tôi nói:
- Em đang đi đây.
Chị bước ra khỏi phòng.
Tôi dốc hết chiếc túi của tôi. Tôi xếp bánh quy mang theo cho chị vào trong màn chị. Màn chị giặt sạch sẽ. Tôi nhớ lại thời gian khi chúng tôi không giặt màn để không ai nhìn thấy chúng tôi làm gì bên trong. Tôi nhớ lại sự say đắm của chị. Tôi sờ vào gối chị và chợt thấy tóc, tóc của chị vương vãi khắp giường. Tóc của chị đang rụng dần và tôi không làm được điều gì cho nó. Tôi muốn chạy, chạy thật xa khỏi nỗi hổ thẹn của tôi.
Gió thổi mạnh bật cửa ra. Chiếc khăn của Nghiêm tự nó rơi xuống khỏi giá vắt khăn. Tôi nhặt khăn lên và thấy súng của chị dựng vào tường. Tôi chợt nhớ Tiểu Lục. Tôi nhớ cô hát bài "Tổ quốc tôi". Khẩu súng của Nghiêm đã han gỉ. Tôi nhìn ra cửa sổ. Cánh đồng không còn sự sống. Mặt trời đã làm khô cháy đất đai. Mặt đất trông giống như chiếc đầu hói của đàn ông. Lúa cònd lưng xuống trước gió mặn. Tôi nhận ra tôi không còn chút nào thuộc về đây. Tôi bước ra khỏi phòng. Vài người phụ nữ trẻ nhìn tôi và thì thào với nhau. Họ đến sát bên tôi, mang theo cuốc. Tôi hỏi họ về Phong Lan. Một người trong bọn họ bảo chị ấy ở xưởng gạch.
Tôi đi xuyên qua lau sậy. Tôi cảm thấy may mắn vì đã thoát khỏi nơi gian khổ này. Những càng cảm thấy may mắn bao nhiêu, tôi càng cảm thấy mình mang tội bấy nhiêu. Nghiêm bị bỏ lại đằng sau, tôi vẫn nghĩ thế. Làm sao tôi có thể bỏ nổi chị lại đằng sau? Tôi đến ăn chiếc bánh ngọt trước mặt một đứa trẻ đói khát. Hổ thẹn biết chừng nào! Tôi nhắc chị nhớ tới những nỗi khổ cực của chị. Tôi lài một kẻ đạo đức giả. Tôi đến để an ủi chị. Đến nói những điều tốt đẹp, tôi có mất gì đâu.
Xưởng gạch vẫn như hổi Nghiêm chơi hồ cầm cho tôi nghe. Tôi bước xuyên qua những lối đi giữa những chồng gạch, mồm há ra. Tôi nói xin chào Phong Lan. Cô không chào lại tôi mà hỏi:
- Cô đến đây làm gì?
Tôi bảo tôi đến thăm. Cô quay đi xếp gạch xuống. Cô ướt đẫm mồ hôi từ vai xuống thắt lưng. Chúng tôi làm việc cạnh nhau. Xếp xong xe gạch, cô duỗi thẳng lưng lau mồ hôi hai bên má bảo tôi:
- Nghiêm không có ở đây.
Tôi nói tôi biết.
Cô bảo:
- Tôi biết cô không có ý định đến thăm tôi.
Tôi nói:
- Tôi nhớ nông trường.
Cô mỉm cười giễu cợt và đẩy chiếc xe rỗng dọc theo đường goòng. Tôi để ý thấy chân cô khập khiễng. Tôi đi theo cô. Chúng tôi dừng lại ở nơi chất gạch. Những viên gạch tươi được đẩy ra khỏi chiếc máy cắt như những chiếc bánh. Tôi giúp Phong Lan xếp gạch. Chúng tôi xếp gạch cẩn thận. Chúng tôi đẩy xe xuống lối đi và chuyển gạch từ xe ra. Tôi hỏi:
- Chân cô làm sao vậy?
Cô nói:
- Một cây sậy đâm phải.
Cô hỏi tiếp:
- Cô vẫn ở đó chứ, phải không?
Tôi nói:
- Phải, tôi vẫn nhớ tôi ở đó. Vết thương đã lành chưa?
Phong Lan bảo:
- Rồi, nó lành như thế này này.
Tôi duỗi thẳng lưng. Tôi nhìn chiếc ống khói lò gạch tỏa khói trắng. Phong Lan bảo:
- Cuối mùa hè, lò gạch đổ. Ba người chết, hai người bị thương. Tôi không biết xưởng gạch này còn đứng vững được bao lâu. Tại sao cô đến đây?
Tôi chưa kịp giải thích, cô đã nói thẳng vào mặt tôi:
- Tôi không thích nhìn thấy cô. Tôi thực sự không thích.
Cô nói cô muốn được thành thực với tôi. Cô bảo không ai muốn nhìn thấy tôi. Một ngôi sao điện ảnh. Một kẻ quen biết cũ bắc thang lên tận mây xanh. Không ai muốn phải nghĩ tới cuộc sống của mình ở đây khổ cực đến như thế nào nữa.
Cho đến lúc dỡ hết gạch trên xe, tôi không nói gì. Trước khi Phong Lan đẩy xe tới chỗ chất gạch, cô bảo:
- Cô có biết chuyện Báo và Nghiêm không? Họ đã gặp nhau đấy.
Cô ra hiệu, gặp nhau "bí mật".
Tôi cảm thấy dễ chịu hơn lúc ngồi đợi xe bus trở về Thượng Hải. Nghiêm đang mong Báo. Tôi biết chị luôn nghĩ tới anh ta. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm đôi chút. Tôi mong chị yêu Báo, tuy nhiên ngay lập tức tôi lại nghĩ mình thật đáng ghê tởm vì tôi biết rõ chị không yêu anh ta. Chị thật khốn khổ. Tôi nhớ rõ chị có thể vui vẻ, cởi mở và độ lượng thế nào, tôi biết chị xử sự như thế nào khi chị yêu.
Bầu trời tối dần và không có xe bus tới. Dạ dày tôi bắt đầu cồn cào bên trong. Từ sáng sớm tôi chưa ăn một chút gì. Tôi đến bên chiếc cột mốc lề đường và ngồi xuống cạnh đấy. Tôi nghe tiếng dế gáy. Tôi nghĩ chuyện đã nói dối Xô Viết Hồng thế nào và hi vọng không có chuyện gì xảy ra. Tôi có thể nói dối nếu tôi kịp về phòng ngủ xưởng phim sáng mai trước lúc rạng đông. Tôi biết một lối đi bí mật đằng sau một dãy chuồng dẫn tới căn phòng đó.
Tôi ngồi hít thở không khí ban đêm. Đồng quê có một vẻ tĩnh lặng thiêng liêng. Tôi nhìn vào đêm tối. Tôi nghe tiếng máy nổ ở một khoảng rất xa. Bóng tối sực mùi ẩm ướt. Mới đầu tôi nghĩ đó là con đom đóm. Những đốm sáng tiến lại gần và tôi thấy vệt sáng không hề lập lòe như đom đóm. Đó là chiếc đèn pin. Ai đó đang bước trong đêm tối. Tôi chăm chú nhìn đốm sáng, đốm sáng đi về phía bến xe. Tôi cảm thấy một cái gì đó. Tôi vẫn chăm chú nhìn thêm hồi lâu. Tôi thấy hình dạng người cầm đèn. Một hình bóng thân quen. Có tiếng còi xe, xe bus đang tới. Vệt sáng giật lên, giật xuống. Tôi nghe thấy tiếng thở của chị. Tiếng thở của Nghiêm.
Lúc về nhà bố mẹ tôi, bố mẹ tôi bảo Thanh Vũ và Xô Viết Hồng vừa rời khỏi đây. Họ đến để kiểm tra tôi. Tôi hỏi mẹ tôi:
- Mẹ có nói với họ con đi đâu không?
Mẹ tôi bảo:
- Mẹ có biết con đi đâu đâu và mẹ bảo họ như thế.
Bố tôi bảo:
- Họ bảo mẹ nói dối. Họ bảo che giấu cho kẻ làm điều sai trái là một tội lỗi.
Bố quay lại bảo mẹ:
- Bà là người đàn bà ương ngạnh, lẽ ra bà không nên cãi nhau với họ.
Mẹ bảo:
- Tôi phải cãi với họ vì họ tỏ ra vô lý.
Tôi hỏi:
- Họ nói những gì?
Mẹ nhìn tôi và nói giọng giận dữ:
- Họ bảo con đã trở thành một tên tư sản cá nhân chủ nghĩa, họ bảo con luôn tập một mình, con ích kỷ cá nhân nên sẽ bị loại bỏ. Phải, đó là những gì họ cố thêu dệt ra. Họ bảo họ đến xem ý kiến của cha mẹ về đứa con của mình. Họ đến để ghìm chặt con xuống, để tố cáo, để chụp chiếc mũ lừa lên đầu con.
Bố tôi vẫy tay ra hiệu mẹ thôi đi. Ông thở dài rồi lại thở dài.
- Thế con đi đâu?
Tôi nói:
- Tới nông trường.
- Con đến đấy làm gì? Con không thấy họ theo dõi con sao? Tại sao con không hiểu được vị trí của con để mà xứ sự? Con không thấy được bố mẹ đã có khá nhiều nỗi khổ tâm trong gia đình này sao?
Ông chỉ ra sảnh và giơ ba ngón tay, ý nói San Hô, đứa con thứ ba:
- Nó đang trong sảnh và đang điên lên với bố đây.
Tôi hỏi xảy ra chuyện gì? Mẹ chưa kịp nói gì, bố đã kéo tôi vào bếp và đóng cửa lại, ông bảo tôi rằng San Hô bị phân công về nông trường Lửa Đỏ vì tôi đã rời khỏi đó. Ông bảo điều đó chẳng tốt đẹp gì với San Hô. Nhưng nó đã bị phân công và nó phải đi thôi. Bố và mẹ tôi chỉ mong đi thay San Hô để cứu lấy đời nó.
Tôi chán nản vô cùng. Tôi bảo bố:
- Bố muốn con phải làm gì đây? Đổi chỗ cho nó ư? Sẽ là dối trá nếu con nói con muốn đổi chỗ cho nó. Con đã ở nông trường Lửa Đỏ, con đã phục vụ hết hạn định của con. Con đã tự bản thân làm được chuyện đó. Nếu nó đủ can đảm, nó sẽ...- Tôi dừng lại, nhận thấy mình nói năng ích kỷ.
- Đó là thời cơ và chính sách quyết định số phận của con. Mọi nỗ lực cá nhân nào có tác dụng gì? Con có biết gì về diễn xuất đâu, nhưng con lại được đào tạo thành diễn viên.
Bố tôi bảo:
- Bố không muốn nghe con lý sự nữa. Ai trong chúng ta thắng trong cuộc tranh cãi này thì cũng chẳng giúp ích được gì cho San Hô. Bố chỉ muốn con nhận thức được rõ sự thật, và sự thật ấy là con không còn là một nông dân nữa, và gia đình cần có một nông dân để hoàn thành chỉ tiêu của chính phủ, và San Hô em gái con được phân công đi lấp vào chỗ trống ấy.
Tôi nói:
- Con có thể làm gì? Con làm thế nào giúp được?
Bố tôi bảo:
- Chấp nhận số phận và giữ nguyên vị trí của mình. Mẹ, con và bố không thể nào chấp nhận mất mát nhiều hơn nữa. Nếu con bị đá văng khỏi xưởng phim, bố mẹ sẽ có hai đứa con ở nông trường Lửa Đỏ.
Tôi mong tôi có thể nói thật to rằng tôi làm việc ở xưởng phim chẳng ra gì, những tôi không nỡ nói như vậy. Tôi bảo:
- Bố mẹ đã thấy rõ các thầy cô giáo ghét con như thế nào. Con làm thế nào để ngăn họ được?
Bố mẹ tôi ngồi im. Ông bà có vẻ đau khổ.
Bố lẩm bẩm:
- Bố đáng lẽ phải xuống cầu thang tiễn họ. Xô Viết Hồng và Thanh Vũ sẽ rất bực mình vì sự thiếu lịch sự của bố.
Mẹ bảo:
- Có ông ngố mới nghĩ rằng ông làm thế may ra thay đổi được chút gì. Họ không xứng đáng được đối xử như khách của tôi. Không có chuyện đó ở nhà tôi. Đánh chó phải biết nghĩ đến chủ chứ? Tôi sẽ không bao giờ tươi cười khi có kẻ nào định nhổ vào mặt đứa con gái của tôi đâu nhé.
Bố hét lên:
- Bà có giữ bình tĩnh không nào? Bà đã chẳng chịu đủ mọi việc đối xử tệ hại vì bà cư xử theo lối ấy lúc làm việc hay sao?
Mẹ hét lên:
- Tôi không tiếc một chút nào đâu. Sống danh dự hoặc chết - Đó là nguyên tắc sống của tôi. Và tôi muốn các con tôi cũng xử sự theo nguyên tắc đó.
- Nhưng bà xem bà đã gây ra những gì cho chúng? Khi chúng ta sống theo nguyên tắc của bà, cái lý tưởng vô nghĩa đó, bà hãy thử xem những gì xảy ra cho chúng? Chúng bị xã hội vùi dập.
Mẹ bảo:
- Tôi không thể chịu được, ông, người đàn ông tôi đã cưới, người cha của bốn đứa con tôi, lại nhục mạ những nguyên tắc sống của tôi.
Bố tôi đấm ngực, đá chân, thề rằng ông không có ý như thế.
San Hô không nói với tôi. Nó gói ghém hành lý đi nông trường Lửa Đỏ. Tôi đau khổ khi thấy nó phải rời xa gia đình đến nơi gian khổ mà tôi đã nếm trải. Tôi không biết bao giờ nó mới hiểu được điều đó. Tôi cảm thấy đầy tội lỗi. Tôi đưa tiền lương của tôi cho mẹ và bảo mẹ mua sắm những thứ cần thiết cho San. Mẹ bảo tôi, San nó không muốn thứ gì của tôi cả. Tôi biết tôi không bao giờ trả được cái giá cho sự đau khổ của nó.
Tôi không về nhà cái ngày San Hô quyết định rời nhà đến nông trường Lửa Đỏ.
Tôi trông chờ Xô Viết Hồng hỏi tôi. Những bà không hỏi. Bà trò chuyện với mọi người khác trong phòng trừ tôi. Tôi nghĩ bà sẽ công khai phê phán tôi, nhưng không. Bà nói với các bạn của tôi về Đỗ Quyên Đỏ, về khả năng cuốn hút, say mê mà bộ phim sẽ gây ra. Bà phân phát từng phần kịch bản, những không bảo tôi khi nào diễn và diễn thế nào. Tôi bị bỏ rơi. Không ai có trách nhiệm với tôi. Đột nhiên tôi không có việc gì làm. Tôi được phân công theo dõi mọi người khác ôn tập. Tôi nghe tiếng đọc vở oang oang. Tôi nghe tiếng Xung Kích đọc vở ngay cả trong giấc ngủ. Nỗi đau đớn của tôi tựa hồ như nước thấm vào cát, âm ỉ, thâm vào tận đáy lòng tôi. Tôi hình như không còn tồn tại nữa.
Ong bị cảnh cáo vì cô chơi bóng bàn quá nhiều với một học sinh nam. Cô bị báo cáo là hai người thường ve vãn nhau mỗi khi vụt bóng. Ong khóc và cãi không có chuyện gì giữa hai người. Xô Viết Hồng đã nói chuyện riêng rẽ với cả hai. Bà nhấn mạnh bà đã khám phá ra đôi này không đi quá xa. Bà khuyên chúng tôi, bà nói:
- Một tư tưởng lành mạnh là điều quan trọng nhất trong đời.
Lúc tôi nghe, tôi ngắm nhìn mặt bà. Mọi biểu hiện trên mặt đều tỏ nét chính chuyên. Da bà rất trắng, chiếc khăn tay của bà sực mùi dầu con hổ. Bà kể lại cho chúng tôi nghe một chuyện, một chuyện bà đã chứng kiến. Đó là chuyện một nữ diễn viên khóa trước đã sa đọa và phá hủy tương lai của mình vì có chuyện với một người đàn ông nhiều tuổi hơn như thế nào. Xô Viết Hồng vạch ra rằng nữ diễn viên ấy đã đọc quá nhiều Jane Eyre, Jane Eyre đã phá hủy cuộc đời cô ta.
Ngay lập tức tôi muốn đọc Jane Eyre, mặc dù đây là lần đầu tiên tôi nghe thấy cái tên đó. Theo Xô Viết Hồng, cặp tình nhân này bị bắt ở đường Hồ Châu Gia. Trong khi họ đang nấp trong bụi rậm vào một buổi tối quá khuya, người phụ nữ bị một đồng chí đi qua nhận mặt. Như ngạn ngữ cổ thường nói: không có chuyện tường che nổi gió. Hành động của họ được phanh phui ngay đêm ấy. Khi người đàn bà ăn năn hối hận về những gì mình đã làm thì vô ích mất rồi. Xô Viết Hồng đã được nghe lời cô ta nói thế trong một cuộc mít-tinh quần chúng. Nhưng đã muộn qua rồi. Cô ta bị coi như một tội phạm suốt cuộc đời còn lại. Giờ đây cô ta làm công việc của một người quét dọn ở nhà nghỉ của xưởng phim.
Xô Viết Hồng nói:
- Tôi thành thật hy vọng các em đừng đi theo con đường bão tố của cô ta.
Bà đưa mắt về phía tôi và khẽ gật đầu. Tôi muốn tránh cái nhìn chòng chọc của bà, nhưng tôi lại ép tôi đối mặt với bà. Đầu óc tôi hình dung cô diễn viên trẻ được người đàn ông nhiều tuổi vuốt ve thế nào. Giờ đây tôi biết Xô Viết Hồng đang nói về ai. Tôi biết cô diễn viên trẻ đó. Cô là một sắc đẹp hiếm có, với đôi mắt tươi cười như hoa. Cả xưởng phim đều gọi cô là con điếm. Ai cũng có thể nói chuyện tếu về cô. Những công nhân nam kể những chuyện tếu bẩn thỉu họ đã có với cô như thế nào. Cô trở thành trò đùa. Nhưng thật lạ lùng, tôi không hề trông thấy một nét buồn trong mắt cô. Cô mang vẻ mặt của một kẻ chơi bời. Cô cóc cần gì nữa. Cô đùa lại với những người công nhân. Cô bảo với những người vợ khinh miệt cô rằng cô ngủ với chồng họ. Cô bảo với những người công nhân rằng cô ngủ với những ông chủ của họ kia. Cô đã trở thành một con điếm thực sự.
Phần D
- D -
Sáng chủ nhật, tôi về nhà cả ngày với cha mẹ tôi. Sân nhà chúng tôi ngổn ngang. Phân xưởng ngũ kim Wu-lee được bổ nhiệm một lãnh đạo mới nhiều tham vọng, ngay ngày đầu tiên nhậm chức đã tuyên bố sẽ triển khai phân xưởng của mình tới tận sân nhà chúng tôi dựng lán để xe đạp. Ông ta cho công nhân chặt hết cây cối, rau cỏ để dựng khu lán. Chúng tôi phản đối, đấu tranh to tiếng suốt ngày hôm ấy. Nhưng họ nhiều người hơn. Đó là những người mới tuyển dụng, những con người đang tuyệt vọng. Chúng tôi mất sân, ximăng được đổ đầy lên cỏ. Cha mẹ tôi nói với người lãnh đạo:
- Ông không thể làm vậy với chúng tôi. Chúng tôi phải chịu đựng tiếng ồn máy móc và mùi hoá chất bao năm nay rồi. Ông không thể được đằng chân lân đằng đầu, không thể tước đoạt nốt mảnh sân duy nhất màu xanh của chúng tôi.
Cha mẹ tôi gần như van xin. Người lãnh đạo không lay chuyển. Ông ta nói:
- Tôi làm thế để mở ra những chỗ làm cho những người thất nghiệp, những con người tuyệt vọng đang cần bát cơm ăn. Ông bà nghĩ tôi muốn họ ra sao? Xã hội cầu bơ cầu bất ư? Ý thức của ông bà đâu? Ông bà không động lòng thương cảm với những người vô sản sao?
Ngày ở nhà hôm đó thật chán chường. Hoa ở trường nội trú. San Hô ở nông trường Lửa Đỏ. Chính Vũ được trường trung học gửi đến xí nghiệp máy kéo học làm công nhân. Bố tôi suốt ngày ngồi bên bàn làm việc về đề án cuốn sách giật gân "Bay tới mặt trăng". Ông dựng bản đồ sao Hoả và Mặt trăng. Mẹ bảo bố sẽ là thành viên của hệ mặt trời chứ không phải của gia đình nữa. Tôi ngắm nhìn bố vẽ những hố đen. Bố vẽ cần mẫn, kính trễ xuống mũi. Bố bảo:
- Để bố giảng cho con cái gì làm cho trăng sang, con muốn nghe không?
Tôi nói:
- Trăng sáng hay không, cũng thế thôi.
Sau bữa trưa, mẹ ngồi xuống với cuốn sách "Hồng lâu mộng". Mẹ gọi tôi và giới thiệu cuốn sách. Mẹ nghĩ giờ tôi đủ chin chắn để đọc nó. Mẹ bảo cũng nên đọc vì ông Mao từng nói không được đọc cuốn sách này như một chuyện tình lạc hậu, vườn sau, mà nên học tập như một tài liệu giáo dục. Cuốn sách dựng lên một bức tranh sinh động xã hội phong kiến Trung Quốc, bản chất xấu xa của giai cấp thống trị. Đó là lời dạy mới nhất của ông Mao. Tôi bảo mẹ:
- Để dịp khác con đọc.
Tôi không nói với mẹ, tôi đã lấy trộm và đọc nó một thời gian dài khi mẹ giấu nó trong nhà xí. Chính tôi đã dùng nó để viết thư tình hộ Nghiêm cho anh Báo. Tôi đã chép những câu cú, những vần thơ trong sách. Đó là chuyện tình tôi đã kể cho Nghiêm nghe. Nghiêm chưa bao giờ đọc sách ấy, nhưng chị nhớ hết mọi tình tiết của truyện.
Tôi yêu cầu mẹ tôi cắt nghĩa tình yêu. Mẹ tôi bảo rằng tôi làm mẹ bối rối. Mẹ bảo rằng không có bài học nào học được chuyện yêu đương, bởi mỗi người đều phải hành động tuân theo sự dẫn dắt của bản ngã.
Dẫn dắt của bản ngã. Tôi chưa từng tuân theo nó hay sao? Nghiêm và tôi đã học được từ bản ngã và làm điều tốt nhất cho nhu cầu của chúng tôi biết cần phải thế nào. Con sông tuổi xuân của chị trào qua hai bờ khi chị không được phép có một người đàn ông để yêu. Tôi đã phải giả làm người đàn ông cho chị. Nhưng tôi yêu chị bằng tình yêu nồng nàn của tôi.
Một cuộc mít-tinh lớn ở trường quay. Sau đó mỗi đơn vị được phát một tài liệu phê phán Chu - Khổng để đọc. Chính phủ muốn công nhân đọc ở giữa kẽ các dòng chữ và bắt đầu mạn đàm về thủ tướng Chu, sự ốm yếu của ông, mâu thuẫn của ông với đồng chí Giang Thanh. Chúng tôi được chỉ đạo nghi ngờ sự trung thành của ông với ông Mao. Đến lượt tôi đọc những dòng này. Tôi đọc hững hờ. Tôi không quan tâm tới những việc của ông Chu. Nó làm tôi chán ngắt. Quần chúng được yêu cầu bình luận. Thì mọi người bình luận. Những luận bàn vô nghĩa. Chúng tôi phải giữ cho Trung Quốc đỏ mãi - vẫn câu chữ mà Loa điện thường mào đầu.
*
* *
Tôi thấy một túi lưới đầy rùa chết và một con cá rắn xanh nâu ở trong sân. Hôm đó là sáng thứ hai, tôi được phân công tìm mua một số tài liệu học tập ở một hiệu sách gần nhà tôi. Tôi quyết định dừng chân tại nhà mình. Từ khi không còn được để ý tới nữa, mọi người trong xưởng phim thường không chú ý tới sự vắng mặt của tôi. Khi tôi xuống xe, tôi lấy làm lạ không hiểu ai mang cá và rùa tới. Bà hàng xóm bảo tôi, bạn cô đợi mấy tiếng đồng hồ ở cầu thang rồi.
Tôi thầm đoán xem ai. Tôi không đỗ nổi xe khi đoán trúng. Rùa và cá gợi cho tôi mùi hương vị của nông trường Lửa Đỏ. Tôi dựa xe vào tường, tôi nhảy bổ vào. Tôi nhìn thấy chị nhô lên khỏi cầu thang, Nghiêm, đại đội trưởng của tôi, trông như một cô dâu. Bộ tóc cắt ngắn, cao tận tai, chị mặc jacket màu lam mới toanh, áo sơ mi đỏ, cổ mở rộng khuy, váy ngắn xanh thẫm và đôi giày đen cũng mới toanh. Chị có vẻ cả quyết và bình tĩnh. Dẫu vẫn còn xanh xao, chị không còn rầu rĩ nữa. Chị nhìn tôi cố tự kiềm chế, rồi chị chào tôi giọng run run. Tôi biết chị nhớ tôi khốn khổ. Tôi bước tới nắm bàn tay chị. Lúc này chị đã hiểu, tôi cũng nhớ chị khốn khổ chẳng kém gì.
Tôi nói:
- Em không ngờ chị đấy.
Chị bảo:
- Vừa xong thu hoạch vụ mùa, chị rửa sạch rùa và cá sáng nay mang cho em. Chị mới bắt hôm qua.
Tôi chăm chú nhìn chị. Tôi cố xem chị đã thay đổi bao nhiêu so với lần cuối cùng tôi nhìn chị. Tôi cố hiểu xem chị làm vậy có ổn không. Chị quay mặt đi và bảo:
- Em xem, toàn rùa ươn, cá chết.
Tôi dẫn Nghiêm vào nhà. Tôi mở cửa và để chị ngồi ngoài sảnh. Tôi rót cho chị một tách trà. Tôi nhìn chị. Tôi không biết bắt đầu câu chuyện thế nào. Tôi nói:
- Trông chị được lắm.
Chị nói:
- Chị không biết, chị cho rằng chị sinh ra từ nơi thấp hèn. Chị cảm thấy mình như một con lợn - điều đó chẳng thành vấn đề với chị.
Chị dừng lại rồi lặng im. Chị nhìn xung quanh rồi chỉ bức vẽ ông Mao trên tường. Chị bảo:
- Đẹp đấy, ai vẽ thế?
- Hoa vẽ, bài tập về nhà ấy mà.
Nghiêm thở dài và bảo chị luôn mong biết vẽ, rồi chị gạt bỏ bởi không bao giờ vẽ nổi sống mũi ông Mao cho thẳng.
Chị chỉ chiếc giường gỗ to và bảo:
- Giường to nhỉ.
Tôi nói:
- Vâng, em và Hoa ngủ ở đây, nhưng nó chỉ về nhà ngày chủ nhật.
Nghiêm hỏi sức khỏe mẹ tôi. Tôi bảo:
- Vẫn thế thôi. Bà không được cho nghỉ ngày nào. Ngày nào cũng phải đi làm. Bà đi làm, rồi ốm, khi nhịp tim tới một trăm mốt, bà được chứng chỉ bác sĩ cho nghỉ một ngày. Bà về nhà nghi ngơi. Hôm sau lại phải đi làm và vòng đau ốm lại bắt đầu.
Tôi hỏi chị có gặp San Hô, em gái tôi, ở nông trường không. Nghiêm nói:
- Gặp một lần. Nó cùng tiểu đội đang khuân gạch. Nó chậm chạp, ì ạch ở hàng cuối. San không được khỏe như em. Tôi bảo:
- Em biết. Em nhớ một lần mẹ nói với em: San yếu lắm. Hai tuổi nó vẫn chưa đi được. Vú em mẹ thuê lấy cắp phiếu thực phẩm của San gửi về làng quê nuôi con mình.
Tôi hỏi Nghiêm có cách nào giúp được em tôi. Nghiêm bảo:
- Ồ, thôi đi. San Hô không phải là người duy nhất trong lao tù.
Nghiêm nói:
- Nhìn chị xem, chị già rồi.
Chị đang ngắm chị trong gương. Tôi nhìn vào gương ngắm chị. Cài lại khuy cổ, chị nói:
- Đời cứ trôi, trôi đi thực sự.
Tôi hỏi:
- Anh Báo thế nào?
Nghiêm liếc mắt nhìn tôi và bảo:
- Bố anh ấy vừa mất, anh ấy về Thượng Hải chịu tang.
Tôi hỏi:
- Chị đến với anh ấy chứ?
- Em nghĩ chị là ai? Con dâu ư? Muốn thế nào, Báo cũng phải rời nông trường về trước còn chị hôm nay mới tới được đây.
- Chị hẹn ngày với anh ấy chứ?
Tôi nhìn chị. Chị lặng im. Chị nhấp trà và cúi xuống những mẫu chữ trên bàn, rồi chị xem báo. Một lúc sau chị bảo:
- Em biết đấy, chị chưa bao giờ bắt đầu bằng anh ấy. Nhưng đó là món ăn cũ rồi, ý chị muốn nói là quan hệ của chúng mình ấy. Những năm tháng đẹp nhất đời chị đã không cùng anh ấy. Anh ấy thiếu mất cái đó. Chị đang ụt ịt như một con lợn phải không? Ồ, tất nhiên chị viết thư cho anh ấy. Làm sao chị có thể nói chị chưa bao giờ bắt đầu bằng anh ấy? Em đã trao thư của chị cho anh ấy, chẳng phải ư? ...Rồi em bỏ mặc chị, anh ấy đến với chị. Ý chị nói anh ấy đã gửi thư cho chị. Anh ấy yêu cầu chị gặp anh ấy ở xưởng gạch. Anh nói anh luôn thèm muốn chị, nhưng anh sợ sức ép về chính trị. Bí thư của anh ở ngay sau anh. Em có nhớ cô gái lùn ục ịch, em thường miêu tả cho chị không? Cái con mẹ bao giờ cũng lù lù hiện ra khi em chuyển thư cho Báo không?
- Có, em có nhớ. Em nhớ Hồng già.
Nghiêm tiếp tục:
- Dẫu sao giờ đây đại đội của anh ấy cũng đang lâm vào cảnh tồi tệ. Những cánh đồng của họ sát biển, mặn hơn của chúng ta. Anh ấy thậm chí mất hết thóc giống. Anh ấy cho lính ăn. Anh ấy không còn gì để gieo trồng. Anh ấy còn thất vọng hơn chị. Vậy em hiểu chứ, bọn chị lại nói chuyện vớ vẩn ấy. Anh ấy nói luôn yêu những bức thư của chị! Lạy Phật, thư của chị! Thế rồi, dĩ nhiên, chị thú nhận chị chẳng bao giờ viết những thư ấy. Em biết không, anh ấy ép chị phải nói rõ sự thật. Chị nói về em, ồ, làm gì phải cáu lên, em biết đấy, em viết hay hơn chị, thế chẳng tốt hơn sao? Có thế thôi. Em ngượng ư?
- Anh ấy yêu chị chứ?
- Anh ấy bảo anh ấy yêu, những chị không thể biết được anh ấy yêu đến mức nào.
- Còn chị?
- Ồ, em biết đấy, chị không sành về chuyện đó.
Chị nhấp trà và nhai lá trà.
- Chị mong em cũng thích anh ấy - Chị vừa nói vừa nuốt lá trà.
- Chị đã...
Tôi vừa nói Nghiêm đã cúi đầu bẽn lẽn như đã hiểu tôi sắp hỏi điều gì.
- Ồ... - Chị nói - Nông trường quá nguy hiểm để... Em biết đấy, dễ bị tóm lắm.
Chị nhìn tôi, đỏ mặt.
- Làm thế nào để em giúp được chị?
- Anh ấy đang đến đây.
Tôi bật dậy nhìn ra ngoài cửa sổ.
- Cái gì? Ai? Bao giờ?
Chị nói, chị mời anh ấy tới gặp chị ở đây, chiều nay.
- Liều thế!
Chị bảo chị cũng đoán vậy.
- Nhưng em biết không, chị chỉ định gặp anh rồi uống một tách trà cùng nhau thôi mà. Làm gì mà phải hốt hoảng đến thế?
Tôi cười sự nói dối vụng về của chị:
- Chỉ ngồi và uống trà thôi ư? - Tôi bảo - Sẽ chỉ như bị xước khi xỏ chân vào ủng thôi mà, sau đó, nó sẽ làm cho chị cảm thấy ngứa ran lên.
- Ồ, em biết chị, trừ phi...
Tôi nói:
- Vâng, có thể em sẽ làm được một việc gì đó.
Mặt chị ửng lên. Chị bảo:
- Mong em giúp chị.
Tôi gật đầu:
- Em biết chị muốn anh ấy.
- Ồ...
- Chị muốn anh ấy chứ? Chị có thích một chỗ riêng với anh ây trong ít lâu không?
Chị quay mặt về phía cửa sổ khẽ gật đầu:
- Em gác cho chị chứ? - Chị chậm rãi hỏi, mắt không nhìn tôi.
- Em sẽ - Tôi nói - Em sẽ là vệ sĩ của chị, mãi mãi là vệ sĩ của chị. Em muốn thế mà.
Chị nói:
- Thật vậy ư? - Chị quay lại nhìn tôi. Chị nhìn vào mắt tôi và hỏi - Thật vậy không?
Tôi đứng lên và đi vào bếp. Tôi không chịu nổi đôi mắt rực cháy của chị.
Tôi đang pha trà cho chị và cho tôi mà cảm giác chung đụng của chị cứ ngấm qua tôi. Tôi cảm thấy hơi ấm của cơ thể chị. Tôi đã chiếm hữu cơ thể đó. Hai tay tôi rung lên. Nước nóng tràn qua hai tách trà lên trên sàn làm ướt chân tôi. Tôi vơ chiếc khăn lau, lau sàn nhà. Đầu óc tôi tiếp tục hình dung những điều trông thấy. Tôi có thể thấy được niềm hân hoan trên khuôn mặt chị, niềm hân hoan bị chiếm hữu, niềm hân hoan được xâm nhập vào sâu. Tôi có thể cảm thấy được sự ẩm ướt của chị. Tôi có thể nghe thấy tiếng rên như thú vật của chị. Tôi biết người chị cử động ra sao khi chị được tưới tắm và chị không kìm nổi siết chặt tôi, chặt nữa vào chị, ép vàp tôi, miết người tôi vào da thịt chị, để lại những vết răng trên vai tôi. Tôi muốn được làm một người quan sát Báo làm những gì tôi đã làm và những gì tôi đã không làm.
Nghiêm đứng ngay cửa bếp nhìn tôi.
*
* *
Bấy giờ là mười giờ sáng. Chúng tôi chỉ còn vài giờ nữa trước khi Báo đến. Nghiêm hỏi tôi liệu tôi có vấn đề gì với đơn vị làm việc của tôi không. Tôi bảo tôi sẽ lại nói dối. Nghiêm hỏi nói dối thế nào. Tôi nghĩ một lúc và bảo tôi sẽ đập gẫy xe đạp và nói với Xô Viết Hồng là tôi bị tai nạn giao thông. Nghiêm hỏi:
- Liệu có xong không?
Tôi bảo:
- Nói dối hay không nói dối, kết quả vẫn thế thôi. Đằng nào họ cũng vẫn không tin em.
Nghiêm ngỏ ý chúng tôi đi tắm ở nhà tắm công cộng ở đường phố Muối. Tôi đồng ý. Chúng tôi dắt tay nhau như hai nữ học sinh. Hai đuôi tóc chị cháy nắng, ngả màu vàng. Một người hàng xóm nhìn thấy chúng tôi đi qua, ông gật đầu chào tôi, nhìn Nghiêm và hỏi:
- Họ hàng ở quê lên à?
Rồi ông hỏi Nghiêm:
- Cô có thích Thượng Hải không?
- Ma-ma-hoo-hoo - Nghiêm đáp bằng thổ ngữ Thượng Hải.
- Ồ - người hàng xóm ngạc nhiên và bảo cô ấy nói tiếng Thượng Hải khá lắm.
Nghiêm bảo:
- Tôi là người Thượng Hải mà, ông không tin à?
Người đàn ông lắc đầu:
- Cô trông như người Tây Tạng.
Nghiêm bảo:
- Ta đến Bách hóa tổng hợp đi, chị sẽ mua vài thứ muốn mua từ lâu.
Chúng tôi đi qua đám đông và dừng chân trước cửa hàng số hai Bách hóa tổng hợp Thượng Hải. Chúng tôi tới quầy vải vóc. Nghiêm bảo:
- Chị quá già với những màu chị thích, hay là mặc chúng vào trong, em nghĩ thế nào?
Tôi bảo mặc như đồ lót thì quá đắt. Chúng tôi chuyển tới quầy may mặc. Nghiêm nhìn thấy bộ đồ lót màu đỏ tươi.
Ngay lập tức, chị yêu cầu người bán hàng cho xem một đôi. Không hỏi ý kiến tôi, chị mua cả hộp quần lót đỏ tươi.
- Thôi đi - Chị bảo tôi khi tôi nhìn chị mỉm cười.
Tôi bảo:
- Chị không quên đi được cái màu đỏ hay sao? - Tôi bật cười.
Chị hỏi:
- Có gì đáng cười?
Tôi bảo:
- Em chợt nhớ ra chúng mình thường quen lấy áo đỏ làm túi đựng sách đỏ như thế nào.
- Ồ, chị mê màu đỏ, ai thích màu nào mặc màu ấy.
- Đó có phải là những gì chị từng ước muốn không?
- Đúng là em luôn hiểu chị hơn cả giun trong ruột chị.
Tôi bảo tôi sợ đồng nghiệp nào đó ở đơn vị trông thấy. Chị nói:
- Lũ cặn bã ấy là cóc khô gì.
- Chị không hiểu những người ở xưởng phim. Họ là lũ sói đói. Họ không ưa em.
Nghiêm bảo:
- Nhưng em thi vào cơ mà. Chả lẽ họ không tôn trọng em?
- Lu ở khắp nơi - Tôi nói.
- Ồ, bây giờ chị hiểu rồi.
Lối ra ầm ấm tiếng Nam và tiếng Bắc. Mặc dầu cửa hàng cũng chẳng có nhiều thứ để chọn mua, Thượng Hải vẫn là trung tâm thời trang của cả nước. Nhân dân ngoại thành vài năm mới tới một lần để mua quần áo đã không hợp mốt mấy thế hệ. Họ ngồi trên vỉa hè, hút thuốc và để lộ hàm răng cáu đen.
Chúng tôi qua một phố có một màn ảnh đang trình chiếu kinh kịch. Nghiêm thong thả nhìn từng hình ảnh, bất thình lình bảo tôi:
- Chị vẫn mơ em có mặt trong đó - Chị quay lại bảo - Trong mơ, em chẳng còn giống em chút nào. Em đã là một người khác, một người nào đó giống như Lu. Chị cho đó chỉ do chị khiếp sợ. Nhìn em xem, em chẳng thay đổi mấy.
Tôi nói:
- Giá em thay đổi, có khi lại may hơn.
Chúng tôi vẫn bước mà ngừng chuyện trò. Tôi thấy không sao nghĩ nổi về Nghiêm lúc ra về. Tôi cũng không sao nghĩ nổi về cuộc đời chị lúc trở lại nông trường Lửa Đỏ.
Một cô gái trẻ bước lại phía chúng tôi. Cô tươi rói như một trái đào vừa hái trên cây. Cô mặc chiếc váy sọc chéo màu xanh nước biển và đi đôi dép nhựa màu xanh lá. Nghiêm chăm chú nhìn cô rồi chân cô. Tôi bảo:
- Chị đừng ghen với những móng chân xinh đẹp của cô ta.
- Móng chân chị bị rỉ sét làm hỏng hết rồi. Chị thích đi dép lắm, nhưng không được nữa.
Chị tỏ ra không thân thiện khi đi giữa những cô gái thành phố. Những con người chăm chú nhìn bộ mặt dầu dãi của chị làm rầu lòng chị. Chúng tôi tới một hiệu cháo, hơi nóng bốc lên. Nghiêm tới ngồi vào bàn quay mặt vào tường. Một chị phục vụ mặt dài ngoằng tới lau chiếc bàn bẩn thỉu. Chúng tôi gọi hai bát cháo đỗ đỏ. Cháo mang tới, cạnh bát sắc như răng chó. Chúng tôi thận trọng ăn bằng thìa. Nghiêm gọi tiếp bánh bao. Chị ăn bốn, tôi ăn hai. Cửa hiệu dán kín tường những chân dung và lời dạy của ông Mao. Tường nhem nhuốc đầy dấu tay quệt đỗ đỏ. Những chân dung ông Mao ngả ố màu vàng nâu. Mùi thuốc lá sặc sụa. Tôi và Nghiêm ngồi, không nói gì với nhau. Chị phục vụ tới, mặt chị ta chảy thêm, chị ta bảo: - Ngồi ỉa ra đấy mãi ư?
Nghiêm lườm lườm nhìn chị ta. Chị ta bảo:
- Không bằng lòng cái gì, chị nhà quê?
Nghiêm vẫn im. Tôi hỏi:
- Chị không niềm nở được một chủt sao?
Chị ta trả miếng luôn:
- Tại sao tôi phải niềm nở với các chị? Các chị là cái thớ gì, các chị nhà quê?
Nghiêm nhìn chị ta từ đầu xuống chân. Tôi hiểu chị đang nghĩ tới một thế tấn công. Chị phục vụ nhễ nhại mồ hôi. Chị ta vừa lau bàn vừa chửi rủa.
- Ta đi thôi - Nghiêm nói.
Ra ngoài đường phố, Nghiêm bảo chị có thể biến chị ta thành trò cười, nhưng dẫu sao chị ta cũng đáng thương. Chị bảo:
- Những con người bất hạnh thường nguy hiểm.
Chúng tôi mua hai vé tắm vòi, mỗi vé năm mươi xu. Số vé của chúng tôi: 220 và 221. Nhà tắm ở phía sau cửa hàng gạo. Hàng trăm xe đạp dựng thành nhiều dãy trên vỉa hè. Đàn ông và đàn bà đi ra đi vào vùng vẫy trong nhà tắm, guốc gỗ gõ coong coong trên nền xi măng.
Chúng tôi đứng vào hàng nữ chờ vào. Một người đàn ông mặt lưỡi cày đứng gác cửa ra vào. Tiếng ông ta oang oang:
- Số 185, tắm bồn.
Ông ta réo lên và để 1 người vào. Mười phút trôi qua, k oai ra. Người đàn bà đứng trước chúng tôi chuyện gẫu với người gác. Bà phàn nàn về sự lề mề của khách tắm. Người gác bảo:
- Ai chả thế, mỗi năm vài ba lần đến tắm, phải trả tiền nhiều lại phải đợi lâu, tất nhiên họ cũng muốn sao cho xứng đồng tiền, tắm càng lâu càng tốt. Vị vậy có người té xỉu trong bồn tắm cũng không có gì là lạ.
Người gác vừa cười vừa lắc đầu.
- Tôi thì không đâu - Người đàn bà nói - Thật là ngớ ngẩn, tôi không thể tưởng tượng nổi khi bị khênh ra trần truồng.
Người gác nói:
- Ai mà biết được? Có điều tôi cam đoan với mọi người ở đây rằng khi ra bà sẽ nhẹ hơn một cân.
Đám đông cười với người gác. Một phụ nữ đi ra.
- Số 186, tắm bồn.
Người gác cho người khác vào. Tôi hỏi:
- Vòi tắm thế nào?
- Chưa có vòi tắm nào xong cả. Như tôi đã nói với cô, mọi người đều tranh thủ thời gian.
Nghiêm bảo:
- Nhẽ ra ta trả thêm một chút tiền để được tắm bồn đôi.
Tôi nói:
- Em ngờ bồn tắm không sạch.
Tôi ra hiệu cho chị hãy nhìn người đàn bà đứng sau chúng tôi vài mét, rõ ràng có vấn đề về một bệnh ngoài da nào đó. Nghiêm gãi đầu và bảo:
- Ồ, không.
Người đàn bà đứng trước chúng tôi hỏi người gác:
- Ông có biết câu chuyện rắc rối xảy ra mấy tháng trước đây không?
Người gác nói:
- Sao tôi lại không biết.
Người đàn bà hỏi:
- Chuyện xảy ra với gã đàn ông tởm lợm ấy thế nào?
Người gác nói:
- Tất nhiên bị bắt rồi tống giam. Đây không phải là lần đầu hắn giở trò kiểu ấy. Hắn thạo chuyện này rồi. Hắn có bộ mặt khá đẹp và không khó khăn gì ăn mặc giả đàn bà.
Người đàn bà hỏi:
- Sao ông để hắn vào cửa.
Người gác hơi ngượng:
- Làm sao tôi biết được. Vài trăm phụ nữ qua đây mỗi ngày. Làm sao tôi có thể nói hắn là đàn ông. Nếu hắn bình thường, hắn đã chẳng xếp vào hàng phụ nữ.
- Rốt cuộc ông tóm hắn thế nào?
Người gác nói:
- Ồ, có một bà già, bà ta khá già, trạc bảy mươi tuổi, rất hay yêu sách. Bà ta chẳng bao giờ quan tâm tới việc thân thể mình bị người khác nhìn. Bà ta chạy khắp nhà tắm, trần truồng, phàn nàn rằng nước quá nóng. Bà ta đến té xỉu nếu không khí cứ bốc hơi mù mịt. Mọi người biết đấy, khi không khí bớt hơi mọi vật sẽ nhìn rõ hơn. Bất chợt bà ta để ý thấy cái mọi người biết là cái gì của hắn rồi. Thế là bà ta ngất xỉu. Chúng tôi khênh bà ta ra chườm lạnh cho bà. Khi tỉnh lại, bà kể cho chúng tôi bà trông thấy cái gì. Gã đàn ông vừa mặc xong quần áo. Hắn cố tìm cách trốn thoát, nhưng tôi là một người ăn kiêng. Sức khỏe của tôi chưa bao giờ làm tôi lỡ việc.
Người đàn bà quay lại thở dài bảo chúng tôi:
- Thật là quái gở phải không?
Người gác nói:
- Có gì mà quái gở? Mỗi năm chẳng đến hàng trăm đàn ông bị tóm vì nhòm qua cửa sổ phòng tắm đàn bà đấy ư?
Người gác kể cho người đàn bà nghe năm trước ông ta tóm được một người đàn bà trong chiếc bồn tắm lớn của đàn ông.
- Chị ta trông như con trai, cao, thon, ngực lép và cái đồ của chị ta rất, rất rậm... chị ta thường đến bồn tắm luôn và bảo là phu khuân vác. Nghe giọng nói, chịu không nhận ra, đại khái như một thằng con trai có giọng con gái mà thôi. Lần nào tôi cũng cho vào. Tôi có bao giờ nghi ngờ việc chị ta giả làm đàn ông đâu. Chị ta thân thiện, tốt, mua thuốc lá cho tôi luôn.
- Rồi làm thế nào chị ta bị phát hiện?
Mọi người sốt ruột muốn nghe chuyện, người gác châm thuốc, hắng giọng và khề khà:
- Cháo nóng không thể húp vội, phải không nào? - Ông ta tiếp tục - Một chuyện lạ xảy ra. Vé tắm bồn đàn ông bán hết vẫn còn người chờ. Tôi bỗng nghi ngờ. Tại sao khách hàng bất chợt trở nên thích tắm đến vậy? Thế ròi bàn ra tán vào, những người đàn ông như mắc câu trong bồn tắm. Hơi nóng mù mịt, như đi trong sương mù. Có bàn tay lạ cứ vuốt nắn dương vật của họ. Đầu óc họ chơi vơi. họ trở thành những kẻ tìm kiếm. Tiếng tắm át đi tiếng rên của họ. Mụ đàn bà thực ra là... Thôi, mọi người bắt tôi nói ra chuyện ấy ư? Mụ ta đúng là một con vật.
- Kể cho chúng tôi nghe làm thế nào ông tóm được đi - Người đàn bà giục người gác - Nào kể đi.
Người gác bảo:
- Bà thấy đấy, muốn bắt cọp tôi phải vào hang.
Người đàn bà trợn mắt:
- Ông định nói... ông đã làm việc đó?
Người gác gật đầu:
- Nhưng mục đích chỉ là để hót mụ ta đi thôi.
Người đàn bà trừng trừng nhìn ông ta:
- Ông không thể nói ông đã không làm bất cứ trò gì với mụ ta, phải không?
Người gác lấy tay che mồm thì thào với người đàn bà:
- Mụ ta như con chó cái động đực. Khó khăn lắm mới gỡ nổi mụ ta. Khi tôi giải mụ tới đồn công an, nói thật với bà tôi thấy hết sức buồn lòng. Thân thể mụ, nó như... mụ ngồi trên... tôi. Như một con vật. Mẹ kiếp, tôi cho rằng tôi chẳng bao giờ quên nổi mụ.
Cuối cùng, người gác gọi đến số vé của chúng tôi. Chúng tôi đưa vé bước vào nhà tắm. Lối vào hẹp, trần nhà lại cao. Tắm vòi nam bên trái, tắm vòi nữ bên phải. Màn gió vải xanh treo trước lối vào. Hơi nóng tỏa ra mỗi khi màn mở. Chúng tôi vào, nhung nhúc người. Hơi nóng mù mịt. Ngay lối vào, một chị mặt rắn câng ngồi đó, tay đeo băng đỏ, một tay cầm chùm chìa khóa, tay kia chiếc chuông. Chị ta rung chuông và hét lên:
- Giữ ví tiền, túi xách cẩn thận. Ăn cắp sẽ bị trừng phạt. Đừng quên trả lại chìa khóa tủ. Không được giặt quần áo trong này.
Chúng tôi không tìm được tủ. Mọi người bận rộn đổi cho nhau. Chúng tôi thấy một bà già vừa dùng xong tủ, liền chiếm lấy. Tôi bảo Nghiêm, tôi vẫn còn nghĩ về những chuyện người gác kể. Tôi không tin nổi những chuyện như thế lại xảy ra trong ngôi nhà này. Nghiêm bảo:
- Chị cho có thể xảy ra. Em nhìn xem, hơi mù mịt thế này, thực tế có nhìn rõ mấy đâu?
Tôi nhìn xung quanh, quả vậy không nhìn xa được.
Nghiêm vừa cởi quần áo vừa nhìn tôi. Hình như chị muốn phô cho tôi thân thể chị là thứ duy nhất còn chưa thay đổi khi mà thời gian và thời tiết đã làm tàn úa khuôn mặt và trí não chị. Công việc nông trường giữ cho cơ bắp chị cường tráng, thân thể chị đậm đà, ngực chị căng chắc. Dẫu không còn thân thiết với ý nghĩ của chị, thân thể chị trước mặt tôi khiến tôi nhớ lại thời chúng tôi cùng hát bài "Tổ quốc tôi" với Tiểu Lục. Sự thèm khát của tôi như tấy lại trong tấm thân trần truồng của chị. Người đàn bà mặt câng câng, tay cầm chuông nhìn xoáy vào Nghiêm. Chị ta mồm hét, tay rung chuông, nhưng mắt dán lên cơ thể chị. Giữa những thân hình nhẽo nhèo trong phòng tắm, thân thể Nghiêm lừng lững như một cây thông giữa bụi rậm. Ngực chị như hai búp sen chĩa thẳng ra kiêu hãnh. Chị đang không nhét nổi quần áo của chúng tôi vào chiếc tủ. Tôi phủ lên hai vai chị chiếc khăn tắm. Người đàn bà mặt câng liền nhìn đi phía khác. Tôi nghĩ người đàn ông gác cửa, nếu hắn ở quanh đây, hắn phải ngắm nhìn chị đến thế nào. Tôi nói ra ý nghĩ của tôi với chị. Nghiêm đùa:
- Em thì khác gì?
Cuối cùng chị cũng nhét hết quần áo của chúng tôi vào tủ. Chúng tôi cùng bước lại phía vòi tắm. Nghiêm bảo:
- Chị rất thích em nhìn chị.
Tôi bảo:
- Nhẽ ra chúng ta có thể dùng bồn tắm đôi và quên đi bệnh ngoài da.
Chị bảo:
- Vòi tắm vẫn cứ tốt. Ta vào đi thôi.
Không khí dày đặc hơi nước.
Phòng tắm có rất nhiều vòi, nhưng đã bị chiếm hết. Người nào cũng đang bận kỳ cọ. Nước nóng phun lên đều đặn. Chúng tôi cả hai chỉ tìm được một vòi. Tôi bảo Nghiêm cứ tắm, để tôi ra bảo người đàn bà mặt câng câng. Chị ta bảo:
- Vậy cô phải đợi vòi nào tắm xong hoặc tắm chung với bạn cô.
Tôi hỏi có phải đợi lâu không.
- Có thể dăm phút, cũng có thể năm mươi phút.
Tôi vào bảo Nghiêm như vậy. Nghiêm bảo chị cảm thấy chúng mình lại ngủ chung màn với nhau.
- Em kỳ lưng hộ chị chứ?
Tôi cầm xà phòng xát vào tấm khăn cọ lưng cho chị. Tôi xát thêm xà phòng vuốt lên lưng chị. Lâu lắm rồi tôi không được chạm đến thân thể này và giờ mới hiểu được thiếu vắng nó biết bao nhiêu. Chị dừng lại trước vòi phun và bảo tôi cọ mạnh nữa vào. Tôi càng cọ ngực chị càng căng lên. Hai tay tôi nóng lên, tôi ngừng cọ. Đến lượt Nghiêm cọ cho tôi. Tôi nhìn xung quanh.
Một người tắm bên phải tôi đang xả nước. Chị ta liếc nhìn Nghiêm chiêm ngưỡng vẻ cường tráng của chị.Nghiêm nhận ra và chăm chú nhìn lại. Người kia cúi đầu, bối rối. Thân hình người đàn bà kia làm tôi nghĩ đến một thứ đồ nội thất, lưng mỏng như cánh cửa, ngực lép, vú thõng, chân như chân bàn, mặt như quả cà nấu chín. Người đàn bà vơ hộp xà phòng, quần áo, quấn khăn tắm vào người đi ra. Tôi đứng vào vòi tắm, chúng tôi tắm chung cho tới khi thấy mệt.
Chúng tôi trong phòng thay quần áo dày đặc hơi. Tôi mặc nhanh hơn Nghiêm. Tôi ngắm chị mặc. Chị biết và mỉm cười với tôi. Chị biết tôi thích ngắm chị. Chị cúi xuống lấy khăn lau vai. Tôi chiêm ngưỡng chiếc cổ thon dài, đôi vai rộng, vẻ mỹ lệ của chúng. Đấy là tấm thân đêm đêm tôi đã từng quen ngấu nghiến. Ngực chị, sự căng đầy của chúng. Tôi ao ước lại được mơn man. Nghiêm cong người với nịt ngực phía sau tôi. Ngực chị cọ vào mặt tôi.
- Em yêu chị - Tôi thì thào với chị.
- Chị biết - chị mỉm cười với tôi.
Chị luồn nịt ngực và cài khuy. Tôi nhét tấm khăn vào túi. Chị buộc giày. Lúc ra khỏi phòng tắm, chị bảo tôi:
- Chị đã trở nên hư đốn hơn em tưởng nhiều.
Lúc đó là buổi trưa, trên đường về nhà, mỗi người chúng tôi ăn một bát mì. Một bà già đứng ở góc phố. Bà bê một chiếc rổ phủ chiếc khăn ướt. Bà đang bán vụng trộm hoa nhài. Chúng tôi trả năm mươi xu và mua một xâu. Tôi đưa hoa lên mũi, chúng tôi ngửi hoa suốt dọc đường về nhà. Nghiêm vẫn còn một cánh dính ở miệng. Tới phố tôi ở, chị ăn cánh hoa.
Nghiêm nằm dài trên chiếc giường uể oải nghịch hoa nhài. Tôi giật hoa trên tay chị và rắc cánh hoa lên tóc chị. Tôi hít người chị. Tôi hít nỗi buồn thầm kín của chị. Chị tháo dây lưng, cởi áo choàng. Chị bảo muốn được chết trên chiếc giường này. Tôi hôn chị và chị ứa nước mắt. Chị quay đi khỏi tôi. Chị đang bị nỗi buồn xâm chiếm. Tôi giúp việc chở che cho chị. Những chiếc hôn của tôi như bảo chị tôi thiếu vắng chị biết bao nhiêu. Nhưng điều duy nhất chúng tôi không thể nói đó là Báo. Bất kể chuyện chúng tôi thèm muốn nhau khốn khổ thế nào, cảnh ngộ đẩy chúng tôi phải xa nhau. Cuộc xa nhau tuyệt vọng. Không báo trước, không xô đẩy, chợt một cái, chúng tôi không còn là thân thiết của nhau. Nghiêm thất vọng, tôi thất vọng. Chúng tôi đã không muốn nhận ra rằng chúng tôi vẫn đang cầm cự sống cho một cái gì đó, một quá khứ đã chết chẳng còn phồn hưng được nữa. Chúng tôi là những mầm mạ đã bị nhổ khỏi bùn, chúng tôi nằm đó, rễ phơi ra. Nhưng chúng tôi không muốn khuất phục. Chúng tôi không bao giờ khuất phục. Chúng tôi là những anh hùng. Chúng tôi chỉ cố bắc cầu qua khe trống. Chúng tôi đang cố đem hết sức lực của mình. Mầm mạ cố mọc vươn lên không cần bùn. Cố làm sống sót cái bất khả. Chúng tôi đã kiên cường chống lại sự tàn nhẫn của thời tiết hoành hành. Nỗi tuyệt vọng thấm sâu vào da thịt xương tủy chúng tôi. Tôi muốn để chị nhìn thấy tôi khóc. Nhưng chị đã thấy nước mắt của tôi khi tôi hôn chị. Chị bảo:
- Thôi, hãy để nó như một giấc mơ.
Tôi nói:
- Anh Báo đang trên đường tới đây. Chẳng lẽ chúng ta không chuẩn bị là vừa sao?
Có tiếng bước chân ở cầu thang. Tôi bảo:
- Bố em đấy. Bây giờ chúng ta làm thế nào?
Nghiêm mặc vội áo choàng và thắt lại dây lưng. Tôi lấy ra một đồng và bảo chị:
- Chị đi mua cho em ngay hai chiếc vé ở rạp Gió Đông.
- Tại sao?
- Để bố em khỏi dính vào việc của chúng ta.
- Phim gì?
- Phim "Lênin năm 1918" và "Lênin hồi tháng Mười". - Tôi đáp - Nhớ mua hai phim liền, em muốn bố em phải lưu lại rạp ít nhất bốn tiếng.
Nghiêm nói:
- Không, chúng ta không được làm thế với ông.
Tôi bảo:
- Cứ để việc đó cho em.
Tôi dẫn Nghiêm tới cửa sổ sau và bảo chị tụt xuống đấy theo mái nhà. Khi chị đã tuột xuống được rồi và đã vượt qua hàng rào, tôi đóng cửa sổ lại.
Tôi hỏi bố chuyện gì khiến ông hôm nay về nhà sớm thế. Bố nói có những tin tốt lành. Bảo tàng lịch sử quốc gia Thượng Hải sắp mở cửa trở lại. Nhân viên bảo tàng đã tới gặp thủ trưởng nhà in mượn bố tôi về chỉ đạo triển lãm vũ trụ. Bố tôi phấn chấn nói:
- Bố vẫn hằng mong đợi tin này. Làm việc với các vì sao là mơ ước của bố. Bố đã mệt mỏi về việc dịch các bản thảo kỹ thuật cho Albani. Thứ tiếng Nga cổ lỗ của bố sẽ chẳng bao giờ khá hơn. Nào, làm cho bố bát cơm rang, con gái. Tôi đi nấu ăn cho bố, lúc bố bới sục ngăn kéo. Tôi hi vọng Nghiêm mua được vé không xảy ra chuyện gì. Thông thường những phim ấy không có người xem, bởi đấy là hai bộ phim nước ngoài duy nhất chiếu đi chiếu lại hàng bao năm rồi. Mọi người đều rõ nội dung và bọn thanh niên thường tụng những lời này của Lênin khắp xóm: Chúng ta sẽ có bánh mì, chúng ta sẽ có sữa, cách mạng sẽ thành công, Liên bang Xô Viết muôn năm.
Bố đang ăn, Nghiêm về. Tôi giới thiệu họ với nhau. Nghiêm cúi đầu bẽn lẽn.
Bố bảo:
- Cháu có thấy người chế tạo vệ tinh trái đất đang treo trên trần không?
Nghiêm ngẩng đầu nhìn lên trần. Bố cười rồi bảo:
- Thứ lỗi cho bác, bác muốn được nhìn mặt người bạn tốt nhất của con gái bác. Bác mong cháu đừng để ý tới câu nói đùa của bác.
Nghiêm cố tỏ ra tự nhiên. Bố bảo:
- Bạn bè của con gái bác ai cũng rụt rè, còn con gái bác lại tợn như một con khỉ, phải không?
Nghiêm cúi đầu, đỏ mặt lên.
- Không đồng ý hả - Bố nói - Thế thì cháu chưa thực sự hiểu nó rồi.
Ông có vẻ sung sướng, hiếm khi ông hoạt bát như vậy. Tôi lợi dụng luôn:
- Bố này, con mua cho bố hai vé xem phim.
- Ồ, tốt quá, phim gì?
Tôi nói phim: Lênin tháng Mười và Lênin năm 1918.
- Ồ không - Ông nói - Bố xem phim ấy hàng trăm lần rồi. Khối việc bố thực sự nên làm hơn.
- Bố muốn làm con thất vọng ư? - Tôi nói và đặt vé trên bàn - con nghĩ bố thường thích những thứ của Nga.
Tôi ngồi phịch xuống xị mặt. Tôi đợi. Và bố tôi, đúng như tôi mong đợi:
- Thôi được, bố đành chiều con gái. Vừa nói ông vừa nhặt hai chiếc vé trên bàn.
- Ồ, bố, bắt đầu được mười phút rồi, bố đi ngay đi, con chắc bố sẽ thích.
Tôi đẩy bố ra ngoài. Bố vừa bước xuống cầu thang vừa lắc đầu.
Nghiêm nói:
- Chị cảm thấy có tội.
Tôi bảo:
- Chị cứ tin em, bố em sẽ vui mà. Mỗi khi đi xem phim, bố thường như trẻ con, hoàn toàn bị bộ phim lôi cuốn, em biết bố em mà. Bây giờ chúng ta an toàn rồi.
Nghiêm hỏi phòng này có an toàn không? Đó là một sảnh nhỏ với những cửa sổ to lắp kính và cửa kính ra vào, kính phủ thảm hoa xanh. Nghiêm hỏi:
- Em sẽ gác cho chị phía bên sau thảm che chứ?
Tôi gật đầu. Tôi bảo chẳng ai về giờ này.
- Phía ngoài cửa sổ là những cây to che khuất tầm nhìn hàng xóm. Trên tán lá là bầu trời. Chị không lo chim rình, phải không? Chị có thể ngắm mây thay hình đổi dạng. Em vẫn làm thể luôn.
Nghiêm ngồi trên giường, trong khi tôi che rèm, gấp chăn, xếp gối. Nghiêm nhìn tôi. Tôi quay mặt đi, bởi tôi không chịu nổi cái nhìn của chị. Tôi không chịu nổi chị nhìn vào lòng mình. Mắt Nghiêm đang nói những điều không nói được. Tôi thấy chị đang ngại ngùng về sự an toàn. Tôi ngả người ngó ra ngoài cửa sổ. Nghiêm hỏi tôi đang làm gì. Tôi nói:
- Mong anh Báo.
Nghiêm trở nên bối rối. Chị tới ngồi bên tôi. Chị ôm lưng tôi. Chị bảo chị phải vượt qua sự căng thẳng này. Tôi nói:
- Sao chị không hôn em?
Tôi cảm nhận đôi môi của chị. Vòng tay chị ôm tôi. Tôi bảo:
- Lá cây xanh đến thế, lau sậy hẳn phải mọc um tùm ở nông trường. Có một đám mây bay qua. Chị có nghĩ nó giống như một quả bóng bông khổng lồ không?
Chị không trả lời tôi. Chị vẫn làm những gì chị đang làm. Tôi nhìn xuống sân. Phần màu xanh của sân. Tôi ngắm cơn mưa hoa đào rụng từ cành cây, những cánh hoa trên đỉnh những cánh hoa. Tôi để mặc hơi ấm của Nghiêm truyền qua tôi. Tôi cố trấn tĩnh. Tôi không còn nhìn thấy nổi sân. Sân chỉ là một đại dương xanh rờn. Tôi đang cùng Nghiêm bồng bềnh trên những thủy triều.
Báo hiện ra trên xe đạp ở lối vào ngõ. Anh đeo một chiếc túi vải bằng nhựa tổng hợp đen trên lưng. Anh có bộ tóc mới cắt, chải kem. Mắt anh trông nhớn nhác, chân anh do dự. Anh như tên kẻ trộm mới hành nghề. Mặt anh đỏ lên như mắc tội. Anh mặc bộ đồng phục màu xanh nước biển. Anh nhìn tôi. Anh vẫy tôi, lúng túng, nụ cười kỳ cục. Tôi vẫy lại anh và bảo sẽ xuống mở cửa cho anh. Từ cửa sổ tôi quay mặt lại. Nghiêm vẫn quỳ. Chị ngẩng lên nhìn tôi, mắt rực cháy. Tôi cố nén mình lại. Tôi quỳ trước mặt chị. Tôi bảo:
- Báo đang ở dưới kia, em dẫn anh ấy lên chứ?
Tôi xuống mở cửa cho Báo. Anh cúi đầu đi vào. Anh quá ư xúc động không chào nổi tôi. Tôi đóng cửa, bước gấp trên cầu thang. Báo theo tôi lên và vào sảnh. Nghiêm đang nhấp trà trên bàn. Báo tháo túi đặt ngay dưới chân mình, ngồi đối diện. Ồ, anh hắng giọng rồi rặn thành tiếng cười khô khan. Nghiêm không nhìn anh. Im lặng. Một lúc lâu lúng túng. Chúng tôi, mắt người nọ cố tránh mắt người kia. Báo không biết để tay vào đâu. Anh bắt đầu nói. Anh nói gặp trắc trở ở dọc đường. Anh mượn xe đạp của chú anh, một người gác cửa về hưu. Xích xe quá cũ, lại bị bẹp săm. Nghiêm vẫn không nhìn anh, hỏi đám tang thế nào. Báo bảo tốt đẹp. Nghiêm hỏi về mẹ anh. Báo bảo bà khỏe. Thỉnh thoảng bà về quê thăm bà dì thứ chín của anh. Dì anh đang sống đơn độc. Con trai bà, em họ của anh vừa bị bắt và bị xử tù. Nghiêm hỏi tại sao. Báo bảo không biết, có lý do gì rất mờ ám. Dì anh không bao giờ chịu nói rõ cho mọi người trong nhà. Em họ anh hai mươi bảy tuổi, một tay vĩ cầm, đã viết một ca khúc có tên "Tặng nàng". Nghiêm hỏi:
- Anh ta có dan díu gì với đàn bà à?
Báo gật đầu bảo tên cô là Nguyệt. Yên lặng. Ba cái đầu hướng về ba vương quốc riêng của mình. Báo liếc nhìn đồng hồ. Đồng hồ mới, một chiếc đồng hồ đeo tay chế tạo tại Thượng Hải. Nghiêm nhấp một ngụm trà khác. Chim ngoài cửa sổ hót véo von.
Nghiêm không hỏi Báo điều gì khác nữa. Báo không biết nêu chủ đề gì. Họ ngồi như hai đại đội trưởng ngồi họp ở nông trường bộ giữ mồm giữ miệng. Tôi bảo dự báo thời tiết đài truyền thanh chiều nay có mưa mao-mao.
Báo nói:
- Ồ, thế à?
Nghiêm nói:
- Ôi, mưa lông bò.
Tôi bảo:
- Phải, em luôn thích mưa lông bò.
Báo nói:
- Tôi cũng thế.
Nghiêm nói:
- Tôi cũng vậy.
hai người nhìn nhau.
Tôi vào bếp pha một ca trà nhài. Tôi trở lại sảnh đặt trà trước mặt Báo. Tôi rót thêm nước vào ca trà của Nghiêm rồi ngồi xuống. Mùi hoa nhài tỏa khắp phòng. Tia nắng xiên trong phòng từ từ ngả về phía tây. Đồng hồ trong phòng tích tắc như nhịp tim đập chậm. Tôi đứng lên, kéo rèm cửa xuống. Căn phòng ngợp bóng xanh.
Trước khi tôi rời khỏi sảnh, Báo nhìn tôi với vẻ thanh minh. Nó nhắc tôi nhớ lại ngày tôi tới đại đội 32 trao thư cho anh. Tôi muốn anh trao cho tôi cái nhìn đó biết chừng nào. Tôi nhớ tới sự thất vọng của tôi. Sự thất vọng của Nghiêm. Nỗi buồn tương tư của chị. Tôi đã không thể tha thứ cho Báo. Tuy nhiên, tôi lại đã tha thứ cho anh. Vì anh đã từng là lý do khiến Nghiêm cần tôi. Vì anh làm cho chúng tôi hai nhập thành một.
Tôi khóa cửa kính lại đằng sau tôi. Tôi vào bếp. Tôi kéo một chiếc ghế ra ngồi và nhìn qua cửa sổ. Tôi ngắm một bà hàng xóm với bộ tóc mới làm như một chiếc nấm bóng mượt, đi ngang qua mang theo rổ rau bi na. Tôi ngắm lũ trẻ chơi trò ném đá. Tôi ngắm nhìn trong khi khói nấu tỏa ra từ cửa sổ đối diện và một bà nội trợ đổ một xô nước xuống mặt đường. Tôi ngắm nhìn. Nhưng đầu óc tôi tách rời khỏi tôi. Đầu óc tôi đang cùng với Nghiêm và Báo.
Ông thợ may già đi vào ngõ. Ông ta trông như một bắp ngô khô. Ông bê bàn khâu ra và kê ở sát tường sân, ngày nào cũng thế. Ông chẳng bao giờ vội. Ông trải chiếc áo khoác may dở lên bàn và lôi chiếc kim từ chiếc hộp gỉ nhỏ. Ông đeo kính vào và xâu kim. Ông không xâu được. Ông lấy răng vuốt chỉ xâu lại lần thứ hai. Tôi theo dõi ông, những óc vẫn để trong tiền sảnh. Tiếng đồng hồ kêu to hơn. Tôi quay lại, bước thẳng vào trong bếp. Tôi không nghe tiếng động nào trong sảnh.
Tôi cố chặn những thèm khát của mình. Cái thèm khát được chứng kiến họ. Cái thèm khát được chứng nghiệm phần tôi khác, đó là Nghiêm. Tôi cảm thấy hình như tôi chưa hề ra khỏi sảnh. Tôi ở trong Nghiêm. Lẽ ra ba thay vì hai người trong sảnh. Lòng tò mò của tôi phình ra. Cơn khát của tôi là bất khả kháng. Nghiêm biết tôi đang gác cho chị. Chị biết tôi ở sau những tấm vải che. Chị muốn tôi tham dự chuyện này, phải thế hay không? Tôi không giữ nổi khi thấy môi chị hé mở, hơi thở chị nóng hổi thế nào. Tôi có thể cảm thấy hai cánh tay vòng quanh vai tôi. Những cánh tay như rắn quấn lấy người tôi. Tôi không thể nói được cánh tay ấy là của Nghiêm hay của Báo, hay của cả hai người. Tôi muốn được cảm nhận cơ thể của Báo. Tôi muốn được cả ba chúng tôi xoắn chặt vào nhau như những dây điện.
Những ngón tay của tôi vừa chạm vào mép vải đã run lên. Tôi đinh ninh làm như thế là không phải. Tôi ghét những tên do thám. Nếu Báo thấy sẽ thế nào? Sẽ xảy ra chuyện gì? Liệu Nghiêm có căm ghét tôi vì đã phá hủy niềm hoan lạc của chị không? Liệu Báo có tức giận không?
Tôi ép mình trở lại bếp. Lại nhìn ra ngoài cửa sổ, tôi thấy ông thợ may già đang là chiếc áo khoác. Ông là cổ, rồi các ống tay. Ông đặt bàn là lên lò, đợi nó nóng lên. Ông quạt lò, lửa bốc. Ông bất chợt quay lại phía tôi, mỉm cười với tôi. Nụ cười của ông khiến tôi nghi ngờ. Một nụ cười bí hiểm, ông đang dò xét những gì chúng tôi đang làm ư? Ông thường vẫn có nụ cười gieo tai họa, ý nghĩa mập mờ. Tôi có nên đề phòng không? Tôi có nên báo cho Nghiêm biết về ông không? Ông lên nhà thì mất bao lâu? Nếu ông lên tôi sẽ phải làm gì?
Ông thợ may già, một người tích cực của tiểu khu được kính nể. Ông từng tố cáo những tên trộm cắp, những kẻ ngoại tình. Ông được biểu dương vì "khứu quan cách mạng" của mình. Niềm vui lớn nhất của ông không phải là may quần áo mà là sục sạo đằng sau những cánh cửa. Ông liên quan đến nhiều chuyện lục đục gia đình. Ông luôn luôn được tuyên dương trên bảng đen của Quận. Lúc này ông vẫn mỉm cười với tôi. Tôi mỉm cười lại. Tôi với chiếc dây thép ngoài cửa sổ, giả vờ xem quần áo phơi trên dây đã khô chưa. Ông tiếp tục là. Ông ngậm ngụm nước, nhấc chiếc bàn là lên và phun nước lên hai ống tay chiếc áo khoác, hơi nước bốc lên.
Tôi quay trở lại phòng khách. Tôi bị hành hạ bởi những gì tôi không thể tham dự. Óc tôi vẽ lên những bức tranh cho tôi. Những bức tranh hoang dại. Tôi bước thận trọng! Tôi rón rén, cố không gây tiếng động. Chân tôi dừng lại trước những miếng vải che. Tôi đứng đó lắng nghe một cách khó khăn. Hơi thở tôi rất gấp. Tôi chẳng nghe thấy gì. Chẳng thấy gì hết.
Lòng thèm khát chộp lấy tôi. Tôi thận trọng, thận trọng hé mép thảm xanh. Tôi nhìn vào, thoạt tiên lù lù một màu đỏ và hình dung ra đó là màu đỏ chiếc quần lót của Nghiêm. Tay tôi rụng rời. Mép vải khép lại. Tôi cảm thấy như da mình bị róc ra. Tim tôi tan vỡ. Tôi không hiểu nổi những cảm nhận của tôi. Tôi không hiểu nổi tại sao tôi lại bị xúc phạm bởi cái gì mình thấy. Tôi quên khuấy những gì tôi cần làm.
Anh đang chiếm hữu chị. Báo đang chiếm hữu Nghiêm. Cách anh vuốt ve chị chứng tỏ anh yêu chị. Tôi có thể nói vậy. Tôi biết lúc anh không yêu chị trông anh thế nào: anh ngạo mạn, lịch thiệp và giả vờ quan tâm. Nhưng giờ đây anh hoàn toàn bị thấm hút. Anh là nô lệ của tình yêu. Anh đang trong nước mắt. Cung cách anh mơn man chị khiến tôi căm ghét anh. Anh thì thầm với chị. Anh kể lể về nỗi đau khổ của anh đã không đủ sức để yêu chị thỏa lòng. Tôi căm ghét sự thành thật của anh. Tôi cảm thấy bị xâm đoạt. Cơn ghen của tôi là không đội trời chung. Nó từ chối không chia cùng bầu trời với Báo. Tôi giận dữ với tình yêu của anh.
Nghiêm đang trong chiếc váy trắng mỏng. Mắt chị nhắm lại, chị đẹp lạ lùng. Nó làm tôi tan chảy. Báo đang cởi nịt ngực chị, rồi thọc tay vào. Chị đáp ứng và khích lệ anh. Chị ưỡn ngực lên mời anh. Nước mắt tôi vỡ ra, không kiểm soát nổi. Anh vòng tay ôm chị và rúc đầu vào ngực chị. Anh từ từ ngẩng lên và chăm chú nhìn vào mắt chị. Mắt anh không rời mắt chị từ khi lọt sâu vào người chị. Anh hôn mắt chị. Nước mắt anh ướt đẫm má chị. Chị lấy ngón tay chải tóc anh, vòng hai cánh tay ôm lấy lưng anh. Anh kêu lên vì khoái lạc và chị cũng kêu theo. Tôi không còn nghĩ gì được nữa. Những cảm nhận của tôi tiếp tục trong khi trí óc tôi ngừng. Tôi thấy hai cơ thể làm tình, nữa rồi lại nữa. Tôi ngửi thấy mùi hoa nhài. Tôi nhớ tới hương vị của Nghiêm. Tôi nghe tiếng thở mạnh và tôi cảm thấy bị phản bội. Tôi kinh hoàng bởi cảm xúc đó và quên mất tôi đang bí mật theo dõi hai người.
Tôi chưa kịp nhận ra mình đang làm gì, Nghiêm đã nhìn thấy tôi. Chị thấy tôi đang rơi nước mắt đằng sau cửa kính. Thảm che bị vạch sang một bên, chị ngăn Báo lại và ngồi dậy. Chị chằm chằm nhìn tôi. Báo bối rối, rồi cũng nhìn thấy tôi. Anh choáng người. Anh mặc quần áo vào. Nghiêm, vẫn trần truồng, ngồi nghiêm như một pho tượng. Chị nhận ra việc này đã gây cho tôi thế nào. Chị đã xếp đặt chuyện này. Chị cảm nhận được cơn điên dại của tôi. Chị nhìn về phía khác. Hai tay chị ôm đầu. Chị nói:
- Xin mời vào.
Tôi mở cửa bước vào. Tôi không nói được một lời. Báo hỏi:
- Có ai đến ư? Chúng tôi phải đi chứ?
Tôi muốn nói: "Em xin lỗi", nhưng nước mắt của tôi cứ tràn ra. Tôi nhớ ra mình đã phải giả vờ. Tôi phải giả vờ làm như giữa tôi và Nghiêm chẳng có chuyện gì. Chị là đại đội trưởng của tôi. Tôi là lính của chị và là vệ sĩ của chị, mãi mãi như vậy. Nghiêm thong thả mặc quần áo vào. Chị nhìn ra ngoài cửa sổ một lúc. Lúc đó, tôi mới nói được với Báo:
- Anh có muốn uống trà nữa không?
Báo nhìn Nghiêm rồi bảo tôi anh muốn đi tắm. Tôi dẫn anh tới buồng tắm rồi trở lại sảnh. Nghiêm đang cài khuy quần áo. Tôi bước tới quỳ trước mặt chị. Chị ôm tôi và bảo:
- Chị xin lỗi đã làm như vậy, nhưng đành phải chịu thôi. Chị nghi giờ đây chúng ta đã sẵn sàng ai đi đường nấy với cuộc đời riêng của mình. Em không còn dính dáng gì với nông trường Lửa Đỏ.
Tôi vào bếp nhìn ra ngoài cửa sổ. Tôi để mặc cho nước mắt lặng lẽ tuôn rơi. Em sẽ mãi mãi yêu chị, chẳng quan tâm những gì chị đã làm để đẩy em ra khỏi chị, tôi nói với lòng mình như thế. Ông thợ may già vẫn khâu. Cái ngõ nhỏ vẫn thật là yên tĩnh. Tôi đổ một ít nước vào siêu đặt lên bếp lò nhóm lửa, đợi nước sôi. Tôi nghe thấy tiếng thở hồng hộc trong sảnh. Báo đang rên rỉ. Có tiếng vật lộn. Rồi Nghiêm chịu.
Tôi lại muốn nhìn qua miếng vải che xanh. Nghiêm đang ngồi trên lòng Báo. Báo đang ngốn ngấu chị. Anh có đọc nổi chất thơ trên người chị như tôi không? Anh có hiểu nỗi lòng chị ca hát thế nào như tôi đã hiểu không? Tôi cố chối bỏ những gì tôi trông thấy, cố làm cho tôi tin rằng Nghiêm không yêu anh. Nhưng Nghiêm cứ kéo tôi về thực tại. Chị biết tôi không thể thôi quan sát chị. Chị muốn đẩy lòng tôi vào cõi chết. Tôi quan sát chị. Từng sợi tóc của chị ướt đẫm mồ hôi.Tóc Báo cũng vậy. Nghiêm đang hướng mặt về phía tôi, cằm chị ngửa ra, mắt nhắm lại. Chị đang cố vắt kiệt sức mình. Chị đã có anh trong chị. Mặt anh úp vào ngực chị. Anh thầm thì. Anh thì thào gọi tên chị nữa, nữa. Hai tay anh ép vào đôi mông chị. Chị thở mỗi lúc một mạnh hơn, hai cánh tay ôm vòng quanh người anh như con rắn quấn quanh con sóc. Chị hôn anh đắm đuối. Chị đang trình diễn cho tôi xem. Chị làm thế cho tôi xem. Tôi cảm thấy mình lăn lóc trên mặt đất mà vẫn đang bước tiếp giống như quả trứng của con gà mái Râu xồm. Tôi không kéo kín vải che. Tôi buộc tôi đối mặt với Nghiêm để trải qua cái chết của tình yêu của tôi đối với chị, để chấp nhận những gì số phận đem tới cho tôi. Tôi nhớ chị đã nói với tôi chị còn hư đốn hơn tôi tưởng. Chị đang làm điều này để tôi căm ghét chị, để tôi quên chị, để sao chị có thể quên tôi, để có thể chấm dứt được nỗi đau đớn chị đã từng phải gánh trải. Chị luôn luôn là kẻ đề xướng, vừa là người vận dụng. Chị luôn luôn kiểm soát được chị. Chị phá hủy tình yêu của chúng tôi để giữ lấy tình yêu. Chị đang giết chết tình yêu của chúng tôi bằng chính bàn tay chị. Tôi căm ghét tính ích kỷ của chị. Tôi không muốn bị đem ra thực nghiệm lúc này. Tôi cảm thấy tiếc cho Báo, vì anh ngốc nghếch trong tình yêu, anh không biết anh đang dính vào chuyện gì. Có thể tôi nhầm. Có thể con người Nghiêm vốn không phải thế, một nữ anh hùng đích thực, một nữ thánh với vòng hào quang sáng chói trên đầu. Có thể chị đã thay đổi, bởi nông trường, bởi chính đời chị, bởi tôi đã bỏ rơi chị để chị một mình đơn lẻ trong màn. Có thể chị đã hư đốn tới mức tôi không tưởng tượng nổi, tới mức không còn lòng tin vào tình yêu hoặc bất cứ điều gì. Có thể cơn khát của Báo làm chị quên đi những gì chị muốn nhớ lại. Có thể rút cục chị đang làm những điều phải làm trong việc tới nhà tôi thuyết phục tôi.
Nghiêm có vẻ xanh xao khi chị mở cửa. Chị và Báo đều đã quần áo chỉnh tề. Sự bình thản của tôi có lẽ làm chị ngạc nhiên, bởi chị nói:
- Chúng mình muốn đi thôi.
Chị muốn thoát khỏi tôi. Tôi liền bảo:
- Chúc mừng!
Tôi không hiểu sao nhưng tôi nói mất rồi. Tôi cười. Tôi bảo Báo:
- Em rất vui được canh gác cho hai người. Bao giờ cần em nữa đừng ngại cho em biết.
Tôi bảo Nghiêm:
- Tạm biệt và hãy cẩn thận.
Tôi định cố vòng tay ôm chị, nhưng không thể được.
Chị làm tôi tởm lợm. Chị cảm thấy điều đó. Chị ngồi xuống giả vờ buộc dây giày. Nhưng chị cố kìm nước mắt. Chị hiểu, cũng như tôi hiểu, chúng tôi sẽ không bao giờ gặp lại nhau nữa. Chị nói với Báo:
- Ta đi thôi.
Như còn cảm thấy nợ tôi điều gì, Báo cảm kích nói:
- Cô giúp tôi được một việc lớn lao. Tôi biết cảm ơn cô thế nào cho đủ đây?
Tôi nói:
- Hãy chăm sóc người phụ nữ của anh.
Anh bảo:
- Tôi mừng vì cô không phải là đàn ông, nếu không cô sẽ là người đoạt mất cô ấy.
Mặc dầu Báo nói điều ấy thực lòng, nhưng nó vẫn vang lên cợt nhạo tôi. Tôi nói với cả hai:
- Điều ấy đã từng là niềm hoan lạc của tôi.
Tôi thấy tôi không thể nói gì hơn nữa, tôi ra mở cửa cho họ. Tôi bỗng nghe tiếng bước chân ở cầu thang. Đó là mẹ tôi. Tôi bảo Nghiêm và Báo:
- Khoan đã, chào mẹ tôi một câu đã, được không?
Họ gật đầu. Tôi nhảy bổ vào trong sảnh và đưa mắt nhìn quanh. Mọi thứ đã ngăn nắp: gối, chăn, ghế. Mẹ tôi bước vào. Tôi nói:
- Mẹ này, đây là hai người khách của con từ nông trường tới, đây là chị Nghiêm, còn đây là anh Báo.
Mẹ bảo:
- Ôi Nghiêm hả, con gái bác luôn mồn nói về cháu đấy.
Bà nhìn từ Nghiêm sang Báo. Họ đỏ mặt, cúi đầu.
Tôi bảo:
- Mẹ này, hai người muốn đi. Mẹ kéo tôi vào bếp, bảo tôi:
- Con không làm gì thết họ còn ra thế nào?
Tôi bảo mẹ, tôi đã thết trà họ rồi. Mẹ bảo:
- Trà là cái gì, thết họ món súp khoai, nước trên lò đang sôi, mẹ chỉ nấu quãng mười phút là xong.
Tôi bảo:
- Không cần đâu mẹ ạ, con phải quên chị ấy. Con phải để Nghiêm đi.
Sáu giờ chiều, cha tôi mới xem xong hai phim về.
Ông mệt mỏi và nhức đầu. Ông bảo tôi đừng bao giờ bắt ông đi xem phim nữa. Tôi không kể gì với ông hay với bất cứ người nào trong gia đình. Tôi cảm thấy cô đơn. Đêm đó, mưa mao-mao vỗ lên cửa sổ, chảy ròng ròng trên kính như những dòng nước mắt tuôn rơi.
Phần E
Không ai trong xưởng phim nói về cuộc chiến giữa tôi và Xô Viết Hồng. Ai cũng trở nên thận trọng với cách xử sự hàng ngày của mỗi người. Họ theo dõi xem Xô Viết Hồng ưa thích và không ưa thích cái gì để hìn dung ra phải diễn xuất thế nào cho bà ưa thích.
Không điều gì được biểu hiện bằng lời. Tất cả đều trong mắt, trong tận cùng cửa sổ của con tim. Mọi cảnh đều phải diễn chính xác.
Một buổi chiều Xung Kích đến bên tôi, lúc tôi đàn ngồi giữa đám cỏ dại ngắm trời tà. Tôi đang nghĩ về Nghiêm. Tôi đang bị chìm đắm trong quá khứ. Đó là một cách để trốn khỏi sự khốn khổ hiện thời. Xung Kích đang ngậm một lá cỏ đuôi chó. Cô đứng lại trước mặt tôi. Cô che mất mặt trời. Tôi nhìn cô. Cô mỉm cười. Cô bỏ lá cỏ đuôi chó ra khỏi miệng và bảo:
- Mình không định bảo cậu phải làm gì, nhưng nếu mình là cậu lúc này mình sẽ rút khỏi đây, mình sẽ đề nghị được trở về nơi đã ra đi. Tốt hơn là hãy uốn mình theo chiều gió thổi.
Tôi ngạc nhiên vì sự trắng trợn của cô ta. Cơn giận đã dâng lên tận đầu lưỡi của tôi. Tôi nói:
- Cậu hãy lo việc của cậu - Tôi vừa nhìn cô ta vừa tiếp tục - Mình biết mình bị rớt khỏi cuộc đua sẽ không ai sung sướng hơn cậu đâu. Điều đó được viết trên mặt cậu. Hãy đi thử nhìn mặt cậu mà xem. Đừng che lấp mặt trời của mình ở đây.
Xung Kích nói:
- Mình chỉ muốn tỏ ra quan tâm tới cậu thôi mà.
Tôi bảo:
- Mình đi guốc trong bụng cậu rồi, mình ghét những tên do thám. Cậu đi đi và báo cáo về mình đi.
Cô ta nhìn tôi bảo:
- Được thôi, mình sẽ làm nếu cậu muốn mình làm như vậy.
Cô ta lại đưa lá cỏ đuôi chó lên miệng:
- Mình sẽ rất vui nếu cậu ý thức được cậu sẽ kết thúc ở đâu.
Tôi bảo:
- Cậu chẳng hiểu gì về mình.
Xung Kích nói:
- Vậy để mình khuyên cậu vài câu nhé. Cậu sẽ cảm thấy dễ chịu hơn nếu được chuẩn bị tốt hơn. Cậu biết không cậu quả là một tên tư sản cá nhân chủ nghĩa. Mọi người trong xưởng phim đều quả quyết cậu là một mầm mống tư bản chủ nghĩa.
Xung Kích thường làm tôi nhớ đến Lu. Hình như tôi chẳng bao giờ thoát khỏi Lu. Lu có mặt khắp đất Trung Quốc. Tôi nhớ đến một câu ngạn ngữ cổ: "Nghèo khổ đẻ ra nhân cách xấu xa".
Xung Kích nhẹ nhàng bước đi và nói:
- Thật ra từ lúc Đảng không còn quan tâm tới cậu nữa, mình cũng có để ý gì đến công việc của cậu đâu.
Bóng cô ta in trên mặt đất chiều hôm đó cực kỳ dài, nó in mãi trong mắt tôi một lúc lâu trước khi nó biến mất. Thật lạ lùng, tôi chợt nghĩ đến con chim kền kền kia, những con đại bàng từ những con đường hướng núi bay lên, liệng vòng trên bầu trời để tìm cơ hội bổ xuống và vồ lấy những con mồi của chúng. Ngày hôm sau, Nhất Thốn tới thông báo cho chúng tôi một tin: Giám sát ủy viên đã đến Thượng Hải và có chương trình đến thăm xưởng phim đôi lần trong một tuần lễ để lựa chọn diễn viên đóng vai Đỗ Quyên Đỏ. Gặp gỡ Giám sát ủy viên, gây ấn tượng với ông, có thể đảo ngược tương lai của tôi. Xô Viết Hồng bảo chúng tôi tự mình chọn phần biểu diễn và tự chuẩn bị cho cuộc đua. Trước khi chúng tôi bắt đầu thực hành, Xung Kích đến với tôi và bảo:
- Mình nghĩ cậu sẽ là người thắng cuộc.
Tôi không trả lời. Tôi làm sao tin được cô ta. Một lúc sau cô ta hỏi tôi bằng một giọng vô tình tôi định tình diễn phần nào: "Đỗ Quyên Đỏ thăm tổng hành dinh Hồng quân" hay "Đỗ Quyên Đỏ kể chuyện cuộc đời mình"? Cảm thấy tôi không muốn trả lời, cô ra mỉm cười.
- Mình định diễn "Đỗ Quyên Đỏ trong tù".
Tôi nhìn Xung Kích, tôi cảm thấy thương hại cô ta. Thật khó tin cô ta lại chọn phần ấy, phần Đỗ Quyên Đỏ trong tù, sau song sắt. Cảnh đó chỉ mỗi hai dòng. Tôi không thể tin nổi cô ta lại có thể vứt bỏ cơ may của mình như vậy. Tôi nhìn cô ta, không hiểu mình nghe có đúng không. Xung Kích thuyết phục tôi. Cô ta thuyết phục tôi rằng sự ngốc nghếch ấy là có thật. Cô ta định trình diễn "Đỗ Quyên Đỏ trong tù". Đó là lựa chọn của cô ta. Tôi thở phào. Một niềm vui thầm kín tràn ngập lòng tôi. Tôi nói:
- Cậu có chắc không?
Cô ta bảo:
- Chắc, đấy là phần mình định diễn.
Rôi cô ta hỏi tôi:
- Cậu định diễn phần nào?
Tôi nói không úp mở:
- "Đỗ Quyên Đỏ kể chuyện đời mình".
Tôi bảo sở dĩ tôi chọn cảnh đó là vì nội dung cho phép tôi biểu hiện được những nét khác nhau của tính cách. Cô ta nói:
- Vậy chúng ta hãy chúc nhau thành công.
Cô ta tỏ ra thân thiện khác thường mỗi khi chúng tôi luyện tập cùng nhau và còn cho nhau nhận xét về trình diễn của mỗi người. Cô ta một mực khen ngợi tôi. Tôi có thể thấy thành công của mình nằm ngay dưới chân mình.
Ngày quyết định số phận của tôi đã tới. Đó là một buổi sáng khoảng chín giờ. Một ngày quang mây. Ánh sáng mặt trời xuyên qua cửa sổ phòng tổng diễn tập. Mọi người đang đợi Giám sát ủy viên. Xung Kích và tôi bận ôn lại lần cuối trong đầu. Chúng tôi chẳng hề để ý xem Hỏa Lâm, Tiểu Chung và Ong cảm nhận ra sao. Họ đã được chỉ định đóng các vai phụ. Xô Viết Hồng, Thanh Vũ, một nhóm lãnh đạo xưởng phim và các phóng viên đã ngồi yên vị. Mỗi người đều cầm một ca trà nóng trên tay. Họ chờ đợi một cách kiên nhẫn.
Tôi đứng cạnh cửa sổ. Tôi đang thở sâu. Xung Kích nom có vẻ không căng thẳng như tôi. Cô đến muộn hơn và ngồi cạnh tôi. Cô mặc một chiếc sơ mi đỏ. Màu đỏ ánh lên khuôn mặt cô. Tinh thần cô có vẻ sảng khoái. Cô hỏi tôi có lo không? Tôi bảo có lo, chút ít thôi. Cô bảo chẳng có gì lo cả. Cô bắt tay tôi vào lúc chúng tôi thấy một chiếc ô tô lao vào cổng xưởng phim.
Người đàn ông được gọi là Giám sát ủy viên được giới thiệu cùng chúng tôi. Ông đeo một cặp kính râm to. Không ai nhìn rõ mặt ông. Ông mặc một bộ quân phục xanh, dáng người tầm thước. Tóc ông chải lật ra sau, đen mướt. Ông ta không già như tôi tưởng. Ông ta khoảng độ bốn mươi. Ông ta bước khỏi xe, bước đi những bước dài mạnh mẽ về phía chúng tôi. Xô Viết Hồng và Thanh Vũ chạy xô đến chào ông. Họ bắt tay nhau. Ông được dẫn vào phòng và mời ngồi ghế giữa. Các diễn viên: Xung Kích, Hỏa Lâm, Tiểu Chung, Ong và tôi ngồi thu lại một góc sau phòng. Xô Viết Hồng tuyên bố chương trình. Chương trình hai thí sinh chạy đua đến vai Đỗ Quyên Đỏ. Bà đọc tên Xung Kích rồi tên tôi. Khi bà ngồi bên Giám sát ủy viên, cuộc đua giữa cr bắt đầu.
Giám sát ủy viên không nhìn vào chúng tôi. Ông ngồi vắt chân và châm một điếu thuốc lá. Ông không bỏ kính râm. Xung Kích bước lên bục diễn ở trung tâm căn phòng. Cô ta đổi mặc trang phục của Đỗ Quyên Đỏ, một áo khoác sợi bông đóng khuy cạnh có in những mẩu hoa đỗ quyên đỏ. Cô có vẻ tự tin. Cô bắt đầu lời thoại. Tôi choáng người, tôi như bị quật ngã. Cô diễn cảnh "Đỗ Quyên Đỏ kể chuyện đời mình". Cô diễn cảnh tôi chọn. Những cô diễn tốt hơn, cô thêm vào những tính tiết hay. Tôi chẳng nghe thấy gì ngoài tiếng đinh tai trong đầu mình. Xung Kích đang trình diễn đoạn kịch của tôi. Tôi không còn lại gì để trình diễn. Nếu tôi cũng trình diễn những gì cô đã làm, mọi người sẽ nghĩ là tôi bắt chước cô.
Tôi đã mất cơ hội chiến thắng ngay khi bước vào cuộc chiến. Tôi không thể nào tin nổi Xung Kích lại có thể làm như thế đối với tôi. Tôi không thể tin cô đang đọc lời thoại của tôi. Thật quá bất ngờ, quá tàn tệ. Giám sát ủy viên tập trung chú ý nhìn vào Xung Kích. Xô Viết Hồng mỉm cười, bà tỏ vẻ rất hài lòng.
Xung Kích kết thúc phần diễn xuất của mình. Cô tung ra câu cuối cùng giống như một diễn viên bậc nhất biểu diễn, đứng bằng đầu ngón chân trên yên chiếc xe đạp đang chạy. Quá nhiều tràng vỗ tay. Xung Kích cúi chào khán giả, chào Giám sát ủy viên. Xô Viết Hồng chạt lên bục chúc mừng cô. Giám sát ủy viên có vẻ cảm động, ông tới bắt tay Xung Kích. Ông hỏi liệu cô có biết cưỡi ngựa không? Xung Kích bảo biết. Ông bảo liệu ông có thể xem cô cưỡi ngựa ở sân đua Thượng Hải không? Cô nói:
- Tất nhiên rồi.
- Bao giờ?
Cô nói từ lâu cô vẫn mong cưỡi ngựa. Giám sát ủy viên mời cô ngồi cạnh mình. Ông nói chuyện về việc tổ chức cuộc cưỡi ngựa.
Rồi đến lượt tôi biểu diễn. Tôi có hai mươi phút để đấu trả. Tôi có hai mươi phút để thuyết phục Giám sát ủy viên rằng tôi diễn tốt hơn Xung Kích, sao cho ông phải chọn tôi thay vì chọn cô. Nhưng tôi đã bị đo ván. Tôi đang chảy máu bên trong, thời gian của tôi cứ tuột đi. Tôi bước lẻn bục diễn. Hai chân tôi run. Đây là lần trình diễn ngớ ngẩn nhất trong đời tôi. Tôi diễn "Đỗ Quyên Đỏ kể chuyện đời mình". Tôi vừa diễn vừa đọc các lời thoại vừa nghĩ sao có thể thuyết phục mọi người tôi không hề bắt chước Xung Kích. Mọi người bắt đầu ngáp. Thế là xong. Tôi đã kết thúc trước khi tôi bắt đầu. Chân tay tôi ớn lạnh.
Tôi trở lại ngồi xuống trong đám khán giả, lúc tôi nghe thấy tiếng Xung Kích nói với người phỏng vấn rằng thành công của cô là nhờ Xô Viết Hồng. Xô Viết Hồng là mẹ đẻ ra sự ưu việt của cô. Ngày hôm đó tờ báo Đảng in một tấm ảnh to Xung Kích cưỡi trên lưng ngựa và Xô Viết Hồng cầm dây cương dắt.
Nhất Thốn tới thẳng thừng trao cho tôi một thông báo:
- Nhiệm vụ cách mạng cần đồng chí làm thư ký trường quay.
Tôi đang vô công rồi nghề trong phòng mình. Tôi chẳng biết làm gì hàng mấy giờ liền rồi.
- Nếu đồng chí không thích công việc đó, xưởng phim sẵn sàng gửi trả đồng chí về nông trường Lửa Đỏ.
Ông ta chỉ cần ba mươi giây để thông báo mệnh lệnh đó. Chẳng ai trong phòng lấy làm ngạc nhiên. Tôi nhận ra vận may của tôi đã hết. Tôi muốn hỏi: Ai ra quyết định đó. Lưỡi tôi cứng lại đến mức khó có thể thốt lên một tiếng. Cảm thấy bất chợt yếu đuối, tôi ra khỏi phòng. Tôi ôm lấy một thân cây ngô đồng và ngồi xuống cỏ. Đảng bộ, tất nhiên rồi, Nhất Thốn chỉ thừa hành. Chính xác họ là những ai? Tôi nhìn ông. Ông nói:
- Rất tiếc, tôi không biết. Tôi chỉ là người bảo vệ trao thông báo của cấp trên.
Tôi gói ghém đồ đạc của tôi và bước ra khỏi phòng. Tôi đang trên con đường trở thành thư ký trường quay của xưởng phim. Lúc ấy là sáng sớm, khoảng sáu giờ ba mươi phút. Xung Kích, Tiểu Chung, Hỏa Lâm và Ong đang luyện tập như thường lệ. Giọng họ rõ ràng hơn ngày thường. Lúc tôi đi qua trước mặt họ, họ chăm chú nhìn tôi. Đằng sau vẻ mặt giả bộ ngây ngô, tôi biết họ đang sung sướng. Tôi mặc kệ bước về phía cổng. Những cây ngô đồng đong đưa, chim chóc bay lên và xà xuống kiếm mồi dưới chân tôi. Thấy tôi đi ra, Nhất Thốn mở chiếc cổng gỗ lớn. Tôi bảo:
- Không sao, tôi đi cửa bên cũng được.
Bản lề bị han gỉ sau vài trận mưa. Nhất Thốn không nghe, ông quay mạnh bản lề, tiếng han gỉ nghe chối tai tôi. Sau khi ông xô mạnh, cánh cửa bật ra. Chim chóc bay mất, Nhất Thốn duỗi thẳng cánh tay phải, phác một cử chỉ nhã nhặn mời tôi đi qua. Tôi không cho phép bản thân yếu lòng. Hỏa Lâm, Xung Kích, Ong và Tiểu Chung tiếp tục luyện giọng đằng sau tôi. Họ hát:
- Ai phá tan xiềng xích cho chúng ta
Ai cứu vớt chúng ta khỏi nơi hỏa ngục
Ai dìu dắt chúng ta trên con đường vàng?
Ôi, vầng mặt trời trên bầu trời bao la
Ôi, ngọn hải đăng sáng ngời trên mặt biển
Đó là Người
Mao Chủ tịch vĩ đại... và Đảng.
Ngày hôm sau, người phụ trách sản xuất phim của xưởng phim Thượng Hải đưa cho tôi một khăn lau lớn, một kịch bản, một cuốn sổ tay và một hộp phấn. Ông yêu cầu tôi phải ghi nhớ kỹ kịch bản gồm 1042 cảnh. Đó là kịch bản quay của Đỗ Quyên Đỏ. Mắt tôi nhói đau khi nhìn vào tiêu đề. Nhà sản xuất nói:
- Cô biết không, thư ký trường quay là người phải ghi lại việc quay và đó là đủ mọi thứ. Nếu có một con kiến bò qua cảnh người thư ký trường quay tốt nhất là ghi ngay lấy. Đó là một trách nhiệm lớn, bởi vì chúng ta quay các cảnh không theo trật tự nào. Lấy ví dụ một người mở cổng và bước vào hành lang. Ta có thể quay hai cảnh để hoàn tất hành động đó. Chúng ta sẽ quay cảnh ngoài trời ở Hồ Nam, hai tháng sau quay cảnh bên trong khi trở về Thượng Hải, ngay trong xưởng phim Thượng Hải. Cô phải nhớ được chính xác người ấy mặc quần áo gì, người đó mặc thế nào ở những vị trí khác nhau, ví dụ cổ mở hay đóng khuy. Nếu cô nhầm một chút, cô sẽ có một người lúc bước vào cổ mở và bất chợt cổ áo đóng lại rồi. Tất nhiên cảnh đó sẽ bị bỏ. Một cảnh trong phim giá trị bằng cả một mùa thóc lúa của một nông dân sẽ có thể được quay lại. Môtj bộ phim bị bỏ có thể là lương thực của bao nhiêu đời người nông dân của chúng ta. Và chắc cô hiểu nó có ý nghĩa thế nào đối với đất nước.
Tôi buộc lòng phải chăm chú lắng nghe ông ta. Ông yêu cầu tôi viết ba mươi bản sao những ghi chú của ông cho cả nhóm lamg phim. Ông bảo:
- Chúng ta chỉ còn ba ngày nữa là bắt đầu quay.
Ông yêu cầu tôi vạch lịch quay, phác thảo cảnh quay, kiểm tra trang phục, đạo cụ và các thứ ngoại phụ. Sàn nhà, ông chỉ tay xuống để lưu ý tôi về tầm quan trọng của nó.
- Cô sẽ bắt đầu lau sàn nhà trước - Ông nói giọng nghiêm túc - khi tôi cầm giẻ lau, nghe đây, chúng tôi không cần một thứ lao động nhẹ nhàng. Mọi củ cà rốt đều có vết đốm của nó, nếu không chúng tôi sẽ gửi trả cô về nông trường Lửa Đỏ.
Tôi không ngẩng đầu mỗi khi tôi lau sàn nhà. Tôi cảm thấy không còn mặt mũi nào. Có một buổi diễn tập tiếp tục trong phòng quay của xưởng phim. Tôi nghe tiếng hét lặp đi lặp lại từ micro. Giọng nói nặng giọng Bắc Kinh. Đó là giọng của Giám sát ủy viên. Tôi nhớ rõ giọng đó.
Tôi làm xong công việc vào lúc sáu giờ chiều và đi vào căn phòng ở hậu trường hút thuốc. Tôi bắt đầu hút thuốc vào cái ngày tôi bị giải nhiệm khỏi lớp đào tạo diễn viên. Tôi ngồi trên một chiếc ghế tựa dài. Xung quanh tối và ẩm. Tôi không bật đèn, tôi cần bóng tối. Ngày nào tôi cũng đến đây để hút thuốc cho đến khi môi tê cứng.
Sau giờ nghỉ quay tôi phải lau hết phần còn lại của các cầu thang trong tòa nhà. Việc lau chùi hình như vô tận. Tôi bất chợt nhớ lại một cổ ngữ: con rắn khi đã nếm mùi vị của thiên đường, lúc trở về địa ngục thật khó khăn. Giờ đây tôi là con rắn đó. Mỗi ngày tôi lại thấy tồi tệ hơn ngày hôm trước đó. Mỗi buổi sáng thức dậy, tâm hồn tôi và thể xác tôi lại đi những nơi tách biệt nhau. Cái thân xác không còn tâm hồn thi lau nhà, cái tâm hồn không còn cơ thể lại bay tới vương quốc của những hy vọng mơ hồ. Đôi khi tâm hồm và cơ thể gắn bó nhau trong chốc lát mỗi khi tôi cảm thấy cái khăn lau trở thành một cỗ súng. Lúc tôi lau bằng nó, nó khạc lửa.
Tôi hít một hơi dài. Tôi quên thời gian. Bất chợt có tiếng nói, một tiếng nói dịu dàng đằng sau tôi. Tiếng nói đó hỏi tôi:
- Tại sao cô thích ngồi trong bóng tối?
Tôi nghĩ hình như tôi đã hình dung ra tiếng nói đó. Tôi im không trả lời. Giọng nói đó lặp đi lặp lại, dịu dàng hơn. Một giọng Bắc Kinh. Giọng nói đó bảo:
- Tôi cũng thích hút thuốc trong bóng tôi mà. Cho tôi châm nhờ được không?
Tôi vẫn ngồi im trong bóng tối. Giọng nói bảo:
- Cám ơn cô.
Tôi nghe thấy tiếng người đứng lên và tiến lại phía tôi.
- Ông là ai - Tôi hỏi.
- Tôi cũng như cô thôi, một người giúp làm phim. Cô có khỏe không?
Tôi thấy một điếu thuốc chìa về phía tôi. Tôi phải chuyển cho người đó điếu thuốc của tôi. Hai đầu thuốc lá chạm nhau. Người đó hút. Đó là khuôn mặt hào hoa tôi đã thấy. Khuôn mặt lại nhòe đi trong bóng tối. Đầu óc tôi lại trở về với những ý nghĩ riêng tư.
Tôi nghĩ về cha mẹ tôi. Tôi đã thôi không nói chuyện với ông bà. Mẹ tôi cứ nói hoài:
- Con không đáng bị đội những cái mũ lừa ngu xuẩn ấy.
Tôi bảo mẹ tôi tôi đến phát ốm vì cái ý thức vè sự công bằng, về thói huyền hoặc của bà. tôi bảo mẹ tôi đừng can thiệp vào chuyện của tôi. Tôi bảo:
- Tại sao mẹ không bao giờ chịu rút kinh nghiệm? Cái gì mẹ cũng cứ lầm lẫn mãi. Phải chăng cuộc đời của chính bản thân mẹ cũng chưa đủ khốn khổ hay sao?
Mẹ tôi nói, theo lô gích riêng của bà:
- Mẹ chẳng hối tiếc chút nào về cách sống của mẹ, bởi mẹ đã trung thành với bản thân mình.
Tôi không chịu nổi cái lô gích của bà. Tôi nói:
- Con không muốn thừa kế cuộc đời của mẹ. Đó là một cuộc sống khủng khiếp, khủng khiếp và khủng khiếp.
Tôi hét lên với mẹ. Mẹ đi lấy thuốc uống. Tôi bảo:
- Mẹ thấy chưa? Mẹ không thấy chẳng làm gì được không? Cái triết lý của mẹ chẳng làm gì được cho con.
Mẹ tôi không chịu bỏ cuộc. Bà nói bà không tin cái xấu sẽ ngự trị mãi. Tôi bảo:
- Nó vẫn đang ngự trị.
Bà nói:
- Không thể được.
Tôi bảo:
- Con phải lau sàn nhà mẹ có biết không?
Bà nói:
- Con điên rồi sao?
Tôi bảo tôi muốn biết câu trả lời. Mẹ tôi lặp lại:
- Lẽ ra không được có chuyện đó xảy ra với con.
Tôi bảo:
- Nó đang xảy ra với con đấy.
Bà nói bà muốn nói chuyện với giáo viên của tôi.
Tôi cười.
Các giáo viên của tôi đã đến trước khi bà có đủ can đảm đương đầu với họ. Lại một lần nữa Xô Viết Hồng và Thanh Vũ đến nhà tôi. họ đến để đội chiếc mũ lừa lên đầu tôi. Họ muốn tôi hiểu được cái tội mà tôi không phạm phải. họ muốn tôi nói: "Vâng, tôi xứng đáng bị đá đít bởi vì tôi xấu xa". Mẹ tôi hỏi:
- Con gái tôi làm điều gì sai lầm?
Họ đáp:
- Bà đã bao che cho một kẻ sai trái.
Mẹ tôi tỏ ra không lúng túng. Bà chiến đấu đến cùng. Bà chiến đấu đến bậc cuối của cầu thang. Bà bảo:
- Nói cho tôi biết con gái tôi có chuyện gì.
Họ nói:
- Đủ mọi chuyện. Đủ mọi chuyện xấu với con gái bà.
Bà nói:
- Cho tôi một ví dụ.
Họ bảo:
- Chúng tôi không cần ví dụ.
Mẹ tôi bảo:
- Đồng chí Xô Viết Hồng ạ, tôi không bao giờ muốn con gái tôi gọi bà bằng cô giáo cả.
Mẹ tôi theo họ tận ra ngoài ngõ. Bà hét lên trước khi ngã xuống nền ximăng. Bà hét lên:
- Bà không thể bịa ra một tội lỗi nào với đứa con gái vô tội của tôi đâu.
Bố tôi dịu mẹ lên gác. Ông bảo:
- Bà chỉ làm mọi chuyện rắc rối thêm. Bà không biết họ đại diện cho Đảng ư?
Mẹ tôi hét:
- Nhưng tôi không phạm tội.
Bố tôi đẩy bà ngồi xuống ghế. Bố tôi nói cho mẹ nghe những điều đơn giản nhất trong cái thế giới này.
Những điều đơn giản nhất làm cho mẹ tôi hiểu được cái thế giới bà đang sống. Bố tôi bảo mẹ tôi rằng chính bản thân ông đã chẳng bị Viện bảo tàng khoa học tự nhiên Thượng Hải sa thải, vì ông không tán thành với bí thư Đảng bộ về chương trình kỹ thuật đấy hay sao? Ông bị tố cáo vì đã dùng khoa học tấn công Đảng. Bố tôi bảo San Hô bị buộc phải trở thành nông dân vì tôi đã thoát khỏi nông trường Lửa Đỏ. Nó đang làm việc ở nông trường Lửa Đỏ, đại đội 30, đại đội không có nước máy để ăn uống. Đảng bảo: quần chúng phải làm gì, không có con đường nào khác xung quanh đâu. Mẹ tôi không chịu hiểu cái thế giới của bà. Bà không chịu hiểu những điều vô lý với bà. Bà đóng kín ý thức của bà lại bởi bà thích sống trong cái thế giới của chính bà hơn. Bà sống với Thượng đế công bằng. Bà đánh vỡ ba chiếc bình đêm đó khi rửa bát đĩa. Tôi thức dậy rất sớm thấy mẹ ngồi một mình trong bếp, mắt chăm chăm vào cái thùng rỗng, đơn độc.
- Cô đang nghĩ đi đâu vậy? - Giọng nói trong bóng tối cắt ngang ý nghĩ của tôi.
Tôi nói:
- Tôi chẳng quan tâm tới gì cả.
Giọng nói bảo:
- Tôi cần tham gia ý kiến về bộ trang phục tôi vừa chọn, cô có thể cho tôi vài lời chăng?
Bật lửa bật lên. Dưới ánh sáng mờ mờ của khí ga, tôi trông thấy một người đàn ông mặc một chiếc áo dài cũ bằng lụa đỏ thêu rồng vàng ở trước ngực và sóng bạc ở phía dưới. Dưới chiếc mũ nạm kim cương, lóe sáng đôi mắt hạnh nhân rực sáng. Đôi lông mày dài và thanh như một cánh ngỗng biển lướt bay. Làn da mịn, nhợt nhạt và bị phủ màu hoa cà trên đôi má. Cái mũi thanh tú và cái miệng đầy đặn, đỏ màu cà chua. Ông ta ngâm:
Sóng xuân trăng sáng đêm hoa
Cây thu trời vội sáng òa đẫm sương.
Tôi chăm chú nhìn người đàn ông. Hẳn đây là hóa trang. Việc hóa trang tạo cho ông một vẻ đẹp đàn bà.
- Ông là ai?
Tôi nghe thấy tôi nói:
- Tôi đã bảo cô tôi là một người giúp việc giống như cô.
- Ông từ đâu tới?
- Bắc Kinh.
Ông bước lại bắt tay tôi. Chăm chú nhìn vào bộ mặt phấn son của ông ta, đầu óc tôi bị xâm chiếm bởi một ý nghĩ kỳ quặc: Ông là đàn bà hay đàn ông? Hình như cả hai. Ông ta đẹp một cách kỳ cục. Ông ta hơi cúi đầu xuống nhìn đi chỗ khác, hầu như thẹn thùng. Thận trọng vén áo lên, ông ta bước về phía cửa như một cây liễu đung đưa. Ông ta đi đôi ủng đến mười phân.
- Ông đang làm gì ở đây? - Tôi hỏi.
- Diễn xuất - Ông nói - Cô không nhớ Mao Chủ tịch đã dạy "Làm cho quá khứ phải phục tùng hiện tại" ư? Tôi đang diễn xuất theo ý tưởng đó.
Tôi hỏi:
- Ông giám sát những gì ở đây?
Ông bảo:
- Mọi thứ. Nhân thể hỏi cô có thích bộ trang phục này không?
Tôi bảo ông trông nó bất bình thường.
- Tôi yêu cầu người phụ trách trang phục gửi cho tôi đó - Ông tiếp tục - Nó không lộng lẫy ư?
Ông bảo ông đang thu thập những ý tưởng để sáng tạo nền nghệ thuật phục vụ quần chúng. Làm sao tôi dám có ý kiến riêng? Tôi đã bị bà Xô Viết Hồng loại bỏ vì tôi có ý kiến riêng.
Những lời lẽ ấy cứ phun ra khỏi miệng tôi.
Cơn giận làm tôi run rẩy. Khi nói tới Xô Viết Hồng, tôi trở nên dữ tợn. Tôi biểu lộ lòng căm hờn thái quá. Tôi không cần biết ai đang nghe tôi nói lúc này. Ông im lặng chờ đợi tới khi tôi cạn lời. Tôi bắt đầu ân hận về sự bốc đồng của mình. Tôi nói chín triệu người dân xem chín vở kinh kịch trong chín năm. Thật kỳ lạ. Năm thứ mười thì chắc phải vở số mười "Đỗ Quyên Đỏ". Tôi muốn đọc lên cái tên Xung Kích, nhưng tôi không tiếp tục nổi. Đọc lên cái tên ấy chỉ làm tôi đau khổ. Lòng ganh ghét của tôi không thể nào diễn tả nổi.
- Cô không nói những gì cô nghĩ - Ông bảo thế.
Tôi nói:
- Tất nhiên là như thế rồi.
Ông nói:
- Kinh kịch mới là do Mao phu nhân, đồng chí Giang Thanh sáng tạo, tôi lưu ý cô như vậy.
- Có nghĩa không ai được phép phê phán nó phải không?
- Đúng vậy - Ông cười bằng một giọng nữ mượt như lụa.
Ông bảo ông tiếp xúc được với một đầu óc ranh ma. Ông bảo ông có được một sự thách thức cũng thích thú. Ông buồn chán lắm rồi. Ông cởi bỏ trang phục, cởi bỏ hóa trang rồi mặc chiếc áo khoác kiểu Mao màu xanh chàm. Ông biến thành một người đàn ông thanh tú. Tôi đã nhận thấy người đàn ông tôi đã thấy hôm tôi bị trượt khi trình diễn. Giám sát ủy viên. Ông là người lựa chọn cho tên ăn cắp đã ăn cắp mất vai Đỗ Quyên Đỏ của tôi. Ông thích Xung Kích. Tôi chỉ mong tôi có thể nói cho ông rõ Xung Kích làm gì với tôi ngày hôm ấy. Tôi làm sao có thể tỏ ra không lố bịch? Xung Kích đã rất xuất sắc khi đánh bại tôi. Xung Kích rất tài tình biến việc làm của tôi thành việc làm của cô ta. Nếu tôi nói ra, làm sao tôi có thể biến tôi thành lố bịch hơn là tôi đã lố bịch rồi. Giám sát ủy viên hỏi xin tôi một điếu thuốc lá. Những ngón tay ông thon và mượt mà như của đàn bà. Tôi châm một điếu thuốc và đưa cho ông. Làn khói chúng tôi thở nối vào nhau trong không khí.
Tối hôm sau, ông hỏi tôi: liệu tôi có ngồi với ông cho đến khi ông hút hết điếu thuốc hay không. Tôi nói: tốt thôi. Chúng tôi ngồi trong căn phòng đầy khói. Ông hỏi tôi sống ở đâu? Tôi bảo ở đường Sơn Tây trong một căn hộ cùng với gia đình tôi. Ông hỏi có bao nhiêu người? Tôi nói hiện nay có năm. Ông hỏi có mấy phòng tất cả? Tôi bảo có một phòng và một sảnh. Ông nói như vậy cô không được ngủ riêng một mình. Tôi bảo:
- Không, tất nhiên là không.
Ông bảo:
- Tôi hiểu.
Ông lại hỏi liệu tôi có thích kinh kịch mới không?
Tôi lại đáp:
- Làm sao có ai có thể không thích được? Làm sao ai đó dám không thích thứ gì đại loại như thế?
Ông bảo:
- Cô có thể giải thích không?
Tôi nói:
- Ông sẽ chán chết vì câu trả lời của tôi.
Ông bảo ông thích nghe ý kiến cá nhân, bản thân ông cũng chưa thỏa mãn với kinh kịch. Ông nói ông khát khao những mối tình cách mạng say đắm mà nhiều vở kinh kịch còn thiếu cái đó. Tôi bảo với ông tôi thích những cuộc đời riêng tư của các nhân vật. Tôi bảo rất lạ là những nhân vật chính trong kinh kịch đều không có cuộc đời riêng tư.
Ông nói:
- Ý cô nói những mối tình lãng mạn?
Tôi bảo tôi không có ý kiến như vậy:
- Nhưng, vâng, có lẽ vậy, đúng thế đó, phải, tất nhiên là thế đó. Tôi chẳng có gì để mất, tôi ở sát mặt đất rồi.
Ông cười lặng lẽ. Rồi ông bảo:
- Cô đừng hoang mang đến thế, tôi rất thích ý kiến của cô. Cô cứ tiếp tục đi.
Ông bảo không ai trong kinh kịch mới coi tình yêu lãng mạn là có thực. Tôi bảo tôi không tin những nhân vật chính lại không có người yêu trong cuộc đời mình, bất kể cuộc đời ấy ra sao? Tôi không tin bất kỳ con người nào, tâm hồn thoát khỏi những rung động sâu sắc.
Một đám mây khinh thị lướt qua khuôn mặt của Giám sát ủy viên. Ông nói:
- Chúng ta không nên dùng thủ pháp huyễn tưởng để lừa gạt lớp trẻ chúng ta - Ông dùng ngón tay búng điếu thuốc liệng lên không trung - Tình yêu lãng mạn không tồn tại trong những người vô sản.
Ông nói một cách quả quyết:
- Đó là thói huyễn tưởng tư sản. Quần chúng sẽ không dung thứ bất kỳ ai bán ra món hàng dối trá.
Tôi đứng dậy đi lấy khăn lau. Ông cũng đứng lên và giẫm lên chiếc khăn lau. Tôi đứng im. Ông nói:
- Cô hẳn là một người yêu na ná như vậy, Cô không dối tôi chứ?
Tôi bảo:
- Tôi không dối.
- Cô có vấn đề rồi - Ông chăm chú nhìn vào mắt tôi.
- Đó không phải là việc của ông - Tôi nói, cầm khăn lau và đi ra khỏi cửa.
- Hôm qua cô quên không hỏi tên tôi.
Chiều hôm sau, trong phòng hút thuốc ông bảo tôi như vậy. Tôi sốt ruột nói:
- Bây giờ ông nói cho tôi biết đi.
Ông bảo:
- Tôi không có ý định ấy. Cô cứ gọi tôi là Giám sát ủy viên như mọi người khác.
Tôi nói:
- Nếu tôi muốn, tôi có thể dò những người khác trong đoàn ra ngay.
Ông bảo cứ thử xem.
Không ai biết tên ông. Mọi người đều bảo ông từ Bắc Kinh tới và là một chuyên gia về kinh kịch và phim ảnh. Mọi người đều gọi ông là "đồng chí Giám sát ủy viên". Một bận Thanh Vũ nói với đoàn, nhiệm vụ của ông ấy là nhiệm vụ quan trọng nhất của thế kỷ này. Bản thân Thanh Vũ cũng chẳng biết thêm chi tiết nào.
Xung Kích được quay và chiếu thử vai Đỗ Quyên Đỏ nữa rồi lại nữa. Tôi nhìn rõ ước mơ trong mắt cô ta. Vẻ mặt rạng rỡ. Xung Kích không thèm liếc nhìn tôi. Giám sát ủy viên đứng sát vào Xung Kích, ngắm nhìn cô ta hóa trang.
- Đẹp lắm - Ông ta nói với tất cả tấm lòng mình.
Ông không có ý biểu lộ cho đoàn thấy ông ngưỡng mộ cô ta. Thế mà mọi người trừ tôi đều ngưỡng mộ cô.
Tôi ăn chiếc bánh bột gạo của tôi trong phòng hút thuốc. Tôi cảm thấy như một con vật đang ăn chính gan ruột của mình. Tôi không ăn nổi nữa. Tôi không thể nào chịu được khi ngắm nhìn nụ cười của Xung Kích. Tôi không chịu nổi giọng hát sung sướng của cô ta. Tôi không thể thoát khỏi sự ganh ghét với thành công của cô ta. Xung Kích làm việc rất hăng say. Việc diễn xuất của cô ngày một tốt hơn. Cô nhập được vào da thịt của vai diễn. Tôi được lệnh phải phục vụ cô. Tôi phải nhắc vở cho cô. Tôi phải đáng dấu dưới chân cô theo chủ định của người bấm máy, phải đưa cốc cho cô khi cô yêu cầu được uống, phải thay trang phục cho cô sau những lần bấm máy, phải đóng khuy cổ cho cô khi cô quên.
Xô Viết Hồng thường tới trường quay luôn. Bà cũng thường lấy nước cho tôi uống, bà theo dõi tôi đứng thế chânướcho Xung Kích khi cô được đưa vào sang sửa lại hóa trang. Tôi đứng dưới những luồng sáng mạnh thế chỗ cho Xung Kích. Thật khó khăn phải chịu đụng cảnh này. Nhưng tôi không muốn Xô Viết Hồng và Xung Kích nhìn thấy tâm trạng thất vọng của tôi dẫu Xung Kích trong lòng quá muốn để ý đến tôi. Tôi vẫn ngẩng cao đầu, ngửa mặt giữa hai vai. Tôi nói lời chào buổi sáng với Xung Kích. Tôi ngồi xổm, vạch đi vạch lại những dẫu phấn cho hoạt động của camera. Đôi khi nước mắt thường trào lên, tôi cũng không biết nữa. Nhất là khi Xung Kích thường nói với tôi:
- Cậu làm công việc này cừ quá.
Dù Giám sát ủy viên là đạo diễn, ông đến và đi đều không báo trước. Ông có một nhóm bốn người đạo diễn phụ làm việc cho ông. Họ luôn thì thầm với nhau. Giọng nói của Giám sát ủy viên thường bất chợt lại hiện ra sau máy quay, sau vài ngày lại biến mất. Ông hình như càng ngày càng thích Xung Kích. Một hôm ông bảo cô ta:
- Tôi muốn cô được chuẩn bị, bởi quần chúng thèm muốn cô quá mức đến nỗi có thể làm cô chết ngạt đó. Cô chuẩn bị xong chưa?
Tôi đang vạch các vạch phấn dưới chân Xung Kích khi Giám sát ủy viên nói như vậy. Ngón tay tôi bóp vỡ viên phấn.
- Cả ngày cô không ăn gì cả, cô không sao chứ? - Giọng nói của Giám sát ủy viên nổi lên ở góc phòng - Cô chỉ có một cái dạ dày. Cô có thể đủ sức hành hạ nó ư?
Tôi bảo tôi e rằng tôi cảm thấy mình không được khỏe. Ông nói:
- Đừng làm đứt thần kinh mình ra như thế, bởi không đáng phải như thế. Không ai thực sự quan tâm đến điều gì xảy ra với cô đâu. Trở nên vị kỷ không phải là ý tưởng hay đâu. Nếu cứ như thế cô có thể nuốt tươi chính cô đấy.
Ông đứng dậy và bước ra khỏi cửa.
Tôi bỗng sợ ngồi trong bóng tối hoàn toàn một mình. Tôi đã có ý định kỳ quặc mau chóng kết thúc hiện tại, kết thúc đời tôi. Thoát khỏi ý nghĩ đó, tôi cầm khăn lau đi ra hành lang. Lúc tôi lau phòng, tôi nghe tiếng Giám sát ủy viên vang lên trong micro.
- Cho tôi nghe giai điệu du dương. Cho tôi nghe giai điệu du dương - Ông hét.
Tôi vạch một lỗ nhìn qua cửa sổ cầu thang vào phòng điều khiển. Với một bộ tai nghe trên đầu, Giám sát ủy viên nằm ngả trên sô-pha, hai chân gác lên chiếc bàn. Dàn nhạc chơi lại. Giám sát ủy viên trở nên giận dữ.
- Cái đồ mọt gạo không có tai!
Ông hét và bước xuống sàn diễn. Ông chạy đến chiếc đàn dương cầm lớn và vuốt nhanh một chuỗi nốt nhạc. Quay lưng lại, ông nói:
- Hãy nghĩ đã và chúng ta sẽ chơi lại một lần nữa. Nếu các anh không chơi cho tử tế, các anh sẽ làm mất bát cơm ăn của các anh đấy.
Giám sát ủy viên bước lên cầu thang. Ông trông thấy tôi trước khi tôi kịp tránh lối đi của ông. Ông nhìn tôi và bảo:
- Hãy bỏ cái túi sặc mùi khí ga trong người cô ra đi. Trời sáng kia mà.
Tôi không trả lời. Ông đi khỏi và tôi nghe thấy qua loa giọng điệu ông đang hát một giai điệu du dương.
Tôi lau sàn nhà dưới chân mọi người. Chân nọ tới chân kia. Những hi vọng của tôi tàn héo. Tôi thường xuyên nghĩ tới việc thoát khỏi. Tôi hỏi Thanh Vũ có thể phân công tôi làm công việc ở nơi khác không? Ông nói:
- Tôi không thể cho phép cô, bởi vì tôi biết cô chủ định mờ ám. Tôi biết rời bỏ xưởng phim là ý định thật của cô. Cô lừa dối tôi, lừa dối Đảng, nó là như thế đó.
Tôi vẫn đứng đó, Thanh Vũ tiếp tục:
- Làm sao đến nỗi cô không thấy được những việc nghiêm túc để làm ở đây? Sao cô có thể cá nhân chủ nghĩa coi công tác cách mạng là thứ yếu?
Ông lấy ra cuốn sổ kế hoạch công tác của ông và bảo rằng tôi bị giữ làm công việc này trong năm năm nữa.
Ông nói ông không thể làm ra các quy chế, vừa nói ông vừa gấp sổ lại.
Tôi hút thuốc trong căn phòng tối. Tôi đã trở thành người hút thuốc triền miên. Sau một ngày làm việc, Giám sát ủy viên cũng ngồi vào phòng hút thuốc đó và ngồi im một chỗ. Chúng tôi ngồi lặng im như thường lệ, cách nhau khoảng một mét rưỡi như thể người nào thuộc sở hữu riêng của người ấy. Tâm hồn tôi bồng bềnh trên đại dương tối mò. Cái đốm sáng đầu điếu thuốc của Giám sát ủy viên nhắc tôi nghĩ tới ánh sáng chiếc phao cứu hộ.
Phần quay thô những trích đoạn đầu tiên được cấp trên khen ngợi, đánh giá cao. Thấy bảo đồng chí Giang Thanh hài lòng, bà muốn chiếu thử cho ông Mao xem. Chủ tịch và những người trợ thủ của ông sẽ xem những trích đoạn vở này và sẽ xác nhận, sẽ xúc tiến cuốn phim ra mắt quần chúng.
Thanh Vũ và Xô Viết Hồng đến phòng quay thông báo đồng chí Giang Thanh sẽ đến kiểm tra việc dựng phim và sẽ ăn cơm tối với đoàn là phim chiều nay. Chúng tôi được yêu cầu giữ bí mật vì lý do an ninh. Tất cả các thành viên trong đoàn đều trở nên phấn khích, phấn khích đến nỗi mỗi nhóm đi tới một góc phòng xì xào bàn tán ầm ĩ cả lên. Người này nói vào tai người kia: thành sự thật rồi! Chúng ta may mắn biết bao.
Mọi người khác đi khỏi, tôi lại lau sàn nhà. Tôi không đến ăn tối, nếu tôi đến, tôi chỉ nghĩ càng nghĩ đến nỗi khổ của tôi. "Tôi quyết định ơ lại, tôi quyết định ngồi riêng với tôi. Tôi vào căn phòng hút thuốc. Giám sát ủy viên không có ở đó. Thật lạ lùng, trong lúc đó, trong bónh tối, tôi thây tôi đang nghĩ đến ông. Tôi không biết ông thuộc loại người nào, lý lịch và chủ định của ông. Tôi khâm phục nhiệt tình của ông. Nếu tôi không đang ở trong hoàn cảnh tồi tệ thế này, tôi đã kết bạn với ông. Tôi bắt đầu nghĩ nếu chúng tôi là bạn, liệu tôi có nên kể cho ông nghe mọi chuyện không, tôi có nói với ông về Nghiêm không? Tôi không hiểu điều gì làm cho ông, người sáng tạo ra Đỗ Quyên Đỏ lại thích Xung Kích đến thế.
Quả đấm cửa xoay, một hình dáng quen thuộc luồn vào. Ông nói:
- Chào cô, cô chưa ăn tối, phải không?
Tôi nói:
- Chưa.
Ông bảo:
- Nhà ăn đóng cửa rồi.
- Tôi biết. Nhưng tôi không đói.
Ông hỏi tôi:
- Tại sao cô không đến ăn tối, tôi tin chắc cô được mời cơ mà. Hay bởi vì cô không quan tâm tới việc gặp mặt người cầm cờ vĩ đại của chúng ta?
Tôi bảo:
- Tất nhiên là tôi quan tâm. Nhưng tôi tin chắc rằng chẳng ai bận tâm tới sự vắng mặt của người thư ký trường quay.
Ông nói:
- Cô có thể đừng bao giờ quá tin như vậy. Đồng chí Giang Thanh quan tâm rất nhiều tới những con người bình thường.
Ông mỉm cười và ngồi xuống đối diện với tôi. Ông đặt hai ổ bánh mỳ trước mặt tôi. Ông bảo tôi:
- Cô ăn đi trong khi hãy còn nóng đấy.
Tôi cầm ổ bánh mỳ tống cả vào mồm. Tôi đang đói cồn cào. Tôi không hiểu cái gì làm cho tôi táo bạo như thế trước mặt ông. Phải chăng chính việc ông ca ngợi Xung Kích đã giết chết những hy vọng của tôi và tôi không còn quan tâm tới việc làm hài lòng ông thêm chút nào nữa.
Giám sát ủy viên ngồi xuống và cầm điếu thuốc lá tôi đưa cho ông:
- Đương nhiên đây là một thế giới ngột ngạt - Ông thở khói - Cô không phải là người xấu.
Tôi cười gằn:
- Không xấu à? Thế nào là không xấu?
Ông nói:
- Nói những câu vô nghĩa ấy làm quái gì?
- Ông đang phục vụ cho một chủ định. Tôi muốn biết chủ định ấy là gì?
- Nếu cô không biết gì về nó thì tốt hơn.
Tôi quay mặt lại bảo:
- Tôi chẳng quan tâm tới bất cứ điều gì.
Ông nói:
- Như thế rất tốt. Cứ để mặt trời chỉếu sáng. Cứ để trời cao đất thấp và chia sẻ... chia sẻ sự huyền bí và vẻ đẹp của sự bất tri. Cô thấy đấy, biết hay không biết có khác nhau nhiều lắm đâu - Ông nói như nói với chính mình - Chính là sự hư vô tạo nên nền tảng tư tưởng của mọi vật.
Ngày hôm sau Thanh Vũ và Xô Viết Hồng tới phòng dựng phim. Một văn kiện được tranh cãi từ ban Trung ương Đảng gửi tới nói rằng việc chỉ đạo làm bộ phim Đỗ Quyên Đỏ mờ ám đã gâ ra vài vấn để về chính trị. Đồng chí Giang Thanh phải là người quyết định tất cả. Việc quay thử chưa có hiệu quả.
Những cảnh quay ngoài trời cuối cùng được thực hiện ở khu Tây Hồ tình Giang Nam vào tháng ba, khoảng hai tuần sau. Tôi đến đúng lúc xe bus sắp chuyển bánh. Chỉ còn một chỗ ngồi cạnh chố Giám sát ủy viên. Tôi do dự rồi quyết định cứ ngồi.
Tôi cảm thấy một sự căng thẳng giữa chúng tôi. Ông đưa cho tôi một điếu thuốc. Chúng tôi không nói gì suốt sáu giờ hành trình. Xung Kích và Xô Viết Hồng ngồi trước mặt chúng tôi. Họ hát kinh kịch suốt dọc đường. Người nọ nối người kia. Xe bus bị hỏng trước khi chúng tôi vào khu Tây Hồ. Khi những thành viên khác trong đoàn ra khỏi xe vươn tay duỗi chân, Giám sát ủy viên và tôi mới bắt đầu trò chuyện.
Tôi dè dặt hỏi:
- Ông có gia đình chưa?
Ông bảo có rồi nhưng về cơ bản ông vẫn độc thân suốt những năm tháng này. Tôi hỏi ông sống ở đâu.
- Đây rồi đó, công việc lôi tôi đi đâu, tôi ở đó.
Ông hỏi tôi từng đương đầu với đời mình như thế nào và liệu có đôi chút hạnh phúc trong đó không. Tôi bảo không và cũng hỏi ông một câu tương tự. Tôi hết sức ngạc nhiên khi ông bảo ông bị kiệt khô như con cá nằm trong vùng đất mặn. Ông nói ông mệt mỏi nhưng phải tuân theo nhiệm vụ.
- Nhiệm vụ gì?
Ông nói:
- Chiến đấu vì nhân dân - Ông thêm - Nhân dân có chung số phận với tôi.
Tôi nghĩ ông phát biểu giống như một thứ khẩu hiệu nào đó. Tôi bảo ông như vậy. Ông cười và bảo ông rất có ấn tượng về sự táo tợn của tôi.
- Tại sao ông chiến đấu vì nhân dân? Ý ông nói nhân dân đây là những ai? - Tôi hỏi.
Ông bảo ông sẽ nghiên cứu thêm về họ. Tôi nói tôi cũng thích nghiên cứu việc đó. Ông bắt đầu tiết lộ về ông. Gia đình ông vốn ở tình Sơn Đông ở miền Bắc. Trước giải phóng mẹ ông là con ở. Ông chưa bao giờ biết gì về cha mình. Suốt thời thơ ấu của ông, ông và mẹ bị bọn nhà giàu đá đuổi khắp nơi, không có mái ấm che thân. Mẹ ông phải làm điếm để nuôi ông. Lũ trẻ nhà giàu đánh đập ông và cho chó cắn ông. Từ đấy ông căm ghét chó. Mẹ ông bị bệnh lậu chết khi ông bước sang tuổi mười hai. Mẹ ông không được phép chôn cất ở làng mình cùng với tổ tiên. Một người đàn ông trong làng nói rằng linh hồn xấu xa của bà sẽ xua đi hết phúclộc của dân làng. Cái người nói thế chính là người đã từng hưởng lạc thú trên thân xác của bà. Bà được chôn ngay ngoài cổng làng. Những con chó hoang bới xác bà lên và róc xương bà.
Dẫu chất chứa phẫn nộ, Giám sát ủy viên vẫn bình tĩnh.
- Sau khi mẹ tôi chết - Ông nói - Tôi tới Thượng Hải với một người họ hàng vốn là đảng viên Đảng Cộng sản bí mật. Ông giới thiệu tôi với tổ chức sân khấu tả khuynh, ở đấy tôi trở thành một người hát kinh kịch trẻ nhất. Ngay năm đó, tôi vào Đảng. Tôi nhớ mẹ tôi, bà bỏ đi mang theo phần lớn cuộc đời tôi. Từ bấy giờ tôi không bao giờ thoát khỏi sự cô đơn. Tưởng nhớ đến mẹ tôi, tôi đã đạo diễn một vở chuyển thể của phương Tây có tên "Nhà búp bê". Đó là đỉnh cao nhất trong đời tôi - Giơ tay lên chạm vành mũ Hồng quân, ông nói - Tôi đóng vai Nora.
Tôi chưa kịp hoàn tất bức tranh ông đã vẽ trong đầu tôi, Giám sát ủy viên đã ngắt lời tôi. ông hỏi tôi cảm nhận thế nào khi thuộc nữ giới trong xã hội này. Thấy tôi lưỡng lự, ông bảo chắc trách nhiệm của một người nữ giới là xúc tiến đạo lý. Tôi không ưa câu hỏi đó, bởi tôi thấy có đáng được bao nhiêu về việc xúc tiến đạo lý này, nhưng tôi không nói với ông như vậy. Tôi nói một cách có chủ định:
- Thật lòng tôi còn bối rối trước câu hỏi đó. Chủ tịch đã dạy chúng ta đủ điều về các quyền bình đẳng. Bình đẳng giữa đàn ông và đàn bà, bình đẳng giữa con người với nhau. Những quyền bình đẳng như thế được ban cho giữa Xung Kích và tôi.
Giám sát ủy viên mỉm cười một cách mơ hồ.
- Cô lại không nói ra những ý nghĩ chân thực của cô rồi.
Tôi bảo:
- Có thể, nhưng thôi được, tại sao ông không nói cho tôi biết tên ông? Tai sao ông không thể tuyên bố rõ nhân dân đích thực của ông? Có phải bao giờ ông cũng nói những ý nghĩ thực của ông không?
- Nhưng chuyện chúng ta đang nói về cô. Chúng ta đang nói chuyện về cô cảm nhận như thế nào, cô đang buồn phiền thế nào bởi nỗi phẫn uất riêng của cô. Nỗi phẫn uất mà cô thường ngâm mình trong đó, giống như một chiếc bánh bao ngâm trong đĩa sốt cà chua.
- Ngọt? Chua? - Ông cười.
Ông đã chạm vào cân não vô cùng bất hạnh của tôi.
Tôi nói:
- Tôi không sao và không phải là việc của bất cứ một người nào khác.
- Cô là một kẻ dối trá hạng tồi, cô không giấu nổi những cảm xúc của mình, điều đó chúng tỏ cô không hiểu gì về nghệ thuật sống. Cô bị khủng hoảng tinh thần, khủng hoảng như một con thỏ trong một cái túi. Mắt cô đang nói với tôi: Cô ghét bị phân công công việc lắm, cô đang khốn khổ. Cô căm ghét Thanh Vũ và Xô Viết Hồng. Cô căm ghét họ bởi họ cầm tù những tham vọng của cô. Cô ghen ghét với Xung Kích. Cô không thể theo đuổi tham vọng của cô và cô bị hành hạ bởi việc đó. Cô muốn trở thành một người nào đó, cô muốn được là lịch sử. Cô xứng đáng bị chụp cho một chiếc mũ tư sản cá nhân chủ nghĩa. Không thể miêu tả về cô thế nào hơn thế. Cô hãy nói thật đi, cô nói không? Có nói chứ?
Giám sát ủy viên thấy tôi vẫn lặng im liền bảo:
- Xem kìa, tư tưởng của cô thật quá phức tạp.
Phần F
- F -
Trong tầng hầm của khách sạn Tây Hồ, nơi hàng ngày chúng tôi vẫn hút thuốc sau khi Giám sát ủy viên bảo tôi rằng: Đồng chí Giang Thanh bị phê phán bởi những sáng tạo của bà. Những đối thủ của bà nói rằng: Khi một người đàn bà leo lên một con thuyền, con thuyền sẽ đắm ngay. Giám sát ủy viên hỏi tôi có ngạc nhiên không? Tôi bảo dưới ánh sáng của cả nghìn năm truyền thống tôi không ngạc nhiên.
- À phải, lịch sử - Ông nói - Mọi sự thông thái đều là thông thái của người đàn ông. Lịch sử Trung Hoa là thế đó. Sự sụp đổ của một vương triều luôn luôn do lỗi lầm của người phụ nữ. Cái gì có thể chân thực hơn thế nữa? Tại sao đồng chí Giang Thanh lại là một ngoại lệ được?
Tôi nói:
- Đồng chí Giang Thanh chẳng bận tâm đến các đối thủ của bà. Bà là người cầm cờ, là nữ hoàng kiểu mới của Trung Hoa. Tôi tin chắc quyền lực của bà nắm giữ nằm ngoài sự tưởng tượng của bất kỳ ai.
Giám sát ủy viên mỉm cười.
- Cô thực lòng nghĩ như vậy chứ?
Nụ cười của ông mang theo một thông điệp. Thông điệp được viết bằng mật mã không giải được vì vậy tôi không dịch nổi. Tôi bắt đầu nghĩ, thật lạ lùng, một Giám sát ủy viên không có tên, bơi ra bơi vào trong trường quay lúc nào tùy thích và uốn lưỡi chuyện trò với những tên tuổi vào bậc nhất đất nước này, tại sao ông lại thích thú lui tới căn phòng hút thuốc? Tại sao ông lại nói chuyện với tôi? Tại sao ông không ngừng yêu cầu tôi nói thực những ý nghĩ của mình? Tôi vẫn nhớ nhiều người đã biến mất sau khi phơi bày tư tưởng của mình ra.
Chúng tôi ngồi hút. Đèn đường phố viền khuôn mặt của Giám sát ủy viên. Ông đứng cạnh cửa sổ ngắm trăng. Ông đang chôn giấu những ý nghĩ gì trên đó?
Cuộc đời tôi xanh lại. Nó xanh lại bởi vì Giám sát ủy viên có chút thích thú tôi. Ngày nào tôi cũng mong ngóng để được khiêu khích ông. Tôi vẫn tự nhủ rằng điều đó sẽ chẳng thay đổi được điều gì , nhưng tôi không muốn để ai chú ý đến tôi đang chủ định rời khỏi nơi này. Giám sát ủy viên bắt đầu chuyện trò với tôi công khai. Ông trò chuyện với tôi trong lúc và sau khi dựng phim, trước mặt Xung Kích, trước mặt Xô Viết Hồng. Chúng tôi nói về lịch quay, hóa trang, trang phục, đạo cụ. Chúng tôi cũng nói riêng với nhau, trên cầu thang, trong phòng hút thuốc. Tôi nói với ông quan điểm riêng của tôi về Đỗ Quyên Đỏ. Tôi chứng minh với ông tôi là Đỗ Quyên Đỏ từ trong bản chất. Ông nhìn tôi sửng sốt. Ông sửng sốt vì sự táo tợn của tôi. Tôi bảo dẫu tôi không biết cưỡi ngựa, nhưng tôi biết lái máy kéo. Tôi bảo ông máy kéo chạy nhanh hơn ngựa. Ông phải thấy tôi có một động cơ, còn Xung Kích thì không. Tôi bảo tôi muốn được quấn cây thường xuân tâm sự của tôi xung quanh dây thần kinh của ông. Tôi quát lên với ông, dẫu bằng một giọng khẽ khàng:
- Ông không thấy tôi có thể là bất cứ thứ gì ông muốn hay sao?
Giám sát ủy viên lặng lẽ đi lên phòng dựng. Ông ngừng nói chuyện với tôi. Nhưng tôi biết một cái gì đó đang xảy ra trong ông. Tôi đã làm ông quan tâm tới tôi, tôi biết tôi đang kiếm được người đồng chí. Giữa đêm tôi thức giấc, tôi thổn thức vì đã lâu rồi tôi mới lại mơ thấy Nghiêm. Tôi viết thư cho Nghiêm và nói về Giám sát ủy viên.
Phần quay cuối cùng đã xong. Nghĩ tới cuộc chia tay sắp tới, tôi cảm thấy ốm yếu như thể có một mong ước thầm kín đã từng được ấp ủ sắp bị hoài thai. Lúc tôi đang nằm trên giường trong phòng khách sạn, là lúc tôi đã tự cảnh cáo đoàn làm phim sớm bị giải tán. Phim Đỗ Quyên Đỏ sẽ được hoàn thành. Giám sát ủy viên rồi sẽ đi mất. Chẳng còn gì nữa xảy ra với tôi. Nỗ lực của tôi sẽ bị phí hoài, như một làn sóng trên hồ kia vậy. Một nỗi buồn bất chợt như mưa rơi trong lòng tôi.
Tôi đang nằm dài trên chiếc giường khách sạn, ám ảnh bởi những ý nghĩ về Giám sát ủy viên thì người thiết kế trang phục bước vào. Chị là một phụ nữ vui vẻ khoảng 30 tuổi có bộ mặt Phật. Chị bảo tôi Xung Kích đã mời Giám sát ủy viên tới dự bữa cơm tối chia tay tại nhà hàng món ăn Nga ở gần hồ. Chị ngỏ ý rủ tôi đi thăm ngôi đền Phật vắng trong rặng núi phía đông của tỉnh. Đầu óc tôi tiếp tục phác họa cảnh Xung Kích và Giám sát ủy viên ngồi cùng nhau chuyện gẫu. Chị thiết kế trang phục bảo tôi ngôi đền đó nổi tiếng ứng nghiệm cầu ước. Tôi chẳng quan tâm tới cầu ước, nhưng tôi cần đi khỏi chiếc giường này.
Nhìn từ dưới chân núi lên, ngôi đền như ở lưng chừng mây. Một lối đi bậc thang bằng đá đục vào núi dẫn lên đền.
Lối đi hẹp, chỉ vừa một người, có cảm giác như bước đi trong một chiếc bao tay bằng đá. Chữ ghi trên bia tưởng niệm nói rằng phải mất bốn thế hệ những người đục đá mới hoàn thành các bậc thang này.
Những bà già nhỏ bé, móm hết răng, đem theo những túi thực phẩm leo lên. Các bà cúi gập người, mỗi bước leo lên lại va đầu vào bậc thang phía trên.
Khoảng ba giờ chiều, cuối cùng tôi và chị thiết kế trang phục cũng lên được cổng đền. Ngôi đền đầy những cây thường xuân dây leo quấn. Không khí lạnh giá và sực nức mùi hoa nhài. Khói tỏa ra từ một lư hương đồng đen khổng lồ quanh quẩn lượn lờ từng đống trên vai trên cổ các con hương đệ tử. Đi qua một hành làng dài có bàn thờ chạm trổ bằng gỗ đàn hương là một dãy tượng hài nhi bằng gỗ trông rất nguyên sơ, khoảng ba trăm cả nam lẫn nữ, sơn màu sặc sỡ ngồi dưới chân tượng Phật.
Một bà già đầu trọc, thân thể đầm đìa mồ hôi đang quỳ. Mặt bà phủ đầy bụi màu nâu do dập đầu vái lạy. Bà lấy ra một tượng hài nhi bằng gỗ màu sặc sỡ và chiếc bút bi, viết mấy chữ vào sau lưng pho tượng hài nhi, rồi đặt lên hàng tượng, cúi lạy tượng Phật không ngừng. Tiếng đập đầu của bà xuống nền đất lưu lại trong tai tôi khá lâu. Tôi chậm rãi lại gần pho tượng hài nhi của bà xem bà viết gì. Bà viết: Lạy thánh sinh thành, con đã xin Người một tượng hài nhi và người đã ban cho con một đứa con to lớn thật là tuyệt diệu. Giờ đây con đã làm một tượng hài nhi xinh đẹp khác để trả lại Người. Con không biết phải cảm ơn Người thế nào cho đủ. Đệ tử trung thành của người, mẹ của thằng con Đại Tiễn (mũi tên lớn) của Người.
Ngón tay tôi run lên lúc tôi châm hương. Lần đầu tiên tôi thấy chân thành cúi lậy tượng Phật. Tôi không biết cầu mong cái gì. Tôi ngẩng đầu nhìn tượng Phật. Tôi khẩn cầu Người hãy cho con biết con phải cầu mong điều gì. Trong khói hương tôi choáng người nghe thấy trái tim tôi mách bảo: Lạy Đức Phật, xin Người hãy cho con được mạnh mẽ, làm cho con kiên cường. Ngay lúc đó tôi nhận thấy sự yếu đuối của mình. Đó là sự yếu đuối trước sự xâm nhập của một người đàn ông đặc biệt. Tôi bỗng thấy hoang mang. Tôi nhìn quanh và cố tìm chị thiết kế trang phục, nhưng chị đã biến mất. Tôi vẫn nhìn quanh, chợt mắt tôi chạm phải mắt ông, mắt của Giám sát ủy viên. Ông lẫn trong đám đông, đôi mắt ông theo dõi tôi. Lúc mắt chúng tôi chập nhau, ông nhìn đi chỗ khác. Tôi chuyển đi chỗ khác. Những người đàn ông và những người đàn bà mang những pho tượng hài nhi vẫn ùn ùn đổ vào. Họ cúi lạy, mê đi, như thể không ai còn tồn tại. Tiếng khấn lễ ê a hòa lẫn theo tiếng xướng tụng của các thầy tu.
Đợt sóng người khác lại ùn ùn đổ vào. Số lượng hài nhi trên bàn thở tăng lên. Tiếng cầu nguyện của các con hương quỳ gối vang lên, ầm ầm như tiếng trống. Tôi bị dòng người xô đẩy tới đằng sau bàn thờ, ở đó có một bức tường có cả ngàn pho tượng Phật tiên tri. Những đám mây khảm sành sứ lấp đầy cảnh trí, dưới chân tượng tiên tri, trên bàn tay, xung quanh đầu. Một con nai vàng với dải lụa đào quanh cổ. Một chiếc thùng bện bằng rơm trong đựng những trái đào. Một bộ râu dài bạc chấm đất phất phơ trong gió. Những nụ cười khó hiểu. Một vương quốc ở đó ý thức bị biến hình. Tôi quay lại, lúc toàn thân như bị thu hút bởi ai đó đằng sau đang chăm chú nhìn tôi, người đó là Giám sát ủy viên.
Đầu óc tôi tan biến trong những đám mây. Tay tôi với về phía ông như thể hoàn toàn theo ý nó. Tôi bị cuốn theo. Nó bơi qua đám người trần tục và bất thình lình chạm vào và siết chặt bởi một bàn tay khác.
Không nhìn, tôi cũng biết là ông. Tôi nhìn lên những pho tượng Phật tiên tri, nghe tiếng tim tôi khóc òa lên vì sung sướng.
Lúc đám người đi qua, bàn tay ấy rời ra. Tôi nhìn quanh. Ông đứng cách tôi khoảng hơn một mét, như bị đóng đinh tại đó, đang nhìn tôi. Ông nhợt nhạt như người chết. Mọi vật đều nhòa đi trước mắt tôi, trừ đôi mắt rực sáng của ông. con nai với dải lụa đào bắt đầu chạy, những trái đào lủng lẳng trĩu xuống cành cây, các vị thánh tiên tri tiếp tục nụ cười tối nghĩa của mình.
Hai người mặc đồng phục cảnh vệ xuất hiện. Họ xô qua đám người đang hành lễ đến gần ông, họ nhìn quanh và nói với ông. Họ hỏi ông có hề gì không? Ông bực bội bắt tay họ và chỉ họ xuống núi. Những người này rất lễ độ nhưng không chịu bỏ đi. họ đứng đó, chốt lại. Ông ngửa mặt nhìn lên bầu trời. Tôi nhìn thấy một nỗi buồn cực kỳ trong đôi mắt long lanh của ông.
Chị thiết kế trang phục lại hiện ra, chị phàn nàn về sự chậm chạp của tôi. Chị bảo chị đã làm lễ cầu ước cho chị và giờ đây chị cảm thấy dễ chịu hơn nhiều. Chị rủ tôi xuống một hang động tối có tên là động Rồng Vàng. Nghe nói hàng triệu năm trước đây, một con rồng chết ở đó và đường hầm hẹp lối vào chính là vỏ ruột của nó.
Hang động chen chúc những người, người nào cũng tay cầm hoa nhài, đàn bà thì đeo hoa nhài quanh cổ và quấn lên đầu. Tôi chợt nhận ra Giám sát ủy viên đang đi theo tôi. Và hai người cảnh vệ cũng đi theo ông.
Chị thiết kế trang phục reo lên khi nhìn thấy đám đông. Kỳ chưa! Chị nói vậy và hỏi mọi người hái hoa nhài ở đâu? Chị chen vai xô đẩy mọi người về phía luồng sáng ở lối ra cách mấy mét. Chị bảo phải đi hái vội hoa nhài nếu không hết mất. Lối đi hẹp đến nỗi những người không quen thân quen tắc nghẹn nút chặt lấy nhau. Mùi mồ hôi chua nồng hòa lãn mùi hoa nhài. Tôi bước về phía ông. Tôi hi vọng ông sẽ cầm lấy tay tôi. Tôi mong quá chừng. Tôi chờ đợi, mùi hoa nhài càng nức hương hơn. Ông len vào đám người. Hai người kia biến mất. Ông đã tới gần tôi. Hơi thở chúng tôi tiếp xúc với nhau. Tôi chìa tay ra cho ông. Ông không phản ứng lại. Ông không nắm tay tôi. Những cánh hoa nhài tơi tả phủ khắp người tôi.
*
* *
Tôi trách mắng mình, sự khờ dại của mình. Nhưng sự khờ dại của tôi lại quá mạnh mẽ. Tôi bị nó chế ngự, bị nó điều khiển. Tuy vậy, đó là ý nguyện của tôi. Tôi chủ định không chạm cốc với Giám sát ủy viên tại bữa tiệc liên hoan cuối cùng tổ chức trên một chiếc thuyền lớn chạm rồng và phượng. Tôi chạm với tất cả những người khác. Cả với Xô Viết Hồng và Xung Kích. Vĩnh biệt và hãy cẩn thận, môi tôi hé ra và khép lại như một cái máy. Tôi tự nhủ rằng chỉ trong vòng một ngày là mọi thứ sẽ trôi qua mãi mãi, thế là ngưng hy vọng và chừa cái thói ấy đi. Tôi uống cùng mọi người trong đoàn.
Xung Kích đã say. Cô bắt đầu hát một bài hát trẻ con. Cô hát bài "Nhổ củ cải, nhổ củ cải" rồi bắt đầu cười bò lăn trên sàn thuyền. Lúc đứng lên, cô nôn mửa. Xô Viết Hồng tới dìu Xung Kích vào phòng bà.
Giám sát ủy viên xử sự như thể bàn tay chúng tôi chưa hề tiếp xúc nhau bao giờ. Ông mỉm cười với các thành viên trong đoàn. Ông ngụy trang giỏi lắm. Ông cởi khuy chiếc áo khoác màu lam kiểu Mao, bên trong ông mặc chiếc áo sơ mi trắng. Những ngón tay dài và thon cầm một cốc rượu. Hai má ông đỏ hồng làm cho nước da giống như da một thiếu phụ. Khi trưởng ban ánh sáng của đoàn, Đại Tài thách ông uống thi, ông nhận lời.
Mọi người trong đoàn reo lên, xúm lại bàn theo dõi. Đại Tài là một người đàn ông to lớn, khỏe mạnh khoảng năm mươi tuổi chưa vợ và luôn luôn ngưỡng mộ Giám sát ủy viên. Ông ta ca ngợi Giám sát ủy viên là người đẹp trai nhất ông chưa hề gặp bao giờ và bảo sẽ làm bất cứ điều gì để được gắn bó với Giám sát ủy viên. Mọi người đã cảnh báo Giám sát ủy viên chớ nên gắn bó với Đại Tài vì ông ta có nhiều trò kỳ quặc. Ông luôn luôn kiếm cớ làm phiền những người đàn ông trông giống đàn bà.
Giám sát ủy viên rót đầy một cốc rượu gạo uống hết một hơi, Đại Tài cũng vậy. Cốc của họ lại được rót đầy trước mặt mọi người. Tôi nấp ở một góc mà ánh đèn không chiếu tới, cảm thấy đầu óc mình đang cứng lại. Đại Tài là một tay uống cừ. Mặt Giám sát ủy viên sau ba lần chạm cốc, trắng nhợt như mặt con búp bê giấy bồi của Nhật. Mọi người trong đoàn háo hức đợi kết quả cuộc đua. Họ lặng người đi khi Giám sát ủy viên và Đại Tài cạn cốc thứ tư.
Đại tài đề nghị họ ra khoang thuyền câu cá.
Chị thiết kế trang phục vừa cười vừa đi mượn đồ câu của người lái thuyền. Đại Tài kéo dài hai chiếc cần câu và đưa một cái cho Giám sát ủy viên. Lảo đảo, Giám sát ủy viên lấy một mẩu trong đĩa thức ăn của mình mắc vào lưỡi câu. Họ ném lưỡi câu xuống nước. Con thuyền êm ả lướt đi.
Từ xa có tiếng ngỗng trời. Chị thiết kế trang phục nói:
- Đang là mùa giao hoan. Loài ngỗng trời thích giao hoan dưới nước và luôn luôn về đêm. Ngỗng đực có bộ lông rất đẹp màu sặc sỡ, còn ngỗng cái bình thường như vịt. Giao hoan xong chúng thường vuốt rỉa lông cổ cho nhau.
Rồi chị bảo:
- Thật tởm lợm kinh khủng.
Đại Tài ngả lưng vào ghế tựa, mặt căng phồng lên, đôi mắt hình như quá nhỏ, nhỏ hơn cả mắt của một con thỏ béo. Ông ta đặt cốc của mĩnh xuống quờ tay về phía khuôn mặt của Giám sát ủy viên. Ông ta cười để lộ chiếc răng bịt bạc của mình. Ông ta bảo Giám sát ủy viên còn đẹp hơn cả phụ nữ. Ông ta hỏi:
- Tại sao ông lại là đàn ông? Đáng lẽ ông không nên là đàn ông, ông làm mất đi vẻ đẹp của ông đi khi ông mặc như một người đàn ông.
Giám sát ủy viên đề nghị lại rót đầy - Cạn! Cạn! Mọi người trong đoàn cổ vũ. Sau cốc thứ năm Đại Tài bắt đầu quờ quạng hai tay và chổng vó lên trời. Giám sát ủy viên bảo có một con cá lớn bị mắc câu. Ông ta nghe thấy một tiếng động và tin chắc phải có một con cá lớn bị mắc câu. Đại Tài bước một cách khó khăn về phía cần câu. Trong lúc giật cá lên ông ta tòm xuống nước. Chị thiết kế trang phục lấy một chiếc lưới to và những người cùng đoàn giúp kéo cả người lẫn cá lên khỏi mặt nước.
Giám sát ủy viên nhìn xung quanh. Ông bắt được tôi đang theo dõi ông. Ông bước lại phĩa tôi. Tôi cảm thấy mình lảo đảo muốn nôn. Tôi ngửi thấy mùi hoa nhài và nhớ tới cái buổi chiều ở động Rồng Vàng. Tôi lại chỗ chị thiết kế trang phục và giúp kéo Đại Tài lên thuyền. Đại Tài vẫn nằm lịm như chết mặc lôi lên kéo xuống làm hô hấp. Nước trong mồm ộc ra, mọi người cười lăn lóc. Đôi mắt long lanh kia như đóng chặt vào tôi. Tôi gân mặt lên để cười với mọi người khác.
Sáng hôm sau, xe bus đã sẵn sàng trở về Thượng Hải thì Giám sát ủy viên bước tới. Tôi cúi đầu giả bộ kiểm tra lại những ghi chép của tôi. Ông đến gần tôi rồi ngồi xuống sau tôi. Ông hỏi tổng số lần quay ở địa điểm này. Tôi không đáp lại. Tôi biết ông không thực sự muốn biết các con số. Chúng tôi ngồi im lặng. Xe bus nổ máy. Mọi người trong đoàn hát bài hát về một kẻ lãng du. Xung Kích gửi mỗi người một tấm thiệp chia tay. Cô tự cắt giấy làm lấy cùng vơin dải lụa hồng.
Chúng tôi đến xưởng phim Thượng Hải lúc chiều. Xe bus đỗ trước cổng xưởng phim. Giám sát ủy viên đứng dậy bắt tay hết người này đến người khác trong đoàn. Ông chúc mọi người khỏe mạnh và cuộc sống tốt đẹp. Mọi người chúc ông chuyến đi an toàn về Bắc Kinh. Khi ông chìa tay cho tôi, tôi không tự cho tôi một cơ may, tôi không chịu nổi sự thân thiết này. Tôi để mặc tay ông lơ lửng, đứng dậy và đi ra khỏi xe.
Tôi nhanh chóng lôi xe đạp ra khỏi khu để xe. Săm sau bị bẹp. Tôi quyết định mặc nó cứ lên xe đi. Tôi đạp xe về phía cổng. Bánh xe lăn qua những chiếc lá ngô đồng khô kêu lạo xạo. Có một cái gì đấy kéo tôi lại đằng sau.
- Săm xe của cô bị bẹp rồi.
Tiếng nói của ông.
- Chẳng sao cả.
Tôi nói mà không ngoảnh đầu lại. Ông không chịu để tôi đạp xe đi. Tôi quay lại. Ông cố gắng mỉm cười. Ông đề nghị:
- Nói lời tạm biệt tử tế với nhau đi.
Tôi nhìn đi chỗ khác, ông bảo:
- Mọi người đang nhìn chúng ta đấy.
Tôi bảo tôi biết họ là ai.
Ông nói:
- Những con lợn dơ dáy, dâm đãng.
Tôi đang đau khổ, tôi không tự chủ nổi bản thân mình. Tôi lại đạp bàn đạp.
Ông thả xe cho tôi đi và bảo:
- Tôi muốn tối nay gặp cô ở công viên Hòa Bình lúc bảy giờ rưỡi.
*
* *
Tôi ngồi bên cửa sổ. Ý nghĩ ngổn ngang. Tôi không nghe thấy tiếng mẹ tôi gọi ăn cơm tối. Tôi chẳng nghe thấy gì hết ngoài tiếng lết bò của những ý nghĩ trong tôi. Tôi lại bàn viết nhanh chóng lấy ra chiếc bút và quyển sổ tay. Tôi xé một mẩu giấy từ quyển sổ tay. Tôi không thể viết nổi những gì tôi muốn viết. Mẹ tôi tới. Bà nắm hai bàn tay tôi. Mẹ tôi bảo người tôi nóng quá và bảo tôi cởi bớt áo lót trong ra. Tôi nhìn mẹ tôi và bất chợt thấy sao tôi giống mẹ tôi đến thế. Tôi đã thừa hưởng tính ương ngạnh của bà. Việc tôi phải sống cho bản thân mình đã ở trong huyết quản của tôi. Ngay cả nếu đó chỉ là một giấc mộng, cứ để cho nó là giấc mộng.
Công viên Hòa Bình gần đài thiêu xác Long Thị. Đó là một công viên ít người lui tới. Hầu hết những người tới đây đều là những người đang sầu não, những thân nhân của người chết. Tôi cảm thấy an tâm trong bóng tối. Ra khỏi xe bus tôi nhìn quanh. Mùi hương phả khắp nơi từ một nghĩa trang gần đấy. Tôi kiểm tra xem có bị theo dõi không. Tôi trả năm xu vé vào cổng và đi vào công viên.
Một sự yên tĩnh kỳ lạ. Cây và lá dày dặc như những bức tường. Tôi thơ thẩn giữa các lùm cây, mắt vẫn hướng ra lối cổng vào. Tám giờ tôi nhìn thấy anh. Anh đến với tôi từ phía sau và mặc đồ đen. Chúng tôi đi khuất vào những bóng cây, ở đó ánh đèn chỉ còn như những mắt ma. Chúng tôi dừng lại, bên một gốc cây to, mặt nhìn mặt nhau. Anh bảo anh đến đây từ lúc bảy giờ. Anh rất mừng vì tôi đã tới. Tôi bảo tôi cũng rất mừng. Chúng tôi cạn lời để nói. Chúng tôi dạo bước về phía những lùm cây rậm rạp. Tôi nghe thấy cả tiếng tim mình đập.
- Anh gói ghém hành lý rồi chứ?
- Xong cả rồi - Anh trả lời. Giọng anh bất bình thường.
- Mấy giờ tàu chạy?
- Bốn giờ sáng.
Tôi nói:
- Thế à?
- Thế đấy.
Tôi bảo:
- Chắc cuộc sống ở Bắc Kinh của anh sôi động lắm.
Tôi không hiểu tại sao tôi lại nói thế.
- Sôi động, đúng thế, và đó là những ý đồ sát nhân giấu sau những nụ cười duyên dáng - Anh lắc đầu đi chậm lại và bảo:
- Em không hiểu được cái phần đời đó của anh đâu. Không ai cả.
Tôi hỏi:
- Ngay cả vợ anh cũng không?
Anh nói:
- Ồ, vợ anh, vợ anh là một con người rất đáng yêu. Nhưng cô ấy sẽ không còn đáng yêu với anh nữa nếu cô hiểu rõ sự khác biệt giữa cái tôi công vụ và cái tôi riêng tư của anh, bản chất những khát vọng và những tham vọng của anh. Dẫu vậy anh vẫn muốn em hiểu anh. Anh nắm lấy hai bàn tay tôi và bảo: - Anh nghĩ em sẽ hiểu.
Anh chằm nhìn tôi. Tôi không thể nhìn thấy đôi mắt anh, tôi chỉ thấy cái bóng của đầu anh. Tôi đối mặt với ánh đèn, còn anh khuất trong bóng tối.
- Nhìn vào anh đi.
Anh vòng hai tay ôm tôi và xoay người tôi về phía anh quay về phía ánh đèn, còn tôi trong bóng tối. Tôi nhìn anh một cách táo tợn vì tôi biết anh không thể trông rõ mặt tôi. Tôi nhìn anh chăm chú. Tôi nhìn vào những đường viền khuôn mặt anh. Nó già đi, từng giây từng giây một. Anh thấm đượm nỗi buồn, vẻ mặt anh sút kém. Anh nói:
- Anh là một người cô đơn. Anh cứ nghĩ anh vốn quen như thế, nhưng không phải, em có thấy thế không?
Hai cánh tay tôi ôm vòng lấy anh. Tôi cảm thấy như da thịt Nghiêm khi tôi cảm nhận anh. Tôi ôm chặt lấy anh và bảo:
- Em sẵn sàng phục vụ anh.
Anh run rẩy như một cây non trong giông tố. Anh ôm hôn tôi, anh nói một cách dịu dàng.
- Hãy cho anh điều đó, cho anh được có em.
Đôi môi anh thật dịu ngọt. Dịu ngọt như thịt quả vải thiều. Trái tim tôi đang uống nước ép sánh đậm thứ thịt vải thiều đó.
- Em có muốn biết tên anh không?
- Không, em không muốn biết tên anh bởi chúng ta không còn kế hoạch gặp lại nhau nữa.
Anh làm ướt má tôi. trong vòng tay siết chặt của anh, tôi thấy một cơn khát của tôi. Chúng tôi đứng dưới bóng cây dạ hương rậm rạp, man mác mùi hương dịu ngọt. Có tiếng động nổi lên ở khoảng cách khá xa. Một toán người cầm đèn pin lại gần phía chúng tôi. họ là những người cảnh vệ trong đội tuần tra kiểm soát tội phạm của thành phố. Chúng tôi tách nhau ra và rút vào bóng tối. Tôi tựa người vào một thân cây khi vệt đèn quét qua. Tôi bám theo những chuyển động của vệt sáng ánh đèn, ngạc nhiên thấy những bóng người trong các bụi rậm. Không phải ít mà nhiều người. Những cái đầu gắn vào nhau thì thào trong bóng tối.
Giám sát ủy viên và tôi dạo quanh công viên như kẻ tội phạm bị truy nã. Sau khi đội tuần tra đi qua, chúng tôi đi tới sau chiếc bảng cáo thị của công viên. Trên bảng đầy những tấm hình tội phạm, trộm cắp, nam nữ bị bắt vì những hành động không chung thủy. Bên những tấm hình đó là những bài phê phán trên công luận.
Anh bước sau tôi và giữ khoảng cách chừng ba mét. Chúng tôi cố tìm một chỗ để ngồi. Nhưng tất cả những tấm ghế tựa trong khu đất rậm như rừng, cạnh những bụi cây, trong bóng tối, ở đó, những mắt ma cũng chẳng phát hiện ra một chút ánh sáng lờ mờ, những chiếc ghế đều đã bị các đôi chiếm chỗ. Một ghế ba đôi quay mặt vào nhau. Không ai làm phiền ai. Tất cả đều bận nghĩ tới công việc đang ngùn ngụt cháy trong lòng, thầm thì, mơn man, ve vuốt.
Cuối cùng chúng tôi tìm được một nơi yên tĩnh phía sau nhà nghỉ công cộng. Chúng tôi bò vào những bụi cây và nằm ngả lưng trên cỏ. Bóng tối vẫy gọi tôi. Tôi yêu cầu anh hát cho nghe một đoạn của vở kinh kịch được ưa thích. Anh hát khẽ vào tai tôi:
- Đứng bên bờ rào
Người đàn bà mảnh dẻ hơn cả bông hoa tàn héo
Cô dệt tình yêu vào một xưởng may
Chiếc khăn cô may, người xa lạ quàng
Cô là bà già lúc tình yêu của cô còn trẻ.
Bất ngờ anh linh cảm thấy tôi có một người yêu. Anh hỏi liệu tôi có thể kể qua cho anh về người đó không? Tôi ngồi phắt dậy. Tôi điếng người. Đối mặt với sự khó chịu của tôi, anh lựa lời thì thào: "Thôi mà, có sao đâu". Anh bảo tôi: Sự ngấu chín rất quan trọng đối với anh, bất cứ điều gì tôi thú nhận cũng chẳng hề làm thay đổi được cung cách anh gặp tôi bởi vì anh đã sôi lên thèm khát tôi. Anh thèm được nếm cơn đói dục tình của tôi.
Anh đợi câu trả lời của tôi. Anh không biết anh đã nạp đạn vào súng của tôi. Tôi ngửi mùi thuốc súng trước khi tôi kịp bóp cò. Tôi do dự rồi bảo anh rằng tôi đã từng có chuyện nhưng đó không phải là với một người đàn ông.
Một chuỗi dài im lặng. Dần dần, tôi có thể cảm thấy anh nguôi đi cơn choáng váng.
- Đó là sự lựa chọn của em ư? - Giọng anh có vẻ chì chiết.
Tôi bảo:
- Đúng và không. Nhưng cũng sẽ chẳng có một chút nào khác nhau nếu người ấy là đàn ông.
Anh hỏi:
- Cô ta ở đâu?
- Ở nông trường Lửa Đỏ. Bây giờ em cũng không biết chính xác ở đâu. em sợ mắc nợ với chị ấy cả cuộc đời em.
- Đến thế kia ư?
Tôi hỏi liệu tôi có cần phải thú nhận toàn bộ câu chuyện hay không. Anh bảo tôi không cần phải thế. Tôi bảo:
- Em không ngại gì đâu mà.
Anh bảo anh vẫn luôn muốn nghe, nhưng anh thích được nghe câu chuyện này vào một dịp khác. Tôi bảo tôi đánh giá cao sự thức thời của anh. Anh nói:
- Còn quá sớm để đánh giá bất cứ điều gì. Trà ngon nhất là trà pha nước thứ hai.
Cơn đói cồn cào dâng lên thành cơn sốt. Những bàn tay dẫu bị ngăn cấm luồn vào trong áo, vẫn đo được cơn hứng tình của cơ thể bốc nóng. Da thịt như phát nhiệt. Khoái lạc lan tỏa khắp da thịt chúng tôi và làm cho tâm hồn chúng tôi ca hát.
Tôi yêy cầu anh kể cho tôi nghe về Bắc Kinh, về cuộc đời của anh. Tôi hỏi liệu có thể gặp lại anh không. Anh bảo, như vậy sẽ rất liều lĩnh.
- Anh không muốn em bị hại bởi tại anh. Nhiều người đã gặp tai họa bởi anh rồi. Nó có thể đáng giá cả cuộc đời khi...
Anh dừng lại, giơ tay sờ vào mặt tôi.
- Cô bạn nhỏ ạ, - Anh tiếp tục - Anh sợ những câu hỏi của em.
Tôi ôm anh và bảo:
- Em sẽ làm bất cứ điều gì anh muốn em làm mà.
Anh nói:
- Vậy hãy làm một giấc mơ ngọt ngào cho đêm nay.
Tôi hỏi:
- Tại sao không cho ngày mai?
- Không, ngay đêm nay thôi - Anh khăng khăng - Bởi vì khi ngày rạng em sẽ không hiểu anh nữa. Sẽ không là đêm nay nữa. Đêm nay không bao giờ tồn tại nữa.
Anh bảo nó cũng giống như con thiêu thân, cố lao vào lưới tóc của bóng đèn, tôi chỉ tổ bị thiêu cháy nếu tôi cứ khăng khăng tiếp xúc với anh. Anh bảo, mọi ý đồ tiếp xúc với anh đều phải đặt ra ngoài câu hỏi.
- Bắc Kinh là thành phố vuông, rất vuông, bởi vì mặt trời mọc ở đó, nó không thể cho bất cứ điều gì không bị phanh phui.
Tôi nhìn anh. Tôi biết anh nói sự thật. Nhưng tuy vậy, trong ý thức tôi lại không hoàn toàn tin anh. Anh là ai? Hành tung bí mật của anh gây ra mâu thuẫn trong lòng tôi. Tôi siết chặt anh mà vẫn tưởng anh không có thực. Tôi cọ mặt tôi vào gáy anh, vào chiêc cổ thon dài dáng đàn bà tuyệt đẹp. Anh vẫn còn mang theo mùi hoa nhài.
Anh yêu cầu tôi hãy ngừng lại và nghe ngóng cẩn thận. Anh bảo tôi có ai đó đang náu mình trong bụi rậm theo dõi chúng tôi.
- Ai, ai... có... thể ở đây? - Nỗi sợ làm tôi líu lưỡi.
Giám sát ủy viên nói anh cũng không biết nữa. Vẫn ôm tôi anh tiếp tục, anh hy vọng đó không phải là một cớm ngầm.
- Đừng đánh động hắn.
Anh xoay người tôi đi một góc để tôi có thể nom rõ cử động của bóng người kia. Lúc chúng tôi từ từ xoay người, cái đầu trong bụi rậm khom lưng lại. Hắn di chuyển về phía chúng tôi. Chúng tôi sẽ phải làm gì đây?
- Hắn là ai được nhỉ? - Tôi hỏi.
- Em có nghe nói về những người đàn ông và những người đàn bà đơn độc, những kẻ thủ dâm chưa?
Anh ôm chặt tôi và bắt đầu mơn man và vuốt ve tôi. Anh tiếp tục:
- Anh đã được nghe những báo cáo không phải một lần mà là nhiều lần.
Giờ anh đang cuốn tôi vào một cơn hoan lạc kinh hoàng. Giọng nói anh bên tai làm tôi rực người lên.
- Anh tin chắc hắn là một kẻ đơn độc. Mà không, khoan đã, anh trông thấy hai người. Một người khác nấp sau cây thanh tùng. Anh cam đoan phải có nhiều hơn nữa đang theo dõi ở những chỗ khác. Phải rồi, anh thấy tên thứ ba, bây giờ là tên thứ tư. Em xem cùng anh kìa. Đừng sợ, bởi họ cũng sợ như chúng ta thôi. em hãy nhìn sau cây bạc hà mà xem và kia nữa, sau những cây dạ hương. Anh thấy cả tiếng rên thầm lặng của họ, cả thân trước và thân sau họ phơi trần ra như những con vật trong mùa hoan lạc, nài xin chung đụng và xâm nhập cơ thể nhau. Anh thấy cả ngọn đồi thanh xuân phủ đầy hoa đỗ quyên đỏ thắm như màu máu. Hoa đỗ quyên vẫn cứ nở, xâm chiếm núi non và cả hành tinh. Mặt đất bị cắt gặm và nó rên lên than thở một cách vô nghĩa trong cơn hoan lạc. Em có nghe thấy tiếng đó không? tình yêu say đắm họ đã từng có với người lái tàu vĩ đại bị phản bội. Ôi, một cảnh tượng lớn lao! Anh ước gì Chủ tịch vĩ đại thấy được cảnh đó. Ông sẽ bị choáng váng nhưng bất lực... Ồ, bây giờ thì anh hiểu, đây là nơi mà người đàn ông và người đàn bà đơn lẻ hội tụ mỗi đêm để nếm trải cái tinh túy của hí trường. Họ gặp gỡ những nam thần, nữ thánh của họ ở đây. Họ mang theo linh hồn của người chết mà xác thịt của họ vừa bị thiêu cháy. Họ thủ dâm và phọt bắn dục tình của họ ra với một tội hình phạm. Bình tĩnh nào, cô bạn nhỏ ạ, em hãy nhìn cái ống khói khổng lồ của đài thiêu xác Long Thị, hãy nhìn làn khói đỏ nó gửi lên thiên đường, hãy nhìn nó tỏa ra, bốc cao thế nào. Em không được nhắm mắt lại, em phải chứng nghiệm, em phải học cách đánh giá vẻ đẹp mà tạo hóa ban cho. Em hãy chứng nghiệm cùng em, hãy cảm nhận anh trong em, cảm nhận sự kích thích còn xa mới được tràn trề. Những kẻ thủ dâm đang chuyển động cùng chúng ta. Họ biết nếu bị bắt họ sẽ bị xử bắn - chúng ta cũng vậy. Họ coi lúc này là màn trình diễn cuối cùng - chúng ta cũng vậy. Cơn hoảng sợ làm ngọt ngào tâm thức. Chúng ta càng đến gần với cái chết chừng nào càng gần thiên đường chừng ấy. em có cảm giác như vậy không?
Tôi van xin anh rời khỏi chỗ ấy. Rời khỏi khu rừng của những kẻ thủ dâm. Anh cõng tôi trên vai, tôi như không còn trọng lượng, rời khỏi chỗ đó, tìm lối riêng của chúng tôi lọt vào đêm mượt như nhung, gai góc các bụi rậm làm rách toạc áo quần tôi, cào xước chân tay tôi, để lại những vết xước trên da thịt. Những bóng người còng lưng. Những bụi rậm run lên trong một nhịp điệu đậm đà. Những kẻ thủ dâm nhấp nhô, nhô lên, hạ xuống một cách hoành tráng và lúc chúng tôi đi qua tôi nghe tiếng họ rú lên, tiếng nọ tiếp tiếng kia. Tôi ngã quỵ nửa mơ nửa tỉnh, đê mê.
Tôi nhìn lại phía sau khi bước chân khỏi công viên Hòa Bình - Tôi nhận thấy đèn pin của đội tuần tra tìm kiếm trong các bụi rậm. Họ hô những khẩu hiệu như lời cảnh cáo: "Cảnh giác với những hoạt động phản động!", "Chúng ta hãy đoàn kết để tống khứ những ảnh hưởng tư sản!". Công viên lại chìm vào những âm thanh của cõi chết.
Phần G
Tôi đến bến tàu vào lúc hai giờ sáng. Người đông như một tổ ong. Tôi quay sang lối bên và chen vào làn đường tàu tốc hành Bắc Kinh. Tôi nhìn hết toa nọ đến toa kia rồi thấy anh ở toa số 24. Giám sát ủy viên đứng giữa hai con người quen thuộc mặc đồng phục cảnh vệ. Anh không ngừng nhìn ra ngoài cửa sổ. Tôi lại gần con tàu. Nhưng tôi không vẫy tay như mọi người khác. Rồi anh trông thấy tôi, mặc dầu mặt anh vẫn không để lộ biểu hiện nào. Anh không làm một cử động nào để nói lời tạm biệt với tôi. Anh không thể, anh quá quan trọng. Chúng tôi chăm chăm nhìn nhau. Rồi tàu chuyển bánh. Hai người kia đặt một chiếc áo ăn màu trắng có thêu trước mặt anh. Một nữ nhân viên phục vụ mang tới một ca trà mới pha. Tôi cố mỉm cười với anh. Anh cũng cố mỉm cười trở lại, nhưng một trong hai người cảnh vệ đã đứng lên và kéo rèm cửa xuống.
Bộ phim hầu như đã hoàn thành bất ngờ bị đình chỉ. Nghe nói đồng chí Giang Thanh có những vấn đề với việc phân vai. Chúng tôi được Ban Văn hóa Quốc gia gửi cho hàng đống tài liệu để đọc về đường lối của Đảng về văn nghệ. Chúng tôi đến xưởng phim lúc tám giờ sáng, qua tài liệu đó tự đối chiếu kiểm tra bản thân, phát hiện quan điểm sai lầm của người khác và đem ra phê phán. Các cuộc họp như thế kéo dài đến năm giờ chiều. Một điếu thuốc lá, một tách trà, một cuộc chiến môi răng đã trở thành kiểu sống mới của quốc gia.
Thêm vào việc lau chùi, tôi được lệnh rót đầy những phích nước sôi ở cơ quan, sao cho những băng ghi âm lời thoại của từng người và trao những băng ấy cho Đảng bộ xưởng phim. Tôi mới chỉ phải làm thư ký trường quay được vài tháng nhưng sự trống rỗng trong tôi đã trở thành không thể chịu đựng nổi. Tôi cảm thấy như một khối u mỗi ngày một to dần. Sau mỗi ngày trôi qua, đêm đêm nằm ngủ trên giường, tôi thường cảm thấy khối u đó lan rộng ra.
Tôi chẳng hề nói gì về Giám sát ủy viên, nhưng đi tới bất kỳ chỗ nào trong xưởng phim, tôi đều thấy bóng hình anh và nghe thấy giọng nói của anh. Cây ngô đồng trao lại linh hồn anh. Kỷ niệm về cái đêm hôm anh ra đi tối tối lại bám diết lấy tôi. Đơn côi trong sự trống rỗng, thân thể tôi nằm dài hy vọng tỏng một cánh đồng thèm khát, như một con chim bị ghim chặt đôi cánh.
Tôi nhớ Nghiêm, dẫu chị chẳng bao giờ trả lời những bức thư của tôi. Chúng tôi chẳng bao giờ nói về chuyện riêng của chúng tôi. Chúng tôi chẳng bao giờ dám thừa nhận bản thân với nhau rằng đó chính là tình yêu mà chúng tôi đã từng chia sẻ với nhau. Thay vì việc đó, chúng tôi chia sẻ sự ngượng ngùng và tội lỗi. Chúng tôi trao cho nhau nỗi hổ nhục xấu xa. Tôi chẳng bao giờ nghĩ chị thuộc về tôi, cho tới lúc tôi thây Báo chung đụng với chị. Chỉ lúc ấy tôi mới nhận ra nỗi nhục của mình. Bởi chỉ đến lúc ấy tôi mới mong được yêu đến vô cùng.
Nghiêm làm chuyện đó như thể chị đã ruồng rẫy tôi. Nó giống như những gì chúng tôi đã làm với những mầm mạ non vào đầu mùa xuân, bứt những bó rễ giao nhau, xé tách chúng ra để đảm bảo sự trưởng thành của mỗi cá thể trong tương lai. Hầu hết những mầm mạ đều sống còn, những một vài bị chết trong quá trình tiến triển. Khi tôi bóc tách những bó rễ ấy bằng chính đôi bàn tay tôi, tôi lắng nghe tiếng nước mắt rơi và không hiểu những chiếc rễ ấy có cảm thấy đau đớn không. Nghiêm không bao giờ lắng nghe điều đó. Chị làm những gì chị cho là cần thiết chẳng một chút cau mày. Chị tàn nhẫn. Chị phải là chính bản thân chị. Chị quăng tôi đi để cứu tôi. Chị gửi tôi đi xa để có được tôi nhớ nhung chị. Và tôi đã nhớ nhung. Nghiêm đã trở thành một phần của đời tôi. Tôi biết điều đó khi tôi chung đụng với Giám sát ủy viên. Quan hệ của tôi với Giám sát ủy viên dẫu nó xảy ra hoàn toàn bất ngờ, vẫn lô gích, nó vẫn nằm trong vương quốc mong chờ. Sự khác biệt là ở chỗ, hơi lạ lùng, tôi nhận thức được rõ từng bước tôi dịch chuyển lại với Giám sát ủy viên. Nếu việc tôi chia sẻ với Nghiêm là tình yêu thì việc tôi chia sẻ với Giám sát ủy viên lại là tham vọng, tham vọng vượt lên chính bản thân mình, thời đại mình, để vượt lên trên trí não ươn thiu của chúng tôi.
Giám sát ủy viên bỏ đi không một lời hứa hẹn. Nhưng lòng háo hức để vượt trội làm cho tôi chẳng ham muốn một cái gì ngoài sự bất khả. Tôi không thoát nổi trả giá cho việc đó. Tôi đã trở thành mẹ tôi. Giống như mẹ tôi, tôi đã sống trong ước mơ về một thế giới tôi hằng tin tưởng. Tôi nóng lòng mong Giám sát ủy viên quay trở lại. Tôi nóng lòng mong giờ phút anh có mặt. Sự nóng lòng vô tận, lẻ loi, cay đắng, mù mịt, tuy vậy rất mực mãnh liệt.
Xung Kích trở nên rất ốm yếu. Nghe nói những lời bình luận của đồng chí Giang Thanh về việc phân vai là một mối đe dọa với tương lai của cô. Đồng chí Giang Thanh kiểm tra bản quay thô và bình luận: "Tất cả những gì không phải là vàng đều lấp lánh", ý bà nói chẳng thấy tài năng thực thụ nào trong những đoạn trích này. Câu nói được in trên một tài liệu làm đầu đề chữ đỏ, được đọc trong các cuộc họp ở xưởng phim. Xung Kích tới cầu xin Thanh Vũ và Xô Viết Hồng giúp đỡ, nước mắt ròng ròng. Nhưng họ không nói gì, không một lời. Bác bảo vệ Nhất Thốn bảo tôi:
- Có người muốn nói chuyện với cô.
Thanh Vũ và Xô Viết Hồng đang kiểm tra lại lý lịch với Bắc Kinh để khẳng định tin đó.
Tên ai? Ai được gọi? Tôi nghe rõ từng lời ông nói những vẫn cứ hỏi, tim đập loạn xạ. Phải mất tới một lúc, tôi như bị điếc đặc như thể hàng tràng pháo nổ bên tai tôi. Buổi chiều, tôi được gọi đến văn phòng của các thủ trưởng xưởng phim. Ngồi trước chiếc bàn bằng gỗ khổng lồ, tôi được Thanh Vũ cho biết, tôi đã được cấp trên ở Bắc Kinh lựa chọn thực hiện một nhiệm vụ quan trọng, quay thử vai Đỗ Quyên Đỏ. Xô Viết Hồng ngồi gần Thanh Vũ, đôi mắt đầy lòng đố kỵ, bà hỏi:
- Cô quen ai đó ở Bắc Kinh hả? - Giọng bà đầy vẻ nghi ngờ.
Tôi vừa lắc đầu xong bà đã hỏi:
- Cô phải nói sự thực, không gì cả, mà sự thực thôi.
Tôi đáp:
- Đảng cần là trên hết, và em có thể vẫn làm thư ký dựng phim, nếu Đảng cần em như vậy.
- Đạo đức giả - Xô Viết Hồng quát vào mặt tôi.
Lạ thay, Xô Viết Hồng làm như vậy tôi lại khoái. Tôi nhẹ nhàng bảo:
- Tại sao em lại phải là một kẻ đạo đức giả nhỉ?
Xô Viết Hồng nói một cách kiên quyết với Thanh Vũ:
- Không, chúng ta không thể cho cô ta đi! Chúng ta phải có trách nhiệm với cấp trên. Linh tính mách bảo tôi, cô ta đã sa đọa một cách nghiêm trọng, như một hòn đá trong đống phân - nặng mùi và cứng cổ. Phải có một người đàn ông, một loại người tình nào đó đứng sau bức màn! Cần thiết phải gia cường con đê trước khi nước lũ!
Thanh Vũ bác ý kiến của Xô Viết Hồng:
- Cô gái này không bị nhiễm khuẩn gì, chúng ta đã để bác sĩ kiểm tra cô ta, nhớ chứ? Tôi không nghĩ cô ta có một người tình ma mãnh nào đó đứng sau bức màn. Cô ta là một mảnh đất nguyên hoang. Cô ta là một cục cứt táo nhỏ, tôi đồng ý, nhưng có thể, mà ai biết được, chính đó lại là điều cấp trên thích cô ta. Chủ tịch của chúng ta thường luôn ca ngợi tinh thần nổi loạn. Cấp trên thường luôn nói họ thích lũ trẻ ranh mang trong mình phong cách nổi dậy. Ai mà biết được?
Xô Viết Hồng hét vào mặt Thanh Vũ:
- Đồng chí không muốn điều tra về cô ta chẳng qua vì ngại liên lụy, đồng chí vô trách nhiệm với Đảng. Đồng chí không có lấy nổi một nguyên tắc ư?
Thanh Vũ ngồi xuống chiếc ghế dựa của mình chậm dãi nói:
- "Luôn nói vâng với Đảng" là nguyên tắc của tôi.
Tôi không biết mình được mang đi đâu, tôi chỉ biết tôi đang ở Bắc Kinh.
Tôi đã được mang đi trên những chiếc xe sang trọng khác nhau. tôi chưa từng được ngồi xe con, tuy vậy ngồi trên xe cũng chẳng làm tôi cảm thấy bối rối. Tất cả những người lái xe đều đi găng tay nilon trắng. họ không bao giờ trả lời khi tôi hỏi phương hướng. Tôi đoán họ không được phép. Khi họ nói: "Xin mời", giọng họ nặng tiếng miền Bắc, chắc hẳn họ đều là con cái của nông dân. Họ mang vẻ thật thà và nhẫn nại như đá tạc.
Tôi mặc bộ quân phục của Nghiêm, bộ quân phục đã giặt bạc trắng.
Tôi mặc bộ đó có thể vì lo sợ cũng có thể vì tự hào. Tri giác bảo tôi được cấp trên ở Bắc Kinh lựa chọn, phải đo Giám sát ủy viên. Tung tích bí mật của anh kích thích tôi, đồng thời làm cho tôi sợ hãi. Tôi không thích sự thật làm tôi bị anh ám ảnh, bởi vì tôi ngửi thấy mùi hiểm họa trong anh. Chúng tôi ở những địa vị khác xa nhau. Tôi thấy rõ chiếc bùa mê anh đã quăng cho tôi. Tôi quyết định nếu gặp lại anh tôi sẽ bẻ gẫy cái bùa mê ấy. Tôi lo cho bản thân tôi. Và tôi biết tôi phải như vậy. Tôi đã hai mươi. Tôi có lòng dũng cảm.
Đôi găng tay nilon trắng dẫn tôi ra khỏi xe. Xung quanh tôi là một vườn hoa mẫu đơn được bảo quản bằng một cánh rừng. Một nơi kỳ thú làm sao! Dòng nước dưới chân tôi róc rách qua những mỏm đá. Một con đường phong quang xuyên những cụm mẫu đơn hồng dẫn tới ngọn đồi xanh biếc. Người lái xe bảo tôi cứ theo con đường này và anh ta quay trở lại với chiếc xe. Chiếc xe vụt khỏi như một bóng chim. Những cánh đồng cỏ trải ra tận chân trời lúc tà dương. Một làn gió nhẹ làm cánh đồng rung động. Mây bơi trên mặt sông sáng như gương. Bước chân tôi lâng lâng như thể tôi đang cưỡi gió. Dẫu cho mẫu đơn nghiêng ngả chào đón tôi thật là thú vị, sự lộng lẫy của hoa vẫn nhắc tôi về địa vị xã hội của chủ nhân chúng. Tôi bỗng nhớ tới mệnh lệnh đầu tiên của Nghiêm khi tôi mới bước chân tới nông trường Lửa Đỏ. Hãy hành động như một người lính. Tôi buộc tôi phải làm như thế.
Một lâu đài cũ hiện ra, phủ kín dây thường xuân và những loài hoa sắc màu rực rỡ. Có một chiếc cửa ra vào hẹp và tối. Tôi dừng chân trước cửa. Một người đàn ông mặc quân phục màu xanh lục, đeo găng tay trắng mở cửa cho tôi. Anh ta mỉm cười lặng lẽ với tôi và dẫn tôi đi vào hành lang. Lại có một người đàn ông khác trong hành lang trước khi tôi bước vào, nhưng thoạt tiên tôi chẳng nhận ra anh ta, bởi anh ta đứng bất động ngay lối cửa như một đồ nội thất. Cũng như người đàn ông đầu tiên, anh ta có nụ cười đã được huấn luyện kỹ. Anh ta ra hiệu cho tôi tới một phòng trà trong đó một dãy anh đen trắng được trưng bày. Tôi được mời ngồi trên một chiếc ghế sô-pha, ngồi đó có thể nhìn bao quát cả khu vườn. Người đàn ông trẻ rời phòng không một tiếng động chân. Lại một bộ mặt vui vẻ của người đàn ông trẻ khác hiện ra với một chiếc khay trắng. Lại nụ cười được huấn luyện. Anh ta mời tôi dùng một chiếc khăn ướt nóng. Anh ta bỏ đi đúng lúc chàng trai thứ tư có bộ mặt vui vẻ bước vào phòng và đặt một tách trà thơm ngọt ngào ngay trước mặt tôi. Lại vẫn nụ cười được huấn luyện. Những bước chân được huấn luyện. Vẫn đôi găng tay trắng, vẫn chiếc cằm nhẵn thín. Miệng tươi như hoa. Dáng điệu như đá tạc. Họ vào ra như cá lượn trong rong biển.
Vừa nhấp trà, tôi vừa nhìn những tấm ảnh. Hầu hết là chủ đề hoa và phần lớn là hoa mẫu đơn. Mẫu đơn trong sương mù, trong mưa, lúc rạng đông, lúc chiều tà, dưới ánh trăng và trong bóng tối. Mẫu đơn trong tuyết, trắng xóa. Mẫu đơn tàn héo được chụp một cách đắm say. Nó làm tôi xúc động và trong giây lát tôi quên mình đang ở đâu. Lúc nhìn cẩn thận, tôi mới thấy những tấm ảnh đó không thực sự là ảnh đen trắng. Chúng được tô màu bằng tay, một màu nâu nhạt. Màu của những cánh hoa hé nở được tô tinh tế. Tôi xúc động vì nghệ sĩ đã dốc cạn sức mình vào những tấm ảnh đó.
Từ phòng một trà có chiếc cầu cong cong dẫn ra vườn cây. Một vệt sáng lòa phơi ra mọi vật bên ngoài. Tôi nghe thấy một tiếng tách bấm máy ảnh. Tôi nghe thấy một giọng nói thân quen. Đó là giọng nói tôi hằng mong đợi, nhưng nó vẫn cứ làm tôi choáng váng.
- Khá lâu rồi, phải không em?
Giọng nói làm tôi run lên ở trong lòng như trước đây. Tôi muốn nói điều gì đó, nhưng lưỡi tôi cứng lại.
- Lại đây xem vườn của anh - Giọng nói đó cất lên.
Giám sát ủy viên trong chiếc áo khoác sợi bông bạc trắng, quần màu xanh cỏ và dép rơm màu xanh sẫm. Đôi tay ẻo lả như cánh tay thiếu nữ khoanh trước ngực. Anh quay lại nhìn tận nhụy một bông hoa mẫu đơn. Anh đang tập trung vào bông hoa. Thứ nước hoa anh xức thu hút tôi về phía anh. Niềm vui sướng lại được gặp anh như lôi cuốn tôi đi. Bộ tóc cắt ngắn đen nhánh chải mượt về phía sau. Anh đã chuyển tới một cây mẫu đơn khác. Vẻ tao nhã của anh làm tôi ngạt thở bởi sự thèm khát được xiết chặt vào người anh. Lúc các ngón tay anh ve vuốt những cánh hoa mẫu đơn, toàn thân tôi run lên, nhớ lại cách anh vuốt ve tôi.
Tôi không thich sự thèm khát trong tôi, bởi nó làm tôi yếu đuối trước mặt anh. Anh cúi người quan sát một bông hoa cụm lại. Bằng kiểu nói không bằng lời đó, anh hoàn toàn hấp dẫn sự chú ý của tôi. Tôi căm ghét trò ma giáo đó của anh những lại muốn bị cám dỗ quá chừng.
- Em không có một lời nhận xét nào về những tấm ảnh đó hay sao? - Anh hỏi.
Tôi buột miệng:
- Tất cả do anh chụp ư?
Anh nói:
- Không ai khác sống ở đây. Những tấm ảnh đó đều chụp trong vườn này.
Những chàng trai có bộ mặt vui vẻ vẫn bơi ra lượn vào. Tôi cảm thấy mình bị theo dõi.
- Đầu óc họ đều được luyện bằng kim loại - Giám sát ủy viên nói, chỉ tay vào phía sau lưng những bộ mặt vui vẻ - Họ đều có một trái tim vuông giống như người máy. Họ không biết gì về rung động như em đâu. Em đã được trải nghiệm. Người yêu của em thế nào? Tên cô ấy là gì nhỉ? Ồ, không, em đừng trả lời. Anh đổi ý rồi.
Cung cách Giám sát ủy viên đọc hết bụng tôi làm tôi hoang mang. Tôi hỏi lý do tôi được gọi tới đây. Anh nói:
- Anh cần em. Em được mời cho một thử nghiệm quan trọng về điện ảnh, một thử nghiệm sẽ làm thay đổi một vài ý tưởng cơ bản về những người dân quê của cra.
Ca trà trên tay tôi suýt rơi.
- Em đóng vai Đỗ Quyên Đỏ ư? - Tôi hỏi mà lại sợ bất kỳ câu trả lời nào quá chừng.
- Đúng thế đó - Anh gật đầu - Nhưng hãy nhớ em sẽ làm anh hạnh phúc hơn nhiều nếu em đừng hỏi anh câu gì. Em chuẩn bị đóng vai Đỗ Quyên Đỏ như thế nào rồi?
Anh vừa hỏi vừa dẫn tôi đi qua vườn hoa vào một chiếc sân nhỏ. Chúng tôi vào một căn phòng. Tôi nhìn thấy một chiếc màn ảnh treo từ trên trần nhà xuống. Căn phòng có những bức tường quét sơn màu tối, đắp nổi những chùm hoa mẫu đơn. Bốn chùm đèn hình hoa gắn ở bốn góc tường. Có hai chiếc ghế sô-pha lớn màu vàng trước màn ảnh. Giám sát ủy viên chỉ tôi ngồi xuống ghế sô-pha.
Anh nói:
- Anh đôi khi vẫn ngủ ở đây vào lúc đêm đã quá khuya và bóng tối làm anh lạnh lẽo. Và anh trở thành người buồn nhất trên toàn thế giới này sau mỗi bộ phim được ưa thích của anh. Anh tự ru mình trên ghế sô-pha và để mặc nước mắt trào ra như một đứa trẻ. Chẳng phải người ta chẳng còn muốn đi đâu nữa khi cảm thấy mình yếu đuối hay sao?
Một cái bóng lướt qua màn ảnh. Tôi quay lại và thấy một chiếc máy chiếu trong tường. Tôi nói:
- Vậy đây là phòng chiếu phim?
Giám sát ủy viên bảo:
- Đây là cái màn ảnh trên đó lịch sử được trình diễn, và tái trình diễn - Anh thêm - Đó là tất cả những gì trong ý nguyện của chúng ta.
Trà thơm được anh chàng có bộ mặt vui vẻ lặng lẽ phục vụ. Giám sát ủy viên vừa nhấp trà vừa chăm chú nhìn tôi.
- Anh thích khuôn mặt em được bắt sáng như lúc này. Đừng động đậy. Ồ tuyệt đẹp - Hai tay anh xoa nhẹ mặt tôi - Bộ mặt em chứa đựng phẩm chất anh hùng, cái mà anh hằng tìm kiếm. Nhìn em, anh vui đến quá chừng. Em có hài lòng khi anh nói vậy không? Hãy biểu hiện những cảm nhận của em như những người khác đi. Sự im lặng của em làm anh giận đấy. Vậy hãy thôi đi. Anh không thích bị bối rối. Anh quan sát thấy em thường không cười trong khi những cô gái ngớ ngẩn thì cười phá. Điều đó gây ấn tượng với anh, dẫu anh chưa hoàn toàn quen với tính cách của em. Phẩm chất của em là bẩm sinh. Điều đó thật hiếm hoi. Việc lau chùi sàn nhà làm em học tập được nhiều. Rất khớp với ngạn ngữ: "Trong cay đắng hãy nuốt điều cay đắng nhất, nó sẽ làm cho điều đó thành điều tốt đẹp nhất trong tốt đẹp".
*
* *
Anh kể cho tôi nghe câu chuyện Đỗ Quyên Đỏ như thể là cuộc đời riêng của chính anh vậy. Đỗ Quyên Đỏ là một lãnh tụ Hồng quân, là một nữ thánh đỏ được tất cả yêu mến và khâm phục. Đó là câu chuyện về một cuộc trường chinh thần thánh, về lòng tin không gì lay chuyển được về chủ nghĩa cộng sản, về sự tôn sùng ông Mao, về ý chí lạ thường chiến thắng quân thù, về tài nghệ quân sự vô song trong việc điều khiển những trận đánh muôn đời ghi nhớ.
Câu chuyện chẳng hấp dẫn tôi mấy như con người đang trò chuyện trước mặt tôi. Anh là một bông mẫu đơn đang hé nở. Một bông hoa mẫu đơn được tô màu bằng tay như một trong những bông hoa trong những tấm ảnh của anh. Đôi mắt hạnh nhân vẫn rực sáng như mọi khi. Nước da mịn màng như men sứ nói lên đầy đủ sự tao nhã của anh. Anh là một người đàn ông và một người đàn bà. Câu chuyện của anh là một thứ rượu ngọt tồi. Nó rót vào họng tôi làm tôi say bốc nóng.
Anh nói:
- Chính vì vậy mà anh muốn nhìn vào trong đôi mắt em. Anh nhìn thấy trong đó hàng triệu con bò đực từ đỉnh đồi ầm ầm lao xuống với những chiếc đuôi bắt lửa.
Anh vẫy tay ra hiệu.
Căn phòng tối lại. Anh nói vào tai tôi:
- Anh muốn cho em xem một trong những bộ phim anh ưa thích nhất.
Tôi hỏi phim tên là gì? Đó là phim The battle oph Anướcient Rome (Trận chiến ở thành cổ La Mã). Tôi bảo tôi không hiểu ngoại ngữ. Anh nói, vì lẽ đó, anh phải ngồi cạnh tôi. Anh muốn là người phiên dịch cho tôi.
Phim bắt đấu chạy. Người chiếu phim điều chỉnh ống kính. Hình ảnh mờ mờ đi vào tiêu điểm. Ống kính tròn khởi động trông như một con mắt khổng lồ đang do thám tôi từ phía sau. Khuôn mặt Giám sát ủy viên chỉ cách xa tôi gang tấc. Tôi ngửi thấy mùi nước hoa của anh. Anh bắt đầu phiên dịch. Giọng nói của anh nhắc nhở tôi nghĩ đến những bụi cây rung mình trong gió.
Tiếng nói Giám sát ủy viên trộn lẫn với tiếng lồng trong phim. Khi anh phiên dịch tới phần cuối của phim, giọng anh tràn ngập một nỗi buồn. Bộ phim nói về sự sụp đổ của một đế chế và một nữ hoàng phải tự vẫn. Nhạc phim mộc mạc một cách bi thảm. Tôi thấy đôi mắt rực sáng của anh long lanh nước mắt. Nước mắt từ từ chảy xuống hai má như một chuỗi ngọc trai đứt. Anh phiên dịch đứt đoạn dần và thở gấp. Anh dừng lại, không tiếp tục nổi nữa trong lúc phim còn đang chạy trên màn hình.
*
* *
Tôi được nhận một tài liệu chữ đỏ ngoài bìa "chỉ thị tối mật". Đó là lệnh của Giám sát ủy viên. Tôi được lệnh đi xem một vở chuyển thể Đỗ Quyên Đỏ của một gánh hát địa phương đã từng diễn Đỗ Quyên Đỏ nhiều năm. Gánh hát diễn tập không cho biết ngày diễn chính thức. Nghệ sĩ sắm vai Đỗ Quyên Đỏ thấp hơn tôi khoảng bảy phân, và không muốn trò chuyện với tôi. Hình như toàn bộ nhân viên gánh hát đều biết ai cử tôi tới. Đằng sau sự lịch thiệp của họ là sự xa cách và cảm giác lạnh nhạt.
Mỗi buổi sáng vào lúc tám giờ, các diễn viên lại đọc to theo trí nhớ của mình. Vở diễn chẳng có chút nội lực nào. Nữ diễn viên mang theo đồ đan móc, nam diễn viên đốt hàng gói thuốc lá. Lúc ăn cơm trưa, tôi hỏi một người trong đoàn tại sao mọi việc hình như quá chậm chạp. Anh ta hỏi liệu tôi có cho phép anh được thoát khỏi Đỗ Quyên Đỏ đến một giây thôi không. Tôi bối rối vì thái độ của anh. Anh gật gật với tôi rồi yêu cầu tôi nghe anh vặn radio. Anh vặn tiến vặn lùi chuyển băng dò mỗi đài. Vẫn kinh kịch, kinh kịch rồi lại kinh kịch. Những vở kịch chúng tôi đã thuộc lòng hàng bao năm rồi. Trẻ con ngoài phố hát nối theo. Người đàn ông vừa nói vừa mỉm cười cay đắng.
- Kinh kịch cách mạng là thứ để chúng ta hít thở - Anh ta nhổ xuống đất và lấy tay quệt mũi.
Tôi quay đi. Anh ta uể oải nói:
- Thứ lỗi cho tôi.
Rồi anh ta chuồn, đánh một giấc ngủ trưa, để mặc cho radio nheo nhéo. Từ anh ta toát ra cả một nỗi buồn.
Tôi không bị kinh kịch làm buồn nản, càng không hề buồn nản với Đỗ Quyên Đỏ. Tôi đã trả giá ở nông trường Lửa Đỏ để đóng vai này. Nghiêm và hàng triệu thanh niên vẫn đang chống chọi với đỉa. Chỉ mới nghĩ tới đấy, một sự ớn lạnh đã xuyên qua người tôi. Từ lâu tôi đã không còn quan tâm tới việc liệu những người khác có thích thú những nhân vật nữ anh hùng của đồng chí Giang Thanh nữa hay không. Đỗ Quyên Đỏ đã trở thành cuộc đời của tôi.
Sáng nay, tôi mang theo một bộ mặt sùng kính. Tôi bước vào phòng diễn tập một cách lịch sự và khiêm tốn ngồi xuống. Buổi trưa tôi ăn một bát cơm bên trên có mấy miếng rau ôi chua. Tôi phải nghiên cứu tính cách nhân vật. Tôi đọc đi đọc lai các câu chữ cho tới khi tôi có thể đọc thuộc lòng, Tôi tiếp tục chờ đợi.
Giám sát ủy viên triệu tập tôi. Anh triệu tập tôi và gửi kèm cho tôi một bộ quân phục mới. Anh muốn tôi mặc nó. Lúc chiều tà tôi đến với anh trong bộ trang phục mới. Anh mỉm cười. Anh là một bông mẫu đơn. Anh cũng mặc quân phục. Một lọn tóc dài trễ xuống mặt anh. Anh đón tôi từ ngoài cổng và ngỏ ý muốn chúng tôi dạo bộ lâu lâu trong khu vườn của anh. Chúng tôi chìm mình vào màu xanh đi trong công viên mẫu đơn. Chúng tôi đến một chiếc thuyền bằng đá bên cạnh chiếc hồ. Anh kể cho tôi nghe huyền thoại về chiếc thuyền đá. Đó là món quà của người con trai tặng mẹ mình. Người con trai là một hoàng đế. Ông hỏi mẹ mình thích thứ gì vào dịp sinh nhật thứ chín mươi. Người mẹ bào bà thuờng vẫn luôn say mê cưỡi thuyền nhưng lại sợ nước. Người mẹ tha hồ ngồi thuyền hưởng những bữa tiệc sinh nhật và câu chuyện đó đã lan truyền khắp đất nước như tấm gương về lòng hiếu thảo.
Chúng tôi ngồi trên thuyền đá. Tôi ngắm nhìn mặt nước phản chiếu long lanh.
- Em nên nghĩ về bức tranh rộng lớn. Giám sát ủy viên cắt đứt những suy nghĩ lan man của tôi - Cuộc đời của một anh hùng thực thụ giống như một diễn viên nhào lộn nhảy múa trên dây. Em chuẩn bị thế nào cũng chẳng bao giờ đủ đâu.
Mặt trời xuống và bầu trời trông như một chiếc quạt vàng. Những đám mây hồng như thể vẽ bằng mực và nước làm rực rỡ và nhuộm hồng bầu trời. Anh đứng dậy bước về phía đầu thuyền và nói:
- Chúng tôi là những bàn tay đáng lẽ phải đang viết lịch sử.
Anh đăm đăm nhìn xuống mặt nước. Mặt nước chuyển từ xanh sẫm sang tối đen.
- Anh không sợ nước.
Anh vừa nói vừa ngửa mặt nhìn xa xăm lên bầu trời. Tôi nhìn vào cái nhìn xa xăm đó. Tôi thấy nhiệt tâm thuần khiết. Cái nhìn xa xăm đó làm ngưng đọng sương mù buổi tối thành những giọt sương đêm. Anh yêu cầu tôi vứt bỏ cái tôi xưa cũ đi để sống cho xứng đáng với những kỳ vọng của Đảng. Ông Mao yêu cầu nhân dân mình hãy quên hoàn toàn cái tôi đi. Anh bảo rằng hy sinh đời mình cho lý tưởng của nhân dân chính là trải rộng cuộc đời mình. Anh bảo anh muốn tôi hãy giết chết con quỷ trong tôi đi. Anh nói:
- Con quỷ đó đã làm em đầu hàng nhu cầu rung động của em.
Anh yêu cầu tôi quên đi cái tôi bé nhỏ của mình. Anh bảo anh được yêu cầu thực hiện một sự ủy thác toàn quyền. Giọng anh thành kính làm tôi hoang mang. Tôi không thể hiểu nổi anh đang nói về cái gì nữa. Mặc dầu anh yêu tôi, và đặc biệt yêu tôi về sự độc lập trong tư tưởng của tôi, anh lại muốn hy sinh cái tôi xưa cũ của tôi cho tham vọng của anh - và của tôi - cho cuốn phim.
Anh yêu cầu tôi vui lòng đừng làm anh thất vọng. Anh bảo anh phụ thuộc rất nhiều vào tôi, không có tôi, nhiệm vụ của anh không thể hoàn thành. Anh nói anh chưa bao giờ học cách chấp nhận bị đào thải dễ dàng.
Anh yêu cầu tôi phải đề phòng. Suốt cuộc đời anh được dạy dỗ căm ghét tính cách cá nhân, ngay cả trong lúc anh bị lôi cuốn vào điều đó. Anh yêu cầu tôi hãy giữ anh tránh trở thành mối tai họa cho tôi, bởi vì bất kể anh yêu tôi biết mấy anh cũng không để tôi phải chịu trách nhiệm trên con đường tới những ước mơ của anh. Anh sẽ thay thế tôi nếu anh phải như vậy. Anh yêu cầu tôi hãy vâng lời anh, bởi vâng theo lời anh chính là vâng theo những tham vọng của riêng tôi. Bởi vì giờ đây anh và tôi không thể chia cắt nữa rồi.
Giám sát ủy viên đem tôi trở lại Thượng Hải. Anh bảo anh sẽ gặp quá nhiều khó khăn trong việc làm phim Đỗ Quyên Đỏ ở Bắc Kinh. Có một xu hướng chính trị đang chống lại anh, chống lại người cầm cờ vĩ đại, đồng chí Giang Thanh. Anh bảo Thượng Hải là địa điểm tốt hơn. Ở Thượng Hải, những vở kinh kịch của đồng chí Giang Thanh là món ăn tinh thần hàng ngày. Radio khắp các khu vực lân cận đều mở kinh kịch. Phân xưởng cơ khí Wu-lee phía dưới mở radio suốt ngày. Hầu hết các phụ nữ đều vừa hàn dây thép vừa hát cùng nhau theo radio.
Cuộc khởi nghĩa sau mùa gặt là một cơn bão tố dữ dội
Ngọn hải đăng tỏa sáng
Tỏa sáng trái tim tôi
Nó làm tôi hiểu được
Muốn giải phóng tổ quốc ta, chúng ta phải dựa vào vũ khí
Con đường duy nhất để mưu cầu cuộc đời tốt đẹp
Là gia nhập Đảng và Hồng quân.
Trên chuyến bay, anh bảo tôi rằng một ngày nào đó, tôi sẽ nhớ tới anh là một thiên tài.
Tôi sống trong nhà khách của xưởng phim trong khi quay. Và vài ngày lại được phép về thăm cha mẹ tôi một lần. Tôi mê mẩn với bộ trang phục của tôi, bộ quân phục Hồng quân với chiếc áo măng tô, vì vậy cứ hễ về thăm nhà là tôi lại mặc. Khi tôi dạo bước qua các lối ngõ, tôi biết những người láng giềng đều từ cửa sổ nhìn tôi, Giờ đây họ không dám nói chuyện cùng tôi. Tôi đã trở nên quá vĩ đại.
Khi chúng tôi qua lại thăm nhau, họ thường nói bằng một giọng nịnh bợ: "Ồ, từ lâu chúng tôi đã biết một ngày nào đó cô sẽ trở thành một người như thế này rồi. Chúng tôi biết ngay từ lúc cô chuyển tới tiểu khu này mà".
Tôi nghĩ rằng mình chẳng thể nói gì bởi vì tôi vẫn còn nhớ những ngày họ gọi tôi là "bọ chét".
Tôi nói chuyện với Tiểu Quan khi gặp cô về thăm gia đình. Cô đã trở thành công nhân xí nghiệp, đã cưới một đồng nghiệp và đã chuyển đi nơi khác. Tiểu Quan không bao giờ nịnh bợ tôi. Cô chỉ nhìn tôi một cách khâm phục. Tôi biết cô tự hào về tôi và tôi bảo cô:
- Mình sẽ làm cho cậu tự hào hơn nữa.
Phần Kết
- Từ lúc này trở đi, anh muốn em hãy quên tên họ của em đi. Giờ đây em là Đỗ Quyên Đỏ. - Giám sát ủy viên bảo tôi vậy.
- Nào, em hãy nói cho anh nghe tên em đi.
Tôi rùng mình và nói thật to:
- Em là Đỗ Quyên Đỏ.
Anh gật đầu hài lòng và tiếp tục:
- Anh muốn em phải có ý thức về cái em đang sáng tạo. Em đang sáng tạo một hình ảnh không bao lâu nữa sẽ ngự trị hệ tư tưởng Trung Hoa. Em đang sáng tạo lịch sử, lịch sử của giai cấp vô sản. Chúng ta phải trả cho lịch sử bộ mặt nguyên khai của nó. Vài tháng nữa em sẽ là thần tượng của thanh niên cách mạng. Anh muốn em ghi nhớ lời dạy của Mao Chủ tịch: "Sức mạnh của một điển hình tốt là vô tận".
- Em đã chuẩn bị rồi đấy chứ? Mắt anh đỏ ngầu vì thiếu ngủ. Giọng anh mang theo mùi đất cháy - Chúng ta đã bắt đầu trận đánh. Đồng chí Giang Thanh sẽ cùng vói chúng ta. Đây là một trận chiến sinh tử, một cuộc đấu tranh quyền lực chính trị.
Tôi gật đầu như thể hiểu những gì anh nói. Anh bước lại phía tôi, dừng lại và lấy ngón tay giữa nâng cằm tôi lên. Anh kiểm tra tôi. Anh như một con rồng bay lọt qua cửa sổ mắt tôi thâm nhập sâu vào cơ thể tôi với một sức mạnh thầm lặng. Anh thầm thì:
- Hãy chứng tỏ cho anh xem quyết định của em đi.
Tôi chăm chú nhìn vào đôi mắt anh.
- Phải, đẹp lắm. Em thấy đấy, chúng ta sắp đi qua một rừng vũ khí và trận mưa đạn và trả giá cho niềm kính trọng đối với những người mẹ của chúng ta. Những người mẹ đã hàng nghìn năm nay sống một cuộc đời nhục nhã, chết nhục nhã, chôn vùi, thối rữa trong nhục nhã. Chúng ta sắp nói với họ rằng, giờ đây là một thế giới mới. Một thế giới nếu sinh ra là gái sẽ được chào đón và tôn vinh. Một thế giới người đàn bà bị cưỡng ép cưới như một con lợn, có thể có chuyện yêu đương - Anh bất ngờ dừng lại. Anh chăm chú nhìn tôi, mắt anh nheo lại - Thôi được, thế đủ rồi.
Anh ấn nút chuông điện trên bàn và một chàng trai trẻ có bộ mặt vui vẻ bước vào.
- Đưa cô ấy tới phòng hóa trang.
Đây là lần đầu tiên tôi chụp ảnh. Người chụp ảnh bảo máy ở xưởng in đang chờ tấm ảnh này. Tấm áp phích chỉ ba ngày nữa sẽ được xuất xưởng. Đó ;à một nhiệm vụ chính trị do đồng chí Giang Thanh trao. Đỗ Quyên Đỏ phải sống cho kỳ vọng tha thiết nhất của mình.
Tôi chăm chú nhìn bóng đèn sáng trước mặt tôi. Tôi nghĩ tới sự căm hờn của Xung Kích và Xô Viết Hồng đối với tôi. Tôi bảo người chụp ảnh tôi đã sẵn sàng. Tiếng xoạch bấm máy như phi thực. Tôi cảm thấy Nghiêm trong da thịt tôi.
Đoàn làm phim quay lại các cảnh. Những người đã phục vụ Xung Kích bây giờ được giao phục vụ tôi. Xung Kích và Xô Viết Hồng đã bị trục xuất. Không ai đả động gì đến họ. Việc quay được tiến hành êm ả cho tới một hôm chúng tôi được chỉ thị xem xét lại vài câu chữ trong kịch bản. Đỗ Quyên Đỏ không được quá thương tâm. Thời gian đưa lên màn ảnh phải lùi lại. Nhân vật anh hùng nam giới phải hiện ra với vai trò chủ đạo. Giám sát ủy viên làm việc sửa đổi. Anh bị gọi về Bắc Kinh nhiều lần. Mỗi lần trở lại, anh thường có vẻ chán nản. Anh hút bốn bao thuốc lá một ngày. Anh chẳng giải thích gì hết. Anh cho quay ba bản về cùng một cảnh với những lời thoại khác hẳn nhau. Bản thứ nhất, tôi được bảo phải nói: "Không, mày không thể tước đoạt được ước mơ của tao".
Bản thư hai, tôi phải nói: "Không, anh là niềm hy vọng của Trung Quốc, mày không thể tước đoạt được niềm hy vọng ấy của tao". Bản thứ ba tôi phải nói: "Tôi sẽ hy sinh cuộc đời tôi theo anh vì anh là cứu tinh của thế giới vô sản". Chính vì vậy mà Giám sát ủy viên đã phải đấu tranh với những người đối địch mình ở Bắc Kinh. Nếu bản thứ nhất không xong anh sẽ đưa bản thứ hai hoặc thứ ba. Anh thương lượng. Anh tranh đấu cho từng tấc phim.
Mặt tôi được sơn vẽ, người thiết kế trang phục mặc cho tôi một bộ quân phục Hồng quân màu xám nhạt và đi đôi giày rơm. Hai ống tay áo tôi xắn lên, tóc tôi tết lại. Một dây lưng rộng bản thít chặt eo lưng tôi. Ai đó đang băng một mảnh giẻ vào chân tôi. Tôi diễn tập lại những dòng thoại. Mấy tiếng sau mới được Giám sát ủy viên thêm vào. Mấy tiếng ấy là: Mao Chủ tịch.
Giám sát ủy viên ngồi trên ghế đạo diễn. Anh đang tập trung điều hành việc dựng phim. Một trợ lý đo đi đo lại khoảng cách giữa mũi tôi và ống kính, thầm thì đọc số đo cho anh trong lúc đánh dấu lại. Hai tay Đỗ Quyên Đỏ bị trói ra đằng sau bằng thừng. Chị sắp bị đưa ra khảo trước công chúng.
- Lấy hai, lấy ba. Tôi muốn lại thật gần, thật sát, thật to đôi mắt của cô ta - Giám sát ủy viên hét - Khuôn bộ mặt lại! Camera quay! Sát nữa, sát nữa!
Nhóm camera di chuyển vòng quanh. Những thay đổi đã được làm xong. Các trợ lý sản xuất bắt đầu đổ mồ hôi. Một người trong họ đọc khẽ con số. Một mét ba mươi nhăm, ba phần tư phân. Một ngọn lửa cố định bùng cháy. Dây thép gai bốc khói. Chỉ đạo ánh sáng điều chỉnh lại cho đúng cảnh. Người phụ trách hóa trang chỉnh lại mớ tóc ngang trán của tôi một lần nữa.
Tôi bỗng sợ không đủ khả năng thỏa mãn Giám sát ủy viên. Tôi chẳng có cảm xúc gì về mấy câu mới thêm cả. Người phụ trách hóa trang hỏi tôi có cần ống nhỏ mấy giọt nước vào mắt tôi không. Giám sát ủy viên xua tay bảo anh ta đi đi. Người thiết kế trang phục đến làm ướt lưng tôi bằng nước lã. Giám sát ủy viên hô:
- Camera, chạy.
Tôi nói lời thoại của tôi: "Mao Chủ tịch". Giám sát ủy viên hô:
- Cắt! - Anh nói có thể do ánh sáng - Phải, ánh sáng chưa được ổn. Không phải thứ ánh sáng bà thích. Đồng chí Giang Thanh sẽ không chấp nhận lối dùng ánh sáng thế này. Phải là ánh sáng thẳng và phẳng. Đồng chí Giang Thanh không muốn một chút bóng nào dưới mũi Đỗ Quyên Đỏ. Nữ anh hùng của chúng ta không được có một cái bóng nào trên mặt. Hoàn toàn không!
Camera lại quay. Mọi người nín thở. Tôi thận trọng nhắc lại mấy câu chữ của tôi. Giám sát ủy viên đá đổ cái giá đèn. Anh thất vọng. Đoàn camera lo lắng. Mọi người sẵn sàng bắt đầu lại. Giám sát ủy viên ngẩng cao đầu. Đôi mắt anh còn rực sáng hơn cả ngọn đèn pha trước mặt tôi. Tôi thấy lo âu bừng cháy trong mắt anh. Đôi môi anh hé ra khô cứng, những ngón tay anh nhô lên như móng vuốt đại bàng. Anh nhắm mắt lại và khẽ thốt lên lời thoại của tôi: "Mao Chủ tịch". Mở mắt ra, anh hỏi tôi liệu có thể cho anh nhiều hơn ba âm tiết ấy không. Ngả lưng ra sau, anh nói chậm rãi:
- Cho camera chạy đi.
Tôi làm anh thất vọng. Tc đã không trao được cho anh cái anh muốn. Diễn xuất của tôi bị đưa ra mổ xẻ.
Anh bắt tôi ngừng lại. Mặt anh nhăn nhó. Anh nói:
- Gắng một chút nữa thôi, sẽ thấy khá hơn. Nào, bây giờ nhập thần vào đi.
Tôi thở sâu và đọc lại: "Mao Chủ tịch". Chẳng có phép thần nào.
Giám sát ủy viên gọi tôi là con ngu. Và tôi cũng gọi tôi là con ngu. Tôi không thể tập trung nổi. Tôi còn thấy mấy tiếng đó kỳ quặc nữa. Mao Chủ tịch cái gì?
- Cô sẽ bị bọn Quốc dân Đảng xử bắn cơ mà - Giám sát ủy viên hét lên với tôi - Đâu là cái tinh thần tôi đã một lần thấy ở cô? Tôi biết cô có nó mà. Có điều gì với cô ư? Cô không nắm được ý nghĩa của ba cái âm vận ấy à? Tôi nghĩ cô tinh tế kia mà. Tôi nghĩ cô hiểu mọi điều kia mà.
Người hóa trang đến sửa lại cái sẹo trên trán tôi.
Người thiết kế trang phục quệt thêm máu gà lên má tôi.
Tôi vẫn không sao nói được mấy tiếng "Mao Chủ tịch" cho ra hồn. Giám sát ủy viên giật công tắc điện. Xưởng quay tối om. Tôi không thở được.
Tôi ngồi một mình trong nhà khách xưởng phim. Lúc đó vào khoảng nửa đêm. Những cành lá ngô đồng bên ngoài đập vào cửa sổ phòng tôi như có ai đó gõ vào. Cả dãy phòng ngủ tĩnh lặng như sân một nghĩa trang. Tôi có một ngày khủng khiếp. Tôi hầu như bị bắn trên sàn quay. Những người phụ trách ánh sáng bắt đầu nói về Xung Kích, họ nói cô ta nắm bắt mới dễ dàng làm sao cái mà tôi không làm nổi. Họ đề nghị Giám sát ủy viên bảo tôi về vườn.
Tôi nghe tiếng bước chân ở cuối hành lang. Những bước chân đó hướng về phòng tôi và dừng lại trước cửa. Những tiếng gõ nhẹ như tiếng chim gõ kiến. Tôi bảo:
- Cửa mở đó.
Giám sát ủy viên lẻn vào. Anh đóng cửa lại. Anh mặc chiếc áo ngoài màu xanh kiểu Mao. Tôi cố đẩy một chiếc ghế ra cho anh. Anh ngăn lại và đến ngồi cạnh tôi. Hai tay anh sờ vào đôi vai trần của tôi. Anh nhẹ nhàng ve vuốt. Anh yêu cầu hãy tin anh, phải có lòng tin vào anh. Anh nói:
- Chỉ có nhờ vào lòng tin em mới nhìn thấy cái tương lai anh nhìn thấy và cảm thấy sức mạnh anh cảm thấy.
Tôi bảo mấy chữ mới này nó cứ lủng củng thế nào ấy. Tôi không biết phải thốt ra mấy từ ấy như thế nào. Anh bảo không phải vấn đề lủng củng. Sự lủng củng ở đây phục vụ cho một ý đồ chính trị. Mấy chữ đó cần phải đặt vào nếu không sẽ không có Đỗ Quyên Đỏ nữa. Tôi bảo tôi không biết kỹ thuật diễn xuất nào làm tốt việc đó. Tôi bất lực không thể xúc động nổi chỉ với ba cái âm vận ấy. Anh bảo đấy mới chính là điều cốt yếu. Tôi buộc phải xúc động. Bản thân mấy âm vận này hoàn toàn chẳng có ý nghĩa gì. Ý nghĩa vượt ra ngoài những từ ấy, ngoài cả bộ phim Đỗ Quyên Đỏ. Tôi bảo tôi không thấy như thế mà chỉ thấy những chữ mới này sẽ hủy hoại bô phim. Quần chúng họ sẽ cười vì điều đó.
Anh nói:
- Em nghĩ quần chúng là những ai? Để anh nói cho em biết nhé. Họ chỉ là những thây ma biết đi. Họ biết cái gì nào? Điều duy nhất họ biết đấy là sợ hãi. Chính vì vậy họ cần giới cầm quyền. Họ cần bảo cho biết phải làm gì. Họ cần một vị hoàng đế vô cương. Điều đó đã diễn ra năm nghìn năm nay rồi. hoi tin tưởng vào những người cầm quyền làm cho họ tin tưởng. Chính vì lẽ đó mới có những công thức tinh thần. Những vở kịch là những công thức để tạo khuôn hình trí não họ, để giữ cho trí não họ sẽ phải ở đâu. Em thấy chứ? Anh đang chỉ cho em rõ những gì anh biết. Anh đang cho em sức mạnh của anh. Em thấy chứ? Giờ đây một kẻ khác nào đó hiểu đúng những gì anh hiểu. Một kẻ khác nào đó sử dụng sức mạnh của anh để đạt được những gì bà ta cũng đang ham muốn.
Nhìn vào bộ mặt bối rối của tôi, anh nói:
- Em biết anh ganh với em. Anh thật sự ganh với em. Anh ganh với sự ngây thơ của em, sự đau khổ và sự hoài nghi của em. Bởi vì anh không có những thứ đó, không một chút nào. Anh không có chút hoài nghi nào, em thấy chứ? Ý chí của anh là không thể vượt qua. Em vẫn nghe đấy chứ?
Tôi hỏi anh cái gì khiến anh làm những điều anh đã làm. Anh đứng dậy kéo tấm màn nhung khép lại. Lúc quay lại phía tôi, anh tắt đèn. Trong bóng tối, anh ghì chặt tôi vào ngực anh. Anh hôn tôi, Anh làm tôi thèm muốn anh. Rồi làm cho tôi hết sức ngạc nhiên, trong bóng tối, anh bảo tôi anh hiểu đàn bà chẳng kém gì tôi bởi vì anh cũng mang trong người một phẩm chất đàn bà. Chính cái chất ấy đã lôi cuốn anh làm những gì anh đã làm, làm việc vì đồng chí Giang Thanh, người đã làm cho đàn bà trở thành những người anh hùng, làm việc vì bản thân anh. Anh bảo nhờ có tôi đóng vai Đỗ Quyên Đỏ, anh có thể đóng vai phụ nữ mà anh từng ngưỡng mộ trong chính bản thân anh.
Tôi cảm thấy cử động run rẩy của cơn giận dữ và hình như xuyên qua ngọn lửa bừng bừng trong người anh.
- Thôi, tạm thời thế đã - Anh thì thào vào tai tôi.
Một lúc sau, chúng tôi lấy lại được hơi thở, chúng tôi nghe tiếng bước chân trong hành lang. Tiếng guốc gỗ. Mặc dầu đã chuẩn bị, tôi vẫn cảm thấy hãi hùng, Đó là tiếng bước chân của người gác cửa từ cuối hành lang tiến đến gần. Giám sát ủy viên bật đèn lên và nhanh chóng xốc lại quần áo cho ngay ngắn. Anh mở hé cửa và ngồi vào chiếc ghế đối diện với tôi. Tôi vớ một chiếc bút và giả vờ ghi. Bước chân dừng ngoài cửa. Tôi nhìn Giám sát ủy viên. Anh bình thản như mặt hồ lặng lẽ. Cửa bị đẩy ra. Người gác cửa thò đầu vào. Anh ta nhìn chúng tôi rồi bước vào. Anh ta mang một bình trà và hai chiếc ca tráng men. Anh ta đến cạnh bàn đổ trà vào ca không nói một lời. Giám sát ủy viên lên tiếng bảo tôi:
- Vậy tôi muốn cô phải ghi nhớ những chỗ mới thay đổi đó. Ngày mai hẳn cô có thể diễn tốt.
Chiếc bút của tôi cào lên giấy. Tôi nói vâng. Tôi liếc nhìn người gác cửa. Mặt anh ta không biểu lộ một nét gì. Anh ta lấy phích nước của tôi đổ đầy nước sôi rồi rời phòng và khép cửa lại. Chúng tôi nghe thấy tiếng bước chân biến mất ở cuối hành lang.
Giám sát ủy viên nói người gác cửa là một dấu hiệu. Một dấu hiệu khẩn cấp, một dấu hiệu nguy hiểm. Chúng tôi đang bị theo dõi. Anh bảo:
- Giờ đây đã đến lúc anh phải nói với em một điều quan trọng. Một điều anh phải nói trước khi quá muộn.
Giọng Giám sát ủy viên run lên như bị tuyên án. Một tia sáng lạ lùng lóe lên trong mắt anh. Đôi mắt tử đạo. Anh uống một nhấp trà và hỏi tôi có cần nghe một câu chuyện, câu chuyện thực của Đỗ Quyên Đỏ không.
Tôi bảo tôi đang đợi nghe.
Anh bắt đầu.
- Đỗ Quyên Đỏ là người con gái một người đàn bà bị chồng bỏ rơi. Cô được dạy dỗ sinh ra là một người con gái là một điều nhục nhã. Cô cố tin điều đó vẫn theo cách mẹ cô đã từng tin. Những cô không thể, cô mười sáu tuổi. Cô là một đảng viên cộng sản. Cô tham gia một đoàn kinh kịch của địa phương và tới Thượng Hải. Cô đóng vai Nora. Cô là Nora. Cô nghe nói về ông Mao và Hồng quân của ông. Lý tuởng của ông cũng là lý tưởng của cô. Cô đi gặp người anh hùng của mình ở một miền núi xa xôi trong động Hồ Nam. Cô không mang theo gì ngoài tuổi thanh xuân của cô. Cô đã hai mươi ba và là một nữ nghệ sĩ.
Nơi đấy cô gặp Mao, con rồng thượng giới, vầng mặt trời hồng, niềm hy vọng của Trung Quốc, niềm hy vọng của phụ nữ. Cô đã gặp được bạn tình của cô. Người này trở thành cuộc đời cô và sau đó cô không bao giờ yêu ai nữa. Cô không thể quên nổi niềm say mê giữa những trận đấu súng. Cô không thể quên nổi thân thể hai người đã bị bắn tung gần quả bom nổ. Cô không thể quên nổi những mảng mái vỡ rào rào rơi xuống thân thể trần truồng của họ giữa đêm khuya. Họ nhìn qua mái nhà. Bầu trời đêm mượt như nhung. Bầu trời đêm của Trung Nam Hải.
Cô không thể quên nổi tiếng cười của ông Mao. Ông bẩm sinh đã là thi sĩ, bẩm sinh đã là người tình và là người cầm quyền. Ông bảo đó là cuộc trình diễn tuyệt vời nhất ông chưa hề làm trong đời. Ông làm nữa với cô, rồi lại nữa ngay trong binh lửa. Ông bảo cô là cuộc đời ông, là nữ thần chiến thắng của ông. Ông bảo hai người phải chắp nối với nhau cả tinh thần lẫn thể xác. Cô phải cảm ơn ống vì ý nguyện cưới cô vì lợi ích chiến đấu cho một Trung Quốc mới, một Trung Quốc ở đó sinh ra con gái sẽ là lý do để tổ chức lễ ăn mừng. Họ kết duyên nhau trong động Hồ Nam bằng rượu gạo, lạc rang và khoai lang.
Đó là thời Hồng quân vào thập kỷ ba mươi. Họ alph những người đàn ông, đàn bà mới tuyển mộ và một số ngựa. Đôi vợ chồng chiến đấu bên nhau. họ băng qua lửa và nước đương đầu với muôn vàn hiểm nguy. Cô cùng ông vượt qua các trận chiến. Những trận chiến hầu như phải trả giá bằng cuộc đời cô. Khi bước ra khỏi một trong những chiến dịch lâu dài ở miền Tây, dạ dày cô chứa đầy những lá. Hai đùi cô chỉ còn bé bằng hai cánh tay, ngực cô phẳng như cái bàn giặt. Ngựa của cô chỉ bằng con chó to. Họ giết ngựa của cô để làm đầy dạ dày các lãnh tụ Hồng quân đang đói khát. Binh sĩ chết vì thương tích và đói. Họ chết dọc đường, đàn bà và trẻ con. Cô sống sót. Máu của cô xuống quá thấp khiến cô khó có thể đứng vững. Chính niềm tin vào lý tưởng đã đem cô đi suốt dọc con đường chết chóc.
Cô không thể nào miêu tả nổi hạnh phúc của cô vào cái ngày mồng 1 tháng 10 năm 1949, người đàn ông của cô đứng trên đỉnh cao của Thiên An Môn tuyên bố với thế giới Trung Quốc bước vào kỷ nguyên độc lập.
Đến đây, giọng anh khản đi. Hai mắt anh như hai con nhện đỏ. Anh tiếp tục:
- Dẫu sao, cô cũng đã không hiểu ông theo lối cô nghĩ mình vẫn hiểu. Lúc cô được đưa cho bản cam kết, lúc đó đã quá muộn để cô kịp nhận ra sự ngây thơ của mình. Cô bị ép phải ký vào bản cam kết với Đảng, trong đó cô không được trao cho bất cứ quyền tham dự nào vào những quyết định chính trị của Trung Quốc. Những cuộc chiến đấu của cô vô nghĩa đối với Đảng. Cô choáng váng. Cô không muốn tin chuyện đó. Cô quay lại hỏi ông Mao, người đàn ông, chỗ dựa của cô. Ông Mao bảo đó là quyết định của Đảng, và ông phải nêu gương cho cấc đồng chí của mình. Ông bảo cá nhân phải tuân theo quyết định của tập thể. Đó là nguyên tắc và Đảng đặt nền móng trên nguyên tắc ấy. Và cô, ông nhấn mạnh, sẽ không là một ngoại lệ. Cô không bao giờ hiểu nổi lời bào chữa của ông. Cô chỉ biết ông đã có riêng vương quốc này. Cô bắt đầu nhận ra ông đã thay lòng đổi dạ. Tình yêu của ông đối với cô đã phai nhạt theo khói của pháo gầm. Cô đã bị quăng đi. Ông đã rời khỏi chiếc giường chung không bao giờ quay lại. Ngày đêm cô mong đợi ông, mong đợi tình yêu cô đã quen mùi. Cô không bao giờ nghi ngờ tình yêu của ông. Cô viết thư. Ông không bao giờ trả lời. Cô đi gặp ông nhưng bị vệ sĩ của ông ngăn lại ngoài cửa. Những lời nói của họ như những mũi dao. Cô gọi điện thoại vì không tin những vệ sĩ của ông. Một nữ y tá trẻ, người tình của ông trả lời trong máy. Cô y tá nói: "Mao Chủ tịch thích thấy vợ mình nghỉ ngơi yên tĩnh ở Đông cung. Người dặn bà phải nhớ uống thuốc đúng giờ". Cô không cho phép mình kêu khóc. Tim cô nhỏ máu giữa đêm khuya khi hồi tưởng lại bầu trởi ở Hồ Nam. Cô không chịu nổi phải ngồi trong ngôi nhà đang phát điên này. Cô cần làm việc, thăng bằng bản thân. Cô yêu cầu được sống với quần chúng của mình. Nhưng ủy ban Trung ương đã bịt miệng cô lại. Cô được gửi tới Mátxcơva. Cái lạnh đóng băng hơi thở cô. Cô đặt mua những bồ phim Hollywood chuyển tàu biển tới Mátxcơva. Cô xem những phim đó cho tới khi những chiếc lá cuối cùng của mùa đông rơi trên băng tuyết. Cô hát những viử kinh kịch cũ cô ưa thích để sống qua những đêm trắng, cô không ngừng thỉnh cầu. Năm này qua năm khác.
Một hôm, vào khoảng đầu thập kỷ 60, cô được phép trở về tổ quốc. Nhưng chồng cô không chịu gặp mặt cô. Ông không quan tâm tới những đêm cô đã trải qua như thế nào. Ông không quan tâm liệu cô có phát điên không? Ông không quan tâm gì hết. Ông nói với Đảng là cô điên và ông không có chuyện gì để làm với một người đàn bà điên, bất cứ một đảng viên nào khác cũng sẽ không như vậy.
- Rồi những đêm tiếp theo của cô ra sao? - Giám sát ủy viên nhắc lại câu hỏi bằng một giọng châm biếm phát sợ. Những con nhện đỏ co mình lại trong đôi mắt anh - Nó giống như thể bị chôn - Giám sát ủy viên mỉm cuời - Chôn sống. Nhưng người đàn bà không chấp nhận số phận đưa đẩy. Bà tin bà là một nữ anh hùng. Bà sẽ bò ra khỏi nấm mồ với hai bàn tay trần trụi máu. Những kẻ một thời từng là đồng chí của bà đã trở thành kẻ thù của bà. Thật ra họ chưa bao giờ ưa thích bà. Họ chưa bao giờ ưa thích nữ nghệ sĩ đến từ Thượng Hải. Họ không bao giờ tin nổi người đàn bà này. Bà quá hoang dã đối với họ. Bà chưa bao giờ chịu thuần hóa, chưa bao giờ yên. Bà quấy rầy Mao Chủ tịch sau khi đã mê hoặc ông. Họ nói vậy. Bà đã mê hoặc Trung Quốc. Đất nước giao chiến với bà. Bà bị tấn công nhưng chưa bao giờ hàng phục. Bà không hiểu ra sao nữa. Bà không chịu tàn lụi. Bà như một cây sậy đâm chồi lên dưới một tảng đá nặng. Bà học nghệ thuật chiến tranh. Bà bắt đầu với những bài diễn văn trước công chúng bằng câu: "Tôi mang theo tới các bạn lời chào mừng của Mao Chủ tịch". Bà ôm cuốn sách đỏ nhỏ và hô: "Mao Chủ tịch muôn năm, muôn năm!". Bà diễn tốt. Bà là nữ nghệ sĩ lớn nhất của thời đại bà.
Giám sát ủy viên châm điếu thuốc khác. Đầu óc anh xa xăm. Hai tay anh lạnh như tay người chết. Giọng nói anh miết vào người tôi và cuốn tôi theo. Anh tiếp tục:
- Thời gian trôi đi và chiếc cùm thép khuôn lại thành một chiếc dùi. Và bà thật khó có thể bảo bà là một người đang sống hay là một xác chết đang sống. Cũng khó có thể bảo bà là một người đàn ông hay một người đàn bà. Bà chỉ sắm vai và đổi màu như một con kỳ nhông mà thôi.
Bà vừa sống vừa chết. Bà có những lâu đài ở khắp Trung Nam Hải, nhưng bà lại hãi hùng phải ngủ mãi trong một chiếc giường, trong mãi một chỗ, quá lâu rồi. Đêm đêm bà nằm dài trên chiếc giường ngủ và bị nỗi cô đơn sâu xa nhai nghiến. Bà đang bị dìm chết. Sự mong đợi làm bà điên dại. Bà mài sắc răng mình và sẵn sàng giết. Bà không thể đợi lâu hơn nữa. Bà điên thực sự. Những vở kinh kịch bà hát nghe chói tai. Bà nguyền rủa. Bà cầu xin. Bà cười. Bà kêu khóc và biến đổi...
... Một buổi sáng, ông Mao thức dậy và nhận ra Bộ Chính trị của mình đã trở thành bộ chỉ huy tư bản chủ nghĩa. Con rồng đã trở thành một sinh vật không thân xác. Tại một hội nghị thường niên của Đảng, kế hoạch năm năm của ông không nhận được sự ủng hộ nào, bởi vì cấc công xã của ông có tới hàng ngàn người chết đói.
Những cán bộ lão thành của ông đang phế truất ông. Ông tuyệt đối không còn chỗ dựa...
... Chính trong hoàn cảnh ấy ông quay lại với bà khi ông không còn ai để quay lại nữa. Bà nói đồng ý với ông. Bà đã có kế hoạch riêng của mình. Cả hai người cùng xuất hiện trên Thiên An Môn trong bộ quân phục màu xanh, vào cái ngày tháng chín hoàng kim ấy, tổng duyệt hàng triệu Hồng vệ binh đang gào thét. Chính ở nơi đây, ở quảng trường Thiên An Môn, bà thấy mình sống lại. Con rồng già đang trong cơn điên dại. Nó là điều gì đó bà đang từng cầu mong. Ông Mao một lần nữa cuồng nhiệt cố xây dựng chủ nghĩa cộng sản thành một thực tế ở Trung Quốc.
Giờ đây Đại cách mạng văn hóa vô sản sẽ thống nhất bà lại với quá khứ của bà. Bà yêu cầu ông ủng hộ. Bà sáng tác tám vở kinh kịch mẫu mực thô thiển. Những kinh kịch của những nữ anh hùng. Những kinh kịch của những xúc động sâu sắc của bà. Bà rất hài lòng khi nghe được một khẩu hiệu dân dã ở Tứ Xuyên: Được hát một vở kinh kịch kiểu mẫu còn hơn thân mình đầy lỗ đạn. Một thế hệ thanh niên tự mình gắn bó với bà.
Bà hầu như đã được bầu làm Chủ tịch Đảng Cộng sản Trung Quốc. Các tầng lớp quần chúng, hàng triệu người hâm mộ tôn thờ những nhân vật anh hùng trong kinh kịch của bà. Và cả bà nữa. Bà đã trở thành tín ngưỡng của họ. Quần chúng bắt đầu hô: "Đồng chí Giang Thanh muôn năm!" trong nghi thức buổi sáng trước giờ làm việc. Bà là sao mai treo lơ lửng khắp bầu trời dân tộc.
Ông Mao trở nên ốm yếu. Lưỡi ông run rẩy gần như thè ra khỏi mồm. Đồng chí Giang Thanh là nước lũ Hoàng Hà. Bà không dừng ở chỗ nào, phá hủy bất cứ cái gì trên dòng chảy của bà, Đế chế ông Mao bị lay chuyển. Nó trở thành đảng của ông với đảng của bà.
Bà vươn lên trên những người đàn ông của ông.
Khi bà không ưa người đàn ông nào, người ấy sẽ bị bỏ tù, gia đình người ấy bị tra khảo. Vầng mặt trời già đang lặn một cách bơ vơ. Ông mao kêu gọi họp đại hội. Ông than vãn: "Đoàn kết lại, không được chia rẽ, hãy cởi mở, không che giấu, không được mâu thuẫn hoặc âm mưu". Trong cung cấm của ông, ông thu gom những người của ông lại, cho phát một bức điện công khai với dân chúng. Lời kêu gọi của ông trong thế tuyệt vọng: Hãy xem đây, các đồng chí. Tôi không còn trong mắt bà ta - ông nhấn mạnh - Giang Thanh muốn là Chủ tịch Đảng. Bà ta không tôn trọng ai. Bà ta sẽ khuấy đảo sự bình yên của mọi người. Sau khi tôi chết, bà ta sẽ gây rối loạn đất nước. Bà ta sẽ làm như vậy. Hỡi những người nông dân yêu quý của tôi, tôi cảnh báo cho các người. Tôi muốn các người hiểu rằng bà ấy không đại diện cho tôi. Bà ấy không đại diện.
Suốt nửa thế kỷ Mao chế ngự bà. Nhưng bà ương ngạnh. Bà dại dột như thế đó. Nhưng như thế bà mới là một nữ anh hùng. Mặc dầu nỗi cô đơn của bà còn dày hơn cả kén của một con tằm, bà vẫn không có ý định từ bỏ lý tưởng của mình. Bà muốn thấy nó đi tiếp, ngay cả nếu một ngày nào đó bà biến thành tro bụi.
Giám sát ủy viên nói tiếp:
- Đối với nhân dân, sẽ phải xảy ra đường lối của bà. Ông Mao ngoài tám mươi ba. Bùn đất tới cổ ông rồi. hài dưới ông thõng xuống, hai tay ông run rẩy. Chúng ta không còn chút thời gian nào nữa. Chúng ta phải nhanh chân lên. Bph cũng đang vội vã. Bà đang làm dịu nỗi đau tình yêu của bà đối với nhân dân. Chúng ta không được để mất thời gian. Chúng ta phải làm cho Đỗ Quyên Đỏ nổi dậy. Em, người nữ anh hùng. Người nữ anh hùng không biết sợ, người nữ anh hùng ma quái, người nữ anh hùng dâm đãng và tục tĩu. Đỗ Quyên Đỏ.
Anh hất ngược mớ tóc khỏi mặt tôi, rồi ghé sát, ủ ê. Hơi nóng miệng anh phả vào vành tai tôi. Như thể đang tiếp xúc với một sức mạnh lớn lao, đôi mắt như hai con nhện đỏ của anh lấp lánh. Anh bảo:
- Em hãy hiến bản thân cho nhân dân, hiến bản thân em cho đồng chí Giang Thanh.
Tôi vốn không bao giờ tin Giám sát ủy viên sống chỉ để tôn thờ đồng chí Giang Thanh. Nhưng bây giờ tôi tin. Anh là người yêu tinh thần của bà. Tôi tin anh bị ám ảnh bởi vì bà đại diện cho phần đàn bà trong người anh. Bởi bà cho phép anh hoàn thành ước mơ của mình - Thống trị tâm lý Trung Quốc.
Tôi chẳng nhìn thấy ranh giới nào giữa yêu và ghét, giữa anh và tôi.
Giám sát ủy viên trao trách nhiệm cho tôi bằng sự dâm đãng của anh đêm hôm trước. Tôi đang giống như một viên đạn nằm trong ổ súng. Tôi vẫn còn cảm thấy hơi ấm của anh trong tôi. Tham vọng của tôi nhân sức khỏe của tôi lên. Tôi soi gương trong phòng hóa trang dưới ánh đèn huỳnh quang. Tôi nhìn thấy Đỗ Quyên Đỏ. Đỗ Quyên Đỏ trong chiếc mũ Hồng quân. Đôi mắt hừng hực. Trang bị sẵn sàng. Hoàn toàn rự chủ. Đỗ Quyên Đỏ mang theo tính quyết đoán của Nghiêm và trí tuệ của Giám sát ủy viên. Tôi tin vào hóa trang của tôi. Tôi tin tôi là người đúng như tôi phải thế. Tôi đang sáng tạo lịch sử. Tôi là thể chất của đồng chí Giang Thanh và của Giám sát ủy viên. Tôi trình diễn tư tưởng của họ. Tôi là tham vọng của tôi. Có một thứ năng lượng từ thiên đường và hạ giới tới thống nhất lại trong tôi.
Ngày mai tên tuổi Đỗ Quyên Đỏ sẽ ở trên miệng mọi người. Tôi là hiện thân của Đỗ Quyên Đỏ. Tôi là vai diễn của tôi.
Đoàn làm phim đang chờ đợi. Tôi đã mặc sẵn trang phục và đã hóa trang. Các đèn pha đã bật sáng và camera đưa vào đúng chỗ. Chúng tôi chờ đợi đạo diễn của mình, chờ Giám sát ủy viên có mặt. Nhưng anh không xuất hiện. Tôi hóa trang rồi lại bỏ đi.
Đoàn vẫn chờ. Lá ngô đồng không lay động như thể lắng nghe sự tĩnh lặng bất thường. Những nhân viên trong đoàn tăng lòng ngờ vực. Bắt đầu những chuyện ngồi lê. Người phụ trách ánh sáng kiếm cớ chuồn về trước khi hết giờ quy định. Người phụ hóa trang cũng tếch theo. Rồi tới các bộ phận khác cũng bắt đầu xin lỗi. Mọi người bảo họ đã chờ đợi khá lâu và sự chờ đợi của họ phải được tôn trọng. Tôi ngồi sát camera chờ đợi. Người quay camera đã đánh giấc ngủ trưa từ bữa cơm trưa. Chẳng ai còn ở lại làm nhiệm vụ. Cái không khí thật kỳ lạ. Cách mọi người chuyện trò, cách mọi người chụm đầu vào nhau, người nọ như cắn tai người kia.
Trường quay trở nên yên tĩnh. Rồi tới phố phường. Tới thành phố rồi cả đất nước. Mọi dấu hiệu nguy hiểm nổi lên cùng với sự vắng bóng của Giám sát ủy viên. Tôi cố không cảm nhận gì về môi trường xung quanh. Tôi như một con kiến bò trên cái chảo nóng. Tôi cố ý không chú ý tới tiếng nổ ở gần. Tôi yêu cầu bản thân phải giữ thế tự chủ.
Rồi thì tin tức của thế kỷ đã tới. Đó là ngày 9 tháng 9 năm 1976. Vầng mặt trời đỏ nhất đã lặn hẳn từ bầu trời Trung Nam Hải. Ông Mao đã qua đời. Ngay trong đêm, đất nước trở thành một đại dương hoa giấy trắng. Những người than khóc đập đầu vào cửa, vào bàn thu tiền các cửa hàng bách hóa và vào tường. Nỗi đau thương dồn dập. Nhạc tang lễ theo nghi thức được phát suốt ngày đêm làm không khí chùng xuống.
Như mọi người khác, tôi cũng được phát hoa giấy trắng để đeo. Tôi đeo chúng giống như mọi người phụ nữ khác đeo, buộc túm vào tóc, trên áo khoác và dây giày, chúng tôi trông như những cây bông. Những người trong xưởng phim tập trung lại hội trường chính để rên rỉ. Tiếng nức nở cò cử như một chiếc máy hát quay tay già cỗi. Tôi không một chút nước mắt. Tôi khum khum hai bàn tay úp vào mặt để giấu mặt mình đi. Qua kẽ tay, tôi nhìn Xô Viết Hồng. Bà vênh mặt trong chiếc khăn tay ướt. Mũi bà sụt sịt như một cái ống bễ. Bà khóc rất dữ. Tôi không hiểu bà đang khóc vì cái gì? Tuổi thanh xuân của bà tàn tạ, tôi tin chắc vậy. Đáng lẽ bà phải khóc cho những cái gì bà có thể có. Bà đang làm lễ ăn mừng. Sự khốn khổ của bà cuối cùng đã chấm hết. Bà vừa sụt mũi vừa liếc nhìn tôi. Chắc hẳn bà dò xét xem có phải tôi đang chẳng nghĩ ngợi gì về sự mất mát lớn nhất của dân tộc hay không. Tôi đang nghĩ về đồng chí Giang Thanh.
Nghe nói người đàn ông này bị vợ mình sát hại. Ông Mao bị sát hại bởi đồng chí Giang Thanh. Nghe đồn đồng chí Giang Thanh đã thay thế bác sĩ của ông. Ông bị đầu độc chết. Đồng chí Giang Thanh đã bỏ chiếc mặt nạ thở ôxy ra khỏi mặt ông. Bà không thể chờ đợi người đàn ông này chết. Bà đã tự mình kết liễu đời ông bằng việc yêu cầu ông ký vào một tờ giấy trong những hơi thở cuối cùng. Câu chuyện ngồi lê mỗi lúc một béo, càng ngậy như một đĩa gáy lợn.
Những người đàn ông bắt đầu bàn tán về việc treo cổ con dâm phụ. Con dâm phụ làm điên đảo đất nước. Con dâm phụ đã làm cho đời sống người thành thị vô cùng khốn đốn. Làm sao chúng ta có thể để cho cái dịch họa này lan khắp Trung Quốc. Có phải chúng ta thực sự điên cả hay không? Hãy ném con dâm phụ này vào vạc dầu. Hãy dìm chết nó. Hãy tùng xẻo nó. Hãy đem nó làm vật tế trên bàn thờ những vị tiền bối vĩ đại của chúng ta.
Giới thông tin cho ra tấm ảnh người vợ đầu tiên của ông, một phụ nữ trẻ bị Quốc dân Đảng giết hại nửa thế kỷ trước. Họ nói đấy là người vợ duy nhất đích thực của ông. Tấm ảnh được dán ở khắp nơi. Ngay cả trong trường mẫu giáo, lũ trẻ con cũng được dạy nói tên người đàn bà đó và dạy hát những bài hát ca ngợi bà ta.
Tại tang lễ ông trên ti-vi, chúng tôi khó lòng nhìn thấy bộ mặt bà quả phụ, bà quả phụ của mặt trời hồng đã lặn. Camera cho hiện lên chiếc đầu to lớn của những bậc đàn ông lão thành. Những người đàn ông với bộ mặt đẫy đà, mắt không in một dâu xúc động nào. Camera cho hiện lên bộ mặt những người cộng tác chặt chẽ với bà quả phụ. Những bộ mặt này mỏng và dài. Những cái miệng hình tháp sẵn sàng hô: Bắn.
Chủ tịch trông có vẻ không được thỏa mãn nằm trong quan tài. Những người than khóc, những đại biểu nhân dân đang bước đi than vãn rầu rĩ. Ngay từ sáng, tang phòng được mở ra, chiếc quan tài pha lê từ dưới đất được nâng lên và thi hài được trưng bày. Hàng trăm nghìn người đến gặp vị cứu tinh yêu dấu của mình. Mỗi người đều cầm một chiếc khăn tay dày. Họ lau nước mắt, rồi lại lau, rồi người này sau người kia quỵ ngã trên ti-vi. họ được mang ra, các phương tiện thồn tin ca ngợi lòng trung thành của họ. Vị cứu tinh yêu dấu của nhân dân mặc một chiếc áo ngoài mới nguyên do ông tự thiết kế. Tấm thi hài được phủ một lá quốc kỳ, mặt được son phấn, ruột gan được bỏ đi và được tẩm bằng chất chống phân hủy.
Trong xưởng phim, mọi người tụ tập trước một ti-vi đen trắng theo dõi. Đằng sau màn hình ti-vi còn treo khẩu hiệu: "Mao Chủ tịch muôn năm". Màu sắc rực rỡ sáng như một bông hoa mùa hè. Cụm từ đồng chí Giang Thanh không còn tồn tại nữa. Bà được gọi là con điếm, là chiếc dép lê.
Chiếc loa điện buộc vào thân cây ngô đồng ngoài cửa sổ phòng tôi phát lại những lời giáo huấn của ông, lời giáo huấn của người chết. Giọng phát thanh viên nam trơn như sữa. Anh ta nhắc lại: "Tôi không còn trong mắt bà ta. Giang Thanh muốn là Chủ tịch Đảng. Tôi không còn trong mắt bà ta. Bà ta không kính trọng ai nữa. Bà ta sẽ khuấy đảo sự bình yên của mọi người. Sau khi tôi chết, bà ta sẽ gây rối loạn cho đất nước. Bà ta sẽ gây rối loạn. Tôi báo để mọi người biết. Những người nông dân yêu quý của tôi... Tôi cảnh báo mọi người".
Tôi không chịu bị hoảng sợ. Sự biệt tăm của Giám sát ủy viên đã chuẩn bị cho tôi những điều xấu nhất. Đêm tôi chờ đợi, chờ đợi trong cơn ác mộng. Sáng ra điều đó đã tới.
Nó được Xô Viết Hồng mang tới. Bà ta trông có vẻ tươi tắn và trẻ trung đến mức không thể tin được. Bà ta đưa cho tôi một tờ giấy có đóng dấu. Nội dung tờ giấy là Đảng bộ đã quyết định gửi trả tôi về nông trường Lửa Đỏ. Đoàn làm phim đã bị giải tán. Một chiếc xe được phân công chở tôi tới nơi tôi đã thuộc về.
Tôi không nói gì với Xô Viết Hồng. Tư nay tôi biết nói với bà ta chỉ phí lời. Con tàu lịch sử đã chuyển hướng đi. Tôi nhận ra rằng tôi đã thuộc về phía thất thế, bất kể là thực tế tôi chưa bao giờ chọn phía ấy. Tôi đã chuẩn bị hành lý để trở về nông trường Lửa Đỏ, ở đó tôi sẽ bị cầm tù. Nắm đấm cửa phòng tôi quay. Một mẩu giấy được ném vào. Tôi mở mẩu giấy đó ra. Đó là chữ viết tay của Giám sát ủy viên. Tôi ngồi nắm lấy chân bàn để giữ bình tĩnh. Giám sát ủy viên muốn gặp tôi ở công viên Hòa Bình. Ngay tức khắc. Khẩn cấp. Em có thể không đến. Mẩu giấy ghi tiếp. Cuộc gặp gỡ của chúng ta sẽ rất nguy hiểm. Anh bị truy nã. Đất nước sẽ không tha thứ cho anh, cho dạng tội lỗi của anh. Nhưng anh muốn gặp em. Xin em hãy đến, nếu còn có thể.
Tôi đi, trong đêm tối. Cưỡi trên giông tố.
*
* *
Anh bảo, anh chưa bao giờ nói xin lỗi với bất kỳ ai trong cuộc đời anh.
- Anh làm em thất vọng. Anh làm bản thân anh thất vọng. Anh hổ thẹn. Anh muốn em giữ mãi nhục nhã của anh và hãy khắc nó vào tấm bia đá trong ký ức của em.
Tôi nhìn anh. Tôi tới ôm lấy anh. Trong hai cánh tay anh, tôi nghiệm thấy một cơn run rẩy co giật mạnh.
Anh cảm thấy buồn vì anh quá già đối với những gian lao xảy tới. Anh ngờ rằng liệu anh có thể sống sót được không? Nhưng anh phải sống vì lý tưởng của anh.
Anh vừa nói vừa nghiến răng. Anh bảo anh không có quyền làm bản thân anh thất vọng. Anh sẽ không đầu hàng. Tự giết mình là đầu hàng. Đó là điều không thể chấp nhận được với người cộng sản chân chính.
Tôi bảo xưởng phim đã xếp tôi vào danh sách những người bè phái với Giang Thanh. Vết đen đã vấy lên hồ sơ lý lịch của tôi. Anh ôm hôn tôi và yêu cầu tôi hãy tha thứ cho đồng chí Giang Thanh. Tôi bảo tôi chẳng biết gì về bà. Anh khăng khăng là tôi biết. Anh bảo đồng chí Giang Thanh đã từng chiêm ngưỡng niềm đam mê của tôi.
- Bà tự hào về em và ngay lúc đó bà đã để ý tới em. Bởi vì bản thân bà sắp bị những đồng chí trong cuộc trường chinh của mình treo cổ vào một ngày nào đó nên bà phải tính đến Đỗ Quyên Đỏ của bà. Bà phải thấy lý tưởng của mình được tiếp tục.
Tôi hỏi về địa vị của anh. Anh mỉm cười một cách lạ lùng. Anh bảo:
- May mắn nhất là anh được xếp vào danh sách những bệnh nhân tâm thần. Anh đang trên dây thòng lọng, và anh trở thành một lời nguyền thậm tệ trên Trung Nam Hải. Anh nói bằng một giọng giễu cợt - Đầu anh đã ở trong nút thòng lọng. Chính vì lẽ đó, anh phải cho em một lời nhắn bảo cuối cùng thế này. Nghe đây, em chẳng làm điều gì sai trái về chính trị. Như thế có nghĩa về chính trị em vô tội. Em sẽ được xếp vào phạm trù nạn nhân của Giang Thanh, nạn nhân của nhóm bốn người. Em phải tuyên bố như vậy trước công chúng. Em phải tuyên bố em không biết anh, chấm hết. Em không giết hại ai, em không làm điều gì phạm tội. Điều duy nhất họ có thể kết tội em là cái nhìn của em, cái nhìn đã được đồng chí Giang Thanh thiện cảm - Anh vừa nói vừa nhìn vào mặt tôi dưới ánh trăng. Chăm chú nhìn từng bộ phận trên mặt tôi, nét mặt anh lạnh băng - Nhưng em không biết chút ít gì về kế hoạch của bà.
,- Không được rơi vào bẫy của họ - Anh tiếp tục - Em phải nhớ là những chiếc bẫy được thiết kế tuyệt vời, được thử nghiệm tốt. Nhưng nó cũng chẳng có gì mới. Cho tới ngày nay, anh đã luôn láu cá hơn họ. Anh thua lịch sử chứ không thua họ. Họ sẽ quăng mọi điều anh ca ngợi vào cứt. Tất nhiên lôgích là như thế, Họ sẽ phê phán em, và cái ngày ấy sẽ qua đi nếu em biết nghiến răng chịu đựng việc lột da em. Bây giờ em hãy bảo với anh em là một nữ anh hùng đi. Em hãy hứa với anh em có thể chịu đựng đi. Em đừng làm anh thất vọng.
Tôi bảo:
- Nhưng em được lệnh trở về nông trường Lửa Đỏ. Em có thể làm được gì?
- Lệnh đó đã được thay đổi - Giám sát ủy viên nói một cách bình tĩnh - Một người bạn của anh trong xưởng phim đã thu xếp việc đó cho anh. Em sẽ được giao một vị trí ở xưởng phim. Nó sẽ là một vị trí đứng hàng chấy rận thôi. Nhưng em không phải trở về nông trường nữa. Hộ khẩu thường trú của em đã được phục hồi. Anh biết em không thể trở lại nông trường Lửa Đỏ. Anh xin lỗi đã không thể bảo vệ em được hơn. Anh mang đến cho em nhiều tai họa hơn hạnh phúc. Anh chỉ mong muốn... - Anh dừng lại nhìn tôi một lúc lâu - Em còn quá trẻ, lại đẹp nữa. Thật tốt cho em vì đã không biết nhiều điều.
Tôi hỏi thăm về mối quan hệ của anh với đồng chí Giang Thanh. Tôi đòi biết. Anh bảo tôi không biết thì tốt hơn. Anh bảo anh đang bảo vệ tôi khỏi bị hãm hại. Anh yêu cầu tôi hãy nhớ tới bóng đêm. Theo dõi để thấy được người chết được hóa trang thế nào, được dạy nói thế nào, và làm sao mà họ lại chẳng hề bao giờ phàn nàn về những thứ đặt lên cái miệng hôi thối của họ. Anh bảo chính là sức mạnh này của lịch sử đã mê hoặc anh. Anh yêu cầu tôi hãy ngưỡng mộ lịch sử. Giọng anh xâm chiếm tâm hồn tôi. Đỗ Quyên Đỏ sẽ sinh ra vào thời gian khác, ở một nơi khác. Anh tin chắc thế, rất tin - Anh thì thầm - Anh yêu Đỗ Quyên Đỏ. Em có yêu không?
Trong bóng tối của những bụi cây, Giám sát ủy viên bảo tôi những vở kinh kịch đó được sáng tạo từ những khát vọng chưa hoàn thành của Giang Thanh. Anh bảo vẫn chính cái khát vọng ấy đã tạo nên những bi kịch xưa cũ khuấy đảo tâm hồn mọi người và nuôi dưỡng các nền văn minh. Và chính cái khát vọng ấy đã bắn những tia lửa vào ngọn lửa Đại cách mạng Văn hóa. Anh dừng lại nhìn xung quanh rồi bảo anh hơi thất vọng rằng đêm nay không thấy nhiều những cặp tình nhân và những kẻ thủ dâm. Anh bảo tiếng lá ngô đồng reo chắc sẽ tràn trề vui sướng. Anh hỏi tôi có còn tưởng tượng nổi những dãy đồi xanh rờn và những bông mẫu đơn màu hồng trong khu vườn sau của anh ở Bắc Kinh không. Anh hỏi tôi có tưởng tượng nổi anh với tôi ngồi trong cái thung lũng giữa hai bầu vú của bà mẹ tạo hóa hay không. Anh yêu cầu tôi nhắm mắt lại và ngửi hương thơm các loài hoa. Anh bảo:
- Em hãy giữ lấy nó cùng em suốt cuộc đời. Em hãy mở toang con đường vẫn ẩn nấp trong óc em, hãy trải nghiệm nó, tiếp xúc hoàn toàn với nó.
Anh yêu cầu tôi nói cho anh hay gió thổi mây đi thế nào. Trong hơi ấm của anh, tôi phó mặc bản thân bị cuốn đi. Tôi bảo anh hai bàn tay anh là gió và thân thể tôi biến thành mây. Anh bảo yêu mãnh liệt và mối tình của anh cũng mạnh như cái chết.
Anh nói anh luôn thích ngắm khối xoắn bên trên ống khói của đài thiêu xác Long Thị. Anh bảo cái chết không bao giờ làm anh sợ hãi. Anh chưa bao giờ tin vào những cuốn sách lịch sử Trung Quốc. Bởi vì những cuốn sách đó được viết bởi những con người bị bất lực về dục vọng. Những con người được những triều đại của các hoàng đế trả công. Họ là những quan hoạn. Dục vọng của họ đã bị thiến mất rồi.
Anh muốn thấy tôi sống. Anh muốn thấy tôi sống cuộc đời của anh.
- Em biết ước mong thầm kín của anh, và bây giờ em hãy giữ lấy nó và nuôi dưỡng cho anh.
Tôi khóc và run rẩy. Tôi nói:
- Em sẽ giữ. Em hứa.
Anh bảo:
- Bây giờ chúng ta hãy ôm nhau và đừng nói gì.
Chúng tôi ôm nhau. Tôi cảm thấy Nghiêm. Chúng tôi cùng nhau bước ra khỏi bóng tối.
*
* *
Một tuần sau, Giang Thanh, Mao phu nhân, bị bắt và bị khởi tố. Việc bắt giữ được chỉ đạo bởi Ban Chấp hành Trung ương mới ở Bắc Kinh của Đảng, do Hoa Quốc Phong lãnh đạo, người được Mao Trạch Đông chỉ định. Việc bắt giữ được tiến hành lịch sự và theo những cung cách tốt đẹp, nhanh gọn và sạch sẽ. Công chúng vô cùng thỏa mãn. Họ tổ chức ăn mừng, mua cua luộc lên và nhắm rượu. Những con cua cái tượng trưng cho Giang Thanh, giờ đây bị quần chúng đem ra làm thịt. Trung Quốc hồ hởi. Mít-tinh, diễu hành khổng lồ, pháo hoa suốt đêm. Hàng triệu người đổ ra đường phố, đánh trống và nhảy múa như những chiếc bánh trôi trong nước sôi. Một năm sau chính phủ của ông Hoa bị thay thế bởi ông Đặng Tiểu Bình, một trong những cán bộ trường chinh của ông Mao. Chân dung ông Hoa bị bóc xé khỏi tường thành và thay bằng những biểu ngữ ca ngợi người đàn ông mới.
Giang Thanh bị tống giam trong nhà lao quốc gia chờ đem hành quyết. Quần chúng ăn mừng và hô to:
- Đả đảo, đả đảo, đả đảo!
Tôi lại là thư ký trường quay trong xưởng phim Thượng Hải sáu năm liền. Tôi sao chép kịch bản, dựng biểu đồ quay, ghi lại cảnh dựng ở những địa điểm khác nhau, lau sàn nhà và rót nước sôi vào phích trong cơ quan. Sáu năm ròng rã cô đơn và ruồng bỏ nghiệt ngã, sức khỏe tôi bị suy sụp. Tôi ho ra máu và ngã xỉu trên sàn dựng. Tôi đã bị bệnh lao. Tôi không được phép nghỉ việc. Trong hồ sơ của Đảng tôi đã bị hành quyết vĩnh viễn. Trong sáu năm nay, tôi đã trở thành một tảng đá, trơ điếc trước đắm say.
Một hôm vào năm 1983, một lá thư từ nước ngoài từ một người bạn gái trẻ tôi vốn quen từ trong trường điện ảnh đến với tôi. Cô đã rời Trung Quốc trước đó ba năm và hiện đang sống ở Los Angeles. Cô hỏi liệu tôi đã bao giờ nghĩ tới chuyện sang Mỹ chưa? Ý nghĩ đó xa lạ với tôi như thể yêu cầu được sống trên mặt trăng - mặt trăng như cha tôi đã miêu tả - băng giá, không có khí trời và không tiếng động. Tuy vậy nỗi tuyệt vọng làm tôi không biết sợ. Mặc dầu tôi chưa nói nổi một từ Anh ngữ nào, mặc dầu tôi chẳng thích phải rời bỏ cha mẹ tôi, các em gái, em trai tôi và đấu tranh để được phép rời bỏ sẽ mất hết sức lực của tôi, tôi hiểu trốn thoát khỏi Trung Quốc là giải pháp duy nhất.
Tôi đã chiến đấu tìm đường cho tôi và tôi đã tới Mỹ vào ngày 1 tháng 9 năm 1984.
Chicago - Giáng sinh 92
Hết.
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro