CÁC V¤N À MÔI TR¯ÜNG TRONG QUÁ TRÌNH Ô THÊ HOÁ CÔNG NGHIÆP HOÁ Þ THÀNH PHÐ À N'NG

TÓM T®T: Trên c¡ sß phân tích ·c iÃm iÁu kiÇn tñ nhiên, ·c iÃm kinh t¿ xã hÙi cça

quá trình ô thË hóa và công nghiÇp hóa, cùng vÛi k¿t qu£ kh£o sát diÅn bi¿n ch¥t l°ãng môi tr°Ýng ß thành phÑ à Nµng, bài báo °a ra mÙt sÑ các gi£i pháp khÑng ch¿ và gi£m thiÃu tác Ùng tiêu cñc cça quá trình ô thË hóa và công nghiÇp hóa ß thành phÑ à Nµng.

MÞ ¦U

ô thË hoá công nghiÇp hoá (TH CNH ) là xu h°Ûng t¥t y¿u cça mÙt nÁn kinh t¿ phát

triÃn. Tuy nhiên, quá trình TH CNH luôn Óng ngh)a vÛi quá trình làm bi¿n Õi môi tr°Ýng tñ nhiên, ß c£ hai khuynh h°Ûng tích cñc và tiêu cñc; do v­y viÇc kiÃm soát quá trình TH CNH luôn là v¥n Á thách théc cça các n°Ûc phát triÃn nh±m ¡t °ãc måc tiêu phát triÃn bÁn vïng. T¡i hÙi nghË Sáu thành phÑ lÛn trao Õi kinh nghiÇm qu£n lý ô thË tÕ chéc t¡i Hà NÙi, trong hai ngày 6 và 7/4/2005, các v¥n Á béc xúc vÁ môi tr°Ýng ô thË và công nghiÇp ß ViÇt Nam ã °ãc báo Ùng.

N±m trong vùng Kinh t¿ trÍng iÃm miÁn Trung, thành phÑ à Nµng là mÙt trong nhïng

Ëa ph°¡ng có quá trình TH CNH phát triÃn m¡nh cça ViÇt Nam. Bên c¡nh nhïng thành tñu trong phát triÃn kinh t¿ xã hÙi ã ¡t °ãc, trong nhïng nm qua thành phÑ à Nµng ang ph£i °¡ng §u vÛi nhïng v¥n Á béc xúc vÁ sñ suy gi£m ch¥t l°ãng môi tr°Ýng sÑng,do v­y °ãc chÍn làm vùng nghiên céu iÃn hình.

TÕng diÇn tích ¥t tñ nhiên cça thành phÑ à Nµng là 1.255,53 km2, trong ó: nÙi thành 213,00 km2, ngo¡i thành: 1.042,53 km2 và huyÇn £o Hoàng Sa là 305 km2

, °ãc chia thành 5 qu­n (H£i Châu, Thanh Khê, Liên ChiÃu, S¡n Trà, Ngi Hành S¡n) và 2 huyÇn (Hòa Vang, Hoàng Sa) vÛi 47 ph°Ýng/xã. Là mÙt bÙ ph­n cça dãy Tr°¡ng S¡n, à Nµng có Ëa hình núi cao và dÑc t­p trung ß phía B¯c ( èo H£i Vân vÛi Ù cao trung bình trên 700 m) ß phía Tây và Tây Nam ( vÛi nhiÁu ngÍn núi cao trên 1.000 m); vùng Óng b±ng ven biÃn h¹p, bË chia c¯t bßinhiÁu sông, suÑi ng¯n và dÑc, các con sông lÛn là sông Hàn, sông Cu ê và sông Phú LÙc.

Quy ho¡ch sí dång ¥t cça thành phÑ à Nµng ¿n nm 2010 ã xác Ënh s½ gi£m 1.648,77 ha ¥t s£n xu¥t nông nghiÇp à chuyÃn sang ¥t chuyên dùng ( 911,63 ha), ¥t ß (700,80 ha) và ¥t phi nông nghiÇp khác (36,34 ha). Trong nhóm ¥t chuyên dùng ¥t s£n xu¥t kinh doanh quy ho¡ch tng të 1.699,23 ha lên ¿n 5.985,82 ha; ¥t khu công nghiÇp tng të 796,77 ha lên ¿n 2.423,50 ha.

2. HIÆN TR NG CH¤T L¯âNG MÔI TR¯ÜNG Þ TP À N'NG

Theo thÑng kê ¿n nm 2004, thành phÑ à Nµng có trên 4.277 c¡ sß s£n xu¥t công nghiÇp và tiÃu thç công nghiÇp, trong ó 214 c¡ sß (chi¿m5%) n±m trong các khu công nghiÇp (KCN), sÑ còn l¡i Áu n±m xen k½ r£i rác trong các khu dân c°, t¡o nên các v¥n Á môi tr°Ýng phéc t¡p trong các vùng dân c° . Ch¥t l°ãng môi tr°Ýng sÑng không chÉ bË tác Ùng bßi các ch¥t th£i sinh ho¡t mà còn bË tác Ùng bßi các ch¥t th£i công nghiÇp, trong ó có nhiÁu ch¥t th£i nguy h¡i, có Ùc tính cao, nhiÁu lo¡i r¥t khó bË phân hçy sinh hÍc. ây là mÙt v¥n Á áng quan tâm cho công tác qu£n lý môi tr°Ýng.

2. 1. Ch¥t l°ãng môi tr°Ýng t¡i các KCN:

T¡i các KCN t­p trung h§u h¿t các c¡ sß ch°a có §u t° cho viÇc xí lý n°Ûc th£i, khí th£i

và ch¥t th£i r¯n. iÃn hình là KCN Hoà Khánh, n¡i t­p trung chç y¿u các c¡ sß s£n xu¥t gi¥y và cán kéo thép. TÕng l°ãng n°Ûc th£i s£n xu¥t cça toàn KCN kho£ng 4.000 m3 /ngày.êm,ph§n lÛn n°Ûc th£i ch°a °ãc xí lý ho·c xí lý không ¡t tiêu chu©n và °ãc th£i th³ng vào các sông, hÓ trong khu vñc (sông CÕ Cò, bàu Tràm, bàu M¡c) gây ô nhiÅm nghiêm trÍng nguÓn n°Ûc m·t.

ViÇc xí lý khí th£i t¡i các c¡ sß s£n xu¥t cing ch°a °ãc quan tâm úng méc d«n ¿n tính tr¡ng gây ô nhiÅm môi tr°Ýng nghiêm trÍng t¡i các KCN.

2.2. Ch¥t l°ãng môi tr°Ýng t¡i khu vñc ô thË:

Ch¥t l°ãng môi tr°Ýng khu vñc dân c° bË tác Ùng bßi các ho¡t Ùng xây dñng chÉnh trang ô thË, ho¡t Ùng giao thông và ho¡t Ùng cça các c¡ sß s£n xu¥t xen l«n trong các khu dân c°.

2.2.1. Ch¥t l°ãng môi tr°Ýng không khí

Nhóm thñc hiÇn Á tài ã ti¿n hành quan tr¯c ch¥t l°ãng môi tr°Ýng không khí t¡i mÙt sÑ

khu dân c° t­p trung và các iÃm nút giao thông chính cça thành phÑ à Nµng

2.2.2. Ch¥t l°ãng n°Ûc m·t :

NguÓn gây ô nhiÅm môi tr°Ýng n°Ûc m·t là n°Ûc th£i sinh ho¡t và ·c biÇt là n°Ûc th£i

cça các c¡ sß s£n xu¥t công nghiÇp và tiÃu thç công nghiÇp n±m xen k½ trong các khu dân c°.

Ph§n lÛn các c¡ sß này có quy mô vëa và nhÏ và t­p trung cao ß trung tâm thành phÑ. NhiÁu c¡ sß không ç diÇn tích cho viÇc thñc hiÇn các biÇn pháp b£o vÇ môi tr°Ýng ã gây £nh h°ßng môi tr°Ýng cåc bÙ t¡i mÙt sÑ khu vñc.

2.2.3. V¥n Á ch¥t th£i r¯n:

Theo sÑ liÇu iÁu tra cça Sß TN&MT à Nµng, tÕng l°ãng ch¥t th£i r¯n cça thành phÑ

nm 2004 kho£ng 217.000 t¥n. T÷ lÇ phát sinh rác th£i vào kho£ng 0,76 kg/ng°Ýi t°¡ng éng vÛi t÷ lÇ phát sinh rác ß méc trung bình cça các ô thË trên th¿ giÛi. TÕng l°ãng rác th£i °ãc thu gom nm 2004 là 185.000 t¥n chi¿m 85,25%. Trong ó, rác th£i sinh ho¡t chi¿m 92,6%; rác công nghiÇp 6,7%; rác th£i y t¿ 0,67%.

ViÇc thu gom và xí lý rác ch°a ¡t tiêu chu©n qui Ënh cå thà nh°: rác sinh ho¡t °ãc thu

gom chung vÛi rác th£i công nghiÇp và rác th£i y t¿. T¡i bãi rác Khánh S¡n (bãi rác duy nh¥t cça thành phÑ hiÇn nay) không có lÛp lót chÑng n°Ûc rác ng¥m xuÑng n°Ûc ng§m, ch°a có khu vñc chôn l¥p ch¥t th£i Ùc h¡i và rác bÇnh viÇn, hÇ thÑng xí lý n°Ûc rÉ të bãi rác ch°a hoàn chÉnh, không có hÇ thÑng thu khí thoát të bãi rác nên gây ra mùi hôi thÑi làm ô nhiÅm môi tr°Ýng xung quanh.

2.3. Các v¥n Á liên quan ¿n bi¿n Ùng c¡ c¥u sí dång d¥t

Do b£n ch¥t cça quá trình TH-CNH là sñ mß rÙng các vùng ô thË và công nghiÇp à áp

éng các nhu c§u vÁ phát triÃn kinh t¿ xã hÙi, k¿t qu£ là nhïng diÇn tích ¥t nông nghiÇp màu má và c£ ¥t lâm nghiÇp d§n °ãc bi¿n thành nhïng ô thË và nhïng khu công nghiÇp ho·c chuyÃn sang måc ích sí dång khác

ViÇc gi£m diÇn tích ¥t nông, lâm nghiÇp làm m¥t diÇn tích lÛp phç thñc v­t, k¿t qu£ làm

cho các tác Ùng tiêu cñc cça các quá trình tñ nhiên nh° m°a, gió, li, låt,& phát triÃn. Ñi vÛi TP.à Nµng áng chú ý nh¥t là sñ gia tng trong nhïng nm g§n ây các hiÇn t°ãng li låt, li quyét và li Ñng d«n ¿n xói mòn và ría trôi ß các vùng Ói núi phía B¯c và phía Tây Tây b¯c.

3. MØT SÐ GI¢I PHÁP NH°M H N CH¾ CÁC TÁC ØNG B¤T LâI CæA QUÁ

TRÌNH Ô THÊ HÓA CÔNG NGHIÆP HOÁ

à gi£i quy¿t các v¥n Á môi tr°Ýng phát sinh trong quá trình phát triÃn kinh t¿ xã hÙi cça ®°€‚šœJ"L"ø"ú"¶$¸$Ø%Ú%8&:&¦'¨'B)D)¨,¬,ä3æ3'9¶9R;BòFôFrJtJ

P PP²P'PRVTV'Y¶Y¸YŽ^�^"e$ek

kbtdthtjtntptttvtzt|t~t€t‚t„t†tˆt¶t¸tºt¼tÀtÂtÄtÆtüôéôéôéôéôéôéôéôéôéôéôéôéôéôéçéôéôéôÚéÚéÚéôÚéôéôéôéÒÎÒÎÒÎÒÎüÎüÎüÎÆüƽÆüÎüÎh¿KmHnHujhÙeUhÿ~¨jhÿ~¨UhÙehÙe^JmH sH U hÙehÙemH sH hÙemH sH hÙeJ°' †

"

F

V‚Ì |€äŠ Þ "!¸$Ú%:&¨'ú'¬(D)€).*è*ª,¬,úúúòéééééééééééééúúéééééééé„Ž^„ŽgdÙe

&

FgdÙegdÙe¬,è,�-

0À0æ3^4

5Ä6x7¶9N:-:¨DÜD�EôF¦G*KnKŠLBMèMœNROàO P²PZQöööööööööööööööööööööööööööö„Ž^„ŽgdÙemÙt ô thË nói chung và thành phÑ à Nµng nói riêng c§n triÃn khai nhïng gi£i pháp Óng bÙ mang tính tÕng hãp, Óng thÝi ph£i có sñ phÑi hãp cça nhiÁu ngành, nhiÁu l)nh vñc và có sñ thÑng nh¥t cao cça các c¥p chính quyÁn, cÙng Óng và các doanh nghiÇp. Ñi vÛi thành phÑ à Nµng nhïng gi£i pháp °ãc Á xu¥t nh° sau:

3.1. Gi£i pháp quy ho¡ch

- Quy hÍach di dÝi các c¡ sß s£n xu¥t gây ô nhiÅm ra khÏi khu dân c° : Tr°Ûc m¯t kh£ thi

nh¥t là mß rÙng diÇn tích KCN Liên ChiÃu và KCN Hoà Khánh; ti¿p ¿n là xây dñng bÕ sung mÙt sÑ KCN t­p trung. Di dÝi các c£ng xng d§u, c£ng tÕng hãp ra ngoài khu vñc sông Hàn.

- Quy ho¡ch tách riêng hÇ thÑng thoát n°Ûc m°a khÏi n°Ûc th£i công nghiÇp và n°Ûc th£i

sinh ho¡t : Xây dñng hÇ thÑng thoát n°Ûc m°a dÍc bÝ vËnh Thu­n Ph°Ûc ¿n Nam Ô, dÍc bÝ biÃn ông të S¡n Trà ¿n iÇn NgÍc và hai bÝ sông Hàn. Các tråc chính tiêu thoát n°Ûc m°a là sông Hàn, sông Cu ê, kênh d©n të hÓ Công viên 29/3, và të hÓ Th¡c Gián ra vËnh à Nµng và ra sông Hàn, §m Rong và toàn bÙ m¡ng l°Ûi thoát n°Ûc hiÇn có. C£i t¡o hÇ thÑng hÓ iÁu ti¿t n°Ûc m°a trong khu vñc nÙi thành à tng c°Ýng kh£ nng thoát n°Ûc, góp ph§n h¡n ch¿

tình tr¡ng ng­p úng khi m°a lÛn.

- Quy ho¡ch vË trí xây dñng các tr¡m xí lý n°Ûc th£i ô thË và xây dñng các tr¡m xí lý n°Ûc th£i t­p trung cça các khu công nghiÇp .

- óng cía bãi rác Khánh S¡n ci và xí lý các tÓn t¡i vÁà môi tr°Ýng. Xây dñng bãi rác

mÛi £m b£o các yêu c§u kù thu­t vÁ xây dñng và vÇ sinh môi tr°Ýng theo qui Ënh.

- Quy ho¡ch hÇ thÑng cây xanh ô thË, £m b£o t÷ lÇ lÛp phç thñc v­t thích hãp: Måc tiêu

không chÉ Ã c£i thiÇn ch¥t l°ãng môi tr°Ýng không khí và gi£m thiÃu xói mòn ría trôi, mà

còn t¡o không gian phåc vå gi£i trí cho dân c° và phát triÃn du lËch.

3.2. Gi£i pháp qu£n lý

ƒ Phát triÃn m¡ng l°Ûi quan tr¯c và giám sát môi tr°Ýng ¥t, n°Ûc và không khí.

ƒ Phát triÃn công tác giáo dåc nâng cao nh­n théc môi tr°Ýng b±ng nhïng hình théc

thích hãp.Måc tiêu cça gi£i pháp này là tuyên truyÁn giáo dåc, xây dñng thói quen, n¿p sÑng thân thiÇn vÛi môi tr°Ýng làm c¡ sß cho viÇc v­n Ùng sñ tham gia cça cÙng Óng vào các ho¡t Ùng b£o vÇ môi tr°Ýng. ây là v¥n Á có ý ngh)a quy¿t Ënh cho viÇc thñc hiÇn có hiÇu qça công tác b£o vÇ môi tr°Ýng. Các nÙi dung c¡ b£n cça gi£i pháp này là :

- LÓng ghép ch°¡ng trình giáo dåc vÁ b£o vÇ môi tr°Ýng vào c¥p m«u giáo và t¡o iÁu

kiÇn triÃn khai trong các b­c hÍc khác theo ch°¡ng trình cça BÙ Giáo dåc và ào t¡o.

- Xây dñng ch°¡ng trình vÁ b£o vÇ môi tr°Ýng trên các ch°¡ng trình truyÁn thông (

phát thanh, truyÁn hình).

ƒ Xây dñng các chính sách qu£n lý khuy¿n khích các c¡ sß công nghiÇp tham gia công

tác qu£n lý môi tr°Ýng: Bên c¡nh viÇc thñc hiÇu kiên quy¿t viÇc thu phí n°Ûc th£i, c§n nên có nhïng biÇn pháp khuy¿n khích các doanh nghiÇp áp dång tiêu chu©n ISO 14000 trong hÇ thÑng qu£n lý, cing nh° chính sách th°ßng Ñi vÛi các c¡ sß thñc hiÇn tÑt các biÇn pháp s£n xu¥t s¡ch h¡n , ho·c có áp dång các biÇn pháp tái ch¿ tái sí dång ch¥t th£i .

ƒ Huy Ùng sñ tham gia cça cÙng Óng trong công tác b£o vÇ môi tr°Ýng. Sñ tham gia

cça cÙng Óng giï vai trò quan trÍng trong công tác b£o vÇ môi tr°Ýng ô thË và công nghiÇp.

Huy Ùng sñ tham gia cça cÙng Óng có thà thñc hiÇn theo các ph°¡ng théc nh° sau :

- G¯n k¿t các ho¡t Ùng tuyên truyÁn, t­p hu¥n, qu£ng bá công tác b£o vÇ môi tr°Ýng

vÛi viÇc hoàn thiÇn các chính sách/quy Ënh vÁ sí dång môi tr°Ýng và tài nguyên liên quan trñc ti¿p ¿n cÙng Óng. G¯n lãi ích kinh t¿ cça cÙng Óng vÛi các ho¡t Ùng b£o vÇ môi tr°Ýng . H× trã cÙng Óng trong viÇc tìm ki¿m các c¡ hÙi làm viÇc và k¿ sinh nhai, ·c biÇt khi có nhïng yêu c§u thay Õi ngành nghÁ truyÁn thÑng do viÇc thñc hiÇn quy ho¡ch/k¿ ho¡ch phát triÃn mÛi.

- Xây dñng tÕ nhân dân tñ qu£n, g¯n viÇc b£o vÇ môi tr°Ýng vào nÙi dung xây dñng

cuÙc sÑng mÛi ß khu dân c° ; xây dñng các phong trào qu§n chúng vÁ b£o vÇ môi tr°Ýng nh° phong trào Xanh - S¡ch ¹p ; Tu§n lÅ n°Ûc s¡ch và vÇ sinh môi tr°Ýng ; Chi¿n dËch làm s¡ch th¿ giÛi , Gia ình vn hoá mÛi & Sñ thành công cça các ch°¡ng trình này phå thuÙc vào viÇc chÍn lña hình théc và ph°¡ng pháp v­n Ùng phù hãp vÛi tëng nhóm Ñùi t°ãng cÙng Óng; do v­y c§n ph£i có các nghiên céu iÁu tra ánh giá tâm lý các nhóm cÙng Óng. Các nÙi dung công tác t­p trung vào viÇc phân lo¡i rác th£i t¡i nguÓn, b£o vÇ làm s¡ch bÝ vËnh à Nµng, ngn ngëa, gi£m thiÃu và xí lý h­u qu£ môi tr°Ýng do li låt, s£n xu¥t và sí dång thñc ph©m an toàn, &

3.3. Gi£i pháp công nghÇ

©y m¡nh công tác nghiên céu éng dång các thành tñu trong l)nh vñc công nghÇ môi

tr°Ýng, nhanh chóng làm chç các công nghÇ tiên ti¿n, phát huy tÑi a các công nghÇ truyÁn thÑng và ti¿n tÛi sáng t¡o công nghÇ mÛi theo các Ënh h°Ûng nh° sau:

- a d¡ng hóa các lo¡i hình công nghÇ môi tr°Ýng, °u tiên nghiên céu và éng dång công

nghÇ sinh hÍc trong xí lý ch¥t th£i.

- Nghiên céu, phát triÃn và éng dång các lo¡i v­t liÇu mÛi, °u tiên sí dång nguyên liÇu

trong n°Ûc phåc vå ch¿ t¡o trang thi¿t bË xí lý ch¥t th£i.

- Nghiên céu, phát triÃn công nghÇ xí lý ch¥t th£i nguy h¡i và ch¥t th£i khó phân hçy sinh

hÍc.

- ¯u tiên phát triÃn công nghÇ thân thiÇn môi tr°Ýng, SXSH và tái sí dång, tái ch¿ ch¥t

th£i.

4. K¾T LU¬N

Chính sách mß cía thu hút §u t° ã giúp cho kinh t¿ ViÇt Nam phát triÃn. Là hÇ qu£ cça

quá trình phát triÃn kinh t¿, quá trình ô thË hoá công nghiÇp hoá ã và ang diÅn ra m¡nh m½ nhanh h¡n nng lñc cça hÇ thÑùng qu£n lý. ây là nguyên nhân gây nên nhïng b¥t c­p vÁ môi tr°Ýng ß các khu vñc ô thË và khu vñc công nghiÇp ViÇt Nam, trong ó có thành phÑ à Nµng, t¡o nên nhïng e dÍa tiÁm ©n cho sñ phát triÃn bÁn vïng

à £m b£o cho sñ phát triÃn bÁn vïng cça ViÇt Nam, viÇc nâng cao nng lñc qu£n lý Nhà N°Ûc trong qu£n lý môi tr°Ýng ô thË và khu công nghiÇp là mÙt nhu c§u c¥p bách. Công cå phåc vå cho công tác qu£n lý phát triÃn ô thË và khu công nghiÇp chính là b£n Ó quy ho¡ch môi tr°Ýng ô thË và khu công nghiÇp. Trong các gi£i pháp qu£n lý, bên c¡nh nhïng biÇn pháp hành chính, viÇc Ùng viên sñ tham gia cça cÙng Óng trong các ho¡t Ùng b£o vÇ môi tr°Ýng

sÑng ang giï vai trò ngày càng quan trÍng. Xác Ënh các nhóm cÙng Óng cùng vÛi các ·c iÃm tâm lý và t­p quán là c¡ sß Ã xây dñng các ch°¡ng trình v­n Ùng sñ tham gia cça cÙng Óng. Sñ phát triÃn cça các ph°¡ng tiÇn truyÁn thông là sñ h× trã quan trÍng trong các ch°¡ng trình v­n Ùng cÙng Óng.

PAGE \* MERGEFORMAT 3