ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA THỐNG KÊ

Cácnhàthốngkêhọcnổitiếngtrênthếgiớiđềuthốngnhấtđưaranhậnđịnhsau

đây về đối tượng nghiên cứu của thống kê.

Thốngkêhọclàmônkhoahọcxãhội,nghiêncứumặtlượngtrongmốiliênhệchặt chẽvớimặtchấtcủacáchiệntượngkinhtế-xãhộisốlớn,trongđiềukiệnthờigianvà địa điểm cụthể.

Từnhậnđịnhnày,chúngtacầnhiểuđúngđốitượngnghiêncứucủathốngkêởcác

điểmchính sau.

2.1.Thốngkêhọc là một môn khoa học xã hội

Thốngkêhọclàmộtmônkhoahọcxãhội,bởivìthốngkênghiêncứucáchiện tượngkinhtế  -  xãhộihayquátrìnhkinhtếxãhội.Cáchiệntượngvàquátrìnhđó thường là:

*Cáchiệntượngvềquátrìnhtáisảnxuấtmởrộngnhưcungcấpnguyênliệu,quy trình công nghệ, chế biến sản phẩm...

*Cáchiệntượngvềphânphối,traođổi,tiêudùngsảnphẩm(marketing)nhưgiá cả, lượng hàng xuất, nhập hàng hoá, nguyên liệu...

*Cáchiệntượngdânsố,laođộngnhưtỷlệsinh,tử,nguồnlaođộng,sựphânbố dâncư, laođộng...

*Cáchiệntượngvềvănhoá,sứckhoẻnhưtrìnhđộvănhoá,sốngườimắcbệnh, các loại bệnh, phòng chống bệnh...

*Các hiện tượng về đờisống chính trị, xã hội, bầu cử, biểu tình...

*Ngoàirathốngkêcònnghiêncứuảnhhưởngcủacáchiệntượngtựnhiênđếnsự pháttriểncủacáchiệntượngkinhtếxãhội,nhưảnhhưởngcủakhíhậu,thờitiết,của cácbiệnphápkỹthuậttớiquátrìnhsảnxuấtnôngnghiệp,kếtquảsảnxuấtnôngnghiệp và đời sống nhân dân.

2.2.Thốngkênghiêncứumặtlượngtrongmốiliênhệchặtchẽvớimặtchất của số lớn hiện tượng và quá trình kinh tế xã hội

a)Mặt lượng (những biểu hiện cụ thể, đo lường được):

*Quy mô của hiện tượng: Các mứcđộ to nhỏ, lớn bé, rộng hẹp.

Vídụ:Diệntíchcanhtáccủa1doanhnghiệpnôngnghiệpAnăm2005là500ha, dânsốtrungbìnhcủaViệtNam2003là80,90triệungười(Niêngiámthốngkê2003), tổng số sinh viên của 1 lớp nămhọc 2005 - 2006 là 80 người.

*Kếtcấucủahiệntượng:Hiệntượngtạonêntừcácbộphậnnào,mỗibộphận chiếmbao nhiêu %;

Vídụ: Lớp có 50 học sinh, namlà 40 học sinh, chiếm80%, nữ là 10, chiếm 20%.

*Tốcđộpháttriểncủahiệntượng:Sosánhmứcđộcủahiệntượngtheothờigian

đểthấy mứcđộ tăng hay giảmcủa hiện tượng;

*Trìnhđộphổbiếncủahiệntượng:Tínhcụthểphạmvixảyrahiệntượng,cábiệt hay phổ biến từ đó thấyđược ảnh hưởng của nó tới hiệntượng lớn hơn.

Vídụ:Tỷlệtainạngiaothôngxemáynăm2004là2%,cónghĩalàcứ100người

đi xe máy thì có 2 người tai nạn...

*Mốiquanhệtỷlệgiữacáchiệntượnghoặcgiữacáctiêuthứccủacùngmộthiện tượng.

b)Liên hệ chặt chẽ vớimặt chấtcủa số lớn hiện tượng:

*Thôngquacácmặtlượngcủahiệntượngđểđánhgiábảnchấtcủahiệntượng nhưquymôtonhỏ,bộphậnnàonhiềuhayít,xuhướngtiếnlênhaygiảmđi,mứcđộ phổbiếncủahiệntượngthếnào...nhưngđểđánhgiámộtcáchkháchquanbảnchấtcủa hiệntượngthìmặtlượngcủahiệntượngphảiđượcthểhiệnởsốlớnđơnvịchứkhông phải ở từngđơn vịcá biệt.

Vídụ,đánhgiákếtquảhọctập2sinhviênA,Bcầndựavàokếtquảhọctậpnhiều họckỳ,nhiềumôn;dựavàoýthứcphấnđấu,sựthamgiacácphongtràođoàn,quanhệ bạn bè... Việc làmnhư vậy người ta gọi là nghiên cứumặt lượng ở số lớn .

Nhưngđểhiểusâusắchơnbảnchấtcủahiệntượng,ngườitacũngnghiêncứu những đơn vịtiên tiến, hoặc lạc hậu là những biểu hiện cá biệt.

*Thốngkêkhôngnghiêncứubảnchấtvàquyluậtcủahiệntượng,màthôngqua mặt lượng có thể đánh giá được bảnchất và tính quy luật của hiện tượng.

2.3.Thốngkênghiêncứucáchiệntượngvàquátrìnhkinhtếxãhộitrongđiều kiện địa điểm và thời gian cụ thể

Mỗihiệntượng,hayquátrìnhkinhtếxãhộiởthờigian,địađiểmkhácnhauthì mặtlượngcũngkhácnhau.Dođó,đốitượngnghiêncứucủathốngkêhọccũngcầncụ thể hoá ởthời gian nào,địa điểmnào hay trảlời câu hỏi  bao giờ ?  và ở đâu ?