ÀI VĂN THAM KHẢO 

Đề 1:

Kể về những thành tựu xuất sắc của văn học Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống thực 

dân Pháp xâm lược, có lẽ chúng ta không thể nào không nhắc đến Việt Bắc của Tố Hữu. 

Đây là một bài thơ mang đậm đà màu sắc dân tộc, tiêu biểu cho phong cách thơ Tố Hữu. 

Thông qua đó, thể hiện niềm nhớ thương tha thiết và tình cảm sắt son đầm thắm của nhân 

dân Việt Bắc với cách mạng, với Đảng, với Bác Hồ, đồng thời cũng thể hiện tình cảm của 

người cán bộ kháng chiến với thiên  thiên, núi rừng và con người Việt Bắc. 

Đoạn thơ gồm năm câu lục bát nhắc lại những cảnh thân thiết và tươi đẹp nhất về cảnh và 

người Việt Bắc trong hồi ức của người cán bộ cách mạng miền xuôi, ở đây chính là nhà 

thơ. 

“Ta về mình có nhớ ta 

Ta về ta nhớ những hoa cùng người” Đây là hai câu thơ mở đầu nhưng nó mang cảm xúc chung cho toàn đoạn. 

Ta là người ra đi cũng chính tác giả. Ở đây đoạn thơ kết cấu theo lối đối đáp thông 

thường trong dân ca truyền thống. Do đó, đây chính là lời hỏi ngọt ngào của người ra đi 

với người ở lại,  dễ liên tưởng đây là một thiếu nữ địa phương. Và câu hỏi tu từ này là cái 

cớ bày tỏ tình yêu của một chàng trai miền đồng bằng với cô gái miền cao. 

“Hoa và người” thực là nỗi nhớ về thiên nhiên và con người Việt Bắc. Ở đây, thiên nhiên 

hòa điệu với con người, giữa chúng ngoài mối quan hệ tương hỗ còn có mối tương sinh 

lẫn nhau. Việt Bắc sinh ra con người và con người làm nồng ấm quê hương Việt Bắc. 

Tiếp theo, tám dòng lục bát còn lại như là một bức tranh tứ bình về thiên và con người 

nơi đây. Với bốn dòng lục, nhà thơ đã miêu tả phong cảnh núi rừng qua bốn mùa, mỗi 

mùa là một bức tranh thiên thiên có nét đẹp riêng biệt. Qua đây, ta thấy chỉ riêng đoạn 

thơ này đã thấm đậm tính chất dân gian. 

Đầu tiên là bức tranh tả cảnh và khơi gợi cho chúng ta tình cảm mến thương của mùa 

đông Việt Bắc. Tại sao lại là mùa đông? Vì đây là hồi ức của tác giả trong giờ phút chia 

tay. Chúng ta còn nhớ, vào một đêm mùa đông 1946, Hồ Chí Minh đã kêu gọi toàn dân 

kháng chiến. Đặc biệt ở Hà Nội, những người lính lặng lẽ rời thành phố, bí mật theo chân 

cầu sông Hồng ngược xuôi lên căn cứ cách mạng Việt Bắc. Sự kiện này, đến tận bây giờ

vẫn còn chứng minh bởi một khúc hát quen thuộc: 

“Đêm cái đêm rét quá chân cầu  

Anh, anh đã hẹn ngày mai trở lại  

Sông, sông Hồng bên bờ hát mãi 

Tỏ niềm tin khúc khải hoàn ca”. 

Lưu Trong Lưu trong Một mùa đông đã từng viết: 

“Đôi mắt em lặng buồn, 

Nhìn tôi mà không nói. 

Tình đôi ta vời vợi, 

Có nói cũng vô cùng 

Trời hết một mùa đông 

Không một lần đã nói…” 

Thế mà, ở chốn núi rừng heo hút này, mùa đông rừng biếc xanh đột ngột bùng lên màu 

đỏ tươi của hoa chuối rừng như những bó đuốc thắp lên sáng rực. Vẻ đẹp nên thơ và rực 

rỡ của Việt Bắc vào mùa đông gợi những người đọc những rung động sâu xa. Thông qua 

bức tranh, ta thấy dù mùa đông lạnh giá nhưng sự sống núi rừng vẫn cứ như tuôn trào, 

cảm giác đem đến cho lòng người sự ấm áp lại. 

Thiên thiên đáng yêu như thế, còn con người thì sao? Ta xét tiếp câu hát: 

“Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng” Thời gian được xác định bởi yếu tố “ngày xuân”. Chính ấn tượng thời gian này tạo sự vật 

vận động, sinh sôi nảy nở. Không gian ở đây như  là cổ tích. Mới vừa rồi màu xanh bạt 

ngàn điểm hoa chuối đỏ, bây giờ nở bung ra những rừng mơ trắng muốt thoảng hương 

thơm. Cái màu trắng dìu dịu tinh khiết ấy phủ lên cả cánh  rừng, gợi lên trong lòng ta một 

cảm giác thơ mộng bâng khuâng. Ngoài ra màu trắng của hoa mơ gợi cho người ta cái 

thanh thoát hơn, đem lại cho lòng ngưỡi sự thanh thản, thảnh thơi. Câu thơ làm cho ta 

thấy dường như màu xanh đã bị lấn lướt. Mùa xuân ở đây không tưng bừng như mùa 

xuân của Xuân Diệu mà nó đến một cách lặng lẽ, âm thầm nhưng không kém niềm vui. 

“Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang” 

Mùa xuân miêu tả trong câu thơ rất đặc trưng cho mùa xuân Việt Bắc. Sợi giang là sản 

phẩm của Việt Bắc. Do vậy người lao động đó là người Việt Bắc chớ không phải là người 

miền xuôi. Nhìn thấy được từng sợi giang, tức là con người được nhìn ở tầm gần. Việc 

làm này có nhàn nhã như chính mùa xuân, mùa xuân làm cho người ta cảm thấy thơ thới 

và đem đến cho họ dáng điệu sống như thế. 

Thế rồi, khoảnh khắc nhàn hạ của mùa xuân cũng qua mau, qua mau, con người tiếp tục 

sống cuộc sống của họ. 

“Ve kêu rừng phách đổ vàng 

Nhớ cô em gái hái măng một mình” 

Bức tranh gợi sự chú ý cho người đọc bằng thị giác, lẫn thính giác. Đầu tiên, cái độc đáo 

ở đây chính là âm thanh, âm thanh mùa hạ, tiếng “ve kêu”. Câu thơ tạo ra hình ảnh nhân 

hóa. Con ve là loài vật, vậy mà nó biết kêu, biết gọi, nó xui khiến rừng phách đổ vàng ở

đây, chúng ta nên dành một ít thời gian để tìm hiểu cái rừng phách kỳ lạ này. Rừng phách 

là những cây lạ ở miền Bắc. Nó không mọc riêng rẽ mà mọc thành rừng, rất nhạy cảm với 

thời tiết. Tiếng ve kêu râm ran đây đó đã báo hiệu mùa hạ, nhưng lúc này đã là cuối hạ. 

Cái lạnh đang tràn ngập núi rừng, lá cây bắt đầu chuyển sang màu vàng, cả rừng phách 

thay áo mới, chiếc áo vàng óng ánh dưới ánh nắng mặt trời. Cảnh thiên nhiên đẹp và rực 

rỡ thế lại càng lãng mạn hơn, vì trong cánh rừng bạt ngàn ấy có thêm bóng dáng của một 

sơn nữ “hái măng một mình”. Đọc tới đây khiến ta liên tưởng đên một hình ảnh tương tự

trong thơ Nguyễn Bính, một nhà thơ của đồng quê: 

“Thơ thẩn đường chiều một khách thơ

Say nhìn ra rặng núi xanh lơ

Khí trời lặng lẽ và trong trẻo 

Thấp thoáng rừng mơ cô hái mơ” 

Đây là khổ thơ thứ nhất trong bài thơ Cô hái mơ. Ta thấy có sự giống nhau rất ngẫu 

nhiên: cũng là rừng núi và cô gái đang làm việc. Chỉ có điều ở đây là “hái mơ” chớ

không phải “hái măng”. 

Từ “hái” ở đây dường như không thể thay thế bằng một động từ nào khác: bẻ, đốn… vì 

chỉ có nó mới phù hợp nét dịu dàng, uyển chuyển, mềm mại của cô gái mà thôi. Ta hãy thử tưởng tượng bức tranh mùa hạ như thế này đẹp biết bao. Cảnh thiên nhiên tuyệt mỹ

như thế lại khảm chạm thêm vào hình ảnh một người thiếu nữ nhẹ nhàng làm việc. Quả

thật bức tranh vừa đẹp vừa có thần nữ. Rõ ràng thiên nhiên và con người đã hòa quyện 

vào nhau, tô điểm cho nhau. 

Cuối cùng đoạn thơ kết thúc bằng hình ảnh mùa thu cũng không kém phần đẹp đẽ. 

“Rừng thu trăng rọi hòa bình 

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung” 

Câu thơ đã xác định rõ, đây là mùa thu. Thiên nhiên mùa thu được miêu tả bằng ánh 

trăng. Việc sử dụng hình ảnh trăng thật ra cũng không có gì độc đáo và mới mẻ. Tuy 

nhiên đặt vào hoàn cảnh Việt Bắc lúc bấy giờ ta thấy được niềm mơ ước hòa bình của 

người cán bộ cũng như toàn dân Việt Bắc. Tất cả đều nói lên niềm tin tưởng chiến thắng 

sẽ đến với cách mạng với đất nước. 

Câu thơ thiếu cụ thể nên con người ở đây cũng thiếu cụ thể. Từ “ai” nhòa đi để tạo nền 

cho cả đoạn và cũng nhằm trả lời cho câu hỏi đầu tiên: “Mình về có nhớ ta chăng?”. Tuy 

hỏi thế nhưng trong lòng họ vẫn biết rằng con người ấy vẫn thủy chung, son sắt. Đây là 

lời đồng vọng trong tâm hồn của cả hai người yêu nhau cùng nhớ, cùng thương “nhớ ai 

tiếng hát ân tình thủy chung”. 

Qua đây ta thấy bao trùm cả đoạn thơ là tình cảm nhớ thương tha thiết tiếp tục âm hưởng 

chung của nghệ thuật ca dao. Câu thơ lục bát nhịp nhàng, uyển chuyển, ý nọ gợi ý kia cứ  

trào lên dào dạt trong lòng người ra đi và người ở lại. Đặc biệt là qua cách xưng hô 

“mình” với “ta”. Ở đây điệp từ nhớ dùng để xoáy sâu vào cảm hứng chủ đạo là hồi ức. 

Từ “rừng” lặp lại là khoảng không gian cho nỗi nhớ tồn tại. Màu sắc cũng ảnh hưởng 

không ít tới bức tranh, đỏ lặng lẽ, nhưng có sức sống. Màu con dao thể hiện sự hoạt động. 

Màu trắng làm thanh thoát con người và màu vàng làm cho bức tranh rực rỡ trong hoàng 

hôn. Rõ ràng bức tranh đã có sự hòa điệu của màu sắc. Bên cạnh đó,nhạc đệu dịu dàng 

trầm bổng khiến cả đoạn thơ mang âm hưởng bâng khuâng, êm êm như một khúc hát ru - 

khúc hát ru kỷ niệm. Có lẽ khúc hát ru này không của ai khác là của “ta” và cho người 

nhận là “mình”. Cả “ta” và “mình” đều cùng chung nỗi nhớ, cùng chung “Tiếng hát ân 

tình” và ân tình sâu nặng ấy mãi còn lưu luyến vấn vương trong những tâm hồn chung 

thủy. 

Có thể nói đây là đoạn thơ hay và có giá trị nhất trong bài Việt Bắc. Cảnh thiên nhiên và 

con người trong đây được miêu tả hết sức tuyệt vời và tươi đẹp, tràn ngập sức sống. Và 

với giọng thơ ngọt ngào, tâm tình khiến đoạn thơ như một bản tình ca về lòng chung thủy 

sắt son của người cách mạng đối với cả nhân dân, quê hương Việt Bắc.