ThuÑc tác dång trên hÇ adrenergic

Thé sáu, 19 Tháng 6 2009 17:39 Qu£n trË viên

HYPERLINK "http://www.ugroup.vn/component/mailto/?tmpl=component&link=aHR0cDovL3d3dy51Z3JvdXAudm4veS1ob2MtaGllbi1kYWkveS1ob2MtY28tc28vZHVvYy1saS8yNzMtdGh1b2MtdGFjLWR1bmctdHJlbi1oZS1hZHJlbmVyZ2ljLS5odG1s" \o "Email" INCLUDEPICTURE "http://www.ugroup.vn/templates/UG_Health/images/emailButton.png" \* MERGEFORMATINET ThuÑc tác dång trên hÇ adrenergic

Thé sáu, 19 Tháng 6 2009 17:39 Qu£n trË viên

HYPERLINK "http://www.ugroup.vn/component/mailto/?tmpl=component&link=aHR0cDovL3d3dy51Z3JvdXAudm4veS1ob2MtaGllbi1kYWkveS1ob2MtY28tc28vZHVvYy1saS8yNzMtdGh1b2MtdGFjLWR1bmctdHJlbi1oZS1hZHJlbmVyZ2ljLS5odG1s" \o "Email" INCLUDEPICTURE "http://www.ugroup.vn/templates/UG_Health/images/emailButton.png" \* MERGEFORMATINET HYPERLINK "http://www.ugroup.vn/y-hoc-hien-dai/y-hoc-co-so/duoc-li/273-thuoc-tac-dung-tren-he-adrenergic-.html?tmpl=component&print=1&layout=default&page=" \o "In" INCLUDEPICTURE "http://www.ugroup.vn/templates/UG_Health/images/printButton.png" \* MERGEFORMATINET HYPERLINK "http://www.ugroup.vn/y-hoc-hien-dai/y-hoc-co-so/duoc-li/273-thuoc-tac-dung-tren-he-adrenergic-.pdf" \o "PDF." INCLUDEPICTURE "http://www.ugroup.vn/templates/UG_Health/images/pdf_button.png" \* MERGEFORMATINET

HÇ adrenergic là hÇ h­u h¡ch giao c£m, gi£i phóng ch¥t trung gian hóa hÍc gÍi chung là catecholamin vì Áu mang nhân catechol (vòng benzen có hai nhóm -OH ß vË trí ortho và mÙt gÑc amin ß chu×i bên. Các catecholamin gÓm có adrenalin (°ãc s£n xu¥t chç y¿u ß tu÷ th°ãn g th­n) noradrenalin (ß §u t­n cùng các sãi giao c£m) và dopamin (ß mÙt sÑ vùng trên th§n kinh trung °¡ng).

580) {this.resized=true; this.width=580;}" width="528" border="0" height="422">

Hình 6.1. Sinh tÕng hãp catecholamin

1. CHUYÂN HÓA CæA CATECHOLAMIN

Catecholamin °ãc sinh tÕng hãp të tyrosin d°Ûi tác dång cça mÙt sÑ enzym trong t¿ bào °a crôm ß tu÷ th°ãng th­n, các n¡ron h­u h¡ch giao c£m và mÙt sÑ n¡ron cça th§n kinh trung °¡ng theo s¡ Ó trên (hình 6.2)

580) {this.resized=true; this.width=580;}" width="488" border="0" height="599">

Hình 6.2. ChuyÃn v­n cça catecholamin t¡i t­n cùng dây giao c£m

Tyrosin °ãc v­n chuyÃn vào §u t­n cùng dây giao c£m nhÝ c h¥t v­n chuyÃn phå thuÙc Na +(A). Tyrosin °ãc chuyÃn hóa thành dopamin (DA) rÓi °ãc ch¥t v­n chuyÃn (B) °a vào các túi

dñ trï (các h¡t). Ch¥t v­n chuyÃn này cing v­n chuyÃn c£ noradrenalin (NA) và vài amin khác. Trong túi dñ trï, DA °ãc chuyÃn hóa thàn h NA. iÇn th¿ ho¡t Ùng làm mß kênh calci, Ca 2+ vào t¿ bào, gi£i phóng NA të túi dñ trï.

Sau khi °ãc tÕng hãp, mÙt ph§n catecholamin s½ k¿t hãp vÛi ATP ho·c vÛi mÙt d¡ng protein hòa tan là chromogranin à trß thành d¡ng không có ho¡t tính, không bË các e nzym phá hu÷, l°u l¡i trong các kho dñ trï là nhïng h¡t ·c biÇt n±m ß bào t°¡ng (kho£ng 60%), còn mÙt ph§n khác (kho£ng 40%) v«n ß d¡ng tñ do trong bào t°¡ng, dÅ di Ùng, n±m ß ngoài h¡t. Giïa hai d¡ng này luôn có sñ thng b±ng Ùng, khi d¡ng tñ do gi£m i thì l¡i °ãc bÕ sung ngay të các kho dñ trï. L°ãng noradrenalin trong bào t°¡ng iÁu chÉnh ho¡t tính cça tyrosin hydroxylase theo c¡ ch¿ iÁu hòa ng°ãc chiÁu: khi noradrenalin tng thì ho¡t tính cça enzym gi£m, và ng°ãc l¡i. M·t khác, các ch¥t c°Ýng re ceptor ±2 làm gi£m gi£i phóng noradrenalin ra khe xinap và do ó trï l°ãng cça noradrenalin trong bào t°¡ng s½ tng lên.

Theo gi£ thi¿t cça Burn và Rand (1959 - 1962) d°Ûi £nh h°ßng cça xung tác th§n kinh, ngÍn dây giao c£m lúc §u ti¿t ra acetylcholin, là m thay Õi tính th¥m cça màng t¿ bào, do ó Ca ++ të ngoài t¿ bào thâm nh­p °ãc vào trong t¿ bào, óng vai trò nh° mÙt enzym làm vá liên k¿t ATP - catecholamin, gi£i phóng catecholamin ra d¡ng tñ do.

Sau khi °ãc gi£i phóng, mÙt ph§n noradrenalin s½ tác Ùn g lên các receptor (sau và tr°Ûc xinap), mÙt ph§n chuyÃn vào máu tu§n hoàn à tác dång ß xa h¡n rÓi bË giáng hóa, còn ph§n lÛn (trên

80%) s½ °ãc thu hÓi l¡i, ph§n nhÏ khác bË m¥t ho¡t tính ngay trong bào t°¡ng.

580) {this.resized=true; this.width=580;}" border="0">

Hình 6.3. SÑ ph­n cça n oradrenalin khi °ãc gi£i phóng

1. Tác dång trên receptor sau (1a) và tr°Ûc (1b) xinap

2. Thu hÓi

3. Vào tu§n hoàn và bË chuyÃn hóa bßi COMT

4. ChuyÃn hóa trong bào t°¡ng bßi MAO

Catecholamin bË m¥t ho¡t tính bßi quá trình oxy hóa khí amin do hai enzym MAO (mono amin oxydase) và COMT (catechol - oxy- transferase) à cuÑF„ ¢¤*

+

,

'

"

-

;

<

=

¢

£

¤

¥

§

B

D

F

ô0óãÓð¢°���°¢°���n�°¢°���[�°¢K-h[°0JB*OJQJ^Jph333$j h[°B*

OJQJU^Jph>o$j¬h[°B*

OJQJU^Jph>oh[°B*

OJQJ^Jph>o$jh[°B*

OJQJU^Jph>oh[°B*OJQJ^Jph333$jh[°B*OJQJU^Jph333h[°;�B*OJQJ^Jph333-h[°0JB*OJQJ^Jph333-h[°0JB*OJQJ^Jph333h[°B*CJ<aJ<ph333F¢

<="H$Höññéééç $a$gd[°gd[°¤ ¤gd[° $Hþ0ö'b$#p#r#†#ˆ#Ü#Þ#($N%.F2V2È5ü5ø<:=>8>:>r?t?8@:@^@'@ AA'AbAšA"H$HñáñáñáñáñáñáñßñáñáñÏñáñáñáñáñáñáñÏñËh[°-h[°0JB*OJQJ^Jph333U-h[°0JB*OJQJ^Jph333h[°B*OJQJ^Jph333$i cùng thành acid 3 - methoxy- 4 hydroxy mandelic (hay vanyl mandelic acid - VMA) th£i trë qua n°Ûc tiÃu.

MAO có nhiÁu trong ti thà (mitochondria), vì v­y nó óng vai trò giáng hóa catecholamin ß trong t¿ bào h¡n là ß tu§n hoàn. Phong to£ MAO thì làm tng

catecholamin trong mô nh°ng không £nh h°ßng ¿n tác dång cça catecholamin ngo¡i lai.

COMT là enzym giáng hóa catecholamin ß ngoài t¿ bào, có ß màng xinap và ß nhiÁu n¡i nh°ng ­m Ù cao h¡n c£ là ß gan và th­n. Phong to£ COMT thì kéo dài °ãc thÝi gian tác dång cça catecholamin ngo¡i lai.

Receptor: Adrenalin và noradrenalin sau khi °ãc gi£i phóng ra s½ tác dång lên các receptor cça

hÇ adrenergic. Ahlquist (1948) chia các receptor ó thành hai lo¡i ± và ² do chúng có tác dång khác nhau trên các c¡ quan (b£ng sau).

Ta th¥y r±ng tác dång c°Ýng ± có tính ch¥t kích thích, làm co th¯t các c¡ tr¡n, chÉ có c¡ tr¡n thành ruÙt là giãn. Ng°ãc l¡i, tác dång c°Ýng ² có tính ch¥t éc ch¿, làm giãn c¡, trë c¡ tim l¡i làm ­p nhanh và ­p m¡nh.

Land, Arnold và Mc Auliff (1966) còn chia các receptor ² thành hai nhóm ²1 (tác dång trên tim và chuyÃn hóa má) và nhóm ²2 (làm giãn m¡ch, giãn khí ¡o và chuyÃn hóa °Ýng). ²2 tr°Ûc xinap kích thích làm tng gi£i phóng NA, có vai trò iÁu hòa ng°ãc vÛi ±2.

Theo Á xu¥t cça Langer (1974), các receptor ± °ãc chia thành hai lo¡i: lo¡i ±1 là receptor sau xinap, làm co m¡ch tng huy¿t áp, lo¡i ±2 là receptor tr°Ûc xinap, có tác dång iÁu hòa, khi kích thích s½ làm gi£m gi£i phóng norad renalin ra khe xinap, Óng thÝi làm gi£m ti¿t renin, gây h¡ huy¿t áp. Các receptor ±2 có nhiÁu ß hÇ giao c£m trung °¡ng. HiÇn cing th¥y có receptor ±2 ß sau xinap cça m¡ch máu và t¿ bào c¡ tr¡n (làm co), mô má và các t¿ bào biÃu mô xu¥t ti¿t (ruÙt, th­n, tuy¿n nÙi ti¿t)

Dopamin chç y¿u tác dång ß th§n kinh trung °¡ng, ß th­n và các t¡ng, trên các receptor ·c hiÇu Ñi vÛi nó gÍi là các receptor dopaminergic (receptor delta - ')

B£ng 6.1: Các receptor adrenergic

580) {this.resized=true; this.width=580;}" border="0">

Iso*: Isoproterenol Adr: adrenalin NA: noradrenalin

Ghi chú cça b£ng 3:

- MÍi receptor ² Áu kích thích adenylcyclase thông qua protein G S và làm tng AMPv, ngoài ra còn làm kênh calci c£m éng vÛi iÇn th¿ cça c¡ vân và c¡ tim.

- Receptor ±2, trái l¡i, éc ch¿ adenylcyclase thông qua protein G i, Óng thÝi ho¡t hóa kênh kali,

éc ch¿ kênh calci.

- Receptor ±1 kích thích làm tng calci nÙi bào thông qua 2 ch¥t trung gian Diacylglycerol

(DAG) và Inositol triphosphat (IP 3).

2. THUÐC C¯ÜNG HÆ ADRENERGIC

Là nhïng thuÑc có tác dång giÑng adrenalin và noradrenalin , kích thích h­u h¡ch giao c£m nên còn gÍi là thuÑc c°Ýng giao c£m. Theo c¡ ch¿ tác dång có thà chia các thuÑc này làm hai lo¡i:

- Lo¡i tác dång trñc ti¿p trên các receptor adrenergic sau xinap nh° adrenalin, noradrenalin, isoproterenol, phenylephrin

- Lo¡i tác dång gián ti¿p do kích thích các receptor tr°Ûc xinap, làm gi£i phóng catecholamin nÙi sinh nh° tyramin (không dùng trong iÁu trË), ephedrin, amphetamin và phenyl - ethyl- amin. Khi dùng reserpin làm c¡n dñ trï catecholamin thì tác dång cça các thuÑc ó s½ gi£m i. Trong nhóm này, mÙt sÑ thuÑc có tác dång kích thích th§n kinh trung °¡ng theo c¡ ch¿ ch°a hoàn toàn bi¿t rõ (nh° ephedrin, amphetamin), reserpin không £nh h°ßng ¿n tác dång này; ho· c éc ch¿ mono - amin- oxydase (MAOI), làm vïng bÁn catecholamin