1.
Nick nhìn “Flint” tiến về phía mình.

Gió thổi tung lớp bụi tuyết, đường phố thoạt nhìn như bị chìm ngập trong màu cát chảy xám xịt, lớp tuyết lúc nãy được xúc thành đống bên cạnh vỉa hè tạo nên hai bức tường cứng băng giá. “Flint” đội một chiếc mũ da có bịt tai, khoác chiếc áo khoác dài cồng kềnh(1), lê bước trong tuyết như thể bước ra từ một chiếc tivi có khả năng thu sóng kém. Bất cứ khi nào Nick nghĩ về “Flint” —— điều mà hắn ta có rất nhiều thời gian làm để làm sau này —— Điều hắn nhớ lại vừa không phải là lần đầu, cũng không phải lần cuối bọn họ gặp mặt, mà là lúc này nơi đây, ngày 14 tháng 1 năm 1978, hơn 10 giờ 15 phút tối, Moscow.

(1)
Ở đây ý tác giả là một chiếc áo khoác to, rộng và dày nhưng không có từ nào ngắn thích hợp để mô tả nên mình chú thích, tìm french coat để dễ hình dung nha.
“Flint” dừng lại ở ngã tư đường không một bóng người, ám hiệu đã được hẹn xong trước đó là nếu như anh cởi mũ da xuống và đội lên lại thì biểu thị hết thảy đều an toàn, không ai theo dõi. Nếu như anh cởi găng tay mà không cởi mũ thì điều đó có nghĩa là KGB(2) đang ở phụ cận, hành động ngừng hẳn.

(2)
KGB: Ủy ban An ninh Quốc gia (tiếng Nga: Комитет государственной безопасности (КГБ), chuyển tự. Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti, IPA [kəmʲɪˈtʲet ɡəsʊˈdarstvʲɪnːəj bʲɪzɐˈpasnəsʲtʲɪ]), viết tắt KGB, còn được gọi là Ủy ban An ninh Nhà nước, là lực lượng cảnh sát mật chính, và là cơ quan an ninh của Liên Xô từ năm 1954 tới khi Liên Xô tan rã năm 1991. KGB là một Ủy ban Liên bang – Cộng hòa, tức tại các nước Cộng hòa Liên bang các Ủy ban An ninh Nhà nước tương tự cũng được thiết lập (trừ Nga Xô); thực hiện các chức năng an ninh nội bộ, tình báo và cảnh sát mật.
“Flint” cởi mũ xuống, giũ bỏ những bông tuyết rơi trên đó rồi đội lên lại.

Nick ra khỏi xe mà không khoá cửa, hắn quẹt diêm vờ châm thuốc, ngọn lửa lập tức bị thổi tắt, Nick theo lẽ đương nhiên đi đến phía sau bức tường tuyết, dùng nó để chắn gió lạnh, thử quẹt lại lần nữa. Khi “Flint” đi ngang qua đụng vào hắn thì dúi hai phong thư vào tay hắn, ‘xin lỗi’. Nick nói một câu có lệ “không sao đâu,” rồi nghiêng người đi, đôi tay bảo vệ que diêm, châm thuốc, đứng trong gió lạnh hút xong, bấy giờ mới trở vào xe. Trong nhiệt độ thấp động cơ khó mà khởi động, Nick đã phải thử rất nhiều lần mới lừa được nó bắt đầu làm việc. Hắn liếc nhìn vào gương chiếu hậu, “Flint” đã không thấy tăm hơi từ lâu. Thiết bị radio nghe lén lặng thinh, kiểu thời tiết này có thể khiến KGB cố chấp nhất chạy về trong hầm ngầm ở Quảng trường Lubyanka(3).

(3)
Quảng trường Lubyanka ở Quận Meshchansky của Moscow, Nga. Trước đây là trụ sở quốc gia của KGB.
Chiếc ô tô màu xanh lam mang biển số ngoại giao vòng một vòng quanh co, đảm bảo không có kẻ theo dõi mới quay đầu chạy đến Đại sứ quán Hoa Kỳ. Hai phong thư phẳng phiu an toàn nằm trong túi áo khoác của Nick.

Lúc xe dừng trước Đại sứ quán đã là 11 giờ rưỡi, cả tòa nhà tối om, nhưng trạm CIA(4) ở Moscow từ trước tới nay không bao giờ ngủ. Cảnh vệ đã quen với hành tung thoắt đến thoắt đi như gió của Nick, gật gật đầu với hắn ta mà không nói gì. Nick đi thẳng lên tầng bảy, bước vào trong sào huyệt nho nhỏ dựng trên vách đá của CIA ở Moscow này.

(4)
CIA: Cơ quan Tình báo Trung ương (tiếng Anh: Central Intelligence Agency; viết tắt: CIA) là một cơ quan tình báo quan trọng của Chính quyền Liên bang Hoa Kỳ, có nhiệm vụ thu thập, xử lí và phân tích các thông tin tình báo có ảnh hưởng tới an ninh quốc gia của Hoa Kỳ từ khắp nơi trên thế giới, chủ yếu là thông qua hoạt động tình báo của con người. CIA có tổng hành dinh nằm ở Langley, Virginia, một vài dặm về phía Tây Thủ đô Washington, D.C.
Trực ban đêm nay là Minsky, đây là một chuyện tốt, Minsky trông giống như con kỳ đà mà Nick đã từng thấy trong tạp chí Địa lý, u ám, rề rà, yên tĩnh, nếu không bị khiêu khích thì chẳng có tính công kích. Khi Nick bước vào thì anh ta đang cắt 《Pravda》(5) ngay hôm đó, dán nó vào trong một album ảnh lớn, không ai biết đây rốt cuộc là nhiệm vụ hay là sở thích cá nhân của Minsky, từ trước đến giờ không ai dám hỏi.

(5)
Pravda (tiếng Nga: Правда, IPA [ˈpravdə], “Sự thật”) là một tờ báo chính trị của Nga, có liên quan đến Đảng Cộng sản Liên bang Nga. Tờ báo đã được những nhà cách mạng Nga cho ra đời từ trước chiến tranh thế giới thứ nhất và kể từ sau cách mạng Tháng Mười trở thành một tờ báo quan trọng của Liên Xô.
“Flint,” Nick nói ngắn gọn, Minsky gật gật đầu, đặt kéo và báo xuống, vươn tay ra.

“Cảm ơn, tôi đến gửi điện báo(6) rồi đi ngay.” Nick nói.

(6)
Điện báo là cách thức thông tin không qua lời nói. Thể thức này được sử dụng rộng rãi trong ngành hàng hải và hàng không, phổ biến từ năm 1844.
Đặc tính của điện báo là việc truyền tin qua khoảng cách xa bằng ký hiệu, tức tín hiệu đã được mã hóa.
‘Kỳ đà’ lại gật đầu lần nữa.

Nick nhẹ nhàng đóng cửa phòng truyền tin lại, lấy ra thu hoạch tối nay. Chất liệu và kích thước của hai phong thư đều y hệt, một cái trong đó được dùng bút chì viết chữ cái Latinh “N”, nơi dán phong thư mở ra; một cái khác không có chữ, được dán kỹ bằng keo nước. Nick mở lá thư thứ nhất rút ra một tờ giấy mỏng, kéo đèn bàn qua, đọc hai lần, rồi mỉm cười với nét chữ, nhìn lại lần nữa, lúc này mới lấy diêm ra đốt lá thư, nhét vào gạt tàn, nhẹ nhàng dùng nhíp khảy giấy cháy, đảm bảo ngoài tro tàn ra thì không sót lại gì.

Đồ vật trong phong thư khác mới là thứ mà Langley muốn, nét chữ ngay ngắn của “Flint” tỉ mỉ liệt kê ra số liệu của phòng thí nghiệm sinh học Obolensk(7), tròn bốn trang. Nick cầm hai cây bút chì, lấy sổ mật mã trong két sắt ra, biết rõ sau hai tiếng những số liệu này liền sẽ qua tay CIA và Lầu năm góc(8), đặt vào Phòng Bầu dục(9)

(7),(8),(9)
(7) Obolensk, địa điểm của một phòng thí nghiệm sinh học bí mật trong thời Xô Viết, chịu trách nhiệm phát triển vũ khí vi khuẩn học.
(8) Lầu năm góc: Trụ sở của Bộ Quốc Phòng Mỹ.)
(9) Phòng Bầu dục: Nơi làm việc của Tổng thống Mỹ, được đặt tại cánh Tây của Nhà Trắng.
2.
Nick — Họ tên trên hộ chiếu là Nikolai Greening — tự xưng là nhà thơ, vấn đề duy nhất là nhà thơ thường không thể tự nuôi sống mình, giả sử bạn tốn bốn năm đại học để học thơ ca tiếng Nga, thì vấn đề này càng nghiêm trọng hơn. Ngày hôm sau khi hắn đăng ký thạc sĩ bị từ chối, giáo sư Lyman mời hắn đến phòng làm việc của mình, đúng vào lúc Nick đang tràn đầy hi vọng mang theo luận văn đến nơi hẹn, ở đây còn có một người đàn ông lạ mặt, đeo kính tròn lỗi thời, bên trong áo khoác phai cũ mặc một chiếc áo sơ mi ca-rô, một sự phối hợp kỳ dị giữa giáo sư toán học và công nhân cắt lông cừu. Giáo sư Lyman chẳng nói câu nào đã rời đi, người thầy lạ mặt mỉm cười với Nick, giục hắn ngồi xuống, tự xưng là “Morton” hỏi hắn có tự nguyện cống hiến sức lực vì quốc gia không.

Để trả tiền thuê nhà Nick thậm chí còn cam tâm tình nguyện cống hiến sức lực vì Satan.

Tháng 9 năm 1970, Nikolai Greening dùng thân phận phiên dịch viên tiếng Nga gia nhập CIA, việc điều tra bối cảnh mất bốn tháng ròng, bởi vì ông bà nội và cha mẹ của hắn đã để lại lịch sử di dời quá phức tạp ở cả Thế Giới Cũ và Thế Giới Mới. Năm 1918, để né tránh Bolshevik(10), ông nội dắt theo vợ và đứa con trai chưa chào đời bỏ trốn sang Bỉ, kinh doanh một cửa hàng tạp hóa nhỏ ở Brussels(11), 21 năm sau để tránh Đức Quốc xã(12) lại đành phải chuyển nhà một lần nữa, ở lại Luân Đôn hai tháng ngắn ngủi chịu đủ oanh tạc, dùng số tiền ít ỏi còn lại mua vé tàu đến New York. Cha hắn quen mẹ hắn trong một buổi tiệc rượu cuối năm ở một văn phòng kế toán, sau này là một người Corsican di cư, do đó dẫn đến sự phân tầng ngôn ngữ của gia đình Greening: Giữa cha và ông bà nội nói tiếng Nga, giữa cha mẹ nói tiếng Pháp, tất cả mọi người đều nói tiếng Nga với nhóc Nikolai. Bà nội chỉ nói tiếng Nga, vả lại theo tuổi tác tăng dần, bà càng ngày càng tin chắc rằng mình ở ngoại ô Saint Petersburg(13) thì không ai nhẫn tâm đâm thủng bong bóng mà bà dựng lên cho mình.

(10),(11),(12),(13)
(10) Từ Bolsheviki xuất phát vào năm 1903 tại hội nghị Đảng lần thứ hai của Đảng Xã hội Dân chủ Công nhân Nga (SDAPR) tại hội nghị Đảng này chiếm đa số (russ. bolschinstwo большинство), cho nên họ được gọi là Bolsheviki.
(11) Brussels: Brúc-xen (thủ đô Bỉ).
(12) Đức Quốc xã: Đức Quốc xã, còn gọi là Đệ Tam Đế chế hay Đế chế thứ ba, là nước Đức trong thời kỳ 1933 – 1945 đặt dưới một chế độ độc tài toàn trị chịu sự kiểm soát của Adolf Hitler và Đảng Quốc xã. Dưới sự thống trị của Hitler, nước Đức đã biến đổi thành một nhà nước phát xít toàn trị cai quản gần như mọi mặt của đời sống.
(13) Saint Petersburg: thành phố ở Nga.
Hai tháng đầu tiên ở Langley, Nick đều dịch những mẩu báo và điện báo người khác ném trước mặt hắn, đôi khi có một số văn kiện cơ mật, xuất phát từ lý do bảo mật nên chỉ đưa cho hắn những đoạn rời rạc, khó hiểu. Hắn có bàn làm việc và máy đánh chữ của riêng mình, ngay khi hắn cảm thấy mình bắt đầu thích nghi với tiết tấu của cơ quan tình báo này thì Morton bị điều đến trạm Đông Berlin, ngay cả Nick cũng bị kéo đi.

“Tôi không định nói lời ngon tiếng ngọt đâu.” Trong phòng làm việc toả ra mùi thuốc lá và mực in Morton nói với hắn, “Sỡ dĩ chọn cậu là vì không ai bằng lòng đi đến nơi quỷ quái lạnh giá kia, nếu cậu từ chối thì tôi cũng sẽ chẳng kinh ngạc.”

Nick không từ chối.

“Nơi quỷ quái lạnh giá đó” là một thế giới hoàn toàn khác. Lần đầu tiên Morton phân công cho hắn tên công việc và hộ chiếu tương ứng (“Nicholas Peterson”, Phiên dịch); Stasi (14) không chịu lạc hậu đã phân công cho một tiểu đội giám sát Nick, do một chiếc xe hơi và ba “cái đuôi” mặc áo gió hợp thành, những người này hoàn toàn không nghĩ đến việc che giấu danh tính của mình, chiếc xe kia dừng ở bên ngoài cửa nhà của Nick một ngày một đêm, ba cái đuôi đi theo người phiên dịch mới đến này tới nhà hàng, sân trượt băng, tiệm cắt tóc và cửa hàng, u ám canh giữ cửa ra vào. Bản thân việc giám sát chẳng hề hiếm lạ, hầu hết tất cả các nhân viên Đại sứ quán nước ngoài đều có ít nhất một “cái đuôi” của Stasi, nhưng rất có thể là bởi vì Nick đến cùng Morton, mà Morton đeo kính tròn mang tính biểu tượng đã sớm bị hoài nghi là người của CIA, vì vậy Nick cũng nhận được tiếp đãi long trọng tương tự. Suốt nửa năm sau, chắc là đã bị cuộc sống nhàm chán “vạn năm không đổi” của Nick thuyết phục nên mấy “cái đuôi” của Stasi từ ba cái giảm xuống còn một cái, tần suất cũng giảm xuống từ giám thị cả ngày thành mỗi tuần ngẫu nhiên theo dõi hắn vài tiếng. Theo lời của Morton thì kiểm dịch đã kết thúc.

(14)
Stasi, cựu cơ quan tình báo Đông Đức.
Lúc ấy, trạm CIA ở Berlin đã có trong tay một người cung cấp thông tin giá trị cao, mật danh là “Laurel”, Nick không biết họ tên của “Laurel” —— Hắn vẫn chưa leo đến đẳng cấp bí mật này —— Nhưng hắn biết người này làm đang làm công nghiệp quân sự, đồng thời là con cưng của Moscow. Morton chưa từng nói tại sao mình bị điều đến lục địa Châu u, nhưng Nick rất chắc chắn một phần nguyên nhân nhất định là muốn chăm sóc cây “nguyệt quế”(15) này. Stasi vẫn chưa từ bỏ việc giám sát chặt chẽ Morton, Nick tự nhiên nhận nhiệm vụ liên lạc với “Laurel”.

(15)
Cây nguyệt quế ở đây chỉ Laurel đó.
“Liên lạc” không phải là một từ chính xác, cân nhắc đến “Laurel” chỉ đồng ý trao đổi với bọn họ thông qua hộp thư chết(16), ngoại trừ Morton thì không ai biết “Laurel” trông như thế nào. Mỗi hai tuần Nick sẽ kiểm tra hộp thư chết đặt trong một con hẻm nhỏ một lần, đó là một con hẻm hẹp thậm chí chẳng thông đến phố lớn, bên trái là nhà bếp của một nhà hàng Thổ Nhĩ Kỳ, bên phải là cửa sau của một ngôi nhà sáu tầng, lấp kín bằng gạch và xi-măng, chỉ còn lại đường viền của cánh cửa. Cái máng hoa bên cửa vẫn còn đó, năm chậu hoa chen chúc bên trong, đằng sau cái thứ hai từ bên trái sang vứt một bao thuốc lá bị đè dẹp lép, dơ hầy, nhãn hiệu đã bị bay màu chẳng nhìn rõ. Nếu trên chậu hoa không có ký hiệu vậy Nick sẽ liền đi thẳng sang chỗ khác; Nếu như trên chậu hoa có một vạch phấn thế có nghĩa là “Laurel” để lại vi phim(17) trong bao thuốc lá, Nick sẽ giả vờ buộc dây giày, hoặc là giả vờ đánh rơi chìa khoá, ngồi xổm xuống lau đi vết phấn, rồi nhanh chóng nhét bao thuốc lá vào túi mang về trạm liên lạc Berlin.

(16),(17)
(16) Hộp thư chết hay còn gọi là dead drop là một phương thức truyền thông tin, người gửi và người nhận không gặp nhau mà chỉ để lại thông tin tại nơi đã thống nhất.
(17) Vi phim (Microfilm) là việc xử lý hình ảnh sao chép các chi phiếu và các chứng từ khác để lưu trữ.
Ngày 16 tháng 7 năm 1972, “Laurel” để lại một tấm vé xem phim bị rách sau chậu hoa, mặt sau viết bằng bút chì “11 giờ rưỡi có hẹn với chú Matthias, nhất định phải mang con mèo theo”. “11 giờ rưỡi” chính là chỉ “sắp”, “Chú Matthias” chính là chỉ “Mát-cơ-va”. “Mang con mèo theo” chỉ một tín hiệu chẳng lành, có nghĩa là “đào tẩu”.

Sau khi Morton nhận được vé xem phim thì đã liên tục gửi bốn năm bức điện cho Langley, thúc giục Tổng bộ lập tức phê duyệt hành động đưa “Laurel” ra khỏi Berlin, song Tổng bộ do dự không quyết, cho rằng không có dấu hiệu chứng tỏ “Laurel” bị lộ, nếu bây giờ hắn đột nhiên biến mất thì chẳng khác nào thừa nhận mình là một gián điệp.

“Trải qua thảo luận, yêu cầu bị bác bỏ.” Bức điện cuối cùng từ Tổng bộ gửi đến đã viết thế này, “‘Laurel’ nên đi Moscow như thường lệ, để tránh dẫn tới sự nghi ngờ không cần thiết.”

Một ngày nào đó của tháng 7, “Laurel” lên đường đến Moscow, từ đầu đến cuối CIA không tìm ra rốt cuộc là ngày nào, rất có thể KGB đã làm giả thông tin hành khách, cũng có thể là đã trực tiếp ép “Laurel” lên một chiếc máy bay quân sự. Bất kể có ra sao thì hắn cũng không bao giờ trở lại, cũng không bao giờ xuất hiện ở bất cứ đâu nữa.

Cuộn phim chụp hình cuối cùng mà “Laurel” gửi đến là biên bản hội nghị, hai trong số đó đề cập đến các phòng thí nghiệm ở ngoại thành Moscow và Novosibirsk, nhưng không cung cấp mã bưu cục, chiếm độ dài hơn cả là《Công ước cấm vũ khí sinh học》vừa mới bắt đầu lễ ký kết hồi tháng 4, từ nội dung hội nghị xem ra Moscow không hề định tuân thủ《Công ước》. Cuối biên bản của cuộc hội nghị này đính kèm danh sách các nhà nghiên cứu Liên Xô sẽ được cử đi làm học giả ở nước ngoài, phần lớn là nhà vi sinh vật học hoặc nhà di truyền học, sau khi về nước cực kỳ có khả năng sẽ tham gia vào phát triển vũ khí sinh học.

Cái tên áp chót trong danh sách là Mikael Ilyasov, hoặc cái tên sau này được nhiều người biết đến hơn – Flint.

3.
“Flint” là người của Nick, điều này không phải bàn cãi, mặc dù nhìn từ các tài liệu văn bản, quyền quản lý “Flint” nằm trong tay MI6(18), nhưng tác dụng duy nhất của các tài liệu văn bản này là bảo vệ lòng tự trọng chẳng còn bao nhiêu của 6 khu vực(19) mà thôi.

(18),(19)
(18) MI6:Cục tình báo mật (Secret Intelligence Service-SIS), thường được biết đến là MI6 (Tình báo quân đội-Bộ phận 6) là cơ quan có nhiệm vụ cung cấp cho chính phủ Anh những thông tin tình báo nước ngoài.
(19) 6 khu vực này mình tìm được trong 1 bài viết mọi người tham khảo thêm nhà nếu ai biết thông tin chính xác hơn thì góp ý. 6 khu vực gồm: 6: Britain, Great Britain, U.K., UK, United Kingdom, United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. Và theo mình hiểu thì 6 khu vực của câu trên chỉ số 6 trong MI6.
Căn cứ vào điện văn(20) giữa Luân Đôn và Đại sứ quán Berlin, phiên dịch tiếng Nga “Nicholas Peterson” bay đến London sớm hơn Ilyasov hai ngày — cũng chính là ngày 22 tháng 3 năm 1973, nội dung công việc của “ngài Peterson” bao gồm “phiên dịch các giấy tờ cần thiết, phiên dịch hội nghị và các hoạt động đi kèm khác.” Điện văn giữa Langley và trạm London càng thẳng thắn hơn một chút, ghi chú rõ nhiệm vụ của Nick là “Tiếp xúc, đánh giá và lôi kéo M. Ilyasov, nếu có thể thì chiêu mộ làm người cung cấp thông tin, thu thập tình báo về quá trình nghiên cứu và phát triển vũ khí sinh học của Liên Xô.”

(20)
Điện văn: Văn kiện gửi bằng vô tuyến điện và có tính cách quan trọng.
Ấn tượng đầu tiên mà Ilyasov để lại cho Nick chẳng mấy sâu sắc, anh không khác gì một học giả trong tưởng tưởng của Nick, mắt kính, áo khoác xám, mặc áo sơ mi cũ, bả vai hơi hướng về phía trước do hậu quả của việc dựa bàn làm việc quanh năm. Nick giơ biển tên đợi ở lối ra, trước đó hắn đã xem qua ảnh, nhưng nhà vi sinh vật học chẳng bắt mắt có thể dễ dàng chìm nghỉm giữa đám đông. Ilyasov là người nhìn thấy Nick trước, hơi rụt rè bước đến trước mặt hắn và chào hắn bằng tiếng Anh.

“Xin chào.” Nick trả lời bằng tiếng Nga, “Rất vui khi thấy anh đã đến nơi an toàn, tôi là Nicholas Peterson, phiên dịch của anh.”

“Anh nói tiếng Nga vô cùng tốt.”

“Tôi là người Nga – chí ít thì gia đình tôi là người Nga, tôi có thể giúp anh xách hành lý không?”

“Cảm ơn, ngài Peterson.”

“Gọi tôi là Nick được rồi.”

Ilyasov chưa bao giờ gọi hắn là “Nick,” mà gọi hắn là “Nikolai,” có lẽ là không quen với những cái tên Anglo-Saxon(21) lắm, cũng có thể đơn giản là không muốn dùng biệt danh đã Anh hóa. Ngoại trừ người nhà thì sẽ không có ai gọi Nick như vậy, hắn từng cân nhắc việc chỉ ra điểm này với Ilyasov nhưng cuối cùng cũng không làm như thế. “Lôi kéo” là điều trong điện báo nói, chứ không phải đẩy ra, nếu Ilyasov cần một Nikolai ở một đất nước xa lạ cách xa Moscow này thì cho anh ta một Nikolai.

(21)
Thuật ngữ từ Anglo-Saxon cũng được dùng để đề cập tới tiếng Anh cổ và một ngôn ngữ được sử dụng bởi người Anglo-Saxon và con cháu của họ ở những vùng đất mà ngày nay là Anh Cát Lan và một vài phần đông nam Scotland từ giữa thế kỷ thứ 5 cho tới giữa thế kỷ thứ 12.
Nick đóng vai phiên dịch, tài xế, dẫn đường và cộng sự câu cá cuối tuần cùng lúc, hắn không bao giờ hỏi về công việc của Ilyasov, mà cẩn thận lựa chọn đề tài nhẹ nhàng như cách chế mồi câu cá, thơ ca và thức ăn gì đó. Ilyasov còn cẩn thận hơn hắn, rất ít dùng những câu vượt quá năm từ để trả lời câu hỏi, hầu như không phát biểu bất kỳ ý kiến cá nhân nào, như thể sợ bị nghe lén và ghi lại. Nick đã lấy đủ loại tên tuổi để mời anh ra ngoài vào buổi tối ít nhất ba lần, nhưng đều bị lịch sự từ chối, ‘cảm ơn Nikolai, nhưng tôi bị cảm rồi’; ‘tôi rất muốn đi, nhưng tối nay tôi thật sự không thể rời khỏi phòng thí nghiệm’. Nhà vi sinh vật học này sẽ chỉ ở lại Cambridge chín tháng, đã trôi qua hơn một phần ba thời gian, Nick vẫn cứ tuyệt vọng nhảy lên nhảy xuống bên ngoài bức tường cao mà Ilyasov dựng lên, định liếc một cái xem bên trong có thứ gì.

Ilyasov sẽ đến Đại sứ quán Liên Xô mỗi hai tuần một lần. Nick lái xe đưa anh đến Đại sứ quán, dừng xe ở ngoài cửa một quán cà phê, rồi vào gọi một ly cà phê mà chẳng hề uống, phục vụ là người của trạm liên lạc CIA ở Luân Đôn, Nick sẽ đưa bản báo cáo nhiệm vụ được viết trên một mảnh giấy nhỏ và tiền cho hắn.

Khoảng 4 giờ, Nick rời khỏi quán cà phê và lái xe trở lại Đại sứ quán. Ilyasov thường cầm mũ của mình chờ ở ven đường, giống như một chú cún con không biết mình có bị bỏ rơi hay không. Nick bấm còi hai lần về phía anh, người kia đẩy đẩy kính, đi đến mở cửa ra.

“Anh không cần phải đợi ở bên ngoài, Misha.” Nick nói với anh “Tôi sẽ không bỏ rơi anh đâu.”

“Tôi không lo lắng lắm, tôi có thể đi xe buýt.”

“Xe buýt.” Nick nhìn anh một cái, “Tôi sẽ vô cùng lo lắng.”

“Nikolai, tôi là giáo sư đại học.”

“Dạy ‘cách tìm xe buýt đường dài phù hợp’ sao?”

Ilyasov cười rộ lên rồi đẩy kính lên một lần nữa mà không trả lời. Xe sắp chạy ra khỏi thành phố, các toà nhà dần dần bị cây cối chưa cắt tỉa và đồng ruộng mênh mông thay thế.

“Tôi biết anh không uống rượu”, Nick đối diện với kính chắn gió nói, “Có điều tối nay tôi chuẩn bị đi một bữa tiệc nhỏ, rất nhỏ, đều là mấy phiên dịch và bí thư Lãnh sự quán, anh đã từng gặp họ rồi. Anh cũng không cần phải uống rượu, tôi dám chắc họ sẽ cung cấp loại nước trái cây nào đó.”

Ilyasov nắm chặt chiếc mũ đặt trên đùi, như thể Nick vừa mới ra lệnh cho anh nhảy ra khỏi cửa kính ô tô. “Cảm ơn.” Anh ngập ngừng mở miệng, “Nhưng mà, tôi nghĩ, hôm nay có lẽ tôi ——”

“Không sao đâu.” Nick cắt ngang cái cớ còn chưa thành hình của anh, “Lần sau đi.”

4.
Thời gian, Nick lặp đi lặp lại với Morton trong các báo cáo nhiệm vụ càng ngày càng ngắn là ‘tôi cần thêm nhiều thời gian hơn mới có thể đập vỡ quả óc chó này.’

5.
Ilyasov thích câu cá, đây là điều duy nhất Nick có thể khẳng định. Chủ nhật hàng tuần họ sẽ bỏ bốn mươi phút để lái xe đến một bến một bến tàu bỏ hoang. Đó là một góc hẻo lánh bên khúc sông, cỏ dại mọc thành bụi, nếu như không mang giày thì sâu sẽ bò vào ống quần. Nick chả biết gì về câu cá, càng ghét ngồi ở vùng hoang dã cả ngày, hắn hi vọng Ilyasov có thể có những sở thích khác, chẳng hạn như phim ảnh.

“Anh ghét câu cá, đúng không?”

Nick vốn sắp ngủ rồi, đột nhiên bừng tỉnh, cần câu suýt nữa đụng vào trong nước: “Cái gì? Không.”

“Anh không có kiên nhẫn đề câu cá”.

“Tôi không ghét câu cá. Câu cá là một loại, ý tôi là, việc này rất thư giãn.” Nick cởi chiếc mũ mềm màu đen xuống, cào cào tóc, “Đúng vậy, tôi ghét câu cá.”

Ilyasov chăm chú nhìn chiếc phao, vật nhỏ bé sặc sỡ kia lúc nổi lúc chìm trong nước sông. Có những bọt khí li ti nổi lên từ phù sa bên bờ sông, Nick chẳng hề muốn biết trong đó giấu thứ gì. Một con chuồn chuồn bay lướt qua ngọn cỏ mảnh mai, lơ lửng dừng trên đầu cần câu.

“Tôi biết anh là người như thế nào, Nikolai.”

Câu nói này đã gióng lên toàn bộ chuông cảnh báo trong đầu Nick, hắn cười cười, cầm lon nhôm nhỏ dựng mồi câu cá lên, giả vờ nghiên cứu thứ có hình dạng dinh dính toả ra mùi tanh này: “Được rồi, tôi là người thế nào, Cá hồi chấm?”

Ilyasov nghiêng người sang, nghiêm túc nhìn Nick: “Tôi muốn nói chuyện với cấp trên của anh.”

“Misha, tôi không hiểu anh đang nói gì.”

“Dịch hạch, Nikolai, tôi làm việc ở Obolensk, đó là một phòng thí nghiệm bí mật ở ngoại ô Moscow, nghiên cứu trực khuẩn dịch hạch. Là trường học đã tiến cử tôi đến đó, ban đầu nói rằng đó là một công việc nghiên cứu và phát triển vắc-xin phòng bệnh để phòng ngừa người Mỹ phát động chiến tranh sinh học, KGB để chúng tôi ký một thoả thuận bảo mật, lúc đó tôi mới biết thứ Moscow muốn chính là vũ khí sinh học, là điện Kremlin(22) muốn đánh chiến tranh sinh học, nhưng tôi đã không thể rút khỏi, không ai có thể rút khỏi, mặc dù không nói rõ, nhưng chúng tôi đều hiểu anh hoặc là ở trong phòng thí nghiệm nếu không thì đến trại cải tạo.” Ilyasov tháo kính ra, tay anh đang run rẩy, “Tôi không thể tiếp tục làm như thế, công việc của tôi phải là ngăn chặn bệnh dịch chứ không phải tạo ra bệnh dịch. Nói với cấp trên của anh rằng tôi có thể nói với họ tất cả những gì tôi biết.”

(22)
Điện Kremli (tiếng Nga: Московский Кремль, chuyển tự. Moskovskiy Kreml) là một “Kremli” (dạng thành quách ở Nga) được biết đến nhiều nhất ở Nga. Nó là trung tâm địa lý và lịch sử của Moskva, nằm trên bờ trái sông Moskva, trên đồi Borovitskii, là một trong những phần cổ nhất của thành phố, trong thời kỳ hiện nay là nơi làm việc của các cơ quan tối cao của chính quyền Nga và là một trong những kiến trúc lịch sử-nghệ thuật chính của quốc gia này. Là một tổ hợp pháo đài lịch sử nhìn ra Quảng trường Đỏ tại Moskva, nó bao gồm các cung điện Kremli, các nhà thờ Kremli, và phần tường thành Kremli với các tháp Kremli.
Nick nhìn xung quanh, đồng cỏ bao la im phăng phắc, đường cái gần nhất cũng cách đó hai dặm. “Đứng dậy, cởi áo khoác ra.” Hắn nhỏ giọng nói với Ilyasov, “Chúng ta đi dạo.”

Hai người rờI khỏi bến tàu, đi bộ dọc theo con đường mòn bị cỏ dại bao phủ. “Anh đã nói với người khác những việc anh vừa nói với tôi à?”

“Không.”

“Cẩn thận lắng nghe, từ giờ trở đi anh và tôi đều phải cẩn thận hành sự, đừng nhắc đến công việc của anh ở ngoài địa điểm an toàn mà tôi đã chỉ định, cũng đừng để lại bất cứ văn bản ghi chép nào. Chúng ta sẽ định ra một bộ ám hiệu sau, bất kể trong trường hợp nào, khi anh muốn nói với tôi về công việc của anh thì phải dùng những ám hiệu này. Kiểm tra túi áo khoác, mặt trái cổ áo và khuy áo của anh định kỳ, nếu ai đó đang theo dõi anh, họ sẽ đặt máy nghe lén ở những nơi này, nếu phát hiện thì đừng tháo xuống, nói cho tôi, tôi sẽ xử lý. Nếu anh phát hiện có người theo dõi anh, hoặc là chỉ cảm thấy bất an, cũng nói cho tôi biết.”

Con đường nhỏ kết thúc tại một chỗ nước cạn, những bụi cỏ biến thành lau sậy thưa thớt, không thể che giấu bất cứ thứ gì. Nick dừng bước tại đây. Bờ bên kia, một con ngỗng trượt xuống nước, sáu con ngỗng con màu xám lông xù theo sát phía sau, lảo đảo đi đến vùng nước nông được ánh mặt trời sưởi ấm.

“Chúng ta sẽ tiếp tục câu cá và quay về lúc 5 giờ như bình thường, nhưng tối nay chúng ta sẽ cùng nhau ăn cơm, điều này rất dễ giải thích, bởi vì tôi đã mời anh rất nhiều lần rồi, anh có thể nói là anh thật sự không tìm ra cớ để từ chối. Chúng tôi sẽ gửi yêu cầu của anh cho những người có liên quan, nhưng hãy chuẩn bị tâm lý thật tốt, có lẽ phải mất vài tuần họ mới có thể hồi âm.”

“Tại sao phải lâu như vậy?”

“Họ phải đánh giá động cơ và thông tin anh cung cấp cho họ.”

“Động cơ của tôi?”

“Đúng thế, anh muốn gì, tiền? Huân chương? Một thân phận mới? Hay anh có phải là mồi mà KGB ném ra không? Langley muốn làm rõ tất cả những điều này mới bắt đầu hành động, đó đều là các trình tự tiêu chuẩn.” Nick nhẹ nhàng nắm khuỷu tay Ilyasov, người nọ rất căng thẳng, cứng đờ như một con rối gỗ, “Misha, đừng sợ.”

“Chỉ cần nói tên phòng thí nghiệm ra cũng đã đủ để KGB bắn chết tôi rồi.”

“Họ sẽ không biết.”

“Cuối cùng họ cũng sẽ biết.”

“Chỉ cần anh làm theo lời tôi nói thì họ sẽ không biết.” Nick nắm chặt cổ tay anh một chút, “Chúng ta phải trở về, anh tiếp tục câu cá bằng côn trùng của anh, cuộc trò chuyện vừa rồi không tồn tại, hiểu không?”

“Câu cá bằng ruồi.”

“Cảm ơn, giáo sư.”

Hai người trở lại bến tàu theo đường cũ, cần câu của Nick có một con cá cắn câu, hơn nữa cái thứ đáng thương này nhất định đã giãy giụa một thời gian, hao hết sức lực, Ilyasov kéo nó lên dễ như trở bàn tay, một con cá hồi chấm nặng khoảng bốn năm ký, đau khổ vẫy đuôi, nước văng tung tóe khắp nơi.

6.
Như Nick dự đoán, Langley do dự, hoài nghi Ilyasov là hoả mù của KGB chuẩn bị để dùng tình báo không rõ thực hư mê hoặc Nhà Trắng và Lầu Năm Góc. Morton từ Berlin bay đến gặp mặt Ilyasov một lần, sao chép những thứ có thể sao chép trong túi giấy tờ của anh, đích thân mang về Tổng bộ, nói nếu mọi việc thuận lợi thì sẽ liên lạc với Nick trong 48 giờ. Trên thực tế đã bốn ngày trôi qua vẫn bặt vô âm tín. Ngày về Moscow càng gần, Langley vẫn chưa đưa ra quyết định, Ilyasov rõ ràng trở nên lo lắng, Nick nỗ lực trấn an anh, mỗi ngày dùng điện thoại công cộng gọi cho trạm Luân Đôn, hỏi họ “hạt cà phê đặt hàng đã đến chưa”.

“E là vẫn chưa đến, thưa ngài.” Lần nào trạm Luân Đôn cũng trả lời như thế, “Nhưng hàng hóa đã trên đường rồi, sau khi đến chúng tôi sẽ lập tức báo cho anh.”

Langley trả lời đã là đêm khuya, vừa qua 12 giờ, ai đó đã gọi điện thoại đến chỗ của Nick, muốn tìm một “cô Cole”, bởi vì “mẹ của cô Cole đã nhập viện vì bệnh cấp tính”, Nick bảo đối phương gọi nhầm rồi cúp máy, mặc áo khoác vào, lái xe đến trạm liên lạc. Cô Cole và người mẹ bất hạnh của cô ấy không hề tồn tại, đó là ám hiệu Langley yêu cầu lập tức liên lạc.

“Đèn xanh”. Giọng của Morton truyền đến từ một đầu khác của đường dây đã được mã hóa, cho dù là tạp âm nhiễu cũng không che lấp được sự hưng phấn bên trong, “Đây là người cung cấp thông tin đầu tiên của cậu, Nick, đừng làm hỏng. Chi nhánh Liên Xô đã lập hồ sơ mới cho bạn của cậu, biệt hiệu là ‘Flint’, cậu ta thế nào rồi?”

“Sợ hãi, căng thẳng, mất kiên nhẫn và tức giận.”

“Làm thiên sứ của cậu ta, Nick, làm người bạn duy nhất của cậu ta, gạt bỏ những người khác ra khỏi đầu cậu ta, đồng nghiệp, cha mẹ, vợ cậu ta cũng không ngoại lệ.”

“Hắn chưa kết hôn.”

“Tốt cực kỳ, tiết kiệm rất nhiều phiền toái.” Đầu kia điện thoại truyền đến tiếng lật giấy tờ, “nói với cậu ta rằng CIA đồng ý chi trả thù lao, có thể gửi tiền một lần vào tài khoản đứng tên cậu ấy ở nước ngoài, cũng có thể trả hàng tháng, đương nhiên vẫn là tài khoản ở nước ngoài, không thể đưa cho bản thân cậu ta, giải thích cho cậu ta một chút xem tiền mặt có bao nhiêu nguy hiểm bất ngờ xảy ra.”

“Hắn không phải là con buôn tình báo mà hắn muốn rời khỏi Liên Xô, yên yên tĩnh tĩnh làm nghiên cứu vi khuẩn hay thứ gì đó khác.”

“Cuối cùng chúng tôi sẽ giúp cậu ta rời đi.”

“‘cuối cùng’ là khi nào?”

“Phụ thuộc vào việc cậu ấy có thể cho chúng ta kim cương hay là cát, không phải vậy sao, Nick?”

Ngày hôm sau Nick nói cho Ilyasov về nội dung cuộc gọi, một phiên bản đã được làm loãng và chỉnh sửa, giấu kín phần “kim cương hay là cát.” Họ bắt đầu gặp nhau hằng ngày vào buổi trưa và chạng vạng, Nick dạy Ilyasov sử dụng ám hiệu, cách gửi thông tin đã được mã hoá dưới tình huống khẩn cấp; giải thích hộp thư chết là gì và cách sử dụng; sau đó dạy anh cách dùng hai loại máy ảnh mini khác nhau, làm sao để giữ nét khi chụp tài liệu lại không khiến cho người khác chú ý. Tối thứ bảy hai người gặp nhau rồi liền rời khỏi Cambridge, mọi người trong phòng thí nghiệm đều biết Ilyasov sẽ đi câu cá vào Chủ nhật nên không hề cảm thấy có gì kỳ lạ, Nick đưa anh đến một trong những ngôi nhà an toàn của MI6 để anh luyện tập dùng máy phát vô tuyến.

Ngôi nhà an toàn kia được gọi vui là “Quả đậu,” là ngôi nhà nhỏ được kết cấu từ gỗ và đá bò đầy dây leo, vốn dĩ phải là nơi ở của những người bảo vệ rừng. Các bức tường bên ngoài được sơn thành màu xanh đậu sáng sủa, bên trong chỉ có nửa gian phòng, sở dĩ nói là một nửa là bởi vì giữa phòng khách và phòng ngủ chỉ được ngăn cách bằng một bức màn màu xám vừa dày vừa nặng. Trong phòng khách có một lò sưởi âm tường cực lớn, chiếm một nửa bức tường, trước lò sưởi âm tường chỉ có mỗi cục đá lạnh băng trơ trọi mà không có thảm, trên ghế gỗ cũng không có đệm mềm. Nick cảm thấy cho dù trong mùa hè nơi này cũng tràn đầy thù địch, khó mà tưởng tượng của sau khi vào đông sẽ u ám cỡ nào.

Tuy nhiên người bị Nick giám sát vô cùng thích “Quả đậu”, rõ ràng tỏ ra thoải mái hơn, hiếm khi pha trò và cũng bắt đầu thảo luận về bản thân. Anh không bao giờ uống rượu vì cha anh chết do ngộ độc rượu, trong ấn tượng của Ilyasov cả nước Nga dường như đều say khướt, từ tài xế xe buýt đến nhân viên đánh máy. Mọi thứ đều thiếu hụt như thế, không có xà phòng, không có vải vóc, thức ăn đắt dọa người, giá cà phê gấp mấy lần tiền lương bình quân hàng tháng của mọi người, thứ duy nhất cung ứng đầy đủ thì chỉ có rượu Vodka. Chính anh đã phát hiện ra cha mình gục mặt xuống trong phòng tắm, còn chưa đến gần anh đã biết cha mình chết rồi, có lẽ là do trực giác cũng có lẽ đã sớm có dự cảm. Khi đó anh vừa tròn 19 tuổi.

Cha mẹ Ilyasov đều là viên chức nhỏ, chưa từng rời khỏi Novosibirsk bao giờ. Họ vốn định để anh tìm việc sau khi tốt nghiệp trung học, nhưng Ilyasov rất giỏi toán và hoá học nên được tiến cử đến Đại học Công nghệ Novosibirsk, sau đó lại được phân công đến Viện nghiên cứu vi sinh vật học. Không ai hỏi ý kiến anh mà bản thân anh cũng không có ý kiến, anh chưa bao giờ cảm thấy mình cần phải biểu đạt sở thích cá nhân, cho đến khi KGB buộc anh tiến hành nghiên cứu bệnh dịch hạch. Anh không có bạn trong phòng thí nghiệm, ai cũng không có bạn, bởi vì ai cũng không thể xác định đối phương liệu có phải là tai mắt của KGB hay không, có một nghiên cứu viên trẻ tuổi bị sa thải do giấu tạp chí nước ngoài, Ilyasov rất chắc chắn rằng cậu ta bị tố cáo.

“Tôi không có hứng thú với chính trị.” Ilyasov nói với Nick, khi đó hai người đang sánh vai ngồi trên hiên nhà, đắp chung một tấm chăn, nhìn bãi cỏ bị sương sớm bao phủ, trên lan can gỗ dính đầy những giọt nước li ti, cực kỳ chậm rãi ngưng tụ thành những giọt nước lớn hơn, nhỏ xuống mu bàn tay của Nick. Sáng sớm ngày mốt Ilyasov sẽ bay về Moscow, anh đã không ngủ cả đêm và cả Nick cũng vậy.

“Chỉ muốn ngăn họ chế tạo dịch bệnh.” Ilyasov tiếp tục nói, “Như vậy tôi vẫn bị xem là kẻ phản bội ư?”

Nick khoác vai anh, “Việc này không liên quan tới chính trị, Misha, anh đang làm điều đúng đắn, tôi sẽ bảo vệ anh.” Những lời này hắn đã lặp lại rất nhiều lần, nghe như mờ nhạt yếu ớt, nhưng Ilyasov cần những lời hứa hẹn bùi tai này, nếu cần thiết Nick sẽ tiếp tục lặp lại.

“Tôi có thể ngăn họ lại, đúng không?”

“Tôi không biết.” “Chúng ta sẽ làm được.” Nick nắm bàn tay lạnh như băng của anh một chốc rồi đứng dậy, “Tôi pha cho anh một ít cà phê.”

7.
“Lửa trại đã được đốt lên.” Sau khi chuyến bay của Ilyasov cất cánh, Nick đã gửi cho Morton một bức điện từ trạm Luân Đôn. Chưa đến một tiếng đối phương đã trả lời, chỉ có vài từ ngắn gọn.

“Đừng ngủ.”

8.
Phòng thí nghiệm Oblensk ẩn trong vùng nông thôn, là một dãy nhà trệt xấu xí được xây dựng vội vã, bị ngập nước, được bao quanh bởi đất hoang và rừng thông. Mỗi hai tuần Ilyasov sẽ có một ngày nghỉ. Buổi sáng anh tự mình lái xe đến Moscow, trước tiên là đến tiệm cắt tóc, sau đó đến cửa hàng cung ứng đặc biệt(23) để mua một ít lá trà và bánh quy —— những thứ hiếm có này cần phải có giấy phép đặc biệt mới có thể mua được. Thỉnh thoảng anh sẽ đi đến rạp chiếu phim, KGB giám sát anh rất ít khi đi vào theo, có lẽ là không muốn ngồi trong phòng chiếu phim đen kịt hơn một tiếng, thường thì sẽ dừng giám sát, đến lúc kết thúc phim mới canh ở lối ra như một con kềnh kềnh chờ Ilyasov đi ra. Điều này đã mang lại cho Nick một cái cửa chắn hành động suốt hai tiếng, vốn dĩ họ sẽ mua chỗ ngồi cạnh nhau, Ilyasov trực tiếp giao vi phim cho Nick, nhưng sau đó Tổng bộ cho rằng cách làm này quá nguy hiểm, cấm Nick trực tiếp tiếp xúc với “Flint” nữa. Thế là Ilyasov chuyển sang nhét vi phim vào một cái túi giấy, đặt dưới ghế ngồi, sau khi hết phim Nick sẽ lấy túi giấy đi.

Chú thích
(23) Nó khá hay và dài nên mọi người có hứng thú thì đọc hết nhé. https://baike.baidu.com/item/%E5%B0%8F%E7%99%BD%E6%A1%A6%E5%95%86%E5%BA%97/14900743
Có đôi khi Ilyasov sẽ kẹp một bức thư cá nhân cho Nick trong tài liệu, thoạt nhìn thì như chia ra nhiều lần viết thành, nét mực đậm nhạt không đều, nét chữ lúc thì ngay ngắn lúc thì vô cùng cẩu thả, gần như khó mà đọc được. Trong những bức thư này, Nick là một khái niệm trừu tượng, hắn là thiên sứ, ma quỷ và linh mục giải tội của anh, Ilyasov không bao giờ viết tên của hắn mà đều mở đầu bằng “N thân mến”. Anh nói rất nhiều thứ, công việc ở phòng thí nghiệm, cuốn sách gần đây nhất anh đọc, vô tình bắt gặp một đàn hươu khi đang ra ngoài đi dạo, nhưng điều anh kể nhiều nhất vẫn là mùa hè ở Cambridge, bến tàu nhỏ và buổi chiều mù mịt sương mù nơi bọn họ thường đi câu cá. Đáng lẽ Nick phải sắp xếp toàn bộ thư tín nộp lên, nhưng lần nào hắn cũng lén lút rút thư ra, đọc xong, thiêu hủy. Có đôi lúc hắn sẽ trả lời vài câu ngắn gọn, còn phần lớn thời gian đều giữ im lặng.

Nếu như nói trạm Berlin “lạnh giá” thế Moscow nhất định là lạnh thấu xương. KGB không bao giờ lơ là việc giám sát mỗi một nhân viên Đại sứ quán nước ngoài, Nick bị buộc phải sống một cuộc sống đơn điệu, chỉ đi lại giữa nơi cư trú và Đại sứ quán. Hắn đã không gặp mặt Ilyasov ở rạp chiếu phim từ lâu, nhưng để không khơi dậy sự nghi ngờ của người theo dõi Nick vẫn cứ giữ thói quen đến rạp chiếu phim vào chiếu thứ bảy hàng tuần. Hắn nhiều lần tìm thấy thiết bị nghe lén trong tủ quần áo, sau khi tháo ra thì rất nhanh sẽ xuất hiện lại cái mới, KGB thậm chí chưa từng nghĩ đến việc phải thay đổi nơi cài thiết bị theo dõi, như thể đang khoe khoang một loại kiểm soát tuyệt đối nào đó đối với Nick.

Hộp thư chết đầu tiên của họ đặt dưới một cột điện, cũng giống như “Laurel” năm ấy, dùng một cái bao thuốc lá bị giẫm bẹp chứa phim chụp hình. Sau đó lại đổi thành một bộ tản nhiệt trong một căn hộ bỏ hoang, song địa điểm này mặc dù bị che khuất, nhưng nhiều lần ra vào căn hộ không người ở có hơi khả nghi, do đó bộ tản nhiệt dùng được một lần đã bị vứt bỏ, đổi thành một viên gạch lỏng lẻo trên bức tường bên ngoài một nhà kho. Nếu có nhiều tài liệu nhạy cảm hơn, Ilyasov sẽ hẹn thời gian gặp mặt Nick, giả vờ thoáng chạm vai nhau, rồi nhanh chóng trao đổi phong thư. KGB không bao giờ để ý đến mánh khóe nhỏ của bọn họ, hiển nhiên cũng không liên tưởng đến Nikolai Greening và phiên dịch viên tiếng Nga của Đại sứ quán Luân Đôn là Nikolai Peterson.

Năm 1977, hai năm sau khi《Công ước về vũ khí sinh học》có hiệu lực, Ilyasov mang theo số liệu và biểu đồ giả đến Geneva(24) với tư cách là cố vấn chuyên môn cho phái đoàn Liên Xô, giải thích với Liên hiệp quốc rằng Liên Xô đã sớm ngừng việc nghiên cứu và phát triển vũ khí sinh học, đồng thời đã bắt đầu tiêu hủy các chủng có mức độ lây nhiễm cao hiện có, chỉ giữ lại một ít hàng mẫu để dùng làm nghiên cứu khoa học. Nick gặp anh ở khách sạn, đây là lần đầu tiên trong ba năm nay họ có thể nói chuyện dưới tình huống không lo mình bị giám sát, cũng là lần đầu tiên Nick nhìn thấy Ilyasov uống rượu. Khi hắn đang tìm từ uyển chuyển để hỏi Ilyasov liệu đây có phải là lúc lựa chọn tốt không thì đối phương không kiên nhẫn nhún nhún vai, lại lần nữa rót rượu vào cái ly rỗng.

(24)
Geneva là thành phố đông dân thứ hai ở Thụy Sĩ (sau Zürich) và là thành phố Romandy (phần nói tiếng Pháp của Thụy Sĩ) đông dân nhất.
“Anh có nghe thấy diễn giải của tôi không?”

“Nghe rồi.”

Ilyasov nhấp một ngụm rượu Whisky: “Lời nói dối cực kỳ đẹp, không phải sao? Đây là công lao của anh, Nikolai, bây giờ tôi là một chuyên gia nói dối.”

Nick lấy chiếc ly thủy tinh trong tay anh đi, đẩy chai rượu ra.

“Trả lại cho tôi.”

“Anh uống đủ nhiều rồi.”

“Đủ hay không tôi có thể tự quyết định.”

Nick ngồi ở chỗ cũ không nhúc nhích, cũng chẳng trả lời. Ilyasov không kiên trì nữa, kéo cà vạt, ngồi xuống mép giường, cúi đầu nhìn chằm chằm vào đôi giày da của mình, Nick hắng giọng.

“Misha, tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta nói về đường lui rồi.”

“‘Đường lui’ là ý gì?”

“Tình huống xấu nhất, nếu KGB nghi ngờ anh liên tục tiết lộ tài liệu mật, tôi muốn đưa anh đi trước khi cái bẫy đóng lại, tạm thời hình dung như thế.”

“Ý anh là rời khỏi Liên Xô?”

“Đúng vậy.”

“Tôi có thể đi đâu chứ?”

Nick nhún nhún vai: “Có không ít trường đại học ở nước Mỹ cần người như anh, anh có thể tiếp tục nghiên cứu của mình.”

“Tôi không muốn rời khỏi nước Nga.”

“Tôi hiểu, nhưng nếu như ——”

“Viên nhộng Xyanua.” Ilyasov ngắt lời hắn, “Tôi biết các anh cung cấp mấy thứ này cho các phi công trinh sát cơ, tránh cho họ bị KGB bắt được. Anh có thể cho tôi loại viên nhộng này không?”

Nick ngây dại, trong lúc nhất thời không xác định được nên trả lời thế nào. Có người gõ mạnh cửa ba cái, nhắc nhở họ không còn nhiều thời gian. “Nghe” Nick bước đến bên cạnh Ilyasov, hai tay nắm lấy bả vai anh: “Không có viên nhộng nào cả. Hãy tỉ mỉ suy xét những gì tôi vừa đề nghị, được không? Tốt nhất nên đưa ra quyết định nội trong hai ngày này, ở Thụy Sĩ chúng ta hành động càng dễ, anh biết liên lạc với tôi thế nào. Misha, Anh có nghe thấy không?”

Đối phương chậm chạp gật gật đầu.

Cửa bị mở ra, đặc vụ phụ trách canh chừng ra hiệu cho Nick, thúc giục hắn đi mau. Họ đã có thể nghe thấy tiếng bước chân trên cầu thang, Nick nhanh chóng rời khỏi phòng, chạy đến đầu kia của hành lang. CIA tạm thời thiết lập trung tâm chỉ huy nhỏ trong phòng khách áp chót, Nick giữ chặt tay nắm cửa, cẩn thận đóng cửa lại để tránh khoá phát ra âm thanh. Trên thảm trải sàn khắp nơi đều là dây điện, một chiếc máy ghi âm cồng kềnh đang hoạt động trên bàn cà phê, Morton nhấn nút tạm dừng, tháo tai nghe ra, phẫn nộ nhìn Nick, bởi vì chiều cao nên thoạt nhìn ông như một con Macmot(25) chuẩn bị cắn người.

(25)
Macmot bụng hung (tên khoa học Marmota monax) là một loài động vật có vú trong họ Sóc, bộ Gặm nhấm. Loài này được Linnaeus mô tả năm 1758.Loài này phân bố rộng rãi ở Bắc Mỹ và phổ biến ở đông bắc và trung bộ Hoa Kỳ. Nó phân bố đến tận Alaska. Thân dài đến 40 đến 65 cm (gồm đuôi dài 15 cm) và trọng lượng 2 đến 4 kg.
“Ai phê chuẩn cho cậu đưa ra kế hoạch để ‘Flint’ chạy trốn?”

“Trạng thái của hắn rất tệ, không nên quay lại nữa, hắn sẽ để lộ chính mình.”

Morton ném mạnh tai nghe lên sô pha: “Cậu không phải là bác sĩ tâm lý của cậu ta, Nick, quái đản.”

“Tôi đang bảo vệ người cung cấp thông tin của mình.”

“Cậu gọi đây là bảo vệ? Cậu suýt nữa đã nhổ sạch toàn bộ mạng lưới của ‘Flint’. Xyanua! Thằng nhóc này đang nghĩ gì vậy?”

“‘Thằng nhóc này’ mỗi ngày đều bị KGB nhìn chòng chọc, nếu cậu ta bị bắt được, mạng lưới tình báo này cũng đi đời.”

“Chỗ nào có dấu hiệu chứng tỏ ‘Flint’ bị bại lộ?”

“Vô tình mạo phạm, đợi đến khi ‘có dấu hiệu’ thì đã quá muộn rồi, Sếp.”

“Tôi sẽ không trợ giúp cho cậu.” Morton nặng nề ngồi xuống, tháo mắt kính tròn ra, “Nếu như ‘Flint’ quyết định đào tẩu thì cậu tự nghĩ cách. Đừng hòng đưa cậu ta vào Đại sứ quán, Canada cũng không thể, điều chúng tôi không cần nhất bây giờ là tranh chấp quốc tế.”

“Sếp, lấy tư cách nhân viên tình báo của ‘Flint’——”

“Đặc vụ Greening, xin hãy nhớ rằng tôi có quyền điều cậu khỏi vụ này.”

Nick ngậm miệng lại.

May mắn hoặc là nói bất hạnh chính là ‘Flint’ không có liên lạc với Nick nữa, đồng thời giữ nguyên kế hoạch hai ngày sau trở về Moscow cùng với đoàn đại biểu. Ilyasov đã im lặng hai tháng, không trả lời thư Nick để lại cho anh, cũng không lấy cuộn phim mới giấu trong hộp thư chết đi. Sau đó, anh gửi đến một xấp giấy xé ra từ trong sổ ghi chép mà không hề báo trước, trên đó là báo cáo thí nghiệm viết tay.

Mọi thứ đã trở lại bình thường, ít nhất là bên ngoài có vẻ là như thế.

9.
Lần cuối cùng Nick nhìn thấy “Flint” là vào ngày 7 tháng 2 năm 1978.

Ilyasov yêu cầu gặp mặt, nói hy vọng được nói chuyện với Nick về vấn đề “đường lui” một lần nữa. Yêu cầu này được viết trên một tờ giấy, có chút khác với trước kia, bởi vì Ilyasov đã viết thẳng ra cái tên “Nikolai” này, thay vì viết hoa chữ “N”, nhưng nét chữ đích xác là của anh. Nick đã báo cáo chuyện này với trạm trưởng trạm Moscow và Morton ở Langley như thường lệ, cũng chỉ ra điểm khác thường rất nhỏ nói trên. Căn cứ vào bức điện buổi chiều ngày 5 tháng 2, cả hai đều đồng ý lần gặp mặt này, nhưng cảnh cáo Nick đừng dễ dàng hứa bất kỳ một lời hứa nào và không đưa ra bình luận về “bất thường”. Ngày 6 tháng 2, trạm Moscow đã xác định địa điểm và thời gian gặp mặt là gần ga tàu điện ngầm của Thư viện Quốc gia, lúc 10 giờ 50 tối. Hai đặc vụ đã đến ga tàu điện ngầm trong hôm ấy để “dọn dẹp sân bãi”, cũng trình báo cáo, rất ngắn, chỉ có một hàng chữ “Tất cả đều bình thường.”

9 giờ 30 phút tối ngày 7 tháng 2, Nick xuất phát đến ga tàu điện ngầm.

Lần gặp mặt này rất yên bình, thậm chí có thể được gọi là bình thường. Trông Ilyasov thậm chí còn khoẻ mạnh hơn ở Geneva, chỉ là có hơi lơ đãng, có lẽ là do uống rượu. Anh lại nhắc đến viên nhộng, nói người của KGB đã nói chuyện với anh hai lần trong tháng này, anh muốn yên tĩnh chết đi trong chung cư của mình, chứ không muốn chết trong địa lao không thấy ánh sáng. Nick lại lần nữa nói thuốc độc không phải là một ý kiến hay, họ nên bắt đầu sắp xếp việc bỏ trốn, lần này Ilyasov đồng ý. Nick nhớ mình đã nhìn đồng hồ ở sân ga một lần, lúc đó là 10 giờ 57 phút.

Họ rời khỏi ga tàu điện ngầm sau mười một giờ, Ilyasov đi trước, Nick định đợi thêm năm phút nữa. Ngay lúc nhà vi sinh vật học chầm chậm leo lên cầu thang thì ba người đàn ông bao vây anh, nói gì đó với anh, Nick vốn tưởng rằng đó là côn đồ tìm cớ gây sự, nhưng hai người đàn ông trong đó đã một trái một phải đã bắt lấy cánh tay Ilyasov, kéo anh ra khỏi ga tàu điện ngầm. Nick nghe thấy mình hô lên câu gì đó —— có lẽ là “dừng tay”, cũng có lẽ chỉ là một tiếng kêu kinh ngạc —— chạy về phía ‘Flint’. Hai chiếc ô tô đậu bên ngoài ga tàu điện ngầm, KGB nhét Ilyasov vào một trong hai chiếc xe đó, một chiếc xe khác tới khoảng hai người, bắt được Nick, hắn đã nhanh chóng tránh thoát, nhưng rất nhanh đã bị đè xuống đất, cánh tay bị vặn ra sau lưng một cách thô bạo. Môi hắn bị rách, máu nhỏ giọt trên tuyết, vì lạnh nên Nick không cảm giác được gì. Hai tên KGB kia đỡ hắn dậy, đẩy hắn vào chiếc xe thứ hai.

Trên đường không có người đi đường, cho dù có thì họ cũng biết điều nhìn đi chỗ khác.

10.
Tối ngày 7 tháng 2 năm 1978 ở số 11, quảng trường Lubyanka Nikolai Greening bị bắt giam một thời gian ngắn, ngày hôm sau bị trục xuất ra nước ngoài, không bao giờ trở lại Moscow nữa.

Tính đến năm 1978, Mikael Ilyasov biệt hiệu là “Flint”, đã cung cấp tổng cộng 51 cuộn vi phim, gần 6.000 tài liệu mật và báo cáo thí nghiệm cho CIA. Không ai biết tung tích của anh, không có thẩm vấn công khai, không có mộ bia, hồ sơ cá nhân của anh cũng đã bị thiêu hủy, như thể chưa từng tồn tại.