Phác Tống Tinh thường thức khuya, có khi phải đến 3 giờ sáng, tóm lại, tôi chưa bao giờ thấy cậu ta đi ngủ trước 12 giờ. Nhiều lúc cậu ta còn ở trong phòng gọi điện thoại, nói suốt mấy tiếng đồng hồ, tôi nghe loáng thoáng cái gì mà "thi thể", "mưu sát", khiến tôi rất tò mò về nghề nghiệp của cậu ta. Có lúc cậu ta nhận một cú điện thoại rồi hối hả đi ngay, mấy hôm liền không về nhà. Có khi lại giam mình trong phòng từ sáng đến tối, chẳng nói chẳng rằng, hoặc ngồi bên bảng đen suốt ngày đêm, cắm cúi giải những phép toán phức tạp. Trước những hành vi đó, tôi đều mắt lấp tai ngơ, bởi cho rằng theo phép lịch sự tối thiểu, không nên tọc mạch việc riêng của người khác.

Chiều hôm ấy, tôi rời nhà học sinh, ngang qua siêu thị đang có đợt khuyến mãi lớn bèn ghé vào mua thật nhiều thức ăn. Về đến nơi, tôi và Tống Tinh loay hoay một hồi, cuối cùng cũng bày ra được bữa tối tàm tạm. Nói tới bếp núc, buộc phải thừa nhận khả năng của Tống Tinh vượt xa tôi. Cậu ta có kiến giải riêng về việc nấu nướng, có điều chuyện này tạm gác lại, để sau nói đi.

5 giờ chiều ngày 12 tháng 4 năm 2023, một phụ nữ họ Trần, là nhân viên văn phòng, bị sát hại trong phòng trọ. Qua khám nghiệm phát hiện nạn nhân trên người có tổng cộng 20 vết chém. Vụ việc nghiêm trọng, cảnh sát thành lập cả tổ điều tra chuyên án, song manh mối quá ít, lượng người thuê nhà xung quanh lại nhiều, muốn điều tra lần lượt cũng khó. Vụ án lâm vào bế tắc. Ngày 20 tháng 8 năm đó, người ta lại phát hiện xác một người đàn bà trên đường, cổ bị cắt, thân thể có 36 vết chém. Pháp y kết luận hai vụ này do cùng một hung thủ gây ra. Cứ thế, các vụ án tương tự liên tiếp phát sinh, khiến người dân thành phố kinh hoàng tột độ, truyền thông còn gọi hắn là "Hậu duệ của Jack Đồ tể", đưa hẳn bài lên trang nhất. Tính tới ngày 15 tháng 4 năm 2024, tổng cộng đã có 10 phụ nữ bị hại trong khi hung thủ vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật.

Sau đó, Sở Công an ra thông cáo về vụ giết người hàng loạt này, treo thưởng lớn cho ai cung cấp manh mối, hòng sớm ngày phá án. Chẳng ngờ đến gần đây, vụ án làm cảnh sát đau đầu mấy năm đột nhiên được phá, hung thủ là nhân viên bình thường ở một công ty nào đó. Sau khi tên đó bị bắt, đồng nghiệp và láng giềng đều hết sức kinh ngạc, bởi theo lời họ, hung thủ hằng ngày hiền lành niềm nở, hoàn toàn không giống một kẻ cuồng sát.

Bấy giờ, đọc tin trên báo xong, tôi vui vẻ bảo Phác Tống Tinh.

"Kẻ giết người sớm muộn cũng bị bắt thôi. Định qua mặt pháp luật ư? Đúng là mơ giữa ban ngày!"

Chẳng ngờ, Tống Tinh lại phản đối.

"Thủ pháp phá án của cảnh sát hình sự khá là một chiều, lại không chú trọng logic, chỉ hay phá án theo kinh nghiệm. Đương nhiên cũng có những người già dặn, nhìn qua là đoán được hung thủ, nhưng sẽ có lúc nhầm lẫn chứ. Nếu vận dụng phương pháp khoa học, xác suất sai lệch sẽ giảm đi đáng kể."

"Nhưng cậu không thể phủ nhận là họ đã thành công."

Tôi chìa tờ báo trong tay cho Tống Tinh.

"Họ tìm được nhiều chứng cứ ở nhà hung thủ, hơn nữa tên hung thủ đó cũng chính miệng nhận tội rồi."

Tống Tinh đón lấy tờ báo, cười nhạt, "Vụ này là tôi phá mà."

"Gì cơ?!" Tôi tưởng cậu ta đùa.

"Tôi nói là, vụ này do tôi phá. Tuần trước, đội trưởng đội hình sự ở Sở đến tìm, mời tôi tham gia một cuộc họp để thảo luận về chuyên án này. Trong cuộc họp tôi đã đưa ra vài ý kiến."

Tống Tinh cúi đầu ăn cơm, giọng điệu bình thản như đang kể một chuyện vặt vãnh thường ngày.

"Phác Tống Tinh, tôi biết cậu thông minh, nhưng thế này thì ly kì quá. Sao họ lại mời cậu?"

"Việc đó cậu phải hỏi họ chứ. Lúc gọi tới, đội trưởng còn nói mời thầy Phác tới giúp chúng tôi một chuyện. Tôi rảnh rỗi nên nhận lời. Tóm lại tôi đã nhận được tiền thưởng, đủ tiêu xài một thời gian."

Có vẻ Tống Tinh không nói dối. Hay tại diễn xuất của cậu ta quá tốt?

"Thầy Phác? Cậu...cậu là thầy giáo à?"

"Có thể thế, mà cũng có thể không." Cậu ta cầm ly vang đỏ lên hớp một hớp.

"Thật khó tin, làm sao cậu phá được vụ án ấy? Cậu đưa ra ý kiến gì?"

Thấy tôi nghiêm túc quá mức, Tống Tinh cũng đặt bát đũa xuống, đứng dậy đi đến bên bảng đen, cầm phấn viết ra một công thức phức tạp.

"Đây là gì thế?"

"Công thức Rossmo. Mô hình toán học để phân tích hành vi phạm tội."

Tống Tinh đáp.

"Chỉ cần điều chỉnh lại chút xíu, chúng ta có thể tính ra nơi ở của hung thủ."

"Sao lại thế được..."

Phác Tống Tinh phớt lờ phản ứng của tôi, tiếp tục giải thích.

"Trong những điều kiện xác định, nếu vận dụng toán học chuẩn xác thì cậu sẽ luôn tìm được đáp án đúng. Kẻ sát nhân hàng loạt thường chọn những địa điểm gây án mà hắn cho là tình cờ nhằm che giấu nơi ở thực sự của mình, nhưng công thức này sẽ vạch trần sự thật. Dùng toán học xác định nơi ở của hung thủ, xác suất tương đối cao, biến mò kim đáy bể thành mò kim đáy cốc. Thành Huấn, nếu cậu thích, tôi sẽ giải thích qua về cách thức sử dụng công thức Rossmo nhé?"

Tôi xua tay lia lịa, "Thôi khỏi, tôi học xã hội mà. Cậu dùng công thức này tính ra chỗ ở của hung thủ đấy hả?"

Tống Tinh gật đầu, "Ừ, đây là mắt xích quan trọng mà. Tiếp đó, chỉ cần vài suy luận logic bổ trợ, giúp công tác điều tra của phía cảnh sát thuận lợi hơn. Về bản chất, phá án và giải toán giống nhau, cho ta những điều kiện đã biết để tìm đáp án chưa biết. Chỉ cần điều kiện chính xác, sau quá trình tính toán thử nghiệm kĩ càng, nhất định sẽ ra kết quả."

Chuyện này khiến tôi tổn thương sâu sắc. Rõ ràng không thể trông mặt mà bắt hình dong, tôi cứ ngỡ cậu ta chỉ thư sinh tri thức, ai ngờ còn là cố vấn đặc biệt của sở cảnh sát. Từ đó về sau, tôi càng thêm tò mò về Tống Tinh. Hễ rảnh rỗi, tôi lại pha hai tách cà phê rồi ngồi tán gẫu với cậu ta trong phòng khách, nhờ đó cũng biết thêm nhiều chuyện cũ của Tống Tinh. Thân thế cậu ta quả là ly kì như tiểu thuyết, nếu không phải chính tai tôi nghe thấy, nhất định sẽ cho là chuyện bịa.

Phác Tống Tinh không biết cha mình tên gì, mẹ cậu chẳng bao giờ nhắc đến. Ngay từ nhỏ, cậu ta đã bộc lộ thiên phú kì lạ về toán học, liên tục giành quán quân các cuộc thi toán quốc tế, cuối cùng, chương trình học ở trường cũng không đuổi kịp tiến độ của cậu ta nữa. Tốt nghiệp cấp hai xong, cậu thôi học, tự học toán ở nhà. Trẻ tuổi như thế, cậu ta đã vận dụng được kiến thức toán học và tư duy logic của mình để hỗ trợ cảnh sát New Jersey phá được nhiều vụ án giết người hàng loạt, sau chính thức trở thành cố vấn hình sự cho họ, hành nghề đồng thời với giảng viên đại học.

Nhưng hai năm sau, cậu ta đột nhiên bị trục xuất khỏi giới, cho nghỉ việc về nước.

Tống Tinh không muốn nhắc tới căn nguyên sâu xa bên trong. Trước khi về lại quê nhà, Tống Tinh lần nữa vận dụng kiến thức toán học của mình thắng được nhiều tiền ở sòng bạc Las Vegas, nhưng rồi lại bị bọn lừa đảo qua điện thoại lừa mất quá nửa. Nghe cậu ta kể lại chuyện này, tôi dở khóc dở cười.

Tiếp xúc ít lâu, tôi bắt đầu nhận ra một vài điều ở Tống Tinh. Lúc trước tôi đã kể, cậu ta mắc chứng tự kỉ chức năng cao, một dạng rối loạn nhân cách phản xã hội điển hình. Tống Tinh khó thích nghi với cộng đồng, thỉnh thoảng lại nói vài điều không ai hiểu được, chẳng thèm quan tâm tới cảm nhận của người khác. Cậu ta không cân nhắc nhiều, thích vạch trần mọi thứ, chẳng chừa thể diện cho bất kì ai. Hơn nữa, cậu ta còn không hề ý thức được rằng mình có vấn đề.

"Tôi nói đâu có sai, anh ta ngu ngốc thật đấy chứ. Sao anh ta lại nổi nóng?"

Cậu ta thường xuyên hỏi tôi câu này.

"Cậu đừng vạch trần khuyết điểm của người ta như thế, bất lịch sự lắm." Tôi giải thích.

"Thành Huấn, nếu tôi khen anh ta thông minh thì mới là chế nhạo anh ta đó."

Tôi quả thật không phản bác nổi lý lẽ của Tống Tinh. Cậu ta thích tranh luận, lời lẽ lại quá thẳng thừng, dễ làm người khác mích lòng. Ngoài ra, tính tình ngạo mạn cũng là nguyên nhân khiến người khác không muốn kết thân với Tống Tinh. Có nhiều chuyện, để đạt lý thì lại không thấu tình.

Còn nhớ có lần đang tản bộ trong công viên, tôi đột nhiên nói, "Tôi thấy cậu giống Sherlock Holmes thật đấy. Cùng phản xã hôi, cùng sắc sảo, có điều ông ta là nhà hóa học, còn cậu là nhà toán học."

"Sai rồi." Tống Tinh lắc đầu, "Sherlock Holmes không phải là nhà hóa học ưu tú, thậm chí không xứng đáng làm nhà hóa học."

"Sao cậu lại nói vậy?" Tôi hỏi vặn lại.

Tống Tinh bình thản đáp, "Cậu có nhớ trong Những cây dẻ đỏ, Holmes biết lúc nào đó sẽ phải đi xe lửa nên định hoãn phân tích các acetone lại không?"

"Thế thì sao?"

"Acetone là tên một loại hợp chất riêng biệt, công thức phân tử là CH3COCH3. Trong truyện, Holmes đã nhầm acetone với cetone. Trong "Chiếc nhẫn tình cờ", Holmes lại lầm lẫn về tỉ lệ máu trong nước. Trong "Một vụ mất tích kì lạ", ông ta gọi cả barium disulfide và barium sulfate là barium bisulfate. Trong "Ngón tay cái của viên kĩ sư", ông ta nhầm hợp chất không có thủy ngân là hợp kim thủy ngân... Những sai lầm ngớ ngẩn này nhan nhản trong Sherlock Holmes toàn tập, sao anh có thể gọi ông ta là một nhà hóa học được nhỉ? Theo tôi thấy, Holmes chỉ là một kẻ nghiệp dư thích hóa học mà thôi."

"Vậy cậu thấy giáo sư Moriarty thế nào, ông ta cũng là giáo sư chuyên ngành toán học như cậu đấy? Ông ta còn thông minh hơn Holmes là đằng khác!"

"Cậu muốn nói tới tác giả cuốn sách Động lực học tiểu hành tinh nực cười ấy hả?"

Tống Tinh phá lên cười thành tiếng.

"Có gì đáng cười? Giáo sư Moriarty 21 tuổi đã viết luận văn về Nhị thức Newton, còn nổi tiếng trong giới toán học châu Âu."

"Bốn mươi năm trước khi ông ta đưa ra luận văn đó, nhà toán học Niels Henrik Abel của Na Uy đã giải quyết xong khâu cuối cùng của cái gọi là định lý Nhị thức rồi. Cũng tức là, thiên tài Moriarty của bốn mươi năm sau chẳng còn việc gì để làm nữa. Thôi, chúng ta nói về tác phẩm Động lực học tiểu hành tinh ấy trước vậy. Sau năm 1852, theo góc nhìn của Newton thì chẳng có bước tiến nào trong việc nghiên cứu vận động của tiểu hành tinh cả, trừ phi Moriarty tiên tri được thuyết tương đối của Albert Einstein, hoặc giải quyết được vấn đề lực hấp dẫn được coi là mấu chốt trong bài toán ba vật thể. Song, nếu vậy thì học thuyết đó có thể ứng dụng rộng rãi cho tất cả vật thể chuyển động, chứ không chỉ riêng tiểu hành tinh đâu!"

Tôi nghe cậu ta phân tích mà cứng họng, nổi giận đùng đùng,

"Họ chỉ là nhân vật tiểu thuyết, cậu nghiêm túc như thế làm gì? Cứ thừa nhận Moriarty vĩ đại là được rồi!"

Tống Tinh nhún vai vẻ bất lực, "Cậu thấy đó, tôi vốn vô duyên mà."