Đọc truyện Epghenhi Onheghin

Epghenhi Onheghin

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

CHƯƠNG MỘT

Sống cũng vội, mà yêu cũng vội!

BÁ TƯỚC Viazemsky

Ông bác mình vốn rất nghiêm, điều độ,

Nhất là khi ông đang ốm liệt giường,

Thì mọi người xung quanh ông đến khổ:

Phải liệu bề mà kính trọng, yêu thương.

Ông rất tốt, ai cũng khen như vậy,

Nhưng thú thật, ai mà không phát ngấy

Phải ngồi yên bên giường bệnh đêm ngày,

Không được rời một phút, phải luôn tay

Hết đưa thuốc, lại vén chăn, sửa gối

Ðể mua vui cho một lão ốm già

Ðang bất động, nằm bên ta, hấp hối

Chẳng khác gì bị tra tấn, và ta

Không ít lúc phải thở dài ngao ngán:

Thôi, chết đi cho tôi nhờ, ông bạn!

Một anh chàng đã trầm ngâm nghĩ thế

Trên cỗ xe cuốn bụi những đám tròn.

Nhờ thần Dớt, anh ta nay thừa kế

Mọi gia tài của bố mẹ, bà con

Thôi, không muốn phải dài dòng tỉ mỉ,

Xin phép được nói qua cùng các vị,

Những ngươi xưa đã đọc Lútmila,

Về anh này, vâng, cụ thể anh ta,

Có tên gọi épghênhi, và họ

Ônhêgin, (tôi quen biết thân tình)

Quê bên bờ sông Nêva, ở đó

Chắc có người trong bạn đọc từng sinh.

Tôi đến đấy nhiều lần, nhưng khốn nỗi,

Khí hậu lạnh, tôi không sao chịu nổi.

Ông bố chàng vốn công tâm, trong sạch,

Ðã về hưu, nay nợ ngập lút đầu,

Nhưng một năm đúng ba lần đãi khách,

Và cuối cùng đã phá sản rất mau.

Còn con ông, Epghênhi, từ bé

Ðược Madame luôn trông nom thay mẹ,

Rồi thay bà, được mướn một Monsieur.

Cậu hiền lành, hay nghịch ngợm ngây thơ,

Nên me-xừ, ông L Abbé người Pháp

Chỉ vì thương, không bắt cậu học nhiều,

Không giáo huấn, không cho bài phức tạp

Học mà đùa, thật dễ chịu bao nhiêu!

Ông chỉ mắng khi cậu nhà nghịch quá,

Rồi dắt cậu chơi Công viên Mùa hạ.

Epghênhi Ônhêgin cứ thế

Lớn dần lên cho đến lúc biết buồn,

Biết mơ mộng như những chàng trai trẻ

Thì me-xừ bị tống khứ đi luôn.

Còn nhân vật chúng ta nay tự lập,

Tóc cắt đúng mốt thời trang, rất thấp,

Giống dandy từ Anh Quốc lần đầu

Lên vũ đài cuộc sống để vờn nhau.

Về tiếng Pháp, chàng nói, nghe thông thạo,

Mazurka nhảy khéo, lúc ra về

Chàng biết cách (điều này ai cũng bảo)

Cúi đầu chào rất khéo, chẳng người chê.

Thế là đủ, giới thượng lưu quyết định

Rằng chàng đẹp, thông minh và dễ tính!

Ta, nói chung là cái gì cũng học,

Nhưng không sâu, học chiếu lệ, gọi là,

Và ơn Chúa, ta cho ta không ngốc,

Về chính mình còn đôi lúc ba hoa.

Ônhêgin, theo nhiều người nhận xét

(Cả những người rất nghiêm, hay xét nét)

Là chàng trai học khá rộng, hiếu kỳ,

Dẫu có phần hơi cố chấp nhiều khi.

Chàng biết cách đang chuyện trò thoải mái

Hướng chuyện sao có lợi nhất cho mình.

Với dáng điệu của một nhà thông thái,

Khi vấn đề quan trọng, biết làm thinh.

Chàng còn biết làm các cô cười mỉm

Bằng cách đọc đôi bài thơ châm biếm.

Tiếng Latinh tuy giờ không hợp mốt,

Ônhêgin cũng võ vẽ ít nhiều,

Biết đủ để không bị chê là dốt,

Ðể lúc buồn đọc thơ ngắn tình yêu.

Và để nhớ, tuy nhớ sai không ít,

Một vài đoạn trường ca nêit,

Hay nếu cần, phân tích Juvenal,

Cuối thư tình, thêm một chữ là Vale.

Xin nói thẳng, Ônhêgin không khoái

Bới thời gian phủ bụi một lớp dày

Lên lịch sử bao thời qua vĩ đại,

Nhưng chuyện đùa và hóm hỉnh xưa nay,

Từ cái thuở Romul xa xưa nhất

Ðến những ngày gần đây chàng nhớ tất!

Về nghệ thuật và thơ ca có lẽ

Chàng không mê đến mức tự quên mình,

Và đã cố rất nhiều nhưng không thể

Biết đâu là anapet, dactinh.

Chàng không thích Homer, Phêôclit

Nhưng rất mê ông Adam Smith.

Ônhêgin, nhà kinh tế đại tài,

Cũng biết bàn và nhận xét như ai,

Rằng quốc gia muốn trở nên cường thịnh

Thì dân cư, xã hội phải thế nào,

Và việc nó không xem vàng là chính

Khi thừa hàng đơn giản, là vì sao.

Còn ông bố không hiểu chàng, buộc phải

Ðem ruộng đất ký tên vay nặng lãi

Về kiến thức, Ônhêgin, mọi mặt,

Tôi không sao kể hết quá dài dòng.

Nhưng một cái chàng tỏ ra kiệt xuất

Hơn mọi điều và am hiểu tinh thông

(Cái mà ngay đối với chàng từ nhỏ

Thay lao động và niềm vui, cái khổ,

Giết thời gian, lấp chỗ trống hàng ngày

Trong biếng lười cho mãi tới hôm nay)

Là khoa học của những gì tinh tế,

Cái Nazôn đã ca ngợi nhiều lần

(Và than ôi, bị đi đày vì thế,

Nên cuộc đời bay nhảy bị chôn chân

Mãi tận xứ Mônđôva, ở đó,

Xa nước ý, chết dần trong đau khổ).

Ðáng ngạc nhiên là sao chàng còn trẻ

Ðã biết ghen, biết làm dáng, kiêu kỳ

Bắt người khác phục, tin chàng như thế,

Biết vờ buồn, vờ khó tính nhiều khi.

Biết đúng lúc làm cao hay ngoan ngoãn,

Biết quan tâm hoặc thờ ơ, chán nản,

Biết ngồi im dáng mệt mỏi một mình,

Biết luận bàn rất sôi nổi, thông minh.

Còn trong thư, hoàn toàn không giữ ý,

Chàng biết quên cả chính bản thân chàng.

Rất độc đáo trong cách yêu, suy nghĩ,

Ðôi mắt chàng khi xấu hổ, hoang mang,

Khi âu yếm, khi bất cần, dữ dội,

Khi lệ ứa vô tình, khi bối rối.

Chàng cũng biết luôn tỏ ra mới mẻ,

Dọa các cô bằng thất vọng giả vờ,

Biết đùa tếu, làm ngạc nhiên, khích lệ,

Nịnh các nàng còn trong trắng, ngây thơ.

Biết chọn đúng những phút giây kỳ diệu

Ðể chiến thắng cái ngại ngùng phái yếu

Bằng trái tim và lý trí của mình,

Rồi đợi chờ những âu yếm rất nhanh,

Rồi đòi hỏi, rồi cầu xin hạnh phúc,

Rồi lắng nghe tim đập mạnh lần đầu,

Rồi đeo đuổi tình yêu cho đến lúc

Bắt được nàng bí mật gặp hôm sau

Ðể tiếp đến, nàng ngồi im, lặng lẽ

Nghe chàng giảng mấy bài về xử thế.

Chàng sớm biết bắt các nàng đỏng đảnh

Và kiêu căng phải đau khổ vì mình.

Còn địch thủ, vâng, một khi muốn đánh,

Chàng có thừa các mưu chước thông minh.

Biết châm chọc rất sâu cay giọng lưỡi,

Chờ đợi họ, chàng biết giăng sẵn lưới.

Nhưng dẫu sao, thưa các đức ông chồng,

Chàng vẫn là bạn quí của các ông,

Của những đấng phu quân luôn láu lỉnh

Vốn từng xem Foblas là thầy,

Của ông lão vốn đa nghi, khó tính,

Của anh chồng bị vợ cắm lâu nay

Mà không biết, vẫn nghênh ngang thỏa mãn

Về vợ con, về bữa cơm đãi bạn.

Không ít khi còn trên giường chưa dậy

Chàng được trao một tập thiếp rất dày.

Chuyện gì thế? Ði đâu chăng? Quả vậy,

Ba nhà mời dự lễ tối hôm nay.

Nơi dạ hội, nơi cô nhà sinh nhật.

Nơi nào đi, nơi nào không? Khó thật.

Ừ thì đi, không quan trọng nhà nào.

Suy cho cùng, chẳng thế cả hay sao?

Rồi rất lâu Ônhêgin sau đó

Lo điểm trang, đội chiếc mũ to vành,

Rồi thong thả cho xe vòng theo phố,

Rồi một mình đi dạo giữa đồng xanh

Cho đến khi chiếc đồng hồ réo gọi

Nhắc đã muộn, phải về nhà ăn tối.

Ðêm đã xuống, chàng lên xe, lập tức

Người đánh xe quất ngựa, vội lên đường.

Chiếc cổ áo lông chồn đen chàng mặc

Băng bám đầy những giọt nhỏ như sương.

Xe phóng tới Talon vì lúc ấy

Caverin đang chờ chàng ở đấy.

Khi đến nơi, nút bật, bắn khắp nhà,

Rượu từng dòng sùi bọt trắng tuôn ra.

Rồi roast-beef còn đỏ au trước mặt,

Các món ăn theo kiểu Pháp, và rồi

Món nấm hương mà xưa chàng thích nhất,

Món gan nghiền từ Strasburg xa xôi,

Món pho-mat hiệu Limbua thái mỏng

Và món dứa cắt thành khoanh vàng óng.

Khi cái khát còn đang đòi uống rượu

Ðể xóa đi cái béo ngậy ê hề

Thì đã có tiếng chuông reo báo hiệu

Ðã đến giờ xem vở mới ba-lê.

Là một người hay đi xem, khó tính,

Một anh chàng si mê không kiên định

Với các cô diễn viên trẻ, đồng thời

Ðược đón chào sau sân khấu, khắp nơi,

Ônhêgin phóng xe vào rạp hát,

Nơi người xem đã an tọa, sẵn sàng

Vỗ tay khen Fedre, Cleopatre,

Hay một vài điệu nhảy entrechat,

Hay gọi to Môina (cốt để

Người khác nghe và biết mình gọi thế).

Ôi thế giới diệu kỳ xưa, ở đấy

Fônvizin dũng cảm nhạo chê đời,

Và đấu tranh vì tự do, cũng vậy,

Kniaznhin từng nổi tiếng một vài nơi.

Cũng ở đấy nước mắt buồn nô lệ

Và những tràng vỗ tay to mạnh mẽ

Ôzerôp chia cùng Xêmiônôva.

Cũng ở đấy, Catêrin của ta

Làm sống lại ngài Coócnây cổ điển;

Cả Ðidlô, biên đạo múa không tồi,

Cả Sakhôpxcôi luôn sắc bén

Cũng dựng nhiều hài kịch tốt. Còn tôi

Trong bóng mát của hậu trường, cũng vậy,

Tuổi xuân tôi để trôi qua ở đấy.

Các nữ thần của ta ơi, hãy nói,

Ðang ở đâu? Là ai thế? Lúc này

Các em vẫn như xưa không thay đổi,

Hay các nàng xinh trẻ khác lên thay?

Ta còn được nghe hay không tiếng hát

Của các em? Với trái tim dào dạt

Còn được xem các vũ nữ nước nhà?

Hay cái nhìn buồn bã của mắt ta

Chẳng còn thấy khuôn mặt nào thân thiết

Ở nơi kia, trên sân khấu, và rồi

Ta thất vọng đưa ống nhòm, mỏi mệt

Thấy toàn người rất xa lạ. Than ôi,

Ta đến đây tìm cái vui, ấm áp

Mà ngồi nhớ, tiếc ngày xưa và ngáp!

Cả rạp hát đã đầy người. Các ghế

Ở hàng trên và giữa rạp ồn ào.

Trên ban-công, trong các lô cũng thế.

Rồi cuối cùng màn được kéo lên cao.

Trên sân khấu, Iztômia kiêu hãnh

Ðang đứng giữa một bầy tiên có cánh

Tai lắng nghe những nốt nhạc thần kỳ,

Nhẹ, tưởng chừng như có thể bay đi,

Nàng đứng nhón trên một chân, chân nọ

Vẽ xung quanh vừa đúng một vòng tròn

Thì bất chợt nhảy, bay như ngọn gió,

Như bông hồng từ miệng của Iôn.

Rồi nàng quay, lúc thật nhanh, lúc khẽ,

Lúc đập đập đôi bàn chân nhỏ bé.

Rạp vỗ tay. Ônhêgin lách ghế

Bước vào trong, như thể chỉ tình cờ

Quay ống nhòm nhìn rất nhanh về phía

Có các nàng lạ mặt đã ngồi lô.

Rồi chàng ngước nhìn ban-công, ở đấy

Các khuôn mặt cùng áo quần lộng lẫy

Chỉ làm tăng sự khó chịu, bực mình.

Chàng cúi chào các vị khách xung quanh

Ðể sau đó, vẻ thờ ơ, giận dỗi,

Chàng nhìn lên nơi sân khấu, và rồi

Bỗng khựng lại, vừa ngáp dài vừa nói:

Ðã đến ngày phải thay hết đi thôi!

Mình vốn chịu ba-lê lâu đến vậy,

Mà Ðiđlô nay làm mình phát ngấy!

Khi sân khấu đang giữa chừng sôi nổi,

Thần Tình yêu và Quỉ sứ hát hò,

Khi bên cổng đám người hầu mệt mỏi

Tựa lưng ngồi trong áo mỏng co ro,

Khi khán giả đang say sưa hồi hộp

Kêu, dẫm chân và vỗ tay đôm đốp,

Khi khắp nơi đang rực rỡ ánh đèn,

Khi ngoài trời lấp ló bóng trăng lên,

Khi bầy ngựa dây xe choàng ngang cổ,

Luôn đổi chân, run rẩy khẽ cúi đầu,

Khi xà ích quây quần bên lửa đỏ

Miệng cằn nhằn trách chủ bắt chờ lâu

Thì chàng bỏ ra ngoài, chân bước rảo,

Vì phải vội về nhà thay quần áo.

Tôi có thể, hay không, chưa dám chắc

Bằng văn thơ miêu tả đúng phòng chàng.

Chàng ưa mặc, cởi ra rồi lại mặc

Như những người ăn bận hợp thời trang.

Hết những gì thành Luân Ðôn giàu có

Chở sang ta đổi lấy vàng, lấy gỗ,

Lấy thức ăn, liên tiếp các con tàu

Cưỡi sóng gầm, vượt Bantich thi nhau;

Cả những gì thành Pari hoa lệ

Biết làm ra trang điểm chính cho mình,

Cho sắc đẹp, cho tình yêu, tuổi trẻ,

Cho cuộc đời dư dật, mốt văn minh

Những cái đó trong phòng chàng ta thấy,

Một hiền triết tuổi vừa qua mười bảy!

Những chiếc tẩu khảm xà cừ óng ánh,

Tượng đồng đen, chiếc lọ sứ mĩ miều,

Lọ nước hoa bằng pha-lê sắc cạnh

(Cái rất cần cho cảm xúc tình yêu).

Thêm vào đó là lược, gương, pinxet,

Kéo đủ loại, thẳng cong đều có hết,

Bàn chải lông ba mươi kiểu nếu cần,

Cho áo quần, cho răng tóc, móng chân.

Cả Ruxô (nhân đây tôi xin kể)

Không hiểu Grim sao có thể dám ngồi

Tô móng chân trước mặt ông như thế,

Ông, một nhà đại hùng biện, than ôi.

Trong trường hợp của chúng ta, trái lại,

Ông đã sai, dù rất yêu lẽ phải.

Có thể vẫn là người luôn tử tế

Mà vẫn chăm tô, chải móng hàng ngày.

Biết làm sao, thời của ta là thế

Mốt là điều đầy cám dỗ xưa nay.

Là Sađaep thứ hai, chàng rất sợ

Những lời đồn nhỏ to tuy vô cớ,

Nên thời trang chàng cũng khá cầu kỳ

Và có phần hơi đỏm dáng. Nhiều khi

Chàng đã đứng bên chiếc gương ít nhất

Nhìn trước sau cũng phải đến ba giờ

Ðể khi bước ra phòng, xin nói thật,

Trông giống nàng Vệ Nữ đẹp, ngây thơ

Khi nàng mặc bộ áo quần nam giới

Ði dự hôi đêm hóa trang đang đợi.

Thế là tôi vô tình làm bạn đọc

Phải bận tâm đến mốt mới. Lúc này

Tôi còn dám trước hội đồng bác học

Tả áo quần chàng đang mặc hôm nay.

Làm việc đó tất nhiên không phải dễ.

Biết làm sao, việc của tôi là thế,

Vì tiếng Nga đang thiếu chữ, nặng nề,

Thiều các từ như frac, gilê

Trong khi đó, tôi chân thành xin lỗi,

Vốn từ tôi còn quá ít, khó lòng

Khoe này nọ, ấy là chưa muốn nói

Ðến những từ nhập các nước Tây Ðông,

Dù không phải tôi không tra từ điển

Tôi tra cả cuốn Hàn lâm Học viện!

Thôi, đang bận, giờ chúng ta có lẽ

Chuyện mốt kia nên gác lại sau này

Ðể lên xe phóng theo anh bạn trẻ

Ðang vội vàng đi dự hội đêm nay.

Xe chàng chạy trước dãy nhà mờ tối

Dọc theo phố chìm trong đêm mệt mỏi.

Chiếc đèn con hai lớp sáng mập mờ

Tỏa ánh vàng như nhảy múa bâng quơ

Và vẽ nửa vòng tròn lên mặt tuyết.

Kia, gắn quanh bằng những chiếc đèn lồng,

Sáng rực rỡ một lâu dài đẹp tuyệt

Với chập chờn những cái bóng bên trong,

Qua cửa sổ thấy hình đầu di động

Của mấy bà và mấy ông đồng bóng.

Kia, nhân vật của chúng ta tới cửa,

Bước rất nhanh qua ông lão người hầu,

Rồi vừa chạy theo cầu thang bằng đá,

Một tay chàng vừa vuốt tóc hồi lâu.

Gian phòng lớn chật ních người lúc ấy

Ðang nhảy điệu mazurka lộng lẫy.

Nhạc kêu to đến mệt mỏi, rã rời,

Cảnh ồn ào và chật chội khắp nơi.

Các sĩ quan khua đế giày khá mạnh,

Những cặp chân phái đẹp lượn thành vòng.

Và bay theo, bay theo như có cánh

Là cái nhìn say đắm của đàn ông.

Các bà vợ ghen, thì thầm, khốn nỗi,

Tiếng nhạc to làm không ai nghe nổi.

Tôi thời trẻ đầy ước mơ, thú thật,

Yêu phát điên những đêm hội thế này.

Ðây là nơi ta tỏ tình tiện nhất,

Chuyển thư từ tiện nhất cũng là đây.

Nhưng nhân thể, các ông chồng đứng đắn,

Tôi xin nhắc là hãy nên cẩn thận!

Tôi thành tâm mong giúp đỡ các ngài,

Nên điều này xin chớ bỏ ngoài tai.

Các bà mẹ, tôi cũng khuyên để mắt

Các cô con, chớ buông lỏng phút nào.

Ống nhòm đấy, xin cứ cầm thật chặt,

Không, không thì rồi sẽ biết ra sao.

Những điều trên tôi dám khuyên, xin nói,

Vì từ lâu tôi đã không phạm tội.

Cuộc đời tôi, tôi làm hư có lẽ

Bằng vui chơi rất vô bổ. Nhưng đời

Nếu đạo đức không suy tàn đến thế,

Tôi sẽ còn yêu vũ hội, trò chơi,

Yêu tuổi trẻ luôn điên cuồng, hiếu động,

Yêu cái chật, cái vô tư hào phóng,

Yêu các cô trong những bộ áo quần

May hợp thời Và yêu những đôi chân,

Nhưng rất tiếc, khắp nước Nga vĩ đại

Không kiếm đâu được dăm cặp chân dài,

Thon và thẳng. Tôi vẫn còn nhớ mãi

Chân một nàng Buồn, lo nghĩ tương lai,

Tôi vẫn nhớ, đêm nằm mơ vẫn thấy

Chúng đến dẫm lên tim tôi máu chảy.

Ôi, ở đâu, bao giờ tôi quên được,

Tôi, thằng điên, quên được cặp chân này?

Ðâu, ở đâu chân bây giờ đang bước,

Dẫm nhẹ nhàng lên ngọn cỏ, lá cây?

Trong cái ấm của phương Ðông mê hoặc,

Trong cái lạnh của tuyết rơi phương Bắc,

Ðôi chân kia không để lại vết gì,

Thích dịu dàng trong mỗi bước chân đi,

Thích khẽ chạm vào thảm dày êm mát.

Ôi, vì chân, không biết tự bao giờ

Tôi đã quên vinh quang, không thèm khát,

Quên ngục tù, quên quê cũ, ước mơ?

Và hạnh phúc những ngày xa xưa nọ

Tan như dấu chân nàng trên bãi cỏ.

Ngực Ðian, và Flô vầng trán

Ðẹp, tất nhiên, nhưng không hiểu thế nào

Tôi thấy chân Tepsi, thưa các bạn,

Có cái gì thanh thoát, dịu dàng sao.

Bằng cái đẹp như vô hình, huyền bí,

Chân nàng gợi nhiều ước mơ, suy nghĩ,

Như báo ta nên biết trước mọi điều,

Rằng khó lường phần thưởng của tình yêu.

Quả tôi yêu, Envina thân mến,

Khi mùa xuân nàng bước nhẹ giữa đồng

Bên núi đá, khi nàng ngồi trước biển,

Khi một mình bên lò sưởi mùa đông,

Khi nàng đi giữa bàn ăn từng dãy,

Hay khua giày trên mặt gương sàn nhảy.

Tôi còn nhớ biển trước giờ bão nổi,

Và thầm ghen những con sóng lúc này

Ðang ào ạt dướn chồm lên dữ dội

Gặp chân nàng liền ngoan ngoãn lui ngay.

Chao, tôi muốn làm những con sóng đó

Ðể được hôn đôi bàn chân bé nhỏ.

Trong đời tôi trước đấy chẳng bao giờ,

Cả những ngày sôi nổi, đẹp, nên thơ,

Tôi thèm khát đến ngất ngây như vậy,

Muốn hôn môi Armit hiền từ,

Hôn hai má, hai bông hồng rực cháy,

Hôn tay nàng, từng ngón, mệt ưu tư.

Vâng, tình cảm, những ước mong mạnh mẽ

Chưa bao giờ làm tôi đau như thế.

Tôi còn nhớ một thời xưa, là lúc

Trong ước mơ bay bổng, một đôi lần

Tay từng giữ cái dây cương hạnh phúc

Từng được cầm, mơn trớn một đôi chân.

Và lần nữa, bóng hình xưa lại dậy,

Và lần nữa đôi chân xinh đẹp ấy

Dẫm lên tôi vốn đau khổ quá nhiều,

Lần nữa buồn, lần nữa lại tình yêu.

Nhưng thôi đủ, đàn thơ tôi bép xép

Về các cô kiêu hãnh Ðủ lắm rồi:

Họ không xứng những cảm tình cao đẹp,

Không xứng lời ca ngợi họ. Than ôi,

Lời và mắt những nàng xinh đẹp đó

Cũng giả dối như đôi chân của họ.

Ônhêgin thì sao? Sau buổi nhảy,

Ðang lên xe, ngái ngủ, phóng về nhà.

Nghe tiếng trống, Pêtécbua đã dậy,

Thêm một ngày luôn náo nhiệt, phù hoa.

Người buôn bán đã mang hàng ra chợ,

Xe ngựa đứng chờ trong sân, trước sở.

Còn phố bên, cô gái giống mọi lần,

Tay xách bình, tuyết lạo xạo dưới chân.

Trời hửng sáng, phố ồn ào, sôi nổi.

Cửa từ lâu đã mở, củi bén lò,

Các ống khói đã bắt đầu nhả khói.

Ông bánh mì người Ðức tính hay lo,

Chiếc mũ giấy trên đầu, kia vừa hát,

Vừa thong thả mở từng thanh vaxixđat.

Nhưng nhân vật của chúng ta quá mệt

Sau một đêm vui dạ hội, bây giờ

Trong chăn ấm đang ngủ say như chết,

Ðêm và ngày lẫn lộn giống trong mơ.

Chàng nằm ngủ tận xế chiều mới dậy,

Rồi tất cả như hôm qua, từ đấy

Tận sáng mai sẽ lặp lại từ đầu:

Cũng ồn ào và đơn điệu như nhau.

Nhưng thử hỏi Ônhêgin vì thế

Hạnh phúc không, hay đau khổ, chán chường

Khi chàng có thừa tự do, tuổi trẻ

Cùng cuộc đời đầy khoái lạc, yêu thương?

Mà nói chung, chàng vui chơi thỏa thích

Giữa yến tiệc, phải chăng là vô ích?

Không, quá sớm trái tim chàng giá lạnh

Chỉ buồn thêm vì xã hội ồn ào.

Các cô gái luôn vui tươi, kiêu hãnh

Chẳng làm chàng phải vương vấn là bao.

Sự giả dối khiến chàng thêm thấm mệt,

Cả tình bạn, tình yêu chàng chán ghét,

Vì mấy ai không thấy chán, bao giờ

Cũng ngon lành chén bit-tết và bơ,

Uống sâm-panh, ăn pa-tê Strasburg,

Nói những câu hóm hỉnh, sáo hàng ngày

Khi, xin lỗi, đầu đang đau, đau buốt,

Nên dù chàng đang độ tuổi hăng say

Mà cuối cùng cũng chán chường tất cả -

Cả súng gươm, cả đánh nhau, đập phá

Căn bệnh ấy, nghĩ từ lâu đáng lẽ

Nguyên cớ sao, ta phải biết. Ðó là

Người Anh gọi spleen, hay có thể

Tiếng nước mình tạm gọi khandra.

Nghĩa là buồn, mà mỗi ngày một nặng,

Nhưng tự tử, rất may, xin nói thẳng,

Ônhêgin không muốn bắn vào đầu,

Tuy với đời, chàng đã chán từ lâu.

Như Harold, chàng bước vào phòng khách,

Mệt, thờ ơ, luôn ảm đạm, chán chường

Tiếng cười nói, những cái chào kiểu cách,

Rượu và bài, những ánh mắt yêu thương

Không có gì còn làm chàng xúc động,

Chàng nhìn quanh như nhìn vào chỗ trống.

Hỡi các bà giới thượng lưu, trước nhất

Ônhêgin sẽ xa lánh các bà.

Người ta nói giới thượng lưu giàu thật

Nhưng hơi buồn, và điều đó không ngoa.

Kể đôi lúc cũng có bà nào đó

Nói về Sey, về Bentam này nọ,

Nhưng nói chung không nghe nổi, đau đầu,

Dù toàn điều vô hại, chuyện không đâu.

Thêm vào đó, họ quá ư trong sạch,

Quá ư nghiêm, quá giữ ý, giữ mình,

Quá cẩn thận, lại quá ư kiểu cách,

Và bao giờ cũng quá đỗi thông minh,

Nên đàn ông không dám gần, chính vậy

Mà nhìn họ đủ làm ta phát ngấy.

Cả các cô, những nàng xinh và trẻ,

Người đêm đêm cho xe phóng vội vàng

Qua các phố Pêtecbua hoa lệ,

Những chiếc cầu sương phủ trắng mênh mang

Vâng, các cô, Ônhêgin cũng bỏ.

Xa tất cả mọi phù hoa cám dỗ,

Anh bạn tôi đóng chặt cửa ở nhà,

Vừa ngáp dài vừa cầm bút, anh ta

Ðịnh ngồi viết nhưng tiếc thay không dễ,

Viết không ra, không đủ ý, thiếu vần,

Nên lại chán. Ônhêgin vì thế

Không được đời cho nhập hội làng văn.

Hội những người tôi không chê, xin lỗi,

Vì chính tôi cũng là người của hội.

Vâng, lần nữa, lại chán chường, bực dọc,

Lại vô công, chàng quyết định lần này

(Một quyết định đáng được khen) là đọc

Ðể học người qua trang sách xưa nay.

Chàng lần giở một giá dài đầy sách,

Ðọc và đọc, nhưng uổng công vô ích:

Cuốn thì khô, cuốn giả dối, buồn rầu,

Cuốn chỉ toàn chuyện nhảm nhí không đâu.

Nói tóm lại là cuốn nào cũng dở.

Cuốn chuyện xưa thì quá cổ, quá già.

Cuốn chuyện nay muốn tỏ ra sặc sỡ

Nhưng quá nhàm, nên nhân vật chúng ta

Bỏ rơi chúng như bỏ rơi phái đẹp.

Cửa phòng sách cuối cùng chàng cũng khép

Ai đã sống và tư duy không thể

Trong thâm tâm không khinh bỉ con người.

Ai còn biết ghét và yêu cũng thế,

Tháng và ngày không để trái tim nguôi.

Người nhớ lại thấy ăn năn hối lỗi,

Người kỷ niệm bắt ưu phiền trăm nỗi.

Nhưng đôi khi tất cả những điều này

Cũng góp phần làm câu chuyện thêm hay.

Còn ngôn ngữ Ônhêgin quả thật

Ðã làm tôi có hơi ngượng lúc đầu,

Nhưng rồi quen, cả những gì gay nhất,

Cả những lời rất độc ác, thâm sâu,

Và cả lối chàng đùa pha châm biếm,

Cả những bài thơ vui mà nguy hiểm.

Không ít lúc những đêm dài mùa hạ,

Khi trên cao trời rất sáng, trong ngần

Và mặt nước dòng Nêva êm ả

Không soi hình khuôn mặt của Ðian,

Chúng tôi đứng bên bờ sông, lặng lẽ

Nhớ cuốn sách cùng đọc chung thời bé,

Nhớ tình yêu ngày trước bỗng bất ngờ

Lại thấy mình đầy cảm xúc bâng quơ.

Và cứ thế hai chúng tôi im lặng

Say với đêm kỳ ảo, mát, trong lành,

Như người tù đang mang gông lo lắng,

Ðược ra ngoài đi dạo giữa rừng xanh.

Trong ý nghĩ, chúng tôi bay trở lại

Với buổi đầu cuộc đời xưa êm ái.

Với tâm trạng đầy ưu tư, mệt mỏi,

Tựa một tay lên thành đá ven bờ,

Ônhêgin đứng trầm ngâm không nói,

(Như mọi người thường miêu tả nhà thơ).

Ðêm yên tĩnh, bốn xung quanh bàng bạc,

Chỉ thỉnh thoảng tiếng vài anh lính gác

Và tiếng xe đang lọc cọc lăn dồn

Lại bay về từ phố cạnh Miliôn.

Chỉ dưới nước tiếng mái chèo khua nhẹ,

Con thuyền bơi trong ngái ngủ sương mù,

Chỉ tiếng hát và tiếng kèn khe khẽ

Phía chân trời, âu yếm tựa lời ru.

Nhưng đêm vắng, hay hơn và ý nhị

Là bài hát của Tassô người Ý.

Ôi sóng biển Adriatic,

Ôi Brenta, nhất định sẽ có ngày

Ta được thấy các ngươi trào mãnh liệt,

Nghe tiếng thần đang vẫy gọi lâu nay.

Tiếng gọi đó rất thiêng liêng, cần thiết

Cho cháu con Apôlông oanh liệt.

Qua đàn thơ của Anh Quốc kiêu kỳ

Ta đã từng nghe nhắc tới nhiều khi.

Ở nước Ý rất cổ xưa, hoa lệ

Sẽ có đêm thanh vắng dưới trăng vàng,

Cùng cô gái Vơnizơ tươi trẻ

Tôi để thuyền trôi theo nước mênh mang,

Rồi cùng cô, phút giây kia hoan lạc,

Học tiếng tình, tiếng thơ Pêtrac.

Giờ tự do của đời tôi đau khổ

Ðến hay không? Không! Phải đến! Sắp rồi.

Ði ven biển, tôi mong trời trở gió,

Mong có tàu cặp bến đến tìm tôi.

Giữa sóng biển bao la kia cuộn sóng,

Nơi trăm đường đang thênh thang mở rộng,

Bao giờ tôi mới quyết định bắt đầu?

Bờ biển này buồn tẻ đã từ lâu

Tôi phải bỏ để về nơi nắng ấm,

Nơi giữa trưa sóng gợn, biển sáng lòa

Với bầu trời châu Phi tôi xanh thẳm

Ðể nhớ trời băng giá tận nước Nga,

Nơi tôi sống, từng yêu và đau khổ,

Trái tim tôi cũng từng chôn ở đó.

Ônhêgin và tôi đang sửa soạn

Cùng nhau đi du lịch suốt một vòng

Quanh thế giới, thì không may số phận

Chia hai người, nay đã mấy mùa đông.

Vì lúc ấy ông bố chàng bỗng mất,

Và lập tức một đám đông mặt sắt

Ðến nhà ông đòi nợ kín trong ngoài,

Rất ồn ào, không ai chịu thua ai.

Ônhêgin vốn không ưa rắc rối,

Nên phóng tay chi trả hết nợ nần,

Ðem tất cả các của chìm của nổi

Trao bọn này mà không chút phân vân.

Cũng có thể từ lâu chàng đoán biết

Rằng ông bác ốm, già nua sắp chết.

Quả thế thật, một thời gian sau đấy

Chàng được viên quản trị báo tin này,

Rằng ông bác sắp qua đời, vì vậy

Muốn gặp chàng, chàng phải sớm đi ngay.

Chàng đọc xong bức thư kia đau khổ

Liền cho xe phóng đi như ngọn gió,

Còn trên xe, như tôi nói phần đầu,

Ngáp và buồn, chàng mong đến cho mau.

Chàng biết trước: Sẽ phải làm tất cả -

Vì tiền thôi khen ngợi bác hết lời,

Rồi đau đớn, rồi chau mày buồn bã

Trực bên giường Nhưng xe trạm đến nơi

Chàng đã thấy bác chàng nằm che mặt

Trong áo quan, sắp làm mồi cho đất.

Tớ và chủ, mọi người luôn vội vã

Ðang lăng xăng bên cạnh xác ông già.

Từ khắp nơi đủ khách quen, khách lạ,

Bạn và thù về đưa đám ông ta,

Ừ thì cốt nhân dịp này một bữa

Ðược ăn uống, được no nê thả cửa,

Ðể ăn xong, tất cả lại ra về

Với vẻ mình vừa vất vả rất ghê.

Còn nhân vật chúng ta xưa chỉ biết

Phá, ăn chơi và dạ hội suốt ngày,

Nay phải sống ở một làng tách biệt,

Làm chủ nhiều khu đất lớn, rừng cây

Nhưng chàng thích, thế dù sao cũng được,

Vì cuộc sống quả ít nhiều khác trước.

Chỉ hai ngày Ônhêgin thấy lạ

Cảnh đồng xanh hoang vắng, cảnh núi đồi,

Cảnh rừng cây âm u luôn rợp lá,

Cảnh thì thầm con suối chảy. Than ôi,

Bước sang ngày thứ ba, chàng đã nghĩ

Những cảnh trên mất hẳn phần thú vị.

Ngày tiếp theo chàng ngái ngủ, thấy buồn,

Và cuối cùng, chàng hiểu được: nông thôn

Cũng tẻ nhạt và chán chường như cũ,

Dù ở đây không phố xá, ánh đèn,

Không vũ hội, không ba-lê, thơ phú,

Mà cái buồn vẫn cứ cập kề bên,

Vẫn cứ bám theo chàng như bóng quỉ,

Như người vợ quá yêu chồng, chung thủy.

Tôi vốn được sinh ra cho cuộc sống

Ở thôn quê luôn yên tĩnh, hiền lành,

Nơi hoang vắng, đàn thơ thêm xúc động

Khiến trong đầu ý nghĩ lóe lên nhanh.

Far nient là điều tôi ưa thích,

Nên hay ra đứng bên hồ tĩnh mịch,

Nghỉ và chơi, tha thẩn dạo an nhàn,

Buổi sáng nào ngủ dậy cũng bình an

Hưởng cái quyền được tự do lười nhác.

Rất vô tư, tôi đọc ít, ngủ nhiều,

Không cay cú vì vinh quang, tiền bạc...

Nhưng bây giờ tôi cứ nghĩ: bao nhiêu,

Bao nhiêu tháng và năm đời đẹp nhất

Có phải chỉ vì lười, tôi để mất?

Tôi thích hoa, thích tình yêu, đồng cỏ,

Cảnh nông thôn lười biếng, cảnh núi đồi,

Nhưng sung sướng thấy khác nhau vẫn có

Giữa hai người - Ônhêgin và tôi.

Ðể ít ra không ai trong bạn đọc

Hay những kẻ chuyên vu oan cay độc

Có thể quên hay cố ý giả vờ

Không thấy điều khác hẳn của nhà thơ,

Rồi sau đó cứ nhắc đi nhắc lại

Như thể tôi trong cuốn tiểu thuyết này

Ðang vẽ tôi, như Bairơn vĩ đại,

Như thực tình các thi sĩ xưa nay

Không thể viết về một ai khác lạ

Ngoài việc viết về bản thân tác giả.

Các nhà thơ, nhân đây xin được nói,

Ðều thích yêu những cảm xúc mơ màng.

Tôi cũng thế, gặp cô nào xinh, nổi,

Là ra về lòng thấy nhớ, xốn xang,

Và ấp ủ, nâng niu hình bóng họ

Ðể làm mồi cho Nàng Thơ sau đó.

Thành ra tôi ca ngợi cũng khá nhiều:

Các cô nàng vùng rừng núi tôi yêu,

Rồi các nữ tù nhân xưa nô lệ

Sông Salghi bị giam giữ... Bây giờ

Nhiều người bạn thường hỏi tôi vì thế:

Ai là người anh đã nói trong thơ?

Và trong số các cô nàng lơ lẳng,

Ai là người anh viết thơ đề tặng?

Ai ánh mắt dịu dàng hay rực cháy

Ðã gợi nên những cảm xúc, đề tài

Giúp anh viết và viết buồn như vậy?

Trong thơ mình anh lý tưởng, khen ai?

Ồ không ai, không ai đâu, quả thật,

Các bạn biết, tình yêu cay đắng nhất

Tôi đã qua, đã nếm thử khá nhiều.

Ðúng, người nào biết kết hợp tình yêu

Với cái nóng của vần thơ - người đó

Sẽ làm thơ xúc động gấp hai lần,

Sẽ giải phóng trái tim mình đau khổ,

Cứ thi hào Pêtrac bám theo chân,

Rất có thể thành vinh quang, học vấn.

Còn tôi yêu, chỉ thành anh ngớ ngẩn.

Tình yêu qua là Nàng Thơ xuất hiện,

Ðầu óc tôi tăm tối sáng lên dần,

Thêm lần nữa tự do, tôi tìm đến

Những âm từ và cảm xúc quen thân.

Tôi ngồi viết, tim đã thôi buồn tẻ,

Ngòi bút chảy say sưa, không còn vẽ

Bên bài thơ đang viết giở hình đầu,

Hình cặp dò những phụ nữ không đâu.

Ðám tro bụi không còn mong cháy lại,

Vẫn buồn đau nhưng nước mắt khô rồi,

Và sắp tới trận cuồng phong rồ dại

Sẽ hoàn toàn tắt ngấm hẳn trong tôi.

Vâng, lúc ấy tôi bắt đầu sẽ viết

Một trường ca hăm lăm chương là ít.

Tôi đã nghĩ về tứ thơ, cấu trúc,

Về các tên nhân vật cuốn sách này

Nhưng có lẽ tiểu thuyết ta đến lúc

Phải tạm dừng chương thứ nhất ở đây.

Nếu xem lại suốt từ đầu, chắc chắn

Ta sẽ thấy rất nhiều điều mâu thuẫn,

Nhưng tôi xin không chữa lại bây giờ,

Mà cứ trình quan kiểm duyệt phê thơ.

Tôi để mặc giới phê bình hết thẩy

Cứ thi nhau mà xâu xé, đạp chà.

Nào, đoạn thơ vừa viết xong, đứng dậy,

Hãy ra ngoài cùng sông nước Nêva,

Và hãy cố mang về đây tất cả -

Cả chửi khen, cả vinh quang, nhục nhã.

Chương hai

O Rus!...

HOR.

Ôi, nước Nga!

Khu làng nhỏ Ônhêgin đang chán

Ðẹp, nên thơ, yên tĩnh đến lạ thường.

Ai muốn nghỉ, tìm thiên nhiên làm bạn,

Ðược chỗ này, ơn Chúa rủ lòng thương.

Nơi chàng ở một ngôi nhà cao rộng

Ðứng tách riêng bên dòng sông gợn sóng.

Dãy núi cao sừng sững phía sau nhà

Che gió mùa. Còn thấp thoáng xa xa

Là những vệt mờ đen thôn xóm nhỏ,

Những đồng xanh đang trải rộng trước chàng,

Những lùm cây chạy nhấp nhô, bãi cỏ

Với bầy cừu trong nắng bước lang thang,

Và bên cạnh là khu vườn rất rộng

Nơi Ðriat ưu buồn hay đến sống.

Ngôi nhà cổ trang nghiêm kia được dựng

Như các ngôi nhà cổ kiểu giống mình.

Rất yên tĩnh, và nói chung rất vững,

Ðúng yêu cầu của mốt cổ thông minh.

Phòng ở đâu cũng cao to, thanh nhã.

Riêng phòng khách được ốp toàn vải dạ.

Chân dung vua treo bốn phía khá nhiều.

Trên bếp lò sặc sỡ các phù điêu.

Nhưng tất cả bây giờ đều quá cổ.

Thực tình tôi cũng chẳng hiểu thế nào

Mà anh bạn của chúng ta điều đó

Vẫn phớt lờ, chẳng chú ý là bao.

Chắc nhà mới hay nhà xưa đều thế,

Chàng cũng ngáp vì quá ư buồn tẻ?

Chàng dọn đến ở căn phòng xa lạ,

Bốn mươi năm nơi ông lão chủ nhà

Luôn cãi nhau với bà hầu giữ khóa,

Nay chàng ngồi, từ cửa sổ nhìn ra

Cho đỡ chán. Căn phòng này giản dị:

Sàn lát gỗ, hai tủ to, tràng kỷ

Không ở đâu có vết mực dây vào.

Cũng vì buồn, chàng mở tủ xem sao.

Trong một tủ, cuốn sách con ghi chép.

Trong tủ kia, chai rượu xếp mấy hàng.

Bình nước táo rất to và rất đẹp,

Tập sách màu niên lịch khá nhiều trang

Ông lão bận, lo làm ăn, tiền bạc

Nên không đọc và không ưa sách khác.

Sống một mình, phải vô công nhàn rỗi

Giữa thôn quê đơn điệu ấy hàng ngày,

Ðể giết bớt thời gian, chàng thay đổi

Mọi việc nhà, việc trang trại xưa nay.

Chàng quyết định hạ mức tô, giảm thuế,

Giảm gánh nặng cho điền dân, nô lệ

Việc không ai trước đó đã từng làm,

Nên láng giềng, vốn nghi kỵ, tham lam

Khi thấy vậy đều bất bình ra mặt,

Xem điều kia là tai hại vô cùng.

Người hoảng sơ, người ngạc nhiên trố mắt,

Kẻ lắc đầu Và tất cả nói chung

Ai cũng nói mà không hề giấu diếm:

Anh chàng ấy hơi điên và nguy hiểm!

Các hàng xóm gần và xa tất cả

Còn đến thăm anh bạn mới lúc đầu.

Nhưng họ đến, chàng thường hay vội vã

Cho gọi người mang ngựa trốn sân sau

Khi vừa nghe từ ngoài đường đâu đó

Tiếng lộc cộc những chiếc xe chở họ.

Khách đành lui. Bị xúc phạm cách này,

Họ vội vàng quyết định cắt chàng ngay:

Anh hàng xóm của ta điên, vô học,

Quá tự do trong tư tưởng, hàng ngày

Chỉ toàn uống ruợu nho, và một cốc,

Với các bà, không chịu đến hôn tay,

Chỉ nói vâng, mà không vâng-xờ Ðấy,

Nhận xét chung về anh chàng như vậy.

Cũng lúc ấy, thêm một ông chủ mới,

Một chàng trai vừa phóng ngựa về nhà.

Và cũng giống Ônhêgin, khi tới,

Ðược mọi người rất chú ý điều tra.

Tên chàng goi Vlađimia, và họ

Lenxky, một nhà thơ. Trước đó

Ở Gettingen chàng theo học, bây giờ

Trở về làng, rất trẻ, đẹp, ngây thơ.

Chàng yêu Kant, mang theo về kết quả

Của nhiều năm du học ở đất người:

Một tình yêu, một tâm hồn mới lạ,

Ðầy nhiệt tình, một tính cách vui tươi,

Một lối nói Xin cộng thêm vào đó

Là một mái tóc đen dài kín cổ.

Còn đang trẻ, chưa nhuốm màu hư hỏng

Bởi phù hoa và tráo trở cuộc đời,

Trái tim chàng còn say mê, sưởi nóng

Bằng tiếng chào, bằng âu yếm lả lơi.

Cái hào nhoáng của đời này buồn tẻ

Còn hấp dẫn đầu óc chàng non trẻ.

Chàng vẫn tin, vẫn hy vọng quá nhiều,

Trước mọi người là anh ngốc đáng yêu.

Chàng còn đem những ước mơ sôi nổi

Ðể đùa trêu những nghi hoặc trong đầu.

Cái mục đích cuộc đời chàng đeo đuổi

Ðối với chàng là bí ẩn rất sâu,

Khiến chàng nghĩ, và quyết tâm cố hiểu,

Tuy không tin vào những điều kỳ diệu.

Chàng tin chắc người chàng yêu vẫn đợi,

Ngày và đêm đang đau khổ mong chờ,

Tin nhất định trong thời gian sắp tới

Sẽ gặp nàng, cùng kết nghĩa duyên tơ.

Chàng cũng tin là bạn chàng có thể

Chết vì chàng, nếu quả tình phải thế,

Cũng như tin rất chắc chắn, vì chàng,

Họ đập đầu những kẻ dám vu oan,

Rằng vẫn có trên đời này tình bạn,

Lớn, thiêng liêng, do số phận vun trồng,

Và nhất định sẽ có ngày tỏa sáng

Những tia vàng rất rực rỡ trên không

Ðể sưởi ấm cuộc đời ta trần tục,

Bọc thế giới trong hào quang hạnh phúc.

Dòng máu nóng trong tim chàng thức dậy

Sớm xôn xao vì giận dữ chân thành,

Vì lòng tốt, vì ghét yêu nồng cháy,

Vì ngọt ngào mơ ước chiếm quang vinh.

Với đàn thơ, chàng lang thang cất bước

Dưới bầu trời của Sile và Gớt

Với trái tim luôn bốc lửa trong lòng

Bằng lửa thần của tác phẩm hai ông.

Thật may mắn, chàng không làm xấu hổ

Các nàng thơ của nghệ thuật hài hòa:

Trong sáng tác bao giờ chàng cũng cố

Viết những điều đầy cảm xúc sâu xa,

Những bột phát của ước mơ chân thật

Cùng cái đẹp những điều đơn giản nhất.

Chàng đã viết về tình yêu, tuổi trẻ.

Những bài thơ chàng sáng tác bao giờ

Cũng trong sáng như giấc mơ em bé,

Như tâm tình một cô gái ngây thơ,

Như bầu trời đêm khuya trăng chiếu tỏ

Vị nữ thần của nỗi buồn cám dỗ.

Chàng viết thơ về sâu thẳm sương mù,

Về cái sầu ly biệt, nhớ mùa thu

Và về cả những bông hồng lãng mạn,

Những miền quê, những đất nước xa vời,

Nơi rất sâu trong lặng im buồn chán

Nước mắt chàng chàng đã để cho rơi.

Chàng còn viết cả về đời đen xạm,

Khi tuổi đời chưa bước sang mười tám.

Sống ở đây, Ônhêgin duy nhất

Hiểu tài năng và triển vọng của chàng.

Các địa chủ những thôn bên thân mật

Mở tiệc mời, nhưng ít lúc chàng sang.

Chàng lẩn tránh nơi ồn ào vui vẻ.

Họ nói chuyện rất hay và tinh tế

Về sang năm cỏ xấu, tốt, về nhà,

Về chính mình Trăm thứ chuyện ba hoa.

Chuyện của họ, tất nhiên không thể nói

Là thông minh hay hóm hỉnh khác thường,

Cũng không có nhiều chất thơ dữ dội,

Không siêu phàm, không day dứt yêu thương.

Thế mà chuyện các phu nhân của họ

Nghe lại còn chối tai hơn mới khổ.

Ðẹp, lại giàu, Lenxky có lẽ

Ðược họ xem là một đám rất hời.

Ðây là cách nông thôn hay kén rể.

Mẹ các nàng tìm mọi cớ, mọi nơi

Cố săn đón anh người Nga lai Ðức,

Và hễ thấy anh ta là lập tức

Họ bâng quơ nhắc đến tự lúc nào

Cảnh một mình sống đơn chiếc buồn sao.

Họ mời mọc rất ân cần, tế nhị,

Sai cô con phải tiếp chuyện, pha trà,

Rồi luôn nhắc: Ðunhia, chú ý!

Và đến giờ âm nhạc, Ðunhia,

Ôi, lạy Chúa, cầm chiếc đàn nhăn nhở:

Anh hãy bước vào phòng em, đừng sợ

Nhưng tiếc thay, Lenky chưa định

Ðặt lên vai cái gánh nặng chưa cần.

Chàng chỉ mến Ônhêgin dễ tính,

Muốn cùng chàng được kết bạn, giao thân.

Rồi thành bạn, nhưng hai người, thật lạ,

Rất khác nhau, như đại dương - núi đá,

Như thơ - văn, như kết thúc bắt đầu,

Như ánh đèn bóng tối, khác xa nhau.

Nên vì thế, một thời gian giữa họ

Không cùng chung sở thích cũng hơi buồn.

Thế mà rồi họ cũng quen, sau đó

Vẫn thường ngày cưỡi ngựa, gặp nhau luôn.

Thì người ta khi vô công nhàn nhã

Có thành bạn, theo tôi không đáng lạ.

Nhưng cả thứ tình bạn kia, quả thật,

Ta cũng không có nữa. Vốn xem thường

Các đạo lý, ta xem ta là nhất,

Còn mọi người là bé nhỏ, đáng thương.

Ta nghĩ ta là Napôlêông vĩ đại,

Những người khác thú hai chân hoang dại

Ðáng cho ta làm vật thí khi cần.

Ta diễu cười cả tình bạn, tình thân.

Về mặt này, Ônhêgin có lẽ

Còn khá hơn khối vị thuộc giới mình

(Nguyên tắc nào mà lại không ngoại lệ?)

Dù con người, chàng rất hiểu, coi khinh.

Nhưng chàng biết tách riêng ra một số

Ðể thực sự quí và yêu mến họ.

Chàng mỉm cười, ngồi im nghe bạn nói.

Từ trái tim hay thay đổi, nghi ngờ,

Cách diễn đạt rất say sưa, sôi nổi,

Ðến cái nhìn ngây ngất của nhà thơ -

Những cái đó Ônhêgin thấy lạ,

Nên cẩn thận, chàng đã không vội vã

Nói những câu vô ý hoặc sai đề.

Chàng nghĩ mình là ngu ngốc, đáng chê

Nếu bây giờ làm anh ta cụt hứng,

Vì trước sau nhất định sẽ có ngày

Anh ta chán, nên mặc anh ta sống

Ðể tin đời là hoàn thiện, là hay.

Phải rộng lượng với cơn hăng tuổi trẻ,

Với lời nói và ước mơ đẹp đẽ.

Họ gặp nhau, ngày một hay triết lý

Rất say sưa về đủ hết mọi điều,

Về các cuộc chiến tranh không biết nghỉ,

Về sự đời, về ác thiện, tình yêu,

Về tất cả những cái gì bí mật

Ðược người chết mang đi theo xuống đất,

Về tương lai, về cuộc sống muôn màu

Không có gì họ không nói cùng nhau.

Nhưng đôi lúc, đang say sưa lý giải

Hoặc chứng minh rằng thế nọ, thế này,

Lenxky bỗng đột nhiên dừng lại

Ðọc một bài thơ cổ điển phương Tây.

Còn nhân vật của chúng ta hào hiệp,

Tuy không hiểu, vẫn ngồi im nghe tiếp.

Chuyện tình yêu được nói nhiều hơn hết.

Bị tình yêu gây đau khổ, bây giờ

Nói về nó, Ônhêgin mỏi mệt

Lén thở dài vẻ luyến tiếc thờ ơ.

Ôi sung sướng là người yêu, hạnh phúc

Nhưng cuối cùng biết thôi yêu đúng lúc.

Cũng là ai chưa say đắm, chưa liều,

Cả những người biết làm nguội tình yêu

Bằng xa cách; biết làm tan thù địch

Bằng những câu rất ác khẩu, biết ngồi

Ngáp bên vợ (cả nhiều khi bên khách)

Mà chẳng hề ghen bóng gió xa xôi.

Thêm vào đó, biết không đem tiền bạc

Của ông bà trao cho cô vợ ác.

Khi chúng ta phải tìm nơi kín nhất

Của suy tư trong yên tĩnh ta ngồi,

Khi ngọn lửa của tình yêu lụi tắt

Thì bắt đầu ta hiểu được, than ôi,

Rằng dớ dẫn là trò yêu, thèm muốn,

Nhất là những hồi âm yêu đến muộn,

Là khi ta sau thất bại nặng nề

Thường thích ngồi tự chiêm nghiệm lắng nghe

Người khác kể về tình yêu của họ,

Cái làm ta cũng xúc động ít nhiều,

Như ông già bị bỏ quên, đói khổ

Trong căn lều đã rách nát, vẹo xiêu

Thích lắng nghe các sĩ quan dễ mến

Trẻ, có râu, đang ba hoa tán chuyện.

Nhưng tuổi trẻ hăng say thì ngược lại,

Rất cả tin, không giấu được điều gì.

Buồn và vui, ghét và yêu, mọi cái

Nó sẵn sàng tuôn ra hết nhiều khi.

Trong tình yêu tự xem mình tàn phế,

Ônhêgin ngồi trang nghiêm, lặng lẽ

Nghe Lenxky sôi nổi nói cùng chàng

Hết mọi điều rất bí mật đang mang.

Nghe bộc lộ, cũng chân thành như trước,

Cả trái tim, không một chút nghi ngờ,

Và qua đó, Ônhêgin hiểu được

Mối tình đầu của anh bạn nhà thơ -

Một câu chuyện đầy yêu thương mãnh liệt

Mà từ lâu chúng ta ai cũng biết.

Vâng, chàng yêu một cách yêu, phải nói,

Khác cách ta đang yêu ghét. Mà rồi

Chỉ mình chàng với trái tim sôi nổi

Và điên cuồng yêu được thế mà thôi.

Bất cứ đâu và nơi nào cũng chỉ

Một ước mơ, một thói quen suy nghĩ,

Một ưu tư, một mong muốn âm thầm,

Ðối với chàng, không xa vắng nhiều năm,

Không khoảng cách của miền xa xôi nhất,

Không tình yêu những cô gái nước ngoài,

Không thời gian cho Nàng Thơ, nghệ thuật,

Không vui đùa, không khoa học không ai

Và không gì làm tim chàng hư hỏng,

Một trái tim được tình yêu sưởi nóng.

Lenxky yêu, yêu Ônga từ bé,

Khi trái tim sóng gió gặp chưa nhiều.

Chàng được biết những trò chơi tuổi trẻ,

Những vui buồn nho nhỏ của người yêu.

Trong bóng mát bụi cây xanh thỏa thích

Hai đứa bé thường bên nhau đùa nghịch.

Từ rất lâu bố mẹ cả hai nhà

Ðịnh sau này cùng nên nghĩa thông gia.

Và cứ thế, giữa miền quê vắng lặng

Trong tình thương của tất cả mọi người,

Nàng khôn lớn, luôn ngây thơ trong trắng

Như dịu dàng bông huệ chớm xinh tươi

Vừa hé nụ, nhờ cỏ xanh che khuất

Khỏi mắt bướm và mắt ong hút mật.

Nàng đã tặng Lenxky ngày ấy

Những giấc mơ tuổi trẻ buổi ban đầu.

Và ý nghĩ về Ônga cũng vậy,

Thường làm chàng ngồi thờ thẫn hồi lâu.

Vĩnh biệt nhé, những trò chơi nghịch quậy,

Chàng chỉ thích dạo trong rừng đâu đấy,

Thích được yên trong thanh vắng một mình,

Thích trăng vàng và sao sáng lung linh

Vâng, mặt trăng, chiếc đèn trời sáng nhất

Mà chúng ta đã trao tặng khá nhiều,

Nào nước mắt, nào nỗi buồn bí mật,

Nào những giờ đi dạo với người yêu.

Nhưng bây giờ trăng với ta, khốn nỗi,

Chỉ là cái thay đèn đường quá tối.

Rất khiêm tốn, rất ngoan, luôn giữ ý,

Vui như chim, luôn ca hát suốt ngày,

Như cuộc sống của nhà thơ giản dị,

Cái hôn đầu đầy xúc động, mê say,

Nàng là thế mắt xanh màu biển rộng,

Cười thoải mái, tóc như tơ vàng óng.

Từ cách đi đến cách nói, mọi điều,

Ta thấy nàng rất xinh đẹp, đáng yêu.

Nhưng thật tiếc, sách nào ta cũng thấy

Về Ônga như đã nói đâu rồi.

Ðẹp đến mức tôi cũng yêu, quả vậy,

Dẫu sau này tôi lại chán Mà thôi,

Tùy các bạn muốn nghĩ sao mặc ý,

Giờ xin phép được nói về cô chị.

Tên nàng gọi Tachiana, và nó

Là cái tên ta tự ý lần đầu

Ðưa vào cuốn sách thơ này bé nhỏ

Và sẽ còn nhắc tới ở phần sau.

Thì đã sao? Nó dễ nghe, dễ đọc.

Ai cũng biết nó liên quan, có gốc

Với thời xưa những kỷ niệm êm đềm,

Gợi cái gì rất con gái, rất êm.

Có một điều, chắc không ai phản đối

Ta chọn tên cho con cháu rất tồi

(Còn làm thơ thì đương nhiên, khỏi nói).

Cái gọi là công giáo dục, than ôi,

Nó chẳng mang cho con ta gì hết

Ngoài những lời văn hoa suông, lòe loẹt.

Vâng, tên nàng Tanhia, phải nói,

Hai chị em, hai cô gái một nhà,

Nhưng cô chị không vui tươi sôi nổi,

Không hồng hào xinh đẹp giống Ônga.

Buồn, lặng lẽ, hơi ít nhiều hoang dại,

Ngơ ngác nhìn như con nai sợ hãi,

Tanhia như cô gái người ngoài,

Trong nhà mình mà trông chẳng giống ai.

Nàng không biết chiều cha hay nũng mẹ,

Không thích ai khen hoặc nịnh bao giờ.

Ngay từ nhỏ nàng không chơi với trẻ,

Không chạy đùa, không vui nghịch ngây thơ,

Mà chỉ thích suốt ngày bên cửa sổ

Ngồi im lặng, bâng quơ nhìn đâu đó.

Ðến thậm chí cả búp bê ngày đó

Tanhia cũng không thích, không cần.

Về chuyện mốt, về các tin thành phố

Cũng không cần người trò chuyện, chơi thân.

Nàng xa lạ với những trò ngỗ nghịch

Của lứa tuổi. Ðêm mùa đông nàng thích

Lắng tai nghe những câu chuyện hãi hùng

Ðể lên giường, nằm suy nghĩ mông lung.

Còn những khi, do Ônga đòi hỏi,

Bà vú đưa cả bọn trẻ ra đồng

Cùng đùa nghịch, Tanhia từ chối

Không chơi trò vờ đuổi bắt ồ không,

Nàng thấy chán những trò chơi như thế,

Chán tiếng cười quá vô tư, vui vẻ.

Nàng chỉ thích trên ban-công im lặng

Ngồi trầm tư kiên nhẫn đón mặt trời

Khi trên cao cả màn đêm nhợt trắng

Ðã bắt đầu có những đốm sao rơi.

Còn phía trước, ngày sáng dần lặng lẽ,

Cơn gió sớm thổi đìu hiu rất nhẹ.

Ngày đang lên, lên chầm chậm, ửng hồng.

Những đêm dài lạnh lẽo giữa mùa đông

Khi thế giới chìm lâu trong bóng tối,

Trong ánh trăng sương trắng đục nhờ nhờ,

Ông mặt trời còn lười chưa muốn vội,

Chưa muốn rời hư ảo những giấc mơ

Vâng khi ấy Tanhia đã dậy,

Với ngọn đèn bên bàn leo lét cháy.

Nàng rất sớm ham mê xem tiểu thuyết,

Cái, than ôi, chiếm trọn hết đời nàng.

Richarson và Rousseau, tôi biết,

Luôn được nàng chăm chú đọc từng trang.

Nàng thành thật tin mọi điều giả dối.

Còn bố nàng, tuy xưa, nhưng phải nói

Tốt, vô tư. Ông lão nghĩ trên đời

Sách là điều nhảm nhí, một trò chơi,

Nhưng vô hại. Tuy không bao giờ đọc,

Ông cũng không nghiêm cấm các con mình,

Không để ý thấy con buồn hay khóc,

Hay thở dài bên sách tận bình minh.

Còn bà vợ ông ta thì thiết nghĩ,

Richarson làm bà ta mất trí.

Bà ta đọc Richarson bi kịch

Không do yêu tác phẩm của ông này,

Cũng không phải Grandison bà thích

Hơn anh chàng Lovelas mê say,

Mà vì tại một bà cô giàu có

Cứ luôn kể cho bà nghe về họ.

Bà cô này là bá tước Alina.

Chuyện lâu rồi, sống ở Matxcơva,

Khi bà chọn cho cháu bà chú rể

(Mà hôm nay bà đang gọi chồng mình)

Nhưng nhất quyết bà không cam chịu thế

Vì yêu thầm một công tử thông minh,

Một Grandison rất oai và rất diện,

Một tay chơi, một sĩ quan cấp tiến.

Như anh ta, bà bao giờ cũng vậy,

Cố mặc sao cho hợp mốt, hợp lòng.

Nhưng bà cô bắt lấy chồng lúc ấy,

Chẳng hỏi bà có thích thế hay không.

Còn ông kia, cưới xong liền vội vã

Ðưa cô vợ về một nơi xa lạ

Là quê ông cho cô vợ đỡ buồn,

Khác cảnh, người, khuây khỏa chốn nông thôn.

Nhưng cô vợ lúc đầu than với tiếc,

Suýt làm to đòi ly dị mấy lần,

Sau rồi quen, rồi bắt tay vào việc,

Cũng thấy đời dễ chịu, chẳng than thân.

Thì thói quen trời cho ta cũng để

Thay hạnh phúc, làm ta thêm vui vẻ.

Nhờ thói quen mà ta quên đau khổ,

Quên bất công, quên hết cả lỗi lầm.

Bà cũng thế, một thời gian sau đó

Khám ra điều bà có thể yên tâm:

Bằng một cách nhẹ nhàng, khôn khéo nhất,

Bà phát hiện một đôi điều bí mật

Vẫn hằng mong, là dắt mũi ông nhà.

Nên mọi điều đâu vào đó, thành ra

Bà đích thân lo cho công việc chạy,

Lo chi tiêu, lo khách khứa, ruộng đồng,

Lo đều đặn tắm vào ngày thứ bảy,

Nấm muối dần cho đủ suốt mùa đông.

Rồi bà đánh, chửi cô hầu luôn miệng

Mà không thèm hỏi ông chồng một tiếng.

Bà thường viết vào an-bom, thật tội,

Những điều riêng bằng máu đỏ; và bà

Nói cũng điệu; về mình bà tự gọi

Là Pôlina Praxcôvina.

Bằng giọng mũi, bà đọc không pha tạp

Chữ H Nga như chữ N tiếng Pháp.

Còn cooc-xê, bà may nhọn, nhiều màu

Nhưng mọi điều thay đổi ít lâu sau:

Từ những tập thơ tình xưa sáo cũ,

Ðến an-bom và bà lão Alina,

Bị quên hết, để trở thành bà chủ

Acuna, thay cho Xêlina.

Và cuối cùng, bà lấy bông lót kỹ

Dưới áo ngủ cho thêm phần ý nhị.

Còn ông chồng thì yêu bà nhất mực

Lại rất tin, không khó chịu, cằn nhằn,

Luôn để vợ muốn làm gì mặc sức,

Ông chỉ ngồi đọc báo, uống rồi ăn.

Trong lặng lẽ đời ông trôi như vậy,

Chỉ đôi lúc, hoàng hôn buông, chợt thấy

Từ làng bên mấy ông bạn đến nhà,

Không cầu kỳ, họ đến để ba hoa,

Ðể than thở, chê anh này, cô nọ,

Hay đùa vui, câu chuyện nở bên thềm.

Thời gian trôi, và Ônga sau đó

Ðược mọi người sai pha nước, làm kem.

Rồi tiếp đến ăn cơm, rồi đi ngủ,

Rồi khách về, không quên khen bà chủ.

Các thói quen của ngày xưa đẹp đẽ

Họ giữ nguyên qua sinh hoạt trong nhà.

Vào dịp lễ tiễn mùa đông thường lệ

Họ vẫn làm đủ bánh blin Nga.

Ðúng một năm hai lần chay đạm bạc,

Họ cũng yêu đu quay như người khác,

Yêu dân ca, yêu điệu nhảy quay vòng.

Và trong ngày lễ Ba Thánh rất đông,

Khi mọi người vừa nghe kinh vừa ngáp,

Họ để rơi ba giọt nước mắt buồn

Lên dúm cỏ zôria khô ráp,

Còn trong nhà nước cờ-vát luôn luôn

Ðược họ uống như uống no không khí.

Khách được họ mời ăn theo chức vị.

Vâng, cứ thế hai ông bà đã sống

Và già thêm, không một phút chia lìa

Cho đến lúc cửa tử thần mở rộng

Ðón ông nhà sang thế giới bên kia:

Ðang sắp đến giờ ăn, ông tắt thở,

Rồi hàng xóm, rồi hai con nức nở.

Còn vợ ông, như ta biết, trung thành,

Khóc rất nhiều, hơn tất cả xung quanh.

Khi đang sống, ông là người điều độ,

Rất hảo tâm, nay ông chết, trên mồ

Người ta dựng một tấm bia ghi rõ:

Từ giã đời đầy đau khổ, buồn lo,

Ðmitri Larin, một quân nhân cao quí,

Một con chiên, dưới bia này yên nghỉ.

Nơi đất khách bao năm trời xa vắng,

Lenxky nay trở lại quê nhà

Liền vội đến thăm ngôi mồ yên lặng,

Rồi thở dài, thương tiếc nhớ ông ta.

Ðứng buồn bã một hồi lâu như thế,

Poor Yorick! chàng thốt lên khe khẽ.

Ôi ngày xưa ông vẫn bế ta đùa

(Rất nhiều lần ta vẫn nghịch dây rua

Của cầu vai, huân chương Ôsacôp),

Hứa gả con khi ta lớn sau này,

Hứa sẽ đợi một ngày kia sum họp -

Và một mình bên nấm đất hôm nay,

Lenxky nhớ những ngày ông sống,

Viết một bài madrigal cảm động.

Liền sau đấy, trước hai bia đá nhỏ

Lenxky lại đau đớn cúi đầu

Ðể tưởng nhớ cha mẹ chàng dưới mộ,

Chàng viết bài nhắc lại nghĩa tình sâu.

Ôi cuộc sống, theo ý riêng thượng đế,

Rất ngắn ngủi, phù du; bao thế hệ

Nối đuôi nhau sinh rồi mất nơi này,

Nhường chỗ mình cho lớp mới lên thay.

Cả chúng ta, trong cuộc đời tất bật,

Ðang buồn vui, hy vọng, cố đua tài

Ðể được sớm theo ông cha xuống đất

Chiếm chỗ nằm Và cũng thế, nay mai

Con cháu ta sẽ chào đời, xin phép

Mời ta ra khỏi đời này chật hẹp.

Nhưng đang sống, xin mọi người cứ việc

Hưởng cái vui, cái dễ của đời này.

Còn mất chúng, riêng tôi tôi không tiếc

Tôi xem đời là vô nghĩa xưa nay.

Trước ảo ảnh, tôi hoàn toàn nhắm mắt,

Nhưng đôi lúc sâu trong tim, thú thật,

Tôi thầm mong để lại một cái gì

Cho cuộc đời sau mỗi bước tôi đi.

Tôi sống, viết, và tất nhiên phải nói,

Không để mong người khác phải khen mình,

Dù có muốn cuộc đời tôi tội lỗi

Và đau buồn trang điểm chút quang vinh,

Ðể nhờ nó một ngày kia hậu thế

Ðọc thơ tôi và nhớ tôi, có thể

Tôi mong nó làm trái tim ai đấy

Khẽ xôn xao. Cũng có thể sau này

Ðược số phận không bỏ quên, ruồng rẫy,

Cả những dòng tôi đang viết hôm nay

Ai biết đấy, (một ước mơ dịu ngọt)

Trong tương lai có một chàng ngu dốt

Chỉ vào tôi, đã nổi tiếng bấy giờ,

Rồi gật gù: Thế mới gọi nhà thơ!

Vậy thì tôi xin hết lòng đa tạ

Con người yêu nghệ thuật đó, và rồi

Cũng cảm ơn cả những người quí hóa

Sẽ sau này còn nhớ đến thơ tôi

Khi họ đưa đôi bàn tay thân ái

Mân mê bức chân dung tôi vĩ đại

Chương ba

Elle était fille, elle était amoureuse!

MALFILÂTRE

,Nhà thơ, đi đâu kia? Xin lỗi,

Ônhêgin, tôi đang bận lúc này.

Tôi có giữ anh đâu, nhưng hãy nói,

Anh làm gì các buổi tối lâu nay?

- Chơi nhà bà Larina! Ra thế.

Cũng được thôi, nhưng hàng ngày không lẽ

Anh đến luôn mà không chán chút nào?

- Không.Thực tình tôi chẳng hiểu vì sao.

Như từ trước tới nay tôi vẫn thấy

Gia đình kia, không đến nỗi quá tồi,

Rất giản dị, rất Nga (không đúng vậy?),

Rất bình thường và mến khách, than ôi,

Chỉ mỗi việc là bao giờ cũng bánh,

Cũng chuyện lúa, chuyện trời mưa, trời lạnh

- Ừ, thì thế đã có gì nên tội?

Vâng, tất nhiên, thưa anh bạn, nhưng buồn .

- Giới của anh tôi cũng không chịu nổi.

Tôi là người ưa cảnh thú nông thôn,

Nơi có thể Lại điền viên thôn dã!

Nhưng mà thôi, không sao, anh bạn ạ.

Anh đi ư? Tiếc thật đấy, mà này,

Anh xem giùm trong một dịp gần đây

Tôi có thể được thấy nàng Phêlít,

Ðối tượng anh vẫn ca ngợi ấy mà,

Của suy nghĩ, của vần thơ da diết,

Của nỗi buồn, của et cetera?

- Anh đùa? Không . Tôi chỉ mong như vậy.

Nhưng bao giờ? Ngay bây giờ. Ở đấy

Sẽ rất vui khi thấy ta. Rồi họ

Cùng phóng đi. Rồi đến, được chủ nhà

Tiếp ân cần (đôi khi hơi quá cổ)

Theo cổ truyền phong tục của nước Nga.

Ðây, thứ tự những gì mời khách quí:

Người ta mang những đĩa con bé tí

Ðựng mứt, kem, tiếp đến đặt lên bàn

Một chiếc bình đựng nước quả ....

Chú thích: Khổ thơ này và một số khổ khác

trong tác phẩm Puskin viết dở. Chúng tôi

để nguyên chấm chấm như nguyên bản. (ND)

Chọn con đường ngắn hơn, qua đồng cỏ,

Lenxky cùng bạn phóng ra về.

Hai nhân vật của chúng ta to nhỏ

Những chuyện gì, ta hãy trộm lắng nghe.

- Ônhêgin, sao anh trông buồn thế?

Cũng do quen . Nhưng hôm nay có lẽ

Anh buồn hơn. Ðều thế cả. Tốt rồi.

Ðâu cũng buồn... Trời đã tối, mà thôi,

Lenxky, nhanh nhanh lên một tí!

Cảnh ở đây mới ngu ngốc thế nào.

À mà này, bà Larina giản dị

Nhưng dịu dàng và dễ mến làm sao.

Bà lúc nãy bắt uống nhiều nước quả,

Sợ không khéo lại gây nên tai họa.

Tanhia là cô nào đấy nhỉ?

- Là cái cô ít nói, dáng buồn rầu.

Như Xvetlana, là cô chị,

Vào và ngồi bên cửa sổ hồi lâu.

Anh định yêu cô em ư, không lẽ?

- Thì đã sao? Tôi thì tôi không thế.

Nếu là tôi, người tôi chọn sẽ là...

Chẳng có gì sinh động ở Ônga.

Giống như tranh madone của Vanđêch,

Mặt cô ta tròn đỏ giống đồng tiền,

Như mặt trăng thật vô duyên, ngốc nghếch

Trên bầu trời cũng ngốc nghếch vô duyên .

Lenxky đáp vài câu, đằng hắng,

Và từ đó hai người cùng im lặng.

Cũng nên biết Ônhêgin đột ngột

Thăm Larin gây ấn tượng thế nào:

Hai cô gái và chủ nhà sửng sốt,

Còn láng giềng, tất cả bỗng xôn xao.

Họ háo hức, họ thì thầm bí mật

Ðoán già non những điều vô lý nhất,

Bảo Tanhia khắp có rể phen này,

Giọng bông đùa nhưng ác ý, sâu cay.

Thêm vào đó, không ít anh quả quyết

Là nghe đâu đám cưới định xong rồi

Nhưng tạm hoãn ít hôm vì một việc

Nhẫn bây giờ chưa mua kịp mà thôi.

Còn đám cưới Lenxky, họ nghĩ,

Không có gì bàn thêm - đang chuẩn bị.

Nghe tất cả những điều trên bịa đặt

Tanhia chỉ cảm thấy hơi buồn,

Nhưng không hiểu có cái gì bí mật

Ðã bắt nàng suy nghĩ, nhớ nhung luôn.

Với trái tim mới bắt đầu thoáng đục,

Nàng đã yêu! Vâng, tình yêu đến lúc,

Như lâu nay hạt giống tự chôn mình

Gặp mặt trời, trỗi dậy, lớn, hồi sinh.

Tanhia bao lâu nay trăn trở

Luôn bâng khuâng như đang thiếu cái gì

Ðể nàng yêu, để nàng thương và nhớ.

Trái tim nàng trong ngực trẻ nhiều khi

Như quá chật, muốn vượt ra, vùng dậy

Ðể chờ đón một chàng trai nào đấy.

Rồi người ấy, người nàng mong đã tới.

Như chiêm bao, nàng mở mắt chính chàng!

Và sau đó là những ngày mong đợi,

Những đêm dài, những buổi dạo lang thang.

Nàng ngơ ngác không hiểu sao tất cả

Nói về chàng bằng sức ma, phép lạ.

Còn xung quanh, vô nghĩa hết mọi điều.

Hình ảnh nào cũng gợi nhớ người yêu.

Nàng tư lự, không ít khi thờ thẫn,

Giữa đám đông nàng lạc lõng cúi đầu,

Lơ đãng nghe những lời khoe bất tận

Và ồn ào của đám khách không đâu.

Nàng thầm trách sao người ta có thể

Ðến không mời và ngồi lâu như thế!

Nay đọc sách là điều không cưỡng nổi,

Ðọc say sưa những tiểu thuyết ngọt ngào.

Nàng đọc, nuốt từng trang văn giả dối

(Nhưng mê hồn) một cách tự nhiên sao.

Các nhân vật được nhà văn sáng tạo

Thành người sống hiện về kia, huyền ảo.

Các tình nhân nổi tiếng như Vônmar,

Malec Adel và đờ Linar,

Cả Vecte, kẻ buồn đau chân thật,

Grandison tôi đã nói khá nhiều

(Cái anh chàng làm ta buồn díp mắt)

Ðối với nàng, một cô gái đang yêu,

Ðều nhập lại thành một người, người đó

Chính là chàng Ônhêgin hôm nọ.

Cảm thấy mình không khác gì nhân vật

Các nhà văn nàng đang đọc lúc này,

Như July và Ðenphin chân chất...

Nàng một mình đi dạo giữa vườn cây

Với quyển sách nội dung nguy hiểm vậy,

Nơi bỏ công nàng tìm và đã thấy

Những suy tư, mơ ước của chính nàng,

Cả những điều xúc cảm trái tim mang.

Và coi hết mọi buồn vui người khác

Là buồn vui mình đang có, thẫn thờ

Nàng ngồi nghỉ, rồi thì thầm học thuộc

Bức thư tình gửi nhân vật chúng ta.

Mà anh này có là ai, xin lỗi,

Cũng không phải Grandison đã nói.

Với ngòi bút rất trang nghiêm, đức độ

Nhà văn xưa trong tiểu thuyết của mình

Thường miêu tả các người hùng của họ

Như mẫu người hoàn thiện, tốt, thông minh.

Người hùng ấy trong tình yêu, cuộc sống

Gặp bất công, nhưng nhà văn hào phóng

Cho anh ta cái vẻ đẹp khác thường

Với tâm hồn giàu cảm xúc yêu thương.

Và anh ta, con người cao thượng ấy,

Với tình yêu luôn trong trắng, lúc nào

Cũng sẵn sàng chết vì yêu, tuy vậy

Chương cuối cùng thường có hậu, may sao.

Cái tốt đẹp thì bao giờ cũng thắng,

Còn cái xấu bị thua đau, phạt nặng.

Nhưng bây giờ đầu óc ta mù mịt,

Ðạo đức suy, bắt ta ngáp, buồn rầu.

Các điều xấu trong văn chương không ít,

Như ngoài đời, trong sách chúng tăng mau.

Các chuyện phịa của nàng thơ Anh quốc

Ðang đầu độc những giấc mơ quen thuộc

Của những cô mới lớn vốn bây giờ

Chọn người tình trong tiểu thuyết, trong thơ,

Như Vampi suy tư hay Menmốt,

Gã lang thang, tên cướp biển giận hờn,

Hay Sbôga đến rồi đi đột ngột...

Nghĩa là gì mà huân tước Bairơn

Ðã khôn khéo làm nên thơ lãng mạn

Và chủ nghĩ sống cho mình buồn chán.

Thôi, vô ích tán dài rông này nọ.

Một ngày kia có thể bởi ý trời,

Tôi sẽ thôi không làm thơ, lúc đó

Sẽ hình thành con quỉ mới trong tôi.

Trái lệnh thần Apôlông hạnh phúc,

Tôi hạ mình xuống văn xuôi trần tục,

Sẽ viết xong vào phần cuối đời mình

Cuốn sách dài theo lối cổ thông minh.

Tôi sẽ chẳng viết những điều kinh hãi

Về nỗi đau của cái ác, điều tà,

Mà đơn giản, ung dung tôi kể lại

Về gia đình và phong tục nước Nga,

Về tình yêu, về giấc mơ cám dỗ,

Về cái tốt và cái hay thời cổ.

Tôi sẽ viết về lời khuyên chân thật

Của người cha hay ông bác hiền lành,

Về việc họ để cháu con bí mật

Lén hẹn hò bên suối nước trong xanh.

Tôi tinh ác luôn bắt đôi bạn trẻ

Phải đau khổ vì yêu, ghen mọi nhẽ,

Giận rồi thương, rồi giận, đến đau đầu,

Nhưng cuối cùng tôi cho họ lấy nhau.

Tôi còn nhớ một thời xưa sôi nổi,

Với cái đau, cái hồi hộp đợi chờ,

Tôi quì gối trước người yêu và nói

Ðủ những lời rất âu yếm ngây thơ,

Những lời nói cứ buột ra đầu lưỡi

Mà nay tôi hoàn toàn không cần tới.

Tanhia, ôi Tanhia dại dột,

Tôi thương cô rơi nước mắt lúc này.

Vào nanh vuốt một tay chơi hợp mốt

Cả cuộc đời còn trong trắng thơ ngây

Cô gửi gắm. Tanhia, nguy hiểm!

Trong hy vọng, tôi biết cô tìm kiếm

Chút niềm vui trong bí ẩn cuộc đời

Ðể không ngừng ảo ảnh bám khắp nơi.

Cô sẽ được nếm cốc kia kỳ lạ

Ðầy tình yêu và thuốc độc. Trong đầu

Cô chỉ thấy xung quanh cô tất cả

Là hẹn hò các trai gái yêu nhau.

Tôi nhắc lại: Trước mắt cô hết thẩy

Là cám dỗ, sắp đưa cô vào bẫy!

Vì đang yêu,Tanhia một chỗ

Không ngồi yên, thơ thẩn dạo quanh nhà.

Nàng tưư lự, khi nhìn ngang đâu đó,

Khi cúi đầu, chân chẳng bưước đi xa.

Tim đập mạnh, ngực phập phồng xúc động,

Và đôi má bỗng bất ngờ rực nóng,

Mắt long lanh đầy e lệ, bồi hồi,

Hơi thở nàng nhưư đã tắt trên môi.

Ðêm nhẹ đến, vầng trăng lên nhợt nhạt,

Kéo lên theo một vệt sáng chân trời,

Chim họa mi trong vưườn cây bỗng hát

Khúc tâm tình; sương bạc trắng khắp nơi.

Trong bóng tối Tanhia không ngủ,

Nàng lặng lẽ đến ngồi bên bà vú.

Khó ngủ quá, bà ơi, sao nóng lạ!

Kéo rèm lên, ngồi xuống cạnh đi bà ,

Gì thế cháu, Tanhia? Buồn quá!

Hay bây giờ bà kể chuyện... Tanhia,

Bà biết kể chuyện gì đây? Ngày trưước

Ðầu óc bà may ra còn nhớ đưược

ÍT chuyện vui về đất, nước, về trời,

Về quỷ thần, về cô bé ham chơi...

Ðủ các chuyện, nhưưng bây giờ ác thật,

Bà đã quên, không nhớ nổi chuyện nào.

Ðầu với óc, vâng, bà quên, quên tất!

Trí ngưười già... cháu bảo biết làm sao.

Thì bà kể chuyện của bà đi vậy.

Bà đã yêu, yêu ai chưưa, ngày ấy?...

Lại còn yêu với chẳng yêu - hồi trẻ

Bà không hay cái chuyện ấy là gì.

Bà mẹ chồng vô lưương luôn có thể

Ðánh chửi bà, bắt khăn gói ra đi.

Thế thì hỏi thành vợ chồng sao đưược?

Ừ thì cũng do ý trời định trưước:

Vanhia chú rễ trẻ hơn bà,

Mà bấy giờ bà chưưa quá mưười ba.

Rất đơn giản, trong hai tuần mụ mối

Ðến xe duyên, và kết quả - lấy chồng.

Bố ban phưước, tha cho bà tội lỗi,

Mọi ngưười mừng, hôm đấy đến rất đông.

Bà thì sợ, chỉ còn than với khóc

Và đứng yên cho ngưười ta tết tóc.

Bà thành dâu của ngưười ta từ đấy...

Thôi đừng nghe câu chuyện nhảm già này.

Ồ không, không, không hiểu sao nhưư vậy,

Nhưưng cháu buồn và khó thở đêm nay.

Cháu muốn khóc, cháu khóc to, bà nhé...

Kìa cháu tôi! ốm rồi chăng, không lẽ,

Mong Chúa tôi không bắt thế! Thôi nào,

Hoặc có gì đang muốn hỏi hay sao?

Cháu cứ hỏi. ồ cháu tôi nóng quá!

Ðể bà đem tí nưước dấp lên đầu...

Cháu không ốm...cháu...cháu yêu, bà ạ!

Ôi! ...- bà già ôm cô cháu hồi lâu,

Rồi ngơ ngác giơ cánh tay xưương xẩu

Vừa lạy Chúa, vừa luôn tay làm dấu.

Yêu, cháu yêu! - Tanhia nhắc lại

Một hồi lâu quanh quẩn mãi một điều.

Cháu đang ốm, đang ốm đây, chớ cãi!

Ðể một mình, tự cháu... cháu đang yêu...

Trong lúc ấy, chếch bên thềm, mệt mỏi,

Trăng vẫn sáng, ngó nhìn qua bóng tối,

Ngắm Tanhia mặt tái nhợt đang ngồi,

Mái tóc nàng nhưư sóng xõa đang trôi

Mắt đẫm lệ, và bên nàng, bà vú

Dáng đăm chiêu vì khó xử, cúi đầu,

Tóc bạc trắng, choàng chiếc khăn đã cũ,

Chiếc áo dài sát đất sắm từ lâu...

Tất, tất cả xung quanh đều im lặng,

Chìm trong ánh trăng khuya mờ, bạc trắng.

Ðể trái tim bay, bay xa đâu đấy,

Tanhia nghe tiếng lá thầm thì,

Nàng nhìn trăng, bỗng trong đầu chợt nẩy

Một ý này... Bà thưương cháu, ra đi!

Cứ mặc cháu! Ðâu, giấy đâu, bút mực,

Kê hộ cháu chiếc bàn con, cháu thức

Một chốc thôi, rồi cháu ngủ . Và nàng

Ðược một mình, trăng cứ sáng mênh mang.

Nàng ngồi viết, tay chống cằm suy nghĩ,

Ônhêghin luôn xuất hiện trong đầu.

Nàng sôi nổi, không giữ lời, giữ ý,

Ðể tình nàng lai láng thấm từng câu.

Và rồi thưư viết xong, nàng bối rối.

Tanhia, thưư cho ai xin hỏi?

Tôi từng biết nhiều cô, bà xinh đẹp

Nhưưng cao sang đến siêu thực, khó lòng

Bị lung lạc- cứ nhưư gang, nhưư thép,

Sạch, lạnh lùng nhưư băng tuyết mùa đông.

Tôi ngạc nhiên về điều đức hạnh đó,

Về cái tốt, cái kiêu kỳ của họ,

Nhưng than ôi, tôi trốn họ, lần nào

Nhìn cặp mày, vầng trán họ thanh cao,

Tôi cũng sợ, thấy câu nguyền địa ngục:

Hãy gửi đây mọi hy vọng suốt đời!

Làm ta sợ, họ xem nhưư hạnh phúc,

Yêu là điều họ ghét tựa vui chơi...

Trên đôi bờ dòng Nêva có thể

Bạn từng gặp nhiều cô, bà nhưư thế.

Như người khác, tôi từng yêu và thấy

Khá nhiều cô đến kỳ cục, khó chiều.

Họ hờ hững trước câu khen bóng bẩy,

Trước những lời van vỉ của tình yêu.

Và kết quả thật khó tin, sau đó

Bằng cái nghiêm và cái kiêu của họ,

Họ xua tan mọi hy vọng, để rồi

Bắt ta buồn, lại hy vọng không thôi,

Bằng cách nói một vài lời êm ái,

Một vài câu không quá đỗi nặng nề,

Hay ít ra tỏ ý buồn, ái ngại,

Khiến người tình, chàng trai trẻ si mê

Và dại dột, lần nữa mù quáng chạy

Theo phù phiếm của tình yêu nhường ấy.

Gì nên trách Tanhia hơn cả?

Trách nàng tin quá dễ dãi mọi điều,

Quá ngờ nghệch, không từng hay dối trá,

Chỉ biết mình đơn giản sống và yêu?

Hay trách nàng còn ngây thơ chưưa hiểu

Cái nghệ thuật của tình yêu, mềm yếu

Ðể tình yêu lôi cuốn thật bất ngờ,

Dễ tin ngưười, tin lý tưưởng, ưước mơ?

Hay trách Chúa trót cho nàng được hưưởng

Trí thông minh rất nhanh nhạy, phi thưường,

Một bộ óc giàu suy tưư, tưưởng tưượng,

Một tâm hồn đầy xúc cảm yêu thưương?

Nhưng bạn đọc vốn từ tâm, không lẽ

Không tha thứ những điều kia non trẻ?

Thường lãnh đạm là những cô lơi lả.

Tanhia yêu nghiêm túc, bao giờ

Cũng dành trọn cho tình yêu tất cả.

Yêu chân thành như đứa trẻ ngây thơ,

Nàng không nói: Hẵng khoan! nhưư ta nói

Ðể nâng giá cho tình yêu sôi nổi,

Ðể rơi sâu vào cái bẫy ái tình

Buổi ban đầu, bằng hy vọng mong manh.

Ta mài dũa lòng tự kiêu, sau đó

Bắt tim đau bằng giận dỗi, nghi ngờ,

Rồi hy vọng, rồi ghen tuông khốn khổ...

Cũng có ngưười không đến nỗi ngây thơ:

Bị vây hãm trong tình yêu buồn chán,

Họ sẵn sàng trốn đi cho thoát nạn.

Thêm một việc mà theo tôi rất khó,

Là cứu nguy cho danh dự nưước nhà,

Bằng mọi cách tất nhiên tôi sẽ cố

Dịch thơư nàng từ tiếng Pháp ra Nga,

Là thứ tiếng nàng biết tồi, có lẽ

Sách báo ta nàng không ưưa vì thế.

Nói đôi khi còn sai lỗi, vụng về

Tiếng hàng ngày mọi người nói nàng nghe.

Nên nàng viết thưư kia bằng tiếng Pháp.

Biết làm sao, xin nhắc lại điều này:

Tiếng Ðại Nga chưưa đủ phần phức tạp

Ðể tỏ tình, nên mãi tới hôm nay

Các cô gái, tiếc thay, còn chưưa biết

Dùng tiếng Nga nói mình yêu mãnh liệt.

Tôi cũng biết là ngưười ta đang cố

Bắt các cô viết, đọc thứ tiếng này.

Nhưưng quả thật khó mà hình dung họ

Có thể cầm tập Ý Tốt trong tay.

Cả các anh, các bạn thơ cũng thế,

Không đúng ưư, những cô nàng đẹp đẽ

Mà các anh, để chuộc lại lỗi lầm,

Ðã viết nhiều thơ tặng suốt bao năm,

Còn tặng thêm cả trái tim. Vâng họ

Vốn tiếng Nga không thể nói là nhiều,

Vẫn bóp méo và làm hưư hại nó

Bằng một vài sai phạm nhỏ đáng yêu.

Thay cho tiếng của mẹ hiền thân thuộc,

Tiếng họ nói, than ôi, là ngoại quốc!

Nhưưng cũng mong là khi đi dự hội,

Khi chia tay đâu đó phía sau nhà

Tôi không gặp một giáo sưư đầu hói

Hay một chàng đang theo học văn khoa!

Tôi không muốn nghe tiếng Nga phức tạp

Mà ngưười nói không hề sai ngữ pháp,

Nhưư không yêu đôi môi đỏ không cưười.

Có thể rồi thế hệ mới xinh tưươi

Của phái đẹp sẽ lớn lên, thay đổi,

Họ nghe theo lời các báo, bấy giờ

Sẽ học cách nói tiếng Nga không lỗi

(Hay xem chừng có thể nói bằng thơ).

Tôi thì tôi... Mà can gì điều đó,

Tôi sẽ mãi trung thành theo lối cổ!

Những lời nói rất hồn nhiên, cẩu thả,

Cách đặt câu còn sai luật, vụng về

Vẫn nhưư trưước, làm tôi nghe mới lạ,

Gây trong lòng một cảm giác đê mê.

Chưưa đủ sức tự khưước từ sở thích,

Tôi mê thơ của Bagđanôvich,

Mê những câu lai tiếng Pháp buồn cưười,

Mê lỗi lầm một thời trẻ vui tưươi.

Nhưưng thôi đủ, bây giờ ta trở lại

Với bức thưư tôi mới nói vừa rổi.

Tôi đã hứa biết làm sao! Ừ Ư PHẢI,

Tôi sẵn sàng xin rút lại lời tôi,

Vì tôi biết cả Parni dịu ngọt

Mà ngày nay cũng không còn hợp mốt.

Ôi nhà thơ của Truy Hoan sầu muộn,

Giá có anh đang ở cạnh lúc này,

Bằng một lời cầu xin không khiêm tốn,

Tôi sẽ nhờ anh giúp đỡ hôm nay.

Tôi muốn anh chuyển thành thơ, thành nhạc

Bức thưư kia viết bằng ngôn ngữ khác

Của một cô yêu say đắm lần đầu...

Hãy quay về, anh ở đâu, ở đâu?

Tôi sung sưướng trao cho anh quyền viết,

Nhưưng than ôi, nơi sóng biển gió ngàn,

Quên quá khứ, quên một thời oanh liệt,

Dưưới bầu trời u ám của Phần Lan,

Anh thơ thẩn đi một mình đâu đó

Không biết tôi đang rất buồn, đau khổ

Ðây, bức thưư Tanhia tôi để

Trưước mặt tôi, tôi cất giữ đêm ngày

Nhưư báu vật. Với nổi buồn lặng lẽ

Ðọc nhiều lần không thấy chán. Lâu nay

Tôi tự hỏi: Ai giúp nàng nhưư vậy

Ðể có đưược những dòng yêu thưương ấy?

Những ưưu tưư rất chân thật, dại khờ,

Có phần nào nguy hiểm, dẫu nên thơ.

Tôi không biết, nhưưng đây, từ nguyên bản

Tôi dịch xong, tuy sót ý, vụng về,

Nhưư các anh diễn viên xoàng hát chán,

Hát những bài rất khó, nhạc Vêbe.

Hay nhưư bức tranh tồi, khi cảnh thật

Là những cảnh khác thường, xinh đẹp nhất.

THƯ CỦA TACHIANA GỬI ÔNHÊGIN

Em viết gửi cho ông đây, quả thế.

Nhưng than ôi, nói gì nữa lúc này?

Em cũng hiểu, với em ông có thể

Rất coi thường và khinh ghét từ nay.

Nhưng em muốn cuộc đời em đau khổ

Ông sẽ thương dù một chút trong lòng

Ðể không bỏ rơi em... Vâng, về nó

Em lúc đầu không định nói cùng ông.

Hãy tin em: cái điều này đáng sợ

Ông sẽ không, không biết được bao giờ,

Nếu em tin và ông cho em cớ

Ðể tin rằng, dù huyễn hoặc, vu vơ,

Rằng ông đến thăm làng em như trước,

Dù một tuần một lần thôi cũng được,

Ðể được nghe ông nói, được thẹn thùng

Một vài lời gì đấy nói cùng ông.

Rồi sau đấy chỉ về ông em nghĩ

Và thầm mong chóng gặp lại đêm ngày.

Nhưng nghe nói ông khó gần, khắc kỷ,

Ông thấy buồn trong vắng vẻ nơi đây.

Còn chúng tôi chẳng có gì nổi bật

Dù đón ông với lòng thân ái nhất.

Sao ông đến thăm nhà em như thế?

Vì nếu không, em sẽ chẳng bao giờ

Ðược gặp ông ở nơi này vắng vẻ

Ðể chịu nhiều đau khổ, bị thờ ơ.

Các xúc động của tâm hồn bồng bột

Sẽ trôi qua (ai đoán hết mọi điều)

Em sẽ chọn được một người bạn tốt,

Một người chồng mà em sẽ thương yêu.

Em cũng sẽ là mẹ hiền đức hạnh...

Yêu người khác? ồ không, không, không thể!

Không cho ai em trao trái tim mình!

Hoặc số phận đã từ lâu định thế,

Hoặc ý trời: Em chỉ thuộc về anh!

Cuộc đời em được sinh ra cũng chỉ

Cốt gặp anh, và em biết thánh thần

Ðã gửi anh cho em yêu, em quí.

Anh là người bảo trợ lẫn ân nhân

Của suốt cả đời em. Trong giấc ngủ

Em thấy anh thường đến, đẹp, vô hình.

Ðôi mắt anh đầy dịu dàng quyến rũ.

Tự lâu rồi em nghe rõ lời anh...

Không, không phải em mơ, mà sự thật

Anh vừa tới là em, trong nháy mắt

Nhận ra anh, em xấu hổ, rụng rời

Nhưng mừng thầm: Chàng đã tới nhà chơi!

Không đúng ư, em vẫn nghe anh nói

Trong lặng im, những câu nói thân tình

Khi em giúp những người nghèo, kẻ đói,

Khi thẫn thờ trước ảnh Chúa cầu kinh

Ðể vợi bớt tâm hồn em đau khổ?

Không đúng ư, vào những giây phút đó

Em thấy anh, ôi cái bóng diệu kỳ

Trong bức màn hư ảo tối, nhiều khi

Ðến lặng lẽ cùng em, kề bên gối?

Không đúng ư, cho em anh đã nói

Lời tình yêu và hy vọng nhiều lần?

Anh là ai, là bảo trợ, thiên thần

Hay chẳng qua chỉ là người cám dỗ?

Hãy nói đi cho em hết nghi ngờ.

Hay có thể những điều say mê đó

Với tâm hồn còn non trẻ ngây thơ

Là giả dối, là hoàn toàn khác hẳn?

Thì cũng đành chịu thôi, nhưng số phận,

Em trao anh số phận của đời mình

Từ hôm nay, em nhờ anh che chở,

Em đau buồn, hy vọng khóc van anh...

Em hoàn toàn cô đơn, anh biết đấy,

Không một ai thông cảm giữa chốn này

Tâm hồn em đang héo khô, cứ vậy

Em chết dần trong lặng lẽ không hay.

Em chờ anh, anh hãy làm sống lại

Trái tim em chỉ bằng một cái nhìn,

Hay chấm dứt giấc mơ này kinh hãi

Bằng những lời trách cứ hoặc cầu xin...

Em dừng bút. Cái lo và cái ngượng

Không cho em đọc lại bức thư này.

Nhưng em nghĩ anh là người cao thượng,

Nên vững lòng đặt số phận vào đây...

Lúc thảng thốt, lúc thở dài đau khổ,

Tanhia đang tư lự cúi đầu.

Bức thư nhỏ run run như có gió

Trên tay nàng. Nhựa dán phết từ lâu

Nhưng chưa dán. Trời khuya, đêm vắng lặng,

Nàng ngồi đó, một bên vai lộ trắng,

Áo rơi nghiêng, xuôi theo cánh tay mềm.

Phía ngoài vườn trăng đã lặn, màn đêm

Ðang nhường chỗ cho một ngày mới khác.

Qua màn sương sông núi hiện lên dần,

Con suối nhỏ đã ánh lên bàng bạc,

Tiếng sáo cừu lại dục bác nông dân...

Trời hửng sáng, cảnh và người đã dậy,

Nhưng nàng ngồi, không quan tâm điều ấy.

Nàng không thấy vầng dương đang rực đỏ,

Dáng lặng im, đầu khẽ cúi bên đèn.

Còn trước mặt là bức thư bỏ ngỏ

Ðang chờ nàng gấp dán lại, đề tên.

Bỗng cửa hé, rất êm, không tiếng động,

Bà vú già bê một khay trà nóng

Ðầu rung rung tóc bạc, gọi: Sáng rồi!

Ðã đến giờ... Nào cháu dậy đi thôi.

Cháu đã dậy? Sao hôm nay sớm thế?

Ôi con chim rất chăm chỉ của bà,

Bà rất vui thấy bây giờ cháu khỏe,

Chứ lạy trời... bà sợ quá hôm qua...

Cả những nét thoáng ưu tư buồn bã

Giờ cũng hết. Cháu hồng hào đẹp quá!

Này, cháu muốn, cháu nhờ bà nếu được...

Ồ cháu tôi, xin cứ nói. Việc gì?

Nhưng chớ nghĩ... Không, không

đừng đoán trước!

Chuyện thế này, nhưng hứa, hứa làm đi!

Ừ thì hứa, hứa trước trời, trước đất!

Bảo thằng bé cháu bà, nhưng bí mật,

Tìm ông Ô đưa cháu hộ cái này...

Ông láng giềng... Vâng đưa gấp hôm nay.

Bà phải nhắc để làm sao cậu ấy

Không ba hoa, không nói một câu nào,

Cả tên cháu, người viết thư cũng vậy...

Nhưng thế thì... Bà phải biết làm sao?

Ðưa cho ai? Láng giềng đây không ít.

Ðầu óc bà nay tối tăm mù mịt .

Ôi chán thật, chán cho bà chậm hiểu!

Biết làm sao! Vâng, thế đấy, tuổi già

Là cái tuổi óc thông minh sút yếu,

Chứ hồi bà còn trẻ, Tanhia,

Bà không kém phần thông minh, nhanh nhẹn...

Thôi, hỏi cháu phải cần gì biết đến

Việc ngày xưa bà thế nọ, thế này?

Cháu muốn nhờ, nhờ chuyển gấp hôm nay

Bức thư gửi Ônhêgin... Thế đấy.

Cháu yên tâm, đừng trách giận bà già

Hay lú lẫn... Kìa cháu tôi, sao vậy?

Sao mặt mày tái nhợt giống hôm qua?

Ồ không, không, không sao đâu, cháu khỏe!

Bảo cậu ấy mang thư đi, bà nhé!

Nhưng một ngày trôi qua trong im lặng,

Rồi tiếp theo ngày nữa vắng thư chàng.

Như cái bóng, Tanhia nhợt trắng,

Mặc áo chờ từ sáng sớm, hoang mang.

Chỉ người yêu của Ônga hôm ấy

Là tới thăm, bà chủ nhà thấy vậy

Hỏi: Lâu nay anh bạn mới đâu rồi?

Chắc bây giờ đã quên hẳn chúng tôi...

Tanhia bỗng giật mình e thẹn.

Lenxky không vội đáp, thở dài:

Anh ta bảo rằng hôm nay sẽ đến,

Chắc bận gì hay nhận được thư ai...

Tanhia cúi đầu nghe, thảng thốt

Như có ai vừa chê nàng không tốt.

Trời xẫm tối, trên chiếc bàn quen thuộc

Xamôva đang sôi réo hiền lành

Ðể hâm nóng chiếc bình trà Trung Quốc,

Những sợi mờ hơi nước tỏa xung quanh.

Rồi trà nóng bốc mùi thơm dịu ngọt,

Vào các chén nàng Ônga đem rót.

Và lăng xăng như trước đó hàng ngày,

Một đứa hầu phải tiếp mứt luôn tay.

Trong lúc đó, Tanhia im lặng

Ðứng trầm ngâm bên cửa sổ một mình.

Hơi thở nàng làm kính trong mờ trắng.

Nàng thẫn thờ đưa những ngón tay xinh

Viết hai chữ E và Ô lên đấy,

Lên mặt kính soi bóng đèn run rẩy.

Ðôi mắt nàng rưng rưng như ngấn lệ,

Trái tim yêu quá mỏi mệt, u sầu.

Có tiếng ngựa. Chàng đến ư? Không lẽ?

Tiếng ngựa gần, gấp, gấp. Một lúc sau

Ônhêgin đã hiện ra trước cửa.

Nàng hoảng sợ, và ôi, như ngọn gió,

Tanhia liền bỏ chạy ra ngoài,

Qua khu vườn, không để ý nhìn ai.

Nàng chạy tiếp, không một lần ngoái lại,

Chạy men theo các bụi rậm ven đường,

Qua bãi cỏ, ra khu hồ trống trải,

Làm vô tình gãy tán lá đầy sương.

Rồi cứ thế, ra một bờ suối nhỏ,

Gặp chiếc ghế và ngã luôn xuống đó.

Chàng đã đến! Ônhêgin đã đến!

Ônhêgin, ôi lạy chúa! Lúc này

Tanhia tim buồn đau e thẹn,

Dẫu trong lòng bao hy vọng thơ ngây.

Nàng run khẽ, mặt và tai rực nóng.

Chàng đuổi theo? Xung quanh

không tiếng động.

Chỉ trong đêm, đang hái quả sau nhà,

Các cô hầu phải hát, giọng ê a.

Vâng, phải hát, theo như tôi được rõ,

Chủ các cô đã sáng chế cách này

Các cô hát, và tất nhiên do đó

Miệng không còn ăn vụng nổi trái cây!

Ai cũng phục cách làm khôn ngoan ấy.

Cái láu vặt của nông thôn là vậy!

Các cô hát giữa đêm trăng vời vợi.

Tanhia trong bóng lá im lìm

Nghe họ hát và nóng lòng chờ đợi

Trái tim mình thôi đập mạnh, nằm im.

Chờ đôi má không đốt nàng thêm nữa,

Nhưng đôi má vẫn nóng bừng như lửa.

Các ngón tay vẫn run rẩy khác thường,

Vẫn bồi hồi, như con bướm đáng thương

Bị cậu bé thích vui đùa đánh bẫy

Ðang run run đôi cánh mỏng màu hồng,

Như chú thỏ đang thu mình đâu đấy

Giữa khu vườn cây mới nhú mùa đông

Bỗng hoảng hốt thấy từ xa, cẩn thận,

Một anh chàng thợ săn đang rình bắn.

Rồi cuối cùng Tanhia đứng dậy,

Từ đẫm sương chiếc ghế đá nàng ngồi,

Và đang định bước đi thì lúc ấy,

Trăng xế tà nhưng vẫn sáng... và ôi!

Trước mặt nàng, Ônhêgin đang đứng,

Như từ đất vừa chui lên, sừng sững.

Tanhia bỗng thảng thốt cúi đầu.

Cả người nàng nóng rực, đứng hồi lâu...

Nhưng kết quả rồi ra sao, có lẽ

Cho phép tôi không phải kể lúc này.

Tôi đã viết một mạch dài như thế,

Nên ít nhiều thấm mệt, vả hôm nay

Tôi rất muốn được dạo chơi, xin phép

Nghỉ ngơi xong, phần sau tôi kể tiếp.

Chương bốn

La morale est dans la nature des choses.

NECKER

Với phụ nữ, xưa hay nay cũng vậy,

Nếu chúng ta yêu họ ít, bao giờ

Họ cũng yêu chúng ta hơn, do vậy

Ta dễ bề dối họ, lắm thời cơ

Ðể bắt họ chết vì ta. Trụy lạc

Trong tất cả những điều hư hỏng khác

Là làm sao ta hưởng thụ được nhiều

Mà không cần lắm cảm xúc, tình yêu.

Nhưng thôi được, cái trò quan trọng đó

Ta dành riêng cho những chú khỉ già

Vẫn khoe khoang họ hàng xưa rất cổ,

Ðã một thời từng nổi tiếng trăng hoa,

Nhưng cuối cùng cái thời oanh liệt ấy

Cũng chóng qua như mốt giày đỏ vậy.

Ai không chán khi buộc lòng giả dối

Phải nhắc đi nhắc lại mãi một điều,

Phải thuyết phục rất say sưa, sôi nổi

Cái mọi người ai cũng biết: tình yêu.

Hay phải nghe đến nhàm tai, nhức óc

Lời các nàng vừa xin tha, vừa khóc.

Hay mất công ta kiên nhẫn hàng giờ

Lừa một nàng mười bốn tuổi ngây thơ.

Ai không mệt khi phải luôn thề thốt,

Dọa, van xin hay lo sợ mơ hồ,

Rồi nước mắt, rồi nói năng dại dột,

Rồi thư tình năm trang giấy rất to,

Rồi cả việc các bà cô nghiêm khắc,

Các ông chồng luôn ghen tuông, nghi hoặc.

Ônhêgin của chúng ta nghĩ vậy

Khi bâng khuâng chàng nhớ lại đời mình,

Ðầy lầm lạc, đầy mê say cuồng cháy

Mà một thời chàng là vật hy sinh.

Ðược cuộc sống quen nuông chiều từ bé,

Chàng chán mệt vì thành công quá dễ,

Vì ước mơ, mong muốn quá tầm thường,

Vì quanh chàng toàn sáo rỗng, bất lương.

Khi bị ghét, khi được yêu, thay đổi,

Ônhêgin luôn đau khổ âm thầm.

Không ít lúc chàng gượng cười giả dối

Ðể bất ngờ khỏi ngáp. Suốt nhiều năm

Chàng đã sống và vô tình để mất

Một phần lớn những ngày tươi đẹp nhất.

Các cô gái không làm chàng mê mẩn.

Chàng chỉ quen yêu qua quít, giải buồn.

Họ từ chối không sao, càng đỡ bận.

Họ dối lừa càng được cớ xa luôn.

Chàng tìm họ không ham say vì thế,

Nên xa họ tất nhiên là rất dễ,

Không băn khuăn, không nghĩ ngợi bao giờ.

Chẳng khác gì một ông khách thờ ơ

Chơi bài whist: Ðến nơi, cùng ông chủ

Ngồi xuống chơi, xong, đứng dậy cúi đầu

Chào tất cả rồi lên xe về ngủ

Một mạch dài đến tận sáng hôm sau.

Còn tối tiếp thì sao ư? Ngủ dậy,

Không bao giờ chàng quan tâm điều ấy.

Nhưng nhận thư Tanhia, phải nói

Ônhêgin đã suy nghĩ rất nhiều.

Những lời kia còn ngây thơ, sôi nổi

Ðã làm chàng chợt xúc động, đăm chiêu.

Chàng lại nhớ Tanhia ngày nọ

Da tái nhợt, dáng trầm ngâm, khắc khổ

Và bâng khuâng thấy dễ chịu, nhẹ nhàng,

Cả tâm hồn như trải rộng mênh mang...

Một ít bụi của tình xưa có thể

Ônhêgin đang sống lại lúc này.

Chàng không muốn lừa một cô gái trẻ

Ðã tin chàng rất chân thật, thơ ngây.

Mà thôi, ta quay về vườn, nơi ấy

Nàng vừa gặp Ônhêgin lúc nãy.

Trong hai phút họ đứng im không nói.

Ônhêgin khẽ bước lại gần nàng:

Tôi đã đọc bức thư cô, đừng chối,

Bức thư dài cậu bé mới đưa sang.

Tôi đã đọc những lời kia chân thật

Của tình yêu, tâm hồn trong trắng nhất.

Nó làm tôi đang sống lại lúc này

Những cảm tình bị chôn kín lâu nay.

Nhưng tôi nghĩ chẳng khen cô điều ấy.

Biết làm sao, khi cô đã thực lòng,

Thì xin phép cô cho tôi cũng vậy,

Ðược thật thà, không hiểu đúng hay không,

Nhưng cứ nói, nói những điều tôi nghĩ.

Cô phán xét ra sao ư? Tùy ý.

Nếu tất cả cuộc đời tôi bó nhỏ

Trong niềm vui một cuộc sống an nhàn,

Nếu số phận cứ bắt tôi làm bố

Hoặc làm chồng, mong tiến thủ, cầu an;

Nếu hạnh phúc gia đình riêng có thể

Làm tôi vui, dù một giây cũng thế,

Thì tất nhiên tôi dám chắc không nhầm

Cô là người tôi chọn bạn trăm năm.

Xin nói thật, nếu tôi tìm thấy lại

Lý tưởng xưa tôi để mất lâu rồi,

Tôi chọn cô làm người yêu mãi mãi,

Chia những ngày u ám của đời tôi.

Và lúc đó đời tôi vui, vì thế

Tôi hạnh phúc, vâng, chừng nào có thể.

Nhưng rất tiếc, tôi sinh ra không để

Hưởng niềm vui và khoái lạc cuộc đời.

Cô xinh đẹp, nhưng tiếc thay có lẽ

Tôi hoàn toần không xứng, hãy tin tôi.

Nếu thành vợ, thành chồng, vâng, điều đó

Chỉ đem lại cho hai ta đau khổ,

Vì yêu cô, tuy say đắm chân thành,

Nhưng chán dần, tôi cũng cố xa nhanh.

Và lúc ấy, cô khóc than, nước mắt

Chẳng làm tôi xúc động một chút nào.

Trái tim tôi đã cằn khô, thú thật,

Chỉ thêm phần giận dữ, biết làm sao!

Cô tự hiểu bông hoa nào sẽ được

Thần Himen cho nhiều năm phía trước.

Trên đời này không có gì bất hạnh

Và đáng thương hơn cảnh sống trong nhà

Khi bà vợ phải ngày đêm canh cánh

Nghĩ về chồng đang tội lỗi xấu xa.

Còn ông chồng đáng buồn kia, hư hỏng

(Tự biết mình và rủa nguyền cuộc sống)

Luôn lặng im hay giận dữ, càu nhàu,

Hay lạnh lùng ghen bóng gió không đâu.

Ông chồng ấy chính là tôi, không lẽ

Cô chọn tôi, một người xấu thế này?

Cô, trong trắng và thông minh đến thế

Lại chân thành như cô viết gần đây?

Vâng, không lẽ đó là điều số phận

Rất cay đắng, cho cô đang đợi sẵn?

Thời gian trôi không bao giờ quay lại.

Trái tim yêu nay chẳng thể nguyên lành.

Tôi yêu cô... như anh yêu em gái,

Hay ít nhiều hơn thế, vẫn là anh.

Cô đừng giận khi nghe tôi nói vậy.

Các cô gái xưa nay ai cũng thấy

Thay ước mơ, thay ý nghĩ nhiều lần

Như cây rừng thay lá mỗi mùa xuân.

Vâng, quả thế, theo ý trời đã định,

Cô sẽ yêu một người khác sau này.

Nhưng tôi muốn cô là người bản lĩnh,

Hãy bắt mình luôn cẩn thận từ nay,

Vì không phải ai cũng đều tốt cả -

Tính dễ tin thường gây nên tai họa .

Ônhêgin đã bảo nàng như thế.

Tanhia không đáp, chỉ cúi đầu.

Nàng nín thở, hai mắt mờ đẫm lệ

Ðứng bên chàng cùng im lặng hồi lâu.

Chàng chìa tay, và thẫn thờ lúc ấy

(Nói cách khác vô tình như chiếc máy)

Tanhia lơ đãng nắm tay chàng,

Vẫn cúi đầu, trăng vẫn sáng mênh mang.

Và sau đó hai người theo lối nhỏ

Bước bên nhau, im lặng trở về nhà.

Không một ai thấy ngạc nhiên điều đó,

Cũng không người khích lệ hoặc kêu ca.

Vì nông thôn cũng tự do tìm hiểu

Không kém phần Matxcơva kênh kiệu.

Chắc các bạn cũng như tôi, đang nghĩ

Ônhêgin xử sự đúng vô cùng

Với cô gái chàng không yêu tế nhị,

Rất chân thành và cao thượng. Nói chung,

Ðây không phải lần đầu tiên chàng tỏ

Cái hào hiệp, chân thành cao thượng đó

Dù lâu nay các thói xấu người đời

Ðã bắt chàng phải đau khổ: Khắp nơi

Bạn và thù, cả hai đều nguy hiểm,

Ðều như nhau, đối xử chẳng ra gì.

Trong đời chàng kẻ thù, ôi, không hiếm,

Và bạn bè phản bội cũng nhiều khi.

Nói chuyện bạn, ôi, ôi sao dễ sợ.

Bạn mà thế, suốt đời tôi mãi nhớ.

Chuyện gì vậy, ồ không, do quá mệt

Mà tôi vung cái khó chịu của mình.

Tôi chỉ muốn trong ngoặc thôi nhận xét:

Không điều nào, dù giả dối, đáng khinh

(Do một gã vô công ngồi bịa đặt,

Giới hóng chuyện cứ dần dần thêm thắt),

Không một câu châm biếm nhảm, rẻ tiền,

Không điều nào vô lý của thằng điên

Mà không được anh bạn anh đem kể

Rất say sưa, luôn lặp lại từ đầu

Trước đám đông những người ngay, tử tế,

Mà không hề ác ý hại ngầm nhau.

Mà bạn anh với anh đâu thù địch

Rất yêu anh... như bà con thân thích.

Hừm, bạn đọc thân yêu, xin được hỏi:

Các bà con của bạn đọc thế nào?

Vẫn khỏe chứ? Về việc này, xin lỗi,

Cứ mời ngồi nghe họ nói xem sao.

Người bà con là những ai? Ðiều đó

Tôi sẽ nói là những người cùng họ

Mà chúng ta phải cố nhịn, cố chiều,

Phải hết lòng luôn kính trọng, thương yêu,

Và vào dịp lễ Giáng Sinh phải tính

Việc viết thư thăm hỏi hoặc đến nhà

Ðúng như luật cổ truyền xưa đã định,

Ðể sau này họ không trách chúng ta

Và cho yên suốt thời gian còn lại.

Ta chúc họ được sống lâu mãi mãi!

Nhưng bù lại, có tình yêu phụ nữ

Ðáng tin hơn tình bạn lẫn người nhà,

Vì cả khi đời nổi cơn sóng dữ,

Quyền cuối cùng vẫn cứ thuộc về ta.

Vâng, hẳn thế, nhưng ác sao, còn mốt,

Còn bản chất hay đổi thay, bồng bột,

Còn bao nhiêu nhận xét của người đời,

Mà đàn bà thì nhẹ dạ, lả lơi.

Thêm vào đó, đối với người vợ quí

Thì luôn luôn ý kiến các ông nhà

Rất đáng kính, trang nghiêm và tế nhị,

Nên bạn đời chung thủy của chúng ta

Cứ đôi lúc yêu anh này, anh nọ

Quỉ vẫn thích đem tình yêu cám dỗ!

Thế thì ai ta yêu, ta tin tưởng?

Ai với ta không phản bội bao giờ?

Ai chăm sóc, mong cho ta vui sướng?

Ai không làm ta chán nản, thờ ơ?

Ai sẽ lấy việc ta làm, ta nói

Làm mẫu mực cho người đời học hỏi?

Ai về ta không đơm đặt đủ điều?

Ai lỗi lầm ta phạm lại còn yêu?

Thưa bạn đọc của tôi, xin nói thật:

Ðừng đuổi theo những cái bóng vô hình.

Công và sức tôi khuyên đừng để mất

Hãy thực lòng yêu chính bản thân anh,

Một đối tượng đáng yêu, ai cũng rõ.

Không có gì tốt và hay hơn nó!

Không khó đoán gì xẩy ra sau đấy,

Sau đêm trăng họ gặp gỡ bên hồ.

Sau những phút đầy yêu thương nồng cháy

Là âm thầm những phút nghĩ, buồn lo.

Yêu mãnh liệt, không được người yêu lại,

Tanhia trong lòng đau tê tái,

Càng yêu thêm, càng vô vọng mong chờ,

Ðêm chợp chờn không ngủ, nghĩ bâng quơ.

Nên dễ hiểu: cả niềm vui, sức khỏe,

Sự bình yên và thư thái trong lòng

Ðều xáo trộn. Tuổi xuân nàng lặng lẽ

Tan dần dần như mây trắng trên không.

Một ngày mới mặt trời chưa hé đỏ

Mà bị sớm dập vùi trong bão tố.

Ôi tội nghiệp, Tanhia tội nghiệp,

Nàng xanh xao, luôn im lặng, vật vờ

Luôn lãnh đạm như người đang ngủ thiếp,

Trái tim nàng như hóa đá, thờ ơ.

Các hàng xóm đã lắc đầu nghiêng ngó,

Rồi quan trọng ghé tai nhau nói nhỏ:

Ðấy, cô ta nên gả sớm, muộn rồi.

Phải lấy chồng, vâng, phải lấy... Mà thôi,

Cho bạn đọc vui hơn thêm một tí,

Xin kể đây câu chuyện của em nàng:

Rất hạnh phúc và vô tư, tôi nghĩ,

Nhưng nhiều lần tôi bỗng thấy xốn xang

Và thương tiếc Tanhia... Xin lỗi,

Quả là tôi yêu nàng, tôi chẳng chối.

Trước sắc đẹp của Ônga tươi trẻ,

Lenxky thêm mê mẩn đêm ngày.

Bị cám dỗ, bị thôi miên, cứ thế

Chàng ngập dần trong khoái cảm mê say.

Như cái bóng, người yêu đâu chàng đó

Trong phòng nàng, bên hiên, luôn một chỗ.

Tay nắm tay, từ sáng sớm hai người

Dạo trong vườn, quanh những khóm hoa tươi.

Cũng chẳng sao - đang tràn trề sung sướng,

Ðược Ônga luôn cười mỉm đồng tình,

Chàng chỉ dám (tất nhiên còn thoáng ngượng)

Chỗ vắng người, tay nghịch mớ tóc xinh

Của người yêu, hay cùng ra có lẽ

Cũng chỉ dám nâng áo nàng hôn nhẹ.

Cho Ônga không ít khi chàng đọc

Các sách xưa, loại giáo huấn rẻ tiền

Mà tác giả theo tôi là rất ngốc,

Chẳng biết gì về cuộc sống thiên nhiên.

Trong khi đọc, một vài trang, vài chỗ

Chàng bỏ qua, tuy phần nào xấu hổ

(Những trang kia quả nguy hiểm ít nhiều

Cho những nàng vừa mới lớn đang yêu).

Cũng có lúc tìm một nơi vắng vẻ

Dáng đăm chiêu, tư lự, họ chơi cờ,

Tay bóp trán, cả hai người lặng lẽ.

Những lúc này, vì suy nghĩ bâng quơ,

Lenxky vô tình đi nước tượng

Mà không biết là mình đang chiếu tướng.

Dù ở nhà hay đang đi đâu đó

Lenxky cũng chỉ nghĩ về nàng.

Chàng kiên nhẫn đem cuốn an-bom nhỏ

Của người tình, viết vẽ khá nhiều trang.

Lúc chàng vẽ cảnh đồng quê mờ mịt,

Bia mộ đá, hay lâu đài Kiprit,

Hay con chim đang mải hót... Tình cờ

Bằng bút màu hay bút mực đơn sơ,

Chàng nguệch ngoạc, rất vô tư, ý nhị

Ngay dưới chân chữ ký của nhiều người

Tặng Ônga vài câu thơ hoa mĩ

Và chân thành một kỷ niệm vui tươi,

Một ý nghĩ lóe lên trong giây lát

Nhưng sống mãi, không bao giờ phai nhạt.

Chắc các bạn đã nhiều lần được thấy

Cuốn an-bom các cô gái hiền lành

Ở tỉnh lẻ. Và các cô trong đấy

Vẽ ngoằn ngoèo sau trước, bốn xung quanh.

Khinh cả luật như cố tình phạm lỗi,

Thơ được chép trong an-bom, nghe nói

Chủ ý sao rất ngắn hoặc rất dài

Ðể tỏ tình yêu say đắm, bi ai.

Qu ecrivez-vous sur ces tablettes?

Là câu ta sẽ thấy ở trang đầu

Và chữ ký t. à. v. Annette!

Trang cuối cùng hai câu kết như sau:

Nếu có ai yêu em hơn tha thiết,

Thì mời họ viết dài hơn anh viết!

Ta nhất định sẽ được nhìn trong đó

Hình trái tim, bó đuốc, mấy bông hồng

Và câu thề Yêu tới ngày xuống mộ,

Một câu thề nổi tiếng khắp tây đông.

Còn bên cạnh, một thi nhân quân đội

Viết rất tháu một câu thơ giận dỗi.

Bản thân tôi, thưa các bạn, bao giờ

Cũng sẵn sàng để lại mấy dòng thơ

Trong những cuốn an-bom kia, vì biết

Rằng nếu thơ có nhảm nhí, viết tồi,

Vẫn cứ được các cô khen nồng nhiệt,

Và sau này khi nhận xét thơ tôi,

Họ thân ái không kêu ca, khinh khỉnh,

Không bình luận phịa xoàng hay hỏm hỉnh.

Những tập sách khác nhau, da bọc gáy

Từ các kho thư viện bụi bám mờ,

Những tập lớn toàn thư in lộng lẫy

Kết quả buồn của các loại nhà thơ -

Cả những tập có tranh, minh hoa đẹp

Bởi bút vẽ của Tônxtôi thần phép.

Cả tập thơ của Baratưnxky,

Hỡi sấm thần, cứ đốt hết, đốt đi!

Khi một bà hay một cô tươi tắn

Ðưa cho tôi in-quarto của mình,

Thì thú thật tôi thấy buồn, tức giận

Và trong lòng dù họ đúng rất xinh

Tôi cũng muốn viết một bài cay đắng

Thay cho bài madrigal định tặng.

Madrigal thì Lenxky không viết

Vào an-bom Ônga trẻ yêu đời.

Ngòi bút chàng đầy tình yêu mãnh liệt

Không lạnh lùng mà cũng chẳng lả lơi.

Gì chàng thấy, chàng được nghe, suy nghĩ

Chàng đều viết về Ônga yêu quí.

Những dòng thơ chân chất đượm chút buồn

Từ bút chàng, như suối, cứ trào tuôn.

Anh cũng thế, nhà thơ Yazưcôp,

Anh viết thơ có trời biết cái gì,

Nhất là lúc anh bốc lên hồi hộp.

Chắc sau này dòng suối ấy sầu bi

Sẽ có ngày làm nên thiên tiểu thuyết

Về số phận cuộc đời anh oanh liệt.

Khoan, hẵng gượm, nhà phê bình đang quát

Bắt chúng ta phải vứt bỏ bây giờ

Cái thể loại elegy ướt át

Và đang đòi tất cả các nhà thơ:

Hãy thôi đi, im đi, xin đừng khóc,

Rên rỉ mãi chỉ một điều ngu ngốc!

Tiếc thời xưa như thế đủ lắm rồi.

Xin các ngài viết cái mới cho tôi!

- Anh nói đúng, anh hô hào khôi phục

Mũi dao găm, chiếc mặt nạ, kèn đồng,

Cái vốn chết các suy tư đến lúc

Ta phải làm sống lại, đúng hay không?

Sao, có đúng hay không, anh ban quí?

Xin mời viết tụng ca, thưa các vị!

Xin mời viết như những năm oanh liệt,

Như ngày xưa đã qui định thế rồi .

- Chỉ những bài tụng ca là nên viết?

Suy cho cùng, cũng thế cả mà thôi...

Hãy nhớ lại lời một nhà châm biếm.

Không lẽ anh thích anh chàng nguy hiểm

Trong Tư duy của người khác hơn là

Thích các nhà thơ ủy mị chúng ta?

Nhưng nội dung elegy buồn bã,

Quá nhỏ nhen và quá đỗi tầm thường,

Trong khi đó chỉ tụng ca cao cả,

Rất hào hùng, rất mãnh liệt yêu thương .

Kể có cái đáng bàn, nhưng thiết nghĩ

Ta không nên đối đầu hai thế kỷ.

Là một người yêu tự do, hiếu thắng,

Lenxky trong say đắm kéo dài

Cũng có thể viết tụng ca đề tặng,

Khốn một điều - Ônga để ngoài tai.

Không đúng ư, các nhà thơ ủy mị

Vẫn đọc thơ cho người mình yêu quí?

Như người ta vẫn thường nói: điều này

Mới thật là phần thưởng lớn xưa nay.

Vâng, quả đúng, người đang yêu, hạnh phúc

Là những ai biết đem đọc thơ mình

Cho đối tượng của tình yêu, cảm xúc,

Cho những nàng buồn, tư lự và xinh...

Ðúng, hạnh phúc, nhưng đôi khi thật ác,

Cái nàng đang quan tâm là chuyện khác.

Tôi, kết quả những ước mơ, suy nghĩ,

Những hòa âm, những nhịp điệu, câu từ,

Tôi chỉ đọc cho vú già yêu quí,

Người bạn già một thời nhỏ vô tư.

Hay đôi lúc sau bữa ăn, buồn chán,

May mắn tóm được một vài ông bạn,

Tôi đem thơ bi kịch đọc, bắt ngồi

Nghe chừng nào đến ngất xỉu mới thôi.

Hoặc nhiều khi (chuyện này không phải phịa)

Mải làm thơ, đang bức bối bí từ

Tôi vô ý làm vịt trời khiếp vía

Khi bên hồ thơ thẩn dạo, suy tư:

Nghe thấy tôi rất lâm ly, dịu ngọt,

Chúng vội vã bay lên không hoảng hốt.

Ônhêgin sao rồi? Xin các bạn

Nán nghe tôi kể tiếp ở chương này,

Về tâm trạng cùng cái vui, cái chán,

Việc chàng làm... xin kể hết ra đây.

Như ẩn sĩ rất cô đơn, chàng sống.

Sáng bảy giờ phong phanh trong áo mỏng

Tới con sông sau dãy núi xanh rờn,

Suốt mùa hè chàng bắt chước Bairơn

(Người đã vượt Hellespont gió bão)

Bơi rất lâu, xong lại trở về nhà,

Uống cà phê rồi ngồi yên đọc báo,

Loại báo tồi chàng ngán ngẩm lướt qua.

Rồi chuẩn bị thay áo quần . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bơi, đọc sách, rồi dạo chơi đâu đấy,

Giữa thiên nhiên, nói ít, ngủ, ăn nhiều,

Và thỉnh thoảng một cái hôn nồng cháy

Của các nàng thôn nữ trẻ đáng yêu.

Một chú ngựa biết phi nhanh, dễ bảo,

Một bữa ăn tinh tươm sau buổi dạo

Thêm rượu nho, loại trắng, một đôi bình,

Không bị người quấy nhiễu chuyện linh tinh

Ðấy, cuộc sống Ônhêgin chỉ thế.

Ðược chàng ưa và đang sống lúc này

Mà không biết rằng những gì đẹp đẽ

Ðang trôi dần trong vô nghĩa lâu nay.

Chàng quên hết bạn bè, quên thành phố,

Quên tất cả những buồn vui lớn nhỏ.

Là dị dạng của mùa đông xứ nóng,

Ở nước Nga, miền giá lạnh, mùa hè

Ai cũng biết đến rồi đi rất chóng

Dù mọi người không muốn thế. Nhìn kia,

Trời đã thở hơi mùa thu mát ẩm,

Ðã ít hơn những hôm trời nắng ấm

Ngày ngắn hơn, ngắn hơn mãi từng ngày.

Trong cánh rừng, rất huyền bí, lá cây

Ðã buồn bã bắt đầu rơi lặng lẽ.

Sương mù trôi từng cuộn lớn trên đồng,

Một đàn vịt vỗ cánh bay nhè nhẹ,

Kêu gọi bầy đi trú rét mùa đông...

Thế là thêm một mùa buồn đến nữa.

Tháng mười một đã đứng chờ trước cửa.

Bình minh dậy trong sương mù giá lạnh,

Cả không gian, chao, yên tĩnh, hiền lành.

Bị cái đói luôn cồn cào, ranh mãnh

Bước ra đường, con sói đứng nhìn quanh.

Còn con ngựa, đánh hơi mùi cái chết

Khẽ hý lên người đi đường sợ sệt

Vội phóng nhanh lên núi, chẳng ngoái đầu.

Anh chăn bò, trời đã sáng từ lâu,

Vẫn không chịu xua bò ra bãi cỏ,

Ðến giữa trưa cũng chẳng thổi tù và

Gọi chúng lại. Trong túp lều đâu đó

Một mình buồn, cô gái hát ê a,

Ngồi dệt vải bên ngọn đèn le lói,

Một người bạn nhiều đêm đông mệt mỏi.

Thế là băng đã bắt đầu xuất hiện,

Sáng long lanh như dát bạc ngoài đồng

(Chắc các bạn chờ tôi vần chữ biển?

Vâng, xin mời, nếu bạn muốn). Dòng sông

Ðược phủ kín một lớp băng ướt lạnh,

Bóng và phẳng hơn sàn nhà lấp lánh.

Bầy trẻ vui, đua nhau trượt nhì nhằng,

Cắt những đường sâu và mảnh trên băng.

Một chú vịt có hai chân màu đỏ

Tưởng dòng sông đang đầy nước, tìm đường,

Ì ạch bước lên mặt băng, và nó

Ðã vụng về trượt ngã, nghĩ mà thương.

Trong khi đấy, tuyết đầu mùa lất phất

Từng cụm lớn như sao rơi xuống đất.

Thời tiết vậy biết làm gì, các bạn?

Dạo chơi ư? Nhưng thôn xóm lúc này

Rất đơn điệu, nhìn đi đâu cũng chán,

Ðâu cũng buồn, trơ trọi những thân cây.

Hay cưỡi ngựa phi ra đồng tuyết rộng?

Nhưng con ngựa cả bốn chân bịt móng

Dễ kẹt chân trong băng cứng, xem chừng

Có thể làm ông chủ ngã phơi lưng.

Hay tìm cách mà ngồi yên một chỗ?

Pratt đây, Walter Scott kia kìa!

Nếu không muốn thì thu chi tính sổ,

Hay ngồi buồn uống rượu đến đêm khuya,

Ðến tận sáng, và hôm sau lặp lại

Ðúng như thế suốt mùa đông thoải mái.

Không khác gì Child Harold kiêu hãnh

Và vô công, mỗi sáng dậy hàng giờ

Ônhêgin ngâm người trong nước lạnh

Rồi một mình nằm suy nghĩ bâng quơ -

Về sổ sách, về tiền nong phức tạp...

Và vừa nghĩ, chàng tất nhiên vừa ngáp.

Chơi bi-a (cũng uể oải) suốt ngày,

Hai quả tròn, chiếc gậy nhỏ cầm tay.

Nhưng tối đến, bàn bi-a, chiếc gậy

Bị chàng quên, cơm đã dọn xong rồi.

Củi tí tách trong bếp lò rực cháy.

Ðợi bạn mình, chàng tư lự... Mà thôi,

Lenxky trên cỗ xe tam mã

Ðang đến kia. Nào dọn ăn! Muộn quá!

Và lập tức, cho nhà thơ, trước hết

Người ta mang rượu tốt đặt lên bàn

(Hiệu bà góa Klicô hay Môet)

Ðựng trong bình băng còn bám chưa tan.

Cái thứ rượu long lanh màu hạnh phúc,

Ngon, sủi bọt, thực tình không ít lúc

Ðã làm tôi, cách nọ hoặc cách này

Quên sự đời, bị quyến rũ mê say.

Và vì nó, nhiều khi như bạn thấy

Tôi đã tiêu tới xu nhỏ cuối cùng.

Cái thứ nước sủi tăm kỳ diệu ấy

Gây bao điều thật ngu ngốc, nói chung,

Nó cũng tạo nhiều trang thơ đẹp đẽ,

Nhiều tranh cãi, nhiều câu đùa vui vẻ.

Nhưng chính nó, vì sủi tăm, nhiều bọt

Mà làm tôi khốn khổ với dạ dày.

Nên Bordeau êm dịu hơn, và tốt

Ðược tôi dùng thay cho nó lâu nay.

Còn Au thì tôi xài không nổi.

Nó cũng giống một cô nàng nông nổi,

Ðẹp, long lanh nhưng hơi gắt, bốc đồng,

Uống vào người là bất trị, lông bông.

Trong khi đó, Bordeau là người bạn

Mà không may ta gặp cảnh hiểm nghèo

Sẽ không bỏ rơi ta, không bội phản

Sẵn sàng chìa bàn tay giúp thương yêu,

Hoặc giúp ta trong những giờ vui nghỉ...

Muôn, muôn năm rượu Bordeau yêu quí!

Lửa đã tắt trong bêp lò, le lói

Sau lớp tro là những đốm than hồng,

Từng sợi mỏng như vô hình, mệt mỏi,

Khói uốn mình treo lơ lửng trên không.

Còn hơi ấm cứ bay ra nhè nhẹ

Như hơi thở của bếp lò rất khẽ.

Ðêm đã buông, dày đặc đứng bên ngoài.

Trên mặt bàn bày sẵn cốc và chai.

(Tôi rất thích trong những khi nhàn rỗi

Cùng bạn vui uống rượu, chuyện tầm phào

Vào cái giờ như người ta vẫn gọi

Giữa chó nhà và chó sói Vì sao,

Vì sao thế thì tôi không được rõ).

Kia, đôi bạn đang chuyện trò to nhỏ.

Nào, anh bạn, hãy kể đi, gì mới?

Về Ônga, về cô chị, thế nào?

Rót cốc nữa, in ít thôi. Hãy đợi.

Vâng, cả nhà mạnh khỏe, chẳng làm sao.

Người ta nhắc đến anh luôn cơ đấy.

Còn Ônga, lâu ngày anh chẳng thấy,

Chứ giờ đây quả xinh đẹp hơn nhiều

Ở người nàng tất cả thật đáng yêu.

Mà có lẽ ta nên thăm nhà họ.

Họ trách anh là chỉ được lúc đầu

Một vài lần còn đến chơi, sau đó

Cứ vắng dần rồi chẳng thấy anh đâu.

À mà quên, đầu óc tôi rõ chán,

Tuần tới đây họ bảo mời anh bạn...

Sao, mời tôi? Vâng, mời anh. Sắp tới

Tanhia làm lễ thánh, mẹ nàng

Và Ônga bảo thế nào cũng đợi.

Anh lần này không lẽ định không sang?

Nhưng ở đấy luôn đông người, tôi ghét,

Toàn những loại không đâu, ưa tán phét .

Ồ không, không, tôi chắc chỉ người nhà

Thêm một vài ông khách nữa, và ta.

Anh đi chứ? Ði cùng tôi. Không lẽ

Anh không đi? Thôi cũng được, nhận lời!

Vâng, rất tốt. Tất nhiên là phải thế .

Và nói rồi, chàng nốc cạn một hơi

Hết cốc rượu mừng Ônga xinh đẹp,

Rồi về nàng chàng say sưa kể tiếp.

Chàng đang vui đến ngày sung sướng nhất

Chỉ còn hai tuần nữa, quả không nhiều.

Chàng sẽ biết đêm tân hôn bí mật,

Biết những gì khoái cảm của tình yêu.

Về cuộc sống gia đình đầy vất vả

Rất đơn điệu, khó khăn, buồn tất cả

Lenxky chưa nghĩ đến bao giờ.

Chàng thấy đời đẹp tựa một giấc mơ.

Còn chúng ta, những con người tội lỗi,

Ghét Himen, nên chỉ thấy gia đình

Là một chuỗi các bức tranh mờ tối

Như những điều toàn nhảm nhí, linh tinh

Trong tiểu thuyết La Fontaine. Có thể

Lenxky sinh ra không phải thế.

Chàng được yêu, hay ít ra chàng tưởng

Là được yêu, nên hạnh phúc vô cùng.

Vâng, hạnh phúc và trăm lần sung sướng

Là những người biết sống đẹp, nói chung

Biết tin tưởng, biết lờ qua lý trí,

Về cảm xúc của tâm hồn chỉ nghĩ,

Như anh say đang ngủ gật bất cần

Ðến cuộc đời; như bướm lượn mùa xuân.

Và bất hạnh là những ai thấy trước

Ðiều xẩy ra tốt hoặc xấu sau này,

Cân nhắc kỹ hết từng câu, từng bước,

Chẳng một lần để cám dỗ mê say.

Chính kinh nghiệm của cuộc đời làm họ

Tự giam mình trong lo âu khắc khổ.

Chương năm

Mong em đừng biết, Xvetlana,

Những giấc mơ kinh hoàng như vậy.

GIUCÔPXKI

Vào năm ấy mùa đông như đến chậm,

Vì mùa thu cứ nấn ná kéo dài.

Ðã hết năm mà ngoài trời vẫn ấm.

Thiên nhiên chờ, nhưng mãi đến tháng Hai,

Ðêm mồng ba tuyết mới rơi. Tỉnh dậy,

Qua cửa sổ Tanhia chợt thấy

Bốn xung quanh, cả ghế đá, mái nhà

Trắng một màu tuyết phủ kín gần xa.

Trên mặt kính nước thành băng rất mỏng.

Tiếng chim kêu nghe thanh thót ngoài đồng.

Tuyết rơi nhẹ lên núi xa, bãi trống,

Cây nặng nề trong chiếc áo mùa đông.

Và tất cả sau một đêm im lặng

Ðược tuyết choàng một chiếc khăn màu trắng.

Chao, mùa đông, người nông dân vui vẻ

Thắng xe đi, chiếc mũ ấm trên đầu,

Nhưng con ngựa của anh ta giở quẻ

Cứ rùng mình, không chịu bước hồi lâu.

Theo đường vắng, lăn trên làn tuyết mịn

Là những chiếc xe thư luôn bịt kín.

Người đánh xe ngồi phía trước, lưng còng,

Mặc áo dài, khăn đỏ quấn ngang hông.

Còn cậu bé, kia, trong sân đang nghịch,

Khoác lên vai dây trượt tuyết, suốt ngày

Giả làm ngựa rồi kêu to vui thích,

Không chịu về, tê cóng cả hai tay.

Nhưng cu cậu không quan tâm điều đó,

Mặc bà mẹ đe con bên cửa sổ.

Những bức tranh đơn sơ trên có thể

Bạn không ưa, vì cho chúng phần nhiều

Là những cảnh loại tầm thường, buồn tẻ,

Cái siêu phàm, lãng mạn chẳng bao nhiêu.

Tôi cũng biết có nhiều nhà thơ khác,

Quen được sống bên thần, nơi cực lạc,

Kể ta nghe băng tuyết đẹp thế nào

Bằng những lời rất tuyệt mỹ, thanh cao.

Tôi dám chắc bằng những câu thơ ấy,

Tả các đôi trai gái bỏ trốn nhà

Trong cảnh tuyết rơi đầu mùa lộng lẫy,

Họ sẽ làm đến ngây ngất lòng ta...

Nhưng tất nhiên tôi không lên án họ

Và thi sĩ đất Phần Lan điều đó.

Là một người rất Nga, thưa bạn đọc,

Tanhia không biết tự bao giờ

Ðã say mê mùa đông Nga tàn khốc

Với âm thầm vẻ đẹp lạnh, nên thơ.

Yêu những sáng mặt trời lên lặng gió

Sương và tuyết xung quanh như nhuốm đỏ,

Yêu cỗ xe tam mã phóng trên đồng,

Yêu buổi chiều tĩnh mịch cảnh mùa đông

Và những tối khi trong nhà có lễ

Cổ truyền xưa lễ rửa tội người hầu

Ngồi xúm xít bên các cô gái trẻ

Con chủ nhà, cùng bói số rất lâu.

Họ tiên đoán là các cô sẽ lấy

Chồng sĩ quan, và năm nào cũng vậy.

Tanhia thường hay tin lời sấm

Mà dân gian đã đồn đại bao đời.

Tin mộng mị, tin trăng sao lẩm cẩm,

Tin con bài, tin đủ chuyện khắp nơi.

Các đồ vật rất bình thường, vô cớ

Cũng làm nàng đôi khi buồn, lo sợ,

Như chúng đang báo trước biết bao điều

Rất hãi hùng về cuộc sống, tình yêu.

Khi nàng thấy con mèo đen uể oải

Ðang liếm lông, ngồi bên bếp gầm gừ,

Nàng tin chắc sẽ có người sắp lại...

Nhưng lúc này, đang thơ thẫn trầm tư

Nàng bỗng thấy vầng trăng non nhợt nhạt

Chếch sau nhà, trên trời cao bát ngát.

Nàng sợ hãi run lên như ớn lạnh

Khi ngôi sao bỗng đổi chỗ bất ngờ,

Một vệt sáng xuyên màn đêm lấp lánh

Rồi tan dần. Nàng vội vã ngây thơ

Ðem hết cả những điều sâu kín nhất

Nói cùng sao khi sao còn chưa tắt.

Cũng có khi chợt đâu đó trên đường

Gặp bất ngờ một linh mục đáng thương

Mặc áo đen; hay giữa đồng chú thỏ

Vụt lao qua như tên bắn trước nàng,

Thì nhất định Tanhia lúc đó

Lại giật mình, lòng thảng thốt, hoang mang

Với linh cảm một điều gì sắp tới

Sẽ xẩy ra nàng lo âu chờ đợi.

Vâng, thế đấy, biết được điều bí mật,

Chính chúng ta lại hoảng sợ nhường nào.

Thiên nhiên quả là diệu màu, thuần nhất,

Tạo con người như thế, biết làm sao.

Kia, ngày hội xvatxki đã tới,

Cánh trai gái đang đua nhau phấn khởi

Ðoán vận may họ không tiếc cái gì,

Và con đường mà sắp tới họ đi

Rất bằng phẳng, rất xa. Qua cặp kính,

Bên áo quan đang đợi sẵn, người già

Cũng đoán số, cũng cùng nhau bàn tính

Ðủ bao điều đã vĩnh viễn trôi qua,

Nhưng hy vọng cũng ít nhiều, tuy thế,

Mơn trớn họ như bàn tay con trẻ.

Tanhia vừa tò mò suy nghĩ

Vừa đăm chiêu nhìn ngọn nến trên bàn.

Ngọn nến cháy thành những hình kỳ dị,

Gợi trong lòng bao nghĩ ngợi lan man.

Từ chén nước đổ đầy đang đặt sẵn,

Theo thứ tự mọi người cùng rút nhẫn.

Tanhia cũng rút nhẫn của nàng

Khi một bài hát cổ được hát vang:

ở nơi ấy đàn ông đều giàu có,

Ðem xẻng ra mà xúc bạc, xúc tiền.

Chúng tôi hát cho ai nghe, người đó

Sẽ được giàu, được phú quí, bình yên...

Nhưng bài hát này buồn, như báo họa.

Các cô thích bài Con mèo hơn cả.

Ðêm khá lạnh nhưng bầu trời quang đãng.

Triệu vì sao đang nhấp nháy thầm thì

Như một đóa hoa tươi đang rực sáng,

Như êm đềm dòng nhạc chảy. Nhiều khi

Người chỉ mặc chiếc áo choàng rất mỏng,

Tanhia trong sân, không tiếng động,

Lấy gương soi rồi chiếu thẳng lên trời,

Trong gương nàng, trăng mệt mỏi, chơi vơi...

Nhưng hẵng gượm: Ai kia trong đêm tối?

Tanhia rón rén bước lại gần

Anh là ai? Tên là gì? Nàng hỏi.

Và bóng người đang bước vội dừng chân.

Hắn nhìn thẳng Tanhia vào mắt:

Ta là Agaphôn! , rồi biến mất.

Tanhia theo lời khuyên bà vú

Ðịnh tối nay sẽ đoán thử đời mình.

Nàng lặng lẽ trước khi lên giường ngủ

Ðặt lên bàn hai bộ ấm rất xinh.

Nhưng bất chợt, nàng bàng hoàng lo sợ,

(Tôi cũng vậy, và tất nhiên có cớ:

Xvétlana tôi nghĩ đến lần nào

Là thấy người ớn lạnh, lạ lùng sao)

Nên nàng thôi, chiếc thắt lưng lụa mỏng

Nàng cởi ra, thay áo ngủ, lên giường.

Dưới chiếc gối bằng lông mềm và rộng,

Trước khi nằm nàng giấu một chiếc gương,

Rồi đi ngủ. Xung quanh là im lặng.

Thần Lel thức bên nàng trong đêm vắng.

Nàng mơ thấy một giấc mơ rất lạ,

Như không may đang bị lạc một mình,

Nàng lê bước trên cánh đồng băng giá

Giữa não nùng tuyết ngập bốn xung quanh.

Phía trước mặt, giữa những gò tuyết trắng

Luôn gầm thét và phá tan im lặng,

Nước réo vang xám đục, cuốn thành dòng,

Không bị gò trong cái rét mùa đông.

Và lơ lửng vắt qua dòng nước ấy

Là một đôi sào nhỏ uốn thành cầu

Ðược băng dính, ép vào nhau, run rẩy.

Ðứng ngỡ ngàng trong do dự hồi lâu,

Tanhia lòng buồn lo, hoảng hốt

Trước dòng nước đang điên cuồng sủi bọt.

Như một người sắp chia ly, đau khổ,

Nàng nhón chân khẽ bước, vượt cầu này.

Phía bên kia không người nào lúc đó

Trông thấy nàng để vội đến chìa tay.

Nhưng bên cạnh có cái gì động khẽ -

Ai từ tuyết bỗng chui lên như thế?

Một bóng đen, một con gấu lông xù!

Nàng rụng rời. Con gấu rống u u,

Chìa cho nàng một cẳng chân đầy vuốt.

Tanhia đành đỡ lấy, và nàng

Nén sợ hãi, đưa đôi chân lạnh buốt,

Vừa rùng mình vừa run rẩy bước sang

Và đi tiếp. Rồi sao? Như cái bóng,

Con gấu bước theo sau không tiếng động.

Dù một lần, không quay đầu ngoái lại,

Cố thật nhanh, nàng rảo bước cúi đầu,

Nhưng con vật xù lông kia kinh hãi

Không chịu rời, vẫn cứ bám theo sau.

Nó ậm ự lăn mình trong tuyết trắng.

Trước mặt họ là rừng thông im lặng

Ðang đứng yên trong vẻ đẹp của mình.

Tuyết rơi dày từng cụm lớn lung linh

Ðè trĩu lá. Sau cành cây trơ trọi

Của bạch dương, trắc bá lẫn trần bì,

Sao nhấp nháy trên trời đêm mệt mỏi,

Không rõ đường. Còn đất cỏ, lối đi

Bị bão tuyết đang nhấn chìm tất cả,

Sâu và chết trong một màu trắng xóa.

Tanhia đi vào rừng, con gấu

Bám theo sau, tuyết ngập lút chân nàng.

Lúc bị vướng một cành cây xương xẩu,

Lúc bất ngờ một bụi rậm chắn ngang

Làm giật đứt khỏi tai đôi khuyên nhỏ;

Lúc bị tuyết ngập quá sâu đâu đó

Làm đôi chân đang tê cóng tuột giày;

Lúc khăn quàng bị gió cuốn tung bay,

Nhưng không dám dừng nhặt lên nàng sợ.

Con gấu kia không buông lõng phút nào.

Cả chiếc váy dù vướng chân, mắc cỡ,

Nàng ngại ngùng không dám vén lên cao,

Mà chỉ chạy, - con gấu sau, nàng trước

Ðến kiệt sức không thể nào chạy được.

Nàng ngã xuống, con gấu kia vội vã

Bế nàng lên rồi chạy tiếp vào rừng.

Trong tay nó nàng nằm yên, lạnh giá,

Không cựa mình, hơi thở tưởng chừng ngưng.

Nó chạy thế, giữa rừng cây, không nghỉ,

Tới khi gặp một túp lều cũ kỹ

Bốn xung quanh đều vắng lặng, tuyết dày

Phủ một màu trắng xóa đó và đây.

Ðèn rực sáng, có tiếng cười, tiếng rú,

Tiếng cãi nhau vang ầm ĩ trong nhà,

Con gấu nói: ''Ðây là lều ông chủ,

Cô hãy ngồi sưởi tạm với ông ta''.

Rồi nó bước vào trong, không lần lữa,

Nàng được đặt nằm ngay bên bậc cửa.

Khi tỉnh lại, đưa mắt nhìn mọi phía,

Tanhia không thấy gấu, và nàng

Nghe sau cửa có tiếng kêu bát đĩa,

Tiếng ồn ào như những dịp có tang.

Không hiểu gì đang xẩy ra, lo sợ,

Nàng lặng lẽ trộm nhìn qua khe hở

Và than ôi, gì đã thấy?... Thành vòng

Quanh chiếc bàn là quái vật rất đông:

Ðứa thì đội hai sừng như mõm chó,

Ðứa nghênh nghênh láo xược cái đầu gà,

Có quỉ cái với chùm râu dê đỏ,

Có con rồng đuôi sặc sỡ như hoa,

Có bộ xương kiêu căng, và thật lạ,

Có con gì trông nửa chim nửa cá.

Nhưng chưa hết, đáng sợ hơn là cảnh

Con tôm đen cưỡi lưng con nhện vàng,

Cối xay gió thì vung vung đôi cánh

Bước vụng về, nhún nhảy, hát oang oang.

Chiếc sọ dừa thì cắm trên đầu vịt

Ðội mũ đỏ, cứ như điên, xoay tít.

Rồi tíếng reo, tiếng hô hố kéo dài.

Tiếng ngựa, người, tiếng huýt sáo inh tai.

Nhưng bất chợt, nàng không tin vào mắt,

Khi thấy kia, giữa đám khách ma tà,

Cái con người nàng yêu và sợ nhất,

Là người hùng anh bạn của chúng ta -

Ônhêgin đang ngồi, mắt nẩy lửa,

Chốc giận dữ liếc nhìn sang phía cửa.

Chàng khẽ cười, mọi người cười như phá,

Nhưng lặng im khi chàng bỗng chau mày.

Chàng nâng cốc là cùng nâng tất cả,

Và hất đầu là tất cả vỗ tay.

Thế là rõ: chàng ở đây là chủ.

Tanhia không còn lo như cũ.

Tay run run, nàng hé cửa nhìn vào,

Vì tò mò muốn tìm hiểu xem sao...

Cửa hé mở, gió từ đâu bỗng thổi,

Lều lung lay làm tắt hết các đèn.

Lũ quái vật bỗng nháo nhào bối rối,

Rồi cả bầy cùng vội vã đứng lên.

Ônhêgin quắc mắt nhìn đáng sợ,

Ði về phía cửa lều đang hé mở.

Nàng kinh hãi muốn vùng lên bỏ chạy,

Mà không sao vùng đứng dậy; rã rời,

Nàng rất muốn thét to lên lúc ấy,

Nhưng cuối cùng đành lặng tiếng im hơi.

Trong khi đó, Ônhêgin xô cửa.

Bầy quái vật hau háu nhìn, mỗi đứa

Ðều hăm he muốn nuốt chửng người nàng.

Một tràng cười man rợ bỗng rú vang,

Rồi tất cả cùng nhe nanh, trợn mắt,

Và co chân, thè lưỡi đỏ, cong vòi,

Và vểnh râu, và ghếch sừng, vênh mặt,

Và gầm gừ giơ móng nhọn, và ôi,

Tất cả chĩa về phía nàng lúc ấy,

Tất cả quát: Của riêng ta, để đấy!

''Không, của ta! Ônhêgin bỗng thét.

Lũ kia nghe, vội trốn khỏi căn nhà.

Nên còn lại giữa đêm khuya trời rét

Chỉ mình nàng và nhân vật chúng ta.

Ônhêgin liền bế nàng, bước nhẹ

Vào góc tối, đặt nàng lên chiếc ghế

Yếu, lung lay. Chàng thận trọng cúi đầu

Xuống vai nàng... Nhưng bất chợt từ đâu

Bỗng xuất hiện Ônga, liền sau đấy

Lenxky đi tới. Lại sáng đèn.

Ônhêgin vung hai tay đứng dậy

Ðưa mắt nhìn giận dữ suốt hai bên,

Rồi quát mắng, hai người kia sợ sệt -

Tanhia nằm yên như đã chết.

Tiếng cãi nhau to dần, thêm gay gắt,

Ônhêgin vụt tuốt kiếm, bất ngờ

Ðâm chết bạn, và bóng đen quái vật

Lại hiện về bâu quanh xác nhà thơ.

Một tiếng hú vang lên... lều sụp gãy...

Tanhia rất hãi hùng, tỉnh dậy,

Nàng nhìn quanh, trời đã sáng ngoài thềm.

Qua kính mờ cửa sổ đẫm sương đêm,

Tia nắng sớm đã bắt đầu nhún nhẩy.

Rồi Ônga hé cửa bước lại gần.

Nàng xinh đẹp, luôn hồng tươi, lộng lẫy

Và nhẹ nhàng như con én mùa xuân.

'' Nào chị nói, nói đi, đừng giữ ý,

Chị thấy ai trong giấc mơ của chị?'

Nhưng lúc ấy Tanhia như thể

Không nhận ra, không đáp lại em nàng.

Cầm quyển sách nằm trên giường, cứ thế

Nàng thẫn thờ lơ đãng giở từng trang.

Cuốn sách này được nàng yêu thích nhất,

Dù trong đó nội dung, xin nói thật,

Không thơ ngây, không đa cảm, trữ tình,

Không họa đồ , không chân lý thông minh,

Không Virgin , không Bairơn, Scott,

Không chuyên san giới thiệu mốt các bà,

Không Xênec, không Raxin dịu ngọt,

Mà sách thần của Martưn Zađeca,

Thủ lĩnh lớn của các nhà thông thái,

Chuyên giải đoán các giấc mơ kinh hãi .

Cuốn sách này là vạn năng, vô giá

Do một ông buôn chuyến tậu, sau này

Trong một lần đến thăm và mặc cả,

NG đã nhường, để nó lại nơi đây

Cùng với cuốn Malvina rách gáy

Cho cô bé Tanhia để lấy

Ba đồng chinh; thêm vào đó, ông còn

Ðòi được bù một tập lớn ngụ ngôn,

Hai trường ca về Pie vĩ đại,

Marmontel tập sau rốt, thế là

Cuốn sách này của Martưn thông thái

Trở thành người bạn quý của Tanhia.

Niềm an ủi trong nỗi buồn cô chủ,

Bao giờ nó cũng bên nàng khi ngủ.

Giấc mơ kia đã làm nàng lo sợ

Và băn khuăn không biết hiểu thế nào

Thật kỳ dị, thật hãi hùng, vô cớ,

Nàng muốn tìm ý nghĩa nó ra sao.

Tra mục lục, nàng lần xem từng chữ,

Theo chữ cái A, B, C THỨ tự,

Như bạch dương, bão tuyết, bóng, bắc cầu,

Hay gấu, gà, gặp gỡ, ghế, gần nhau.. .

Và vân vân.. . Nhưng Martưn, khốn nỗi,

Không làm sao giải hộ giấc mơ này.

Nàng cảm thấy như giấc mơ muốn nói:

Sẽ có nhiều tai họa lớn từ nay.

Và thấp thỏm suốt mấy ngày lo sợ,

Nàng luôn nghĩ về giấc mơ quái gở.

Trời hửng sáng, bình minh vừa hé dậy,

Với bàn tay luôn đỏ rực, chói lòa

Ðang kéo nhẹ mặt trời lên lộng lẫy,

Kéo cả ngày lễ thánh Tanhia.

Suốt từ sáng cả nhà nàng tấp nập

Khách vào ra, xe và người tới tấp

Từ khắp nơi liên tiếp kéo nhau về -

Cả xe hòm, xe trượt tuyết, xe thuê.

Bên ngưỡng cửa, người chen nhau chật chội,

Khách làm quen rồi tán chuyện. Trong phòng

Là tiếng chó, tiếng người kêu, tiếng nói,

Tiếng các bà đang nhõng nhẹo các ông,

Tiếng trẻ khóc, tiếng chân lao vun vút,

Và cả tiếng hôn nhau nghe chùn chụt,

Puxchiacôp béo tròn, kia, đến dự

Với phu nhân cũng to béo như chồng.

Rồi Gvôzdin, vốn nổi danh ông chủ

Của đám người ruộng đất ít, tiền không.

Rồi Xcôtinin cùng bà vợ

Và bầy con gồm gái trai đủ cỡ

Từ ba mươi đến tuổi rưỡi cuộc đời,

Rồi anh chàng Pêtuscôp ăn chơi,

Rồi anh họ của tôi, Buianôp,

Vẫn như xưa mũ nhựa, áo lông cừu -

Các bạn biết. Rồi cả ngài Phlianôp

Một lão giàu, quan tư vấn về hưu,

Một tay bợm, một thằng hề thô lỗ,

Rất phàm ăn và rất mê hối lộ.

Với gia đình Panphin Kharlicôp

Là T'rike, một người Pháp theo hầu,

Cũng có mặt, xưa ở vùng Tambôp,

Kính gọng vàng và tóc giả màu nâu.

Là người Pháp rất chính tông, ông lão

Mang một bài thơ con trong túi áo

Tặng Tanhia, cô gái trẻ nhu mì:

Réveillez vous, belle en dormie!

Bài thơ đó cách đây non thế kỷ

Ðã được in trong một tập thơ dày,

Nhưng T'rike, một nhà thơ nhanh trí,

Chép làm quà cho buổi lễ hôm nay.

Và mạnh dạn belle Nina ông bỏ,

Thay bằng belle Tanhia cho hợp chỗ .

Và còn kia, một sĩ quan rất trẻ -

Một đám xôm cho các tiểu thư già,

Niềm mơ ước của những ai làm mẹ -

Ðến kia rồi, từ chỗ đóng quân xa.

Anh ta báo một tin vui, mới lạ:

Là theo lệnh của chính ngài trung tá,

Ðể góp vui cho buổi lễ lần này,

Cả một đoàn quân nhạc sẽ tới đây.

Mọi người nghe, liền hò reo, nhún nhẩy.

Nhưng thức ăn đã được dọn kia rồi.

Không chậm trễ, tay cầm tay lúc ấy

Khách vội vàng lách qua ghế, từng đôi

Ngồi xuống chỗ - cánh đàn ông trước mặt

Cho các bà và các cô để mắt.

Cả gian phòng bỗng im trong phút chốc,

Rồi khách ăn nghiến ngấu,rất ngon lành.

Tiếng bát đĩa, tiếng dao và tiếng cốc

Lẫn tiếng người nhai nhóp nhép xung quanh.

Theo đúng lệ, chẳng bao lâu sau đó

Khách trò chuyện râm ran như pháo nổ,

Không một ai nghe ai nói lúc này -

Ai cũng cười, cũng tranh cãi gắt gay.

Bỗng cửa mở, Lenxky xuất hiện,

Ônhêgin theo sát gót. Chủ nhà

Liền đứng dậy: "A, các anh đã đến!''

Và mọi người bỏ dao, dĩa, xê ra

Ðể lấy chỗ. Rồi thức ăn, rồi ghế

Ðược mang đến cho hai anh bạn trẻ.

Họ được chủ xếp ngồi ngay trước mặt

Tanhia. Nàng lúc ấy cúi đầu,

Da tái nhợt như trăng tà sấp khuất,

Tim đập dồn trong sợ hãi, lo âu.

Bao cảm xúc lại trào lên dồn dập,

Nàng nghẹt thở, trái tim đang đập gấp,

Không còn nghe tiếng nói, tiếng chúc mừng,

Im lặng ngồi, để nước mắt rưng rưng,

Như sắp sửa chảy thành dòng trên má.

Tanhia trông thật tội lúc này

Ðã suýt ngất, nhưng thông minh, phẩm giá

Kịp giữ nàng bình tĩnh lại, rất may.

Nàng lí nhí nói vài câu gì đấy

Rồi ngồi yên bên bàn, không động đậy.

Ônêghin xưa nay không chịu nổi

Tiếng khóc than, các bi kịch đàn bà -

Những cái ấy, đó đây chàng, phải nói,

Gặp khá nhiều, nên giữa cảnh phù hoa

Của buồi lễ hôm nay, chàng khó chịu

Liếc nhìn quanh, đôi lông mày khẽ nhíu.

Thấy Tanhia hồi hộp thế đang ngồi,

Chàng lắc đầu không châm chọc, đành thôi.

Và vừa nghĩ, vừa ngồi im, chàng trách

Lenxky gây nên cảnh thế này.

Chàng giận dữ và hồi lâu tìm cách

Trả thù chàng cho bõ tối hôm nay.

Rồi chàng vẽ trong óc chàng tất cả

Mỗi vị khách một bức tranh biếm họa.

Không chỉ riêng Ônhêgin lúc ấy

Biết Tanhia đang hồi hộp thế nào.

Nhưng chiếc bánh rất to và béo ngậy

(Tuy ít nhiều hơi mặn, biết làm sao)

Ðã thu hút mọi người... Khoan, các bạn,

Giữa blanc-manger và thịt rán

Người ta mang trong những chiếc chai hồng,

Thứ rượu mùi đúng nhãn hiệu sông Ðông.

Rồi tiếp đến, những cốc con cao cổ

Như eo hông em yếu, mảnh và gầy,

Hỡi Zizi, cội nguồn bao sướng khổ

Và bao dòng anh đã viết xưa nay,

Em là cốc rượu tình đầy quyến rũ,

Em là người làm anh say, mê ngủ.

Chai bật nút liền kêu to đánh bốp,

Rượu trào ra sùi bọt trắng tràn trề.

Cố lấy vẻ rất oai nghiêm, hồi hộp.

Tay đang cầm cuốn sổ cũ, T'rike

Ðã nhấp nhỏm từ rất lâu trước đấy,

Giờ cương quyết ông hất đầu đứng dậy.

Mọi người nghe rất chăm chú, lúc này

NG lão nhìn cô chủ, sổ cầm tay

Bắt đầu hát, và hát sai, tuy thế

Tiếng hoan hô tán thưởng vẫn vang nhà.

Tanhia phải đứng lên đáp lễ.

Còn ông này, tuy vĩ đại, tài ba,

Ðã khiêm tốn chúc mừng nàng, nâng cốc

Rồi trao nàng bài thơ ông mới đọc.

Liền sau đó lời chào và tiếng chúc

Từ khắp nơi bay đến khá ồn ào.

Tanhia phải cảm ơn một lúc

Hết mọi người đang náo nhiệt, xôn xao.

Nhưng đến lượt Ônhêgin, quả thật,

Nàng xấu hổ nhìn quanh không ngước mắt.

Ônhêgin thấy vậy bỗng thương nàng,

Khẽ cúi đầu. Giữa bao tiếng oang oang

Chàng im lặng, nhưng mắt nhìn âu yếm.

Vì phải chăng đang xúc động chân thành,

Hay chàng định chơi một trò nguy hiểm,

Hay vô tình chỉ ánh mắt đưa nhanh?

Không ai biết, nhưng mắt chàng lúc đó

Làm sống lại trái tim nàng đau khổ.

Ghế bị đẩy, va vào nhau chan chát,

Khách ăn no đang đứng dậy, khề khà

Vào phòng lớn, như bầy ong hút mật

Bụng căng tròn từ tổ ấm chui ra.

Sau một bữa được ăn ngon, ông nọ

Rất thản nhiên trước ông kia kéo gỗ.

Các cô con trong bóng tối thì thầm,

Các bà già bên bếp chuyện tri âm.

Nhưng giờ điểm, các bàn xanh mở sẵn,

Báo khách chơi rằng có thể bắt đầu

Chơi boston, lombe như mọi bận,

Hay xin mời chơi whist đọ sức nhau.

Cả đám đông ồn ào mà đơn điệu,

Gì cũng có, chỉ cái vui là thiếu.

Khách chơi whist trong trò chơi đen đỏ

Tám rober vừa chơi hết, nghĩa là

Ðã tám lần họ thay nhau đổi chỗ.

Bánh và trà được lần lượt bê ra.

Tôi rất thích các giờ ta vẫn gọi

Giờ ăn sáng, ăn trưa và ăn tối.

Ở nông thôn luôn yên tĩnh, dạ dày

Là đồng hồ rất chính xác xưa nay.

Mà nhân tiện tôi cũng xin nói thật,

Là trong thơ tôi nhắc đến khá nhiều

Về các món ngon lành cao quí nhất,

Về tiệc tùng, về rượu thịt, tình yêu.

Nghĩa là tôi về mặt này có thể

Sánh Home, người lừng danh đến thế.

Vâng, đầy tớ mang trà ra, phụ nữ

Khẽ nhón tay nâng chén, khẽ nghiêng đầu.

Rồi tiếng nhạc bỗng vang lên sau cửa

Sáo và đàn liền réo rắt thi nhau.

Rất sung sướng vì cuối cùng nhạc nổi,

Chén nước nóng mới cầm lên, đặt vội,

Trước Ônga, Pêtuscôp nghiêng mình,

Ðúng như chàng Paris cổ thông minh.

Kharlicôva được nhà thơ Tambôp

Ðến cầm tay, tuy cô ả hơi già.

Rồi bà vợ ông tròn Puxchiacôp

Cũng được chàng Buianôp dắt ra.

Lenxky, anh nhà thơ, cũng vậy,

Dẫn Tanhia cùng lao vào cuộc nhảy.

Khi bắt tay vào chương đầu tiểu thuyết

Của chúng ta, tôi đã có ý đồ

(Mời xem lại) theo Alban, sẽ viết

Về cảnh, người, vũ hội của thành đô.

Nhưng lúc ấy, do quá hăng, sôi nổi,

Tôi đã phí khá nhiều trang để nói

Về cặp chân các cô gái của mình.

Hỡi những bàn chân ấy nhỏ và xinh,

Lầm lạc thế, theo tôi là quá đủ.

Còn riêng tôi, không như trước dại khờ,

Ðã đến lúc thành thông minh, chí thú

Trong việc đời, trong cả việc làm thơ.

Và cụ thể, chương này xin nói rõ:

Phần lạc đề sẽ hoàn toàn không có!

Như cơn lốc của cuộc đời ồn ĩ

Luôn cuồng điên và đơn điệu, suy đồi,

Giờ cơn lốc của bài vanx không nghỉ

Cứ quay tròn, các khách nhảy từng đôi

Vút lao qua. Giờ trả thù đã điểm!

Ônhêgin nhếch mép cười châm biếm,

Gặp Ônga trao đổi một đôi lời

Rồi dắt nàng cứ thế nhảy khắp nơi.

Khi nhạc tắt, chàng đưa nàng về chỗ,

Nói huyên thuyên hết điều nọ, điều này.

Và tiếp đến, vài phút thôi sau đó

Lại dắt nàng theo điệu nhảy mê say,

Làm tất cả ngạc nhiên, làm, thú thật,

Lenxky không còn tin vào mắt!

Nhạc chơi bài mazurca. Thời cổ

Mazurca được vui nhảy, nhiều lần

Căn phòng lớn như lung lay muốn đổ,

Còn sàn nhà như sắp sụp dưới chân.

Ðèn và nến phải rung lên, chao nhẹ.

Nhưng bây giờ, than ôi, không phải thế,

Chúng ta lê những bước chậm, nặng nề.

May còn vài thành phố nhỏ, làng quê

Mazurca đáng yêu còn giữ được

Nét sơ khai tao nhã buổi ban đầu,

Nơi tất cả vẫn y nguyên như trước,

Từ đế giày, cách nhảy đến chòm râu.

Trước mốt mới - là kẻ thù tội lỗi

Của chúng ta - nó không hề thay đổi.

Buianôp, anh họ tôi, lúc ấy

Dẫn Ônga và cô chị lại gần.

Ônhêgin cũng chỉ mời ra nhảy

Một mình nàng. Rồi vui vẻ đưa chân,

Tay ôm chặt Ônga, chàng nói nhỏ

Vào tai nàng một chuyện vui nào đó.

Ônga nghe, bừng đỏ mặt mỉm cười

Họ lúc này sao cớt nhả, lả lơi!

Nhưng tất cả những điều trên, khốn nỗi,

Lenxky nhìn thấy hết, thế là

Trong cơn giận và ghen tuông dữ dội,

Chàng nóng lòng chờ điệu mazurca

Mau kết thúc để mời nàng ra nhảy

Ðiệu cotilion của đêm vui hôm ấy.

Nhưng không được. Không ư? Sao lại thế?

Vì Ônga đã bận, trót nhận lời

Cùng nhảy với Ônhêgin! KHÔNG lẽ?

Nàng nói gì? Một cô gái lả lơi!

Một cô bé quen được chiều, nông nổi,

Vừa mới lớn đã tinh trò giả dối,

Vờ thơ ngây, vờ nhí nhảnh vụng về!

Khó tin điều đôi mắt thấy, tai nghe!

Không đủ sức chịu lâu thêm được nữa,

Lenxky vừa oán hận đàn bà,

Vừa giận dữ sai người hầu dắt ngựa,

Rồi một mình chàng bỏ cuộc đi ra.

Hai khẩu súng, hai viên chì bé nhỏ

Là tất cả cuộc đời chàng trong đó?

Chương sáu

La sotto i giornt nubilosi e bervi

Nasce una ghente a cui l' mori non dole

PETRARCA

Ônhêgin lại thấy buồn, chán nản

Khi Lenxky bỏ đêm hội về nhà.

Chàng sung sướng vì trả thù được bạn,

Nhưng bây giờ đang ở cạnh Ônga -

Chàng suy nghĩ... Mà Ônga cũng vậy,

Nàng đưa mắt tìm người yêu, không thấy,

Ngán ngẩm nghe những điệu nhạc kéo dài,

Khác ngày thường, như ác mộng bên tai.

Rồi nhạc hết, mọi người đi ăn tối,

Và ăn xong lo chuẩn bị chăn màn,

Lo chỗ ngủ cho đám người mệt mỏi,

Phải xếp giường tới tận mép lan can.

Khách ngủ lại qua đêm - ai cũng mệt.

Ônhêgin ra về trong gió rét.

Ðêm yên tĩnh, ông tròn Puxchiacôp

Ðang ngáy to bên vợ cũng không gầy

Trong phòng khách. Gvôzđin, Pêxtuscôp

Và cả ngài cựu tư vấn hôm nay

Không hiểu sao trong người không được khỏe

Ðang ngon giấc trong phòng ăn, trên ghế.

Và nằm lăn ngay chính giữa sàn nhà

Là me-xừ người Pháp rất tài ba.

Các cô gái thì chen nhau chật chội

Trong phòng riêng hai cô chủ. Một mình

Tanhia ngồi yên trong bóng tối

Ngắm trăng vàng cho tới rạng bình minh.

Nàng không ngủ, dáng đăm chiêu, im lặng

Ðưa mắt nhìn bâng quơ nơi bãi vắng.

Việc bất chợt Ônhêgin lúc ấy

Ðã đến thăm và âu yếm nhìn nàng,

Và cả việc với Ônga cũng vậy

Ðã làm nàng đầy xúc động, xốn sang.

Càng suy nghĩ lại càng thêm bối rối,

Những điều ấy nàng không sao hiểu nổi.

Bao buồn lo, bao đau khổ lúc này

Ðè lên nàng như thể có bàn tay

Ðang bóp chặt trái tim nàng, như thể

Nàng đang rơi xuống vực thẳm bất ngờ.

"Ta sẽ chết! Tanhia nghĩ thế, -

Chết vì chàng là hạnh phúc ước mơ.

Ta không khóc, tất nlliên, không phải lúc,

Chàng đâu thể mang cho ta hạnh phúc!''

Ðể câu chuyện không đứng yên một chỗ,

Xin dẫn thêm một nhân vật chương này:

Ở cách làng Lenxky - Núi Ðỏ -

Năm dặm đường, có một lão xưa nay

Ðang sinh sống, mà sống sang, tôi nghĩ,

Là Zaretxki, một người ưa triết lý.

NG ta xưa rất nổi tiếng phớt đời,

Vốn cầm đầu một phường bạc, ăn chơi;

Về ăn nói - rất hung hăng, càn rỡ,

Nhưng tất nhiên nay khác trước rất nhiều:

NG là bố một gia đình không vợ,

Tốt, dịu dàng, một địa chủ đáng yêu.

Thậm chí ông còn được khen chân thật -

Trong cuộc đời, gì cũng thay đổi tất!

Trước người ta thường hay khen dũng cảm

Và thành công bất hảo của ông già.

Ðúng là ông có bắn rơi quả trám

Ðứng xa gần mười mét hoặc mười ba.

Và đặc biệt, một lần trong trận đánh,

Vào cái lúc đang hăng và kiêu hãnh,

Thì không may bị ngựa hất xuống bùn,

ng anh hùng, không than vãn, không run,

Ðúng như một anh chàng... say bí tỉ,

Thế là ông bị quân Pháp giam cầm,

Rồi ông thành một Regul dũng khí

Nhưng sẵn sàng sống mãi kiếp tù giam

Ðể mỗi sáng được Very - ông chủ -

Cho uống chịu vài ba chai như cũ.

Ông nổi tiếng biết đùa tinh tế nhất,

Biết khôn ngoan dắt mũi các anh khờ,

Biết bằng cách công khai hay bí mật

Xỏ cả người tinh quái lẫn ngây thơ.

Dù đôi lúc cái trò tai hại ấy

Lại đưa chính bản thân ông vào bẫy

Và làm ông cơ cực đến trăm bề,

Không ít lần thành thằng ngốc ngô nghê.

NG cũng biết say sưa khi tranh cãi,

Nói những câu hóm hĩnh hoặc buồn cười,

Biết cân nhắc lúc nào nên chững lại,

Và lúc nào nên thả phóng, buông lơi.

ng biết khích các chàng trai hăng máu

Ðể cuối cùng đưa họ ra trường đấu,

Hay tìm cách khéo giảng hòa để họ

Mời ông ăn dăm ba bữa, và rồi

NG bêu xấu đôi chàng trai trẻ đó

Bằng cách đùa, hoặc vu khống... Nhưng thôi

Sed alia tempora. Tội lỗi

(Như giấc mơ của tình yêu sôi nổi)

Cũng trôi qua cùng tuổi trẻ hiếu kỳ.

NG bạn vàng, ngài Zaretxky,

Như đã nói, nay hoàn toàn đổi khác,

Dưới bông hoa của cây phượng, hàng ngày

Trồng bắp cải đúng như ngài Horace,

Sống như nhà hiền triết sống xưa nay.

NG chăm chi trong nghề nuôi gà vịt

Và dạy chữ cho một bầy con nít.

Zaretxky là một người không ngốc,

Ônhêgin tuy hiểu rõ ông già,

Nhưng vẫn quí cái tư duy triết học

Và những lời thông thái của ông ta.

Họ vẫn luôn gặp nhau, nên vì thế

Ngay mờ sáng sau cái đêm có lễ,

Thấy ông ta xe ngựa đến thăm liền,

Chàng hoàn toàn không một chút ngạc nhiên.

NG ta nói một vài câu thăm hỏi

Rồi đứng im ra cái dáng đợi chờ,

Rồi e ngại đưa mắt nhìn bối rối,

Trao cho chàng mảnh giấy của nhà thơ.

Ônhêgin ra đứng bên cửa sổ,

Im lặng đọc những gì ghi trong đó.

Ðây là thư Lenxky nhã nhặn

Thách Ônhêgin đấu súng với mình.

Bức thư viết lạnh lùng, tuy rất ngắn

Nhưng rõ ràng, câu chữ khá thông minh.

Ðọc xong thư, quay sang nhìn ông lão,

Ônhêgin không nhiều lời, khẽ bảo:

''Tôi, phiền ông hãy nhắn lại, bao giờ

Cũng sẵn sàng xin được tiếp nhà thơ!

Và lập tức ông già kia vội vã

Không nói thêm, liền đứng dậy về nhà,

Như thể việc đang rất nhiều - bận quá!

Ðể trong phòng nhân vật của chúng ta

Một chọi một với lương tâm. Lúc ấy

Chàng tức giận với chính chàng, đúng vậy.

Thế cũng phải. Như quan tòa nghiêm nhất,

Chàng điểm qua cái việc oái oăm này,

Và kết án bản thân chàng nhiều mặt:

Một là chàng đã xử sự không hay

Khi trêu chọc mối tình đôi bạn trẻ,

Và đùa cợt với Ônga như thế.

Việc thứ hai, là mười tám tuổi đầu,

Mặc bạn chàng nóng nảy, mất gì đâu.

Không khó hiểu điều trên... và cái chính

Chàng vẫn yêu và quý mến bạn mình,

Ðáng lẽ chàng phải khôn ngoan bình tĩnh

Như một người biết kiềm chế, thông minh,

Chứ không được bốc đồng lên như vậy,

Như cậu bé luôn hung hăng, nóng nảy.

Ðáng lẽ chàng phải ung dung tự chủ

ể đối phương suy nghĩ lại. Vừa rồi

Chàng không được xửng cồ như con thú.

Ðáng lẽ chàng... Nhưng đã muộn, than ôi.

Mà có thể trong việc này tế nhị,

Chắc phải có bàn tay... chàng chợt nghĩ,

Của ông kia - hắn quỉ quyệt, tuy già,

Nhưng độc mồm, xấu bụng, thích ba hoa.

Ừ cứ cho là những điều hắn nói

Chẳng ra sao, không khác một trò hề,

Nhưng dư luận xung quanh và xã hội

Với đủ lời ngu ngốc lẫn khen chê...

I danh dự, lương tâm, từ chí cổ

Ðời sống được là nhờ quay quanh nó.

Rất suốt ruột, Lenxky chờ đợi

Ônhêgin sẽ đáp lại những gì.

Kia, ông lão ba hoa kia đã tới,

Ðể báo chàng kết quả chuyến ông đi.

Chàng hồi hộp đón tin vui, mừng rỡ,

Vì thú thật, trong thâm tâm chàng sợ

Ônhêgin sẽ thoái thác, cố tìm

Cách chối từ, tránh đạn bắn vào tim.

Giờ thì khác, mọi điều nay đã rõ:

Ðúng ngày mai, chưa rạng sáng, hai người

Phải có mặt bên cối xay chạy gió

Cạnh rừng sồi cây cối mọc xanh tươi,

Ðể giải quyết mối bất hòa, đọ sức,

Giơ súng ngắm vào trán nhau, vào ngực.

Quyết định ghét, khinh Ônga lơ lẳng,

Lenxky không muốn gặp cô nàng

Trước giờ đấu. Nhưng bồn chồn lo lắng

Nhìn đồng hồ, chàng nhẩm tính thời gian.

Rồi bất chợt, chàng khoát tay chán nản,

Và chốc sau đã ở nhà cô bạn,

Nghĩ Ônga sẽ xấu hổ, buồn phiền

Khi thấy chàng phải rất đỗi ngạc nhiên.

Nhưng mọi việc không hoàn toàn như thế,

Thấy nhà thơ đang đau khổ bước vào,

Vẫn như trước, nàng Ônga tươi trẻ

Ra đón chàng, âu yếm, dịu dàng sao.

Vẫn nhanh nhẹn, vẫn hồn nhiên, lộng lẫy

Và hời hợt như bao giờ cũng vậy.

"Sao đêm qua giữa chừng chàng bỏ trốn?''

Ônga vui, lên tiếng hỏi câu đầu,

Làm tình cảm Lenxky xáo trộn,

Chàng thẫn thờ, im lặng đứng hồi lâu.

Thế là tan mọi ghen tuông bất hạnh.

Trước tính cách luôn tươi vui, nhí nhảnh,

Trước những câu rất âu yếm chân thành,

Trước cái nhìn rất trong sáng, tinh nhanh,

Chàng đứng đấy trong niềm vui khó nói,

Biết mình đang được yêu quí. Lúc này

Bị dằn vặt, chàng băn khoăn, hối lỗi,

Mong được nàng tha thứ hết từ nay.

Chàng định nói một vài câu gì đấy.

Chàng hạnh phúc, hay cũng gần như vậy.

Nhưng lần nữa, chàng lại buồn, lại bực.

Trước Ônga xinh và trẻ thế là

Một lần nữa Lenxky không đủ sức

Nói với nàng về những chuyện hôm qua.

''Ta sẽ cứu Ônga, - chàng nghĩ vậy -

Không thể để con người hư hỏng ấy

Dùng âm mưu quyến rũ trái tim nàng

Bằng nịnh, buồn, bằng vờ vĩnh cao sang.

Không thể để một con sâu ghê tởm

Chui vào cây, đục phá hết trong ngoài.

Không thể để một bông hoa buổi sớm

Mới thành hình, chưa nở đã tàn phai...

Mà điều đó có nghĩa là: thôi hết,

Hoặc là hắn, hoặc là ta sẽ chết!

Trong khi ấy, giá mà chàng biết được

Tanhia đang đau khổ thế nào.

Giá có thể nàng ngẫu nhiên biết trước

Việc hai người đang giận dữ ra sao,

Và cả việc ngày mai là quyết định

Số phận họ bên khu rừng yên tĩnh,

Thì biết đâu rất có thể chính nàng

Nối hai người như cũ vốn cưu mang.

Nhưng rất tiếc, cái điều ghê gớm ấy

Không một ai được hay biết - bao giờ.

Ônhêgin cũng lặng im, vì vậy

Ðêm một mình tự trách, nghĩ bâng quơ.

Chỉ bà vú là họa chăng đoán hiểu,

Khốn một nỗi đầu óc bà quá yếu.

Lenxky rất khác thường đêm ấy:

Lúc vui tươi, lúc tư lự, lúc buồn.

Mà nói chung nhà thơ ai cũng vậy -

Tính và tình thay đổi, đổi thay luôn.

Lúc ngồi xuống pianô chàng đánh

Những hợp âm chối tai to và mạnh.

Hoặc nhiều khi đang đi lại giữa phòng,

Chợt hỏi nàng: ''Anh hạnh phúc, đúng không?''

Nhưng đã muộn, đã đến giờ tạm biệt

Với người yêu, lên xe ngựa về nhà.

Trong lồng ngực trái tim chàng da diết

Và đau buồn như muốn vỡ. Ônga

Trông thấy vậy, nhìn mắt chàng rồi hỏi

''Chuyện gì thế?''' Chàng bỏ đi không nói

Rồi vội vã về nhà ngay sau đó ,

Lenxky liền mở súng, bốn bề

Chàng ngắm kỹ rồi lại cho vào vỏ

Và lên giường, thắp nến đọc Sile.

Nhưng chàng đọc mà không sao hiểu nổi.

Bao ý nghĩ trong tim chàng nhức nhối.

Như ngôi sao luôn xinh đẹp, chói lòa,

Trước mặt mình chàng chỉ thấy Ônga.

Chàng gấp sách, ngồi lặng im tư lự,

Rồi giơ tay vơ cây bút bên giường,

Bắt đầu viết - thơ từng câu từng chữ

Cứ chảy đều - về cảm xúc thương yêu.

Rồi cầm giấy, chàng đọc to hùng biện,

Như Delvig đọc thơ khi quá chén.

Trang thơ ấy, rất may, còn giữ được.

Tôi có đây, xin trích đọc từ đầu:

"Ôi mùa xuân của đời ta thuở trước,

Những ngày vàng xinh đẹp trốn đi đâu?

Với đời ta, tương lai nào sẽ tới?

Ta tìm kiếm nhưng uổng công chờ đợi.

Nó chìm sâu trong bí mật của mình.

Thôi chẳng cần? Số phận rất công minh:

Ta ngã xuống cùng mũi tên xuyên ngực,

Hay mũi tên bắn trượt chệch ra ngoài

Ðều thế cả. Ta ngủ mê hay thức -

Sẽ có giờ quy định của tương lai,

Vì hạnh phúc là sống ngày sôi nổi,

Nhưng đồng thời - chết nằm trong bóng tối.

Khi tia nắng đầu tiên xinh đẹp nhất

Sáng ngày mai vừa hé đỏ chói lòa,

Thì có thể lòng đất đen bí mật

Như quan tài, đã chôn kín đời ta!

Bao kỷ niệm về nhà thơ từ đó

Bị thời gian sẽ dần dần xóa bỏ.

Ðời sẽ quên ta đã sống, nhưng nàng,

Ôi con người xinh đẹp, tốt, cao sang,

Nàng có đến bên mồ ta hoang vắng

Và nghĩ: vâng, chàng đã quý yêu mình,

Và chỉ riêng cho mình ta đã tặng

Cả cuộc đời vừa chớm hé bình minh?..

Ôi người yêu, người ta yêu tha thiết.

Hãy lại đây, lại đây, ôi vĩnh biệt... ''

Chàng viết thế, rất tối tăm, mờ mịt,

Theo lối thơ lãng mạn mốt bấy giờ

Tuy lãng mạn trong thơ chàng rất ít,

Nhưng điều này ta chẳng trách nhà thơ.

Và cuối cùng, khi đêm dài sắp hết

Lenxky đã cúi đầu mỏi mệt

Rồi thiếp đi ngay trên chữ lúc này

Rất hợp thời là Lý tưởng mê say.

Nhưng vừa ngủ, thì than ôi lúc ấy

NG lão kia hàng xóm lại bước vào

Căn phòng vắng để gọi chàng thức dậy,

Nói vang nhà:'' Này anh bạn, vì sao

Giờ chưa dậy? Bảy giờ hơn, chắc thế.

Ônhêgin đang chờ ta, có lẽ ".

Nhưng ông lão đã lầm to: lúc ấy

Ônhêgin còn đang ngủ trên giường,

Dù gà trống từ rất lâu đã gáy

Và chân trời đang le lói vầng dương.

Chàng vẫn ngủ rất say sưa, mặc kệ

Mặt trời lên, rồi lên cao cũng thế,

Mặc ngoài sân bão tuyết cứ gầm gừ,

Cứ quay cuồng và chao đảo, lắc lư.

Chàng vẫn ngủ trong chăn dày ấm áp,

Vẫn chiêm bao. Nhưng chợt tỉnh bất ngờ,

Chàng dụi mắt, rồi vươn vai, rồi ngáp,

Rồi vén rèm đưa đôi mắt thờ ơ

Qua cửa kính nhìn ra sân - Gấp, gấp!

Ðã quá giờ phải đến nơi hẹn gặp!

Chàng lập tức cầm chuông rung, ông lão

Guiliô người Pháp vội đi vào,

Rất cung kính, đưa cho chàng chiếc áo,

Rồi dép, giày, rồi ấm nước, dầu cao.

Và vừa mặc áo quần, chàng nhanh trí,

Vừa nhắc lão Guiliô chuẩn bị

Ngựa và xe đợi sẵn; nhấc lần này

Hộp súng chàng, phải nhớ lấy ra ngay.

Rồi xuất phát, phóng như tên một mạch,

Chẳng bao lâu đã tới mé rừng già

Nơi hẹn gặp. Chàng sai ông kia xách

Súng theo mình, rồi vội vã bước ra.

Còn đôi ngựa thì đứng bên, nóng nảy,

Chàng chỉ hai cây sồi: Ra đợi đấy!

Ðã từ lâu Lenxky trước đó

Ðứng bên đê, rất sốt ruột đang chờ.

NG bạn chàng cũng bắt đầu cau có,

Trách mọi người sao quá dễ thờ ơ.

Ônhêgin vừa tới nơi, xin lỗi,

Thì ông kia đã ngạc nhiên, vội hỏi:

Thế ở đâu người làm chứng?'' - Ðiều này

NG ít nhiều hơi cố chấp xưa nay.

Vốn kỹ tính, thích cầu toàn, nghi lễ,

Nhất là trong các trận đấu, ông già

Không cho phép chết người đơn giản thế,

Nên những gì không nghiêm túc, qua loa.

NG đều ghét, bắt giống xưa, thời cổ.

Mà có lẽ phải khen ông điều đó .

''Người làm chứng của tôi? Thưa các vị, -

Ônhêgin đáp lại, khẽ nghiêng mình, -

Là monsieur Guiliô, thiết nghĩ

Không vị nào phản đối hoặc coi khinh.

Tuy ông ta không là người nổi nhất,

Nhưng phải nói, cũng cao sang, chân thật.

Nhưng ông kia chỉ mím miệng lắc đầu

Nhìn ông già người Pháp ấy hồi lâu.

''Bắt dầu chứ?'' Ônhêgin chợt hỏi.

Lenxky liền đáp lại:'' Sẵn sàng!

Rồi hai người cùng bước đi không nói,

Ðể ông già rất chân thật, cao sang

Cùng ông kia lo điều đình thể lệ.

Hai đối thủ đứng nhìn nhau lặng lẽ.

Hai đối thủ? Từ bao giờ nợ máu

Ðã gây nên chia cắt giữa hai người?

Từ bao giờ họ thôi không chuyện gẫu,

Thôi vui đùa, cùng ăn uống, nghỉ ngơi?

Thế mà nay họ đứng kia tức giận,

Như kẻ thù của bao đời oán hận,

Như giấc mơ rất khó hiểu, hãi hùng.

Cả hai người cùng suy nghĩ rất lung

Và lặng lẽ chờ giết nhau lãnh đạm.

I trước khi họ cho đạn lên nòng,

Liệu có thể thấy họ cười, thiện cảm

Và ra về như bạn cũ hay không?

E là khó - giới thượng lưu cao quí,

Cái họ sợ, than ôi, là bệnh sĩ.

Súng được rút khỏi bao, lau bóng sạch

Ðể hai bên cùng bắn thử thông nòng.

Tiếng mở khóa, tiếng bật cò lách tách,

Bóp lần đầu, đạn nổ vút lên không.

ÍT thuốc súng bắn xong còn sót lại

Rơi lên tuyết màu xám đen vung vãi.

Một lúc sau súng lại được lên cò,

Và lần này thì ông lão Guiliô

Ðứng núp cạnh một gốc cây gần đó.

Khi cả hai đấu thủ bỏ áo ngoài.

Zaretxki bước băm hai bước nhỏ,

Rất rõ ràng, cẩn thận đúng băm hai,

Rồi dẫn họ đứng mỗi người một phía.

Hai đấu thủ cầm súng lên ngắm nghía.

"Mời các vị! Một, hai!.. chưa ngắm bắn,

Súng cầm tay, hai đấu thủ bắt đầu

Bước bốn bước rất dửng dưng, đều đặn,

Bốn bước dài đưa họ lại gần nhau,

Nghĩa là lại gần thêm hơn cái chết.

Họ bình tĩnh không hề run, sợ sệt.

Ônhêgin, với danh nghĩa bạn hiền,

Chính là người giơ súng ngắm đầu tiên.

Rồi năm bước họ bước thêm, sau đấy

Lenxky cũng nheo mắt, và chàng

Ðang định bắn thì than ôi lúc ấy

Bạn bóp cò, tiếng nổ gọn, âm vang.

Chàng chững lại, để súng rơi lặng lẽ...

I số phận của nhà thơ là thế.

Anh nghĩ sao, nếu bạn anh còn trẻ

Mà đang tâm anh bắn chết chỉ vì

Nhỡ xúc phạm hay trêu anh, có thể

Bằng cái nhìn, bằng câu nói, nhiều khi

Bằng cả việc không đâu khi quá chén,

Hay thậm chí khi anh ta trơ trẽn

Vì quá hăng thách đấu súng với mình?

Tình cảm nào sẽ xâm chiếm lòng anh?

Anh hãy nói, khi nằm kia trên đất

Là bạn anh đang bất động, im lìm

Với cái chết hằn sâu trên nét mặt,

Cái lạnh lùng làm đông cứng trái tim,

Và bạn anh cứ hoàn toàn im lặng,

Mặc anh gọi, khóc rồi buồn cay đắng?

Trong đau khổ, với lương tâm dằn vặt,

Ônhêgin rất bối rối lúc này.

Chàng nhìn bạn nằm yên trên mặt đất

Rồi cúi đầu, bóp chặt súng trong tay.

''Thế là hết?'' - ông láng giềng nói nhỏ .

I chết, chết? Thật hãi hùng tiếng đó.

Ônhêgin xúc động, chẳng nói gì,

Gọi người nhà rồi lẳng lặng ra đi.

Trong khi ấy ông kia nâng rất nhẹ

Xác Lenxky, vội vã phóng xe về.

Hai con ngựa cứ lồng lên như thể

Ngửi thấy mùi xác chết chở trên xe.

Chúng đạp mạnh, luôn đập đuôi, sùi bọt,

Rồi bất chợt lôi xe đi hoảng hốt.

Chắc các bạn thương nhà thơ tội nghiệp

Nửa chừng xuân đã gãy cánh. Cho đời

Chưa thực hiện bao ước mơ tuyệt đẹp,

Bông hoa vừa hé nụ đã tàn rơi.

Còn đâu nữa những mê say xúc động,

Những ý định vươn lên trong cuộc sống,

Những suy tư táo bạo, những mối tình,

Những câu từ rất cao thượng, thông minh?

Còn đâu nữa yêu điên cuồng, sôi nổi,

Lòng khát khao tri thức mới, học hành,

Sự sợ hãi trước việc làm tội lỗi,

Những nỗi niềm sâu kín của lòng anh?

Còn đâu nữa cả Nàng Thơ hạnh phúc,

Cả hình bóng một cuộc đời thoát tục?

Rất có thể chàng sinh cho danh vọng,

Cho bao nhiêu việc tốt ở đời này,

Và mãi mãi về sau trong cuộc sống

Tiếng đàn chàng, dù đã tắt hôm nay,

Vẫn tiếp tục còn ngân vang. Có thể

Trong bậc thang của cuộc đời hoa lệ

Ðã dành riêng một chỗ tốt cho chàng,

Và bây giờ rất có thể chàng mang

Theo cái chết điều thiêng liêng bí mật

Mà chúng ta không đoán hết, không ngờ.

Rất có thể là chúng ta để mất

Một thiên tài, một tiếng nói trong thơ.

Và hậu thế không biết chàng để khóc,

Ðể ca ngợi, yêu thương và để học.

Nhưng ngược lại, cũng hoàn toàn có thể

Chờ nhà thơ là số phận bình thường.

Sẽ trôi qua những tháng năm tuổi trẻ,

Sẽ nguội dần những cảm xúc yêu thương.

Chàng sẽ đổi thay nhiều và kiếm cớ

Xa Nàng Thơ để cuối cùng lấy vợ,

Sống nông thôn hạnh phúc, cũng mọc sừng,

Cũng áo dài xúng xính có đai lưng,

Nếm vị đời đến sâu xa, tận đáy,

Tuổi bốn mươi mắc lắm bệnh ưu phiền

Uống, ăn, buồn, béo phát phì, má chảy

Ðể cuối cùng trên giường bệnh nằm rên,

Rồi tắt thở bên mấy ông thầy thuốc,

Giữa tiếng khóc của những người thân thuộc.

Nhưng dù gì thì gì, thưa bạn đọc,

Lenxky thế là đã chết rồi -

Một nhà thơ, một con người có học -

Chết chỉ vì bàn tay bạn, than ôi.

Có một chỗ, bên trái khu làng rộng,

Nơi nhà thơ của chúng ta từng sống,

Hai cây thông cùng chung rễ, chung cành

Che những dòng nước nhỏ uốn xung quanh

Do con suối thung lũng bên chảy lại.

Ðó là nơi thích nghỉ của dân cày,

Và phụ nữ trong vụ mùa gặt hái

Vẫn mang bình lấy nước tận nơi đây...

Vâng, ở đấy, nơi suối reo không nghỉ

Người ta dựng một tấm bia giản dị.

Và cạnh đó, khi mùa xuân vừa đến,

Mưa nhẹ rơi trên đồng cỏ la đà,

Anh chăn thú đem đôi giày ra bện,

Hát về người đánh cá tận Vônga.

Rồi bất chợt, một tiểu thư thành phố

Về nghỉ hè ở nông thôn lúc đó,

Phóng như bay trên lưng ngựa một mình

Qua cánh đồng sương đang ướt lung linh.

Ðến bên mộ, nàng gò cương nhè nhẹ.

Con ngựa ngoan, đầu cúi đứng hiền lành.

Chiếc mũ mỏng nàng đưa tay sửa khẽ

Và vô tình vội thoáng đọc rất nhanh

Dòng chữ nhỏ trên tấm bia. Lần nữa,

Nàng nán lại, đôi mắt huyền lệ ứa.

Rồi thong thả giữa đồng không vắng vẻ ,

Nàng buông cương cho ngựa bước cúi đầu,

Về số phận Lenxky buồn thế,

Vô tình nàng vương vấn nghĩ hồi lâu.

Nàng tự hỏi: Giờ Ônga sao nhỉ?

Có lâu không thương nhớ chàng thi sĩ,

Hay lại quên rất nhanh chóng từ đầu?

Chị của nàng giờ đang ở nơi đâu?

Và ở đâu anh chàng kia khinh bạc,

Trốn người thân, với xã hội - hững hờ,

Với phụ nữ là kẻ thù độc ác,

Người vô tình đã giết chết nhà thơ?

Thưa bạn đọc, những điều trên chi tiết,

Ðể thư thả dần dần tôi kể hết.

Tôi rất yêu Ônhêgin, hẳn thế -

Tất nhiên ta còn quay lại chuyện này,

Về số phận anh ta tôi sẽ kể,

Nhưng tiếc rằng không thể được hôm nay.

Hè đã đến, đòi văn xuôi nghiêm ngặt,

Hè đã đến, các vần thơ khó bắt,

Trong khi tôi, xin thú thật, hơi lười,

Ngại tìm vần vất vả, chỉ thích chơi.

Ngòi bút nay cũng khác xa thời cổ,

Chẳng say mê lo viết lách, mà rồi

Thời cũng khác - bao lo toan này nọ,

Bao lạnh lùng suy nghĩ đến trong tôi.

Và chính chúng làm lòng tôi bối rối

Cũng khi buồn, cả khi vui sôi nổi.

Ðã xuất hiện những ước mong khác trước,

Cái buồn nay cũng chẳng giống ngày nào,

Ước mong mới tôi không tin đạt được,

Tôi tiếc, buồn cái buồn cũ làm sao.

I ở đâu bao ước mơ đẹp đẽ?

Và ở đâu, nói theo vần - tuổi trẻ?

Lẽ nào nay quả đúng đã đến giờ

Nó lụi tàn, nó - tuổi trẻ, ước mơ?

Và không lẽ đúng là điều có thật

Rằng than ôi, không thi vị, không buồn,

Ðã trôi qua những ngày xuân đẹp nhất

(Cái tuy đùa, tôi vẫn nhắc mình luôn)?

Mà không lẽ trôi qua là trôi hẳn?

Không lẽ tôi sắp ba mươi tuổi chẵn?

Nghĩa là tôi, đường đã đi một nửa?

Biết làm sao, phải công nhận điều này.

Vâng, đã thế, ôi tuổi xuân, lần nữa,

Như bạn bè, ta vĩnh viễn chia tay.

Xin cảm ơn tuổi xuân - vì hạnh phúc,

Vì tình yêu, vì buồn vui thế tục,

Vì công danh, vì vũ hội, tiệc trà,

Vì những gì ngươi đã tặng cho ta.

Xin cảm ơn hết mọi điều ngươi đã

Trong cái yên và cái động của mình,

Cho ta sống, sống tràn đầy tất cả.

Nhưng đủ rồi! Nay bình tĩnh, thông minh,

Ta sẽ bước vào quãng đường trước mặt

Và nghỉ ngơi sau phần đời đã mất.

Một lần nữa ngoái lại nhìn - vĩnh biệt

Những nơi xưa ta đã sống bao ngày

Trong lười biếng, buồn và yêu da diết

Với tâm hồn đầy mơ ước mê say.

Hỡi cơn bốc tuổi xuân đầy sức sống.

Hãy tiếp tục làm tim ta xúc động,

Hãy xua tan cơn ngái ngủ trong đầu,

Khi ta buồn, tiếp tục đến cùng nhau!

Xin đừng để trái tim ta lạnh giá

Thành khô khan hay độc ác, hững hờ,

Ðể cuối cùng trái tim thành tảng đá

Giữa cuộc đời cũng khô héo thờ ơ.

Tức là giữa cái ao tù hôi thối

Nơi các bạn và tôi đang ngụp lội.

CHƯƠNG BẢY

Matxcơva, con gái của nước Nga, -

Biết tìm đâu hơn thể -

MIT RIEP

Sao có thế không yêu

Matxcơva thân thuộc?

BARATƯNXKY

Có đến Matxcơva, mới thấy hết cuộc đời.

Sống ở đâu tốt hơn?

- Nơi ta chưa từng tới!

GRIGÔRIEP

Tuyết trên núi, trên gò cao đây đó

Ðược nắng xuân sưởi ấm đã bắt đầu

Tan thành nước, chảy từng dòng rất nhỏ

Xuống cánh đồng cũng ngập nước từ lâu.

Thao thức suốt cả mùa đông, chờ đợi,

Nay tỉnh dậy, thiên nhiên chào xuân mới.

Trời rất trong, mây sáng lượn yên lành

Và núi rừng, cũng thế bắt đầu xanh

Như được phủ một lớp nhung. Hối hả

Ðàn ong bay vui hút mật khắp đồng.

Các thung lũng đã đầy hoa; núi đá

Cũng khô dần qua cơn ẩm mùa đông.

Bầy súc vật đã tung tăng chạy nhảy,

Họa mi hót trong vườn khuya đâu đấy.

i mùa xuân, mùa tình yêu sôi nổi.

I buồn sao khi xuân đến, bồi hồi,

Một xúc động chạy râm ran, mệt mỏi

Trong tâm hồn và trong trái tim tôi.

Giữa yên tĩnh cảnh đồng quê vắng vẻ

Khi hơi thở của mùa xuân nhè nhẹ

Phả vào tôi đến ngây ngất, chóng đầu,

Tôi vẫn buồn, buồn một nỗi không đâu.

Hay không lẽ trái tim tôi giá lạnh

Quên niềm vui và tất cả những gì

Ðẹp tươi mát, luôn ồn ào, lấp lánh

Làm tâm hồn tôi mệt mỏi sầu bi -

Mà tâm hồn đã không còn sự sống

Thì với nó, mọi điều đen, trống rỗng.

Hay vì ta không vui khi cây hạt

Sau mùa thu, đã chết, lại đâm cành

Và buồn nhớ những đau thương mất mát

Khi trong rừng xào xạc lá cây xanh?

Hay khi thấy thiên nhiên đang sống lại

Ta suy nghĩ với nỗi lòng tê tái

Về những năm khô héo của đời mình,

Chẳng bao giờ mong sống lại, hồi sinh?

Rất có thể nhiều khi trong ý nghĩ

Một mùa xuân khác hẳn, cũ và già

Xen vào giữa những giấc mơ thi vị

Ðến và làm xúc động trái tim ta,

Làm ta nghĩ một nơi xa nào đấy,

Một đêm sao, một vầng trăng lộng lẫy.

Ðã đến lúc, hỡi anh lười tốt bụng,

Hỡi triết gia ưa chén hoặc chơi cờ,

Hỡi môn đệ của Lepsin thực dụng,

Hỡi những người hạnh phúc vốn thờ ơ,

Hỡi những chàng Priam thôn dã,

Hỡi các bà rất dễ xiêu lòng dạ,

Mùa xuân kia bao mong đợi đã về,

Mời các ngài du ngoạn chốn đồng quê.

Giờ là lúc vui chơi, hoa và nắng,

Và những đêm quyến rũ đến mê hồn.

Nào các vị, ta đi thôi, đi thẳng,

Từ phố phường một mạch tới nông thôn,

Bằng xe ngựa ngồi chen nhau vất vả,

Xe chạy suốt, xe thư, xe tam mã .

Nào bạn đọc, hãy lên xe gấp, gấp,

Những chiếc xe ngoại quốc quét sơn hồng,

Rời thành phố luôn ồn ào, tấp nập,

Nơi vui đùa giải trí suốt mùa đông,

Ðể được tới chốn đồng quê yên tĩnh,

Ðề đi theo Nàng Thơ tôi khó tính,

Bên dòng sông nghe cây lá thầm thì,

Tới khu rừng anh bạn Epghêni

Ônhêgin của tôi từng trước đó

Suốt mùa đông, trong đơn độc, chán chường

Ðã sống cạnh Tanhia đau khổ,

Một con người đầy lãng mạn, yêu thương.

Nhưng bây giờ chàng đi xa, lưu lạc,

Chỉ để lại một nỗi buồn man mác.

Mời các bạn cùng Nàng Thơ đi tiếp,

Hãy cùng tôi tới ngọn núi ven làng,

Nơi con suối xuyên qua rừng bạch diệp

Ðổ ra dòng sông lớn nước mênh mang.

Ở nơi ấy, suốt đêm dài không ngủ,

Họa mi tlót, hoa tầm xuân đã nhú,

Nước ngầm phun tí tách thật trong lành

Giữa hai hàng cây thông lớn tươi xanh,

Các bạn thấy một chiếc bia đá nhỏ:

"V. Lenxky vào tháng nọ, năm này,

Ðã ngã xuống, đang nằm sâu dưới mộ,

Xin chúc chàng được yên giấc từ nay.

Thật thương tiếc một nhà thơ còn trẻ

Mà đã sớm phải lìa đời như thế!''

Những buổi sáng nghiêng mình bên mộ chí,

Trên cành thông reo trong gió xùm xòa

Như che kín cả nơi chàng yên nghỉ,

Ta vẫn thường thấy có một vòng hoa.

Hay những lúc chiều dần buông, thanh vắng

Hai cô gái thường đến đây đứng lặng.

Rồi trăng lên, huyền ảo sáng trên đầu,

Cả hai người lặng lẽ khóc bên nhau.

Nhưng bây giờ, than ôi, ngôi mộ ấy

Bị lãng quên, và lối cũ ngày nào

Nay cỏ mọc, hương và hoa không thấy.

Chỉ ông già chăn thú, dáng buồn sao,

Ðầu tóc bạc, như nhiều năm trước đó,

Vẫn vừa hát, vừa bện đôi giày cỏ.

Lenxky, ôi Lenxky có biết

Rằng Ônga chỉ thương nhớ lúc đầu,

Rằng nàng khóc, cũng thành tâm, thảm thiết,

Cũng đau buồn, nhưng chẳng được bao lâu.

Vì người khác đã làm nàng vui lại,

Vì người khác đã kịp đem tình ái

Cùng yêu thương bao bọc trái tim nàng.

Nàng phải lòng một lính kỵ cao sang.

Và kết quả là một hôm, e thẹn,

Cùng anh kia nàng đứng trước bàn thờ,

Ðầu hơi cúi, liếc nhìn quanh bẽn lẽn,

Rất dịu dàng, và cũng rất ngây thơ,

Với đôi môi luôn mỉm cười dè dặt

Và ánh lửa long lanh trong đôi mắt.

Thật tội nghiệp, Lenxky dưới mộ

Nơi âm u vĩnh viễn, chốn tiêu điều,

Có biết chăng, hỡi nhà thơ xấu số,

Về việc này phụ bạc của người yêu?

Hay bị đất và thời gian ruỗng đục,

Trong quên lãng nhà thơ đang hạnh phúc,

Không trách ai, không giận dữ bao giờ,

Mặc cuộc đời câm điếc với nhà thơ?

Vâng, thế đấy, sự lãng quên đáng sợ

Ðang chờ kia trong tăm tối, nghĩa là

Khi ta chết sẽ không ai còn nhớ -

Cả ngườĩ tình, cả thù bạn chúng ta.

Duy một việc, là cái quyền thừa kế

Ðược họ nhớ và tranh nhau xâu xé.

Thế là chẳng bao lâu sau ngày ấy

Tiếng cười vui đã vắng bặt trong nhà:

Chồng Ônga là quân nhân, vì vậy

Nàng theo chồng, phải khăn gói đi xa.

Hôm bà mẹ tiễn con đi, ôm mặt

Khóc xúc động đến nhiều lần suýt ngất,

Tưởng, than ôi, không sống nổi phen này.

Còn chị nàng thì vẫn thế xưa nay -

Không biết khóc, khuôn mặt buồn, nhợt trắng.

Chỉ khi xe đến đỗ trước sân nhà,

Như cái bóng nàng thẫn thờ im lặng

Theo đám người đang tiễn biệt, đi ra.

Rồi mặc họ xúm bên đôi bạn trẻ,

Nàng chỉ đứng nhìn theo, vâng, chỉ thế.

Một hồi lâu, qua màn sương bàng bạc,

Tanhia nhìn xe ngựa xa dần,

Rồi còn lại một mình buồn man mác.

I bây giờ người em gái yêu thân,

Người bạn quí bao buồn vui chia sẻ,

Con chim câu luôn líu lo, tươi trẻ,

Hai chị em cùng chung sống một nhà,

Ðã bị đời vĩnh viễn tách ra xa.

Không mục đích, nàng thẫn thờ bước khẽ

Trong vườn cây luôn hoang vắng, chán chường.

Không ở đâu và không gì có thể

Giúp lòng nàng khuây khỏa nỗi buồn thương.

Nàng cố giữ để không trào nước mắt,

Tim như vỡ thành muôn phần, đau thắt.

Với một nỗi cô đơn, buồn da diết,

Trái tim yêu lại cháy đỏ trong lòng,

Nàng lại nhớ Ônhêgin mãnh liệt,

Nhớ những chiều ngong ngóng đợi...

Nhưng không

Nàng phải quên, phải quên đi mãi mãi

Kẻ tàn ác giết người yêu em gái.

Lenxky ôi đã chết, bây giờ

Chẳng người nào còn nhớ đến nhà thơ.

Chàng mới chết, cỏ vừa xanh trên mộ,

Mà Ônga đã vội vã lấy chồng.

Các kỷ niệm về nhà thơ đau khổ

Ðã tan dần như khói nhạt trên không.

Chỉ may ra còn hai người có thể

Nhớ về chàng... Nhưng nên không như thế?

Trời xẩm tối, dế kêu và nước chảy

Như mưa rơi luôn tí tách ngoài đồng.

Có tiếng hát vọng từ xa đâu đấy,

Một đốm đèn chầm chậm chảy trên sông.

Trăng tỏa sáng qua sương đêm bàng bạc,

Giữa đồng vắng, với nỗi buồn man mác,

Tanhia nghe cây lá thầm thì

Và một mình vừa suy nghĩ vừa đi.

Ði, đi mãi, bỗng bất ngờ trước mặt

Trên gò cao nàng thấy một ngôi nhà,

Một xóm nhỏ, mấy hàng thông cao ngất,

Một khu vườn bên con suối xa xa.

Nàng đứng lại, bâng khuâng nhìn, tiếng đập

Của trái tim trong ngực nàng rất gấp.

Nàng đứng thế, lòng phân vân, tư lự:

''Tiếp tục đi hay trở lại, thế nào?

Ở nơi này ai biết ta? Cứ thử

Nhân lúc chàng đi vắng, đến xem sao?''

Và nghĩ vậy, Tachiana bước vội

Từ gò cao, lòng ngổn ngang trăm mối,

Mắt nhìn quanh luôn ngơ ngác, tần ngần.

Rồi đến nhà, dè dặt bước vào sân.

Thấy có động, từ phía xa chạy lại

Bầy chó to tranh nhau sủa vang nhà.

May lúc ấy, đang khi nàng sợ hãi,

Bỗng có đàn trẻ nhỏ chạy ùa ra

Xua lũ chó - cũng ít nhiều vất vả -

Rồi hăm hở dẫn đường cho khách lạ.

"Cô có thể vào thăm nhà một tí?

Tanhia khe khẽ hỏi. Lúc này

Cả đám trẻ liền xô nhau ồn ĩ

Gọi bà già giữ chìa khóa ra ngay.

Và bà lão Anixia xuất hiện,

Mở rộng cửa cho khách vừa mới đến.

Tanhia lặng lẽ bước theo vào.

i căn nhà trống trải, vắng làm sao!

Chàng đã sống nơi này ư ? Roi ngựa

Ðang nằm kia trên ghế, tận góc nhà,

Rồi sách vở, bàn bi-a kia nữa

Bụi bám dày. Bà lão Anixia

Khoe với khách: ''Ông CHỦ tôi hồi đó

Vẫn ngồi đây, một mình bên bếp đỏ...

Còn ông bạn Lenxky khi sống

Cùng chủ tôi thường ăn uống chỗ này.

Phòng làm việc ông chủ tôi cao rộng,

Xin mời vào, đừng e ngại. Và đây

Là chỗ ông uống cà phê và nghỉ,

Hay đọc sách, hay nghe ông quản lý

Báo việc chung trang trại, việc trong nhà.

Trong phòng này ông chủ bố ngày xưa

Cũng từng sống, và hàng tuần, chủ nhật,

Mang kính lên, bên cửa sổ ông ngồi

Rồi hạ cố, như cùng người thân nhất,

NG chơi bài ''Những thằng ngốc" cùng tôi.

Mong cho ông hồn được lên thượng đế,

Còn xương cốt - nằm yên trong đất mẹ ''.

Hơi e thẹn, Tanhia đưa mắt

Nhìn xung quanh, và tất cả với nàng

Bỗng trở nên rất đáng yêu, thân mật,

Khiến tâm hồn bao đau khổ đang mang

Như sống lại bằng niềm vui cay đắng:

Kia, bức ảnh Bairơn luôn im lặng,

Chiếc bàn con, và trên đó - chiếc đèn.

Kia, chiếc giường có phủ thảm kề bên.

Kia đống sách, và còn kia cửa sổ

Nhìn ra sân (trăng nhú tự bao giờ).

Và kia nữa, ngồi im trên bục gỗ

Tượng thằng hề đầu đội mũ, tay giơ

Cây thánh giá mà hắn cầm; khuôn mặt

Ðang cau có, buồn, nhăn như mặt sắt.

Một hồi lâu Tanhia ngơ ngác,

Bị thôi miên, sờ sững đứng trong phòng.

Nhưng đã muộn. Rừng cây thôi xào xạc,

Ðang mơ màng, thiêm thiếp ngủ bên sông.

Gió lạnh thổi, sương bắt đầu rắc bụi,

Trăng bẽn lẽn nhô dần sau dãy núi

Như nhắc cô gái trẻ nhớ ra về -

Ðêm xuống rồi, đường tắt núi, không xe.

Và tạm biệt, Tanhia không thể

Không bâng khuâng kín đáo lén thở dài.

Nàng xin phép bà già kia vui vẻ

Ðược có lần còn trở lại nay mai,

Ðể đọc sách riêng một mình yên lặng,

Và để thăm khu điền trang hoang vắng.

Với bà lão nàng chia tay lúc ấy

Tận cuối sân. Nhưng sau đó một ngày

Nàng lại đến, khi mặt trời mới dậy,

Ðến ngôi nhà vắng chủ đã lâu nay.

Nàng được đứng chỉ một mình, im lặng

Giữa căn phòng Ônhêgin yên ắng.

Rồi bỗng nhiên quên tất cả, cúi đầu

Nàng một mình khóc lặng lẽ hồi lâu.

Và sau đấy đưa mắt nhìn buồn bã

Dãy sách cao bụi bẩn bám rất dày,

Nàng chợt thấy sách của chàng khá lạ,

Nên tò mò cầm mấy quyển lên tay,

Bắt đầu đọc và vô tình hấp dẫn -

Một thế giới mở trước nàng khác hẳn.

Như ta biết, Ônhêgin ảm đạm

Vốn từ lâu không thiết đọc sách gì,

Nhưng tuy thế, có một vài tác phẩm

Cũng được chàng để mắt đến vài khi,

Như Cướp biển và Don Juan trác tuyệt,

Thêm vào đó là một vài tiểu thuyết

Mà bên trong ta thấy kỷ nguyên này

Với con người rất hiện đại hôm nay

Ðược miêu tả nói chung là chính xác,

Với lương tâm và đạo đức suy suy tàn,

Thói ích kỷ đã cằn khô, độc ác,

Mê nằm dài mơ tưởng hão, miên man,

Và bộ óc thông minh nhưng thù nghịch

Luôn suy nghĩ làm những điều vô ích.

Trên nhiều trang Ônhêgin để lại

Vết móng tay in dấu giữa từng dờng

Làm đôi mắt Tanhia mê mải

Ðọc kỹ càng xem có ý gì không.

Nàng chợt hiểu với tâm hồn xúc động:

Quan điểm nào, cái gì trong cuộc sống

Ônhêgin đã đồng ý, cái gì

Ðã làm chàng kinh ngạc. Cũng nhiều khi

Bên lề sách Tanhia nhìn thấy

Rất ngẫu nhiên, qua nét bút của chàng,

Lúc dấu hỏi, lúc một câu nào đấy,

Lúc bất ngờ một đường chéo cắt ngang.

Những điều ấy, muốn hay không cũng nói

Về tâm hồn Ônhêgin tội lỗi.

Cứ như thế, Tanhia tội nghiệp

Trang liền trang cứ đọc. Với cách này

Bất đầu hiểu về con người khủng khiếp

Ðã bắt nàng phải thương nhớ lâu nay.

Con người ấy: thiên thần hay quỉ dữ?

Là anh ngốc dễ buồn, ưa tư lự

Nhưng bất an và nguy hiểm, hay là

Con của trời và địa ngục sinh ra?

Chàng là ai? Phải chăng là mô phỏng,

Là bóng ma bé nhỏ thiếu tâm hồn?

Là một chàng Matxcơva hiếu động

Khoác lên người cái áo của Harold?

Hay cái loa của những điều cóp nhặt,

Là từ điển ghi những từ mốt nhất?

Không lẽ nàng đã giải xong câu đố

Và hôm nay đã thấy cái cần tìm?

Nàng mải đọc, thời gian trôi không rõ,

Bắt mẹ nàng và bà bạn ngồi im

Ðang sốt ruột đợi nàng về. Lên tiếng,

Bà mẹ nàng nhìn bà kia chép miệng:

"Biết làm sao: con bé cũng lớn rồi.

Em có chồng. Sớm phải liệu, ôi, ôi...

Sớm phải liệu, nhưng bà xem, khốn nỗi,

Quả là tôi không biết phải làm gì.

Với tất cả những người nào đến hỏi,

Cũng lắc đầu, nó cương quyết quay đi,

Ðể sau đó một mình buồn, im lặng

Hay suốt buổi lang thang trong rừng vắng''.

''Hay con bé yêu ai? " Ai? Buianôp

Tới cầu hôn, nó đã chẳng thèm nhìn.

Rồi tiếp đến Ivan Pêtuscôp,

Rồi cả chàng lính kỵ Pưkhơtin.

Anh này yêu Tanhia, phải nói,

Là rất ghê, như phát điên, rõ tội,

Ðã làm tôi những khấp khởi trong lòng,

Nghĩ phen này nên chuyện... Vẫn hoàn không!

"Thôi bà bạn, cứ cho ngay con bé

Lên Matxcơva, vì ở đấy đang nhiều

Các chỗ trống, nên lấy chồng cũng dễ...''

"Khốn lúc này tiền chẳng có bao nhiêu

"Thì trong nội một mùa đông gì đó

Tôi cho vay một món tiền nho nhỏ''.

Lời khuyên ấy rất hay và thực tế

Ðược bà kia liền chấp nhận, và bà

Sai chuẩn bị để mùa đông có thể

Ðưa gia đình lên sống Matxcơva

Và trình diện dân làng chơi ở đó

Những đặc điểm của các nàng tỉnh nhỏ:

Những nét riêng vốn giản dị, quê mùa,

Những kiểu quần không hợp mốt vừa mua,

Cả cách nói nhà quê hơi lạc lõng,

Ðể than ôi, làm đầu chuyện, trò hề

Cho những tay quen ăn chơi hào phóng,

Hay làm mồi cho các ả Xerxe!

Thật đáng sợ! Không, nàng không chịu thế!

Thà ở lại chốn rừng sâu vắng vẻ!

Từ sáng sớm, bình minh vừa hé dậy

Tanhia đã vội vã rời giường,

Ra đồng vắng, nhìn cảnh trời lộng lẫy

Nói những lời đầy cảm xúc yêu thương:

'' I vĩnh biệt ngọn núi cao yêu quí,

Những cánh đồng rất thân quen, bình dị,

Những rừng cây xào xạc lá hiền lành

Dưới bầu trời luôn thoáng rộng, cao xanh.

I VĨNH biệt cả thiên nhiên sống động,

Ta phải xa yên tĩnh cuộc sống này,

Ðể đổi lấy cái xa hoa trống rỗng.

Tự do mình, ta vĩnh biệt từ nay.

Ta đi đâu? Sao phải đi? Lạ thật.

Gì số phận dành cho ta trước mắt?

Nàng dạo chơi ngày một nhiều hơn trước.

Bằng sơ khai vẻ đẹp buổi ban đầu,

Giờ bất chợt lúc ngọn đồi, suối nước,

Bắt nàng dừng, sờ sững ngắm hồi lâu.

Như người bạn tâm tình quen biết nhất,

Nàng thủ thỉ rất riêng tư, bí mật

Với rừng cây, đồng cỏ, những mái nhà...

Nhưng mùa hè đã vội vã đi qua,

Và bên cửa mùa thu vàng ngấp nghé.

Thiên nhiên run, rồi nhợt nhạt, thay màu,

Như vật tế được trang hoàng đẹp đẽ,

Rồi trên trời, từ phương bắc thi nhau

Mây kéo đến, gió lạnh hơn, đâu đấy

Ðã xuất hiện thần mùa đông lộng lẫy.

Mùa đông đến, lan khắp nơi, tuyết bám

Trên cành thông từng mảng lớn và dày.

Tuyết trải rộng, lô xô thành chiếc thảm

Phủ kín đồng, kín núi đó và đây.

Cả hai bờ của dòng sông đứng lặng

Ðều bị ngập trong lớp bông xốp trắng.

Chúng ta ai cũng náo nức trong lòng

Trước những trò tinh nghịch của mùa đông,

Riêng một mình Tanhia không thế -

Nàng không vui khi thu hết, đông về,

Không hứng bắt tuyết đầu mùa rơi khẽ

Từ mái nhà, xoa lên mặt buốt tê;

Cũng không thở bụi băng sâu vào phổi -

Nàng lo sợ về chuyến đi sắp tới.

Mà chuyến đi vốn từ lâu định sẵn,

Giờ than ôi, thế là đã đến ngày.

Ðược lôi ra và sửa sang chắc chắn

Chiếc xe hòm bị quên lãng lâu nay.

Một chuyến đi bình thường - ba xe ngựa

Chở trăm thứ đồ dùng trong nhà cửa,

Như chảo, xoong, chăn nệm, tủ, ghế, giường,

Các loại hòm, bình đựng mứt, chiếc gương.

Rồi lọ sứ, rồi lồng gà, rồi gối,

Rồi nồi đồng, chậu giặt... et cetera.

Nghĩa là nhiều, nhiều không sao kể nổi.

Nhưng người hầu, kia, từ cửa bước ra

Bên đoàn xe mười tám con ngựa kéo,

Khóc tiễn biệt giữa trời đông lạnh lẽo.

Xe và ngựa đã thắng xong, kích rích,

Ðồ chất cao thành núi, vượt quá đầu.

Cánh đầu bếp đã dọn bàn, xà ích

Và các bà lắm miệng mắng trêu nhau.

Một ông lão râu dài ngồi chễm chệ,

Chờ trên lưng con ngựa gầy nhỏ bé.

Ðám gia nhân đang túm tụm trước nhà,

Dáng buồn rầu, đưa tiễn chủ đi xa.

Và cuối cùng, cả doàn xe đáng kính

Từ từ lăn trên tuyết trắng. Lên đường!

''Xin vĩnh biệt cảnh đồng quê yên tĩnh,

Cùng ngôi nhà, xin vĩnh biệt quê hương!

Biết bao giờ còn gặp nhau...'' Khuôn mặt

Tanhia bỗng đầm đìa nước mất.

Nếu giáo dục và văn minh tiến bộ

Ðược nâng cao, thì có thể sau này,

(Nghĩa là khoảng dăm trăm năm gì đó

Theo như lời các bác học hôm nay)

Các đường sá của nước Nga chắc chắn

Sẽ đổi thay và hoàn toàn khác hẳn:

Ðường sẽ to thành đại lộ phẳng lỳ,

Nối mọi miền đất nước, đợi người đi.

Và sẽ có cầu bằng gang và rộng

Nối hai bên như những chiếc cầu vồng.

Ta dời núi, ta đào sâu, xây móng

Những mố cầu táo bạo giữa lòng sông,

Và nhất định ta sẽ xây nhân thể

Mỗi trạm nghỉ một quán ăn tứ tế.

Giờ đường sá ta trông mà phát khiếp,

Cầu bị quên không sửa chữa, hư dần.

Nằm quán trọ thì than ôi chấy rệp,

Không phút nào cho chợp mắt, yên thân.

Các quán ăn thì không - mà chỉ có

Túp lều con với đủ tên này nọ

Nghe rất kêu mà trống rỗng, không hàng.

Các món đều chiếu lệ, để làm sang.

Khi ta nghỉ thì bằng đe, bằng búa,

Các Xiclôp của nông thôn vùi đầu

Bên lò rèn nước Nga, lo sửa chữa

Những món hàng xe nhập ngoại châu U,

Vừa làm việc vừa thầm ơn thượng đế,

Rằng đường nội lắm ổ gà, nứt nẻ.

Nhưng đi lại mùa đông thì thú vị -

Ðường tuyết rơi, nhanh nhẹn, bốc hơi nhiều.

Như câu thơ trơn tru nhưng nhảm nhí

Trong những bài hát mốt về tình yêu.

Các xà ích chúng ta thì vui vẻ,

Xe tam mã chúng ta thì hăng khỏe,

Ðể mắt ta đỡ chán, giống bờ rào,

Các cột đèn luôn thấp thoáng vui sao.

Nhưng tiếc thay, Larina không dám

Thuê xe thư vì sợ tốn quá nhiều,

Mà chỉ đi xe nhà nên rất chậm,

Và vô tình bắt cô chủ đáng yêu

Phải chịu đựng mệt và buồn lâu quá -

Họ phải đi bảy ngày đường tất cả .

Nhưng mà kia, sắp tới nơi: trước họ

Matxcơva bằng đá trắng đang chờ.

Các chữ thập nóc nhà thờ đây đó

Ðã rực vàng như đám cháy trong mơ.

Chao, các bạn, tôi vô cùng thích thú

Khi quang cảnh những nhà thờ xưa cũ,

Những gác chuông, cung điện, mảnh rừng sồi

Bỗng bất ngờ bày hết cả trước tôi!

Trong giây phút buồn chia ly, đau khổ

Của đời tôi luôn phiêu bạt, xa nhà,

Tôi thường nhớ về Matxcơva - thành phố!

Nhiều, rất nhiều trong ba tiếng Matxcơva

Ðối với tim của người Nga bình dị,

i BA tiếng đầy nâng niu, yêu quí!

Kia, sừng sững là lâu đài Piôt r

Ðược bao quanh trong cây lá xen vòng.

Gần đây thôi, nó nổi danh tiếng tốt:

Bắt được hoàng đế Pháp Napôlêông

Ðang hạnh phúc và tự tin quá đỗi

Phải uổng công chờ Matxcơva uốn gối

Dâng hai tay chìa khóa của kinh thành.

Không bao giờ chịu mất điện Cremlanh.

Matxcơva của tôi không thể vậy,

Không xin tha, không chịu rước hắn vào,

Mà chuẩn bị cho thằng kiêu hãnh ấy,

Không phải quà, mà đám cháy bốc cao,

Ðể từ xa hắn đứng nhìn, suy nghĩ

Về ngọn lửa căm thù và ý chí.

Thôi, Piôt'r, lâu đài vang chiến thấng

Của ngày xưa, xin vĩnh biệt! I CHÀ,

Ði đi chứ, và kia, các cột trắng

Của điếm phòng đã thấp thoáng xa xa.

Kia, dọc phố Tverxcaia sặc sỡ

Ðoàn xe lăn trên ổ gà nham nhở,

Phóng nhanh qua các quán trọ, cột đèn,

Các bà già, cậu bé đứng hai bên;

Qua tu viện, các dãy nhà cao thấp,

Ðám dân buôn từ châu Á, QUA cầu,

Qua các phố có người đi tấp nập,

Hiệu áo quần, hiệu thuốc, quán cao lâu;

Qua các cổng có hai sư tử gác,

Và bầy quạ ngồi trên cây thập ác.

Cứ như vậy, một hai giờ dọc phố,

Ðoàn xe đi khá mỏi mệt, thế là,

Ðã dừng trước một cổng to trong ngõ

Cạnh nhà thờ Kharitônia.

Nghĩa là họ đã đến nơi cần đến -

Nhà của một bà cô đau bệnh suyễn

Ðã bốn năm, rất già yếu và gầy.

Một ông già người Calmưc, trong tay

Cầm chiếc tất, tóc bạc phơ, áo rách,

Ðã chạy ra mở rộng cửa vội vàng.

Nữ bá tước trên đi văng phòng khách,

Ðang nằm dài, liền cất tiếng kêu vang

Vì mừng rỡ. Rồi ôm, hôn, thút thít.

Hai bà già tranh hỏi nhau tíu tít.

"ôi bá tước, mon ange! ''Pachette!

"Alina! Ai dám nghĩ! ''Xin chào!''

''Ở bao lâu?'' "Chị thân yêu, ôi mệt!"

"Xin mời ngồi, quả đúng lạ lùng sao!

Như một cảnh lấy ra từ tiểu thuyết!''

''Vâng, nó đây, con gái em, chị biết .

''Tanhia, lại đây cháu.. . Ai ngờ,

Mắt cứ nhìn mà những tưởng đang mơ.

A, mà Granđixơn? cô nhớ chứ?

Granđixơn, à, Granđixơn!

ng ta giờ ở đâu? Vâng, em nhớ''.

''Ở Matxcơva, gần nhà thờ Xemiôn.

Ðêm Nôen ông lại thăm tôi đó,

Vừa cưới vợ cho con trai hôm nọ.

Còn ông kia... thôi mà sau hẵng nói.

Ngay ngày mai, với tất cả họ hàng

Ta sẽ dẫn Tanhia chào hỏi.

Tiếc bây giờ tôi chẳng thể lang thang

Ði đây đó, chỉ ngồi yên chờ chết...

Thôi, mẹ con chắc đi đường đã mệt,

Mời vào trong cùng nghỉ tạm... ỐI giời!

Ðau thế này! Tức ngực.. . chẳng còn hơi.. .

Bây giờ tôi, cô em thân mến ạ,

Quá già nua - không riêng chỉ cái buồn,

Mà cái vui cũng làm tôi vất vả.

Sống mà già có lẽ chết còn hơn...

Rồi bà lão ôm đầu rên, nhăn mặt,

Ho rũ rượi, ho trào ra nước mắt.

Tanhia nhìn bà cô, cảm động

Trước cái đau và âu yếm thế này,

Nhưng vốn quen với môi trường đã sống,

Nàng thấy buồn khi phải sống nơi đây.

Trong căn phòng có bức rèm lụa phủ,

Trên giường mới nàng băn khoăn khó ngủ,

Chợt tiếng chuông đơn điệu của nhà thờ

Báo một ngày nữa đến. Rạng tinh mơ,

Tanhia đã tung chăn vùng dậy,

Ngồi bâng khuâng bên cửa sổ một mình.

Trời sáng hẳn, nàng nhìn nhưng chẳng thấy

Những cánh đồng sương ướt đẫm lung linh,

Mà chỉ thấy một khu sân khá hẹp,

Một chuồng ngựa, bờ rào và cái bếp.

Rồi tiếp đến, Tachiana được dẫn

Ðến người thân ăn cơm khách hàng ngày,

Ðược giới thiệu rất chi li, cẩn thận

Với ông bà, với cô bác một dây!

Và ở đâu người cháu xa mới đến

Cũng được họ rất đón chào, yêu mến.

Ai cũng vui, cũng trò chuyện chân thành:

''Cô bé này lớn thật đến là nhanh!

Mới ngày nào tôi đặt tên cho nó.

Tôi béo tai, tôi đùa nghịch thế này!

Tôi thì mớm cho ăn khoanh bánh nhỏ.

Tôi nhiều lần ru ẵm nó trên tay...''

Rồi các bà cùng kêu to tất cả:

''Chà, năm tháng cuộc đời trôi nhanh quá!

Nhưng thực ra họ không hề thay đổi.

Vẫn như xưa, tất cả chẳng khác gì:

Nữ bá tước Elêna vẫn đội

Chiếc mũ nồi như vẫn đội nhiều khi.

Pêt'rôvich vẫn là anh ngờ nghệch.

Abramôp vẫn ky từng cô-pếch.

Vẫn bôi phấn là Lukeria Lvôvna.

Vẫn nói dối là Liubôp Pet'rôvna.

Và Pelagea Nicôlaievna cũng vậy,

Vần tình nhân là Phinmus; trong nhà

Vẫn con mèo và vẫn ông chồng ấy,

Cái ông chồng tai vẫn điếc. NG TA

Vẫn đều đặn đến chơi câu lạc bộ,

Vẫn ăn uống bằng hai người, thô lỗ.

Các con họ cũng đón nàng thân mật.

Các tiểu thư xinh trẻ chốn đô thành

Thường lúc đầu đứng lặng im đưa mắt

Ngắm nhìn nàng suốt một lượt rất nhanh.

Vì họ thấy có cái gì hơi lạ,

Có cái gì hơi nhà quê, hoang dã,

Và nói chung hơi nhợt nhạt, hơi gầy,

Nhưng trông nàng họ cũng thấy hay hay.

Rồi sau đấy, trung thành theo nữ tính,

Họ chơi thân, luôn săn đón, mời chào,

Rồi họ hôn, họ bất tay, tán tỉnh,

Họ khuyên nàng nên uốn tóc ra sao.

Và rồi họ cùng thi nhau tâm sự

Bao bí mật, bao điều riêng phụ nữ.

Bao thành công của mình và người khác,

Bao ước mơ, bao hy vọng, vui đùa.

Các câu chuyện cứ trôi êm như nhạc.

Pha ít nhiều đơm đặt khá chanh chua.

Ðể bù lại những lời kia tâm đắc,

Các cô gái, về phần mình, nằng nặc

Bắt Tanhia phải nói hết nỗi lòng,

Nhưng nàng buồn, vẫn im lặng như không.

Như trong mơ, nàng hững hờ nghe họ,

Tai lắng nghe, nhưng không hiểu chút nào.

Cái kho báu niềm vui và đau khổ

Của tim nàng, nàng yêu quí xiết bao,

Và không định đem cùng ai chia sẻ,

Nàng giữ chúng trong trầm tư lặng lẽ.

Tanhia luôn lắng nghe, tìm cách

Cố hiểu xem các câu chuyện quanh mình,

Nhưng tất cả, than ôi, trong phòng khách

Chỉ nói toàn chuyện nhảm, chán, linh tinh.

Họ nói chuyện cứ đều đều, chiếu lệ,

Và thậm chí vu khống nhau cũng tẻ.

Trong những câu ngớ ngẩn, những lời bàn,

Những câu đùa hỏi rồi đáp khô khan

Có thể nói suốt cả ngày không thấy

Một ý hay, hay một lóe sáng nào,

Dù ngẫu nhiên hay cố tình cũng vậy,

Cả trong lời nghiêm túc hoặc tào lao.

Ngay cả đến những câu vui, ngồ ngộ

Giới thượng lưu cũng hoàn toàn không có.

Các công chức của văn phòng lưu trữ

Ngắm Tanhia, dáng đạo mạo vụng về,

Rồi túm tụm đứng bên nhau và thử

Nhận xét nàng bằng giọng lưỡi khắt khe.

Trong số ấy, một anh hề tội nghiệp

Ðã xem nàng là đỉnh cao cái đẹp,

Rồi tựa lưng bên cánh cửa, thở dài,

Viết tặng nàng một thi khúc bi ai.

Cả bá tước Viazemxky đạo mạo

Mà một hôm bất chợt bỗng thấy nàng

Ðang ở nhà một bà cô, ông lão

Cũng ghé ngồi xuống cạnh dẫu cao sang,

Ông cũng hỏi về nàng như người khác,

Tay sửa sửa mái tóc thưa điểm bạc.

Nhưng ở nơi Melpomen có mặt

Ðang khóc to, than thở đủ các lời,

Hay khoe áo dát bạc vàng lóa mắt

Trước đám người luôn hờ hững; và nơi

Nàng Thơ Hài đang lim dim lặng lẽ

Không đón nhận tràng vỗ tay khích lệ;

Và cả nơi khán giả trẻ bây giờ

Chỉ yêu thầm các vũ nữ ngây thơ

(Không phải nay mà thời xưa cũng vậy,

Thời của tôi và bạn) - những nơi này

Tanhia không được ai nhìn thấy:

Không ống nhòm các mệnh phụ chua cay,

Không cả mắt những tay chơi tế nhị

Ngồi trong lô và ghế mềm để ý.

5 l

Nàng được dẫn cả vào Câu Lạc Bộ,

Nơi xung quanh là tiếng nhạc, ánh đèn,

Là nóng nực, là nói cười to nhỏ,

Từng cặp người đi lại, nhảy như điên;

Là bộ cánh của rất nhiều cô gái,

Là đồng ca của đám người đủ loại,

Là cái nơi gái đẹp đến tìm chồng

Ðứng thẹn thò từng tốp một rất đông.

Cũng nơi đây các chàng trai năng nổ

Khoe thời trang và cái láo của mình,

Khoe đôi mắt lẳng lơ nhìn đây đó...

Và rất nhiều sĩ quan trẻ thông minh

Ðược nghỉ phép, cũng đến đây ra mắt,

Làm ầm ĩ một hồi rồi đi mất.

Bầu trời đêm có nhiều sao đẹp thật.

Matxcơva gái đẹp cũng rất nhiều.

Nhưng sáng hơn những ngôi sao sáng nhất

Là trăng vàng đang trong gió phiêu diêu,

Và cô gái mà ở đây, xin lỗi,

Tôi không dám đem Nàng Thơ để nói.

Cũng như trăng, nàng tỏa sáng một mình

Giữa muôn vàn các cô gái xung quanh.

Chao, kiêu hãnh, như thiên thần kiêu hãnh,

Nàng chụm chân lên mặt đất, và rồi

Chao, đôi mắt hơi đượm buồn, lấp lánh,

Và ngực nàng, chao, hấp dẫn... Nhưng thôi,

Thôi, thôi đủ, cho trò điên quyến rũ,

Anh trả giá thế là nhiều, thôi đủ!

Mazurca, cái cúi chào lấy lệ ,

Tiếng giày khua tiếng cười nói... Lúc này

Ngồi chính giữa hai bà cô, lặng lẽ,

Sát cột tường, không ai biết, ai hay

Tanhia đờ đần nhìn, suy nghĩ,

Thầm khinh ghét những trò kia ồn ĩ.

Sống ở đây nàng khó thở và buồn,

Chỉ muốn về sống lại chốn nông thôn,

Với những người nông dần luôn nghèo khổ,

Với đồng xanh yên tĩnh giữa trời chiều,

Với chỗ vắng lượn lờ con suối nhỏ,

Với hoa hồng, với trang sách nàng yêu,

Và với cả con đường cây rợp bóng,

Nơi chàng đến làm tim nàng xúc động.

Và cứ thế, ý nghĩ nàng bay bổng,

Quên đêm vui, quên tiếng nhạc vang nhà.

Trong khi ấy, một tướng quân quan trọng

Vẫn nhìn nàng không chớp mắt từ xa.

Hai bà cô nhìn nhau đầy ngụ ý,

Rồi khẽ huých Tanhia, rồi chỉ,

Rồi nháy nhau, rồi nói khẽ với nàng:

''Cháu nhìn kìa, về phía trái, chếch ngang!"

"Nhìn phía trái? Nhìn đâu cơ? Gì vậy?''

" I cháu tôi, cứ nhìn đã xem nào.

Phía trước mặt trong đám đông cháu thấy

Có hai người mang quân phục, ngù sao.. .

Kia, người ấy đang bước ra... ngoái lại...''

"AI? Ông TƯỚNG TO BÉO KIA BÊN trái?''

Ta có thể dừng lại đây để chúc

Tanhia đã thắng lợi. Bây giờ,

Ðể không quên anh bạn tôi, là lúc

Ta hãy cùng thay đổi hướng dòng thơ.

Vâng, xin phép được nói đây nhân thể:

Về bạn tôi, khá nhiều tôi đã kể,

Các suy tư và công việc của chàng.

Hỡi nữ thần văn nghệ rất vinh quang,

Hãy nâng đỡ việc tôi làm tội lỗi.

Một khi tôi đã cất bước theo thần,

Thì chớ để tôi lầm đường lạc lối!

Còn bây giờ xin phép nghỉ, dừng chân.

Tôi, làm thơ, trung thành theo lối cổ -

Tuy hơi chậm, phần dạo đầu cũng có.

Chương tám

Fare thee well, and if for ever,

Still for ever, fare thee well!

BAIRƠN

Những năm ấy khi tôi còn theo học

Trường Lixê, giữa yên tĩnh vườn hồng,

Các tác phẩm Apulê tôi đọc,

Và hoàn toàn không thích Xixêrông.

Những ngày ấy, giữa đồng hoang thanh vắng,

Mùa xuân đến, tiếng thiên nga văng vẳng

Từ bờ sông lấp lánh cạnh mé đồi.

ẤY là ngày Nàng Thơ đến cùng tôi.

Và lập tức phòng sinh viên nhỏ bé

Bỗng sáng lên: Nàng Thơ đến, và nàng

Làm sống lại bao ước mơ tuổi trẻ,

Bao vui đùa: Nàng ca ngợi vinh quang

Của quá khứ một thời xưa oanh liệt,

Và tiếng đập của trái tim da diết.

Rồi Nàng Thơ được đời yêu, không ghét,

Chúng tôi vui vì thắng lợi, và rồi

Ðến ông già Dergiavin khi chết

Cũng hài lòng khen ngợi cả chúng tôỉ.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tôi vẫn xem các đam mê, sở thích

Là thước đo, qui luật của riêng mình.

Tôi vẫn dẫn Nàng Thơ tôi tinh nghịch

(Khi giãi bày tâm sự với xung quanh)

Tới phòng khách luôn luận bàn, dạ hội,

Tới những đêm cãi nhau giông bão nổi.

Và tới đâu nàng cũng nhớ mang quà

Góp thêm phần vui vẻ chốn phù hoa.

Như cô gái xinh tươi luôn nhún nhảy,

Rượu cầm tay, nàng hát tặng lấy lòng

Các vị khách, cánh thanh niên ngày ấy

Ðã mê nàng, luôn bám sát rất đông.

Và thú thật, tôi đã từng kiêu hãnh

Về Nàng Thơ luôn vô tư, đỏng đảnh.

Nhưng may mắn tôi đã xa lánh họ

Và ra đi... Thơ cũng vụt lên đường.

Không ít lúc buồn, lang thang đây đó,

Tôi được nàng cho hạnh phúc, tình thương

Bằng câu chuyện đầy mê ly, huyền bí.

Không ít lúc giữa Capcaz không nghỉ

Nàng cùng tôi phi ngựa dưới trăng tà,

Ðẹp dịu dàng, dũng cảm giống Lelôra.

Không ít lúc dọc theo bờ Tavrid,

Trong màn sương đang phủ kín êm đềm,

Nàng dẫn tôi cùng ra nghe Nêrêid.

Nghe thì thầm tiếng biển vỗ ngày đêm,

Và nghe bản đồng ca muôn đợt sóng

Ðang ca ngợi người làm nên cuộc sống.

Quên thủ đô xa xôi đầy giá lạnh,

Quên phù hoa những đêm hội, và nàng

Ðã tới miền Mônđavi hẻo lánh

Thăm những người sống cuộc sống lang thang

Trong những túp lều con che bằng vải.

Ở nơi ấy, nàng trở nên hoang dại,

Quên văn minh, quên tiếng nói thánh thần

Ðể học lời những bài hát nông dân,

Những từ ngữ nghèo nàn, nghe khác lạ...

Nhưng bỗng nhiên câu chuyện đổi bất ngờ:

Nàng ngồi kia, trong vườn tôi rợp lá,

Như một nàng tỉnh lẻ, đẹp, ngây thơ

Với đôi mắt đượm buồn và quyển sách

Bằng tiếng Pháp trong đôi tay thon, sạch.

Và hôm nay, lần đầy tiên tôi dẫn

Nàng thơ tôi ra rout chốn đô thành.

Lòng ghen ty, tôi ngắm nàng cẩn thận,

Ngắm bao điều xinh đẹp chốn đồng xanh.

Nàng bước kia, đang lách qua hàng ghế

Gồm đại sứ, các sĩ quan bảnh chọe,

Các phu nhân, các cô gái kiêu kỳ.

Kia, nàng ngồi lặng lẽ giống nhiều khi,

Và chịu đựng cảnh ồn ào chật chội,

Tai lắng nghe tiếng áo quệt khắp phòng,

Nàng ngắm khách vừa bước vào đã vội

Cúi đầu chào bà chủ; ngắm đàn ông

Ðứng túm tụm quanh các bà, trông giống

Một chiếc khung quanh bức tranh trống rỗng.

Nàng thấy thích cái trang nghiêm, trình tự

Của những câu chuyện gẫu kéo dông dài,

Cái hổ lốn tuổi, chức danh, ngôi thứ,

Cái kiêu kỳ đến lãnh đạm, bi ai.

Nhưng ai kia trong đám đông đang đứng

Dáng u buồn, luôn lặng im, hờ hững?

Mà hình như không ai biết về chàng.

Trước mặt chàng, những khuôn mặt lướt ngang

Như bóng ma luôn vật vờ, ảm đạm.

Chàng là ai? Sao trong ánh mắt nhìn

Trong nét mặt đầy chán chường, u ám?

Không lẽ chàng?.. . Không lẽ Ônhêgin?

Vâng, quả đúng Ônhêgin đứng đấy!

- Anh ta trở về quê bao giờ vậy?

Anh ta vẫn như xưa nay, hay thay đổi?

Hay vẫn đang lập dị giống bao ngày?

Hãy cho biết: giờ anh ta, xin lỗi,

Có cái gì mới lạ chỉ ta hay?

Giờ anh ta là ai? Là Menmôt?

Là Harold, một anh chàng ủ dột?

Là một anh yêu nước loại làng nhàng?

Hay bây giờ mặt nạ mới đang mang?

Hay cũng chi là một tay tạm được,

Như tôi, anh, như tất cả, hay là...

Gì thì gì, tôi cũng xin báo trước:

Phải dè chừng cẩn thận với anh ta!

Ðúng, một tay gây đủ điều này nọ!

NG có quen? - Cả không mà cả có!

Ôi, hạnh phúc là người luôn mãi trẻ,

Cũng là ai biết chọn lúc nên già.

Ai tất cả những đau buồn hạ thế

Biết nén mình chịu đựng, bỏ cho qua;

Ai không bị các giấc mơ cám dỗ;

Ai biết nếm đủ trò chơi lớn nhỏ,

Tuổi hai mươi nổi tiếng diện, yêu đời,

Lấy vợ giàu khi khi mới chớm ba mươi;

Ai đến tuổi năm mươi, khôn, rũ sạch

Nợ riêng, chung, xã hội lẫn gia đình;

Ai lặng lẽ sống trong đời, biết cách

Chiếm túi tiền, chức tước, chiếm quang vinh,

Ðể người khác gặp nhau, đâu cũng nhắc:

Ông N. N. là một người mẫu mực.

Và đau khổ khi ta buồn, chợt nghĩ

Rằng tuổi xuân ta sống chẳng ích gì,

Rằng chính nó suốt nhiều năm không nghỉ

Ðã dối lừa, lầm chỉ lối ta đi,

Rằng tất cả những ước mơ đẹp nhất,

Rằng tất cả những nỗi niềm chân thật

Của chúng ta, như chiếc lá trên cành,

Gió thu về, rơi rụng hết rất nhanh.

Nhưng đau khổ cũng là khi ta thấy

Trước mắt ta, trên mâm cỗ cuộc đời

Toàn những đĩa thức ăn to, béo ngậy,

Cùng đám người ưa kiểu cách, ăn chơi

Nhưng nhạt nhẽo; ta bước đi theo họ

Mà không chung cả ước mơ, đau khổ.

Không ai muốn giữa những người có học

Và thông minh - nổi tiếng một thằng hề,

Hay bị gọi là anh vờ ngu ngốc,

Ðể mọi người phán xử hoặc khen chê.

Hay hơn thế - một thằng điên tội nghiệp;

Một con quỉ như Ðêmôn khủng khiếp

Mà trong thơ tôi đã nhắc hôm nào.

Nhưng bây giờ nhân vật chúng ta sao,

Xin kể tiếp, rằng sau khi giết bạn,

Ônhêgin vất vưởng sống qua ngày

Trong lười biếng, trong vô công buồn chán

Ðến khi chàng hăm sáu tuổi không hay -

Sống không vợ, không bạn bè, lao động,

Và tất nhiên làm cái gì cũng hỏng.

Chàng sống thế, lòng chán chường tất cả.

Không chịu yên nằm một chỗ ở nhà.

(Ðiều ấy nghĩ không có gì đáng lạ -

Trong cánh mình, ai chẳng muấn bôn ba?)

Nên chàng bỏ chốn làng quê đang sống,

Những bãi cỏ, bờ sông, khu rừng rộng

Của quê hương luôn ám ảnh đêm ngày

(Máu bạn chàng đã đổ xuống nơi đây).

Rồi cứ thế, lang thang không mục đích

Chàng ra đi, luôn đơn độc một mình,

Cho đến lúc cuối cùng rồi du lịch

Như mọi điều, chàng cũng chán, coi khinh,

Rồi bất chợt trở về quê một tối,

Như Tratxki, được mời ngay dự hội.

Kia, phòng khách bỗng thì thầm to nhỏ,

Cả đám đông liền đứng giãn, ngoái đầu:

Một bà khách bước vào, liền tiếp đó

Một tướng già quan trọng bước theo sau.

Dáng bà khách rất đàng hoàng, thong thả,

Không lạnh nhạt, cũng không thân thiết quá.

Chẳng nhìn ai phải đỏ mặt thấy phiền,

Chẳng cố tình khiêm tốn hoặc làm duyên.

Mà cũng chẳng vờ ngây thơ giữ ý,

Chẳng làm cao hay nhăn nhó giả vờ.

Nàng chân thật, rất đoan trang, giản dị.

Có thể nàng là mẫu mưc nên thơ

Của du comme il faut (xin lỗi,

Sisôp, tôi không sao dịch nổi!)

Cánh phụ nữ lại gần nàng, thân mật,

Các bà cô cũng âu yếm mỉm cười.

Cánh đàn ông thì cúi đầu đưa mắt

Mong gặp nàng. Các cô gái xinh tươi

Luôn đi lại trước nàng, luôn vội vã

Nhưng nổi nhất và cao to hơn cả,

Hếch mũi, vai là một vị tướng già

Mới cùng nàng từ cửa lớn đi ra.

Khó có thể gọi nàng là tuyệt mỹ,

Nhưng không ai nhận thấy có trong nàng -

Dù phảng phất, dù chỉ hơi một tý -

Cái kiêu kỳ từ Anh quốc lan sang.

Vâng, cái mốt giới thương lưu vẫn gọi

Ở Luân Ðôn là vulgar, xin lỗi.

Cái từ ấy tôi rất yêu, tuy thế

Tôi không sao dịch thoát nghĩa. Bây giờ

Trong tiếng ta nó hẵng còn mới mẻ,

Chắc khó lòng được chấp nhận vào thơ.

Hay nếu được, chỉ là thơ đả kích.

Quay lại chuyện Tanhia thanh lịch

Và cao sang - kia, thoải mái nàng ngồi.

Bên cạnh nàng lúc ấy, hãy tin tôi,

Là tiểu thư Vôrônxcaia kiêu hãnh,

Người nổi danh Clêôpat xứ này,

Với vẻ đẹp mê hồn nhưng khá lạnh,

Thế mà nàng, không ai nghĩ đêm nay

Có thể thắng Tanhia đơn giản vậy,

Dù hào nhoáng và khoa trương nhường ấy.

"Nàng đấy ư? Vâng, đúng rồi! Không lẽ? -

Ônhêgin chợt nghĩ. - Thật không ngờ!

Một cô gái từ vùng quê vắng vẻ,

Mới ngày nào còn dút dát, ngây thơ...''

Chàng vội vã đưa ống nhòm lên mắt,

Ngắm hồi lâu cả dáng người, khuôn mặt

Giúp chàng nay mang máng nhớ điều gì

Rất vô tình chàng đã để trôi đi...

"Này bá tước, ai đằng kia, mũ đỏ,

Giữa đám đông đang nói chuyện lúc này

Với đại sứ Tây Ban Nha?'' Lúc đó

Bá tước cười: ''À, ANH MỚI VỀ đây,

Phải giới thiệu nàng với anh!'' ''Xin lỗi,

Nàng là ai?'' "Là vợ tôi, vì vội..."

"Anh có vợ? Lấy bao giờ nhanh vậy?

''Mới hai năm" "Sao không nói từ đầu?

Anh lấy ai?'' ''Larina", "Cô ấy!

Anh biết nàng?" "Xưa sống cạnh bên nhau ''.

"Thế thì nào, ta cùng đi!'' Hăm hở,

Bá tước dẫn anh bạn mình gặp vợ.

Một hồi lâu nữ bá tước nhìn chàng,

Có thể lòng bị xáo trộn, xốn xang,

Và xúc động. Nàng ngạc nhiên, bối rối

Thấy người xưa bỗng xuất hiện bất ngờ,

Nhưng như trước, nàng không hề thay đổi,

Chẳng nhiệt tình, song cũng chẳng thờ ơ.

Và giọng nói vẫn nhún nhường, khe khẽ,

Và cả cách cúi đầu chào cũng thế.

Vầng, vần thế, không giật mình, má đỏ,

Không bỗng nhiên tái mặt hoặc nhíu mày,

Và thậm chí không cắn môi xấu hổ,

Như thể chàng không có mặt hôm nay.

Và vô ích Ônhêgin chăm chú

Kiếm trong nàng cô gái xưa bạn cũ.

Ðang ngạc nhiên, chàng lúng túng cố tìm

Một vài lời để nói tiếp... nhưng im

Vì hồi hộp. Tanhia hỏi khẽ:

Chàng từ đâu vừa đi tới, bao giờ?

Hay từ chốn quê nàng xưa vắng vẻ?

Rồi nhìn chồng, dáng mỏi mệt, thờ ơ.

NG kia hiểu, và dắt nàng đi thẳng

Ðể một mình Ônhêgin đứng lặng.

Không lẽ nàng, Tanhia năm nọ?

Tanhia tôi đã kể chương đầu

Trong tiểu thuyết của chúng ta - lúc đó

Chỉ hai người im lặng đứng bên nhau

Giữa trăng sáng, chốn đồng quê, cẩn thận,

Chàng đã nói biết bao điều giáo huấn.

Tanhia mà chàng giữ lúc này

Bức thư tình rất chân thật, thơ ngây,

Nơi gửi gắm cả tấm lòng e lệ?

Tanhia... hay mơ ngủ? Ai ngờ.,.

Tanhia, vâng, chính nàng, cô bé

Ðã bị chàng từng kiêu hãnh làm ngơ.

Mà không lẽ nàng bây giờ lại vậy,

Biết lãnh đạm và tự tin nhường ấy?

Chàng vội vã rời căn phòng chật chội,

Giữa cơn vui, xúc động bỏ ra về,

Rồi đi ngủ, khi buồn, khi bối rối,

Khi mơ màng, trăn trở tận đêm khuya.

Sáng tỉnh dậy, đang chau mày, dụi mắt,

Chàng đã thấy một bức thư trước mặt

Bá tước N mời dự lễ lần này,

"Lại gặp nàng? Vâng được, sẽ đi ngay!

Rồi nguệch ngoạc, chàng viết thư đồng ý.

Cái gì kia đang xao xuyến tim chàng,

Một trái tim quen biếng lười, vô vị

Và lạnh lùng, nay xáo trộn, hoang mang?

Buồn? Mỏi mệt? Bất an? Hay chẳng nhẽ

Lại tình yêu, cái trò chơi tuổi trẻ?

NHÊGIN giờ than ôi, lần nữa

Lại lo âu, sốt ruột đợi hết ngày.

Chuông vừa điểm đúng mười giờ - xe ngựa

Ðã sẵn sàng, chàng vội phóng đi ngay

Như tên bắn. Và tới nơi, lúc đó

Tanhia đang ngồi bên cửa sổ.

Ônhêgin khẽ bước lại cùng ngồi,

Chỉ hai người, chỉ mấy phút, than ôi.

Chàng hồi hộp, chàng ngập ngừng, bối rối,

Phải ngồi im, không biết chuyện thế nào,

Chỉ lúng túng đáp những câu nàng hỏi.

Trong đầu chàng ý nghĩ nặng nề sao!

Trong khi ấy Tanhia lặng lẽ

Vẫn ngồi yên rất vô tư, vẫn thế.

Nhưng bất chợt ông chồng nàng xuất hiện

Và cắt ngang tête-à-tête của hai người.

NG vui vẻ nhắc bao nhiêu sự biến

Và các trò rất ngộ nghĩnh, vui chơi

Của ngày xưa. Nhưng mà kia, khách khứa

Ðang đi vào, và hôm nay lần nữa

Chuyện nổ ran trước bà chủ ít lời,

Chuyện tầm phào, đầy châm chọc, lả lơi,

Nhưng không phải quá đà, không tế nhị.

Một vài câu cũng không đến nỗi nào,

Cũng đôi chỗ khá thông minh, có ý,

Không chán nhàm, không cứng nhắc, làm cao.

Và cũng chẳng làm tai ai thương tổn,

Dù câu chuyện khá tự do và nhộn.

Tới dự hội đêm hôm nay có đủ

Giới thượng lưu, những cây mốt sành đời,

Những khuôn mặt đã quá nhàm, quá cũ,

Những anh hề không thể thiếu khắp nơi,

Những bà lớn mũ cắm bông hồng đỏ,

Ðã luống tuổi, mặt mày luôn cau có,

Những cô con không ai hiểu thế nào,

Chắng thấy cười, ưa hợm hĩnh làm cao.

Còn có cả một sứ thần danh tiếng

Nói rất to các việc lớn triều đình,

Một ông lâo bạc trắng đầu luôn miệng

Kiếm cách đùa đủ các ehuyện linh tinh,

Theo lối cổ, tuy cũng sâu, tế nhị,

Nhưng giờ nghe hơi buồn cười đôi tí.

Trong đám khách có một ông béo tốt

Luôn kêu ca hết mọi chuyện trên đời:

Về món trà hôm nay pha quá ngọt,

Về bây giờ phụ nữ quá buông lơi,

Về tiểu thuyết như sương mù, khó hiểu,

Về quà tặng vua ban cho phái yếu,

Về chiến tranh, về sách báo, tuổi già,

Về đất, trời, về cả vợ ông ta.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Còn có cả anh chàng Prôlaxôp

Rất nổi danh nhờ cái đểu của mình;

Cả St. Priest, người vẽ mòn mấy hộp

Bút chì màu trong các sách nhà anh;

Cả một tay độc tài khoa vũ hội,

Ðứng giữa cửa, như trong tranh, rất nổi,

Ðứng thẳng đơ, lặng lẽ, má hồng hào

Như thiên thần béo tốt lượn trên cao;

Cả một tay, như chim, ưa du lịch

Diện rất sang, thô bỉ ít ai bì,

Bằng dáng rất lăng xăng, khiêu khích

Làm mọi người phải nhếch mép đôi khi,

Và trừng phạt anh ta bằng lặng lẽ

Liếc và lườm một cái lườm tinh tế,

Nhưng suốt buổi Ônhêgin chú ý

Tanhia, mà quên hết mọi điều -

Không phải nàng Tanhia giản dị

Và dại khờ, ngây ngất bởi tình yêu,

Mà bá tước phu nhân nay tươi trẻ,

Thần tượng sống của cố đô hoa lệ,

Nhưng thờ ơ và lãnh đạm nhường nào.

I con người, tất cả giống nhau sao!

Tất cả giống va xưa tội lỗi -

Cái trời cho đang có sẵn hàng ngày

Lại chán ghét để đi theo tiếng gọi

Của rắn thần, thèm quả táo trên cây,

Quả táo cấm - như nếu không làm vậy,

Sẽ đau khổ và buồn lo ngay ngáy.

Tanhia đã đổi thay nhiều quá.

Cái vai kia nàng đóng giỏi nhường nào!

Các thủ pháp của chức danh mới lạ

Thế mà giờ nàng tiếp nhận nhanh sao.

Ai dám nghĩ: con người này tươi trẻ,

Nữ bá tước, bà chủ nhà oai vệ

Vốn ngày xưa là cô bé dại khờ

Mà anh chàng nhân vật của chúng ta

Ðã khuấy đục trái tim, và cô bé

Trong nhiều đêm không ngủ, dáng buồn rầu

Vừa tư lự nghĩ về chàng, lặng lẽ

Vừa ngước nhìn vầng trăng đục hồi lâu.

Và thầm mong một NGÀY KIA CÓ LÚC

Ðược cùng chàng sống cùng nhau hạnh phúc

Lứa tuổi nào cũng biết yêu, tuy thế

Yêu là nên và cần thiết khi mà

Trái tim yêu còn tinh nguyên, còn trẻ,

Như mưa cần cho đồng hạn tháng Ba.

Trong cơn mưa của tình yêu ào ạt,

Tim sống lại, chín dần thêm, tươi mát,

Và cây xanh đầy nhựa sống cuộc đời

Sẽ cho nhiều, nhiều quả ngọt, hoa tươi.

Nhưng vào tuổi của chúng ta, xin lỗi,

Ðời tối đen, già yếu, lại lù khù,

Yêu là khổ, là vô duyên, mệt mỏi,

Chắng khác gì mưa tầm tã mùa thu

Làm đồng cỏ thành những hồ nước lặng,

Và rừng cây, lá lìa cành, hoang vắng.

Thế là rõ, than ôi, như đứa trẻ,

Ônhêgin đã say đắm yêu nàng,

Trong đau khổ của tình yêu, cứ thế,

Sáng lại chiều, như mất trí, lang thang.

Và đều đặn hàng ngày chàng đi lại

Thăm người yêu, không nghe lời phải trái,

Luôn quẩn quanh như cái bóng không rời,

Bám theo nàng đi khắp chốn, nơi nơi,

Ðể sung sướng mỗi khi nàng cho phép

Khoác chiếc khăn lông thú mịn và dày

Lên đôi vai của nàng tròn, xinh đẹp,

Hay vô tình tay khẽ chạm bàn tay,

Hay được dẫn nàng đi, hay được nhặt

Những thứ nàng nhỡ tay rơi xuống đất.

Nhưng vô ích: dù cố sao cũng vậy,

Tanhia như không muốn thấy gì.

Nàng lạnh nhạt khi tiếp chàng đâu đấy,

Nói đôi lời rất khách sáo. Nhiều khi

Nàng im lặng, chỉ cúi chào, liếc mắt,

Hay lờ qua như chàng không có mặt.

Không vì kiêu, hay đỏng đảnh, hợm mình -

Giới của nàng điều đó cấm, coi khinh.

Và kết quả - Ônhêgin đau khổ,

Bắt đầu xanh và mệt mỏi, yếu gầy,

Suýt bị lao Tanhia điều đó

Hiểu cho chàng, hay lại cũng không hay?

Còn bác sĩ và bạn bè nhất loạt

Ðều khuyên chàng đi miền Nam nghỉ mát.

Nhưng nhất quyết chàng không đi, khốn nỗi,

Thà héo hon, chết bất cứ lúc nào.

Tanhia vẫn không hề thay đổi

(PHỤ NỮ thường vẫn vậy, biết làm sao?)

Nhưng bướng bỉnh, Ônhêgin tiếp tục

Ðuổi theo nàng để cầu may hạnh phúc.

Rồi một hôm, run rẩy cánh tay gầy

(Nhưng hơn người đang khỏe mạnh lâu nay)

Chàng đã viết một bức thư tha thiết

Cho phu nhân bá tước, mặc dù chàng

Cái vô ích của thư từ rất biết,

Nhưng nỗi buồn vì quá nặng đang mang...

Nên chàng viết, đây xin trình các bạn

Bức thư đó, sao y như nguyên bản:

THƯ CỦA NHÊGIN GỬI TACHIANA.

Tôi thấy trước: bức thư này thổ lộ

Sẽ làm cô thấy xúc phạm thế nào,

Và ánh mắt trang nghiêm nhìn lúc đó

Sẽ chứa đầy lòng khinh ghét ra sao!

Tôi muốn gì? Vì sao tôi dại dột

Bày trước cô bao tâm sự thế này,

Hay có thể tôi đang gây cớ tốt

Cho những lời châm chọc rất chua cay?

Rất ngẫu nhiên tôi gặp cô ngày ấy,

Thấy trong cô một cô gái dịu hiền,

Tôi không tin những điều tôi đã thấy,

Và cố ghìm những cảm xúc thân quen.

Vì lúc đó, quả tình tôi, thú thật

Cái tự do của mình không muốn mất.

Ngoài ra ta bị chia cắt bất ngờ

Còn bởi vì cái chết của nhà thơ.

Tôi đã bắt trái tim xa tất cả

Những gì tim từng yêu thích, và rồi

Với người khác, tôi cô đơn, xa lạ,

Tôi tưởng lầm rằng yên tĩnh, than ôi,

Cùng tự do có thể thay hạnh phúc,

Nhưng thất vọng, tôi buồn đau, tủi nhục.

Không, với tôi là tột cùng sung sướng

Ðược theo cô đây đó suốt đêm ngày,

Bằng đôi mắt đầy tình yêu, chiêm ngưỡng

Môi cô cười, từng ánh mắt, bàn tay;

Ðược hồi lâu ngồi nghe cô, đoán hiểu

Bằng trái tim, con người cô kỳ diệu;

Khi thấy cô, tôi tái nhợt, âu sầu,

Lòng chết dần trong day dứt buồn đau...

Nhưng rất tiếc, cái niềm vui sướng ấy

Tôi đã không có được - suốt đêm ngày

Tôi lang thang mong gặp cô đâu đấy.

Với phần đời còn lại đếm từng giây

Tôi đã để trôi qua trong buồn bã,

Trong lo âu, vô tích sự, và rồi

Tôi cũng hiểu, cuộc đời tôi tàn tạ

Muốn kéo dài, thì mỗi sáng, than ôi,

Tôi phải biết là trong ngày hôm đó

Ðược gặp cô cách này hay cách nọ...

Tôi rất sợ bức thư này chân thật

Bị cô xem như một thứ trò hề,

Một âm mưu thấp hèn, trơ tráo nhất

Ðáng nhận lời cô trách cứ khắt khe.

Ôi giá cô biết được tôi đau khổ

Vì tình yêu và khát vọng thế nào,

Biết đầu óc, 1ương tâm tôi đang cố

Làm nguội dần dòng máu nóng ra sao!

Tôi thèm khát quỳ trước cô nức nở,

Ôm chân cô và nói, nói rất nhiều

Về tình cảm, về ước mơ, nỗi sợ -

Hết những gì có thể nói khi yêu.

Trong khi ấy thì tiếc thay, tôi phải

Vờ dửng dưng khi nói, hoặc thăm dò,

Khi trò chuyện, tôi phải vờ thoải mái,

Hoặc phải vờ vui vẻ lúc nhìn cô...

Thôi đã vậy, biết làm sao: có lẽ

Tôi giấu tôi, mâu thuẫn đủ lắm rồi,

Giờ tất cả trong tay cô, vì thế

Cùng thư này, tôi trao cả đời tôi.

Không có thư trả lời, chàng lại viết

Thư thứ hai, rồi thư nữa. Lần này

Cũng lại không. Với tình yêu mãnh liệt,

Chàng đến tìm nơi vẫn đến lâu nay.

Và đã gặp - sao nàng nghiêm khắc vậy!

Nàng không nói, như không hề trông thấy.

Tanhia tự bao bọc bây giờ

Bằng lớp ngoài quá lạnh nhạt, thờ ơ.

Nàng khó chịu, đang cố kìm không nói

Một vài câu nghe có thể nặng nề.

Ônhêgin nhìn nàng như muốn hỏi:

Ðâu đâu rồi những dấu hiệu say mê

Và đau khổ, và buồn lo nước mắt?

Chỉ cái giận còn in trên nét mặt

Cùng một thoáng lo âu.. . Hay có thể

Sợ xung quanh, hoặc sợ chính ông chồng

Ðoán hiểu biết về bức thư, quan hệ

Mà hai người đang giữ kín... Ồ KHÔNG!

Không hy vọng, Ônhêgin buồn bã

Rời phòng khách, giận mình điên dại quá.

Và than ôi, chàng lại trốn vào mình,

Tách khỏi đời, xa cuộc sống xung quanh.

Trong phòng vắng, giờ đây chàng lại nhớ

Một thời xưa bao cái chán, cái buồn

Trong cuộc sống luôn ồn ào, sặc sỡ

CỦA giới chàng, dai dẳng bám theo luôn,

Ðể bất chợt tóm chặt chàng, lúc đó

Trong bóng tối bắt ngồi yên một chỗ .

Và lần nữa, chàng bắt đầu lại đọc

Ðọc một thôi, không phân biệt sách gì:

Nào Gibbon, nào Rousseau, rồi Lokk,

Rồi đọc bà de Stael, Manzoni.

Chàng đọc cả Pie Bel nghi kị.

Ðọc cả sách Fontenel hiệp sĩ,

Cả sách Nga chàng cũng đọc lần này -

Một ít người, không kể dở hay hay.

Ðọc tạp chí, xem sách tranh: Ở đó

Cả nhà văn hay giáo huấn dạy đời

Và luôn miệng trách chê tôi này nọ

Một đôi lần đăng thơ nhẹ vui chơi,

Nhưng rất tiếc, dẫu vô duyên, thiết nghĩ

Cũng e sempre bene, thưa các vị.

Vâng chàng đọc, mắt nhìn nhưng khốn nỗi

Ý nghĩ bay đâu đó, bởi lúc này

Trái tim chàng đang trào dâng, nhức nhối

Vì nỗi buồn và ước vọng lắt lay.

Giữa những dòng chữ in kia run rẩy,

Bằng đôi mắt của trái tim, chàng thấy

Những dòng sâu trong xúc cảm, và chàng

Im lặng ngồi, để ý nghĩ lang bang

Với những chuyện toàn hoang đường, huyền bí

Của ngày xưa còn mông muội, hiền lành;

Những giấc mơ không đầu đuôi, kỳ dị,

Những lời đồn, lời sấm chốn rừng xanh,

Hay những chuyện chàng được nghe từ bé,

Những bức thư của các nàng tươi trẻ .

Rồi cứ vậy, chán chường và mệt mỏi

Luôn trầm tư trong cảm xúc đau buồn,

Như quân bài pharaông thay đổi,

Trước mắt chàng bao cảnh đổi thay luôn.

Lúc chàng thấy: MỘT MÌNH trên tuyết trắng

Một chàng trai như ngủ say im lặng.

Bỗng chàng nghe có tiếng hỏi: ''Thế nào?''

Ðã chết rồi? Ðã chết! Hãi hùng sao!

Lúc chàng thấy những thằng hèn độc ác,

Bọn ngồi không đơm đặt chuyện suốt ngày,

Những cô gái trẻ trung nhưng phụ bạc,

Những kẻ thù, những bọn xấu xưa nay...

Và rốt cuộc - một ngôi nhà, ở đó

Nàng ngồi yên... mình nàng bên cửa sổ.

Vốn đa cảm, dễ dàng lôi cuốn nhất,

Chàng suýt điên vào lần ấy, hay là

Cũng suýt thành nhà thơ (xin thú thật,

Ðó là điều rất may mắn cho ta).

Có thể nói anh bạn tôi suýt hiểu -

Tuy chậm chạp và về thơ hơi yếu -

Các luật thơ khá phức tạp, cầu kỳ

Của nước mình, qua ấn tượng lâm ly.

Chàng rất giống một nhà thơ, đúng vậy,

Khi lơ đãng nhìn hòn than rực cháy

Miệng nhẩm bài BENNEDETTA... Ôi!...

Hay idole mio, và chốc chốc

Lại để cháy cuốn sách chàng đang đọc.

Ngày tiếp ngày cứ trôi, trôi lặng lẽ,

Mùa đông qua, xuân lại đến bao giờ.

Ônhêgin không thành điên vì thế,

Không lìa đời, cũng chẳng hóa nhà thơ.

Chàng sống lại, lần đầu tiên ra khỏi

Cái hang ẩm luôn quạnh hiu, mờ tối,

Nơi cô đơn, chàng tự khóa trong phòng,

Như con chồn đã trú hết mùa đông.

Chợt một sáng chàng lên xe, cho chạy

Dọc Nêva. Ðây đó đã bắt đầu

Băng tuyết tan thành những dòng nước chảy,

Còn trên đường, các tia nắng thi nhau

Nhảy múa giữa những lớp băng nứt nẻ.

Chàng đi đâu, đi đâu mà vội thế'?

Chắc bạn đọc, không nói ra cũng rõ

Chàng đi đâu vội vã thế lúc này -

Ônhêgin, Ônhêgin khốn khổ

Ði gặp người chàng không gặp lâu nay.

Như cái xác không hồn, chàng đã tới,

Nhưng không thấy một AI ngoài phòng đợi,

Cả phòng trong cũng không thấy người nào.

Chàng rụt rè xô nhẹ cửa - I CHAO!

Chàng rất đỗi ngạc nhiên - Sao, gì vậy?

Tanhia, nữ bá tước, thẫn thờ

Ðang ngồi đọc một bức thư nào đấy,

Chỉ mình nàng, tái nhợt, nghĩ bâng quơ,

Và lặng lẽ tay chống cằm, buồn bã

Ðể nước mắt lăn thành dòng trên má...

Vâng, lúc ấy ai mà không đoán được,

Ai không hay bao đau khổ lòng nàng,

Ai không thấy Tanhia ngày trước

Bọc bây giờ trong cái vỏ cao sang.

Và bất chợt trong phút giây sôi nổi.

Dưới chân nàng, Ônhêgin quỳ gối.

Tanhia chỉ tư lự cúi nhìn

Khẽ rùng mình, không giận dữ, ngạc nhiên.

Nàng im lặng vì thâm tâm rất hiểu

Ônhêgin đang đau khổ lúc này -

Qua khuôn mặt rất xanh xao gầy yếu,

Qua cái nhìn đầy trách móc, mê say

Và năn nỉ. Trong nàng nay lại sống

Cô gái xưa, còn hồn nhiên, thơ mộng

Nàng không đỡ Ônhêgin đứng dậy,

Những ngón tay, thon trắng, lạnh, dại đờ

Nàng không rút khỏi đôi môi nồng cháy -

Vẫn nhìn chàng, nhưng lãnh đạm, thờ ơ.

Trong những phút giây kia dài, căng thẳng,

Nàng nghĩ gì? Sau một hồi im lặng,

Tanhia khe khẽ nói: ''Ðủ rồi,

Xin đừng quỳ như thế nữa, cho tôi

Ðược nói thẳng, vâng, cùng anh tất cả.

Ônhêgin, anh có nhớ hôm nào,

Ðêm trăng sáng, trong vườn, trên ghế đá

Theo ý trời, ta gặp gỡ ra sao?

Và kiên nhẫn, tôi nghe anh lúc ấy,

Giờ đến lượt anh cho tôi nói vậy.

Ônhêgin, trước kia tôi còn trẻ

Và xinh hơn, có lẽ vậy, bấy giờ

Tôi yêu anh một tình yêu như thế,

Nhưng được gì? Tôi, dại dột, ngây thơ,

Tôi chỉ gặp một trái tim băng giá.

Với các anh, hoàn toàn không mới lạ

Loại tình yêu các cô gái hiền lành.

I bây giờ nhớ lại những lời anh,

Nhớ ánh mắt hơi diễu đời lúc ấy

Mà tim tôi như đứng lại, bồi hồi.

Nhưng tôi không, không trách anh tuy vậy,

Anh chân thành và cao thượng với tôi,

Và xử sự rất thông minh đêm nọ.

Tôi vô cùng biết ơn anh điều đó.

Vâng lúc ấy, không đúng ư, lúc ấy

Giữa đồng quê luôn vắng vẻ, yên lành

Tôi chẳng được anh yêu thương như vậy,

Sao bây giờ anh đeo đuổi, và anh...

Sao bỗng chốc tôi được anh chú ý?

Hay có lẽ vì bây giờ anh nghĩ

Rằng tôi đây được danh giá, nuông chiều,

Ðược mọi người đang quý trọng, thương yêu?

Rằng chồng tôi trong chiến tranh đổ máu,

Ðược nhà vua rất ái sủng mọi bề,

Hay vì nghĩ nếu tôi mang tiếng xấu

Thì mọi người lập tức biết, khen chê

Và đồn đại về chúng ta, có thể

Anh nổi tiếng là tài ba nhờ thế?

Tôi chua xót... Nếu anh từ dạo nọ

Chẳng quên tôi cho đến tận bây giờ,

Thì xin phép nói điều này anh rõ:

Hết mọi lời nghiêm khắc hoặc thờ ơ

Và thái độ của anh xưa có lẽ

Không làm tôi buồn và đau như thế,

Như bức thư, lời van vỉ lúc này.

i ngày nào những mơ ước thơ ngây,

Những tình cảm trái tim tôi sôi nổi

Giá được anh quan tâm đến phần nào...

Sao bây giờ trước tôi anh quì gối,

Một việc làm không đẹp mắt, vì sao?

Anh cao thượng, thông minh, sao có thể

Bị tình cảm thấp hèn kia nô lệ?

Còn riêng tôi, Ônhêgin, tất cả

Bốn xung quanh luôn bóng lộn thế này,

Và cả việc tôi thành công, danh giá,

Cả ngôi nhà, cả yến tiệc no say

Ðều, vô nghĩa. Tôi sẵn sàng đánh đổi,

Những miếng giẻ hóa trang kia giả dối,

Những cuộc vui quá sặc sỡ, ồn ÀO

Lấy khu vườn, những cuốn sách, bờ ao,

Hay một góc, tuy nghèo nàn, đơn độc,

Ngôi nhà xưa, nơi tôi sống, lần đầu

Tôi gặp anh, Ônhêgin, và khóc;

Lấy mé đồi cây phủ kín từ lâu,

Nơi bà vú, người tôi yêu, yên nghỉ

Trong bóng mát ngày đêm bên mộ chí.

Mà hạnh phúc, Ônhêgin, lúc ấy

Trong tầm tay, rất dễ đạt, rất gần,

Nhưng số phận không cho tôi được vậy,

Có thể vì tôi lỡ bước sa chân:

Mẹ tôi khóc, van nài tôỉ xuất giá.

Trước cô bé Tanhia tất cả

Mọi bước đi được quyết định lâu rồi.

Tôi lấy chồng... Anh hãy để cho tôi

Yên ổn sống. Tim anh - tôi biết rõ

Rất thanh cao và hào hiệp. Lúc này

Tôi yêu anh, vẫn yêu như ngày nọ

(Chẳng việc gì phải che giấu). Nhưng nay

Tôi đã được gả chồng, tuy khác ý,

Nhưng là vợ, suốt đời tôi chung thủy".

Nàng nói xong rồi đi ra, để lại

Ônhêgin như sét đánh bất ngờ,

Ðứng sờ sững với nỗi lòng tê tái,

Ðang ngỡ ngàng không rõ thực hay mơ.

Nhưng bất chợt có tiếng giày khua nhẹ:

Bá tước N. bước vào... Mà có lẽ

Bạn và tôi nên chọn đúng lúc này,

Lúc rõ ràng là khó xử, không may,

Ðể tạm biệt Ônhêgin; tạm biệt

Một thời gian hay vĩnh viễn. Với chàng

Ta trò chuyện, ta buồn vui không ít,

Không ít lần cùng đây đó lang thang.

Nào, hoan hô! Ta chúc nhau cập bến,

Giờ tạm biệt không đúng ư đã đến?

Còn bạn đọc, đến đây ta cũng thế,

Bạn là ai, thù hay bạn thế nào,

Tôi cũng muốn được chia tay vui vẻ

Như những người đầy thiện chí. Dù sao

Các bạn đọc những trang này viết vội

Ðể nhớ lại một thời xưa sôi nổi.

Hoặc thơ tôi bạn đọc để giải sầu,

Hoặc để tìm mới lạ một vài câu,

Hoặc để bắt lỗi hành văn... Ðiều đó

Cũng chẳng sao. Tôi chỉ muốn sách này

Mang lại được một cái gì bé nhỏ

Cho bạn ngồi suy ngẫm một vài giây...

Nếu được vậy, như những người thân thiết,

Giờ là lúc ta bắt tay tạm biệt.

Vâng, tạm biệt người bạn đường kỳ lạ,

Cả ước mơ lý tưởng có bao ngày,

Cả công việc, dù bé thôi, vất vả

Và kéo dài, đầy cảm hứng lâu nay

Cùng với bạn, tôi nếm mùi hạnh phúc:

Sống cuộc sống cuồng điên nơi thế tục,

Tai được nghe nghe những tiếng nói thân tình

Của bạn bè, nhiều năm tháng trôi nhanh

Kể từ ngày Tanhia khờ dại

Ðến cùng tôi không rõ nét lần đầu

Cùng anh chàng Ônhêgin tai quái;

Và lần mò bên gương bói còn lâu

Tôi mới thấy rõ điều tôi định viết,

Những đường nét để làm nên tiểu thuyết.

Còn bè bạn một thời xưa sôi nổi

Từng nghe tôi đọc trước những chương đầu

Nay rất tiếc, như Saađi vẫn nói,

Ði xa rồi hay đã chết từ lâu.

Tôi vẽ nốt Ônhêgin thiếu họ

Cả cô gái mà sau này từ đó

Tanhia được tôi vẽ... Tiếc là

Không có gì được số phận buông tha.

Nên hạnh phúc là ai đời lộng lẫy

Biết khôn ngoan lo rất sớm khi cần,

Không uống cạn cốc niềm vui tận đáy,

Biết lìa đời không một chút băn khoăn

Và đột ngột giống như tôi từ biệt

Với anh bạn Ônhêgin thân thiết.

HẾT

Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro

Trước Sau