Le Moyen Âge, trước là Antiquité, sau là Époque Moderne. Thời gian : từ năm 500 đến 1500 SCN.

Flavio Biondo de Forli đã nghĩ ra thuật ngữ Moyen Âge

Tính từ của Moyen Âge là Médiéval và moyenâgeux, sử gia nghiên cứu về thời kì này được gọi là médiéviste. Thuật ngữ Trung Cổ đến từ cụm từ latinh Medium Aevum, có nghĩa là “Âge intermédiaire”, hoặc là “âge médium”. Keller, được biết đến nhiều hơn với tên là Cellarius, cho rằng thời kì này kéo dài từ thế kỉ thứ IV đến thế kỉ XV.

Reconquista (tái chinh phục), diễn ra từ năm 718 đến 2/1/1492, khi người Công Giáo đánh đuổi người Maure khỏi bán đảo Ibérique.

Guèrre d’Italie (chiến tranh Itali) bao gồm nhiều cuộc xung đột bởi các lãnh chúa Pháp và Ý vào thế kỉ XVI để khẳng định quyền thừa kế Vương Quốc Naples, và mảnh đất công tước Milan.

Johannes Gutenberd : nhà phát minh máy in người Đức (1400 – 1468)

Cuộc chiến Castillon nổ ra vào ngày 17/7/1453 giữa quân đội của Henri VI và Charles VII. Pháp đã chiến thắng.

Cuộc chiến Cent ans, kéo dài từ năm 1337 đến 1453, là 116 năm, giữa 2 nước Anh và Pháp với nhiều cuộc xung đột. Cuộc chiến bắt đầu khi vua Anh là Edward III gửi thư tuyên chiến đến vua Pháp là Philippe VI. Hoà ước được kí vào 29/8/1475 ở Picquigny, Pháp.

Đế chế Ottoman, tồn tại trong 623 năm (từ 1299 đến 1922).

3 giai cấp thời kì Trung Cổ : Quý tộc (Noblesse), Tăng lữ (Clergé) và tầng lớp thứ 3 (Tiers État). Ở thời kì này, người ta thấy được 1 kiểu phân hoá xã hội rõ ràng : Phong kiến (Féodalité).

Đối với những người dân sống vào thời kì Trung cổ, Kinh Thánh (Bible) là một tác phẩm quan trọng, được chia thành 2 phần là Kinh Cựu Ước và Tân Ước (Ancien et Nouveau Testament). Bible đến từ từ Hy Lạp “Biblia”, có nghĩa là cuốn sách.

Kinh Cựu ước do người Do Thái viết. Kinh Tân ước do người Công giáo viết.

Sử thi (Chanson de geste), bắt đầu xuất hiện vào cuối thế kỉ XI, và những tác phẩm cuối cùng của trào lưu này ra mắt vào cuối thế kỉ XV.

Thời kì Phục hưng (thế kỉ XV đến XVI)

Các nguyên nhân dẫn đến thời kì Phục Hưng :

-          Từ thế kỉ XIV, vùng Flandre và Í phát triển vượt bậc, trong khi các nước khác lại đang chìm trong nghèo đói, bao gồm cả Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Pháp và Anh thì bị kéo vào cuộc chiến 100 năm (1337 – 1453). Trộm, cướp bóc hoành hành khắp nơi trên lãnh thổ Tây Ban Nha.

Ngược lại, Flandre và Ý giàu lên là nhờ bán lương thực, vải len, đồ dạ và vũ khí cho Pháp và Anh. Dựa trên cơ sở một nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ, Ý trở thành cái nôi của phong trào Phục hưng.

Một sự kiện đáng nhớ khác : 1453, đế chế Ottoman đánh chiếmConstantinople, cửa ngõ quan trọng trong giao thương giữa phương Tây và Đông. Các nước mới thành lập phải tìm những thị trường khác để có thể phát triển. Từ đó, người ta tìm ra nhiều phát kiến địa lý.

-          Tầng lớp tư sản ngày càng giàu lên. Nhờ các phát minh về máy hơi nước, máy chạy bằng gió, máy dệt đạp chân … mà năng suất nâng cao.

Nicola Copernic cho rằng Trái Đất không phải là trung tâm vũ trụ mà lại là Mặt Trời. Đây là một cuộc cách mạng, là một đòn giáng vào những quan niệm của nhà thờ, vì vậy mà không lạ gì khi nhà thờ và triều đình phong kiến xử tử ông.

Người ta cho rằng Phục hưng diễn ra trong 2 thế kỉ XV và XVII, nhưng nếu xét về mảng văn học thì thời kì này phải kéo dài qua cả thế kỉ XVII nữa.

-          Tinh thần chủ đạo trong văn học thời kì Phục hưng là Chủ nghĩa Nhân Văn. Ý là nơi mà chủ  nghĩa này khai sinh. Nó phát tán vào nhiều nước phương Tây, trở thành trào lưu tuyệt đối, và chống lại tư tưởng phong kiến. KhiConstantinople bị chiếm đóng, các nhà bác học đã tị nạn sang Ý và mang theo những kho tàng tri thức thời kì trước.

Các nước phương Tây vô cùng bàng hoàng và kinh ngạc với những kho báu, di sản văn hoá thời kì cổ đại. Vì thế, người ta tập trung vào tìm hiểu, nghiên cứu những tài liệu cổ để tìm ra con đường tri thức của những nhà học giả thời kì đó. Để làm được, cần phải hiểu ngôn ngữ. Francois I và các nhà nhân văn học nổi tiếng đã thành lập “Viện độc giả Hoàng gia”. Ở đó họ dạy học tiếng Hy lạp, Hébreu, Latinh. Thư viện được thành lập. Các ấn phẩm được xuất bản.

Chủ nghĩa nhân văn bỏ tư tưởng rằng con người là trung tâm của vũ trụ. Con người là gương mẫu và kích thước đo lường vạn vật.

Chủ nghĩa nhân văn cho con người vào giữa thiên nhiên. Thiên nhiên là “Mẹ lớn” (Montaigne)

Ưu thế của Ý.

Thế kỉ XVI đánh dấu những ưu thế của nước Ý nhờ vào nền kinh tế mạnh của mình, quân đội hùng hậu, khoa học kĩ thuật phát triển… Không có gì ngạc nhiên khi người Pháp bị các thành tựu trên làm u mê và phải chịu thua trào lưu Ý hoá, mà đến bây giờ ngôn ngữ vẫn còn phản ánh được điều đó.

Sau khi đất nước được thống nhất, các vua Pháp đã tuyên chiến với Ý, một mặt là nhằm khẳng định quyền của mình trên các công quốc Milan và Napoli, mặt khác cũng vì họ thèm muốn sự giàu có và phồn vinh của Ý.

Thế kỉ XVII

Biết đến với năm mất của Henri IV (1610) và Louis XIV (1715)

Đây là thời kì mà nước Pháp gây nhiều ảnh hưởng lớn đến toàn châu Âu, với những tiếng vang trong Văn học, nghệ thuật và cả quân sự.

Vào thế kỉ này, chủ nghĩa cổ điển có ảnh hưởng lớn trong lịch sử và cả trong văn học thế giới. Giai đoạn này còn được biết tới với thời kì nhiếp chính (Régence) của Marie de Médicis, thời kì trị vì của Louis XIII và thời kì bành trướng quyền lực của Richelieu, thời kì nhiếp chính của Anne xứ Áo, chính quyền Mazarin, và sau khi Mẩzin mất năm 1661 là thời kì trị vì của Louis XIV.

Trong thời kì này, Corneille đã đóng góp tấn bi kịch về những anh hùng, những người dân quả cảm ; La Fontaine và Moliere đã cho ra đời những tác phẩm về tự do, phẩm cách con người, là những mũi tiên phong đánh và chế độ phong kiến và cổ hủ.

Thế kỉ XVIII.

Sau khi vua Louis XIV mất, Louis XV lên ngôi khi mới 5 tuổi. Để đảm bảo có người lãnh đạo, bác tước xứ Orléans, cháu của vị vua trước đã lên nhiếp chính. Thời kì này gọi là Régence (1715 – 1723). Thời kì này được đánh dấu bằng những phản ứng bạo lực chống lại tất cả những gì thể hiện triều đại trước. Triều đình bị bỏ rơi và được thành lập ở Paris, nơi ăn chơi, đàn đúm vào thời kì đó.

Hệ thống tài chính Law

Hệ thống này nhằm mục đích sung quỹ cho nước Pháp. Vào thế kỉ này, ngân khố Pháp trống rỗng và thu nhập trong 2 năm tiếp theo cũng đã bị dùng hết. Pháp đưa nhà kinh tế người Scotland là Law lên điều hành kế hoạch tài chính (1720). Ông quyết định phát hành tiền giấy. Tuy action tăng nhưng value lại giảm >>> người Pháp lo sợ sẽ mất hết tiền, nên họ tranh nhau đi lấy vàng và bạc thay vì tiền giấy. Kế hoạch tài chính này sau đó đổ bể, còn người dân mất lòng tin vào các ngân hàng.

Các tác gia lớn thời kì này :

Montesquieu với Les lettres persanes

Voltaire với Candide

Dénis Didérot với Le neveu de Rameau, les lettres sur l’aveugle

Jean Jacques Rousseau với le contrat social

Thế kỉ XIX

Consulat – L’empire – Restauration – Monarchie de juillet – 2e République – 2e Empire – IIIe République

Chủ nghĩa lãng mạn là một xu hướng văn học ca tụng việc thể hiện cảm xúc và cảm nhận, đồng thời loại bỏ những khuôn luật hà khắc của nền văn học cổ điển. Trong xu hướng này, người ta sử dụng nhiều sự tương phản. Rất nhiều tác gia, bao gồm Victor Hugo, Théophile Gautier…

Jean-Jaque Russeau mở ra thời kì tiền lãng mạn của Pháp

Madame de Stael đưa đến Pháp những tư tưởng lãng mạn của Đức

Chateaubriand tập trung khai thác cái “TÔI”.

Các tác phẩm lớn của Rousseau :

-          Julie ou la Nouvelle Héloise : 1761

-          Confessions : 1782

-          Rêveries d’un promeneur solitaire : 1776-78

Sự phiền muộn của ông được biểu đạt lại trong tác phẩm « Mal du siècle »

Madamme de Stael thì đã tố cáo nền văn học Pháp trong một tác phẩm được viết từ năm 1808 đến 1810. Theo bà thì Văn học pháp sau cách mạng không có đủ chỗ để người ta thể hiện cảm xúc và cảm nhận.

Thế kỉ XX

Trước 1914, nước Pháp dính trấu với vụ Dreyfus và sự chia rẽ giữa nhà thờ và Etat (luật 1905, luật trung lập tôn giáo)

Vụ Dreyfus

Năm 1894, đại uý pháo binh Dreyfus bị buộc tội gián điệp và bị lưu đày ở đảo Địa ngục. 2 năm sau, ông kháng kiện và cho rằng toà án đã được cung cấp các thông tin sai sự thật. Xã hội chia làm 2 phe : ủng hộ và chống lại Dreyfus (Dreyfusards và anti-Dreyfusards). Émile Zola viết « J’accuse ». Cuối cùng Dreyfus được thả và được phục chức, còn được tặng Bắc đẩu bội tinh cấp hiệp sĩ (hạng bét).

Sau nhiều khó khăn gian khổ kéo dài từ WWI, Đệ tứ cộng hoà đã thay Đệ tam, nhưng do thiếu năng lực quản lý, không đảm bảo được ổn định lẫn hiệu quả.Sau đó Đệ ngũ cộng hoà do de Gaulle lên nắm quyền đã thay thế nó.

Văn học :

Giai đoạn trước 1914

Thơ thì có Guillaume Apollinaire với bài thơ xếp hình =)) « Chim bồ câu bị thương và đài phun nước »

Paul Claudel

Paul Valery

Roman thì có Anatole France, André Gide, Marcel Proust

Thời kì của văn học siêu thực (Surréalisme)