HAMLET

Bi kịch 5 hồi

TIỂU DẪN VỀ HAMLET

Shakespease viết Hamlet vào khoảng năm 1601 theo thể tuồng (melodrame) là hình thức nghệ thuật sân khấu phổ biến ở nước Anh thời bấy giờ; về sau qua nhiều lần trình diễn, tác phẩm bị tam sao thất bản, ông tự tay chỉnh lý dần tác phẩm, văn bản cuối cùng theo thể kịch nói xuất bản năm 1623 được dùng cho đến ngày nay. Kịch bản của Hamlet phỏng theo một truyện dân gian Đan Mạch, truyện này đã được thầy tu Đan Mạch tên là Grammaticut (Saxo Grammaticus sao chép lại từ ba thế kỉ trước; đến năm 1572, nhà biên soạn Pháp tên là Belơforét (Louis de Belleforest) dựa vào đó mà viết Câu chuyện bi thảm thứ năm trong tập truyện của ông. Đây là chuyện một vị thái tử tên là Amlet (Amleth) phải giả điên để tìm cách báo thù cho cha, vì người chú ruột đã giết cha chàng, lấy mẹ chàng và cướp đoạt ngôi vua.

Tuy rằng kịch bản của Shakespease dựa trên câu chuyện đó nhưng chủ đề tư tưởng cũng như tính cách các nhân vật của bi kịch Hamlet hoàn toàn khác hẳn hai bản văn kia. Amlet của Grammaticut là “một con người có thể sánh với thần thánh, làm được những việc tày trời như Hecquyn”. Amlet của Belơforết là một con người có sức “chiến thắng được số mệnh nhờ đức kiên trì nhẫn nại, nêu lên một tấm gương vĩ đại và dũng cảm”. Hamlet của Shakespease không thuộc vào loại những con người tượng trưng đơn giản đó, cũng như chủ đề câu chuyện không phải chỉ là sự trả thù. Dưới ngòi bút của Sêxpia, Hamlet là một điển hình hiện thực phức tạp, một con người đa dạng mà tính cách chủ yếu là hoài nghi, bất bình đối với xã hội trong đó chàng đang sống, chàng đã vùng lên kháng cự cuộc sống đen tối và cuối cùng thành nạn nhân của cuộc sống đó.

Hamlet mở đầu giai đoạn sáng tác bi kịch của Shakespease, là vở kịch có ý nghĩa tâm lý xã hội sâu sắc nhất trong các vở kịch của ông. Ông xây dựng tác phẩm này vào thời kỳ đã từng trải nhiều về cuộc sống, sau hai mươi năm bôn ba chìm nổi trong xã hội nước Anh thời bấy giờ. Đó cũng là thời kỳ mà tích lũy sơ khai của tư bản Anh đang đẻ ra những mâu thuẫn xã hội gay gắt chưa từng thấy, sự cướp đoạt làm giàu của giai cấp tư sản cấu kết với phong kiến đang bần cùng hóa quảng đại nhân dân, đồng tiền vạn năng và cường quyền chà đạp lên công lý, bao nhiêu quan niệm nhân đạo làm giá trị tinh thần của thời đại Phục hưng đổ vỡ trên nền móng thối nát của xã hội tư bản đang thành hình. Con người lý tưởng của thời đại Phục hưng, mà trước đây Shakespease biểu hiện trong các vở kịch của ông, cũng bị tan vỡ theo.

Trong hoàn cảnh xã hội tư sản Anh mới ra đời “mình đã tắm đầy bùn máu” (Kác Mac), một kiểu con người mới cũng ra đời theo: đó là con người đau khổ và bất bình trước thực tế phũ phàng của một xã hội đen tối đầy rẫy tội ác, con người băn khoăn muốn đánh giá lại toàn bộ cuộc sống trước mắt nó. Hamlet chính là hiện thân của kiểu người mới ấy. Bởi thế Hamlet là một nhân vật hết sức đặc biệt và độc đáo, chưa từng có trong nền văn hóa thế giới trước đó, cũng như không thể có nữa về sau này. Đó là một con người vốn thừa kế những tinh hoa của thời đại Phục hưng: bẩm chất thông minh, tư tưởng tự do khoáng đạt, tâm hồn cao quý, tấm lòng nhạy cảm. Xuất thân trong hàng quý tộc mà đã sớm gặp cảnh ngộ đắng cay chua xót, chàng sớm nhìn thấy mặt thật của xã hội, “sự áp bức của kẻ bạo ngược, sự trì chậm của công lý, hỗn xược của cường quyền, miệt thị của kẻ bất tài...”, cho nên trước mắt chàng cả thế giới chỉ là “một ngục thất rộng lớn”, và “Đan Mạch này là một ngục thất đáng ghê tởm nhất”. Thực tế phũ phàng của cuộc sống đã làm cho chàng phải đánh giá lại tất cả mọi quan hệ trong cuộc sống - từ tình họ hàng, tình vợ chồng, cho đến tình mẹ con, và cả đến tình yêu. Thậm chí, trong cơn giày vò của đau khổ, chàng đã có lúc băn khoăn đặt lại cả vấn đề to lớn nhất: “Sống, hay không nên sống...”

Nhân vật hoài nghi Hamlet là một hiện tượng có ý nghĩa lịch sử: đó là lần đầu tiên trong văn học thế giới, một nhân vật dám lên tiếng hoài nghi cả một xã hội và công nhiên lôi nó ra giữa tòa án của công chúng, của nhân loại. Bởi thế, hoài nghi của Hamlet không phải là thứ chủ nghĩa hoài nghi tiêu cực, nó có một tác dụng tích cực đặc biệt, vì nó chính là phát súng đầu tiên của nhân loại bắn vào thành trì của chủ nghĩa tư bản ngay giữa lúc đang xây dựng. Giá trị tư tưởng vĩ đại của vở kịch Hamlet là ở chỗ ấy.

Về mặt nghệ thuật, Shakespease đã xây dựng một nhân vật điển hình rất sinh động, có chiều rộng và chiều sâu, một nhân vật dường như đang sống trong thực tế với toàn bộ cân não và trái tim, ngay cả với tiềm thức nữa. Mặc dầu hoài nghi và mỉa mai công kích tất cả, Hamlet vẫn mang trong người một trái tim yêu đương nồng cháy, một tình bạn chân thành, và trong thâm tâm chàng vẫn tin tưởng ở sự chiến thắng cuối cùng của lẽ phải, của chính nghĩa, bởi vậy hành vi của chàng luôn luôn cao quý, thẳng thắn, đại lượng. Hình tượng Hamlet không ngừng lớn lên trong diễn biến của kịch, bởi vì nội tâm nhân vật có quá trình phát triển sâu sắc của nó. Từ chỗ hoài nghi, chán nản, Hamlet dần dần xác định được nhận thức về thế giới khách quan, tìm lại được nghị lực sống, và để chống lại cái ác, chàng đã trở nên kiên quyết hơn, khôn ngoan hơn. Một nhân vật như thế, thật là phức tạp mà cũng thật là sinh động, hiện thực.

Ngòi bút hiện thực của Shakespease không những chỉ thành công ở nhân vật chính Hamlet, mà còn thành công ở những nhân vật thứ yếu và nhân vật phụ nữa. Bất kỳ nhân vật xuất hiện nhiều hay ít trên sân khấu, ở đâu chúng ta cũng nhìn thấy những con người rất độc đáo và điển hình: Clôđiut, chú ruột của Hamlet là một kẻ nham hiểm, miệng ngoài luôn luôn đường mật mà bụng dạ gươm đao; Pôlôniut, một lão già ti tiện, giả dối lại nghiêm khắc và độc đoán, tính hay giễu cợt mà xiểm nịnh, sâu cay; Giêctrut, một người đàn bà yêu con nhưng sa ngã, nhẹ dạ, yếu đuối; Ôphêlia, một người con gái có trái tim chung thủy, nhưng lại sợ lễ giáo, cường quyền; Hôraxiô, một thư sinh lúc nào cũng nói giọng học thức, một người bạn trung thành và dũng cảm; Ôxric, một vai không quan trọng gì nhưng cũng được vẽ rất rõ nét, khiến người xem thích thú liên tưởng đến bao nhiêu kẻ khác như hắn, đần độn, bất tài, kiểu cách chỉ nhờ giàu sang mà leo được thang danh vọng. Từ cửa miệng của hai người đào huyệt, chúng ta cũng đủ thấy ý nghĩa của quần chúng nhân dân nước Anh thời bấy giờ đối với luật pháp, lễ nghi và cả cái xã hội mà ở đấy “mọi người đều điên cả”.

Cũng như trong các vở kịch khác của Shakespease, ngôn ngữ trong bi kịch Hamlet là một ngôn ngữ rất điêu luyện. Đặc biệt ở đây, để diễn tả tính cách và tâm lý phức tạp của nhân vật trong mỗi tình huống, ngoài việc vận dụng những hình tượng và ẩn dụ rất phong phú, Shakespease đã vận dụng đến cao độ phương tiện nhịp điệu. Ngôn ngữ tinh vi này làm cho tác phẩm toát ra một nội dung triết lý sắc sảo và một màu sắc trữ tình rất nên thơ.

Từ hơn ba thế kỉ nay, vở kịch Hamlet không ngừng làm xúc động quần chúng ở nước Anh cũng như ở khắp các nước khác trên thế giới. Vượt qua thử thách của thời gian và không gian, nó đã lôi cuốn hàng nghìn triệu người, luôn luôn gây được cảm xúc mạnh mẽ trong quần chúng nhân dân các nước và nêu lên cho mọi người những vấn đề phải suy nghĩ. Sở dĩ có hiện tượng đó là vì xã hội tư bản, từ ngày ra đời ở nước Anh, trải qua thời kỳ thống trị thế giới, cho đến ngày nay tuy đương tàn tạ trên quá phân nửa địa cầu, nhưng vẫn còn là vấn đề thiết cốt mà nhân loại không ngừng phải quan tâm giải quyết. Mặt khác, nhân vật Hamlet là một thành công lớn lao về nghệ thuật, mỗi con người trong thời đại tư bản chủ nghĩa hay đã từng sống trong xã hội tư sản đều có thể nhìn thấy có mình ở trong Hamlet, đều có thể cảm thông với người trong kịch, cùng ngậm ngùi hay cùng căm giận với người trong kịch.

Người ta đã viết rất nhiều để tán tụng và bình luận vở kịch Hamlet. Nhưng các nhà phê bình của giai cấp tư sản đã không nhận thấy chủ đề xã hội của tác phẩm vĩ đại này. Nhiều người trong bọn họ cho rằng chủ đề là sự trả thù, những người khác cho là sự hoài nghi, tựu trung, họ đều không nhận thức được đúng đắn ý nghĩa thời đại to lớn của tác phẩm. Về tính cách của nhân vật Hamlet, nhiều nhà văn và nghệ sĩ tiến bộ trên thế giới đã có những quan điểm không giống nhau. Có người cho rằng Hamlet thiên về suy nghĩ nhiều hơn hành động, nhưng giới sân khấu Liên Xô (cũ) gần đây lại nhấn mạnh khía cạnh hành động của nhân vật. Có người cho bản chất Hamlet bấp bênh yếu đuối, trái lại, đa số nghệ sĩ tiến bộ gần đây diễn đạt Hamlet thành một hình ảnh có dũng khí. Sở dĩ có những điểm khác nhau trong nhận thức về tính cách của Hamlet, vì đây là điển hình anh hùng thuộc thời đại Phục hưng, một nhân vật đặc biệt phức tạp, cho nên mỗi nghệ sĩ chân chính đều có thể hiểu nó ở khía cạnh hợp với thị hiếu và mục tiêu nghệ thuật của mình. Phong trào trình diễn vở kịch này trên sân khấu các nước đã đẻ ra một số diễn viên lừng lẫy tiếng tăm vì tài thể hiện nhân vật Hamlet như các nghệ sĩ Xamôilôp (Liên Xôâ cũ), Vittôriô Hatxman (Đức), Moitxi (Anbani), Paulơ Cơnfin (Anh)... mỗi người đều có quan điểm và cách thể hiện riêng. Bí quyết thành công của những nghệ sĩ đó là họ đã đứng trên cơ sở chủ nghĩa hiện thực và tư tưởng nhân đạo của Shakespease để phát huy mọi khả năng diễn đạt của mình.

Với bi kịch Hamlet, trong văn học thế giới, Shakespease đã mở đường cho phương pháp xây dựng nhân vật điển hình đa dạng, trên cơ sở phân tích sâu sắc tâm lý của nhân vật và triết lý của cuộc sống. Vì thế, tác phẩm này đã từng làm mẫu học tập và gợi hứng cho nhiều thi hào, văn hào ở các nước. Nhiều nhà nghiên cứu văn học đã nêu lên ảnh hưởng rõ rệt của Hamlet cùng những vở kịch khác của Shakespease trong Picmaliôn của Bơcnơt Sô, Hecmani của Victo Huygô, Bôrit Gôđunôp và Epghêni Ônêghin của Puskin, Fauxtơ và Vecte của G, Sức mạnh bóng tối của Lep Tônxtôi, Khuất Nguyên của Quách Mạt Nhược... (và chính những tác giả đó cũng đã từng công nhận ảnh hưởng to lớn của Shakespease đối với mình).

Đến ngày nay, Hamlet vẫn không hề mất giá trị hiện đại của nó. Ở các nước phương Tây, Hamlet đang chiếm một vị trí quan trọng trong phong trào trình diễn kịch Shakespease sau đại chiến thứ hai, nhằm phục hưng chủ nghĩa hiện thực và phát huy tư tưởng nhân đạo của nhà thơ viết kịch vĩ đại. Ở Liên Xô cũ và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu, Hamlet không ngừng có thêm những tài năng mới thể hiện nó trên sân khấu và công chúng mới ưa thích nó. Giữa thời kỳ hai hệ thống xã hội song song tồn tại và thi đua trong hòa bình, Hamlet với ý nghĩa phê phán xã hội cũ của nó, vẫn tiếp tục nêu lên cho nhân dân các nước một bài học thấm thía để suy nghĩ và hành động. Như lời nhà phê bình Xô Viết Êmêlianôp nói, “Hamlet, ở thời đại chúng ta, là một vở kịch anh hùng”. Hamlet làm quen với nhân dân Việt Nam kể cũng hơi muộn, nhưng chắc chắn nó sẽ được nhân dân ta ưa thích.

Khi xem bi kịch Hamlet, chúng ta cần tránh khuynh hướng lấy quan điểm của người thời này để chỉ trích quan điểm của người thời xưa. Cần đặt nhân vật Hamlet vào những hoàn cảnh lịch sử của nó mà nhận định. Giữa thời kỳ chủ nghĩa tư bản đang có xu thế hưng thịnh mạnh mẽ ở nước Anh, một nhân vật có tư tưởng hoài nghi và thái độ bất bình như Hamlet là một hiện tượng hết sức đặc biệt, nói lên tầm vĩ đại của tư tưởng nhân đạo của Shakespease. Nếu như Hamlet có lúc đã nói những lời tin tưởng vào định mệnh, thì đó là một điều không thể tránh khỏi, cũng như nhân vật Hamlet không thể nào tránh khỏi bước đường cùng đau xót trong xã hội thời bây giờ. Ngày nay chúng ta đã có tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin và Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo, dĩ nhiên là chúng ta không còn có lý do để hoài nghi như Hamlet, mà chúng ta nâng cao lòng căm ghét xã hội cũ tiềm tàng trong Hamlet để quyết tâm hơn nữa tiến lên con đường xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa vĩnh viễn giải phóng con người.

NHỮNG NGƯỜI DỊCH

NHÂN VẬT

CLÔĐIUT

(Claudius)

Vua nước Đan Mạch.

HAMLET

(Hamlet)

Con vua trước, cháu gọi

vua

hiện tại bằng chú.

PÔLÔNIUT

(Polonius)

Đại thần.

HÔRAXIÔ

(Horatio)

Bạn của Hamlet.

LAƠCTƠ

(Laertes)

Con Pôlôniut, anh Ôphêlia.

VÔNTIMAN

(Voltemand)

CORNÊLIUT

(Cornelius)

RÔDENCRAN

(Rosencrantlz)

GHINĐƠNXTƠN

(Guildenstern)

ÔXRIC

(Osric)

Các quan trong triều

MỘT NHÀ QUÝ PHÁI

MỘT TU SĨ

MACXENLUT

(Marcellus)

Võ quan.

BƠCNAĐÔ

(Bernardo)

Võ quan

FRANXIXCÔ

(Francisco)

Lính

RÂYNANĐÔ

(Reynaldo)

Người hầu của Pôlôniut.

CÁC ĐÀO KÉP

HAI TÊN HỀ

NHỮNG NGƯỜI ĐÀO HUYỆT

FORTINBRAT

(Fortinbras)

Hoàng tử nước Na Uy.

MỘT ĐẠI ÚY NA UY.

CÁC SỨ THẦN ANH CÁT LỢI.

GIECTRUT

(Gertrude)

Hoàng hậu Đan Mạch, mẹ

của Hamlet.

ÔPHÊLIA

(Ophelia)

Con gái Pôlôniut.

Các đại thần, các vị phu nhân, các võ quan,
các sứ giả và quân hầu.

HỒN MA CỦA CHA HAMLET.

Kịch xảy ra tại Đan Mạch.

H

Ồ

I

I

CẢNH I

Enxơnơ

(1)

. Trên sân thượng trước lâu đài.

Franxixcô đứng gác. Bơcnađô ra, tiến về phía anh.

BƠCNAĐÔ - Ai đó!

FRANXIXCÔ - Không, hãy trả lời tôi. Đứng lại, xưng tên đi!

BƠCNAĐÔ - Thánh thượng vạn tuế

(2)

.

FRANXIXCÔ - Bơcnađô đấy, phải không?

BƠCNAĐÔ - Chính hắn đây.

FRANXIXCÔ - Anh đến đúng giờ gớm nhỉ.

BƠCNAĐÔ - Mười hai giờ khuya rồi đấy, về ngủ đi, Franxixcô!

FRANXIXCÔ - Cám ơn anh đến đổi phiên nhé. Trời rét quá, cóng cả ruột lại.

BƠCNAĐÔ - Cậu đứng canh yên ổn đấy chứ?

FRANXIXCÔ - Yên lắm, lặng ngắt như tờ

(3)

.

BƠCNAĐÔ - Thôi chào cậu, có gặp Hôraxiô và Macxenlut, bọn cùng phiên canh với mình, thì giục họ rảo bước lên nhé!

FRANXIXCÔ - Nghe như các anh ấy đang đến kia. Ai? Đứng lại!

Hôraxiô và Macxenlut ra

.

HÔRAXIÔ - Bạn của đất nước này cả.

MACXENLUT - Thần dân của đức vua Đan Mạch đây mà.

FRANXIXCÔ - Thôi chào các anh, tôi về đây.

MACXENLUT - Chào chú, chú thật là chịu khó. Ai đến thay phiên cho thế.

FRANXIXCÔ - Bơcnađô, thôi chào các anh. Franxixcô vào.

MACXENLUT, tiến lên - Ớ, Bơcnađô!

BƠCNAĐÔ - Tôi đây, anh Hôraxiô đấy phải không?

HÔRAXIÔ - Còn ai vào đây nữa.

BƠCNAĐÔ - Chào anh

Hôraxiô

, chào anh bạn quý Macxenlut.

MACXENLUT - Sao, đêm nay hồn có hiện lên nữa không?

BƠCNAĐÔ - Chẳng thấy gì cả.

MACXENLUT - Hôraxiô cho rằng đó chỉ là ảo tưởng của chúng ta thôi, và nhất định không chịu tin cái cảnh tượng khủng khiếp chúng ta đã từng trông thấy hai đêm liền đó. Vì thế, tôi mời anh ấy cùng canh đêm nay, nếu hồn ma có hiện lên lần nữa thì anh ấy có thể xác minh cho đôi mắt của chúng ta và nói chuyện với hồn ma.

HÔRAXIÔ - Thôi đi, thôi đi! Hồn chẳng hiện ra đâu.

BƠCNAĐÔ - Thì hãy cứ ngồi xuống đây một lát đã nào, để chúng tôi kể lại một lần nữa, chẳng anh lại cứ khăng khăng không chịu nghe những điều chúng tôi đã mắt thấy rành rành hai đêm liền.

HÔRAXIÔ - Thì chúng ta hãy ngồi xuống, nghe Bơcnađô kể lại vậy.

BƠCNAĐÔ - Đêm qua, khi ngôi sao kia, chỉ ngôi sao - từ địa cực đi hết vòng về phía trời Tây, rực sáng cả một khoảng trời như lúc này đây, chuông nhà thờ buông một tiếng, Macxenlut và tôi...

MACXENLUT - Im! Nhìn kìa, hồn lại hiện lên kia kìa.

Hồn ma hiện ra.

BƠCNAĐÔ - Này giống quá, hệt như đức vua đã mất.

MACXENLUT - Hôraxiô, anh là người học thức

(1)

hãy nói chuyện với hồn ma đi.

BƠCNAĐÔ - Trông có hệt như đức tiên đế không nào? Anh nhìn kỹ xem, anh Hôraxiô.

HÔRAXIÔ - In hệt. Tôi kinh ngạc và sợ hãi phát run lên.

BƠCNAĐÔ - Hình như hồn ma muốn chúng ta hỏi chuyện.

MACXENLUT - Hôraxiô, anh hỏi đi!

HÔRAXIÔ - Ngươi là ai, mà thừa lúc đêm hôm khuya khoắt này hiện hình về, oai phong lẫm liệt, in như đức tiên đế xưa mỗi lần người xuất trận. Vị thượng đế, ta ra lệnh cho ngươi nói lên.

MACXENLUT - Hồn ma phật ý đấy.

BƠCNAĐÔ - Kìa, hồn ma đang đường hoàng đi mất kìa.

HÔRAXIÔ - Đứng lại! Nói đi! Nói lên! Ta ra lệnh cho người nói lên!

Hồn ma biến mất.

MACXENLUT - Hồn ma biến mất rồi, chẳng chịu trả lời đâu.

BƠCNAĐÔ - Thế nào? Anh Hôraxiô, trông anh run sợ, xanh xám cả mặt mày. Có còn là ảo tưởng nữa không? Anh nghĩ thế nào?

HÔRAXIÔ - Lạy Chúa, tôi thật không thể tin có một chuyện như thế, nếu mắt không được thực sự nhìn thấy rõ ràng.

MACXENLUT - Trông có hệt như đức tiên đế không?

HÔRAXIÔ - In hệt, y như anh giống anh thôi. Cũng bộ giáp trụ xưa như khi người chiến đấu với bọn Na Uy tham tàn; cũng một nét cau mày ấy, giận dữ như lúc thương nghị với kẻ địch. Người đã bổ mạnh chùy xuống mặt băng

(2)

. Kỳ lạ quá!

MACXENLUT - Cũng như hai lần trước đây, đúng vào lúc đêm khuya thanh vắng này, trong lúc chúng tôi đương canh, người hiện ra, dáng uy nghi lẫm liệt.

HÔRAXIÔ - Hồn ma hiện lên có ý gì, tôi chẳng rõ; nhưng theo ý tôi, thì đây là điềm báo trước một tai họa bất thường cho đất nước ta.

MACXENLUT - Thôi, ngồi cả xuống đây, rồi bạn nào biết xin nói cho hay: chứ tại sao lại phải tuần phòng nghiêm ngặt, chặt chẽ như thế, làm cho thần dân trong nước đêm đêm phải vất vả, tại sao ngày ngày lại phải đúc thêm súng đồng, phải mua mãi của nước ngoài quân trang, quân dụng; tại sao cứ phải thúc bách phường thợ đóng tàu, bắt họ đầu tắt mặt tối ngày đêm, không nghỉ cả ngày chủ nhật. Có chuyện gì sắp xảy ra mà vội vã đổ mồ hôi, quần quật ngày liền đêm, đêm liền ngày như thế? Bạn nào biết, xin nói cho hay?

HÔRAXIÔ - Tôi biết, ít ra đó cũng là điều hiện nay thiên hạ xì xào bàn tán. Đức tiên đế mà hồn vừa hiện lên cho ta thấy, đã bị tên Fortinbrat xứ Na Uy, vì lòng kiêu căng, hiếu thắng, thách một trận tử chiến; nhưng chính y lại chết dưới lưỡi gươm của Hamlet

(1)

anh hùng; chiến công ấy đã khiến danh người lừng lẫy khắp cả cái phần thế giới mà chúng ta biết được này. Chiếu theo bản giao ước đã ký kết giữa hai bên, và đúng theo tinh thần hiệp sĩ, một khi y bại trận, thì không những mạng phải mất, mà đất cũng phải nhường cho người chiến thắng. Ngược lại, đức vua ta cũng cam kết sẽ mất cho y một phần đất tương xứng, nếu y thắng. Vậy thì, cứ theo lời giao ước và theo nội dung điều khoản đã nghi, đất đai của Fortinbrat đã thuộc về Hamlet tiên đế rồi. Thế mà ngày nay, con y vốn là một gã không hiểu biết gì về việc đời, bồng bột sôi nổi, đã vơ vét quàng xiên trên biên cương Na Uy một lũ hung đồ vô lại

(2)

chỉ cần có ăn thì việc gì táo bạo cũng chẳng từ. Âm mưu của chúng không ngoài việc dùng binh lực và những điều khoản cưỡng bức để đoạt lại những đất đai cha y đã để mất. Chuyện này, triều thần ta đã thừa biết. Tôi cho rằng đó chính là nguyên nhân việc phải canh phòng nghiêm ngặt, phải vội vàng hấp tấp, sẵn sàng chuẩn bị trên khắp đất nước chúng ta.

BƠCNAĐÔ - Tôi cũng nghĩ không thể có nguyên nhân nào khác nữa. Rất có thể cũng vì thế, hồn ma mang điềm gở vừa rồi hiện lên trong giờ canh của chúng ta, giáp phục in hệt đức tiên đế là người đã từng và vẫn là đầu mối của những cuộc chiến chinh.

HÔRAXIÔ - Hạt bụi nhỏ cũng đủ làm bận mắt tâm linh chúng ta. Giữa thời quốc gia La Mãõ phồn thịnh và quang vinh đến cực điểm, mà ngay trước khi Xêda uy quyền lệch đất gục ngã, bao nhiêu mồ mả đều rỗng không; những người chết khoác vải liệm, ú ớ gào rú khắp các nẻo đường La Mãõ; những vì sao kéo dài đuôi lửa, sương đọng máu, mặt trời quái gở và mặt trăng lạnh lẽo chi phối bờ cõi của Hải vương cũng bệnh hoạn ố vàng vì nguyệt thực như sắp đến ngày tận thế. Những điềm báo trước biến cố hãi hùng ấy, khác nào sứ giả đi trước định mệnh, khúc giáo đầu mở đường cho tai họa sắp xảy ra. Chính những điềm ấy, ngày nay trời đất đang cùng nhau biểu hiện ra trên đất nước chúng ta, cho thần dân ta trông thấy.

Hồn ma lại ra.

Suỵt! Nhìn kia, hồn lại hiện ra đấy. Tôi quyết ra cản đường, dù có bị đánh

tan thây chăng nữa. Đứng lại! Hỡi ảo ảnh kia! Nếu hồn có một âm thanh nào, nếu nói lên được, thì nói với ta đi! Nếu có một việc thiện nào đó phải làm, để cho hồn được an ủi mà ta cũng được phúc lành thì nói với ta đi! Nếu hồn biết trước được định mệnh của xứ sở để nhờ đó may ra tránh khỏi tai ương, thì hồn hỡi, hồn hãy nói đi! Hay nếu đúng như người đời thường nói, vì lúc còn sống hồn đã chôn giấu của phi nghĩa trong lòng đất nên giờ đây mới phải vất vưởng nơi trần giới để tìm kiếm, thì hồn cũng cứ nói đi! Đứng lại! Nói đi!

Có tiếng gà gáy.

Chặn nó lại, Macxenlut!

MACXENLUT - Đâm cho nó một mũi thương nhé!

HÔRAXIÔ - Cứ đâm, nếu nó không đứng lại.

BƠCNAĐÔ - Nó đây!

HÔRAXIÔ - Nó đây!

Hồn ma vào.

MACXENLUT - Hồn biến mất rồi! Hồn uy nghi nhường ấy mà chúng ta lại dùng bạo lực để uy hiếp thì thật là sai. Hồn như không khí ấy, bị thương sao được, đâm chém chỉ là vô ích, chẳng qua chỉ là trò đùa tinh quái mà thôi.

BƠCNAĐÔ - Hồn sắp sửa nói gì thì gà vừa gáy sáng.

HÔRAXIÔ - Lúc đó hồn ma chợt rùng mình, như kẻ tội phạm bị lệnh đòi kinh khiếp. Tôi nghe nói tiếng gà gáy như tiếng kèn ban mai uy nghiêm lanh lảnh, đánh thức thần mặt trời trở dậy. Nghe tiếng gọi ấy, thì dù ở ngoài biển cả hay trong lửa cháy, ở dưới đất hay trên không, những linh hồn phiêu lãng cũng đều phải tìm về chốn âm ti. Sự thật vừa rồi là chứng cớ hiển nhiên.

MACXENLUT - Hồn biến đi khi tiếng gà vừa gáy. Có kẻ nói, cứ hàng năm gần đến ngày ăn mừng Chúa giáng sinh thì con chim của bình minh đó cứ gáy suốt đêm không ngớt; bấy giờ chẳng hồn ma nào dám lang thang đây đó. Đêm trong lành; không một vì sao nào hung chiếu, thần tiên mất hết phép, phù thủy mất hết tà thuật; thời gian đó thật là linh thiêng, đầy rẫy phước lành.

HÔRAXIÔ - Tôi cũng nghe nói thế, và cũng có phần tin. Nhưng kìa! Bình minh trong tấm áo đỏ hoe đang bước qua làn sương trên sườn đồi cao phía Đông xa xa. Thôi, chúng ta hãy nghỉ canh. Và nếu các bạn cho tôi là phải thì chúng ta hãy đem những điều mắt thấy đêm nay thuật lại cùng thái tử Hamlet. Vì, tôi cam đoan rằng hồn ma lặng thinh với chúng ta, nhưng sẽ nói cùng thái tử. Chúng ta cùng yêu kính thái tử, chúng ta có nhiệm vụ đem chuyện này kể rõ cho người, các bạn nghĩ thế nào?

MACXENLUT - Nên lắm! Xin cứ làm như thế. Tôi biết sáng hôm nay chúng ta có thể gặp thái tử ở nơi nào tiện hơn cả.

Cùng vào.

CẢNH II

Enxơnơ.

Một gian triều đường trong lâu đài.

Tiếng kèn đồng. Vua Đan Mạch Clôđiut,
hoàng hậu Giectrut, thái sư Pôlôniut và con trai Laơctơ,
Hamlet và Vôntiman, Cornêliut ra.

VUA - Tuy vương huynh Hamlet thân yêu của trẫm mất đi, kỉ niệm hãy còn tươi xanh, đáng lẽ chúng ta phải giữ niềm đau buồn trong lòng, cả đất nước phải rầu rĩ tang tóc; vậy mà lẽ phải với thường tình chẳng dung nhau, thương tiếc người là hợp tình nhưng cũng còn phải nghĩ đến bản thân chúng ta; chính vì thế mà chị dâu trước của trẫm, giờ đây là hoàng hậu, người kế tục ngôi báu của đất nước thượng võ này, trẫm đã cùng người xe duyên, lòng vừa mừng vừa đau, một bên mắt chói ngời hạnh phúc, một bên đau buồn rơi lệ, cười trong tang tóc, khóc trong hôn lễ, bắc cân lên, niềm vui và nỗi buồn thật quá đều nhau. Mà trẫm vẫn không làm gì trái với những lời khuyên rất sáng suốt của các khanh đã tự ý phò trẫm trong việc này. Trẫm cảm ơn tất cả. Bây giờ hãy nói tới việc các khanh đều biết: thằng con của Fortinbrat, hoặc đánh giá thấp thực lực của chúng ta, hoặc cho rằng vương huynh quý mến của trẫm qua đời thì quốc gia ta tất sẽ lung lay không đứng vững, bị huyễn hoặc bởi cái ưu thế tưởng tượng ấy, hắn cứ luôn luôn thư từ phiền nhiễu chúng ta, đòi trả cho hắn những đất đai mà theo đúng luật pháp, cha hắn đã phải mất cho vương huynh anh dũng của trẫm. - Đó là nói về hắn. Bây giờ đến việc của chúng ta và mục đích việc thiết triều hôm nay; công việc ta phải làm là thế này: Trẫm đã viết một lá thư cho quốc vương Na Uy, chú ruột của thằng con trai Fortinbrat, hiện bị tê bại nằm liệt giường không hay biết gì về những mưu toan của thằng cháu, đòi vương phải ngăn chặn lại, vì những binh lính hắn trưng tập để thực hiện mưu đồ đó đều là bầy tôi của vương cả. Này Cornêliut và cả Vôntiman nữa. Trẫm phái hai khanh hãy đem lời thăm hỏi của trẫm tới quốc vương Na Uy. Trong việc giao tiếp các khanh không được tự quyền giải quyết điều gì ngoài những điều đã ghi trong chiếu chỉ này đây. Thôi, hai khanh lên đường. Hãy mau làm tròn bổn phận, nghe!

CORNÊLIUT và VÔNTIMAN - Tâu bệ hạ, lúc nào chúng thần cũng xin hết lòng.

VUA - Trẫm biết rõ hai khanh lắm. Chúc hai khanh lên đường bình an.

Vôntiman và Cornêliut vào.

Thế nào, Laơctơ? Khanh có việc gì thế? Khanh đã nói là có điều muốn tâu xin. Khanh muốn xin gì, Laơctơ? Chẳng bao giờ khanh có điều gì hợp lý cầu xin nhà vua Đan Mạch mà lại uổng lời. Laơctơ, có thế nào khanh cầu xin điều gì mà lại không phải chính là điều trẫm muốn ban cho khanh chứ không để khanh phải yêu cầu? Cái đầu gắn bó với trái tim thế nào, bàn tay có quan hệ với cái miệng thế nào cũng chẳng thể khăng khít bằng trẫm đây đối với cha khanh. Khanh muốn gì nào, Laơctơ?

LAƠCTƠ - Muôn tâu bệ hạ, cúi xin bệ hạ ra ân cho kẻ hạ thần được trở lại đất Pháp. Hạ thần đã vui sướng trở về Đan Mạch để tỏ lòng thần tử trong ngày lễ đăng quang. Nhưng giờ đây, nhiệm vụ của thần đã làm tròn, thần không dám giấu giếm bệ hạ, tâm tư và ý nguyện của thần lại hướng về đất Pháp. Thần cúi xin tâu bày, dám mong bệ hạ lấy lượng bao dung, cho thần được như nguyện.

VUA - Thế thân phụ của khanh đã cho phép chưa? Pôlôniut, ý khanh thế nào?

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, thần cứ nấn ná, nhưng vì y khẩn khoản cầu xin mãi, bất đắc dĩ thần phải chuẩn y. Cúi xin Bệ hạ cho phép y được ra đi.

VUA - Laơctơ, khanh khá chọn giờ thuận tiện mà đi, thời gian là tùy ý khanh, thích đi lúc nào cũng được. Quay về phía Hamlet - Thế nào, hoàng điệt Hamlet, con ta...

HAMLET, nói một mình - Hoàng điệt thì hơn đấy, nhưng con thì chưa được đâu!

VUA - Cớ chi những áng mây buồn vấn vương trên vầng trán con làm vậy?

HAMLET

- Tâu bệ hạ, có đâu, thần đang ở gần mặt trời lắm mà.

HẬU - Hamlet yêu của mẹ, con hãy vứt bỏ mầu sắc ảm đạm kia đi, con hãy nhìn vua Đan Mạch đây với cặp mắt thân yêu. Đừng ủ rũ cúi tìm chi mãi bóng hình người cha cao quý của con trong cát bụi làm gì. Con há chẳng biết, đó là luật chung của tạo hóa, cái gì có sống phải có chết, tất phải bước qua cõi đời này để đi tới nơi vĩnh viễn.

HAMLET - Đúng thế, tâu lệnh bà, đó là luật chung mà.

HẬU - Đã thế sao con vẫn coi hình như là chuyện lạ lùng?

HAMLET - “Hình như” ư, tâu lệnh bà? Không, thực chứ con nào có biết chuyện “hình như”! Mẹ hiền ơi, chẳng phải chỉ có tấm áo khoác ngoài đen như mực này, bộ tang phục trọng thể con mặc theo tục lệ này, cũng chẳng phải tiếng thở dài não nuột, nhọc nhằn, không, chẳng phải những dòng suối lệ tràn đầy, chẳng phải bộ mặt sầu bi, cũng như những hình thức, những kiểu cách, những bề ngoài thảm thương kia, tất cả đều chẳng nói lên được tâm trạng thực của con. Những điều đó quả thật là chuyện “hình như” vì người ta rất có thể đóng kịch ra như thế. Nhưng còn những điều chứa chất trong đáy lòng con đây, biểu lộ ra ngoài sao được. Những biểu hiện ấy toàn là những tấm áo ngụy trang của niềm đau thương mà thôi.

VUA - Hamlet, cháu làm tròn bổn phận cư tang đối với thân phụ như thế, đủ tỏ bản chất dịu hiền đáng khen của cháu. Nhưng có điều cháu nên biết, là thân phụ cháu cũng đã từng mất thân phụ của người, và chính người thân phụ ấy lại cũng đã mất thân phụ của mình. Kẻ còn sống tất nhiên vì chữ hiếu phải ấp ủ trong một thời gian mối sầu thương tang tóc, nhưng nếu cứ khư khư đau buồn mãi thì đó là một sự ương ngạnh, một niềm đau không xứng đáng với kẻ nam nhi, chẳng thuận lẽ trời, một trái tim yếu mềm, một tâm hồn không kiên định, một trí suy xét tầm thường và ngu muội! Bởi vì cái việc ta đã biết tất phải như thế và cũng tầm thường như mọi sự tầm thường nhất, thì tại sao lại cứ ương ngạnh, ấp ủ mãi trong lòng? Đó là một tội đối với trời, một tội đối với người đã khuất, một tội đối với lẽ thường! Một sự vô lý! Lẽ phải thường tình là mọi người cha đều phải chết; từ khi có cái thi hài đầu tiên cho đến người chết hôm nay, lẽ phải đó luôn luôn kêu lên: “Ấy là việc tất nhiên!” Hãy vứt bỏ nỗi sầu đau vô ích ấy đi và hãy coi trẫm đây như cha đẻ; sao cho thiên hạ thấy rằng con sẽ là người kế tục trực tiếp của ngôi báu này, và lòng ta đối với con cũng như một người cha thương yêu con nhất đời với tình yêu cao quý. Còn việc con muốn trở lại học viện Vitenbơc thì thật trái với ý ta lắm đấy. Ta tha thiết mong con hãy vâng mệnh ta ở lại đây, cho ta được vui lòng đẹp ý. Con là người đứng đầu các triều thần của ta, cháu ruột của ta, con ta...

HẬU - Hamlet con ơi, đừng để mẹ uổng công cầu xin. Mẹ van con, ở lại đây cùng chúng ta, đừng đi Vitenbơc nữa con ạ!

HAMLET - Tâu lệnh bà, con cố hết sức vâng lời lệnh bà.

VUA - Ồ! Câu trả lời đáng yêu và hay làm sao! Con hãy sống trên đất nước Đan Mạch này như chính ta vậy. Nào ta đi thôi, ái khanh. Hamlet tự nguyện vui lòng ở lại làm ta đẹp lòng mãn ý biết bao nhiêu. Để ban thưởng, ta ra lệnh: hôm nay, trên đất nước Đan Mạch này, cứ mỗi tuần rượu hân hoan là tiếng đại bác lại dâng cao lời chúc tụng lên chín tầng mây và tiệc rượu của trẫm sẽ tưng bừng, đất trời sẽ âm vang tiếng súng gầm rền rã. Nào ta đi.

Tiếng kèn đồng. Mọi người vào, trừ Hamlet.

HAMLET - Ôi, thịt da rắn chắc, quá rắn chắc này hãy chảy ra đi, tan ra đi, biến thành một giọt sương! Mong sao đấng bất diệt kia đừng trừng phạt kẻ tự hủy hoại mình. Ôi! Trời hỡi trời! Bao nhiêu lạc thú trên đời này đối với ta sao mà chán chường, nhạt nhẽo và vô vị đến thế! Bẩn thỉu thay là đời, ôi bẩn, bẩn! Chỉ là một cái vườn hoang mọc lên hạt giống độc, đầy rẫy những cây cỏ thối tha. Sự tình đã đưa đến nỗi này! Mới chết được hai tháng! Mà không, làm gì được, nào đã được hai tháng. Một đức vua hiển minh như thế, sánh với kẻ kia khác nào thần Hypêriôn

(1)

đem đọ với quỷ đêm. Người đã yêu quý mẹ ta, đến nỗi không muốn để gió trời thổi mạnh vào da mặt bà. Trời đất hỡi: ta có nên nhớ lại nữa không? Mẹ ta đã từng bám lấy cổ người, tưởng chừng như càng hưởng thụ lại càng thêm khao khát! Thế mà, chỉ trong một tháng... Thôi... ta đừng nghĩ đến nữa! Nhẹ dạ, đích danh mi là đàn bà! Một tháng trời ngắn ngủi! Đôi giày tang còn chưa mòn gót, mới ngày nào lê theo thi hài người cha đáng thương của ta, khóc như nàng Niôbê

(2)

đầm đìa giọt lệ; ấy thế mà mẹ ta, chính mẹ ta. Trời hỡi! Một con vật không biết điều hay lẽ phải cũng còn để tang được lâu hơn - mẹ ta đã tái giá cùng chú ta, em ruột của cha ta. Nhưng đem so y với người, có khác gì đem ta sánh với Hecquyn

(3)

! Mới trong vòng một tháng! Giọt lệ giả dối khóc chồng chưa kịp ráo trong khóe mắt đỏ hoe, thì đã vội bước đi bước nữa. Ôi! Sao quá nhẫn tâm vội vàng đắm mình vào đống gối chăn loạn luân khéo léo đến thế! Như vậy chẳng tốt đâu, trước sau chẳng thể nào tốt được! Nhưng tim ta ơi! Hãy nổ tung ra đi, vì ta bắt buộc cứ phải chịu câm miệng!

Hôraxiô, Macxenlut và Bơcnađô ra.

HÔRAXIÔ - Kình chào điện hạ!

HAMLET - Tôi vui mừng thấy bạn hiền vẫn mạnh giỏi; có phải đúng Hôraxiô đây không? Hay là tôi lẫn mất rồi.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, chính tôi đây là kẻ tùy tùng lúc nào cũng trung thành cùng điện hạ.

HAMLET - Bạn hiền ơi, tôi xin cùng bạn đổi cái danh hiệu ấy đấy! Hôraxiô, vì cớ gì bạn rời Vitenbơc trở về đây? Trông thấy Macxenlut - Kìa Macxenlut.

MACXENLUT - Thưa điện hạ!

HAMLET - Tôi rất vui lòng được gặp tiên sinh. Xin chào tiên sinh. Với Hôraxiô - Nhưng này, tôi vẫn không hiểu vì cớ gì bạn lại rời Vitenbơc?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, bởi tính giang hồ lãng tử đấy thôi.

HAMLET - Ngay cả kẻ thù của bạn nói thế, tôi cũng không muốn nghe đâu! Xin đừng cưỡng ép tai tôi phải tin những lời bạn tự bôi xấu mình. Tôi biết bạn không phải là kẻ giang hồ lãng tử. Bạn về Enxơnơ có việc gì? Trước khi bạn rời khỏi xứ này, chúng tôi sẽ chuốc rượu cho bạn thật say sưa.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, tôi về để dự tang lễ phụ thân người.

HAMLET - Thôi, ông bạn đồng môn ơi, xin đừng giễu tôi nữa. Tôi nghĩ là ông về để dự đám cưới mẹ tôi.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, quả là đám cưới tiếp liền đám tang gấp quá!

HAMLET - Để tiết kiệm đấy thôi, tiết kiệm đấy thôi! Hôraxiô ạ! Thịt quay trong đám tang sẽ dùng làm đồ nguội trong đám cưới mà. Hôraxiô ơi! Tôi thà gặp kẻ tử thù nguy hiểm nhất ở trên đời, còn hơn phải nhìn thấy cái ngày đó. Phụ thân ơi! Hình như tôi trông thấy phụ thân tôi.

HÔRAXIÔ - Ở đâu kia, điện hạ?

HAMLET - Trong con mắt tâm tư của tôi đây, Hôraxiô ạ.

HÔRAXIÔ - Tôi đã có lần được chiêm ngưỡng dung nhan người. Thật là một đức vua đường bệ.

HAMLET - Một con người, hoàn toàn về mọi phương diện; không bao giờ tôi còn thấy lại được một con người như thế nữa!

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ! Tôi tin là tôi vừa được trông thấy người đêm qua.

HAMLET - Trông thấy à? Ai?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, đức tiên đế, thân phụ của người.

HAMLET - Đức tiên đế, thân phụ tôi ư?

HÔRAXIÔ - Xin điện hạ cố nén kinh ngạc, và lắng nghe, để tôi xin kể câu chuyện kỳ lạ ấy, có hai tiên sinh đây làm chứng.

HAMLET - Đội ơn Chúa, tôi xin lắng nghe.

HÔRAXIÔ - Luôn hai đêm liền, Macxenlut và Bơcnađô đã được gặp người, trong lúc đứng canh, giữa đêm khuya tịch mịch thanh vắng; một hình dáng giống hệt thân phụ điện hạ, vũ trang từ đầu đến chân, ung dung đường bệ hiện lên trước cặp mắt hoảng hốt, dại đờ của hai người, đi đi lại lại ba lần, chỉ cách chừng một tầm gậy ngắn. Hai người kinh ngạc hãi hùng, chết lặng đi, cứng miệng lại chẳng nói được nửa lời. Hai người đem câu chuyện bí mật, khủng khiếp đó kể lại với tôi. Đêm thứ ba, tôi đã cùng tới canh, đúng giờ ấy, đúng như hình dáng họ tả, bóng ma hiện về: Tôi nhận ra thân phụ của điện hạ. Thật, hai bàn tay tôi đây cũng không thể giống nhau hơn được.

HAMLET - Nhưng ở chỗ nào chứ?

MACXENLUT - Thưa điện hạ, ở trên sân thượng nơi chúng tôi đứng canh.

HAMLET - Thế bạn không nói gì với người à?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, tôi có hỏi, nhưng hồn chẳng đáp lấy nửa lời. Có một lúc tôi thấy hồn ngửng đầu lên, dường như muốn nói điều gì, nhưng vừa lúc đó thì tiếng gà gáy sáng. Nghe tiếng gáy, hồn vội biến mau, không còn thấy tăm dạng nữa.

HAMLET - Lạ lùng quá thật!

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ kính mến, câu chuyện này hoàn toàn là thực, thực như tôi đang sống lúc này. Chúng tôi nghĩ có bổn phận đem tâu bày cùng điện hạ.

HAMLET - Đúng thế, đúng thế. Các bạn ơi, chuyện này làm cho tôi bối rối, băn khoăn. Đêm nay các bạn có canh nữa không?

MACXENLUT và BƠCNAĐÔ - Thưa điện hạ có ạ?

HAMLET - Vũ trang, các bạn bảo thế à?

MACXENLUT và BƠCNAĐÔ - Thưa điện hạ, vũ trang.

HAMLET - Từ đầu đến chân à?

MACXENLUT và BƠCNAĐÔ - Thưa điện hạ, từ đầu đến chân.

HAMLET - Thế các bạn có nhìn thấy mặt người không?

HÔRAXIÔ - Ồ, thưa điện hạ, có chứ; giáp miện của người lật ngược lên.

HAMLET - Người có vẻ giận dữ không?

HÔRAXIÔ - Nét mặt người có vẻ buồn thương hơn là giận dữ.

HAMLET - Xanh xao hay hồng hào?

HÔRAXIÔ - Thưa, xanh xao lắm.

HAMLET - Người cứ nhìn chòng chọc vào các bạn à?

HÔRAXIÔ - Nhìn chăm chú lắm.

HAMLET - Giá tôi có mặt ở đấy lúc đó nhỉ?

HÔRAXIÔ - Thì điện hạ sẽ phải kinh ngạc!

HAMLET - Giống lắm à? Giống lắm à? Thế hồn có ở lâu không?

HÔRAXIÔ - Trong khoảng thời gian đếm thong thả từ một đến một trăm.

MACXENLUT và BƠCNAĐÔ - Lâu hơn, lâu hơn chứ.

HÔRAXIÔ - Lần tôi gặp, chỉ lâu chừng thế thôi.

HAMLET - Chòm râu người có đốm bạc không? Không chứ?

HÔRAXIÔ - Có, cũng đốm bạc như khi sinh thời người, tôi được bệ kiến, màu đen điểm bạc.

HAMLET - Tôi sẽ đến canh đêm nay. May ra hồn người, lại hiện về nữa chăng?

HÔRAXIÔ - Tôi cam đoan hồn còn hiện về nữa.

HAMLET - Nếu đúng là thân phụ cao quý của tôi, thì tôi quyết hỏi chuyện người, dù địa ngục có mở toang cửa mà lôi tôi xuống, bắt tôi phải câm chăng nữa. Tôi xin tất cả các bạn, nếu các bạn còn giữ kín chuyện này thì xin cứ giữ kín nguyên cho. Dẫu đêm nay cơ sự ra sao, cũng nên để bụng chớ nói ra; tôi sẽ xin đền đáp lại tấm lòng của các bạn đối với tôi. Thôi tạm biệt. Đêm nay quãng từ mười một đến mười hai giờ, tôi sẽ đến gặp các bạn trên sân thượng.

CẢ BA NGƯỜI - Chúng tôi xin hết lòng vì điện hạ.

HAMLET - Các bạn yêu mến tôi, cũng như lòng tôi yêu mến các bạn. Thôi tạm biệt.

Mọi người vào trừ Hamlet

Hồn cha ta hiện lên, vũ trang! Mọi việc ắt chẳng lành! Ta ngờ rằng có chuyện ám muội gì đây! Mong sao đêm mau tới! Nhưng hỡi tâm hồn ta ơi! Hãy cố mà trấn tĩnh từ bây giờ cho đến lúc đó! Những hành động ám muội dù đem cả trái đất mà lấp liếm đi, rồi cũng sẽ hiển hiện ra trước mặt con người.

CẢNH III

Một gian phòng trong lâu đài của Pôlôniut

Laơctơ và em gái Ôphêlia ra.

LAƠCTƠ - Hành lý của anh đã sắp sẵn xuống thuyền: thôi em ở lại nhà, khi nào gió thuận buồm xuôi mà tiện dịp, em chớ ngủ quên không biên thư cho anh nhé!

ÔPHÊLIA - Anh còn ngờ điều đó sao?

LAƠCTƠ - Còn về thái tử Hamlet và những chuyện bướm ong của chàng, em nên coi đó như một chuyện đua đòi, là một trò giải trí của hàng vương giả, là một thứ hoa tím đến kỳ nở rộ, bùng ra nhưng không vĩnh cửu, thơm dịu nhưng lại chóng tàn, hương thơm thoảng qua trong giây phút không hơn.

ÔPHÊLIA - Không hơn, chỉ có thế thôi ư?

LAƠCTƠ - Chỉ nên coi là thế thôi! Con người đương độ lớn thì không những chỉ phát triển về thể xác, mà thân thể càng căng nhựa, trí óc và tâm hồn cũng phát triển theo. Có lẽ giờ đây thái tử yêu em thật, cũng có lẽ lúc này, chàng không có điều gì tà ý, dối trá, làm nhơ bẩn ý muốn cao quý của chàng đâu; nhưng em nên e cái địa vị to lớn đang trói buộc chàng, chàng nào có làm được như ý muốn của mình. Vì chàng cũng chỉ là nô lệ của dòng dõi, không thể như người thường muốn yêu ai là chọn người ấy được, bởi vì sự tồn vong và phú cường của cả quốc gia lệ thuộc vào sự lựa chọn ấy. Vì thế còn phải dựa theo sự đồng tình của cả nước, của cả cái cơ thể ấy mà chàng là đầu não. Nếu thái tử nói chàng yêu em, thì khôn ngoan ra em chỉ nên tin tới chừng mực nào mà cái địa vị đặc biệt của chàng cho phép chàng thực hiện được lời mình nói, nghĩa là không đi ngược ý nguyện của Đan Mạch. Em nên lường trước em sẽ mất danh dự như thế nào một khi bùi tai nghe theo những lời tán tỉnh đường mật của chàng để mất trái tim, mất cái kho báu trinh trắng của mình chỉ vì những lời khẩn cầu không kiềm chế được của chàng.

Hãy dè chừng, Ôphêlia ạ, phải dè chừng đấy, em yêu quý của anh, đừng buông thả tình thương, hãy tránh khỏi vòng lưới hiểm nguy của dục vọng. Người con gái tiết trinh giữ mình thận trọng đến đâu cũng là hoang phí sắc đẹp của mình, một khi đem phô bày nó ra dưới ánh trăng khuya. Kẻ nết na rành rành cũng không tránh khỏi miệng tiếng. Sâu thường đục khoét mầm xuân ngay từ khi mầm non chưa nẩy nở, và tuổi xuân khi còn như một giọt sương mai trong sáng lại càng dễ bị nhiễm gió độc. Phải cẩn thận em ạ, biết lo sợ là cách giữ thân tốt nhất. Tuổi trẻ, tự nó cũng thường phản lại nó, dù không có kẻ thù nào khác.

ÔPHÊLIA - Em xin ghi nhớ ý nghĩa lời dạy bảo quý báu của anh, coi nó như một người canh giữ lòng em. Nhưng anh thân mến, anh đã chỉ dẫn cho em con đường hiểm trở đầy chông gai lên thiên đàng, thì em cũng xin anh đừng như mấy ông tu hành vô đạo phóng đãng, tự do bừa bãi, mồm thì giảng đạo đức mà tự mình lại giẫm chân lên con đường đầy hoa hoan lạc.

LAƠCTƠ - Ồ, em đừng lo cho anh. Anh nán lại quá lâu rồi. Kìa cha đã tới.

Pôlôniut ra.

Hai lần cha ban ơn là hai lần con được hưởng phúc, được từ biệt người một lần nữa, sung sướng biết mấy!

PÔLÔNIUT - Ồ, Laơctơ còn ở đấy à? Xuống thuyền đi, xuống thuyền đi thôi, đáng thẹn chưa kìa! Gió đã thổi nặng vai buồm mà người ta còn phải chờ con đấy. Đây, ta ban phước lành cho con. Hãy ghi nhớ lấy những lời khuyên nhủ này: có nghĩ gì, cũng đừng nên nói ra mồm; chớ có hành động, khi ý nghĩ chưa được cân nhắc kỹ: hãy thân mật mà không suồng sã; với bạn bè đã được con thử thách, thì hãy buộc chặt họ vào tâm hồn con bằng những vòng đai thép. Nhưng chớ có làm chai sạn lòng bàn tay mình vì bắt tay thân thiện với những kẻ cha căng chú kiết vừa mới quen biết không đâu. Chớ có dính dấp vào những cuộc ẩu đả, nhưng một khi đã dính vào, phải làm thế nào cho đối phương phải gờm mình. Hãy lắng tai nghe tất cả mọi người, còn mình thì nên hà tiện lời thôi, cứ nghe mọi lời phê phán, còn ý kiến mình ra sao, thì nên dè dặt. Quần áo may mặc thì phải lựa theo túi tiền, chớ có ngông nghênh; sang trọng nhưng đừng có hào nhoáng; bởi vì nhiều khi bề ngoài để lộ tâm tính con người. Ở Pháp, những người thượng lưu quý phái, trong cách ăn mặc, đều tỏ ra mình là người sành sỏi, hào phóng. Đừng cho ai vay mượn, cũng đừng vay mượn ai, vì cho vay thường mất cả tiền lẫn bạn; mà mang công mắc nợ, thì mất dần cả tính tiết kiệm. Nhưng có điều này quan trọng hơn cả - con phải thành thực với mình, có như thế thì rồi con mới không dối trá với kẻ khác, cũng như ngày với đêm nối tiếp nhau vậy. Thôi con lên đường: mong rằng phúc lành của ta sẽ làm cho những lời khuyên bảo đó thâm nhập vào lòng con.

LAƠCTƠ - Con xin bái biệt tướng công.

PÔLÔNIUT - Đến giờ rồi, thôi con đi đi, bọn gia nhân chắc là đang chờ con đó.

LAƠCTƠ - Ôphêlia ạ, em ở lại nhà nhé, hãy nhớ kỹ những lời anh vừa nói với em.

ÔPHÊLIA - Em xin khóa chặt nó trong trí nhớ, và chìa khóa xin trao tay anh giữ.

LAƠCTƠ - Thôi, từ biệt em.

Vào.

PÔLÔNIUT - Ôphêlia, nó vừa dặn gì con đó?

ÔPHÊLIA - Cha đã hỏi, con xin thưa, anh con vừa căn dặn vài điều về thái tử Hamlet đấy ạ.

PÔLÔNIUT - Tốt, thế là khôn đấy. Ta cũng nghe nói ít lâu nay, Hamlet vẫn theo đuổi con và chính con cũng sẵn lòng cho chàng gặp gỡ quá nhiều. Người ta mách với cha như thế, là để đề phòng trước; nếu câu chuyện quả có thật thì cha phải bảo cho con biết là con chưa thật hiểu rõ con đâu, chưa hiểu thế nào là xứng đáng với con gái ta, với danh dự con. Giữa hai người có chuyện gì? Hãy nói thật ta hay.

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, ít lâu nay chàng có ngỏ ý thương yêu con.

PÔLÔNIUT - Thương yêu! Hừm! Con nói khác nào như đứa trẻ thơ, hồ đồ không biết mình đang ở trong vòng nguy hiểm. Con có thực tin những lời lẽ mà con gọi là “ngỏ ý” của hắn không?

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, con cũng không biết nên nghĩ thế nào.

PÔLÔNIUT - Này, cha bảo cho con biết, phải thấy con chỉ là một đứa con nít, tưởng nhầm những lời ngỏ ý đó là tiền bạc thật, nhưng thực ra có giá trị gì đâu. Phải tự ngỏ ý về mình là mình còn cao giá hơn thế kia, hay là - nói một cách khác đi - cứ buông thả theo lời tán tỉnh ấy, thì con chỉ thành một đứa xuẩn ngốc mà thôi.

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, từ trước đến giờ, chàng vẫn tỏ vẻ yêu thương con đường hoàng, chính đính.

PÔLÔNIUT - Chà, con gọi là đường hoàng à? Cứ việc đi, cứ việc đi!

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, để biện hộ cho lời nói của mình, chàng đã viện cả trời đất linh thiêng chứng giám.

PÔLÔNIUT - Hừ, bủa lưới săn chim đấy thôi! Ai còn lạ gì bọn con trai chúng nó, máu đã bốc lên thì lời lẽ gì mà chẳng thề thốt được: lửa rơm đó mà thôi, con ạ, sáng nhiều nóng ít, chưa kịp sưởi ấm được thì đã tắt ngấm mất rồi; con đừng nên coi đó là lửa thật, ngay giữa lúc nó đang bừng lên hứa hẹn. Từ nay trở đi, làm thân con gái thì phải giữ gìn, đừng có hao phí lời nói, hãy để dành mà đón chờ một cơ hội đắt chứ đừng chạy theo lệnh đòi của người ta. Còn về thái tử Hamlet, đừng nên tin hắn đến thế, chỉ nên coi hắn như một gã con trai được thả lỏng trong hành động hơn con. Ôphêlia, tóm lại con đừng tin nghe những lời chỉ non thề biển của hắn: chỉ là những lời giả dối, trang trọng, cao thượng bề ngoài, cốt để che đậy dã tâm; tán tỉnh ra điều thiêng liêng chung thủy lắm, nhưng chỉ là lập lờ đánh lận đó thôi. Một lần cuối cùng, nói thẳng ra cho con rõ, cha không bằng lòng cho con đi lại chuyện trò với thái tử Hamlet đâu. Cha ra lệnh cho con, con phải nhớ lấy, thôi con hãy lui đi.

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, con xin tuân lời giáo huấn của tướng công.

CẢNH IV

Trên sân thượng.

Hamlet, Hôraxiô và Macxenlut ra.

HAMLET - Trời rét thấu xương, rét quá!

HÔRAXIÔ - Rét cắt da cắt thịt!

HAMLET - Bây giờ là mấy giờ rồi nhỉ?

HÔRAXIÔ - Tôi nghĩ có lẽ là gần nửa đêm.

MACXENLUT - Không, chuông vừa điểm 12 tiếng.

HÔRAXIÔ - Thật à? Thế mà tôi không nghe thấy: vậy thì hồn ma sắp lại rồi, hồn ma quen lệ đến vào lúc này.

Tiếng kèn thổi rộn rã và tiếng súng nổ.

Thưa điện hạ, thế là nghĩa lý gì?

HAMLET - Vua thức suốt đêm nay để yến ẩm, nên mới có tiếng kèn, tiếng trống ầm cả lên; một dịp rượu chè be bét, trong đó một kẻ nẩy nòi đang tha hồ ngất ngưởng. Mỗi khi ngài nốc một hơi rượu sông Ranh thì tiếng kèn tiếng trống lại kêu lên chúc mừng sự đắc thắng của ngài.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, tục lệ như thế nào?

HAMLET - Hừ, tục lệ đấy! Mặc dầu tôi sinh trưởng ở đất nước này, và đã quen với tục lệ ấy, nhưng theo ý tôi, giá gạt bỏ nó đi thì còn đáng kính hơn là theo nó; cái trò hoan lạc khiến cho người ta hóa đần độn ấy, làm cho các nước láng giềng từ Đông sang Tây đều bêu riếu, chỉ trích ta. Họ gọi chúng ta là đồ bợm rượu, gán cho chúng ta nhiều tiếng thô bỉ; phẩm giá của chúng ta dù lớn đến đâu, một tục lệ đó cũng đủ làm mất hết. Tựa như ta thường thấy ở những con người sinh ra đã mang một tật xấu trong mình, nào đâu lỗi tại họ, vì khi sinh ra, ai lại có thể lựa chọn được gốc gác của mình; có những kẻ tâm tính bất thường, quên cả điều hay lẽ phải, hoặc vì thói quen xốc nổi làm trò cười cho thiên hạ. Tôi cho rằng những kẻ đó đã mang trên mình những tật xấu chỉ là do tạo hóa sinh ra, số mệnh buộc phải chịu vậy, dù có tất cả những đức tính khác trong sạch, tốt đẹp đến bao nhiêu, cũng chỉ vì tật nhỏ ấy mà bị miệng tiếng chê bai. Một vết bẩn nhỏ cũng đủ làm mất giá trị của bản chất cao quý.

Hồn ma ra.

HÔRAXIÔ - Kìa, điện hạ nhìn, hồn lại hiện về đó.

HAMLET - Xin các quỷ thần linh thiêng phù hộ cho chúng tôi! Dù hồn là phúc thần hay ác quỷ, hồn mang ngọn gió mát lành từ thiên đường xuống hay khí độc từ địa ngục lên, dù ý định của hồn là ác hay là thiện nhưng trông hồn có dáng muốn được hỏi han thế kia, tôi cũng xin sẵn sàng nói chuyện với hồn. Tôi sẽ gọi hồn là Hamlet, đức vua, cha tôi, đức vua Đan Mạch: ôi, cha ơi, trả lời cho con biết! Xin cha đừng để cho lòng con tan tác vì ngờ vực; tại sao xương thịt cha đã được quàn xuống đất rồi, phong thánh rồi, lại xé tung hết vải liệm mà trở dậy làm vậy? Vì sao chúng con đã trông thấy cha yên nghỉ trong mồ rồi, mà lăng tẩm lại mở toang những cánh cửa cẩm thạch nặng nề đưa cha về cõi thế? Con không hiểu vì lẽ gì mà cha đã mất đi rồi, giờ đây lại nai nịt, giáp phục toàn thân trở về ngắm ánh trăng khiến cho đêm khuya thêm rùng rợn. Chúng con chỉ là những thằng hề trong tay con tạo, vì đâu cha lại hiện về làm cho chúng con kinh hãi quá chừng, gieo những ý nghĩ vượt quá sức hiểu biết của tâm hồn chúng con. Cha ơi, trả lời đi, vì sao thế? Bởi đâu? Chúng con phải làm gì bây giờ.

Hồn ma ra hiệu cho Hamlet.

HÔRAXIÔ - Hồn ra hiệu cho điện hạ đi theo. Chừng như muốn nói chuyện riêng với điện hạ.

MACXENLUT - Kìa, trông hồn đang khoát tay hòa nhã biết bao, gọi điện hạ đi theo đến một nơi kín đáo hoang vắng hơn. Nhưng xin điện hạ chớ đi theo.

HÔRAXIÔ - Muôn vàn, xin điện hạ chớ đi!

HAMLET - Nhưng người không chịu nói gì, nhất quyết tôi phải đi theo.

HÔRAXIÔ - Đừng đi, điện hạ ơi!

HAMLET - Sao, sợ gì chứ? Đời tôi không đáng giá một chiếc ghim con. Cha tôi có thể làm gì được linh hồn tôi, nó cũng bất tử như linh hồn cha tôi mà. Người lại vẫy gọi tôi kia kìa. Tôi phải đi theo.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, nhỡ hồn rủ điện hạ xuống sóng cồn hay lên những mỏm đá cheo leo ghê rợn nhô ra ngoài mặt biển, rồi đến đó lại thay hình đổi dạng thành ác quỷ, làm cho trí khôn điện hạ hôn mê mà hóa thành rồ dại thì sao? Xin điện hạ nghĩ lại cho. Đứng ở chỗ ấy, chỉ cần nhìn xuống mặt biển sâu thăm thẳm kia và nghe tiếng sóng gào thét bên dưới cũng đủ khiến người ta có những ý nghĩ tuyệt vọng rồi.

HAMLET - Người vẫn vẫy gọi tôi kìa! Cha đi trước, con xin đi theo.

MACXENLUT - Thưa điện hạ, xin người chớ đi.

HAMLET - Buông tay ra!

HÔRAXIÔ - Hãy nghe chúng tôi, xin người đừng đi.

HAMLET - Số mệnh ta đang kêu gọi, nó làm cho mỗi mạch máu nhỏ yếu trong cơ thể này căng lên như gân cốt của sư tử xứ Nimêan

(1)

? Kìa, cha ta vẫn đương gọi ta đó - các ông hãy buông tôi ra! Cố giằng ra. Nếu không tôi thề sẽ hóa kiếp cho kẻ nào giữ tôi lại, lui cả ra!

- Thưa cha đi trước, con xin theo.

Hồn ma và Hamlet vào.

HÔRAXIÔ - Vì quá tưởng tượng mà thái tử đâm ra tuyệt vọng!

MACXENLUT - Chúng ta phải đi theo thái tử. Tuân lệnh người như thế là không đúng.

HÔRAXIÔ - Chúng ta cứ đi theo sau. Không biết cơ sự rồi sẽ ra sao?

MACXENLUT - Chắc có sự gì thối tha mục nát ở cái nước Đan Mạch này.

HÔRAXIÔ - Đã có trời định đoạt.

MACXENLUT - Thôi chúng ta đi theo thái tử đi.

Vào cả.

CẢNH V

Ở một phía khác trên sân thượng.

Hồn ma và Hamlet ra.

HAMLET - Hồn định đưa tôi đi đâu? Nói đi, tôi không đi xa hơn nữa đâu.

HỒN MA, ngoảnh lại - Hãy nghe ta.

HAMLET - Tôi xin lắng nghe.

HỒN MA - Sắp đến lúc ta phải trở về nộp mình cho ngọn lửa lưu hoàng thiêu đốt ta đây.

HAMLET - Trời ơi, tội nghiệp hồn quá!

HỒN MA - Chẳng cần phải thương hại ta làm gì, hãy lắng nghe những lời ta sắp phát giác đây.

HAMLET - Xin cứ nói, tôi sẵn sàng nghe.

HỒN MA - Con hãy sẵn sàng trả thù cho ta, khi nghe xong lời ta nói.

HAMLET - Sao?

HỒN MA - Ta là hồn cha con vậy, còn bị đọa đầy trong ít lâu nữa, đêm đêm phải đi lang thang, ngày ngày bị bỏ đói, giam mình trong lửa, cho đến khi lửa kia thiêu sạch hết những tội ác nhơ bẩn đã phạm phải khi còn sống trên cõi trần. Phải chi ta không bị cấm tiết lộ những điều bí ẩn nơi địa ngục giam cầm ta, thì ta sẽ kể cho con nghe một câu chuyện dị kỳ mà mỗi tiếng sẽ vò xé tan nát tâm hồn con, làm cho bầu máu nóng thanh xuân phải đông giá, làm cho hai mắt con bật ra khỏi tròng như hai ngôi sao lạc khỏi vòng quỹ đạo, mái tóc kết chặt của con sẽ rã rời tơi tả, tóc gáy con sẽ dựng đứng lên như lông dím lúc sợ hãi. Nhưng những điều bí mật ở cõi vô cùng vô tận kia, không thể kể cho người trần mắt thịt nghe được. Hãy nghe ta, hãy nghe ta, ôi hãy nghe ta nếu con vẫn thương yêu người cha thiết cốt của con.

HAMLET - Ôi trời!

HỒN MA - Hãy trả thù cho cha con, chết vì một vụ ám sát bất chính nhất.

HAMLET - Ám sát!

HỒN MA - Ám sát kinh tởm. Vụ ám sát nào mà chả kinh tởm, nhưng vụ này là một vụ kinh tởm nhất, nham hiểm nhất và trái đạo trời nhất.

HAMLET - Xin mau mau cho con biết chuyện để con bay ngay đi trả thù với cặp cánh nhanh tựa tư tưởng hay những ý nghĩ yêu đương.

HỒN MA - Ta biết là con đã sẵn sàng. Trừ phi vô tình lãnh đạm như cỏ dại phì nhiêu tự hủy nát trên bờ sông Lê Thê

(1)

thì mới không xúc động khi nghe những lời ta sắp nói. Hamlet con ơi, người ta đã phao đồn lên rằng cha đang nằm nghỉ trong vườn thượng uyển thì bị rắn độc cắn. Thế là khắp đất nước Đan Mạch này đều bị lừa một cách trắng trợn mà cả tin lời thêu dệt đó. Nhưng con ơi, con trai cao quý của ta, con nên biết rằng con rắn độc đã châm nọc cướp mất đời cha con, hiện đang đội vương miện của người đó.

HAMLET - Ôi tâm hồn tiên tri của ta! Chú ruột ta!

HỒN MA - Chính nó, chính thằng súc sinh loạn luân, gian dâm ấy đã đem tài cám dỗ, đem những tặng vật lừa dối - ôi, tài độc ác và tặng vật ghê gớm đã quyến rũ lòng người! - để lôi cuốn vào vòng dâm ô bỉ ổi hoàng hậu của ta, người mà xưa kia ai cũng tưởng là đức hạnh nhất trần đời. Hamlet ơi, thật là sa đọa! Mẹ con đã bỏ ta trong khi ta vẫn đường đường chính chính thương yêu mẹ con thủy chung như lời thề ngày hôn lễ, để ngả vào tay thằng khốn nạn ấy, bẩm sinh tài đức vốn chẳng thể sánh nổi với ta. Song niềm đức hạnh thì dù sự bất chính có khoác áo thần tiên mà ve vãn cũng không thể lay chuyển nổi, còn thói dâm ô thì dù có tắm trong ánh sáng huy hoàng của long sàng cũng chỉ có thể thỏa mãn trong ô uế mà thôi. Nhưng này khoan, ta đã cảm thấy khí lạnh ban mai. Để ta kể vắn tắt con nghe: Hôm ấy, theo lệ thường, ta ra ngủ trưa ngoài vườn thượng uyển, lòng bình thản không chút hồ nghi, thì chú con chợt đến lén cầm một cái lọ đựng nhựa độc, và đổ chất độc ghê gớm vào tai ta. Chất dựa ấy rất kỵ máu người, thấm vào máu là lập tức truyền đi ngay như thủy ngân vào khắp các ngõ ngách trong cơ thể, làm cho máu một người lành mạnh cường tráng đến đâu cũng phải đông đặc lại, như một giọt cường toan rỏ vào sữa; đúng là ta bị như thế đấy. Chỉ một khắc sau, khắp người ta đang lành lặn là thế mà loang lổ sần sùi cả lên, kinh tởm như người mắc bệnh hủi; đấy, trong giấc ngủ, ta bị tay thằng em cướp mất cả đời sống, ngai vàng lẫn cả hoàng hậu nữa. Nó cắt đứt đời ta, không cho ta kịp ăn năn, kịp rửa tội, kịp xức dầu thánh, khiến ta lên trình diện trước mặt Chúa, còn mang theo tất cả tội lỗi của ta ở chốn dương gian. Ôi! Ghê gớm! Ôi ghê gớm! Ghê gớm quá chừng! Nếu con còn có chí khí nam nhi thì đừng cúi đầu cam chịu để cho long sàng của hoàng đế Đan Mạch biến thành nơi dâm bôn của kẻ loạn luân. Thật trăm nghìn lần đáng nguyền rủa! Nhưng dù phải trả thù bằng cách nào, con cũng chớ làm nhơ bẩn tâm hồn con, đừng suy tính một sự trừng phạt nào đối với mẹ con, hãy phó mặc nó cho trời, cứ để cho chông gai cấu xé cõi lòng nó. Thôi ta phải vĩnh biệt con ngay. Đom đóm đang tắt dần ánh lửa yếu ớt, báo hiệu bình minh sắp đến kia rồi. Vĩnh biệt! Thôi vĩnh biệt! Vĩnh biệt con! Hãy nhớ đến cha!

Hồn ma vào.

HAMLET - Ôi! Hỡi chư vị thánh thần trên đời! Hỡi đất! Còn gì nữa! Tôi còn phải kêu gào địa ngục nữa chăng? Chao ôi! Lòng ta ơi, hãy cố nén lại, gân cốt ta ơi, đừng có yếu chùng đi trong giây phút, hãy cứng rắn lên mà giúp cho ta đứng vững. Nhớ đến cha ư? Ôi, hỡi hồn thiêng đáng thương, khi trí nhớ còn có một địa vị trên cõi thế điên cưồng này; nhớ đến cha ư? Vâng, từ nay con sẽ xin xóa bỏ khỏi trí nhớ của con mọi ký ức tạp nham, mọi châm ngôn sách vở, mọi hình thái, mọi ấn tượng dĩ vãng mà tuổi thơ và trí quan sát của con đã ghi chép tận tường; chỉ còn lời dặn dò của cha, con xin khắc sâu vào cuốn sách của khối óc con, không để cho lẫn lộn với những việc tầm thường vô nghĩa khác. Thế đấy. Trời hỡi! Người đàn bà thâm độc đến thế là cùng! Ôi! Thằng đểu cáng, thằng đểu cáng tươi cười, thằng đểu cáng trời tru đất diệt! Bản cáo của ta đâu cho ta ghi vào mấy dòng này: một thằng đểu có thể tươi cười, tươi cười thơn thớt, nhưng cũng vẫn cứ là thằng đểu. Ít nhất, đó cũng là điều chắc chắn đã xảy ra trên đất nước Đan Mạch này. Hamlet viết. Ông chú ơi, thế là tên ông đã được ghi rồi. Giờ thì đến câu khẩu niệm: “Vĩnh biệt, vĩnh biệt con, hãy nhớ đến cha!” Ta đã thề rồi đấy.

MACXENLUT và HÔRAXIÔ

từ bên trong

- Điện hạ ơi, điện hạ!

MACXENLUT - từ bên trong - Cầu trời phù hộ cho người!

HAMLET - Cầu cho được thế!

HÔRAXIÔ từ bên trong - Đây đây, ô ô! Điện hạ ơi!

HAMLET - Đây đây ô ô... trở về, chim ơi, trở về đây

(1)

!

Hôraxiô và Macxenlut ra.

MACXENLUT - Thưa điện hạ, có việc gì thế?

HÔRAXIÔ - Có chuyện gì lạ không, thưa điện hạ?

HAMLET - Ôi, lạ lùng lắm!

HÔRAXIÔ - Xin điện hạ cho chúng tôi biết với.

HAMLET - Không được. Các bạn sẽ tiết lộ mất.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, tôi xin thề không khi nào...

MACXENLUT - Thưa điện hạ, tôi cũng xin thề.

HAMLET - Thế thì các bạn nghĩ thế nào đây? Ai có thể ngờ được một chuyện như thế? Nhưng các bạn sẽ giữ kín được chứ?

HÔRAXIÔ và MACXENLUT - Thưa điện hạ, chúng tôi xin thề có trời chứng giám.

HAMLET - Nếu trên khắp đất nước Đan Mạch này có một thằng chó đểu, thì thằng này là một thằng đểu, cực đểu?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, nếu chỉ có thế thì chẳng phải cần đến hồn từ đáy mồ hiện lên mách bảo cho chúng ta làm gì.

HAMLET - Phải lắm. Chính thế đấy, các bạn nói có lý. Nhưng thôi, chả cần phải chuyện trò thù tiếp, dông dài làm gì, đã đến lúc nên bắt tay từ biệt nhau thôi. Các bạn cũng có những ước vọng và việc riêng phải lo, vì ai chả có việc riêng tây và ước vọng. Tất nhiên như thế. Còn riêng về thân phận khốn khổ của tôi, thì tôi phải đi cầu nguyện Thượng đế, các bạn ạ.

HÔRAXIÔ - Kìa, sao điện hạ nói năng luẩn quẩn và rối loạn như vậy?

HAMLET - Tôi thành thực xin lỗi, đã làm phật ý các bạn. Vâng, thành thực, từ đáy lòng tôi.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, có điều gì phật ý đâu?

HAMLET - Hôraxiô, có chứ! Tôi xin viện có thánh Patrich

(1)

làm chứng, có điều phật ý lắm chứ. Còn về hồn ma ban nãy thì quả thật là một linh hồn lương thiện, tôi phải nói ngay với các bạn như vậy. Các bạn muốn biết câu chuyện giữa tôi và hồn ma, xin các bạn hãy cố dằn lòng. Các bạn ơi, chỗ tôi với các bạn là bằng hữu, là đồng học, lại là con nhà tướng với nhau, giờ đây cầu xin các bạn hãy giúp cho tôi một điều nhỏ mọn.

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, chuyện gì vậy? Chúng tôi xin hết lòng.

HAMLET - Xin các bạn chớ để lộ cho ai biết những sự việc các bạn chứng kiến đêm nay.

HÔRAXIÔ và MACXENLUT - Thưa điện hạ, nhất định chúng tôi không tiết lộ.

HAMLET - Vậy xin thề đi!

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, tôi xin thề không bao giờ tiết lộ.

MACXENLUT - Thưa điện hạ, tôi cũng xin thề.

HAMLET - Xin hãy thề trên lưỡi gươm của tôi đây.

MACXENLUT - Thưa điện hạ, chúng tôi đã thề rồi.

HAMLET - Không, phải thề trên lưỡi gươm này.

HỒN MA từ dưới đất - Thề đi!

HAMLET - Ha... ha...! Chú đấy à? Chú vừa nói phải không? Này các bạn ơi, các bạn có nghe thấy tiếng chú bé nói ở dưới hầm không? Thế nào, bằng lòng thề đi!

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, xin người đọc trước câu thề.

HAMLET - Không bao giờ các bạn được tiết lộ những điều đã chứng kiến; hãy thề trên luỡi gươm này đi.

HỒN MA từ dưới đất - Thề đi!

HAMLET - Dù là ở đây hay ở đâu ư

(1)

? Nào ta đổi chỗ đi. Xin lại đây, các bạn ơi! Xin để tay lên thanh gươm này, thề trên thanh gươm của tôi rằng không bao giờ các bạn được tiết lộ chuyện.

HỒN MA từ dưới đất - Thề đi!

HAMLET - Phải, phải. Chuột già nói phải lắm! Ở dưới đất thẳm mà cũng nhanh gớm nhỉ! Thật xứng danh là tiên phong! Đổi chỗ lần nữa đi, các bạn quý của tôi ơi!

HÔRAXIÔ - Hỡi ngày, hơi đêm ơi! Thật là kỳ diệu lạ lùng!

HAMLET - Các bạn hãy chào mừng hồn ma như chào mừng một vị khách lạ đi xem nào! Hôraxiô ạ, trên trời và dưới đất còn rất nhiều điều mà triết học của chúng ta chưa hề mơ tưởng tới. Nào xin lại đây, bạn hãy thề ở nơi đây, cũng như đã thề lúc nãy rằng sẽ không bao giờ... (tôi sẽ cầu trời che chở cho bạn) dù thấy cử chỉ của tôi có kỳ khôi, lạ lùng đến thế nào đi nữa - mà có lẽ rồi đây tôi cũng phải tự tạo cho mình một thái độ như thế - thì xin các bạn thấy vậy cũng không bao giờ khoanh tay lại thế này, hoặc lắc đầu, hoặc nói năng những lời úp mở như: “À, à tôi biết” hoặc là “nếu chúng tôi muốn, chúng tôi có thể” hay là “nếu tôi muốn nói ra” hay là “rất có thể là”... Những câu nói nửa vời như vậy dễ khiến người ngoài ngờ các bạn có biết chuyện gì về tôi. Nếu các bạn không nói ra, tôi xin cầu trời cứu khốn phù nguy các bạn khi các bạn cần đến. Thề đi!

HỒN MA từ dưới đất - Thề đi!

HAMLET - Hãy bình tĩnh, bình tĩnh, hỡi hồn thiêng bối rối!

Họ thề.

Các bạn ơi, thế là từ nay tôi hết lòng tin cậy ở các bạn. Tất cả những gì một kẻ khốn khổ như Hamlet này có thể làm được để tỏ lòng yêu mến và tình bằng hữu với các bạn thì cầu xin Chúa ban ơn giúp cho tôi làm được không thiếu sót điều gì. Thôi, chúng ta cùng quay bước trở về. Tôi xin các bạn cứ giữ kín cho nhé. Thật là thời buổi hỗn loạn! Ôi, cuộc đời khốn kiếp! Phải chăng tôi sinh ra là để dẹp yên mọi sự bất bằng! Nào, mời các bạn, ta cùng về thôi!

Tất cả vào.

HỒI II

CẢNH I

Một gian phòng trong nhà của Pôlôniut.

Pôlôniut và Râynanđô ra.

PÔLÔNIUT - Râynanđô, ngươi khá mang món tiền và mấy dòng này cho công tử.

RÂYNANĐÔ - Xin vâng lệnh tướng công.

PÔLÔNIUT - Này Râynanđô trung thành của ta! Khôn khéo ra thì trước khi lại thăm công tử, ngươi hãy dò xét giúp ta phẩm cách của y ra sao đã.

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, con cũng có ý định đó.

PÔLÔNIUT - Giỏi, nói thế được, nói thế được lắm. Này nhé, trước hết ngươi hãy hỏi thăm xem có người Đan Mạch nào sống ở Pari, họ là ai, sinh sống ra sao, bằng cách gì, hay lui tới những nơi nào, bạn bè với ai, tiêu pha như thế nào, cứ quanh co dò la như thế xem họ có biết công tử chăng, rồi ngươi sẽ tới được gần đích hơn là cứ hỏi thẳng. Ngươi cứ làm như chỉ quen biết sơ qua công tử thôi, ví như nói: “Tôi biết cụ thân sinh và bạn bè của cậu ta và cũng quen biết cậu ta đôi chút”. Râynanđô, ngươi đã nghe õ rồi chứ?

RÂYNANĐÔ - Dạ thưa tướng công, rõ lắm rồi ạ.

PÔLÔNIUT - “Cũng quen biết cậu ta đôi chút...” và có thể nói thêm “... nhưng không được tường tận cho lắm. Nếu đúng là cái cậu mà tôi muốn nói thì thật là một người phóng túng thế này thế nọ...” ngươi muốn thêu dệt điều gì tùy ý; nhưng liệu đấy, đừng có nói những điều quá bậy bạ có thể làm hại đến danh dự công tử. Điều này ngươi hãy nên cẩn thận. Chỉ nên gán cho công tử những tính như phóng túng đam mê, những hành vi thông thường mà ai cũng biết, là của tuổi trẻ được buông lỏng.

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, chẳng hạn như thói cờ bạc...

PÔLÔNIUT - Ừ, hay là rượu chè, ẩu đả, chửi bới, chơi gái... ngươi có thể nói đến như thế.

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, như thế e rằng sẽ hại đến danh dự công tử nhà mất.

PÔLÔNIUT - Không sao đâu mà, đổ lỗi nhưng miễn lựa lời cho có chừng mực là được, chớ có thêm câu gì gièm pha bỉ báng như là cậu ta ngang nhiên sa vào vòng trụy lạc. Ý ta không muốn thế, người cần gán lỗi thế nào cho khéo để người ngoài thấy rằng sở dĩ như vậy có thể chỉ là kết quả tai hại của cuộc sống tự do buông lỏng, tính hăng hái của một bản chất cương cường, tính sôi nổi của dòng máu bất khuất, những tính thông thường của bọn trai trẻ đó thôi.

RÂYNANĐÔ - Nhưng bẩm tướng công...

PÔLÔNIUT - Như thế để làm gì, ngươi có biết không?

RÂYNANĐÔ - Dạ bẩm tướng công, đó là điều con đang muốn biết.

PÔLÔNIUT - Hầy, dụng ý ta là như thế này, mà ta tin rằng kế ấy là rất diệu: Khi ngươi đã buộc cho y những lỗi lầm nho nhỏ, khác nào những vết ố nhẹ trên một mỹ phẩm, để ý nghe nhé, thì kẻ mà ngươi muốn dò hỏi tất sẽ nói lộ cho ngươi rõ. Nếu người ấy cũng nhận thấy công tử có những nết xấu như ngươi đã kể, thì ngươi cứ tin chắc rằng hắn ta sẽ nói với ngươi: “Thưa quý ngài”, ừ hay là “thưa quý hữu”, hay “thưa quý ông” tùy theo lối nói của từng người hay từng địa phương.

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, tuyệt diệu ạ.

PÔLÔNIUT - Thế rồi “thưa ông” người ấy... người ấy... Ta định nói gì nhỉ? Khỉ thật, ta định nói gì kia mà. Ta nói đến đâu rồi nhỉ?

RÂYNANĐÔ - Bẩm “chắc rằng hắn ta sẽ nói với ngươi: thưa quý ngài hay thưa quý hữu...”

PÔLÔNIUT - À, phải rồi, hẳn là sẽ nói với ngươi, phải rồi, khỉ thật, hắn nói thế này: Vâng, tôi có biết cậu ấy. Tôi vừa được gặp cậu ta hôm qua hay là hôm nào khác; cậu ta thế này thế nọ, với người này người nọ... quả như lời ngài nói, khi thì cờ bạc rượu chè be bét, khi thì chơi cầu, cãi lộn ẩu đả... hoặc tôi thấy cậu ta bước vào nhà thanh lâu (hay là nhà thổ)... ấy, những chuyện lăng nhăng như thế. Bây giờ ngươi rõ chứ. Dùng giả dối làm mồi mà câu lấy con cá chân lý, đó chính là phương sách của những người khôn ngoan, dầy kinh nghiệm, biết phép quanh co dử mồi mà lôi được hết mọi chuyện. Cứ theo đúng lời ta dặn dò là sẽ biết được cách ăn nết ở của công tử. Ngươi hiểu ý ta, hiểu chứ?

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, con đã rõ rồi.

PÔLÔNIUT - Cầu Chúa che chở cho ngươi; chúc ngươi lên đường mạnh khỏe.

RÂYNANĐÔ - Xin bái biệt tướng công.

PÔLÔNIUT - Ngươi khá quan sát hành tung của công tử, nhưng chớ hề để lộ.

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, xin vâng.

PÔLÔNIUT - Cứ để cho y mặc ý chơi điệu đàn của y

(1)

.

RÂYNANĐÔ - Bẩm tướng công, vâng ạ.

PÔLÔNIUT - Thôi, ngươi lên đường.

Râynanđô vào, Ôphêlia ra.

PÔLÔNIUT - Kìa, Ôphêlia, có chuyện gì thế con?

ÔPHÊLIA - Ôi tướng công, tướng công! Con sợ quá!

PÔLÔNIUT - Sợ gì, lạy Chúa!

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, con đang ngồi khâu trong khuê phòng, thì bỗng thái tử Hamlet bước vào, chàng đến trước mặt con, áo cởi phong phanh, đầu không đội mũ, đôi tất nhem nhuốc, nịt tụt hẳn xuống mắt cá chân, mắt xanh như chiếc áo chàng đang mặc, loạng choạng chân nam đá chân xiêu, hình dáng sao mà tiều tụy, trông đến thương tâm, thật như người vừa thoát khỏi địa ngục, lên kể lại những điều rùng rợn.

PÔLÔNIUT - Điên vì yêu con chăng?

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, con nào được rõ. Thực tình con cũng e như vậy.

PÔLÔNIUT - Thế chàng nói gì?

ÔPHÊLIA - Chàng nắm lấy cổ tay con mà bóp thật mạnh rồi đứng ra xa một tầm cánh tay, còn bên tay kia đặt lên ngang mày như thế này, chàng cứ đăm đăm nhìn vào mặt con như muốn tạc hình con vậy. Chàng cứ đứng như thế lâu lắm. Cuối cùng chàng lắc lắc cánh tay con, cúi đầu xuống, ngửng lên ba lượt rồi thở dài một tiếng nghe thương tâm não nuột quá, khác nào cơ thể chàng sắp gãy rời mà từ bỏ cuộc sống. Rồi, buông con ra, chàng ngoái cổ lại phía sau như người tìm đường, nhưng lại không dùng đến mắt, cứ như thế mà tiến ra cửa, mắt vẫn đăm đăm hướng về phía con.

PÔLÔNIUT - Nào, con hãy đi cùng ta, ta phải đi tìm hoàng thượng mới được. Đây chính là căn bệnh điên vì tình, kẻ nào mắc phải thì chỉ tự hủy hoại thân hình mình, đưa lý trí đến những hành động điên rồ liều lĩnh, cũng như bất cứ một dục vọng nào dưới gầm trời này đều tàn phá bản chất con người. Ta cũng lấy làm phiền lòng. Thế con có nói điều gì nặng lời với chàng những ngày gần đây không?

ÔPHÊLIA - Thưa tướng công, không ạ. Nhưng, vâng lời tướng công, con đã từ chối không nhận thư và không cho chàng gặp gỡ.

PÔLÔNIUT - Chính điều đó đã làm cho chàng hóa điên. Ta lấy làm phiền lòng đã không nhận xét, đánh giá chàng cẩn thận và có suy nghĩ hơn. Ta cứ e rằng chàng chỉ đùa cợt con và có ý làm hại đời con. Nghi ngờ khốn khổ! Lạy Chúa! Âu cũng là cái tật chung của tuổi già như ta, hay cố chấp đa nghi; cũng như tuổi trẻ lại thường thiếu chín chắn. Chúng ta đến bệ kiến hoàng thượng. Câu chuyện này phải tỏ bày ra cho rõ. Cứ im ỉm giữ kín là có thể gây nên lắm chuyện phiền muộn, thà vạch rõ mối tình đó ra mà có bị căm ghét

(1)

còn hơn. Thôi ta đi!

Cùng vào

CẢNH II

Một gian phòng trong lâu đài, kèn đồng.

Vua, hoàng hậu, Rôdencran, Ghinđơnxtơn và
những người tùy tùng ra.

VUA - Rôdencran và Ghinđơnxtơn! Trẫm có lời chào hai khanh thân mến. Ngoài sự mong muốn được gặp hai khanh, trẫm còn có việc cần phải nhờ cậy, nên cho mời hai khanh tới đây. Chắc hai khanh đã nghe nói đến sự biến đổi của thái tử Hamlet ít lâu nay. Biến đổi thật đấy, vì bề ngoài cũng như tâm tình thái tử không còn gì giống như xưa. Trẫm chẳng rõ không biết ngoài cái chết của phụ vương còn có chuyện gì khác khiến thái tử quẫn trí chăng? Hai khanh từ ngày thơ ấu đã được nuôi nấng và cùng lớn lên với thái tử, đã gần gũi và biết rõ tuổi thanh xuân cùng tính tình chàng, nên trẫm mong hai khanh nán ở lại trong triều ít lâu nữa để nhờ có sự lui tới của hai khanh sẽ đưa thái tử vào những trò giải trí rồi nhân cơ hội đó dò ra niềm uẩn khúc đã làm thái tử đau buồn, mà chúng ta chưa hay biết, để khi rõ sự tình sẽ tìm phương cứu chữa.

HẬU - Hai khanh ạ, thái tử vẫn nhắc đến hai khanh luôn, và ta tin chắc rằng người không gắn bó keo sơn với ai bằng hai khanh đâu. Nếu hai khanh không quản ngại, muốn tỏ lòng trung nghĩa và thiện chí đối với chúng ta, xin hãy vui lòng bớt chút thì giờ lưu lại ít lâu nữa để giúp chúng ta đạt được hy vọng, thì công ấy ắt sẽ được đền đáp lại xứng đáng với tấm lòng tri ân của thánh thượng.

RÔDENCRAN - Muôn tâu, bệ hạ và lệnh bà là bậc chí tôn, chúng thần là phận thần tử; xin bệ hạ và lệnh bà cứ truyền phán, chúng thần đâu dám để khẩn nài!

GHINĐƠNXTƠN - Chúng thần xin phụng mệnh và nguyện đem cả cuộc đời đặt dưới bệ rồng, tùy bệ hạ và lệnh và sai khiến.

VUA - Trẫm cám ơn khanh, Rôdencran, và hiền khanh, Ghinđơnxtơn.

HẬU - Cám ơn khanh Ghinđơnxtơn, và hiền khanh Rôdencran. Mong hai khanh lại thăm ngay đứa con thay đổi quá chừng của ta. Tả hữu đâu, mau dẫn đường cho hai vị đến thăm thái tử Hamlet.

GHINĐƠNXTƠN - Cầu Chúa cho sự có mặt và săn sóc của chúng thần giúp ích được cho thái tử và làm cho người khuây khỏa

.

HẬU - A - men!

Rôdencran, Ghinđơnxtơn và mấy người tùy tùng vào.
Pôlôniut ra.

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, các vị sứ thần đã từ Na Uy mãn nguyện hồi triều.

VUA - Khanh lúc nào cũng là người cha của những tin lành

(1)

.

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, thật vậy chăng? Dám xin thánh thượng cao minh tin cho rằng bổn phận của thần cũng như linh hồn thần xin nguyện tận trung phò Chúa cùng thánh thượng chí tôn. Nếu trí óc thần không nhầm lẫn, vẫn còn nhạy bén như thường ngày để theo dò manh mối của sự việc thì thần dám chắc rằng đã tìm ra đúng nguyên nhân khiến thái tử quẫn trí.

VUA - Ồ, khanh nói đi, ta nóng lòng nghe.

PÔLÔNIUT - Xin bệ hạ hãy cho các sứ thần được bệ kiến trước. Câu chuyện của hạ thần sẽ là món hoa quả tráng miệng sau bữa đại yến này.

VUA - Khanh khá đích thân ban phúc cho họ, đưa họ vào đây.

Pôlôniut vào.

Này ái khanh, Pôlôniut nói đã tìm ra nguyên nhân tâm tình rối loạn của con trai ái khanh rồi đó.

HẬU - Thiếp ngờ rằng chẳng có nguyên nhân nào khác ngoài việc cha nó chết và chúng ta kết hôn quá vội vàng.

VUA - Thôi được, chúng ta sẽ thăm dò nó.

Pôlôniut lại ra cùng với Vôntiman và Cornêliut.

Kìa, trẫm có lời chào mừng các hiền khanh. Vôntiman, khanh mang về những tin tức gì của vua Na Uy anh em thế?

VÔNTIMAN - Tâu bệ hạ, hạ thần mang về những lời phúc đáp và chúc mừng tốt đẹp nhất. Vừa nghe những lời tâu bày đầu tiên, lão vương Na Uy đã ra lệnh bãi ngay binh lính mà tên cháu của người vừa tuyển mộ. Người vẫn tưởng đó là để sửa soạn chinh phạt nước Ba Lan. Nhưng sau khi thẩm tra, người mới rõ toán quân đó thực là để chống lại chúa thượng. Rất đỗi tức giận tên Fortinbrat đã dám cả gan lừa dối một người bệnh tật già yếu như người, người đã ra lệnh cho đòi hắn, bắt hắn phải bãi binh. Cuối cùng hắn đã phải vâng chịu lời quở mắng của nhà vua và thề trước mặt người chú không bao giờ còn dám dùng binh lực chống lại bệ hạ nữa. Lão vương Na Uy vui mừng vô hạn ban thưởng cho tên cháu mỗi năm ba ngàn curon và cho phép hắn điều toán quân đã chiêu mộ sang đánh nước Ba Lan. Người cũng có thỉnh cầu bệ hạ một điều. Dâng một lá thư. Xin bệ hạ rộng lòng cho đạo quân ấy mượn đường sang chinh phạt Ba Lan với những điều cam kết đảm bảo ghi trong quốc thư này.

VUA - Trẫm rất đẹp ý. Để rồi thư thả trẫm sẽ coi, cần suy nghĩ kỹ về việc này đã rồi sẽ trả lời. Giờ đây trẫm hãy cám ơn hai khanh đã tốn công sức để làm tròn sứ mệnh. Hai khanh khá về nghỉ ngơi. Đêm nay chúng ta sẽ cùng dự đại yến. Thật là vui mừng đã về thấy hai khanh.

Vôntiman và Cornêliut vào.

PÔLÔNIUT - Câu chuyện này như thế là đã kết thúc tốt đẹp. Tâu bệ hạ cùng lệnh bà, tranh luận để rõ đấng quân vương phải thế nào, nghĩa thần tử phải ra sao, vì sao ngày là ngày, đêm là đêm, thời gian là thời gian, thì chỉ là đi làm một việc thừa, phí ngày phí đêm, phí thời gian mà thôi. Ấy, vì ngắn gọn là tinh hoa của trí tuệ, mà dài dòng rỗng tuếch chỉ là cái mã ngoài chán ngắt, cho nên thần xin nói ngắn gọn! Người con cao quý của lệnh bà đã hóa điên, còn nói thế nào khác được nữa, nếu không nói là điên thật sự! Nhưng hãy gác chuyện ấy lại.

HẬU - Khanh cứ nói thẳng, chớ nên rào đón làm gì.

PÔLÔNIUT - Tâu lệnh bà, kẻ hạ thần này xin thề không rào đón chút nào. Thái tử hóa điên rồi, thật thế, đau lòng thay! Nhưng đau lòng thay, đó lại là sự thật. Câu nói ngu xuẩn thay, nhưng thôi đừng để ý tới nó, vì thần sẽ không rào đón. Cứ cho là thái tử điên rồi, bây giờ thì còn phải xét xem nguyên nhân của cái kết quả ấy, hay nói cho đúng hơn, nguyên nhân của bệnh hoạn, vì cái kết quả ấy ắt là phải có một nguyên nhân - chỉ cần tìm có thế và điều ấy là đây, xin lệnh bà xét xem: Thần có một đứa con gái - vâng có, chừng nào nó còn là con thần. Xin lệnh bà để ý cho, nó đã biết giữ đạo làm con theo lời dạy bảo mà đưa cho thần cái này. Vâng, cúi xin lệnh bà kết luận và phán đoán.

Đọc

“Gửi nàng Tiên nữ, thần tượng của linh hồn tôi, nàng Ôphêlia diễm lệ nhất đời”. Thật là một câu văn khó nghe. Một câu văn tầm thường. “Diễm lệ”! Thật là một câu văn tầm thường. Nhưng xin chúa thượng và lệnh bà nghe nốt. Đọc “Thư này, gửi trên ngực trắng đẹp của nàng, v.v...”

(1)

HẬU - Có thực thư này Hamlet viết cho lệnh ái không?

PÔLÔNIUT - Tâu lệnh bà, xin người hãy kiên nhẫn một chút, rồi thần sẽ xin kể lại rất trung thực. Đọc:

“Dù ngôi sao em ngờ là lửa,

Dù mặt trời em ngỡ vần xoay

Chân thành dù ngỡ dối sai

Tình ta em chớ mảy may nghi ngờ”

“Ôi, Ôphêlia yêu quý, mấy dòng thơ này anh viết vụng về. Anh không đủ tài nói hết được nỗi lòng, nhưng anh yêu em vô cùng.

Ôi, anh yêu em vô cùng, em hãy tin cho. Xin vĩnh biệt. Anh nguyện là của em mãi mãi, chừng nào cái cơ thể này vẫn là của Hamlet”.

Bức thư này do con gái thần đã tuân theo lời giáo huấn của cha mà trao cho thần. Hơn nữa, nó còn kể lại cho thần nghe những lời khẩn cầu của thái tử, hẹn hò lúc nào, làm gì, ở đâu, nó đều nói lại cho thần nghe hết.

VUA - Thế lệnh ái đã đáp lại mối tình đó ra sao?

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, bệ hạ cho thần là người thế nào?

VUA - Là một người trung thực và trọng danh dự.

PÔLÔNIUT - Thần cũng mong được tỏ rõ là người như thế. Nhưng bệ hạ sẽ nghĩ thế nào, nếu khi thần đã chứng kiến mối tình say đắm sôi nổi bùng ra (thần phải tâu bầy để bệ hạ rõ, thần đã nhận thấy mối tình đó từ trước khi con gái thần thổ lộ) hoặc lệnh bà kính mến đây sẽ nghĩ như thế nào, nếu thần lại như cái bàn hay chồng sách kia, nhắm mắt làm ngơ, giả câm giả điếc, dửng dưng đứng nhìn cuộc tình ái đó? Bệ hạ sẽ nghĩ thế nào? Không, thần phải xử trí và thẳng thắn nói cho cô tiểu thư nhà thần nghe như thế này: “Điện hạ Hamlet là một vị thái tử, số mày không với tới được đâu, nên thôi đi”. Thần đã khuyên dạy nó phải khóa mình lại ngăn không cho chàng lui tới, không được nhận quà tặng, không được tiếp kẻ đưa thư. Nó đã biết nghe lời dạy bảo của thần. Thần xin nói vắn tắt, thái tử thấy mình bị hắt hủi thì sầu buồn, rồi mất ăn, rồi biếng ngủ, rồi vóc vạc hao mòn, rồi tinh thần thảng thốt, cứ theo cái đà ấy mà hóa thành điên loạn như giờ đây, khiến mọi người chúng ta trông thấy đều phải ngậm ngùi.

VUA - Khanh nghĩ như thế à?

HẬU - Có thể là như thế lắm.

PÔLÔNIUT - Thần rất muốn xin được biết, đã có khi nào thần nói chắc “Việc là như thế”, mà sự thật lại khác đi chăng?

VUA - Quả trẫm chưa thấy như thế bao giờ.

PÔLÔNIUT trỏ vào đầu và vai mình - Xin bệ hạ cứ lấy đầu này ra khỏi thân này nếu câu chuyện không phải như thế. Nếu có cơ hội thần sẽ tìm ra được sự thật đang bị che đậy, dù nó có bị vùi sâu trong lòng đất chăng nữa.

VUA - Làm thế nào để rõ thêm sự thật nữa, hử khanh?

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, người cũng đã rõ, đôi khi thái tử thường đi đi lại lại hàng giờ ở hành lang này.

HẬU - Nó vẫn thường đi dạo như thế thật.

PÔLÔNIUT - Lúc ấy thần sẽ buông lỏng cho con gái thần qua đó gặp thái tử... Lệnh bà sẽ cùng thần đứng nấp sau rèm quan sát xem họ gặp gỡ nhau thế nào. Nếu thái tử thật không đem lòng yêu con gái thần, nếu không phải vì nguyên nhân tình ái làm cho người loạn trí thì xin lệnh bà cứ cách cổ thần không cho làm quan nữa, chỉ xin cho làm một tên tá điền đánh xe bò thôi.

VUA - Ta cứ thử xem.

HẬU - Nhưng kìa, đứa con trai tội nghiệp của tôi đang đọc sách và bước vào kia.

PÔLÔNIUT - Xin tạm lánh, xin chúa thượng cùng lệnh bà hãy tạm lánh, để thần lại gặp thái tử ngay.

Vua và hoàng hậu vào, Hamlet vừa đọc sách vừa bước vào

Kính chào điện hạ. Chẳng hay điện hạ Hamlet của tôi có được mạnh giỏi chăng?

HAMLET - Ơn Chúa, mạnh giỏi lắm chứ.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, người có nhận ra tôi không?

HAMLET - Có lắm chứ, ông là anh lái cá.

PÔLÔNIUT - Đâu phải thế, điện hạ!

HAMLET - Thì tôi mong rằng ông cũng là một người lương thiện như thế.

PÔLÔNIUT - Lương thiện ư, thưa điện hạ?

HAMLET - Phải đấy ông ạ, ở cái đời này, phải hàng vạn người mới nhặt ra được một kẻ lương thiện.

PÔLÔNIUT - Đúng lắm thay, thưa điện hạ.

HAMLET - Nếu như mặt trời làm nảy sinh ra ròi bọ trong xác chó chết vì mặt trời ưa hôn thây thối... ông có một người con gái phải không?

PÔLÔNIUT - Đúng thế, thưa điện hạ.

HAMLET - Này, thế thì đừng để cô ta đi ra ngoài ánh mặt trời nhé. Thụ thai là ân trời cho, mà con gái ông có thể thụ thai được. Này, ông bạn ơi, phải để mắt cẩn thận đấy.

PÔLÔNIUT nói một mình - Nói thế là nghĩa gì? Vẫn cứ lải nhải nhắc đến con gái ta. Thoạt đầu hắn không nhận được ra ta, lại ngộ nhận ta là một anh lái cá. Bệnh của hắn đã nặng lắm rồi. Thật thế, tuổi hoa niên của ta cũng đã từng phải chịu trăm đắng ngàn cay vì chuyện tình ái, cũng rất giống hắn lúc này. Ta phải hỏi chuyện hắn nữa mới được. Thưa điện hạ, người đang đọc gì vậy?

HAMLET - Chữ, chữ, toàn là chữ.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, chuyện gì vậy?

HAMLET - Giữa ai với ai.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, tôi muốn hỏi sách Người đang đọc nói về gì?

HAMLET - Chuyện vu khống, thưa ngài. Vì cái thằng xỏ lá hài hước viết ở trong sách này rằng những lão già râu bạc trắng, mặt thì nhăn nheo dăn dúm, mắt đùn rử đặc như nhựa mận, hoàn toàn thiếu thông minh, cặp giò thì lẩy bẩy. Thưa với ngài đây toàn là những điều dù tôi vẫn đinh ninh tin là đúng, nhưng lại cho rằng viết ra thì bất lương quá. Bởi vì chính ngài, ngài rồi cũng sẽ già chẳng kém gì tôi đâu, nếu ngài cũng giống như loài cua biết đi giật lùi.

PÔLÔNIUT nói một mình - Hắn nói tuy điên thật, nhưng lập luận vẫn có phương pháp lắm. Nói to. Thưa điện hạ, người có muốn đi ra ngoài không khí không ạ?

HAMLET - Đi vào mồ tôi à?

PÔLÔNIUT - Quả thực, như thế là đi ra ngoài không khí đấy. Nói một mình. Lạ một điều là những câu trả lời của hắn chứa đầy thâm ý. Đó là kết quả của chứng điên dại, mà lúc khỏe mạnh sáng suốt, con người lại khó có được. Ta phải từ giã hắn thôi, và tạo cơ hội cho hắn được giáp mặt con gái ta. Nói to. Điện hạ tôn kính, xin người cho phép tôi cáo lui.

HAMLET - Thưa ngài, ngài không thể xin tôi cái gì mà tôi không vui lòng từ bỏ đâu, chỉ trừ cuộc đời tôi, trừ cuộc đời tôi, trừ cuộc đời tôi.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, xin chúc người mạnh giỏi.

HAMLET - Đồ khọm già, ngu xuẩn, thật khó chịu!

Rôdencran và Ghinđơnxtơn ra.

PÔLÔNIUT

- Hai ông muốn gặp thái tử chăng? Người đây kia.

RÔDENCRAN nói với Pôlôniut - Cầu Chúa ban phước lành cho tướng công!

Pôlôniut vào.

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ tôn kính!

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ kính mến!

HAMLET - Ôi! Những ông bạn thắm thiết tốt bụng của tôi! Ghinđơnxtơn, bạn có mạnh không?

RÔDENCRAN - Thưa cũng như mọi sinh vật bình thường của trái đất này.

GHINĐƠNXTƠN - Chúng tôi sung sướng ở chỗ không bao giờ quá mức sung sướng; chúng tôi chẳng phải là chiếc khuy đính trên chỏm mũ nữ thần May mắn.

HAMLET - Cũng chẳng phải là đế giày của nữ thần à?

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ cũng không.

HAMLET - Thế thì các bạn sống ở khoảng thắt lưng của nữ thần à, hay là ở giữa ân huệ của nữ thần chứ gì?

GHINĐƠNXTƠN - Chính vậy, thưa điện hạ, chúng tôi sống gần gũi nữ thần.

HAMLET - Sống ở những chỗ kín của nữ thần à? Ôi đúng lắm. Nữ thần May mắn là một con đĩ. Các bạn có chuyện gì thế?

RÔDENCRAN - Chẳng có chuyện gì cả, thưa điện hạ, chỉ có một điều là ngày nay thế gian đã trở nên lương thiện cả.

HAMLET - Thế thì ngày tận thế sắp đến rồi đấy. Nhưng chuyện này của các bạn là giả dối mà thôi. Xin cho tôi được hỏi riêng tận tường thêm một chút. Các bạn ơi, các bạn đã làm gì phật ý nữ thần May mắn để đến nỗi bị nàng đầy đọa đến chốn ngục thất này?

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, ngục thất?

HAMLET - Chính nước Đan Mạch này là một ngục thất.

RÔDENCRAN - Thế thì thế giới cũng là một ngục thất.

HAMLET - Một ngục thất rất tốt, trong đó có biết bao nhiêu là gông cùm, hầm giam và ngục tối; mà Đan Mạch là cái ngục thất đáng ghê tởm nhất.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, chúng tôi không nghĩ như thế.

HAMLET - Vậy thì nó không phải là ngục thất đối với các bạn, bởi vì chẳng có gì là hay, chẳng có gì là dở, mà chỉ là ta nghĩ thế nào thì hóa ra như thế ấy thôi. Đối với tôi thì nó chính là một ngục thất.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, tham vọng của người cao quá nên mới coi đó là một ngục thất, nó quá chật hẹp đối với trí óc của người.

HAMLET - Trời hỡi, ta có thể bị giam hãm trong chiếc vỏ hạt dẻ mà vẫn tự coi mình là một ông vua của bầu trời bao la vô tận, nếu nằm trong đó ta không bị những cơn ác mộng ám ảnh!

GHINĐƠNXTƠN - Những mơ mộng đó quả thật là tham vọng, bởi vì bản chất của kẻ tham vọng chỉ là hình bóng của mơ mộng.

HAMLET - Chính mơ mộng cũng chỉ là hình bóng.

RÔDENCRAN - Chính thế, thiển ý tôi cho rằng tham vọng là một điều viển vông, mơ hồ, đến nỗi nó chỉ là hình bóng của hình bóng mà thôi.

HAMLET - Vậy thì thân hình chúng ta đây chỉ là một bọn ăn mày; các vua chúa và các anh hùng xuất chúng cũng chỉ là hình bóng của một lũ ăn mày cả. Chúng ta cùng vào triều chứ? Vì quả tình tôi chẳng thể nói cho ra lẽ được.

RÔDENCRAN, GHINĐƠNXTƠN cùng nói - Chúng tôi xin theo hầu điện hạ.

HAMLET - Đâu dám thế, tôi đâu dám liệt các bạn vào hàng tôi tớ khác của tôi; vì xin thành thực nói với các bạn như một người lương thiện, tôi bị người ta theo hầu một cách đáng sợ. Nhưng cứ lấy tình bè bạn chân thực mà đối đãi với nhau, các bạn đến Enxơnơ này để làm gì?

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, chúng tôi đến thăm điện hạ thôi, có việc gì đâu.

HAMLET - Một thằng ăn mày như tôi nghèo đến cả lời cảm tạ. Nhưng tôi cũng xin cảm tạ các bạn, tuy các bạn ơi, chắc chắn rằng lời cảm tạ của tôi không đáng nửa đồng. Có ai sai các bạn đến đây không? Có phải tự ý các bạn không? Có phải là một cuộc thăm viếng tự nguyện không? Thế nào cứ thực thà với tôi đi xem nào, thế nào, thế nào, nói đi!

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, chúng tôi biết nói sao đây?

HAMLET - Nói sao cũng được, miễn là trả lời cho tôi câu hỏi ấy. Người ta đã sai các bạn đến đây; vẻ mặt các bạn cũng là một lời tự thú rồi. Liêm sỉ của các bạn không đủ mánh lới để che đậy, màu mè đâu: tôi biết, đức hoàng thượng tốt bụng và hoàng hậu đã sai các bạn đến đây.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, để làm gì ạ!

HAMLET - Chính đó là điều các bạn phải cho tôi rõ. Tôi xin các bạn vì tình bạn, vì sự hòa hợp của tuổi trẻ chúng ta, vì sự ràng buộc của mối tình khăng khít, vì tất cả những cái gì thắm thiết mà một người ăn nói khéo léo hơn có thể nói lên được, các bạn hãy nên thành thực, thẳng thắn đối với tôi, có đúng là người ta sai các bạn đến đây không?

RÔDENCRAN nói riêng với Ghinđơnxtơn - Cậu định nói sao?

HAMLET nói một mình - Hừ, ta đã hiểu rõ các ngươi rồi. Nói to. Nếu các bạn có bụng yêu tôi, xin đừng giấu giếm.

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, chúng tôi được sai đến đây thật.

HAMLET - Thôi, để tôi nói rõ vì sao các bạn được sai đến đây. Nói trước đi để các bạn khỏi phải thú nhận. Như thế các bạn khỏi phải mang tội vì tiết lộ những điều bí mật của hoàng thượng và hoàng hậu. Gần đây - tôi cũng không hiểu vì sao nữa - tôi đã mất hết tính vui vẻ và sao lãng hết cả thói quen luyện tập hàng ngày, tâm trạng của tôi nặng nề u uất đến nỗi, trái đất này đẹp đẽ là dường ấy mà đối với tôi chỉ là một mỏm đất khô cằn; bầu trời trong sáng nhất kia, không gian kia, các bạn nhìn xem, khoảng trời lơ lửng lộng lẫy kia, cái mái nhà uy nghiêm óng ánh vàng sao ấy, đối với tôi không hơn một nơi tụ hội của những xú khí dơ dáy. Kỳ diệu thay là con người! Con người cao quý làm sao về mặt lý trí, vô tận làm sao về mặt năng khiếu! Hình dung và dáng điệu mới giàu ý nghĩa và đáng kính làm sao! Trong hành động thật như thần tiên, về trí tuệ ngang tài Thượng đế! Thật là vẻ đẹp của thế gian, kiểu mẫu của muôn loài! Ấy thế mà đối với tôi, tính chất của cát bụi

(1)

kia là cái gì? Đàn ông chẳng làm cho tôi vui được; không, cả đàn bà nữa cũng vậy, mặc dầu các bạn mỉm cười dường như các bạn không tin tôi.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, chúng tôi nghĩ rằng một khi đàn ông không làm cho điện hạ vui được thì lũ đào kép kia còn mong gì làm vui được lòng người nữa. Lũ đào kép này chúng tôi bắt gặp ở giữa đường, họ đang tới đây, mong được đến hầu người.

HAMLET - Kép nào đóng vai vua sẽ được hoan nghênh. Đức vua ấy sẽ nhận được đồ cống hiến của ta. Vai hiệp sĩ giang hồ sẽ cứ múa gươm giơ mộc; vai tình nhân cứ than thở, không phải là vô ích; anh khôi hài cứ yên trí thủ cho hết vai, anh hề cứ việc pha trò làm cho những kẻ có máu buồn phá lên cười sặc, và vai mệnh phu cứ việc tự do thổ lộ nỗi lòng, nếu không thì đoạn thơ sẽ thành hụt vế. Bọn đào kép này là bọn nào?

RÔDENCRAN - Chính là bọn trước kia đã nhiều lần làm điện hạ thích thú, bọn đóng tuồng trong nội thành đấy ạ.

HAMLET - Cơ sự ra sao mà họ phải đi hát rong thế? Cứ ở yên trong nội thành, vừa tiếng tăm lại vừa kiếm được nhiều tiền hơn chứ.

RÔDENCRAN - Tôi nghĩ rằng do chiếu chỉ mới rồi, bọn họ bị cấm không được diễn trong nội thành nữa.

HAMLET - Bọn họ còn được người ta chuộng như khi tôi còn ở trong đó không? Vẫn đông người xem chứ?

RÔDENCRAN - Không, thật ra không đông đâu!

HAMLET - Sao thế nhỉ? Hay là họ đã cùn gỉ rồi chăng?

RÔDENCRAN - Không phải ạ, họ vẫn cố gắng như thường lệ. Nhưng thưa điện hạ, có một bọn trẻ ranh, một bầy chim ngây ngô mới ra ràng, hét lác the thé mà lại được người ta vỗ tay hoan nghênh mới ác chứ! Giờ thì bọn trẻ con đó đang gặp thời, chúng gièm pha thậm tệ những gánh hát thường (chúng gọi họ như thế) đến nỗi nhiều tay đeo gươm phát sợ những bọn bút lông, ít khi dám vào xem.

HAMLET - Sao, bọn chúng là trẻ ranh à? Ai nuôi chúng nó? Lương lậu ai trả? Hay là bọn chúng đi theo nghề cho đến khi nào không hót được nữa mới thôi? Rồi sau này, nếu bọn chúng cũng lại trở thành những đào kép thường, chắc chắn là cũng đến thế thôi - nếu không kiếm được sinh kế nào khá hơn, thì chúng nó trách bọn văn sĩ của chúng đã xúi giục chúng phỉ báng cả tiền đồ của chính mình không?

RÔDENCRAN - Thực ra thì cả hai bên cùng lắm chuyện. Có kích cho họ chửi nhau, thiên hạ cũng cho là chẳng tội lỗi gì. Đã có một hồi, nếu anh soạn kịch và anh diễn viên không giở đấm, giở đá ra với nhau thì vở kịch chẳng đáng được lấy một xu.

HAMLET - Đến thế kia à?

GHINĐƠNXTƠN - Ôi, nhiều kẻ còn bị đánh vỡ đầu.

HAMLET - Thế bọn trẻ con thắng chứ?

RÔDENCRAN - Đúng, thưa điện hạ đúng thế, chúng nó thắng cả “Hecquyn vác quả địa cầu” nữa kia

(1)

.

HAMLET - Cũng chẳng lấy gì làm lạ lắm. Chú tôi hiện nay đang làm vua nước Đan Mạch, và những kẻ trước kia khi sinh thời cha tôi, thường hay chế nhạo chú tôi, bây giờ lại chịu bỏ ra hai mươi, bốn mươi, năm mươi đến một trăm đồng tiền vàng để mua lấy cái ảnh nhỏ xíu của ông ta. Quái thật, tất phải có sự gì lạ lùng khác thường, họa chăng triết học mới có thể giúp ta tìm hiểu được.

Một hồi trống vang lên bên trong

GHINĐƠNXTƠN - Bọn đào kép đến đây rồi.

HAMLET - Kìa các tiên sinh, tôi rất vui mừng tiếp đón các tiên sinh ở Enxơnơ này. Nào, xin bắt tay; hoan nghênh mời mọc chỉ là phép lịch sự và nghi thức thông thường. Xin cho tôi đón mừng các tiên sinh như thế này, nếu không e rằng thái độ của tôi đối với các nhà tài tử - mà tôi thấy cần phải biểu lộ ra ngoài một cách đẹp đẽ - lại không được thực nồng nhiệt. Các tiên sinh đến đây là hay lắm, nhưng ông bố, chú tôi và bà mẹ, dì tôi, cả hai đều lầm to.

GHINĐƠNXTƠN - Lầm cái gì, thưa điện hạ thân mến?

HAMLET - Tôi chỉ điên khi nào gió Tây-Bắc nổi lên mà thôi. Khi nào có gió Nam là tôi lại phân biệt đại bàng với diệc được như thường.

Pôlôniut lại ra.

PÔLÔNIUT - Chào tất cả các vị!

HAMLET - Nghe này, Ghinđơnxtơn và cả ông nữa, dỏng tai ra mà nghe: cái thằng con nít to xác kia hãy còn chưa ra khỏi đùm tã quấn đâu.

RÔDENCRAN - Có lẽ ngài ấy tự quấn tã một lần nữa chăng? Người ta nói, ông già thường trở lại làm con nít một lần thứ hai.

HAMLET nói một mình - Chắc y đến nói chuyện về bọn đào kép đấy thôi. Coi chừng. - Thưa ngài, ngài nói thật chí lý, vào sáng hôm thứ hai thì như thế thật, đúng thế.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, tôi có tin lại báo để người hay.

HAMLET - Thưa tướng công, tôi có tin lại báo để người hay. Khi ngươi Rôxiut còn là kép hát ở La Mãõ...

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, đào kép đã đến cả đây rồi.

HAMLET - Nhảm! Nhảm!

PÔLÔNIUT - Xin lấy danh dự...

HAMLET - Vậy ra các đào kép đều cưỡi lừa tới ư?

PÔLÔNIUT - Những đào kép tài ba nhất thiên hạ, hoặc về bi kịch, hài kịch, kịch lịch sử, kịch mục đồng, mục đồng hài kịch, mục đồng sử kịch, bi kịch lịch sử, mục đồng bi hài lịch sử kịch, những vở kịch không chia màn lớp hoặc những bài thơ tràng giang. Đối với họ Xênecơ cũng chưa là nặng nề quá, Plôtơ

(1)

cũng chưa là nhẹ nhàng quá, diễn theo luật cũng được, chẳng theo luật cũng được, thật là độc nhất vô nhị.

HAMLET - Hỡi Jeptan

(2)

, chúa tểà xứ Ixraen, ông thật có trong tay một kho báu vật!

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, ông ta có kho báu vật gì vậy?

HAMLET - Thì.

“Chỉ một cô gái diễm kiều thôi

Mà ông ta yêu dấu nhất đời”.

PÔLÔNIUT nói một mình - Vẫn tơ tưởng đến con gái ta.

HAMLET - Ông già Jeptan ơi, tôi nói thế có phải không ông?

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, người gọi tôi là Jeptan, chắc chỉ vì tôi có một đứa con gái mà tôi yêu quý nhất đời.

HAMLET - Kìa, chẳng ăn nhập gì cả.

PÔLÔNIUT - Thế thì cái gì mới ăn nhập. Thưa điện hạ?

HAMLET - Ồ!

“Một chuyện ngẫu nhiên, Chúa trời mới biết”

Hẳn ngài cũng rõ câu tiếp như sau:

“Chuyện đã xảy ra, ắt là như thế”

Ngài cứ đọc đoạn đầu này thì đủ rõ. Nhưng ngài nhìn kia, tôi phải ngừng câu chuyện ở đây.

Bốn, năm đào kép ra.

- Xin chào, các nhà tài tử, xin chào tất cả. Tôi vui mừng được thấy các bạn mạnh giỏi. Hoan nghênh các bạn! Kìa ông bạn già của tôi, tại sao lại để râu để ria xồm xoàm thế kia, lần trước tôi gặp có thế đâu! Anh định đến Đan Mạch này mà cười nhạo tôi với chòm râu ấy chắc? Kìa, tiểu thư, cô tình nhân của tôi, thề có Thánh mẫu, nhờ có đôi giày cao gót, cô nương lần này cao gần trời hơn là lần tôi gặp trước đây. Cầu Chúa cho giọng cô nương đừng vỡ tiếng

(1)

như đồng tiền vàng gỉ han không lưu hành nữa. Xin hoan nghênh tất cả các vị! Chúng ta nên đi ngay vào vấn đề, như đàn diều hâu săn của người Pháp bay thẳng tới bất cứ mồi gì chúng nhìn thấy. Ta hãy đọc thử một đoạn kịch nghe chơi. Nào, cho ta biết tài các vị. Nào, một đoạn cho thật lâm ly.

KÉP I - Thưa điện hạ quý mến, người muốn nghe đoạn nào?

HAMLET - Cái đoạn bạn đã đọc cho ta nghe một lần, mà chưa hề diễn, hay nếu có diễn cũng chưa diễn được tới hai lần; bởi vì, ta nhớ, vở đó không làm vừa lòng được thiên hạ; đó là trứng cá Nga đối với nhiều người

(2)

. Nhưng cứ ý ta và nhiều người khác nữa, mà lời phẩm bình còn có giá trị hơn ta nhiều, thì đó là một vở tuyệt tác, rất thích hợp với sân khấu. Lời văn giản dị mà điêu luyện. Ta nhớ có người nói trong thơ không có mắm muối để làm cho câu chuyện thêm đậm đà, mà cũng chẳng có chuyện gì để có thể buộc tác giả là mầu mè giả dối trong lời thơ? Cách viết thật là chân thực, vừa thanh tao, vừa êm ái, đẹp mộc mạc chứ không hào nhoáng. Có một đoạn ta thích nhất: đó là câu chuyện của Aniat nói với Điđô

(3)

. Nhất là cái đoạn kể lại vụ thảm sát Priam. Nếu bạn còn nhớ thì ngâm từ đoạn này đi. Để ta xem nào, xem nào: “Pirut bạo tàn như hổ dữ Hircan”

(1)

. Không, không phải thế, bắt đầu thế này:

“Pirut bạo tàn, đeo vũ khí,

Đen như đêm, quyết chí mưu toan

Rạp mình trên ngựa nghiệt oan

Mình đeo giáp trụ từ chân đến đầu

Càng ghê tởm máu trào nhầy nhụa

Nhuộm toàn thân đỏ lóe máu tươi

Máu cha máu mẹ bao người

Máu trai máu gái tuôn rơi ròng ròng.

Bụi cuốn tung mịt mù cơn lốc

Đường sục sôi lửa bốc khói chan

Chiếu thêm khủng khiếp hung tàn

Cảnh đi giết chủ, mưu toan hại thầy.

Cơn phẫn nộ bừng bừng rực cháy

Thân phình to quánh đặc máu me,

Quỷ Pirut của âm ti,

Mắt long như hồng thạch, hắn đi tìm thầy,

Tìm Priam

(2)

vương lão đâu đây...”

Đấy bạn đọc tiếp đi.

PÔLÔNIUT - Ô, Trời! Hay thật. điện hạ ngâm vừa có âm điệu lại vừa diễn cảm.

KÉP I -“Rồi ngay đó, hắn tìm đến gặp

Giữa chiến trường Hy Lạp, lão vương

Giáp thù đang lúc gian truân

Mà thanh gươm báu hết tuân tay già

Rơi xuống đất nằm trơ im phắc

Cưỡng lệnh người! - Sức lực chẳng cân,

Khác nào giao đấu chỗ không

Pirut lao tới Priam mũi thù,

Trong phẫn nộ, gươm đà chệch đích

Nhưng mới nghe gió rít đường gươm

Gân trùng, gối quỵ, lão vương

Đã nghiêng ngã gục mảnh thân suy tàn.

Rồi bức tường vô tri, vô giác

Điện Ylum như thoắt lắng nghe

Thanh gươm giáng xuống nặng nề

Rầm rầm đổ sụp, bốn bề lửa cao

Tiếng kinh khủng đập vào tai hắn,

Kẻ sát nhân! Kìa hãy nhìn xem:

Trên đầu tuyết trắng lão vương,

Thanh gươm hạ xuống, bỗng ngưng nửa vời

Treo lơ lửng giữa trời - điếng lặng

Tên sát nhân đứng sững, ngây nhìn,

Khác nào bạo chúa trong tranh

Bao nhiêu nghị lực của mình còn chi!

Nhưng lời lẽ trước khi giông tố

Đất trời câm, mây tụ ngừng trôi,

Gió cuồng ngừng rít lặng hơi

Lòng đất như chết; thế rồi bỗng dưng

Tiếng sấm sét hãi hùng nổi dậy

Xé đất trời - Cũng vậy mà thôi,

Pirut sau phút súng ngừng hơi

Chí thù trỗi dậy, thúc đòi ra tay.

Trên áo giáp dạn dày thử thách

Của Mácxơ, Xiclốp còn thương

Búa thần bổ xuống tay run,

Chẳng như Pirut xả gươm chém tràn

Lên đầu vương lão Priam!

Cút đi ngay, hỡi thần số mệnh

Đĩ rác rầy! Hỡi thánh thần ơi!

Quần tiên nghị hội xét soi

Tước phăng quyền lực, bẻ rơi tan tành

Cả nan hoa lẫn vành bánh hắn

Lao trục xe từ đỉnh đồi cao

Thiên đường xuống tới vực sâu

Địa ngục đen tối!...

PÔLÔNIUT - Dài dòng quá.

HAMLET - Thì đem nó ra nhà thợ cạo, cùng với bộ râu của ông chứ sao. Nhờ bạn cứ đọc tiếp đi cho. Quan ngài đây thì chỉ ưa trò hề, thích chuyện dâm ô, nếu không là buồn ngủ ngay. Cứ đọc tiếp đi, đến đoạn Hêcuba.

KÉP I -

“Nhưng có ai, ồ, ai nhìn thấy

Hoàng hậu ta quấn váy bằng chăn”

HAMLET - “Hậu ta quấn váy bằng chăn”!

PÔLÔNIUT - Hay, hay lắm! “Hoàng hậu quấn váy bằng chăn” thì tuyệt.

KÉP I -“Chạy lên chạy xuống chân trần

Dọa đem dòng lệ dập tan lửa vùi.

Phủ trên đầu, chỉ trơ mảnh vải

Vương miện kia trước đấy còn mang

Trong khi hoảng hốt, vội vàng

Mảnh chăn làm tấm áo choàng đơn sơ

Che mình liễu gầy do sinh nở

Ai nhác trông chẳng ngỏ lời than

Trách thần số mệnh phản ngang!

Ví như có thánh thần trông thấy

Lúc bà nhìn Pirut bổ gươm

Băm thây chồng nát như tương!

Ví như có thánh thần nghe thấy

Tiếng kêu la hớt hải của bà,

Dù quen chết chóc trơ trơ

Cũng rưng khóe mắt lệ mờ cao xanh,

Cũng phen nổi trận lôi đình!

PÔLÔNIUT - Kìa, phải chăng hắn đã biến sắc, mắt cũng ngấn lệ! - Thôi, ngươi đừng đọc nữa.

HAMLET - Khá lắm! Còn đoạn tiếp, tôi sẽ nhờ bạn đọc sau. Thưa ngài, ngài có vui lòng thu xếp chỗ ăn chỗ ở cho các đào kép đây được chu đáo không? Ngài nghe rõ chứ, phải đối xử với họ cho được chu tất, họ là bản biên niên sử tóm tắt của thời đại đấy. Thà rằng sau khi chết đi, bia có khắc những lời phỉ báng còn hơn là trong lúc còn sống bị bọn này nó bêu riếu xấu xa.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, công họ đáng thế nào, thì tôi đối xử như thế ấy.

HAMLET - Quỷ tha thứ! Ông bạn ạ, phải đối xử hơn thế nhiều. Nếu cứ công ai thế nào đối xử như thế ấy, thì thử hỏi kẻ nào thoát khỏi roi vọt trên đời này? Phải đối xử với họ sao cho xứng đáng với danh vọng và tước vị của ngài. Công của họ càng ít thì sự đón tiếp hào phóng của ngài càng đáng quý chứ sao? Ngài dẫn họ đi cho.

PÔLÔNIUT - Nào, mời các ngài đi cho.

HAMLET - Các bạn cứ đi theo quan ngài đây. Mai chúng ta sẽ diễn một vở.

Pôlôniut và các đào kép vào, trừ kép I.

Ông bạn cố tri của ta ơi, nghe này, bạn diễn được vở “Vụ mưu sát Gônđagô”

(1)

chứ?

KÉP I - Bẩm được, thưa điện hạ.

HAMLET - Đêm mai ta diễn vở ấy. Nếu cần bạn có thể học thêm một đoạn chừng mười hai, mười sáu dòng, ta sẽ viết và lồng vào đó, có được không?

KÉP I - Bẩm được chứ ạ, thưa điện hạ.

HAMLET - Khá lắm, bạn cứ đi theo quan đại thần đó. Cẩn thận đừng nên chế nhạo ông ta.

Kép I vào

Còn các bạn thân mến của tôi, xin tạm biệt, đêm nay lại gặp nhau. Tôi xin nghênh tiếp các bạn ở Enxơnơ.

RÔDENCRAN - Xin vâng, thưa điện hạ.

HAMLET - Ừ được, Chúa phù hộ các bạn.

Rôdencran và Ghinđơnxtơn vào.

Bây giờ còn một mình ta. Ôi, ta thật là một kẻ vô lại, một tên nô lệ đớn hèn! Kỳ quái thay, kép hát kia chỉ là trong một vở tuồng không thực, trong tình cảm giả tạo mà sao có thể buộc được tâm hồn hòa theo trí tưởng tượng đến nỗi mặt mày xanh xám, dòng lệ tuôn rơi, thần sắc hoảng loạn, lời nói đứt quãng, mọi cử chỉ đều khớp theo ý nghĩ của mình? Tất cả không vì một cái gì cả! Vì Hêcuba ư! Hêcuba đối với y có là gì đâu, y đối với Hêcuba có là gì đâu mà sao y lại khóc cho nàng? Nếu y có đủ duyên do, đủ lý lẽ để mà đau khổ như ta đây, thì y sẽ làm gì? Y sẽ làm cho sân khấu này ngập tràn nước mắt, xé rách màng tai thính giả bằng những lời rùng rợn, làm cho kẻ có tội hóa điên, người vô tội kinh hoàng, kẻ ngu ngốc hoang mang quẫn trí, và mọi năng lực của mắt, của tai cũng thành hoảng loạn. Thế mà ta đây, kẻ khốn kiếp đần độn như đất bùn, ngớ ngẩn như cuội cung trăng

(1)

, không biết tới thù cha, không nói được một lời. Không, không thể như thế đối với một đức vua mà cả giang sơn, cả cuộc đời thân yêu bị cướp đoạt một cách bỉ ổi. Ta có phải là một thằng hèn không? Kẻ nào dám gọi ta là đồ đê tiện? Kẻ nào dám quật vào đầu ta, vặt râu ta vứt vào mặt, bóp mũi ta? Kẻ nào dám bảo ta nói dối và ấn ngược những lời ta nói thật sâu vào trong buồng phổi? Kẻ nào dám làm thế đối với ta? Ha! Quỷ tha chứ! Thế mà ta đành chịu vậy - vì, còn biết làm sao được, ta chỉ là một kẻ yếu mềm, gan dạ bồ câu, không đủ dũng khí để thấy uất ức vì sự lăng nhục ấy; nếu không, ta đã phanh thây tên khốn kiếp ấy đem nuôi béo loài diều hâu khắp vùng này. Thằng đê hèn khát máu, dâm ô! Thằng đê hèn táng tận lương tâm, phản trắc loạn luân, bất nhân, bất nghĩa! Ôi hận thù! Trời, ta thật là một con lừa! Thật dũng cảm quá nhỉ, ta đây, con của một người cha thân yêu bị sát hại! Trời cao, đất dày thúc giục phải trả oán thù, mà cứ phải lải nhải thổ lộ nỗi lòng như một con đĩ, chửi rủa như một gái thanh lâu, một kẻ nô tỳ! Thôi đi! Thật ê chề! Trí óc ta đâu! Hành động đi thôi! Ta nghe nói những kẻ có tội, ngồi xem diễn kịch, trước nghệ thuật tinh vi của sân khấu, thường xúc động đến tận tâm can mà bộc lộ hết hành vi ám muội của mình. Vì tội sát nhân, tuy không có lưỡi, nhưng lại nói ra bằng những cơ quan kỳ diệu khác. Ta sẽ bảo bọn đào kép diễn một cảnh nào tương tự cảnh mưu sát cha ta trước mặt tên chú ta. Ta sẽ quan sát vẻ mặt y, dò ý cho thật nhanh, nếu y biến sắc thì ta biết sẽ phải làm gì.

Hồn ma ta đã gặp có thể là quỷ ác và quỷ ác thường có ma lực biến thành những hình hài quyến rũ, có sức mạnh chế ngự những tâm hồn u uất, có lẽ vì ta yếu đuối, u buồn mà nó đã lừa lọc mưu hại ta chăng? Ta phải có những chứng cớ xác đáng hơn thế nữa. Vở tuồng này giúp ta nhìn thấu suốt lương tâm y.

Vào.

HỒI III

CẢNH I

Một gian phòng trong lâu đài.

Vua, hoàng hậu, Pôlôniut.
Ôphêlia, Rôdencran và Ghinđơnxtơn ra.

VUA - Thế trong khi chuyện trò cùng thái tử, các khanh lại không lựa được cơ hội nào để tìm hiểu tại sao người rối loạn tâm thần, để cho chuỗi ngày xanh êm đẹp bị tan nát vì những cơn điên dữ dội, hiểm nghèo hay sao?

RÔDENCRAN - Tâu bệ hạ, thái tử cũng biết mình bị mất trí, nhưng duyên do tại đâu thì nhất định người không nói.

GHINĐƠNXTƠN - Thực ra thì thái tử cũng không để cho tìm hiểu sâu hơn. Người cứ đánh trống lảng bằng những cơn điên khôn khéo, mỗi khi chúng thần tìm cách gợi người tỏ bày thực trạng tâm hồn mình.

HOÀNG HẬU - Thái tử tiếp các khanh có tử tế không?

RÔDENCRAN - Thưa, thật đúng như một người lịch thiệp.

GHINĐƠNXTƠN - Nhưng bên trong vẫn có vẻ gì gượng gạo.

RÔDENCRAN - Người hỏi rất ít, nhưng trả lời những câu hỏi của chúng thần thì huyên thuyên dài dòng.

HOÀNG HẬU - Thế các khanh có kiếm cách gì cho thái tử tiêu khiển không?

RÔDENCRAN - Tâu Lệnh bà, trên đường đi tình cờ chúng thần gặp một bọn đào kép. Chúng thần có thưa bày và thái tử tỏ vẻ vui thích lắm. Bọn họ hiện ở quanh quẩn trong cung này và hình như đã nhận được lệnh trình diễn đêm nay hầu thái tử.

PÔLÔNIUT - Thưa, đúng như vậy. Chính thái tử có khẩn khoản nhờ thần mời bệ hạ và lệnh bà tới ngự lãm đêm nay.

VUA - Trẫm rất vui lòng. Trẫm hài lòng khi biết thái tử tìm được nguồn thích thú như vậy. Các khanh ạ, nên khuyến khích thêm thái tử nữa vào những trò giải trí ấy.

RÔDENCRAN - Tâu bệ hạ, chúng thần xin tuân thượng lệnh.

Rôdencran và Ghinđơnxtơn vào.

VUA - Ái khanh nữa, xin mời ái khanh cũng tạm lui. Trẫm đã ra mật lệnh cho tìm Hamlet tới đây, làm như thể tình cờ y bắt gặp Ôphêlia ở nơi này. Trẫm sẽ đích thân cùng tướng công Pôlôniut, như hai thám tử hợp pháp, ngồi vào một nơi kín, nhìn thấy hết mà không ai nhìn thấy mình, để tận mắt quan sát mọi cử chỉ của y qua cuộc gặp gỡ, xem có phải chính bệnh tương tư là nguyên nhân làm y quẫn trí chăng.

HOÀNG HẬU - Xin vâng lệnh bệ hạ, còn Ôphêlia con, ta mong rằng chính nhan sắc yêu kiều của con là nguyên nhân tốt lành của bệnh hoạn của Hamlet và ta hi vọng đức hạnh của con sẽ làm cho nó trở lại bình thường; vì danh dự của cả hai con đấy!

ÔPHÊLIA - Tâu lệnh bà, con cũng mong như thế.

Hoàng hậu vào.

PÔLÔNIUT - Ôphêlia, con cứ đi đi lại lại ở chỗ này - Xin bệ hạ cùng thần lánh vào đây. Nói với Ôphêlia. Con hãy cầm cuốn sách này và đọc đi. Như thế mới thêm vẻ tự nhiên trong lúc cô đơn. Đời vẫn thường chê trách rằng ta khoác cái vẻ trầm mặc thành kính và bộ điệu chân tu nhiều khi cũng đường mật đánh lừa được cả ma quỷ. Điều đó đã được chứng tỏ quá nhiều rồi.

VUA - Ôi, đúng quá thật! Lời nói như roi quất vào lương tâm ta. Đôi má của gái hồng lâu, rực rỡ vì son tô phấn điểm, cũng không thể xấu xa hơn hành động của ta được điểm phấn tô son bằng những lời hoa gấm mỹ miều. Ôi, gánh nặng của tội ác!

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, thần đã nghe thấy bước chân thái tử đi tới. Ta hãy tạm lánh thôi.

Vua và Pôlôniut vào. Hamlet ra.

HAMLET - Sống, hay không nên sống - đó là vấn đề. Chịu đựng tất cả những viên đá, những mũi tên của số mệnh phũ phàng, hay là cầm vũ khí vùng lên mà chống lại với sóng gió của biển khổ, chống lại để mà diệt chúng đi, đằng nào cao quý hơn? Chết, là ngủ. Không hơn. Và tự nhủ rằng ngủ đi tức là chấm dứt mọi đau khổ của cõi lòng và muôn vàn vết tử thương mà hình hài phải chịu đựng, kết liễu cuộc đời như thế, chẳng đáng mong muốn sao? Chết, ngủ. Ngủ, có thể chỉ là mơ. Hừ! Đây mới là điều khó khăn. Vì, trong giấc ngủ của cõi chết ấy, khi ta đã thoát khỏi cái thể xác trần tục này, những giấc mơ nào sẽ tới, điều đó làm cho ta phải ngừng lại mà suy nghĩ. Chính điều đó gây ra bao tai họa cho cuộc sống dằng dặc này! Bởi vì, ai là người có thể chịu đựng được những roi vọt và khinh khi của thời đại, sự áp bức của kẻ bạo ngược, hống hách của kẻ kiêu căng, những nỗi giày vò của tình yêu tuyệt vọng, sự trì chậm của công lý, hỗn xược của cường quyền, sự miệt thị của kẻ bất tài đối với đức tài nhẫn nhục, khi chỉ cần với một mũi dùi là có thể đủ đưa mình đến chỗ yên nghỉ. Có ai đành cam chịu, than vãn rên rỉ, đổ mồ hôi dưới gánh nặng của cuộc đời mệt mỏi, nếu không phải chỉ vì sợ một cái gì mênh mang sau khi chết, cả một thế giới huyền bí mà đã vượt biên cương thì không một du khách nào còn quay trở lại, nỗi sợ làm cho tâm trí rối bời và bắt ta phải cam chịu mọi khổ nhục trên cõi thế này còn hơn là bay tới những nỗi khổ nhục khác mà ta chưa hề biết tới? Đấy, chính nỗi vướng mắc của tâm tư ấy làm cho chúng ta trở thành hèn mạt tất cả, và ngọn lửa của quyết tâm vừa bùng lên đã mờ nhạt ốm yếu đi trước ánh leo lắt của ý nghĩ đó, bao dự kiến lớn lao, cao quý cũng phải xoay chiều đổi hướng, chẳng thể biến thành hành động - Thôi khẽ chứ! Kìa Ôphêlia yêu kiều! Nữ thần của ta ơi, khi nàng cầu nguyện, xin nàng đừng quên những tội lỗi của ta.

ÔPHÊLIA - Kính thưa điện hạ, chẳng hay sức khỏe của người bấy lâu nay ra sao?

HAMLET - Xin đa tạ cô em, tôi vẫn được như thường, như thường, như thường.

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, thiếp còn giữ những kỉ vật người trao tặng, đã từ lâu thiếp vẫn mong được gửi lại, mong người nhận cho.

HAMLET - Không, không, tôi nào có hề tặng cô em cái gì bao giờ.

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ tôn kính, điện hạ cũng thừa biết là có và người đã gửi gắm theo những kỉ vật ấy những lời xiết bao tình tứ làm cho chúng càng tôn thêm giá. Nhưng bây giờ hương đã tàn phai, xin chàng giữ lấy; bởi vì đối với một tâm hồn cao quý, quà tặng quý giá đến đâu chăng nữa, nào còn có ý nghĩa gì một khi người trao đã thờ ơ lạnh nhạt. Thưa đây, điện hạ.

HAMLET - A ha! Cô em có phải là người đức hạnh không?

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ!...

HAMLET - Cô em có phải là người nhan sắc không?

ÔPHÊLIA - Điện hạ định nói gì?

HAMLET - Nếu cô vừa là người đức hạnh lại vừa nhan sắc, thì đức hạnh làm sao có thể nói chuyện được với nhan sắc của cô?

ÔPHÊLIA - Sao, thưa điện hạ, nhan sắc còn có thể hòa hợp với cái gì hơn là đức hạnh?

HAMLET - Chứ sao! Vì nhan sắc có mãnh lực biến đức hạnh thành phóng đãng, nhưng đức hạnh không thể nào khép nhan sắc vào khuôn khổ nết na. Ngày xưa, đó là điều nghịch lý, nhưng ngày nay thì đã được chứng thực rồi. Có một thời, tôi đã yêu cô em.

ÔPHÊLIA - Thực thế thưa điện hạ, chính người đã làm cho thiếp tưởng như vậy.

HAMLET - Đáng lý cô em đừng tin tôi mới phải, vì chẳng thể ghép đức hạnh vào dòng giống cũ kỹ của chúng ta mà chúng ta không giữ lại chút gì của dòng giống đó

(1)

. Tôi chưa bao giờ yêu cô em cả.

ÔPHÊLIA - Thế thì thiếp lại càng bị mắc lừa lắm!

HAMLET - Cô em nên vào nhà tu kín đi thôi. Tại sao cô em cũng lại muốn sinh sản ra những kẻ tội lỗi? Bản thân tôi cũng là một người không đến nỗi hư thân, ấy thế mà tôi có thể tự kết tội tôi nhiều đến nỗi giá mẹ tôi đừng sinh ra tôi thì hơn! Tôi là một kẻ kiêu căng, hay oán thù, đầy tham vọng, đầu óc chứa chất nhiều tội lỗi đến nỗi tôi không đủ ý để diễn đạt, trí tưởng tượng để hình dung, thời gian để hành sự. Trần thế cần chi phải có những gã như tôi sống lê la giữa đất trời? Chúng tôi là những kẻ khốn kiếp không hơn. Cô không nên tin kẻ nào cả. Cô nên vào nhà tu kín đi. Thân phụ cô em đâu?

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, phụ thân thiếp ở nhà.

HAMLET

- Thế thì phải cửa đóng then cài cho chắc, để ta chỉ có thể giở trò điên dại ở nhà thôi nhé! Thôi chào cô.

ÔPHÊLIA - Ôi, cầu Chúa, hãy cứu vớt lấy chàng!

HAMLET - Nếu cô em cứ nhất định xuất giá thì tôi xin gửi tặng lời nguyền bất hạnh này để cô em làm của hồi môn: Dù cô em có tinh khiết như băng trong trắng như tuyết, cũng không thể nào tránh khỏi được miệng tiếng người đời. Thôi cô em vào nhà tu kín đi, vào đi, chào cô! Hay cô em thấy cứ cần phải lấy chồng, thì chỉ nên lấy một thằng rồ, vì những kẻ khôn ngoan thừa biết cô sẽ biến họ thành quỷ dữ. Vào nhà tu kín đi, vào đi; vào ngay đi thôi. Chào cô.

ÔPHÊLIA - Ôi các đấng thần linh! Xin làm cho chàng hồi tỉnh!

HAMLET - Tôi lại còn nghe nói cô tô son điểm phấn khéo lắm. Chúa đã ban cho cô một bộ mặt, cô lại tạo cho mình một bộ mặt khác; cô múa rỡn, lượn lờ, nói nói, cười cười, trêu cợt cả mọi sinh linh của Chúa, phóng đãng mà làm ra vẻ thơ ngây! Thôi đi, tôi không chịu được nữa, thế cũng đủ làm cho tôi phát điên lên rồi. Tôi đã nói mà, chuyện cưới xin sẽ không bao giờ có nữa. Những kẻ nào đã bước vào con đường ấy - tất cả chỉ trừ có một - sẽ được sống. Còn những kẻ nào chưa bước vào thì nên cứ ở vậy suốt đời. Vào nhà tu kín đi, vào đi thôi.

Vào.

ÔPHÊLIA - Ôi một tâm hồn cao quý, bỗng dưng tan nát! Đôi mắt của nhà thông thái, thanh gươm của trang hiệp sĩ, miệng lưỡi của người hào hoa; niềm hy vọng, đóa hồng tươi của quốc gia gấm vóc, gương sáng của thời trang, kiểu mẫu của mọi người; bao người thán phục, ca tụng, bây giờ, còn đâu nữa, hết rồi, thật hết rồi! Có người khuê nữ nào thất vọng và đau khổ hơn tôi, người đã được tận hưởng hương mật của bao lời tỏ tình êm như tiếng nhạc của chàng. Bây giờ, lý trí cao quý của một đấng quân vương nào khác chi những tiếng chuông êm ái rung lên lạc điệu và chối tai, tuổi hoa niên đẹp đẽ tuyệt vời bị dập vùi trong điên cuồng mê loạn. Ôi đau đớn cho tôi, xưa kia mắt đã thấy là thế, mà nay lại là thế!

Vua và Pôlôniut lại ra.

VUA - Tình yêu? Tình cảm của y không hướng về phía đó đâu. Những lời nói của y dù là huyên thuyên, đôi chỗ không ăn khớp, nhưng không hẳn là điên dại. Tâm hồn y có điều chi phiền muộn, làm cho y nặng ưu tư. Trẫm lo rằng, y cứ ấp ủ mãi nỗi đau buồn ắt không tránh khỏi xảy ra điều nguy hiểm. Để ngăn ngừa, trẫm vừa quyết định: y phải lập tức rời sang Anh Cát Lợi để đòi những vật triều cống mà nước này lãng quên chưa nộp. Biết đâu, khác cảnh khác người, khí hậu đổi thay, cái điều thầm kín trong tâm y có thể tiêu tan đi được. Để y suy nghĩ luẩn quẩn, trẫm lo rằng y có thể biến đổi vô chứng. Khanh thấy thế nào?

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, thật là cao kiến. Tuy nhiên, thần vẫn tin chắc rằng duyên do và đầu mối nỗi sầu muộn của hoàng tử chính là bởi thất tình. Nói với Ôphêlia. Thôi Ôphêlia con ạ, con không cần kể lại những điều thái tử đã nói với con. Bệ hạ và cha đã nghe rõ cả rồi. Nói với vua. Tâu bệ hạ, xin bệ hạ cứ tùy ý định liệu. Nhưng nếu bệ hạ thấy không có điều chi bất tiện, thì sau khi xem diễn tuồng trở về, xin để cho hoàng hậu tâm sự riêng với thái tử để dò thăm nỗi ưu tư của thái tử. hoàng hậu cứ hỏi thẳng, và nếu bệ hạ cho phép thần sẽ xin nấp chỗ kín đáo sao cho có thể nghe được câu chuyện giữa hai người. Nếu hoàng hậu cũng không tìm ra được duyên do thì lúc đó bệ hạ hãy truyền lệnh cho thái tử sang nước Anh tức khắc, hay là giam giữ ở một nơi nào tùy cao kiến của bệ hạ quyết định.

VUA - Phải làm như thế mới được. Không thể coi thường sự điên dại ở những kẻ có tài và có địa vị.

CẢNH II

Một phòng rộng trong lâu đài

Hamlet và ba kép hát ra

.

HAMLET - Xin các bạn hãy nói đoạn này giống như ta đã nói trước các bạn, sao cho dễ dàng tự nhiên. Cương lên ầm ĩ như số đông đào kép các bạn thường làm, thì thà để thơ ta cho mõ làng rao, nghe còn thích hơn. Cũng đừng có vung tay mà đấm không khí như thế này. Mọi cử chỉ đều phải khoan thai; vì ngay trong mưa sa bão táp, hay nói cho rõ hơn, ngay trong lúc giận dữ điên cuồng, cũng phải giữ được bình tĩnh, có thế mới khỏi thô bạo. Ôi, tâm hồn ta phẫn uất khi phải nghe một anh chàng to béo đeo tóc giả đem tình cảm xé ra thành mảnh vụn, thành giẻ rách để làm vỡ lỗ tai một bầy khán giả tầm thường mà số đông không có khả năng thưởng thức cái gì ngoài những trò hề múa rối, hò la nhăng nhít. Ta muốn đem cái kẻ ấy ra mà đánh đòn vì đã làm quá cả Tecmagan, hung dữ hơn cả Hêrôt

(1)

; xin các bạn, cố tránh cái ấy đi cho!

KÉP I - Tôi xin hứa chắc, điện hạ cứ yên lòng.

HAMLET - Ấy thế nhưng mà cũng không được nhạt nhẽo quá; lúc diễn xuất phải vận dụng trí xét đoán. Động tác phải ăn nhịp với lời nói, lời nói với động tác, phải đặc biệt thận trọng sao cho đúng mức, không được vượt quá cái bình dị của tự nhiên. Cường điệu quá trớn lúc diễn xuất, tức là xa rời nghệ thuật sân khấu mà mục đích, trước kia cũng thế, bây giờ cũng vậy, là làm tấm gương phản ánh tự nhiên; kẻ chính cho ra mặt kẻ chính, kẻ tà cho ra hình kẻ tà, và thế kỉ nào, thời đại nào thì phải có những nét và dấu vết riêng của thời đại đó. Cường điệu quá, hay nhạt nhẽo quá, thì chỉ làm cho những kẻ ngu dốt cười được thôi, nhưng lại làm cho những người sành sỏi đau xót. Phải coi trọng lời phẩm bình của người sành sỏi, vì nó có giá trị hơn ý kiến của cả đám ngu đần kia. Ồ, ta đã được xem một số đào kép đóng trò, được nghe người ta ca tụng họ, tâng bốc họ quá cao - để khỏi nói là quá thô lỗ - lúc diễn xuất ăn nói không ra kẻ có đạo, điệu bộ cũng không ra kẻ có đạo mà cũng chẳng phải kẻ vô thần, chẳng ra hồn người, đi đứng nghênh ngang, hò la inh ỏi, đến nỗi ta tưởng họ là những quái vật mà anh thợ vụng nào của Tạo hóa đã nặn ra làm người; họ bắt chước người một cách thảm hại quá!

KÉP I - Thưa điện hạ, mong rằng chúng tôi đã sửa chữa được phần nào chỗ kém cỏi đó.

HAMLET - Ồ, phải sửa chữa cho bằng hết. Còn những chú đóng vai hề nữa, cũng không được thêm bớt điều gì khác với lời trong vở. Vì có những chú cứ cười rống lên, cốt để cho một số khán giả tầm thường cười theo, đúng vào lúc có vấn đề phải để cho người ta suy nghĩ. Thật là nhục nhã cho nghề, và cái đó chỉ tỏ rõ lòng tham vọng đáng thương của kẻ điên. Thôi các bạn sửa soạn đi.

Các kép vào
Pôlôniut, Rôdencran, Ghinđơnxtơn ra.

- Thế nào, tướng công, hoàng thượng có muốn tới xem diễn vở tuồng này không?

PÔLÔNIUT - Cả hoàng hậu nữa, cũng sắp tới bây giờ.

HAMLET - Nhờ tướng công ra lệnh cho bọn đào kép sửa soạn gấp.

Pôlôniut vào. - Nói với Rôdencran và Ghinđơnxtơn.

Hai bạn cũng vui lòng đi giục hộ cho chứ?

RÔDENCRAN và GHINĐƠNXTƠN - Xin tuân lệnh điện hạ.

Hai người vào.

HAMLET - Ô kìa, Hôraxiô!

Hôraxiô ra.

HÔRAXIÔ - Vâng, tôi đây, điện hạ thân mến có việc chi cần?

HAMLET - Hôraxiô, bạn là người chính trực ngay thẳng nhất trong những người tôi đã từng gặp trên đời.

HÔRAXIÔ - Kìa, thưa điện hạ...

HAMLET - Không mà, đừng nghĩ rằng tôi nịnh bạn. Xu nịnh bạn thì hy vọng được gì, bạn có của nả gì đâu ngoài những đức tính cao thượng để mà sống ở đời này? Ai lại đi xu nịnh kẻ bần hàn? Không, hãy để cho những miệng lưỡi uốn éo đường mật liếm gót những kẻ quyền quý ngu xuẩn, hãy để cho chúng khom lưng quỳ gối ở chỗ có danh lợi. Bạn nghe đấy chứ? Từ khi tâm hồn tôi biết đường lựa chọn, biết phân biệt người hay kẻ dở, thì nó đã gắn chặt bạn với nó rồi. Vì bạn là người đã từng chịu đựng nhiều đau khổ quá đến nỗi dường như không thấy đau khổ nữa, là người trước những giày vò và ân huệ của số mệnh, cũng đều cảm ơn mà tiếp nhận như nhau. Sung sướng thay là những người mà tình cảm sôi nổi cùng với lý trí điều hòa mật thiết, họ không cam phận làm cái ống sáo để kêu lên những tiếng theo ý thích của thần Số mệnh đưa ngón tay điều khiển. Hãy cho tôi được gặp con người không đem thân làm nô lệ cho khát vọng, tôi sẽ đặt người đó vào đáy lòng tôi, vâng, vào giữa lòng của cõi lòng tôi, như tôi đã đặt bạn. Nhưng thôi, nói thế nhiều rồi... Đêm nay sẽ có một buổi diễn tuồng trước mặt nhà vua. Có một cảnh trong vở tương tự giống những sự việc tôi đã tỏ bày với bạn về cái chết của phụ thân tôi. Tôi xin bạn đúng lúc cảnh ấy diễn, bạn hãy đem hết tâm trí ra mà quan sát chú tôi: Nếu tội ác thầm kín của y không chút gì bộc lộ khi y nghe kép hát nói một đoạn nào đó, thì hồn ma chúng ta đã gặp là một linh hồn khốn kiếp, và trí tưởng tượng của tôi dơ bẩn chẳng khác gì lò lửa của Vuncan

(1)

. Mong bạn lưu tâm quan sát, về phía tôi, tôi sẽ chằm chằm nhìn vào mặt y. Sau đó chúng ta sẽ đem sự phán đoán của hai người chắp lại để cùng nhận định về y.

HÔRAXIÔ - Được lắm, thưa điện hạ. Nếu y để lọt khỏi mắt tôi một cử chỉ gì trong lúc vở tuồng đang diễn, tôi xin mang tội cùng điện hạ.

Vua, hoàng hậu, Pôlôniut, Ôphêlia, Rôdencran, Ghinđơnxtơn
cùng bá quan ra. Theo sau là các vệ sĩ cầm đuốc.
Tiếng kèn, tiếng trống.

HAMLET - Họ đã đến xem diễn tuồng đấy, tôi phải làm cho ra vẻ tự nhiên. Bạn hãy ngồi vào một chỗ.

VUA - Thế nào, sức khỏe của hiền điệt ra sao?

HAMLET - Tốt lắm, thật đấy, cứ nuôi tôi như nuôi kỳ dông, tôi ăn toàn không khí, được nhồi nhét toàn những lời hứa hẹn; bệ hạ cũng chẳng thể nuôi gà của bệ hạ như thế đâu.

VUA - Trả lời như thế, trẫm thật không hiểu được, Hamlet ạ. Những lời ấy không phải để cho trẫm.

HAMLET - Thì cũng chẳng phải để cho tôi. Nói với Pôlôniut. Thưa tướng công, hồi còn ở đại học, ngài đã có lần đóng kịch, có phải thế không?

PÔLÔNIUT

- Thưa điện hạ có, và tôi được coi là một kép có tài.

HAMLET - Tướng công sắm vai gì?

PÔLÔNIUT - Vai hoàng đế Xêda; bị giết ở điện Capitôn, Brutut

(1)

ám sát tôi.

HAMLET - Cái anh chàng Brutut giết một con bê to như thế ở chỗ ấy, thật là lỗ mãng. Các đào kép chuẩn bị, đã xong chưa?

RÔDENCRAN - Thưa đã xong cả, chỉ còn đợi lệnh của điện hạ.

HẬU - Hamlet yêu quý, con hãy lại đây ngồi cạnh mẹ.

HAMLET - Không, mẹ hiền ơi, ở đây có đá nam châm sức hút mạnh hơn nhiều.

PÔLÔNIUT nói với vua - Ấy đấy, bệ hạ đã thấy chưa?

HAMLET - Này tiểu thư, tôi nằm vào lòng nàng nhé!

ÔPHÊLIA - Xin đừng, thưa điện hạ.

HAMLET - Tôi muốn nói cho tôi gối đầu vào lòng thôi.

ÔPHÊLIA - Vâng, thưa điện hạ.

HAMLET nằm xuống bên chân Ôphêlia - Tiểu thư có nghĩ rằng tôi muốn nói những điều thô bỉ chăng?

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, thiếp không nghĩ gì cả.

HAMLET - Nằm giữa đùi con gái cũng là một ý nghĩ đẹp đấy chứ?

ÔPHÊLIA - Gì kia, thưa điện hạ!

HAMLET - Có gì đâu.

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, người vui quá.

HAMLET - Ai, tôi ấy à?

ÔPHÊLIA - Vâng, thưa điện hạ.

HAMLET - Ồ, tôi là kẻ độc nhất làm trò vui cho cô em. Con người nếu không vui nhởn thì còn làm gì khác được? Này cô em trông, mẹ tôi có vui không kìa, mà cha tôi thì mới chết chưa đầy hai tiếng đồng hồ thôi đấy.

ÔPHÊLIA - Ấy, thưa điện hạ, đã hai lần hai tháng rồi chứ?

HAMLET - Lâu thế cơ à? Thế thì để cho quỷ sứ mặc áo tang đen thôi, còn tôi, tôi mặc một bộ đồ màu rực rỡ. Trời ơi! Chết được hai tháng rồi, mà vẫn chưa bị quên ư? Nếu thế thì có thể hy vọng rằng một danh nhân sau khi mất sẽ còn được thiên hạ tưởng nhớ một nửa năm. Nhưng, thề có Đức mẹ, nhất định là y phải cho xây dựng nhà thờ, nếu không y cũng sẽ bị lãng quên, chẳng khác gì con ngựa gỗ đáng thương mà trên tấm bia còn ghi: “Ô hô, ô hô, ngựa gỗ đã bị quên!”

Có tiếng kèn đồng vang lên.
Các đào kép ra, diễn một màn tuồng câm

Một ông Vua và một bà Hoàng hậu ra, vẻ âu yếm. Hậu ôm lấy Vua, Vua ôm lấy Hậu. Hậu quỳ xuống làm bộ điệu thề thốt. Vua đỡ Hậu dậy, ngả đầu vào cổ Hậu, rồi nằm xuống trên một luống hoa. Thấy Vua ngủ say, Hậu lén ra ngoài. Lập tức có một gã đàn ông bước vào, lột lấy vương miện mà hôn hít; đổ thuốc độc vào tai Vua rồi đi ra. Hậu quay vào, thấy Vua đã chết, làm bộ điệu than khóc thảm thiết. Tên sát nhân cùng với hai ba người nữa vào làm ra vẻ cũng khóc than với Hậu và khuân xác chết ra ngoài. Tên sát nhân đưa những tặng phẩm và tán tỉnh Hậu. Thoạt đầu Hậu tỏ vẻ kháng cự từ chối, nhưng sau cùng thì ưng thuận.

Cả bọn vào.

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, lớp tuồng câm kia ý nghĩa thế nào?

HAMLET - Chà, chắc là âm mưu ám muội, chuyện chẳng lành đâu.

ÔPHÊLIA - Chắc họ định giới thiệu nội dung của vở tuồng.

Một người giáo đầu ra.

HAMLET - Nghe anh chàng này nói, ta sẽ rõ. Các đào kép không giữ được điều gì bí mật đâu. Họ sẽ tiết lộ hết cả.

ÔPHÊLIA - Họ có nói rõ ý nghĩa của lớp tuồng câm kia không?

HAMLET - Có chứ, và của bất cứ vở tuồng câm nào mà cô muốn diễn cho họ xem; nếu cô không xấu hổ diễn thì họ cũng sẽ không xấu hổ nói ý nghĩa cho cô hay.

ÔPHÊLIA - Điện hạ kỳ quá, thật kỳ quá. Để thiếp xem vở tuồng ra sao.

KÉP GIÁO ĐẦU - Vở bi ai cúi xin trình diễn

Mong quý ngài mở lượng bao dung

Nán xem cho đến tận cùng.

HAMLET - Đây là giáo đầu hay thơ đề tặng vào nhẫn cưới?

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, ngắn ngủi quá.

HAMLET - Như tình yêu của đàn bà.

Hai đào kép, một vai vua và một vai hoàng hậu ra.

VAI VUA - Tính từ thuở xe thần Phơbut

(1)

.

Ba mươi lần qua vực Hải vương

Vòng quanh trái đất - chị Hằng

Lung linh mượn ánh núi sông phơi bày,

Ơn mối lái do tay bà nguyệt

Sợi xích thằng đã kết nên duyên.

Trải ba trăm sáu tuần trăng

Đôi ta chắp mối tào khang mặn nồng.

VAI HẬU - Thiếp mong sao đôi vầng nhật nguyệt

Mắt ta trông bấy lượt còn xoay

Trước khi tắt mối tình này!

Thương thay phận thiếp đã đầy lo âu

Thấy mình rồng bấy lâu suy nhược

Nét vui theo sức lực tàn phai

Thiếp tuy lo lắng khôn tầy

Cúi xin bệ hạ dẹp khuây ưu phiền

Thường đàn bà tâm linh uẩn khúc

Yêu với lo, thái cực hai đằng

Lúc không đâu, lúc quá chừng

Yêu bao nhiêu lại rối mòng bấy nhiêu

Lòng tiện thiếp bao phen thách thử

Đấng quân vương ắt đã tỏ tường

Bởi yêu, yêu quá mặn nồng

Thoáng nghi nên sợ, bỗng không nên sầu.

VAI VUA - Hậu yêu quý, chẳng bao lâu nữa

Đôi ta đành cách trở mà thôi

Trẫm nay suy yếu lắm rồi

Tâm thần thể chất rã rời tinh anh.

Trẫm mất đi, Hậu mình ở lại

Cõi hồng trần còn mải khoe tươi

Yêu thương, quí trọng bao người

Rồi đây may mắn lại vui lấy chồng.

VAI HẬU - Ôi, đáng rủa, những đàn ông khác!

Yêu nữa mà yêu được sao đang!

Khác đâu phản trắc phũ phàng

Nếu như thiếp nghĩ đến chồng thứ hai!

Kẻ thế ấy, miệng đời phỉ nhổ

Khác gì như đã nỡ giết chồng!

HAMLET - Ôi, đắng cay, đắng cay!

VAI HẬU - Bước đi bước nữa đành lòng

Tình yêu đâu phải chỉ mong lợi hèn!

Để chồng mới trên giường ôm siết

Có khác nào nỡ giết chồng xưa!

VAI VUA - Tin lời Hậu nói thiết tha,

Nhưng xưa nay mấy ai đà khỏi sai!

Một khi đã tàn phai trí nhớ,

Ắt quyết tâm cũng úa tàn theo.

Lời kia hăng hái nhường bao

Tiếc thay hăng hái lại mau tan tành!

Như quả xanh trên cành còn bám

Chín muồi rồi thoắt rụng ai lay!

Người ta thường nợ vẫn vay

Đến khi phải trả đánh bài lãng quên.

Lúc mê say hẹn nguyền sắt đá

Tỉnh cơn rồi, lời hóa khói mây!

Lẽ thế ấy, buồn vui thái quá

Tự hủy thiêu, thiêu cả lời thề.

Khi vui vui lắm bộn bề

Khi sầu, sầu đến não nề ruột gan.

Chuyện không đâu thoắt chừng thay đổi

Cũng vui buồn sớm vội đổi thay

Là gì, diễn biến sự đời

Chuyển xoay số mệnh, đổi dời tình yêu.

Ai dám chắc: tình yêu, số mệnh

Bên nào đây quyết định, chủ trì?

Quyền sang thất thế một khi

Người thân nhất cũng thưa bề tới lui.

Thấp hèn gặp vận xuôi, thành đạt

Kẻ thù xưa thoắt hóa bạn hiền

Cho hay, “mệnh” vẫn chủ “tình”

Cao sang thừa bạn, điêu linh gặp thù.

Nói cách khác cho rành mạch nữa

Ý ban đầu của Trẫm - tiếc thay

Lòng người, số mệnh xưa nay

Chẳng đi một hướng, lại hay ngược chiều!

Bao dự định thoáng vèo tan vỡ

Quyết là ta, định chẳng do ta!

Hậu nay nghĩ chẳng bao giờ

Xuất thân tái giá, đâu ngờ mai kia

Người chồng thứ nhất mất đi

Bao nhiêu ý cũ tức thì tan theo.

VAI HẬU - Ôi, trời đất cứ gieo tai họa

Tước thức ăn, ánh lửa đừng ban!

Ngày đêm thao thức chẳng an

Mất hết yên ổn, tiêu tan vui mừng!

Bao tin tưởng với lòng hy vọng

Cho hóa thành tuyệt vọng cũng cam!

Thân này ngục tối giam cầm

Trọn đời mãn kiếp hãm vòng gian truân

Nếu quả phụ còn toan bước nữa,

Xin gánh bao nhục nhã ê chề!

HAMLET - Nếu như mụ lại nuốt ngay lời nguyền!

VAI VUA - Ái khanh quá nặng lời thề thốt

Thôi - Trẫm giờ muốn được nghỉ ngơi

Tâm thần mệt mỏi, ngủ say

Cho trôi đi mất cái ngày buồn tênh.

Vai Vua ngủ.

VAI HẬU - Mong bệ hạ giấc rồng đẹp đẽ

Sẽ an thần, sức khỏe chóng lên

Lạy Chúa, xin ban phước lành

Tránh cho bất hạnh, cảnh tình chia ly!

Vai Hậu vào.

HAMLET - Tâu lệnh bà, lệnh bà thấy vở tuồng thế nào?

HẬU - Mẹ nghĩ rằng vai nữ thề thốt quá nhiều.

HAMLET - Ồ, nhưng bà ấy sẽ giữ được lời nguyền.

VUA - Con có hiểu được ý nghĩa của vở không? Có điều gì ác ý bên trong không?

HAMLET - Không, không, tâu bệ hạ, họ đùa cợt đấy thôi, bỏ thuốc độc đùa đấy thôi, làm chi có điều gì ác ý trên đời này.

VUA - Tên vở tuồng là gì nhỉ?

HAMLET - Cái bẫy chuột. Lạy Chúa, sao lại gọi thế? Đây là theo nghĩa bóng. Vở tuồng diễn lại một cảnh ám sát ở kinh thành Viên. Gôngđagô là tên quận công, quận chúa là Baptixta. Lát nữa bệ hạ sẽ rõ. Câu chuyện khốn nạn quá. Nhưng mà có sao đâu? Bệ hạ, cũng như chúng ta ở đây, lương tâm trong trắng, có chi mà phải động lòng. Kệ cho những kẻ lòng lang dạ thú run sợ, còn chúng ta thì cứ thản nhiên.

Vai Luxianut ra.

Đây là vai Luxianut, cháu vua đây.

ÔPHÊLIA - Thưa điện hạ, một mình người cũng đủ bằng cả một ban đồng ca diễn giải.

HAMLET - Tôi có thể diễn giải được những lời tỏ tình của cô em với người yêu, nếu tôi được trông thấy cả hai người làm trò múa rối.

ÔPHÊLIA - Người thật cay độc, thưa điện hạ, người thật cay độc.

HAMLET - Tôi mà nói cay độc thì cô em còn phải khóc lên kia.

ÔPHÊLIA - Càng ngày càng tệ.

HAMLET - Bọn đàn bà các cô đối với chồng thì cũng thế thôi. Bắt đầu đi, hỡi kẻ sát nhân, đồ khốn kiếp, hãy trút bỏ bộ mặt quỷ mà bắt đầu đi. Nào, quạ đen đang đứng kêu than, hãy nghe nó thúc báo oan trả cừu.

LUXIANUT - Ý nghĩ hắc ám, bàn tay rắn chắc, độc dược hiệu nghiệm và thời cơ thuận lợi, thì giờ đồng lõa, vì không một ai hay ai biết! Mi, một chất hỗn hợp lạ kỳ lấy từ tinh cỏ dại, trong đêm khuya thanh vắng, ba lần nhiễm độc, ba lần nữa thần Hicát phù phép, hãy đem ma lực tự nhiên, sức mạnh tàn bạo của mi ra mà kết liễu tức thì cuộc đời cường tráng.

Đổ thuốc độc vào tai vai vua đang ngủ

HAMLET - Nó giết vua ở trong vườn để đoạt ngôi báu đấy! Vua này tên là Gôngđagô. Chuyện hoàn toàn có thật và đã được viết lại bằng ngôn ngữ Ý rất tinh vi. Lát nữa cô sẽ thấy tên sát nhân làm thế nào mà chiếm đoạt được tình yêu của vợ Gôngđagô.

ÔPHÊLIA - Chúa thượng đứng dậy kìa.

HAMLET - Sao! Mới bắn đạn giả mà đã sợ à?

HẬU - Kìa, bệ hạ làm sao vậy?

PÔLÔNIUT - Thôi! Ngừng diễn!

VUA - Đuốc đâu, đem đây ngay, đi thôi!

TẤT CẢ - Đuốc đâu! Đuốc đâu! Đuốc đâu!

Tất cả vào, trừ Hamlet và Hôraxiô.

HAMLET hát - Hừ, cứ để con hươu tử nạn

Tiếng đau thương phải rống kêu lên;

Để cho cái chú nai vàng

Ngây thơ đồng cỏ thênh thang rỡn đùa.

Kẻ đang thức, kẻ thì mê ngủ,

Ấy sự đời cứ thế mà trôi.

Này bạn ơi, hát như thế mà lại thêm cái mũ lông sù sì trên đầu, giày hài có đính thêm hai bông hồng xứ Prôvăngxơ thì, nếu chẳng may số mệnh trớ trêu, ta lâm vận bĩ, liệu có thể theo nghề đào kép được không nhỉ?

HÔRAXIÔ - Chỉ đáng ăn nửa lương thôi.

HAMLET - Ồ, ăn cả chứ

(1)

Lại hát

Bởi này bạn Đamông thân thiết,

Vương quốc này đã biết, đã trông

Jupite, ngai vàng sụp đổ,

Trị vì nay là một thằng bông lông

Một con công - hừ! một con công!

HÔRAXIÔ - Điện hạ phải làm cho hợp vần, hợp điệu chứ!

HAMLET - Ồ, Hôraxiô thân mến. Lời nói của hồn ma thật đáng ngàn vàng nhé. Bạn có thấy không?

HÔRAXIÔ - Thật rõ quá, thưa điện hạ.

HAMLET - Đúng vào lúc bỏ thuốc độc.

HÔRAXIÔ - Tôi nhận thấy rõ ràng lúc đó mặt y biến sắc.

HAMLET - A ha, nào! Cử nhạc nào! Nào! Các bạn nhạc công! Vì nếu đức vua ngài không thích tuồng hài thì, chỉ vì tuồng hài không làm ngài thích đấy thôi, nào! Cử nhạc nào!

Rôdencran và Ghinđơnxtơn lại ra.

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, cho phép tôi được thưa một lời...

HAMLET - Sao, thưa ngài, cả một câu chuyện cũng được.

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, chúa thượng...

HAMLET - Ấy, thưa ngài, chúa thượng sao kia?

GHINĐƠNXTƠN - Lúc trở về cung, người vô cùng bối rối, mê sảng.

HAMLET - Vì say rượu ư, thưa ngài?

GHINĐƠNXTƠN - Không, thưa điện hạ, vì giận dữ.

HAMLET - Khôn ngoan hơn thì ngài nên nói cho quan ngự y hay, vì nhờ ta tẩy độc cho ông ấy chỉ càng làm cho ông ấy giận hơn thôi.

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, xin người nói cho rành mạch và đừng quẫn trí lảng xa câu chuyện tôi muốn thưa cùng điện hạ.

HAMLET - Vâng, tôi đã yên rồi đây, thưa ngài, mời ngài nói đi.

GHINĐƠNXTƠN - Hoàng hậu, mẫu thân điện hạ cũng rất phiền muộn và truyền lệnh cho tôi đến thưa cùng điện hạ.

HAMLET - Hân hạnh được đón tiếp ngài.

GHINĐƠNXTƠN - Không, thưa điện hạ, cái lối lịch sự này khách sáo, không đúng chỗ. Nếu điện hạ vui lòng tỉnh táo trả lời tôi, thì tôi sẽ làm tròn nhiệm vụ mà mẫu thân người đã giao cho. Nếu không thì xin người tha lỗi cho, tôi xin phép rút lui và phận sự của tôi đến đây cũng là hết.

HAMLET - Thưa ngài, tôi không thể nào...

GHINĐƠNXTƠN - Sao, thưa điện hạ?

HAMLET - Tôi không thể nào trả lời ngài tỉnh táo được; tôi mất trí mà. Nhưng thưa ngài, ngài cần tôi trả lời thế nào, xin cứ bảo; hay là như ngài nói đấy, mẫu thân tôi muốn phán truyền gì - như thế thì khỏi phải bàn nữa, vào chuyện đi thôi, ngài nói, mẫu thân tôi...

RÔDENCRAN - Thế thì hoàng hậu nói thế này: thái độ của điện hạ làm cho người hết sức lạ lùng kinh ngạc.

HAMLET - Ồ, thật là một thằng con kỳ diệu, có thể làm cho mẹ phải ngạc nhiên! Nhưng phải có gì tiếp theo sau sự kinh ngạc chứ! Ngài nói đi.

RÔDENCRAN - Lệnh bà muốn được nói chuyện với điện hạ trong phòng riêng trước giờ ngủ.

HAMLET - Chúng tôi xin vâng lệnh, vì bà ấy là mẹ chúng tôi, đích mười mươi là mẹ tôi rồi còn gì. Các ngài còn có việc chi muốn nói nữa không?

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, trước đây người cũng có lòng yêu mến tôi.

HAMLET - Thì bây giờ tôi vẫn yêu mến ngài. Xin giơ cả mười ngón tay ăn trộm ăn cắp này mà thề.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, nguyên nhân tại đâu mà người lại mất trí làm vậy? Nếu người từ chối không thổ lộ những nỗi đau khổ cùng bầu bạn, thì chắc chắn là người sẽ đóng chặt cánh cửa tự do của chính mình.

HAMLET - Thưa ngài, tại vì ta không tiến thân lên được đấy.

RÔDENCRAN - Sao lại thế được. Chính chúa thượng đã long trọng tuyên bố là điện hạ sẽ kế tục ngôi báu kia mà.

HAMLET - Ấy, thế nhưng mà: “Chờ được cỏ mọc thì

(1)

... Câu châm ngôn này hơi cổ lỗ rồi nhỉ?

Các đào kép trở ra cùng với những người thổi sáo.

Ô kìa, các bạn thổi sáo ơi! Cho tôi mượn một cái nào. Xin nói riêng với ngài nhé. Tại sao ngài lại cứ theo chiều gió mà đánh hơi như muốn đưa ta vào tròng, vào bẫy?

GHINĐƠNXTƠN - Ồ, thưa điện hạ, nếu vì phận sự tôi đâm ra lỗ mãng, thì cũng vì yêu mến điện hạ mà hóa ra thiếu lễ độ.

HAMLET - Tôi không hiểu rõ ngài định nói gì. Ngài chơi được sáo này chứ?

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, không ạ.

HAMLET - Ngài cứ chơi đi.

GHINĐƠNXTƠN - Điện hạ tin cho, quả tình tôi không biết.

HAMLET - Tôi van ngài mà...

GHINĐƠNXTƠN

- Tôi chẳng biết bấm ra thế nào, thưa điện hạ.

HAMLET - Cũng dễ như là nói dối thôi mà. Chỉ cần lấy ngón tay bấm vào những lỗ này, để mồm vào mà thổi thật mạnh, một điệu nhạc hùng hồn sẽ phát ra. Trông đây này, những lỗ bấm đây.

GHINĐƠNXTƠN - Nhưng thổi thế thì chẳng ra âm điệu gì. Tôi không có tài.

HAMLET - A, thế ra ngài muốn coi tôi là một thằng bất tài đáng khinh! Ngài muốn đùa cợt tôi, hình như ngài muốn biết điểm yếu của tôi; ngài muốn lôi ra tất cả những điều thầm kín của lòng tôi; ngài muốn thử tôi từ âm thanh trầm nhất đến cung bậc cao nhất của tôi, vậy mà cái sáo bé nhỏ này có đủ nhạc điệu thanh âm tuyệt mỹ thì ngài lại không biết làm cho nó nói lên được! Ngài tưởng đùa cợt tôi dễ hơn chơi sáo sao? Muốn cho tôi là loại nhạc cụ gì thì tùy ngài, ngài có thể quấy rầy tôi được, nhưng không thể đùa cợt tôi được đâu.

Pôlôniut ra.

Tướng công, Chúa ban phước cho ngài.

PÔLÔNIUT - Thưa điện hạ, hoàng hậu muốn nói chuyện với người ngay bây giờ.

HAMLET - Tướng công có trông thấy đám mây giống hình con lạc đà đằng xa kia không?

PÔLÔNIUT - Lạy Chúa, vâng, giống con lạc đà thật.

HAMLET - Tôi lại cho là giống con cầy hương.

PÔLÔNIUT - Trông cũng gù gù như con cầy hương.

HAMLET - Hay là giống cá voi?

PÔLÔNIUT - Thật là giống cá voi.

HAMLET - Tôi sẽ đến gặp mẫu thân tôi ngay bây giờ. Nói một mình. Chúng quấy rầy làm cho mình phát điên lên mất. Nói với Pôlôniut. Vâng, tôi xin đến ngay bây giờ.

PÔLÔNIUT - Tôi sẽ xin tâu lại với hoàng hậu.

Pôlôniut vào.

HAMLET - “Ngay bây giờ”, nói thì dễ quá.

Các bạn ơi, xin lui ra đi cho.

Tất cả vào trừ Hamlet.

Giờ đây đúng là lúc đêm khuya thanh vắng, giờ của ma thiêng, quỷ dữ, những nấm mồ hé mở và địa ngục tỏa tà khí ra khắp cả thế gian này. Giờ đây ta có thể uống máu nóng và làm những việc khủng khiếp, những việc mà ánh sáng ban ngày phải run lên, kinh sợ khi nhìn thấy. Hãy bình tĩnh lại! Bây giờ ta phải đến gặp mẹ ta. Ôi tim ta hỡi! Đừng để mất bản chất nhân ái của mi, đừng để cho linh hồn của Nêrông

(1)

thâm nhập vào lồng ngực cứng rắn này. Ác thì được, nhưng quyết không được bất nghĩa bất nhân. Ta sẽ nói với mẹ ta những lời như kim châm dao cắt, nhưng dao thật ta nhất định không dùng. Trong cuộc gặp gỡ này, miệng lưỡi và tâm hồn ta phải hư nguy. Những lời nói của ta sẽ làm cho mẹ ta phải tủi hổ, đau đớn, nhưng ra tay hành động thì nhất định tâm hồn ta không bao giờ cho phép.

CẢNH III

Một gian phòng trong lâu đài.

Vua, Rôdencran và Ghinđơnxtơn ra.

VUA - Ta không thể bằng lòng y được, cũng không thể để cho bệnh điên loạn của y tự do phát triển hoành hành, đó là một điều nguy hiểm cho tất cả chúng ta. Vậy các khanh khá sửa soạn đi. Ngay bây giờ ta sẽ ra chiếu chỉ, giao nhiệm vụ cho các khanh, và y sẽ cùng các khanh sang Anh Cát Lợi. Quyền lợi của quốc gia này không thể để cho mối nguy hiểm ngày càng tăng do những cơn điên dại của y gây ra, đe dọa từng giờ từng phút.

GHINĐƠNXTƠN - Tâu bệ hạ, chúng thần xin sửa soạn ngay. Để bảo vệ an toàn cho muôn dân nhờ ơn bệ hạ mà sống còn, nỗi băn khoăn lo lắng của bệ hạ thật là thiêng liêng, chính đáng.

RÔDENCRAN - Ngay như một kẻ thường dân, để bảo vệ đời sống riêng của

mình cũng còn phải đem hết ý chí nghị lực chống đối lại tất cả những sự nguy hại, huống chi đối với một người có mệnh hệ nào là ảnh hưởng đến cả đời sống của bao người. Một vị hoàng đế mất đi, không phải chỉ có một mình thất thiệt, mà một cơn gió lốc của sa cơ đã nổi lên thì cuốn theo xuống vực thẳm bao người thân cận. Thật đúng như một bánh xe khổng lồ đóng trên đỉnh núi cao, trăm ngàn vật phụ bám vào nan hoa; bánh xe rơi, bao vật kia cũng rơi nát tan tành. Có bao giờ một vị hoàng đế thở dài một mình mà không kéo thêm những tiếng than vãn rên siết của muôn dân.

VUA - Ta mong các khanh sửa soạn gấp, lên đường ngay. Ta phải lấy xiềng xích mà giam chân mối lo sợ này lại; nó đang lộng hành quá đáng.

RÔDENCRAN - Chúng thần xin đi gấp.

Rôdencran và Ghinđơnxtơn vào, Pôlôniut ra.

PÔLÔNIUT - Tâu bệ hạ, thái tử đang tới phòng riêng của hoàng hậu. Thần sẽ đến nấp sau bức màn để nghe câu chuyện giữa hai người. Thần tin chắc rằng hoàng hậu sẽ nhủ được hoàng tử giãi bày hết nguồn cơn. Đúng như bệ hạ đã phán truyền, kế đó thật là diệu. Cần phải có một người thứ ba không phải là mẹ đứng nấp vào một chỗ kín đáo mà nghe, vì các bà mẹ đối với con thì có bao giờ vô tư sáng suốt. Cúi xin bệ hạ cho thần được lui, và đêm nay trước khi bệ hạ lâm sàng, thần sẽ xin vào bệ kiến để được tâu trình những điều mắt thấy tai nghe.

VUA - Tướng công quý mến, trẫm xin đa tạ.

Pôlôniut vào.

Nói một mình

- Than ôi, tội ác của ta thật thối tha dơ bẩn, uế khí bốc tận trời xanh! Một điều nguyền rủa từ lâu đè nặng lên tội ác của ta: giết anh... Ta biết cầu nguyện sao đây, dù ý muốn của ta vô cùng mãnh liệt, nhưng tội ác còn mạnh hơn lại ngăn cản ta. Và như một kẻ bị giằng co giữa hai việc phải làm, ta ngần ngại, băn khoăn không biết bắt đầu từ đâu, và đành sao nhưng cả hai. Dù đôi bàn tay đốn mạt này có bị nhuốm đầy máu đào của anh ta chăng nữa, trời xanh kia há chẳng có đủ nước mưa để rửa sạch chúng trắng bong như tuyết được sao? Lòng từ bi của Chúa dùng để làm gì nếu không phải là để giúp ta nhìn thẳng vào tội ác? Cầu nguyện là thế nào, nếu không phải có hai hiệu quả: hoặc phòng ngừa sa đọa, hoặc trót đã sa đọa, thì được tha thứ? Vậy thì ta hãy ngước nhìn lên mà cầu nguyện và tội lỗi của ta sẽ xóa nhòa vào dĩ vãng. Nhưng chao ôi, ta cầu nguyện như thế nào được đây? “Cầu Chúa hãy tha thứ cho tội sát nhân ghê tởm của con”! Tha thứ sao được, một khi ta còn giữ nguyên trong tay tất cả những gì mà vì chúng ta đã phạm tội: ngai vàng, lòng tham vọng của ta và hoàng hậu. Có thể vừa được tha thứ vừa giữ lại tội lỗi hay không? Trên cõi đời hủ bại thối nát này, bàn tay trá vàng của kẻ sát nhân có thể đẩy lùi được thần công lý, và thường của phi nghĩa lại mua chuộc được cả luật pháp - nhưng trên cao xanh kia, thì dối trá lọc lừa sao được, mọi hành động đều bị bóc trần và ta chỉ còn đành chịu lộ chân tướng, thú nhận mọi điều. Làm sao bây giờ? Còn gì nữa? Ta thử hối hận xem sao - Sao hối hận lại không làm gì được? Nhưng nó làm được gì, khi con người không thể hối hận? Ôi, khốn nạn! Lương tâm ta đen tối như cõi chết. Linh hồn ta sa cơ, vướng mắc, càng vùng cựa để được siêu thoát thì lại càng vướng mắc sa cơ. Thiên thần ôi! Hãy thử cứu vớt ta, hãy giúp cho ta cầu nguyện! Hãy quỳ xuống đi, đôi gối bướng bỉnh này. Trái tim sắt đá của ta hỡi, hãy mềm đi như đường gân thớ thịt của trẻ sơ sinh - mọi việc may ra còn có phương cứu chữa.

Quỳ xuống cầu nguyện, Hamlet ra.

HAMLET - Đây là lúc thuận lợi cho ta, y đương cầu nguyện. Ta hạ thủ chăng? Đứng dừng lại. Nhưng như thế thì y lên thiên đường mất, và có phải là ta phục thù không? Đó là điều cần phải suy nghĩ. Một thằng khốn nạn giết cha ta, và đối lại, chính ta, đứa con độc nhất của người, lại đưa đúng thằng khốn kiếp ấy lên thiên đường! Ôi! Đây là một sự ban ơn, sao gọi là rửa thù! Nó giết cha ta, đúng lúc người ăn uống no say, bao tội lỗi còn đầy rẫy như hoa cỏ tháng năm

(1)

. Bây giờ, người phải gột rửa tội lỗi như thế nào, chỉ có trời xanh kia hiểu thấu! Cứ trong hoàn cảnh này và lấy lẽ mà suy ắt người phải cam chịu bao hình phạt nặng nề; thù ta có rửa được không, nếu ta giết y đúng vào lúc y cầu nguyện cho linh hồn sạch tội, sẵn sàng bước sang thế giới bên kia? Không! Ngừng lại, gươm báu của ta ơi! Hãy đợi một dịp nào kinh tởm hơn, đợi khi nào y túy lúy rượu nồng, mê mẩn trong giấc ngủ, hoặc lên cơn thịnh nộ điên cuồng, hoặc trong cuộc truy hoan ô uế, đang lúc nguyền rủa tục tằn giữa canh bài bạc, hoặc trong bất cứ một hành động nào mà linh hồn không có phương siêu thoát. Lúc đó hãy ra tay, để cho gót chân y hướng lên thiên đàng mà linh hồn y vẫn tăm tối, đáng nguyền rủa như địa ngục nơi y phải sa xuống. Mẹ ta đương đợi ta. Phương thuốc này cũng chỉ là để kéo dài thêm chuỗi ngày bệnh tật của mi thôi.

Vào.

VUA, đứng dậy - Lời của ta sẽ bay bổng, nhưng tư tưởng của ta vẫn ở lại dưới trần. Lời mà không có tư tưởng thì bay sao được lên thiên đàng.

Vào.

CẢNH IV

Trong thâm cung của hoàng hậu.

Hoàng hậu và Pôlôniut ra.

PÔLÔNIUT - Thái tử sắp tới bây giờ. Xin lệnh bà cứ nói thẳng cho thái tử hay, những trò điên dại ấy lộng hành quá đáng, không thể chịu được nữa; và lệnh bà đã lấy lượng bao dung mà che chở, bảo vệ cho thái tử qua những cơn thịnh nộ của Chúa thượng. Lệnh bà cứ nói mạnh vào, thần xin đứng yên sau tấm rèm này.

HAMLET gọi - Mẹ ơi, mẹ ơi, mẹ ơi!

HẬU - Xin tướng công yên tâm, đừng vì ta mà lo ngại. Tướng công hãy nên lui. Ta đã nghe thấy bước chân con ta tới.

Pôlôniut nấp sau rèm. Hamlet ra.

HAMLET - Nào, thưa mẹ có việc chi?

HẬU - Hamlet, con đã lăng nhục cha con quá lắm!

HAMLET - Mẹ, mẹ đã lăng nhục cha tôi quá lắm!

HẬU - Kìa, kìa sao con trả lời bằng giọng lưỡi hồ đồ!

HAMLET - Sao, sao bà hỏi bằng giọng lưỡi cay độc!

HẬU - Kìa, sao thế, Hamlet?

HAMLET - Nào, bây giờ có việc chi thế?

HẬU - Con quên mẹ rồi sao?

HAMLET - Không, có trời chứng giám, tôi quên sao được bà. Bà là hoàng hậu, là vợ của em chồng bà, và trời ôi, ước sao không phải như thế - bà là mẹ tôi.

HẬU - Hừ, thôi, ta sẽ mời người có đủ quyền lực đến để đối đáp với con.

HAMLET - Thôi, thôi, xin mời bà ngồi xuống đây. Bà hãy ngồi yên, chớ có đi đâu, đợi cho tôi đặt một tấm gương để bà có thể soi thấu tâm can bà đã.

HẬU - Ngươi định làm gì? Muốn giết ta chắc? Có ai cứu tôi! Cứu tôi với!

PÔLÔNIUT đứng sau rèm - Kìa, có ai! Cứu! Cứu! Cứu!

HAMLET rút gươm - Ái chà!

Chuột à! Đâm qua rèm. Chết rồi, ta đánh cược một đồng đu ca, nó chết rồi!

PÔLÔNIUT sau rèm - Trời ơi, ta bị giết!

HẬU - Trời ơi! Khổ chưa! Ngươi làm gì vậy?

HAMLET - Hừ, tôi không biết, nhà vua đấy chắc?

HẬU - Thật là một hành động cuồng đạo, đẫm máu!

HAMLET - Một hành động đẫm máu, mẹ hiền ơi, cũng gần xấu xa như giết vua rồi lại lấy em vua thôi.

HẬU - Như giết vua?

HAMLET - Vâng, tâu lệnh bà, tôi nói thế đấy! Mở màn ra và thấy Pôlôniut. Thằng khốn nạn, xuẩn ngốc, liều lĩnh, tò mò, vĩnh biệt mi nhé! Ta cứ tưởng là chủ mi kia! Thôi mi đành chịu lấy số phận. Mi thấy chứ, dính dáng vào chuyện người là nguy hiểm. Nói với hậu. Xin bà đừng bóp vặn đôi tay thế kia. Cứ bình tĩnh! Mời bà ngồi xuống đây, để tôi bóp vặn trái tim bà. Vâng, tôi sẽ làm như vậy, nếu trái tim bà còn biết rung động, nếu những tập quán tội lỗi chưa làm cho nó chai như đồng, rắn như bức tường thành ngăn cách mọi tình cảm.

HẬU - Ta đã làm gì, mà ngươi dám lớn tiếng buông lời thô lỗ sỉ nhục ta như thế?

HAMLET - Một hành động làm tàn phai cả vẻ kiều diễm và nét ửng hồng của e lệ, một hành động gọi phẩm hạnh là đạo đức giả, ngắt đi mất bông hồng của mối tình thơ ngây trên đài trán quang minh và thay vào đó một ung nhọt; làm cho những lời nguyện ước phu thê trở thành giả dối như lời thề của phường con bạc. Ồ, một hành động tước mất linh hồn khỏi thể xác của lời nguyền ước và biến tôn giáo từ bi thành một mớ từ suông. Trước hành động ấy, thượng đế cũng phải đỏ bừng lên vì hổ thẹn và cả trái đất dày đặc, vữõng chắc này cũng phải đau đớn, mang bộ mặt sầu thương như chờ ngày tận thế.

HẬU - Trời ơi! Hành động gì... mà mới trong lời giáo đầu của ngươi thôi, nghe đã vang lên như sấm, như sét ghê rợn làm vậy?

HAMLET - Xin bà nhìn đây, nhìn vào bức ảnh này và bức ảnh này nữa. Đây là chân dung của hai anh em. Hãy nhìn xem vẻ đẹp trên trán này sao mà cao nhã; mớ tóc thần Hypêriông, đài trán thần Jôvơ, đôi mắt thần Mác - đe dọa và uy nghiêm. Vóc dáng như sứ trời Meccuya vừa sà xuống từ trên đỉnh núi cao giáp vòm trời xanh; một hình hài, một sự hòa hợp mà tất cả các thiên thần như đã in dấu ấn, để đảm bảo cho thế gian có một con người chân chính: chính là chồng bà xưa kia đấy. Và nhìn tiếp đây, bức này: đây là chồng bà bây giờ, thật là một bông lúa sâu mọt làm hỏng cả người anh lành mạnh của y. Bà có mắt không? Bà có thể nào từ bỏ được đỉnh núi cao đẹp đẽ này để mà sống, để mà đắm đuối trong vũng lầy này không? Hà, bà có mắt không? Bà không thể coi đó là tình yêu được, vì ở tuổi của bà, sự bồng bột sôi nổi trong máu đã thuần đã lắng, đã nhường bước cho đắn đo suy xét: vậy sự suy xét nào đã đẩy bà từ bỏ cái này mà lấy cái này?

Tri giác, nhất định bà có, nếu không thì sao bà cử động được, nhưng chắc chắn rằng tri giác đó đã bị tê liệt rồi, vì có điên loạn chăng nữa cũng không thể lầm lẫn đến như thế, tri giác cũng không thể nào u mê vì điên loạn đến nỗi không còn lại một chút phán đoán để mà nhận định sự khác biệt này. Quỷ ác nào đã bịt mắt đánh lừa bà như thế? Có thị giác mà chẳng có xúc giác, có xúc giác mà chẳng có thị giác, có tai mà không có tay, có mắt; có khứu giác mà chẳng có tất cả các giác quan khác, hay chỉ một phần rất ốm yếu của một trong những giác quan chân thực đó, cũng không thể làm cho bà ngỡ ngàng lầm lẫn đến thế. Ôi liêm sỉ! Hổ thẹn của bà để đâu? Ôi, địa ngục phản nghịch, nếu ngươi có thể dấy loạn trong xương cốt của một mụ nạ dòng, thì trong tuổi thanh xuân bừng cháy, phẩm hạnh sẽ là sáp ong chảy tan theo ngọn lửa đó: còn nói chi đến liêm sỉ, khi lửa tình đã thôi thúc để tung hoành thì ngay đến cả sương tuyết cũng phải bốc cháy, lý trí cũng bị dục vọng chế ngự.

HẬU - Ôi, Hamlet, đừng nói nữa. Con đã khiến mắt ta nhìn thấu linh hồn ta, thấy rõ những vết đen ô uế đã thấm sâu vào chẳng thể nào gột sạch đi được.

HAMLET - Không, cứ sống trong mồ hôi thối tha trên chiếc giường nhầy nhụa, đắm đuối trong bại hoại vô luân, vuốt ve, tán tỉnh nhau trong ổ lợn nhớp nhơ...

HẬU - Ôi! Đừng nói với mẹ như thế nữa, mỗi lời của con như dao nhọn đâm vào tai mẹ; đừng nói nữa, ôi Hamlet thân yêu!

HAMLET - Một thằng sát nhân, một gã đê tiện, một tên vô lại, so với chồng trước của bà thật là một vực một trời. Một tên vua hề, một thằng ăn cắp ngai vàng và quyền uy, xoáy trộm vương miện trên giá cao đút vào túi áo hắn!

HẬU - Đừng nói nữa!

HAMLET - Một tên vua mặc áo hề chắp vá sặc sỡ!

Hồn ma ra.

Hỡi các đấng thiên thần, hãy cứu vớt tôi, hãy dang rộng đôi cánh che chở cho tôi! Bóng hình anh linh, người muốn phán bảo điều gì?

HẬU - Than ôi, nó phát điên rồi!

HAMLET - Phải chăng, người về để quở trách đứa con chậm trễ của người đã quên lãng thời gian, đắm chìm trong đau khổ, bỏ qua lệnh truyền cấp thiết, không thi hành ngay đại sự? Ôi, xin người nói lên!

HỒN MA - Đừng có quên. Ta đến đây chỉ có ý muốn mài sắc thêm ý chí hầu như bị cùn gỉ của ngươi. Nhưng hãy nhìn kia, hoảng hốt đang chế ngự mẹ ngươi. Hãy bước tới xen vào giữa mẹ ngươi và linh hồn đang dằn vặt người. Trong những cơ thể yếu đuối, trí tưởng tượng lại càng kích động mạnh. Hãy nói với mẹ ngươi đi, Hamlet!

HAMLET - Thưa lệnh bà, người làm sao vậy?

HẬU - Than ôi! Con làm sao vậy, mà cứ đăm đăm nhìn mãi vào chốn hư không, nói chuyện với không gian vô hình thế? Vẻ hoảng loạn lộ ra trong ánh mắt con. Và như những người lính đang ngủ say nghe kèn báo động, mái tóc bết chặt của con dựng ngược cả lên như có cuộc sống bên trong trỗi dậy! Ôi, con trai yêu quý của mẹ, con hãy đem lòng kiên nhẫn dịu mát tưới lên ngọn lửa giận bừng cháy của con. Con cứ nhìn vào cái gì thế?

HAMLET - Nhìn người, nhìn người! Mẹ nhìn kìa, sao trông người xanh xao làm vậy! Hình dáng và nông nỗi ấy, có nguyện cầu tới sỏi đá thì sỏi đá cũng phải xúc động, mủi lòng! Xin đừng nhìn con như thế, e rằng vẻ đau buồn của cha làm cho lòng quyết tâm của con phải yếu mềm, rồi việc con phải làm sẽ mất cả màu sắc thật của nó, không chừng lấy nước mắt mà thay cho máu.

HẬU - Con nói với ai thế?

HAMLET - Mẹ không nhìn thấy gì kia sao?

HẬU - Không nhìn thấy gì, tuy vẫn nhìn tất cả.

HAMLET - Thế mẹ không nghe thấy gì ư?

HẬU - Không, chỉ nghe thấy tiếng nói của chúng ta thôi.

HAMLET - Sao, mẹ nhìn kìa! Nhìn kìa! Hồn đang biến đi kìa! Cha tôi, y phục hệt lúc sinh thời! Nhìn kìa, nơi người đang đi, đúng lúc này, bên ngoài vòm cửa!

Hồn ma vào.

HẬU - Đấy chính là do trí óc con tưởng tượng ra cả thôi. Tâm thần hoảng loạn rất dễ tạo ra cái vật thể vô hình đó.

HAMLET - Tâm thần hoảng loạn ư? Mạch máu con đây, cũng như của mẹ, vẫn đập điều hòa, điệu nhạc của khang cường; đâu có phải là điên dại mà thốt ra những lời nói đó? Mẹ cứ thử lại con xem, con sẽ nhắc lại đúng từng lời, từng tiếng, nếu là điên loạn ắt sẽ chẳng nhớ được tinh tường. Mẹ ạ, vì lòng mến Chúa, xin đừng để những ý nghĩ phỉnh phờ kia vuốt ve tâm hồn mẹ mãi, cho rằng mẹ chẳng có tội gì mà chỉ do con điên loạn nói ra như vậy. Chẳng qua chỉ là một vẩy da mỏng bọc cái ung nhọt trong khi sự đồi bại thối tha đục rỗng bên trong mà không nhìn thấy. Mẹ hãy thú tội với Chúa trời, ăn năn lầm lỗi đã qua, tránh những gì sẽ xảy tới, đừng rắc thêm phân lên cỏ dại cho nó xanh tốt hơn. Mẹ hãy tha thứ cho đức hạnh của con, vì trong cái thời thế đầy rẫy xấu xa này, chính đức hạnh phải cúi mình xin lỗi tội ác, phải khom lưng, uốn gối cầu xin để được mang lại điều hay cho nó.

HẬU - Ôi, Hamlet, con đã xé đôi lòng mẹ!

HAMLET - Thế thì mẹ hãy vứt bỏ đi cái nửa phần xấu xa, mà sống trong sạch hơn với cái phần kia. Thôi xin mẹ đi nghỉ, nhưng chớ có vào giường của ông chú con đấy. Nếu đã không có đức hạnh, thì cũng phải cố khoác cho mình cái màu đức hạnh. Thói quen - con quỷ ấy nuốt trôi mọi lý trí của người ta - con quỷ tập quán ấy vẫn có thể làm thần tiên được, khi với những hành động tốt đẹp, nó cũng khoác lên mình bộ lễ phục một cách dễ dàng. Cố kìm mình đêm nay, thì sau đây, tiết dục ắt là chẳng khó, lần sau nữa lại càng dễ hơn; bởi vì, thói quen có thể thay đổi cả bản chất của con người, chế ngự cả... ma quỷ hay là tống khứ nó đi với một sức mạnh thần kỳ.

Một lần nữa, xin mẹ đi nghỉ; và khi nào mẹ mong ước được bề trên ban phước, thì chính con đây sẽ đến cầu xin phước lành nơi mẹ. Còn đối với lão thái sư này, Trỏ Pôlôniut, lòng con cũng ân hận: nhưng đó là ý Chúa muốn thế, muốn trừng phạt con, và dùng con để trừng phạt y. Con vừa là kẻ có tội, vừa là sứ giả của Chúa đi hành tội. Con sẽ đem thi hài y đi, và sẽ có đủ lý lẽ để biện minh cho việc đã làm. Thôi, một lần nữa, xin mẹ đi nghỉ. Chính chỉ vì nhân nghĩa, mà con phải độc ác. Bất hạnh đã bắt đầu, thảm hỏa ắt phải tiếp theo. Con chỉ xin nói thêm một lời nữa, tâu lệnh bà...

HẬU - Mẹ phải làm gì bây giờ?

HAMLET - Thì đừng làm, nhất định đừng làm những điều con vừa nói. Cứ để cho tên vua phì nộn tán tỉnh mẹ vào giường, dâm ô véo má mẹ, gọi mẹ là “con chuột nhỏ” của y, đặt lên má mẹ những cái hôn nhầy nhụa, ghì chặt những ngón tay ô trọc quanh cổ mẹ, khiến mẹ phải để lộ ra chuyện con không điên thực mà chỉ điên vờ. Phải chăng là mẹ cứ để cho y biết thì tốt hơn, vì có lẽ nào một bà hoàng hậu, yêu kiều, thùy mị, khôn ngoan lại giấu không cho một con cóc, một con dơi, một con cú, biết những việc trọng đại thiết thân như thế hay sao? Còn ai là người làm việc ấy cho? Không, mặc dầu lẽ phải, mặc dầu cả bí mật, mẹ cứ việc tháo lồng trên nóc nhà, thả chim bay đi, để xem hậu quả ra sao rồi như chú khỉ trứ danh lại chui vào lồng và ngã gãy cổ!

HẬU - Xin con cứ yên tâm, nếu lời nói là do hơi thở tạo thành, và nếu hơi thở là sức sống, thì mẹ không còn đâu sức sống để mà thốt ra những lời con nói với mẹ.

HAMLET - Con phải sang Anh Cát Lợi, mẹ biết chứ?

HẬU - Chao! Mẹ quên đi mất, việc đó đã được quyết định rồi.

HAMLET - Thư đã niêm phong, hai tên bạn đồng học của con, những đứa mà con tin như tin loài rắn độc nhe nanh phun nọc, đã mang chiếu chỉ đi dọn đường để đưa con đến nơi gian hiểm. Cứ để cho chúng hành động! Cho chúng khai pháo đi. Âu cũng là một trò chơi thú vị, để cho những kẻ đốt pháo lại bị thương vì chính pháo của chúng. Khó khăn gì mà không đào đất chôn sâu thêm địa lôi của chúng cho khi nổ tung nó sẽ đưa chúng lên cung trăng. Ồ, hay ho thật, trên cùng một ngả đường mà kẻ cắp bà già gặp nhau

(1)

. Trỏ vào xác Pôlôniut. Chính tên này đã buộc con phải cuốn gói lên đường. Con sẽ lôi cái xác nó sang phòng bên. Xin mẹ đi nghỉ thôi. Nhìn xác Pôlôniut. Lão thái sư này, lúc sinh thời ngu xuẩn lắm lời, mà bây giờ thì sao mà trầm mặc, kín đáo, nghiêm trang thế. Nào, thưa ngài, xin mời ngài đi cho xong việc với ngài. Chúc mẹ ngủ ngon.

Hamlet vào, lôi theo xác Pôlôniut.

HỒI IV

CẢNH I

Một gian phòng trong lâu đài

Vua, hoàng hậu cùng Rôdencran và Ghinđơnxtơn ra.

VUA - Trong những tiếng thở dài, tiếng thổn thức não nề ấy, nhất định phải có chuyện gì, hậu cần lý giải cho ra. Chúng ta phải hiểu rõ. Con trai hậu đâu?

HẬU, nói với Rôdencran và Ghinđơnxtơn - Hai khanh hãy để ta cùng chúa thượng ở đây nói chuyện một lát.

Rodencran và Ghinđơnxtơn vào.

Ôi! Bệ hạ thân yêu của thiếp, cái cảnh tượng thiếp vừa được mục kích đêm nay!

VUA - Sao, Giectrut ái khanh? Hamlet ra sao?

HẬU - Cuồng nộ như sóng biển và gió bão đang cùng nhau vật lộn để tranh hùng trong một cơn điên loạn, thấy sau bức rèm có vật gì lay động, y tuốt thanh trường kiếm, thét lớn: “Một con chuột! Một con chuột!”, rồi trong sự tưởng tượng thác loạn ấy, y đã đâm chết ông già nhân hậu đứng khuất bên trong.

VUA - Ôi, hành động khủng khiếp! Ví như trẫm đứng đó ắt cũng chịu số phận ấy thôi. Còn được buông lỏng, y còn là mối đe dọa cho tất cả, cho chính bản thân hậu, cho trẫm đây, cho mọi người. Ôi, ta biết ăn nói ra sao về cái hành động đẫm máu ấy? Tội này, rồi thiên hạ lại đổ lên đầu chúng ta. Đáng lẽ chúng ta phải biết lo xa mà giữ riệt, kiềm chế, buộc cái thằng trẻ điên cuồng ấy ở một nơi xa lánh. Nhưng chúng ta đã quá yêu thương y, không biết xử sự thế nào, thật như một kẻ mang ác bệnh trong mình muốn giấu giếm mà đành để cho hủy mòn cuộc sống. Y đi đâu rồi?

HẬU - Đi lôi cái thi thể chính tay y giết ra một nơi. Trên thi thể ấy, sự điên dại của y như một mảnh kim khí sáng ngời trong đống quặng nhơ bẩn, vẫn tỏ ra ngây thơ trong trắng: Y đã khóc vì hành động của mình.

VUA - Ôi, Giectrut, ta đi thôi! Chiều nay trước khi mặt trời chấm ngang đỉnh núi, ta sẽ cho y xuống thuyền đi khỏi chốn này. Còn như cái hành động nhơ nhuốc ấy ta phải hết sức khéo léo và dùng uy quyền để bao che và cáo lỗi cùng thiên hạ. Này, Ghinđơnxtơn!

Rôdencran và Ghinđơnxtơn lại ra.

Hai khanh ạ, hãy khá lấy thêm người giúp sức. Hamlet trong cơn điên cuồng đã sát hại Pôlôniut tướng công rồi. Thi thể của người, y đã kéo ra khỏi buồng của hoàng hậu. Hai khanh hãy tìm y cho bằng được. Hai khanh cứ nói thẳng và đem thi thể của Pôlôniut tướng công tới giáo đường. Ta mong các khanh làm mau lên cho

.

Rôdencran và Ghinđơnxtơn vào.

Nào, Giectrut, ta hãy triệu tập những người thân cận mưu trí nhất, nói cho họ hay việc không may đã xảy ra và ý định của chúng ta, ngõ hầu để cho những lời xì xào bàn tán lan truyền khắp thế gian, dù có như súng thần công nhằm thẳng mục tiêu mà bắn đạn độc, cũng không thể trúng ta mà chỉ trúng khoảng không gian bất khả tổn thương... Ôi, ta đi thôi. Tâm hồn ta rối loạn, hoang mang sợ hãi vô cùng.

Vào

CẢNH II

Một gian phòng khác trong lâu đài

Hamlet ra.

HAMLET - Xếp như thế là chắc.

RÔDENCRAN, GHINĐƠNXTƠN, từ bên trong - Hamlet! Hamlet điện hạ!

HAMLET - Tiếng gì vậy? Ai gọi

Hamlet

đây? A bọn chúng kia rồi.

Rôdencran và Ghinđơnxtơn cùng với những người khác ra.

RÔDENCRAN - Điện hạ đã đem cái tử thi ấy làm gì rồi?

HAMLET - Trả nó về cát bụi, nơi nó đã sinh ra.

RÔDENCRAN - Điện hạ hãy nói để ở đâu cho chúng tôi đến lấy để khiêng tới giáo đường.

HAMLET - Chớ có tin như vậy nhé.

RÔDENCRAN - Tin gì cơ?

HAMLET - Rằng, ta có thể giữ điều bí mật của các người, chứ không phải của chính ta. Mà hoàng tử con một ông Vua bị cái hạng bọt bèo căn vặn thì phải trả lời như thế nào đây?

RÔDENCRAN - Điện hạ coi tôi là hạng bọt bèo ư?

HAMLET - Đúng đấy thưa ngài, đúng là bọt bèo thấm đẫm ân huệ, bổng lộc, quyền hành của vua. Nhưng nói cho cùng, lũ quan lại ấy có cúc cung tận tụy mà phò vua, thì ngài cũng chỉ như một con khỉ, giữ họ ở góc hàm, thoạt đầu còn ngậm, sau rồi nuốt; mỗi khi cần lấy những gì mà họ đã nhặt nhanh thu vét được, vua chỉ cần vắt một cái, thì bọt bèo ơi, mi lại xác khô!

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, tôi không hiểu người định nói gì?

HAMLET - Một câu nói quái ác nằm chết trong tai kẻ đần ngu.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, xin nói cho chúng tôi hay, cái tử thi ấy người để ở đâu, và xin mời điện hạ cùng chúng tôi tới bệ kiến chúa thượng.

HAMLET - Tử thi cùng ở với chúa thượng đấy, nhưng chúa thượng lại không cùng ở với tử thi. Chúa thượng là một đồ...

GHINĐƠNXTƠN - Thưa điện hạ, là một đồ?

HAMLET - Đồ vô dụng. Hãy đưa ta tới gặp ông ấy. Cáo ơi, trốn đi, thiên hạ đang đuổi bắt mày đấy

(1)

.

Vào cả.

CẢNH III

Một gian phòng khác trong lâu đài.

Vùa cùng các hầu cận ra.

VUA - Trẫm đã sai người đi triệu thái tử và tìm cái tử thi. Để cho con người ấy tự do thật là nguy hiểm lắm thay! Nhưng lại không thể dùng luật pháp để nghiêm trị y được! Bọn dân ngu đần kia tin yêu y lắm, mà lại chỉ tin yêu qua đôi mắt không có sự suy xét cho tường tận. Chúng chỉ để ý đến việc trừng phạt kẻ có tội như thế nào, chứ không nhìn đến tội trạng. Muốn mọi sự êm thấm, việc đưa y đi bất thình lình như thế này phải làm ra vẻ đã được thu xếp chu đáo từ lâu. Bệnh đã đến lúc tuyệt vọng thì phải dùng đến những phương thuốc tuyệt vọng mới trị nổi, nếu không cũng hỏng.

Rôdencran ra

Thế nào, có chuyện gì nói không?

RÔDENCRAN - Tâu bệ hạ, tử thi giấu ở đâu, thái tử nhất định không cho biết.

VUA - Thế thái tử đâu?

RÔDENCRAN - Tâu bệ hạ, ở ngoài kia, đang bị canh giữ, chờ lệnh bệ hạ.

VUA - Dẫn y vào.

RÔDENCRAN - Này Ghinđơnxtơn, dẫn thái tử vào đây.

Hamlet và Ghinđơnxtơn ra.

VUA - Thế nào Hamlet, Pôlôniut tướng công đâu?

HAMLET - Đang ăn bữa tối.

VUA - Ăn bữa tối? Ở đâu?

HAMLET - Không phải ở nơi hắn ăn đâu, mà ở nơi hắn đang bị ăn kia. Một bầy ròi bọ chính khách đang đục khoét hắn. Về cái khoa ăn này, chỉ có ròi bọ mới thực là đế vương, chúng ta nuôi béo gia súc để ăn cho béo, ăn cho béo chỉ để làm mồi cho ròi bọ; ông vua béo với anh hành khất gầy chỉ là hai món ăn khác nhau trên cùng một bàn tiệc, có thế thôi!

VUA - Chao ôi! Chao ôi!

HAMLET - Một gã lấy con bọ đã xơi thịt vua làm mồi câu cá, rồi lại ăn thịt con cá đã xơi mồi bọ.

VUA - Nhà ngươi nói thế có nghĩa gì?

HAMLET - Có nghĩa gì đâu, chẳng qua cũng chỉ muốn nói để ngài hay, một ông vua đã ngự giá chu du như thế nào trong bao tử của một anh hành khất.

VUA - Pôlôniut đâu?

HAMLET - Ở thiên đường ấy, cho người lên đó mà tìm. Nếu sứ giả của ngài chẳng tìm thấy y trên đó thì ngài hãy đích thân tìm y ở chỗ khác. Nhưng xin nói thực, nếu nội trong tháng này mà không tìm thấy y, ngài sẽ ngửi thấy mỗi khi lên cầu thang bước vào long thất.

VUA, nói với hầu cận - Tới ngay đó tìm tướng công.

HAMLET - Ông ấy đang chờ bọn ngươi đến đấy.

Bọn hầu cận vào

VUA - Hamlet, trẫm lo lắng cho sự an toàn của bản thân con, cũng như rất buồn về việc làm vừa rồi của con; hành động ấy buộc con phải rời khỏi chốn này đi ngay tức khắc. Con khá sửa soạn đi, thuyền đã sẵn, gió đã thuận, bạn đồng hành đang chờ đợi, mọi thứ đã sẵn sàng cho cuộc hành trình sang Anh Cát Lợi.

HAMLET - Sang Anh Cát Lợi?

VUA - Phải, Hamlet ạ.

HAMLET - Tốt lắm.

VUA - Tốt thật đấy, nếu con rõ được ý của ta.

HAMLET - Tôi biết một vị thiên thần thấy rõ được ý ấy. Nào thì đi; sang Anh Cát Lợi! Xin vĩnh biệt mẹ thân yêu.

VUA - Cha yêu quý của con, Hamlet ạ.

HAMLET - Mẹ tôi! Cha với mẹ là vợ và chồng; vợ chồng là cùng chung xác thịt; thế đấy mẹ ạ. Đi nào, sang Anh Cát Lợi.

VUA nói với Rôdencran và Ghinđơnxtơn - Theo y sát gót, giục y xuống thuyền cho nhanh, không được chậm trễ. Ta muốn y phải đi khỏi đất này đêm nay. Đi ngay! Mọi sự liên quan tới việc này đều đã thu xếp đâu vào đấy. Mong các khanh hãy đi mau.

Rôdencran và Ghinđơnxtơn vào.

Hỡi Anh Cát Lợi, nếu ngươi quan tâm đến lòng chiếu cố của ta, uy lực lẫy lừng của ta, khuyên ngươi nên sáng suốt; gươm Đan Mạch đã từng để lại trên mình ngươi vết thương còn tươi máu; ngươi đã kinh sợ mà tỏ lòng thần phục ta thì ngươi không thể thờ ơ coi thường lệnh của Đại vương. Chiếu chỉ của ta đã dặn dò cặn kẽ; phải hạ thủ ngay Hamlet. Anh Cát Lợi, hãy thi hành lệnh đó, vì như cơn sốt y làm máu ta sôi lên, ngươi phải chữa cho ta khỏi. Dù sao chăng nữa, chừng nào ta chưa được tin việc đó đã làm xong, lòng ta còn chưa thể nào biết được niềm vui.

Vào.

CẢNH IV

Một cánh đồng Đan Mạch

Fortinbrat, một viên đại úy và binh lính
trống giong cờ mở đi ra.

FORTINBRAT - Tướng công khá chuyển lời chào mừng của ta tới đức vua Đan Mạch. Hãy thưa lại, được người cho phép, Fortinbrat này đã mượn đường hành quân qua vương quốc của người. Tướng quân đã rõ nơi ta hẹn gặp. Nếu đức vua muốn cùng ta đàm đạo, ta sẽ đích thân tới bệ kiến để tỏ lòng tôn kính. Khá tâu trình cho rõ điều đó.

ĐẠI ÚY - Thưa điện hạ, xin tuân lệnh.

FORTINBRAT nói với binh lính - Hãy từ từ tiến lên.

Fortinbrat và binh lính vào trừ viên đại úy. Hamlet,
Rôdencran, Ghinđơnxtơn và những người khác ra

HAMLET - Chào ngài, chẳng hay quân lính này của ai vậy?

ĐẠI ÚY - Thưa ngài, của nước Na Uy.

HAMLET - Nhằm mục đích gì đó, thưa ngài?

ĐẠI ÚY - Nhằm tiến đánh một miền nào đó trên đất nước Ba Lan.

HAMLET - Ai là người chỉ huy họ, thưa ngài?

ĐẠI ÚY - Hoàng tử Fortinbrat, điệt nam lão vương Na Uy.

HAMLET - Thưa ngài, nhằm thẳng trung tâm của Ba Lan hay chỉ đến một biên thùy nào đó?

ĐẠI ÚY - Thành thực mà nói với ngài, không thêm không bớt, chúng tôi đi xâm chiếm một mảnh đất đai, chỉ có danh mà chẳng lợi lộc gì. Đất ấy giá chỉ phải trả năm đồng, năm đồng thôi, tôi cũng chẳng thèm thuê, mà ngay có đem bán đứt đi nữa thì nó cũng chẳng đem lại cho Na Uy hay Ba Lan được giá đắt hơn.

HAMLET - Sao, nếu thế thì người Ba Lan sẽ chẳng bao giờ bảo vệ nó làm gì?

ĐẠI ÚY - Có chứ, họ cũng chuẩn bị canh phòng.

HAMLET - Hai ngàn sinh mệnh và hai vạn đồng đu ca cũng chẳng đủ để thanh toán xong cái rơm rác ấy. Đây là cái ung nhọt quá căng đầy của cải và thái bình, nó vỡ mủ bên trong chẳng lộ ra ngoài, nên khó biết tại sao con người lại chết. Xin kính cẩn cảm tạ ngài.

ĐẠI ÚY - Xin Chúa phù hộ cho ngài.

Vào.

RÔDENCRAN - Thưa điện hạ, người vui lòng đi thôi chứ?

HAMLET - Người cứ đi trước, ta theo kịp ngay mà.

Vào cả, trừ Hamlet.

Sao mà mọi sự việc đều nhằm chống lại ta, thúc giục chí phục thù đã nhụt của ta! Con người còn ra gì, nếu đem tất cả phần tinh túy và giá trị đời mình vào việc ăn, việc ngủ? Chỉ là con vật, không hơn. Thật thế! Ông Tạo phú cho ta trí suy xét mẫn tiệp biết lường trước tính sau, phải đâu là để cho cái năng khiếu ấy, cái lý trí thần thánh ấy bị hoen gỉ trong tâm óc, chẳng được dùng tới. Phải chăng ta lãng quên đi như súc vật hay chính là lo ngại hèn nhát, mà cứ quẩn quanh suy hơn xét thiệt, tính toán chi ly kết quả của việc làm? Ý nghĩ ấy, đem chia tư chỉ được một phần khôn ngoan, còn ba phần hèn nhát. Chính ta cũng chẳng hiểu nổi tại sao ta còn sống để mà nói. “Việc này ta phải làm”, trong khi ta có đủ lý lẽ, đủ chí khí, đủ sức mạnh, đủ phương tiện để hành động. Bao tấm gương rõ ràng, sờ sờ như trái đất, khích lệ ta. Hãy trông đạo quân kia, đông là thế, trang bị tốn kém là thế, mà chỉ có một chàng hoàng tử đa cảm, yếu mềm thống lĩnh. Tâm hồn tràn ngập tham vọng cao xa, y nhạo cười tương lai thần bí, đem cái có thể chết, cái mong manh bất trắc, đương đầu với cả số mệnh, tử thần và hiểm nguy, chỉ để đổi lấy một cái vỏ trứng tầm thường. Thật sự vĩ đại thì chẳng cần phải đợi có lý do vĩ đại mới hành động, nhưng chính khi danh dự bị xúc phạm thì chỉ cần một việc như cái rơm cái rác cũng ra tay. Ta có thể chịu đựng được nỗi cha bị sát hại, mẹ bị ô nhục, lý trí ta, máu ta sôi sục mà đành để mọi việc ngủ lãng đi sao? Ta hổ thẹn thấy hai vạn sinh linh sắp lao vào cõi chết, chỉ vì một ảo tưởng, một trò đùa của danh vọng, dấn thân xuống nấm mồ như đi vào giường ngủ, chiến đấu chỉ vì một mảnh đất quá nhỏ bé, chẳng cần phải mang một số đông quân sĩ như thế để xâm chiếm nơi chẳng đủ mồ đắp điếm cho những kẻ trận vong.

Ôi! Từ giờ phút này, ý nghĩ ta phải đẫm máu, nếu không sẽ chẳng có giá trị gì!

CẢNH V

Enxơnơ. Một gian phòng trong lâu đài.

Hoàng hậu, Hôraxiô và một thị thần ra.

HẬU - Ta không muốn tiếp nàng đâu.

THỊ THẦN - Nàng cứ khăng khăng đòi gặp lệnh bà. Tâm trí nàng thực rối loạn, tình cảnh rất đáng thương.

HẬU - Nàng muốn gì?

THỊ THẦN - Nàng nhắc nhiều tới phu nhân, nói rằng nàng nghe thấy có nhiều chuyện lọc lừa trên thế gian này, vừa thở dài vừa đấm ngực, chuyện không đâu cũng dễ dàng cáu bẳn, lời nói thì hồ đồ nửa nọ nửa kia, hoàn toàn vô nghĩa. Vô nghĩa thật, nhưng cũng làm cho người nghe phải mủi lòng, suy nghĩ, chắp nối những lời ấy theo những điều họ nghĩ mà tìm ra một ý nghĩa. Cứ nhìn từng cử chỉ của nàng, lúc nháy mắt, lúc gật đầu, thiên hạ tuy chưa biết chắc, nhưng cũng phải nghĩ tất có chuyện buồn gì đây.

HÔRAXIÔ - Tốt hơn hết, xin lệnh bà cứ cho nàng gặp, vì nàng có thể đem gieo rắc những điều ức đoán nguy hiểm trong bọn người tâm địa xấu xa.

HẬU - Cho nàng vào. Thị thần vào. Nói một mình.

Tội lỗi vốn là như vậy, tâm hồn ta ốm yếu, việc không đâu cũng cho là triệu chứng của tai ương. Tội ác luôn luôn vụng về che giấu, càng sợ lệ lại càng đổ lệ.

Thị thần lại ra cùng với Ôphêlia.

ÔPHÊLIA - Hoàng hậu kiều diễm của Đan Mạch đâu rồi?

HẬU - Kìa Ôphêlia!

ÔPHÊLIA hát -

Hỏi xem bao kẻ dập dìu

Biết ai là người chung thủy

Đánh giá bằng chiếc mũ đội đầu,

Cái gậy cầm tay hay đôi hài sảo?

HẬU - Thương ôi! Tiểu thư hiền thục, lời ca kia ngụ ý gì?

ÔPHÊLIA - Bà hỏi gì? Không. Xin cứ nghe tôi hát.

Hát.

Nàng ơi, nàng ơi, người đã chết rồi,

không còn trở lại

Người đã chết rồi không trở lại

Trên đầu một nấm cỏ xanh

Dưới chân một đài bia đá

Than ôi! Than ôi!

HẬU - Thôi đừng hát nữa, kìa, Ôphêlia.

ÔPHÊLIA - Xin bà cứ nghe thôi.

Hát.

Vải liệm trắng như tuyết phủ đầu non

Vua ra.

HẬU - Than ôi! Bệ hạ trông kìa.

ÔPHÊLIA -

Hoa thơm đẫm lệ giải đầy

Hỏi sao chẳng tới bên mồ

Cùng người nhất đời yêu mến...

VUA - Tiểu thhư có được mạnh không?

ÔPHÊLIA - Mạnh như thường. Thượng đế ban phước lành cho chúa thượng. Thiên hạ nói loài cú vốn là con gái kẻ làm bánh bị hóa kiếp. Chúa thượng ơi, chúng ta biết chúng ta hiện tại, nhưng biết thế nào được tương lai sẽ ra sao. Cầu Thượng đế luôn ở bên bàn ăn của chúa thượng.

VUA - Nàng đương nghĩ tới cha đấy.

ÔPHÊLIA - Thôi xin ngài, đừng nói tới chuyện ấy nữa. Nhưng khi nào thiên hạ có hỏi thì cứ trả lời như thế này:

Mai là ngày hội thánh Valăngtin

Em dậy từ sớm tinh mơ

Em, người trinh nữ, đến bên cửa phòng anh

Nguyện làm người yêu trọn kiếp chung tình.

*

*

*

Chàng trở dậy mặc thêm quần áo

Mở cửa phòng rước đón nàng vào

Lúc bước vào còn là trinh nữ

Khi trở ra trinh tiết mất rồi.

VUA - Ôphêlia kiều diễm!

ÔPHÊLIA - Chà, thề thốt chi cho nặng lời! Hãy nghe ta hát tiếp:

“Viện cả thần nọ thánh kia ra mà thề thốt

Chẳng là vô sỉ lắm ru!

Gặp dịp bở, gã nào chịu tha

Toàn phường xỏ lá

Cô nàng than thở:

Trước khi dở trò lần khân

Mồm leo lẻo một hai kết ngãi

Chàng trả lời: Có trời cao kia chứng giám,

Thì kết ngãi chứ sao!

Nếu cô không tự mang thân vào giường tôi trước.

VUA - Nàng trái nết thế này đã bao lâu?

ÔPHÊLIA - Ta mong mọi việc sẽ được tốt lành. Phải kiên nhẫn mới được. Nhưng ta không sao cầm được nước mắt, khi nghĩ họ sẽ đem người vùi sâu xuống ba tấc đất lạnh lẽo. Anh ta tất rồi sẽ biết; vì thế ta phải cảm ơn lời khuyên tốt bụng của các ngươi. Lại đây ngay, xe ngựa của ta! Thôi cáo biệt các lệnh bà! Cáo biệt các công nương, xin cáo biệt, cáo biệt! Nàng vào.

VUA - Đi theo ngay nàng. Ta mong khanh để ý trông nom nàng cẩn thận.

Hôraxiô vào.

Than ôi! Sầu đau đã đầu độc cơ thể nàng. Duyên do chỉ vì cái chết của cha nàng đây. Ôi, Giectrut, Giectrut ái khanh! Sầu đau khi đến thì không đến như những tên do thám riêng lẻ mà kéo tới cả binh đoàn. Đầu tiên cha nàng bị sát hại, rồi con hậu ra đi (y là kẻ hung bạo đã gây nên sự đầy ải của chính y). Đối với cái chết của hiền thân Pôlôniut, đám dân ngu đã nặng mối nghi ngờ và xì xào bàn tán, ấy thế mà chúng ta lại vội vàng giấu giếm và đem chôn ông ta đi. Ôphêlia đáng thương đã mất trí phán đoán sáng suốt mà khi đã không còn nó thì chúng ta chỉ như những bức tranh, những con vật mà thôi. Lại nữa, điều làm ta không an lòng chút nào là anh nàng đã bí mật từ Pháp trở về. Y mang nặng mối nghi ngờ, sống trong cảnh mây mù bao phủ, chẳng thiếu gì ruồi nhặng vo ve vào tai y những lời thị phi độc địa về cái chết của cha y. Không còn biết tin vào đâu nữa, thiên hạ nhất định sẽ buộc tội chúng ta, rỉ tai nhau đồn đại khắp nơi. Ôi, Giectrut ái khanh ơi, câu chuyện này như một khẩu pháo sát nhân, bắn vào người ta trăm nghìn phát đạn, không cần nhiều đến thế ta cũng đủ chết rồi.

Tiếng ầm ầm bên trong.

HẬU - Kìa tiếng gì thế?

VUA - Bọn vệ binh của ta đâu? Mau ra trấn cửa.

Một thị thần ra.

Có chuyện gì vậy?

THỊ THẦN - Xin bệ hạ mau ẩn mình. Đại dương trào sóng vượt bờ tràn ngập cánh đồng mênh mông cũng không thể hung dữ bằng chàng trẻ tuổi Laơctơ dẫn đầu một bọn nổi loạn và đã gạt bằng cả bầy tướng sĩ của bệ hạ. Bọn côn đồ tôn y làm chúa thượng! Chúng làm như thế là quay lại cái thời khai thiên lập địa, quên hết mọi truyền thống nghìn xưa, bất chấp cả mọi tập tục là những cái bảo đảm, phê chuẩn và ủng hộ mỗi lời nói; chúng la hét: “Chúng ta chọn Laơctơ lên ngôi vua”. Rồi thì nào mũ, nào tay, nào miệng, tiếng hoan hô vang tận mây xanh: “Laơctơ lên ngôi vua, Laơctơ lên ngôi”.

HẬU - Sao, lầm đường mà chúng vẫn còn rống lên vui vẻ thế được. Ôi! Lạc hướng rồi, đồ chó bất trung Đan Mạch.

VUA - Cửa đã bị phá.

Tiếng ầm ầm bên trong, Laơctơ cầm gươm ra.
Một bọn người Đan Mạch theo sau.

LAƠCTƠ - Tên vua ấy đâu? Các bạn hãy đứng cả bên ngoài.

BỌN NGƯỜI ĐAN MẠCH - Không, để chúng tôi vào.

LAƠCTƠ - Xin các bạn cứ mặc tôi.

BỌN NGƯỜI ĐAN MẠCH - Xin vâng, xin vâng.

Mọi người lui ra phía ngoài cửa.

LAƠCTƠ - Xin cảm ơn. Nhờ các bạn án ngữ ở cửa cho. Ồ, nhà ngươi, tên bạo chúa! Trả cha ta đây!

HẬU - Hãy bình tĩnh lại, hiền khanh Laơctơ.

LAƠCTƠ - Nếu trong cơ thể này còn một giọt máu nào bình tĩnh được, thì ắt nó sẽ tuyên bố ta chỉ là một đứa con hoang, bảo cha ta chỉ là kẻ bị mọc sừng, và khắc sâu vết nhơ nhuốc “đồ đĩ”, ở nơi đây, giữa làn mi trinh bạch không vết bợn của người mẹ chung thủy của ta.

VUA - Vì cớ gì mà khanh lại có thái độ phản nghịch ghê gớm thế? Cứ kệ hắn, Giectrut, đừng ngại gì cho ta cả. Đấng quân vương đã có thiên thần phù trợ, phản bội chỉ có thể nhòm nhỏ, quyết chẳng thể thi thố được gì. Laơctơ, khá nói ta hay, có chuyện gì mà nhà ngươi lại bất bình như vậy? Kệ hắn, Giectrut. Nhà ngươi nói đi.

LAƠCTƠ - Cha ta đâu?

VUA - Chết rồi!

HẬU - Nhưng không phải tại chúa thượng đâu.

VUA - Cứ để hắn hỏi cho hết lời.

LAƠCTƠ - Cha ta đã chết như thế nào? Ta không để cho kẻ nào đùa giỡn được ta đâu. Trung quân à, đem mà vứt xuống địa ngục! Tuyên thệ à, trả cho quỷ sứ hắc ám tha đi! Lương tâm, ân huệ à, đem mà ném vào âm ti sâu thẳm! Ta dám thách mọi trừng phạt. Ý ta đã quyết. Muốn sao thì sao, sống thì sống, chết thì chết, ta coi thường; nhưng nhất định thù cha ta phải trả bằng được mới hả.

VUA - Thì ai ngăn ngươi?

LAƠCTƠ - Ý chí của ta, trên đời không có gì ngăn ta được. Còn cách ta làm ư, ta sẽ làm thế nào để phí ít lực mà vẫn đạt mục đích.

VUA - Laơctơ hiền khanh, nếu khanh muốn biết rõ sự thật về cái chết của người cha thân yêu của khanh thì lẽ nào, trong ý phục thù, khanh lại hồ đồ vơ quàng cả nắm không phân biệt bạn, thù, kẻ được người thua

(1)

?

LAƠCTƠ - Không ai ngoài những kẻ thù của cha ta!

VUA - Thế khanh có muốn biết họ là ai không?

LAƠCTƠ - Đối với những người bạn tốt của cha ta, ta sẽ dang rộng cánh tay như thế này để đón chào; và ta sẵn lòng như chim bồ nông hiến thân mình, truyền máu cho bầu bạn.

VUA - Ồ, lúc này, khanh nói thật đúng như một người con chí hiếu, một trang quân tử chân chính. Đối với cái chết của cha khanh, ta thật hoàn toàn vô tội và lòng ta vô cùng đau xót. Điều đó sẽ soi dọi vào trí suy xét của khanh như ánh nắng ban mai dọi vào mắt khanh vậy.

BỌN NGƯỜI ĐAN MẠCH Tiếng nói ồn ào bên trong - Cứ để cho tiểu thư vào.

LAƠCTƠ - Cái gì thế? Có gì mà huyên náo thế?

Ôphêlia ra.

Ôi, lửa giận, hãy phun khô trí não ta! Nước mắt bảy lần nhuốm mặn, hãy hủy hoại mọi năng lực của thị giác ta. Thề có trời cao kia, cơn điên dại của em phải được trả thù sao cho đích đáng, đến tận khi nào cán cân nghiêng hẳn về ta.

Ôi, bông hồng mùa xuân! Người trinh nữ thân yêu, người em gái thảo hiền, Ôphêlia dịu dàng! Trời ơi! Có lẽ nào trí khôn ngoan của một thanh nữ cũng bị hủy diệt như cuộc đời của một lão nhân ư? Tình yêu làm cho con người thanh cao và người thanh cao thường gửi gắm cái gì quý báu nhất của mình cho người yêu thương đã khuất.

ÔPHÊLIA hát -

Họ mang người đi trong quan tài, mặt để lộ trần

Hô hê ni nê hê ni nê

Nước mắt như mưa nhỏ xuống mộ người

Thôi vĩnh biệt, người thân yêu ơi!

LAƠCTƠ - Phải chi em không phát điên và phải chi em thúc giục anh trả thù, thì đâu nên nỗi anh phải xúc động đến thế này!

ÔPHÊLIA hát -

Hãy cất lời ca trầm trầm, trầm trầm

Khóc người đi, khi đưa xuống huyệt

Bánh xe quay hòa theo điệu nhịp!

Chính kẻ tôi tớ bất nghĩa cuỗm đi con gái

của ông chủ rồi!

LAƠCTƠ - Lời nói vô nghĩa, thế mà sâu sắc.

ÔPHÊLIA - Đây hoa mê điệt, để mà ghi nhớ. Người yêu ơi, xin nhớ tới

nhau. Đây hoa tưởng niệm để cho lòng tưởng niệm.

LAƠCTƠ - Thực là một lời khôn thốt lên trong cơn điên dại; đúng là hoa để tưởng niệm và ghi nhớ.

ÔPHÊLIA - Đây hoa hồi hương, đây hoa lâu đẩu! Đây hoa vân hương tặng anh, còn vài bông này để dành cho em! Người ta gọi hoa này là cỏ thánh trong ngày chúa nhật đấy. Ồ, anh phải đính bông hoa hồi hương sao cho khác người chứ. Đây bông bạch cúc; đáng lí em tặng anh vài bông hoa tím, nhưng chúng đã héo tàn khi cha em nhắm mắt. Người ta nói cha em chết đi thanh thản. Vì chàng Rôbin xinh đẹp hiền hòa là cả niềm vui của đời em.

LAƠCTƠ - Âu sầu, thống khổ, bi ai, ngay cả đến địa ngục nữa, em ta cũng biến thành những cái đẹp đáng yêu, đáng mến.

ÔPHÊLIA hát -

Lẽ nào người không trở lại?

Lẽ nào người không trở lại?

Không, không, người đã chết rồi,

Muốn tìm, xuống mồ nhà người;

Không bao giờ người còn trở lại!

Râu người trắng như tuyết

Tóc người bạc như bông

Người khuất rồi biệt tăm

Than vãn chỉ hoài công.

Cầu Chúa phù hộ cho linh hồn người! Và tất cả những linh hồn con chiên của Chúa. Thôi vĩnh biệt.

Vào.

LAƠCTƠ - Trời ơi, trời có thấu cảnh này chăng?

VUA - Laơctơ, ta phải được chia sẻ nỗi đau khổ của khanh; khanh đừng từ chối không cho ta cái quyền đó

(1)

. Khanh hãy cứ thử tìm những người bạn thông thái nhất để cho họ làm trung gian mà phán xử giữa khanh và ta. Nếu ta đã nhúng tay trực tiếp hay gián tiếp vào tội ác, thì vương quốc này, vương miện này, cả sinh mệnh ta, tất cả những gì ta có, ta sẽ trả đền khanh. Nhưng nếu ta vô tội, thì khanh hãy khá kiên trì, cùng ta chung công góp sức để tìm cho ra sự thật.

LAƠCTƠ - Hãy cho là như thế. Nhưng cái chết ám muội của cha ta, chôn cất vụng trộm, không quốc huy, không kiếm báu, không huy chương trên thi thể, lễ nghi quý tộc chẳng có, hình thức hoa lệ cũng không, tiếng ca thán vang thấu trời thấu đất, khiến ta không thể không đặt vấn đề.

VUA - Vấn đề rồi sẽ rõ. Tội ác ở đâu, búa rìu sẽ giáng xuống đấy, khanh hãy theo ta.

Vào cả.

CẢNH VI

Một gian phòng khác trong lâu đài.

Hôraxiô và một gia nhân ra.

HÔRAXIÔ - Những người muốn nói chuyện với ta là những người như thế nào?

GIA NHÂN - Thưa công tử, mấy người thủy thủ. Họ nói có thư riêng trình công tử.

HÔRAXIÔ - Cho họ vào.

Gia nhân vào

Ta không rõ còn nhận được thư của ai và từ đâu gửi tới, nếu không phải là của thái tử Hamlet.

Mấy người thủy thủ ra.

NGƯỜI THỨ I - Cầu Chúa ban phước cho công tử.

HÔRAXIÔ - Chúa cũng ban phước cho ngươi.

NGƯỜI THỨ I - Nếu Chúa thương thì tôi cũng được phúc. Có thư trình công tử. Thư của sứ thần trên đường đi Anh Cát Lợi gửi về. Phải chăng quý danh công tử đúng là Hôraxiô như người ta đã bảo tôi?

HÔRAXIÔ đọc thư -

“- Hôraxiô, khi đọc xong thư, nhờ bạn tìm cách đưa những người này vào gặp nhà vua; họ có thư trình ông ta. Cuộc hành trình của chúng tôi trên mặt biển chưa hết ngày thứ hai thì bị một thuyền của bọn cướp trang bị đầy đủ rượt theo. Vì thấy buồm không đủ gió, nên buộc lòng chúng tôi phải can đảm chống cự. Trong lúc giáp chiến tôi nhảy sang thuyền chúng. Chúng thả ngay thuyền của chúng tôi ra; thế là chỉ có mình tôi bị cầm tù. Chúng đối xử với tôi như một bọn kẻ cướp có lương tâm, nhưng chúng hiểu biết công việc chúng làm. Tôi cũng phải đền trả lại cho xứng đáng. Bạn gắng thu xếp sao cho nhà vua nhận được những bức thư tôi gửi, và cố kịp thời đến gặp tôi ngay, nhanh như chạy trốn tử thần. Tôi có những lời muốn nói riêng với bạn, khiến bạn sẽ phải ngạc nhiên chết lặng và dù có như thế nữa thì so với sự việc cũng vẫn còn là quá nhẹ. Những người bạn tốt này sẽ dẫn bạn đến chỗ tôi. Rôdencran và Ghinđơnxtơn vẫn tiếp tục cuộc hành trình sang Anh Cát Lợi. Tôi có nhiều điều muốn nói với bạn về hai tên này. Tạm biệt.

Người mà bạn biết lúc nào cũng là người thân của bạn:

HAMLET”.

Nào, tôi sẽ đưa các bạn đến trình thư; càng nhanh càng tốt để các bạn còn có thể dẫn ngay tôi lên đường tới người đã nhờ các bạn mang thư đến cho tôi.

Vào cả.

CẢNH VII

Một phòng khác trong lâu đài

Vua và Laơctơ ra.

VUA - Bây giờ ắt khanh đã rõ là ta vô tội, thế thì hãy khá ghi sâu vào tâm khảm rằng ta là bạn của khanh. Khanh nghe rõ và đã suy xét, kẻ giết người cha cao quý của khanh cũng muốn hại cả đời ta nữa.

LAƠCTƠ - Việc cũng đã rõ ràng, nhưng xin bệ hạ nói cho thần rõ tại sao bệ hạ không làm gì để ngăn chặn những hành động ấy, những hành động bạo tàn, bất nhân, bất nghĩa; vì sự an toàn của bệ hạ, vì khôn ngoan và mọi lẽ khác, bệ hạ phải quyết liệt ra tay chứ.

VUA - Ồ, vì hai lí do đặc biệt, đối với khanh, có lẽ là không có nghĩa gì, nhưng đối với ta thật vô cùng quan trọng. Hoàng hậu, mẹ y hầu như phải nhìn thấy y thì mới sống được. Còn đối với ta, đây là đạo đức hay đây là tai họa, dù sao chăng nữa thì hoàng hậu cũng gắn chặt khăng khít với cuộc đời, với linh hồn ta, cho nên như vì sao không thể chuyển rời ngoài vòng quỹ đạo, ta không thể sống được nếu không có người. Còn lẽ nữa khiến ta không thể không công khai kết tội y vì y được bọn dân rất kính yêu. Chúng sẽ lấy tình yêu ấy mà bao che hết tội lỗi của y, và cũng giống như dòng suối kia chuyển gỗ thành đá, chúng sẽ biến những điều xấu của y thành điều hay. Như vậy, những mũi tên quá nhẹ của ta, bắn ra trong cơn lốc quá mạnh, sẽ quay lại cùng ta mà không tới đích ta nhắm.

LAOCTƠ - Như thế là tôi mất một người cha cao quý; một người em gái thân yêu hóa điên hóa dại. Phẩm giá của nó (ví như còn có thể ca ngợi người đã khuất), có thể đứng trên đỉnh cao của thời đại mà thách thức thế gian về mọi vẻ toàn thiện toàn mỹ của nó. Nhưng mà tôi sẽ phải trả mối thù này.

VUA - Đừng để cho những chuyện đó giày vò làm khanh mất ngủ. Đừng nên nghĩ rằng ta chỉ là một kẻ đần ngu để cho kẻ khác nắm râu đưa tới chỗ nguy hiểm mà vẫn chỉ coi là trò đùa. Rồi khanh sẽ được biết rõ hơn nữa. Ta yêu phụ thân khanh, ta cũng yêu cả bản thân ta nữa. Ta hi vọng rằng điều đó sẽ giúp khanh suy nghĩ...

Một sứ giả cầm thư ra.

Gì đó? Có tin gì?

SỨ GIẢ - Tâu bệ hạ, có thư của thái tử Hamlet. Bức này dâng bệ hạ, bức này trình hoàng hậu.

VUA - Thư của Hamlet! Ai mang tới đây?

SỨ GIẢ - Tâu bệ hạ, bọn thủy thủ; người ta bảo thế. Thần không được gặp họ. Những bức thư này, Clôđiô trao cho thần, ông ta nhận của người mang đến.

VUA - Laơctơ, khanh sẽ nghe ta đọc. Cho ngươi ra.

Sứ giả vào.

Đọc. “Tâu bệ hạ cao minh lẫm liệt, người sẽ được thấy tôi bị lột trần như nhộng quay về triều. Ngày mai, tôi cúi mong được trình diện trước mặt rồng, và lúc đó nếu bệ hạ cho phép, tôi xin khấu đầu tạ tội và sẽ tâu trình nguyên nhân khiến tôi phải trở về bất chợt và quá ư kì lạ”.

HAMLET

Thế này là nghĩa lí gì? Còn bọn kia có về không? Phải chăng đây là trò lừa bịp chứ không phải sự thật?

LAƠCTƠ - Bệ hạ có nhận ra nét chữ không?

VUA - Đúng là nét chữ của Hamlet. “Trần như nhộng”. Trong phần tái bút y còn viết thêm “về một mình”. Khanh có ý kiến gì giúp ta không?

LAƠCTƠ - Tâu bệ hạ, thần cũng không biết nghĩ thế nào. Nhưng cứ để cho y về. Cõi lòng đau khổ của thần bừng nóng lên khi nghĩ rằng thần còn sống để nói thẳng vào mặt nó: “Mày đã hành động như thế này đây”.

VUA - Nếu như vậy thì, Laơctơ (rồi chuyện sẽ xảy ra như thế ư? Có thể nào xảy ra khác được?), khanh có còn tuân lệnh ta không?

LAƠCTƠ - Vâng, tâu bệ hạ, miễn là người không bắt thần quá tuân lệnh đến phải chịu yên.

VUA - Chính là vì muốn cho khanh được yên; nếu giờ đây vì hành trình ngãng trở mà y phải trở về, và nếu y không muốn tiếp tục đi nữa thì ta đã sắp sẵn diệu kế: giao cho y làm một công việc mà y không sao thoát chết được. Y chết như thế, thiên hạ chẳng thể nào xì xào trách cứ vào đâu; ngay cả mẹ y cũng sẽ không thể buộc ta đã lập mưu hãm hại y được, mà chỉ coi đó là một tai nạn thôi.

LAƠCTƠ - Thần xin tuân lệnh bệ hạ. Tốt hơn nữa là trong diệu kế ấy thần được giữ một vai.

VUA - Thật hợp ý ta. Từ độ khanh hay chu du đây đó, người ta thường ca tụng khanh ngay cả trước mặt Hamlet về một tài năng cho là sáng ngời nhất của khanh. Tất cả những tài khác của khanh đều không làm cho y ghen tuông thèm muốn bằng cái tài đó, tuy nhiên theo ý ta nó chỉ là tài thường nhất của khanh thôi.

LAƠCTƠ - Thưa bệ hạ, tài gì?

VUA - Chỉ là một dải lụa đính trên mũ của tuổi trẻ, vậy mà cũng rất cần thiết. Vì, đối với tuổi thanh xuân, ăn mặc nhẹ nhàng phóng túng cũng thích hợp như đối với tuổi già phải mặc bộ đồ xám ấm áp mới ra vẻ tráng kiện và nghiêm trang. Cách đây hai tháng, có một chàng quý phái xứ Normăng tới đây. Ta đã từng gặp những người Pháp, đã ứng chiến với họ, họ đều là những kỵ mã kì tài, nhưng chàng quý phái này thì thật là xuất quỷ nhập thần. Y lớn lên trên yên ngựa; y điều khiển ngựa tài tình như thể thân hình y hòa đồng với con tuấn mã tuyệt vời. Tài năng, kỹ xảo của y vượt xa ý nghĩ của ta, trí tưởng tượng không sao hình dung nổi.

LAƠCTƠ - Có phải là một người Normăng?

VUA - Đúng là một người Normăng.

LAƠCTƠ - Thần đoán chắc đó là Lamoóc.

VUA - Đúng y.

LAƠCTƠ - Thần biết rõ y lắm. Thật là một đóa kim thoa, một viên ngọc quý của vương quốc.

VUA - Y đã bái phục khanh và không ngớt lời ca tụng tài kiếm thuật của khanh, nhất là thế phòng ngự, khi khanh sử dụng thanh trường kiếm thì y phải la lớn lên: “Nếu gặp địch thủ xứng tài, thì cuộc giao đấu ắt sẽ hào hùng biết mấy!” Y thề rằng tất cả những tay kiếm khách lão luyện ở nước y, nếu giao đấu cùng khanh nhất định sẽ mất hết tinh tường, không còn đủ khả năng tấn công hay phòng ngự. Khanh ạ, những lời tán dương ấy làm Hamlet tức điên người vì ghen ghét; y chỉ mong và cầu xin cho khanh mau chóng trở về để cùng y đọ tài. Do đó...

LAƠCTƠ - Do đó sao, tâu bệ hạ?

VUA - Laơctơ, khanh có yêu quý phụ thân không? Hay khanh chỉ như một bức vẽ của sầu đau, có bộ mặt bề ngoài mà chẳng có trái tim?

LAƠCTƠ - Sao bệ hạ lại hỏi thế?

VUA - Không phải ta nghĩ khanh không yêu phụ thân khanh đâu, nhưng ta biết rằng tình yêu cũng chỉ nhất thời. Ta đã từng thấy, qua bao thử thách, thời gian đã làm mờ nhạt cả đốm lửa tình. Ngay trong ngọn lửa tình bùng cháy cũng đã có mồi bấc làm cho nó tàn lụi. Chẳng có gì vĩnh viễn tốt đẹp như lúc ban đầu, vì ngay sự tốt đẹp khi quá nhiều cũng đến chết ngập mà thôi. Điều ta muốn làm, ta phải làm khi ta muốn, bởi vì cái “muốn” ấy có thể đổi thay và cũng lắm lúc nản lòng, bê trễ, như ở đời có bao nhiêu là cái lưỡi, bàn tay và tai nạn bất ngờ; rồi cái điều “phải” kia sẽ chỉ như một tiếng thở dài của kẻ chơi hoang, buông ra an ủi mà làm cho lương tâm đau xót. Nhưng thôi, chúng ta hãy bàn ngay tới cái ung nhọt của chúng ta. Hamlet đã trở về. Khanh sẽ làm gì để chứng tỏ khanh là con của cha khanh, bằng hành động hơn là bằng lời nói suông?

LAƠCTƠ - Cắt cổ nó ngay giữa giáo đường?

VUA - Đúng thế, không có nơi nào dung tha cho kẻ sát nhân đâu. Chí phục thù không biết có giới hạn nào đâu. Nhưng Laơctơ hiền khanh ơi, nếu muốn hành động, thì hãy cứ náu mình trong buồng riêng đã. Hamlet về, sẽ biết là khanh đã hồi triều. Ta sẽ cho người đến ca tụng tài nghệ của khanh trước mặt hắn và thêu hoa dệt gấm thêm vào những lời tán dương của người Pháp nọ, rồi đưa đến chỗ thách đấu. Hắn vốn là người cả tin, rộng lượng và không quỷ quyệt, nhất định sẽ không xem kỹ đầu mũi kiếm. Như vậy, rất dễ dàng, chỉ cần khéo tay một chút, khanh có thể chọn lấy thanh kiếm không bịt đầu, thế là trong cuộc giao đấu khanh sẽ trả thù được cho cha khanh.

LAƠCTƠ - Thần sẽ làm như vậy. Để đạt mục đích, thần sẽ tẩm thuốc độc vào đầu mũi kiếm. Thần đã mua được một loại độc dược của một người bán thuốc rong, độc đến nỗi chỉ nhúng mũi dao vào đó, đâm chảy máu chỗ nào thì không có một thứ thuốc đồ nào, dù cho làm bằng tất cả mọi thứ lá tẩm đầy ánh trăng, cũng không sao cứu thoát chết, dẫu chỉ là một vết xước nhỏ. Thần sẽ lấy thuốc đó xoa vào đầu mũi kiếm, trong cuộc giao đấu chỉ cần chạm nhẹ vào người y cũng đủ giết chết được y.

VUA - Để chúng ta nghĩ thêm về chuyện này. Cần phải cân nhắc xem cách nào và lúc nào thuận lợi nhất để thi hành ý định. Nếu việc thất bại, bởi ta vụng về mà mưu kế bị lộ thì thà đừng tiến hành còn hơn. Ta cần dự kiến một kế thứ hai chắc chắn phải thắng, nếu kế trên đem ra thử thách mà không thành. Yên, để ta xem. Ta sẽ tổ chức một cuộc thách đấu long trọng về tài kiếm thuật của hai người. À, thế này: trong khi giao đấu ắt phải nóng bức và khát nước, khanh cần phải tấn công quyết liệt để dồn y vào chỗ ấy. Khi y đòi uống, ta đã chuẩn bị sẵn sàng một ly rượu, nếu may mắn mà y tránh được mũi kiếm tẩm độc của khanh, thì chỉ cần y nhấp một chút thôi, mưu đồ của chúng ta cũng đủ thành rồi. Hãy khoan, có tiếng động gì?

Hoàng hậu ra.

Có việc chi thế, ái khanh?

HẬU - Trời ơi! Đau khổ giẫm lên gót nhau mà dồn dập tới! Laơtơ, em gái khanh đã chết đuối rồi.

LAƠCTƠ - Chết đuối! Trời, ở đâu?

HẬU - Có một cây liễu rủ bên bờ suối, lá bạc soi mình trên dòng nước trong veo; nàng tới đó mang những vòng hoa kỳ dị, hoa cẩm chướng, bạch tầm ma, thúy cúc, hoa mao địa hoàng cánh dài mà những gã mục đồng du đãng thường đặt cho một tên tục tằn hơn, song các nàng trinh nữ lạnh lùng lại gọi là ngón tay người chết. Ở đó, nàng trèo ra những cành cây đu đưa để treo mấy vòng hoa cỏ dại; một cành liễu nhỏ ghét ghen với khách má hồng gãy rơi, thế là cả người lẫn hoa gieo mình xuống dòng suối trào lệ. Áo nàng tỏa rộng, nâng nàng lên trong giây lát như một ngư tiên, nàng vẫn ngâm nga hát những bài ca cổ, không hay biết gì đến nỗi hiểm nghèo, như thể bẩm sinh đã quen sống trên dòng nước. Nhưng nào có kéo dài được đâu? Áo quần đẫm nước cắt đứt tiếng hát du dương, nhận chìm người con gái đáng thương kia xuống bùn sâu tăm tối.

LAƠCTƠ - Than ôi! Thế là em tôi đã chết đuối rồi ư?

HOÀNG HẬU - Chết đuối rồi, chết đuối rồi!

LAƠCTƠ - Ôphêlia đáng thương ơi, em đã thấm đẫm nước quá nhiều rồi anh còn khóc làm chi cho thêm ướt nữa. Nhưng thường tình là như vậy, mặc cho hổ thẹn muốn nói chi, tạo hóa vẫn cứ giữ thói thường; khi những giọt lệ này cạn khô đi thì cái phần nhi nữ trong con người tôi cũng sẽ không còn nữa.

Vĩnh biệt bệ hạ. Lời nói của thần đây như lửa, muốn bừng bừøng bốc cháy, song những dòng nước mắt ngu xuẩn này đã dập tắt mất rồi.

Vào.

VUA - Giectrut ái khanh ơi, ta đi theo ngay hắn. Trẫm đã phải mất bao công sức mới làm cho hắn nguôi được cơn thình nộ! Giờ đây, trẫm e rằng nó lại bùng lên. Phải theo hắn ngay mới được.

Vào.

HỒI V

CẢNH I

Enxơnơ. Một nghĩa trang.

Hai người đào huyệt vác thuổng và xẻng đi ra.

NGƯỜI ĐÀO HUYỆT THỨ NHẤT - Một người con gái đã tự ý tìm cách siêu thoát linh hồn mình như thế, liệu có được chôn theo nghi thức Cơ đốc giáo không nhỉ?

NGƯỜI ĐÀO HUYỆT THỨ HAI - Tớ cam đoan với đằng ấy là có đấy. Nào, đào huyệt cho cô ta đi thôi. Việc này giám quan đã thẩm tra rồi, nên đã quyết định mai táng cô ta theo nghi thức Cơ đốc giáo.

NGƯỜI ĐÀO I - Sao lại thế được nhỉ? Trừ phi là cô ta vì giữ thân mà bắt buộc phải trẫm mình.

NGƯỜI ĐÀO II - Ấy, người ta xét thấy như thế đấy.

NGƯỜI ĐÀO I - Đây ắt là trường hợp “se offendendo”

(1)

; Không còn lẽ nào khác. Bởi vì, vấn đề là như thế này: nếu như tôi có ý tự vẫn, thì việc đó chứng tỏ một hành động, hành động này gồm có ba mặt, ấy là: Khởi sự, thực hiện và hoàn thành. Vậy theo lẽ, thì cô ta tự vẫn có dụng ý

(2)

.

NGƯỜI ĐÀO II - Không, mời ông nghe tôi nói đây này, ông bạn đào huyệt của tôi ơi.

NGƯỜI ĐÀO I - Hẵng để cho tớ nói cái đã nào: Đằng này là dòng nước, được rồi; đằng kia là con người, được rồi. Nếu con người bước tới dòng nước rồi trẫm mình xuống đấy, thì dù muốn dù không, y cũng đã tự mình đi tới đấy - đằng ấy chú ý điều đó nhé; còn như nếu dòng nước kia lại đổ tới con người rồi nhận chìm y, thì không phải là y đã tự ý trẫm mình. Vậy theo lẽ, kẻ nào không tự ý rút ngắn cuộc đời mình sẽ chẳng phạm tội tự vẫn.

NGƯỜI ĐÀO II - Pháp luật như thế à?

NGƯỜI ĐÀO I - Ấy, mẹ kiếp, thế đấy. Pháp luật của giám quan đấy.

NGƯỜI ĐÀO II - Nhưng, đằng ấy có muốn biết sự thật không nào? Giả thử không phải là một tiểu thư khuê các, chắc hẳn là cô ta không được chôn cất theo nghi thức Cơ đốc giáo.

NGƯỜI ĐÀO I - Ừ, phải đấy, nghĩ mà tội nghiệp, ở trên đời này cứ hạng người phú quý thì có nhiều đặc quyền hơn những con chiên đồng loại khác, được nhảy xuống nước hay treo cổ để tự vẫn. Đào thôi, thuổng ta đâu! Kể cả, không có hàng quý tộc nào xưa hơn những thằng làm vườn, thằng thợ thổ và thằng đào huyệt; họ kế nghiệp Ađam đó mà.

NGƯỜI ĐÀO II - Ông ấy cũng là người quý phái ư?

NGƯỜI ĐÀO I - Ừ, ông ấy là người quý phái đầu tiên mang vũ khí mà.

NGƯỜI ĐÀO II - Sao, ông ấy có vũ khí gì đâu?

NGƯỜI ĐÀO I - Hừ, đằng ấy là đồ ngoại đạo hay sao? Chứ đằng ấy hiểu Kinh thánh như thế nào? Kinh thánh truyền rằng: Ađam đào. Nếu như không có cái vũ khí cánh tay, thì đào thế đếch nào được! Bây giờ, tớ ra cho đằng ấy một câu hỏi nữa nhé. Nếu đằng ấy trả lời không xong, thì thú nhận ngay đi.

NGƯỜI ĐÀO II - Được, cứ nói đi.

NGƯỜI ĐÀO I - Ai là kẻ xây dựng vững chắc hơn cả thợ nề, thợ đóng tàu hay thợ mộc nào?

NGƯỜI ĐÀO II - Người đóng giá treo cổ; vì cái khung của nó còn sống lâu hơn cả nghìn thây ma treo trên giá.

NGƯỜI ĐÀO I - Tớ khen cho sự nhanh trí của đằng ấy, thật đấy. Giá treo cổ chỉ làm toàn điều hay, nhưng làm điều hay như thế nào? Nó làm điều hay cho những kẻ làm điều dở. Thế mà đằng ấy làm điều dở, vì đã dám bảo giá treo cổ vững chắc hơn cả Nhà thờ; vậy theo lẽ, giá treo cổ có thể làm điều hay cho đằng ấy đấy. Thôi, ta trở lại câu hỏi lúc nãy đi. Nghĩ nữa xem nào.

NGƯỜI ĐÀO II - Ai là kẻ xây dựng vững chắc hơn cả thợ nề, thợ đóng tàu hay thợ mộc à?

NGƯỜI ĐÀO I - Ừ, cứ trả lời được tớ là hết nợ.

NGƯỜI ĐÀO II - Mẹ kiếp, tớ trả lời được cho mà xem.

NGƯỜI ĐÀO I - Trả lời đi!

NGƯỜI ĐÀO II - Thôi đếch vào, tôi chịu đấy!

Hamlet và Hôraxiô ra,
đứng lại cách xa một quãng.

NGƯỜI ĐÀO I - Làm tội óc mày làm gì, vì một con lừa ngu ngốc, có đánh mãi nó cũng chẳng bước nhanh lên được. Về sau có ai hỏi câu đó thì cứ trả lời: “chính là thằng đào huyệt”. Nhà hắn ta xây sẽ bền mãi cho đến ngày Tận thế. Đằng ấy hãy tìm đến lão Iôhan

(1)

mà lấy cho tớ một hũ rượu đi.

Người đào huyệt thứ hai vào.
Vừa đào vừa hát.

Nhớ ngày trai trẻ tôi yêu

Mê say, nghe thắm dịu nhiều trong tôi.

Lại khi cưới hỏi đến rồi

Ơ chao thú vị, cõi đời gì hơn.

HAMLET - Gã kia không có chút cảm xúc nào về việc làm của mình hay sao, mà lại vừa đào mồ vừa hát như thế?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, thói quen nghề nghiệp khiến gã làm công việc đó rất dễ dàng.

HAMLET - Thật quả như vậy. Bàn tay làm việc ít, thường nhạy cảm hơn.

NGƯỜI ĐÀO I hát -

Tuổi già len lén đến nơi

Hại thay nó tóm thân tôi vào tròng

Lôi tôi vào giữa đất bùn

Tưởng như tôi chửa từng ăn ở đời.

Ném lên một chiếc sọ người

HAMLET - Chiếc sọ kia trước đây có một cái lưỡi đã từng biết hát. Sao thằng khốn kiếp này lại ném mạnh nó xuống đất làm như thể nó là xương hàm của gã Ca-in

(1)

là kẻ đầu tiên đã phạm tội sát nhân! Có thể đấy là cái đầu của một chính khách, mà giờ đây con lừa kia đối xử tàn nhẫn như thế; cái đầu ấy đã từng lừa lọc cả Chúa Trời, có thể như vậy chăng?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, có thể lắm.

HAMLET - Hoặc đó là cái đầu của một vị đại thần đã từng cứ sáng sáng tung hô: “Cúi lạy chúa thượng! Ngọc thể có được khang cường chăng?” Cũng có thể là đầu của vị tướng quân nào đó, đã từng khen lấy khen để con ngựa của vị tướng quân nào nữa để cố tình xin lấy cho được, có thể như vậy chăng?

HÔRAXIÔ - Vâng, thưa điện hạ.

HAMLET - Hẳn thế; và bây giờ đó là chỗ trú ngụ của Bà chúa rồi mất cả hàm, bị lưỡi xẻng tàn nhẫn của gã đào huyệt kia choảng vào đỉnh hoa cái. Thật là một cuộc xoay vần lý thú, nếu chúng ta biết cách quan sát. Này, những mảnh xương kia đã tốn bao nhiêu công của nuôi dưỡng mới thành hình mà chỉ đáng để cho người ta chơi trò quả lăn thôi hay sao? Xương cốt ta nhức nhối khi ta nghĩ tới điều đó.

NGƯỜI ĐÀO I hát -

Thuổng rồi đến xẻng, dô ta

Một tấm vải liệm căng ra làm giường;

Chao ôi, một lỗ trong bùn

Xứng thay khách ấy, còn đường nào hơn!

Ném lên một chiếc sọ khác.

HAMLET - Lại một chiếc nữa đây. Có thể là sọ của một anh thầy cãi chăng? Thôi bây giờ thì còn đâu là những mánh khóe lọc lừa, những giọng điệu mập mờ, những thủ đoạn tráo trở, điều này khoản nọ, bắt bẻ chỉ trích? Cớ sao y lại chịu để cho gã khốn kiếp thô lỗ kia nện lưỡi xẻng bẩn thỉu vào đầu, mà không buộc gã vào tội xúc phạm bằng bạo lực? Hừm, có thể trước kia y là một gã giàu kếch sù chuyên đi vơ vét đất đai, với những nào là địa bạ, văn khế, thuế chuyển khoản, giao kèo có bản lĩnh, các thứ phúc lợi. Thì đây, phải chăng là thuế bảo lĩnh của tất cả mọi thứ thuế bảo lĩnh, phúc lợi của tất cả mọi thứ phúc lợi, khi cái sọ đẹp đẽ này được ăn đầy đất bụi? Phải chăng tất cả giao kèo và giao kèo có bản lĩnh của y - hai thứ này đều là bảo lĩnh cả đấy - lại chỉ có thể bảo lĩnh được cho y một bề ngang và bề dài không hơn gì hai tờ giấy giao kèo ghép lại hay sao? Văn khế tài sản của y giá có để vào cái hộp này

(1)

thì cũng chỉ lọt thỏm, cả đến kẻ kế nghiệp y cũng chẳng được gì hơn phải không?

HÔRAXIÔ - Một ly cũng chẳng được hơn, thưa điện hạ.

HAMLET - Văn khế làm bằng da cừu phải không?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, vâng, và bằng cả da bê nữa.

HAMLET - Những kẻ cầm bằng vào những mảnh da đó cũng chỉ như cừu với bê thôi! Ta muốn nói chuyện với gã kia! Huyệt này là của ai thế bác?

NGƯỜI ĐÀO I - Của tôi đấy, tiên sinh ạ.

Hát.

Chao ôi, một lỗ trong bùn,

Xứng thay khách ấy còn đường nào hơn!

HAMLET - Tôi cho rằng huyệt này đúng của bác thực, vì bác ở trong ấy.

NGƯỜI ĐÀO I - Còn tiên sinh thì ở ngoài, nên chẳng phải là huyệt của tiên sinh. Về phần tôi, tôi không nói láo đâu dù cho tôi không nằm trong này, cũng vẫn là huyệt của tôi.

HAMLET - Bác nói láo, ở trong đó mà dám bảo rằng huyệt của bác. Huyệt là của người chết, đâu phải của người sống; thế là bác nói láo.

NGƯỜI ĐÀO I - Đó là một lời nói láo sống sượng, thưa tiên sinh. Tôi nói láo, thành thử tiên sinh cũng bị lây.

HAMLET - Bác đào huyệt cho gã nào đấy?

NGƯỜI ĐÀO I - Chẳng cho gã nào cả, thưa tiên sinh.

HAMLET - Thế cho ả nào vậy?

NGƯỜI ĐÀO I - Cũng chẳng cho ả nào.

HAMLET - Thế thì chôn ai vào đấy mới được chứ?

NGƯỜI ĐÀO I - Chôn một cái xác, trước đây là một ả; nhưng, xin hãy để cho linh hồn người ta yên nghỉ; người ta đã chết rồi.

HAMLET - Gã khốn kiếp này mới thật ngang bướng chứ! Mình phải nói cho thật rành mạch, dùng tiếng mập mờ với hắn là không xong. Hôraxiô ạ, thề có Chúa đấy, ba năm nay tôi đã để ý nhận thấy rằng thiên hạ ở thời buổi này càng ngày càng tinh khôn ra; ngón chân của người dân quê cứ lướt sát bên đôi hia của viên đại thần, đến nỗi rồi đây ngón chân ấy sẽ chọc thủng gót chân kia - Này, bác làm nghề đào huyệt từ bao lâu nay rồi?

NGƯỜI ĐÀO I - Nội trong những ngày của một năm, thì tôi bước vào nghề đúng cái ngày mà đức tiên đế Hamlet đánh thắng Fortinbrat.

HAMLET - Từ độ ấy đến nay đã bao lâu rồi nhỉ?

NGƯỜI ĐÀO I - Tiên sinh không biết sao? Thằng ngốc nào lại chẳng biết! Đó là ngày hoàng tử Hamlet ra đời, người đã hóa điên và bị tống sang Anh Cát Lợi ấy mà.

HAMLET - Chao, tại sao lại bị tống sang Anh Cát Lợi?

NGƯỜI ĐÀO I - Ấy, vì điên mà lị! Ở đấy, ông ta sẽ hoàn hồn trở lại, hay cho dù không hoàn hồn đi nữa, thì cũng chẳng sao cả.

HAMLET - Tại sao thế?

NGƯỜI ĐÀO I - Chẳng có ai nhận ra được là ông ta điên đâu; ở đấy, mọi người đều điên như ông ta cả.

HAMLET - Ông ta phát điên như thế nào?

NGƯỜI ĐÀO I - Nghe nói, lạ lắm.

HAMLET - Lạ thế nào?

NGƯỜI ĐÀO I - Lạ thật, điên đến mất trí.

HAMLET - Do đâu?

NGƯỜI ĐÀO I - Còn đâu nữa, ở Đan Mạch này thôi. Tôi làm nghề đào huyệt ở đây từ lúc nhãi ranh cho đến nhớn gộc thế này, ba mươi năm rồi.

HAMLET - Một con người có thể nằm dưới đất trong bao lâu thì mục thối nhỉ?

NGƯỜI ĐÀO I - Cứ thực tình mà nói, nếu như nó không bị mục thối ngay trước khi chết, thì kéo dài khoảng tám hay chín năm. (Dạo này, có rất nhiều cái thây đã mục ra từng mảnh khi rơi vào hai bàn tay tôi đây). Một anh thợ thuộc da thì kéo dài được chín năm.

HAMLET - Sao lại hơn người khác?

NGƯỜI ĐÀO I - Còn sao nữa, thưa tiên sinh, chỉ vì cái nghề thuộc da đã làm da y rắn lại, phải lâu lắm nước mới thấm được vào, vì nước chính là kẻ hủy hoại xác chết rất nhanh chóng. Này đây, một chiếc sọ, nó nằm dưới đất này có đến hai mươi ba năm rồi.

HAMLET - Của ai thế?

NGƯỜI ĐÀO I - Của một gã con hoang điên rồ: tiên sinh thử đoán xem ai nào?

HAMLET - Không, tôi biết sao được?

NGƯỜI ĐÀO I - Chúa trừng phạt cái thằng điên đểu cáng ấy! Có lần nó đã giội cả một cốc rượu vang sông Ranh lên đầu tôi đấy. Chính cái sọ này thưa tiên sinh, là của Yôric, thằng hề của nhà vua đó.

HAMLET - Sọ này ư?

NGƯỜI ĐÀO I - Chính nó.

HAMLET - Cho tôi xem nào. Nhặt chiếc sọ lên. Than ôi! Gã Yôric đáng thương! Tôi biết gã, Hôraxiô ạ, một gã có tài pha trò bất tận, một trí tưởng tượng diệu kỳ; hắn đã từng cõng tôi trên lưng có đến nghìn lần. Mà giờ đây trong trí tưởng tượng của tôi sao mà nó kinh tởm thế. Cổ họng tôi nôn nao khi trông thấy nó! Đây chỗ này, xưa kia là đôi môi dày, tôi đã hôn lên không biết bao lần. Hỡi Yôric! Giờ đây nào đâu những lời giễu cợt của người? Nào đâu những ngón giả rồ, những câu hát xướng, những trò ngộ nghĩnh. Giờ đây chẳng còn một kẻ nào chế giễu cái vẻ nhăn nhó này của ngươi nữa! Hàm ngươi trễ cả xuống thế này ư? Nào bây giờ ngươi hãy đến trình diện với lệnh bà nhà ta, nói cho bà biết rằng bà chỉ hoài công tô son trát phấn, rồi cũng đến hóa ra như ngươi mà thôi, thế rồi ngươi thử cố làm cho bà ta cười đi coi! Hôraxiô ạ, xin nhờ bạn nói cho tôi hay một điều.

HÔRAXIÔ - Điều gì thế, thưa điện hạ?

HAMLET - Bạn có nghĩ rằng hoàng đế Alecxanđrơ xưa kia cũng mang cái điệu bộ thế này ở dưới đất chăng?

HÔRAXIÔ - Cũng thế thôi.

HAMLET - Cũng thối như thế này ư! Vứt cái sọ xuống đất. Xì... ì...

HÔRAXIÔ - Cũng thế thôi, thưa điện hạ.

HAMLET - Hôraxiô ơi! Chúng ta rồi sẽ trở về trạng huống nhục nhã biết bao nhiêu! Trí tưởng tượng của ta há lại không theo dõi được hạt bụi cao quý của thi hài Alecxanđrơ cho đến khi thấy nó được dùng để trát kín một thùng rượu ư?

HÔRAXIÔ - Thưa, nghĩ như thế khí tẩn mẩn kỳ quặc quá.

HAMLET - Không, thật đấy, không tẩn mẩn kỳ quặc tí nào đâu! Không phải là nói quá đâu, ta có thể khiêm tốn mà đi theo Alecxanđrơ đến chỗ đó, ta hãy tưởng tượng như thế này: Alecxanđrơ chết, Alecxanđrơ bị chôn; rồi Alecxanđrơ tan thành cát bụi; cát bụi cũng là đất; người ta lấy đất để nhào thành đất sét; thế thì tại sao lại không thể dùng đất sét có chứa một phần Alecxanđơ, để trát kín cho một thùng rượu kia chứ?

Hoàng đế Xêda chết thành cát bụi

Trát được lỗ thủng cản gió đừng thông

Ôi, cục đất làm kinh hoàng thế giới

Hãy trát lỗ tường chống chọi gió đông.

Nhưng này im, im! Ta lui đi! Nhà vua đến kia kìa.

Vài linh mục ra, đi thành đoàn; thi hài Ôphêlia, Laơctơ
và những người đưa đám; vua, hoàng hậu và
các tùy tùng đi sau cùng.

Kìa hoàng hậu, các quan nữa! Họ đưa đám ai thế? Tại sao lại nghi lễ nửa vời như thế kia? Chính là dấu hiệu chứng tỏ rằng người chết đã dùng bàn tay tuyệt vọng tự kết liễu đời mình. Người đó hẳn ở trong hàng quý tộc. Chúng ta cùng lánh đi một lúc để nhìn xem.

Cùng Hôraxiô lánh đi.

LAƠCTƠ - Đến lễ gì nữa đây!

HAMLET - Laơctơ đấy, một trang thanh niên quý tộc, bạn để ý xem.

LAƠCTƠ - Đến lễ gì nữa đây?

LINH MỤC I - Đám tang đã được cử hành với tất cả nghi lễ có thể làm được. Cái chết của tiểu thư có nhiều nghi vấn; nhưng nếu không có thượng lệnh vượt lên trên luật lệ của Nhà thờ, thì nàng phải bị chôn ra ngoài Thánh địa, cho đến khi nghe tiếng kèn phán xét cuối cùng; lẽ ra không được nghe những tiếng kinh cầu nguyện, mà còn bị sỏi đá, mảnh sành vứt lên thi thể. Nhưng lệnh trên đã cho phép nàng được hưởng các nghi thức dành cho gái đồng trinh, trên mồ được rắc hoa thơm và lễ hạ huyệt có tiếng chuông thiêng đưa tiễn.

LAƠCTƠ - Không còn làm gì thêm nữa ư?

LINH MỤC - Không thêm gì được nữa; chúng ta sẽ phạm nghi tiết nếu hát bài cầu nguyện cho nàng như đối với những linh hồn đã được yên lành siêu thoát.

LAƠCTƠ - Các ngươi hãy đưa thi thể nàng xuống đất. Mong cho từ da thịt đẹp đẽ và trinh trắng của nàng sẽ mọc lên những đóa hoa tím! Ta nói thật, lão thầy tu bủn xỉn ạ, em ta rồi sẽ thành một vị thiên thần và sẽ được hầu hạ bên mình Chúa, còn lão thì sẽ sa xuống địa ngục cho mà xem

.

HAMLET - Trời, Ôphêlia kiều diễm đó ư?

HẬU - Hoa dịu hiền tặng người hiền thục! Thôi vĩnh biệt!

Rắc hoa lên mồ.

Ta những mong cho con trở thành vợ của Hamlet con ta. Hỡi người con gái hiền thục, ta những tưởng sẽ được trang trí chiếc giường cưới của con, chứ đâu lại phải rắc hoa lên mộ con thế này.

LAƠCTƠ - Chao ôi! Tai ương hãy trăm nghìn lần giáng xuống đầu kẻ khốn kiếp đã cướp mất trí tuệ minh mẫn của em! Trước khi đất kia lấp hết mình em ta, ta phải ôm lấy em ta trong tay một lần cuối cùng.

Nhảy xuống huyệt.

Nào bây giờ, các ngươi hãy đổ đất chôn cả người chết lẫn kẻ sống đi. Trên mặt đất bằng này các ngươi hãy đắp ụ cho cao lên thành núi, cao hơn cả núi Peliông

(1)

, cao hơn cả đỉnh đầu chói sao của núi Ôlimpi cao xanh kia đi!

HAMLET tiến tới - Kẻ nào mà nỗi đau thương lại thống thiết thế kia? Kẻ nào, mà lời nói sầu khổ làm chấn động cả những vì sao đang bay trên trời, bắt chúng phải đứng dừng lại như những người nghe tê liệt vì kinh hoàng? Ta đây, Hamlet của Đan Mạch đây!

Nhảy xuống huyệt.

LAƠCTƠ - Quỷ sứ bắt linh hồn ngươi đi!

Tóm lấy cổ Hamlet.

HAMLET - Ngươi cầu khẩn không nên hồn! Ta xin ngươi, hãy buông tay ra khỏi cổ ta đi. Dù ta không phải là kẻ cuồng trí cũng không phải là người hung bạo, ta vẫn có cái gì nguy hiểm, khiến cho trí khôn ngoan của ngươi phải kiêng dè đấy. Buông tay ra ngay!

VUA - Khá mau gỡ họ ra!

HẬU - Hamlet, Hamlet con!

TẤT CẢ - Xin điện hạ và công tử...

HÔRAXIÔ - Điện hạ kính mến, xin người bình tĩnh.

Các tùy tùng gỡ họ ra, họ bước ra khỏi huyệt.

HAMLET - Hừ, ta quyết đấu với hắn vì chuyện này, cho đến khi nhắm mắt mới thôi.

HẬU - Ôi, con trai của ta! Vì chuyện gì thế con?

HAMLET - Ta yêu Ôphêlia! Dù cho có bốn mươi ngàn thằng anh em gộp tình yêu của chúng lại cũng không sánh nổi tình yêu của ta đâu! Ngươi sẽ làm gì cho nàng?

VUA - Ồ, y điên đấy, Laơctơ ạ.

HẬU - Lạy Chúa, khanh hãy ráng chịu đựng y một chút.

HAMLET - Đồ quỷ tha! Ngươi hãy tỏ cho ta biết ngươi sẽ làm gì nào?

Ngươi sẽ khóc à? Sẽ đánh nhau à? Sẽ nhịn đói à? Sẽ tự xé xác ngươi ra à? Sẽ tự uống dấm à? Nuốt cá sấu à? Thì ta cũng sẽ làm được tất cả những cái đó. Ngươi đến đây để kêu than à? Để thách thức ta nhảy xuống huyệt nàng à? Thì ngươi cứ tự chôn sống ngay với nàng đi, ta cũng sẽ làm được như vậy! Ngươi cũng có nói đến núi, thế thì ngươi hãy cứ để cho họ lấp nghìn triệu thước đất lên mình chúng ta, làm cho nấm mồ dâng cao chót vót tận cõi mặt trời đang bốc cháy kia, và đỉnh mồ sẽ bừng lên chói lọi, để cho ngọn núi Otxa

(1)

bên cạnh sẽ biến thành một mụn hạt cơm thử coi! Nào, hay là ngươi cứ huênh hoang đi, ta cũng sẽ huênh hoang bằng ngươi cho mà xem!

HẬU - Điên đấy thôi mà, cơn điên chỉ giày vò nó trong chốc lát; hết cơn nó lại nhẫn nại như bồ câu mẹ ấp ủ con thơ mới nở óng vàng; nó sẽ chỉ trầm lặng cúi đầu ngồi suy nghĩ.

HAMLET - Ngài nghe chứ, thưa ngài? Nguyên nhân vì đâu ngài lại đối xử với tôi như thế? Tôi thì bao giờ cũng vẫn yêu mến ngài. Nhưng điều đó nào có nghĩa lý gì? Cứ để cho Hecpuyn làm tất cả những gì mà ông ta làm được. Con mèo vẫn cứ kêu meo meo, con chó vẫn có ngày thắng thế!

(2)

Hamlet vào.

VUA - Hôraxiô hiền khanh, mong khanh khá trông nom thái tử giùm ta.

Hôraxiô vào.

Với Laơctơ

- Khanh hãy cố nén lòng nhẫn nhục, như đã bàn bạc với trẫm tối hôm qua; rồi ta sẽ tìm cách giải quyết việc này ngay. Giectrut ái khanh, khá sai người trông nom con trai của ái khanh.

Nói một mình.

Nấm mồ này rồi sẽ có một tấm bia sống. Chẳng bao lâu chúng ta sẽ thấy giờ yên tĩnh. Cho đến lúc ấy, cần phải kiên nhẫn mà định liệu.

Tất cả cùng vào.

CẢNH II

Một phòng rộng trong lâu đài.

Hamlet và Hôraxiô ra.

HAMLET - Chuyện này ta hãy tạm xếp lại, bạn ạ. Ta hãy xét sang việc kia. Bạn có nhớ mọi hoàn cảnh xảy ra đấy chứ?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, tôi nhớ.

HAMLET - Bạn ạ, trong lòng tôi như đang xảy ra một cuộc vật lộn, làm tôi không thể nào ngủ được. Tôi nghĩ rằng tôi còn khổ sở hơn cả những người thủy thủ nổi loạn bị xiềng xích. Thật là táo bạo, mà nhiều khi táo bạo cũng rất đáng khen - ta nên biết, đôi lúc sự liều lĩnh lại giúp cho ta được việc, một khi mưu sâu đã bị thất bại. Có một đấng thiêng liêng đã định mọi sự cho ta, dù ta có sắp đặt thế nào chăng nữa.

HÔRAXIÔ - Đó là dĩ nhiên rồi ạ.

HAMLET - Tôi đi ra khỏi buồng, trên mình khoác một chiếc áo tơi đi biển; trong bóng tối tôi lần đi tìm chúng nó. Tôi đạt được ý muốn: lấy được chiếc gói, tôi trở về buồng mình. Sợ hãi làm quên hết phép lịch sự, tôi đã táo bạo mở xem tờ chiếu chỉ trao sứ mệnh cho chúng nó. Ấy thế mà tôi tìm ra, Hôraxiô ơi, sự đểu cáng của vua chúa! Đó chính là một mật lệnh, lại còn tô vẽ bằng mọi thứ lý lẽ, viện ra nào là tiền đồ và sự thịnh vượng của cả hai quốc gia Đan Mạch và Anh Cát Lợi, lại còn, chao ôi! Nào là bao nhiêu chuyện kinh khủng về tâm linh tôi, rất nguy hiểm nếu cứ để cho tôi sống - cho nên cần phải lập tức, không chậm trễ, không để thì giờ mài búa, hễ đọc xong mật lệnh là phải chặt đầu tôi tức khắc.

HÔRAXIÔ - Có thể như vậy được chăng?

HAMLET - Thì tờ chiếu chỉ đây, bạn cứ việc ung dung mà đọc đi. Nhưng thế rồi, bạn có biết tôi đã xử sự như thế nào không?

HÔRAXIÔ - Xin điện hạ cho tôi được biết.

HAMLET - Trong tình cảnh bị bọn phản trắc bao vây như vậy, trí óc tôi đã xếp đặt được một màn giáo đầu trước khi chúng kịp bắt đầu vào vở. Tôi bèn ngồi xuống, thảo lại chiếu chỉ, cố nắn nót cho đẹp. Trước kia, cũng như bọn chính khách nước ta, tôi nghĩ rằng viết chữ đẹp là một việc tầm thường; tôi đã phải khó nhọc mới xóa bỏ được điều đã học ấy đi; thế mà, bạn ạ, giờ đây nó lại giúp được việc tốt cho tôi đấy. Vậy, bạn có muốn biết những điều tôi viết ra sao không?

HÔRAXIÔ - Dạ muốn lắm chứ, thưa điện hạ quý mến.

HAMLET - Làm giả như một mật lệnh khẩn cấp của nhà vua gửi cho nước Anh chư hầu trung thành của mình. Nào là chúc cho tình giao hữu giữa hai nước đâm chồi nẩy lộc như cây vạn thọ; nào là chúc cho thái bình mãi mãi đeo vòng bông lúa kết và đời đời làm cái gạch nối liền giữa hai nước anh em; và rất nhiều câu ví von long trọng như vậy

(1)

để ngay sau khi đã biết tường tận việc này, phải tức khắc ra lệnh giết ngay hai người mang chiếu chỉ, không mất thì giờ xét xử, không để cho chúng có thì giờ ăn năn tội lỗi.

HÔRAXIÔ - Thế điện hạ đóng triện bằng cách nào?

HAMLET - Ấy, thượng đế cũng đã an bài ở đây rồi. Trong hầu bao mang theo mình, tôi còn giữ được con dấu của thân phụ, con dấu đã làm mẫu cho ngọc triện của nhà vua Đan Mạch. Tôi gấp chiếu chỉ lại theo hình thể như cũ, đề bên ngoài, đóng dấu niêm phong rồi đặt lại nguyên chỗ cũ, không ai biết được là đã có sự thay đổi. Kế đó ngày hôm sau, xảy ra cuộc xung đột trên mặt biển; việc đó kết thúc ra sao, bạn đã biết rồi...

HÔRAXIÔ - Thế ra, Ghinđơnxtơn và Rôdencran tự dẫn thân tới chỗ chết.

HAMLET - Chứ sao, họ rất thỏa lòng được gánh vác nhiệm vụ ấy mà. Tôi không chút cắn rứt lương tâm vì họ. Họ bị sát hại, vì họ đã tự ý dính dấp vào. Thật là rất nguy hiểm cho những kẻ yếu hèn lại đứng xen vào trận giao đấu giữa hai mũi gươm nóng rực của hai kẻ địch thủ dũng mãnh.

HÔRAXIÔ - Chao ôi, vua gì vua thế!

HAMLET - Bây giờ, bạn có cho rằng tôi phải chịu trách nhiệm về việc này không? Hắn là kẻ đã giết vương phụ tôi, làm nhục mẫu hậu tôi; hắn đã xâm phạm quyền chọn lựa của thần dân, chiếm đoạt tiền đồ của tôi; hắn đã giăng bẫy hòng cướp cả sinh mạng tôi, mà lại dùng cách phản bội hèn mạt biết bao nhiêu! Thế thì, tôi dùng cánh tay này để trả nợ máu với hắn, há chẳng phải là chính đáng lắm sao? Vả lại, nếu cứ để cho cái nọc độc của trời đất ấy sống để gây thêm tội ác, thì chẳng phải là đáng nguyền rủa lắm ru?

HÔRAXIÔ - Chóng chầy rồi đây nước Anh cũng báo tin cho y biết hậu quả của việc kia.

HAMLET - Chẳng lâu la gì nữa đâu. Thời gian trong tay tôi. Đời một con người không kéo dài hơn là đếm tiếng “một”. Nhưng mà, Hôraxiô thân yêu ạ, tôi thật lấy làm buồn, vì đã mất tự chủ trong khi đối xử với Laơctơ. Bởi vì, cứ suy theo nỗi niềm của tôi, tôi nhìn thấy hình ảnh nỗi niềm của y. Tôi muốn lấy lại tình thân của Laơctơ. Thực tình, trong cơn đau đớn y cứ kêu rống lên, làm cho tôi phải nổi xung.

HÔRAXIÔ - Xin khoan! Có ai đến kia?

Ôxric ra.

ÔXRIC - Xin chào mừng điện hạ đã trở về quê hương Đan Mạch.

HAMLET - Xin cúi mình đa tạ ngài. Nói riêng với Hôraxiô. Bạn có biết con bọ quăng kia không?

HÔRAXIÔ - Thưa điện hạ, không?

HAMLET - Thế là hay cho bạn đấy, biết hắn chỉ càng thêm tội. Hắn có rất nhiều ruộng đất, lại phì nhiêu nữa kia. Cứ để cho một con vật làm chúa tể những con vật khác, thế là hắn liền được người ta dành ngay cho hắn một cái máng ăn trong bàn yến của nhà vua. Hắn chỉ là một con cú vọ, nhưng mà như tôi đã nói, hắn lại là chủ nhân những khoảng đất lầy mênh mông.

ÔXRIC - Thưa điện hạ quý mến, nếu như điện hạ có chút thì giờ nhàn rỗi, xin người cho phép tôi được trình bày lại một việc của chúa thượng giao phó.

HAMLET - Thưa ngài, tôi xin nghe, tôi xin hết sức chú ý. Cứ để cho cái mũ của ngài nằm đúng chỗ của nó đi; mũ là để che đầu mà.

ÔXRIC - Xin đội ơn điện hạ; trời nóng quá đi mất.

HAMLET - Không, ngài ạ, trời rét lắm; gió bấc kia mà.

ÔXRIC - Thật thế, thưa điện hạ, trời cũng khá rét đấy.

HAMLET - Ấy thế mà tôi lại cho là nóng nực, oi bức lắm, hay là vì cái tạng người tôi nó...

(1)

ÔXRIC - Thật thế ạ, thưa điện hạ, oi bức lắm, y như thể là... tôi cũng không hiểu tại sao như thế! Nhưng, thưa điện hạ, chúa thượng ban lệnh cho tôi được thưa lại để người rõ, chúa thượng đã đặt một cái cược rất lớn về tính mệnh của điện hạ. Bẩm điện hạ, việc đó nguyên là như thế này...

HAMLET - Ngài nhớ cho, tôi đã xin ngài...

Ra hiệu cho Ôxric đội mũ lên.

ÔXRIC - Dạ không, xin điện hạ miễn thứ cho; như thế này tôi thấy dễ chịu hơn, thật thế; thưa điện hạ quý mến, công tử Laơctơ vừa mới trở về triều; xin người hãy tin lời tôi nói: chàng thật đúng là một bậc vương tôn công tử, trọn vẹn đức tài, xã giao lịch thiệp, dung mạo hào hoa. Vâng, nếu muốn nói cho thật là xác đáng, thì chàng quả là tấm địa đồ, cuốn lịch mẫu cho tất cả hàng quý tộc. Rồi điện hạ sẽ được tìm thấy, dễ mấy ai sánh được một bậc vương tôn công tử lắm tài nhiều đức như chàng.

HAMLET - Thưa ngài, thật công tử không còn chịu sót chịu thiệt chút nào khi được ngài giới thiệu. Tuy nhiên, tôi biết, nếu cứ tán dương như vậy, thì e đến phải xóa nhòa cả phép toán của trí nhớ, chẳng hóa lại đi quá xa tài đức của công tử hay sao! Nếu như đừng vì nhiệt thành mà tán quá xa sự thật, thì tôi coi công tử là một người vào hạng đặc biệt, vừa quý lại vừa hiếm, đến nỗi muốn nói cho xác đáng, thì phải nói: chỉ có hình của công tử trong gương mới giống được công tử thôi, còn kẻ nào khác muốn đua đòi thì chỉ là cái bóng của công tư không hơn.

ÔXRIC - Bẩm, điện hạ nói về công tử đúng quá ạ.

HAMLET - Để làm gì kia chứ, hử ngài? Ta hao hơi phí sức điểm tô cho cái chàng công tử này để làm gì kia chứ?

ÔXRIC - Thưa điện hạ!

HÔRAXIÔ - Lẽ nào người ta lại không thể diễn đạt được bằng một ngôn ngữ khác? Xin ngài cứ làm như thế cho, thưa ngài.

HAMLET - Lôi cái chàng công tử này ra để làm gì kia chứ?

ÔXRIC - Laơctơ ấy ư?

HÔRAXIÔ nói riêng một mình - Hầu bao của hắn đã cạn rồi. Hắn đã tiêu mất sạch những lời nói vàng ngọc của hắn.

HAMLET - Phải chính chàng ta, thưa ngài.

ÔXRIC - Tôi biết, điện hạ không phải là không rõ...

HAMLET - Mong rằng ngài rõ thưa ngài. Nhưng thật thế, dù ngài có rõ, thì điều đó cũng chẳng lợi ích gì cho tôi đâu. Nào, thưa ngài?

ÔXRIC - Điện hạ không phải là không rõ Laơctơ tài năng đến bực nào.

HAMLET - Tôi không dám nói thực điều đó đâu, e rằng phải đem chàng ra để so sánh với tài tôi.

Nhưng mà, muốn biết rõ một kẻ khác, điều cốt yếu là phải biết rõ mình.

ÔXRIC - Thưa ngài, tôi muốn nói công tử rất có tài sử dụng vũ khí; theo như lời đồn, thì chẳng có ai sánh kịp tài chàng.

HAMLET - Sử dụng vũ khí gì?

ÔXRIC - Trường kiếm vào đoản đao.

HAMLET - Đó là hai vũ khí của chàng. Ờ, được thôi.

ÔXRIC - Thưa ngài, chúa thượng đã đánh cuộc với công tử sáu con ngựa xứ Bacbari; đối lại công tử đã đưa ra đặt cược, theo như tôi biết, sáu trường kiếm và đoản đao của nước Pháp, có đủ cả phụ tùng, vòng đai, dây nịt cùng các thứ khác, những ba “cỗ” thật là tuyệt, trông rất vừa ý, rất vừa vặn nắm tay, thật là vô cùng quý giá.

HAMLET - Ngài bảo “cỗ” là có ý nói cái gì?

HÔRAXIÔ - Tôi biết, mỗi lời của ngài phải có chú thích kèm theo trước khi ngừng thì người ta mới hiểu được.

ÔXRIC - Thưa người, “cỗ” tức là bộ dây nịt đấy ạ.

HAMLET - Ngài nên chờ cho khi nào chúng ta kéo theo một cỗ đại bác bên mình rồi hẵng gọi thế, chắc sẽ hợp hơn. Trong khi chờ đợi, xin cứ gọi là bộ dây nịt cho. Nhưng thôi, nói tiếp đi: sáu con ngựa xứ Bácbari đối lại sáu thanh gươm nước Pháp, có cả phụ tùng, và ba cỗ thật là vô cùng quí giá. Nước Pháp đánh cược với nước Đan Mạch như thế đấy. Nhưng này, tại sao ngài lại gọi đó là đánh cược nhỉ?

ÔXRIC - Thưa ngài, chúa thượng, thưa ngài, đã cam đoan là cứ mười hai hiệp giao đấu giữa ngài và Laơctơ thì chàng chỉ có thể thắng ngài được ba hiệp là cùng. Còn Laơctơ thì lại cam đoan rằng cứ mười hai hiệp, chàng sẽ thắng chín. Nếu điện hạ đáp lời mời thì công tử sẽ vui lòng thi tài ngay.

HAMLET - Nếu ta đáp “không” thì sao?

ÔXRIC - Tôi cứ nghĩ, thưa điện hạ, người sẽ đường đầu với cuộc thử thách ấy.

HAMLET - Thưa ngài, ta sẽ dạo bước trong gian phòng rộng này, ở nơi đây. Phải chi chúa thượng vui lòng, thì lúc này là giờ nghỉ của ta đây. Hãy mang gươm lại đây, và nếu chàng muốn, nếu chúa thượng cứ giữ ý định của mình, thì nếu có thể ta sẽ thắng cho chúa thượng được cuộc. Nếu không thì ta sẽ không được gì ngoài sự nhục nhã và bị ăn đòn thêm.

ÔXRIC - Tôi có thể tâu trình lại như lời người vừa nói chăng?

HAMLET - Đúng như thế đấy, ngài nhé, vẽ vời thế nào là tùy nơi sở trường của ngài.

ÔXRIC - Bẩm, bao giờ tôi cũng xin nguyện hết lòng cùng điện hạ.

HAMLET - Xin đa tạ, đa tạ.

Ôxric vào.

Hắn tự nguyện như thế kể cũng phải. Không còn ai có thể thay hắn để khua môi múa mép trong việc này.

HÔRAXIÔ - Con chào mào này đã phá trứng chạy ra còn đội nguyên cái vỏ trên đầu.

HAMLET - Hẳn là ngày bé trước khi bú mẹ, hắn còn mân mê nghịch hoài bầu vú. Hắn là hạng người như thế đấy - có biết bao nhiêu người cùng một loại như hắn, tôi biết mà, những của ấy thời buổi ô trọc này chứa chất đầy rẫy. Hắn chỉ lo khoác cho mình bộ cánh rõ sộp, thật đúng kiểu thời trang, nhưng đó chỉ là một cái bọt xà phòng, chỉ lòe người ta được lúc đầu, mà lòe ngay cả những người thành thạo nhất; nhưng nếu ta thử thổi phào lên một cái, là nó vỡ tan ngay cho mà xem.

Một đại thần ra.

ĐẠI THẦN - Thưa điện hạ, chúa thượng đã sai Ôxric đến thưa chuyện cùng điện hạ, khi trở về ông ta đã tâu lại rằng điện hạ đang đợi lệnh chúa thượng ở phòng này. Chúa thượng sai tôi đến hỏi, điện hạ có vui lòng giữ ý định đấu gươm cùng Laơctơ, hay là người muốn gác lại chờ một dịp khác.

HAMLET - Tôi vẫn giữ nguyên những ý định của mình: những ý định đó phù hợp với ý muốn của chúa thượng; chúa thượng nói lên là tôi sẵn sàng ngay, bây giờ hay bất cứ lúc nào, miễn là lúc đó tôi cũng được sẵn sàng như bây giờ.

ĐẠI THẦN - Chúa thượng, hoàng hậu cùng bá quan sẽ xuống đây ngay đấy ạ.

HAMLET - Hay quá nhỉ!

ĐẠI THẦN - Thưa, hoàng hậu có tỏ ý người muốn điện hạ nói với Laơctơ vài lời ân cần trước khi giao đấu.

HAMLET - Hoàng hậu khuyên tôi điều hay đấy.

Đại thần vào.

HÔRAXIÔ - E người bị thua cuộc mất, thưa điện hạ.

HAMLET - Tôi không tin như thế. Từ ngày Laơctơ sang Pháp, tôi vẫn luyện tập luôn; nhờ lợi điểm ấy tôi sẽ thắng cuộc. Nhưng, bạn ạ, bạn có biết không, lòng tôi sao mà bồn chồn làm vậy. Nhưng tôi cũng chẳng hề chi!

HÔRAXIÔ - Thế nhưng, thưa điện hạ quý mến...

HAMLET - Song đó chỉ là một sự điên rồ; một điều linh cảm chỉ làm cho đàn bà sợ hãi.

HÔRAXIÔ - Nếu điện hạ thấy trong lòng có chút gì băn khoăn e ngại, xin người hãy nghe theo tâm linh của mình. Tôi sẽ ra ngăn họ lại, nói rằng điện hạ chưa chuẩn bị xong.

HAMLET - Ấy chớ! Chúng ta bất chấp cả điềm xấu. Một con chim sẻ rơi xuống còn có thần linh định đoạt. Nếu việc phải xảy ra bây giờ, thì về sau không xảy ra nữa; nếu về sau sẽ không xảy ra thì phải xảy ra bây giờ, nếu không phải bây giờ, ắt là phải xảy ra về sau. Sẵn sàng làm tất cả. Vì nào có ai giữ được cái gì sau khi từ biệt cuộc đời, vậy dù cho từ biệt sớm đi nữa, cũng có sao đâu? Cứ để cho việc phải xảy ra xảy ra đi.

Tiếng kèn tiếng trống vang lên, các võ quan ra, mang theo gươm

và bao tay. Vua, hoàng hậu, Laơctơ cùng bá quan ra.Một cái bàn
đã dọn sẵn, trên có bình rượu.

VUA - Con lại đây, Hamlet, lại đây, và hãy nắm lấy bàn tay trẫm đưa cho này.

Vua đặt bàn tay của Laơctơ vào tay Hamlet.

HAMLET - Thưa tiên sinh, xin người tha thứ cho. Tôi đã làm điều xúc phạm đến tiên sinh, xin tiên sinh tha thứ vì tiên sinh vốn là người quân tử. Mọi người ở đây đều biết, mà chắc tiên sinh cũng đã nghe nói tôi bị đọa đày vào vòng điên loạn thảm hại đến thế nào. Tất cả những gì tôi đã làm, tổn thương đến tình cảm, danh dự tiên sinh khiến người phải phẫn nộ, tôi xin công bố ở đây rằng những cái đó đều là điên dại. Phải chăng Hamlet đã xúc phạm Laơctơ? Không, Hamlet không đời nào như thế. Khi Hamlet đã mất tự chủ, khi Hamlet không còn là Hamlet nữa mà xúc phạm Laơctơ thì thực không phải là Hamlet làm, Hamlet chối cãi điều đó.

Vậy ai làm? Sự điên dại của hắn. Nếu thế thì chính Hamlet lại là người bị xúc phạm; sự điên dại kia là kẻ thù của gã Hamlet đáng thương. Thưa tiên sinh, nhân cuộc hội kiến này, xin cho phép tôi được thanh minh rằng tôi không có ý định gì xấu xa. Xin tiên sinh lấy lượng khoan dung tha thứ, vì như tôi đã lỡ bắn một mũi tên qua mái nhà mà không may lại trúng phải người anh em của mình.

LAƠCTƠ - Tôi đã được thỏa mãn về tình cảm, tuy trong trường hợp này nó phải thôi thúc tôi quyết liệt trả thù. Nhưng danh dự tôi không cho tôi được phép lui bước, được phép hòa giải, nếu như không có các bậc đại nhân cao niên đáng kính nào dạy bảo cho điều đó và công bố rằng tuy hòa giải mà tên tuổi của tôi vẫn không bị hoen ố. Nhưng cho đến lúc ấy, tôi xin hứa lấy tình anh em đối đáp lại tình anh em của điện hạ, không dám đơn sai.

HAMLET - Tôi vui lòng nhận lời hứa ấy, và xin sẽ ngay thực trong cuộc giao đấu anh em này. Hãy trao gươm cho chúng ta. Nào!

LAƠCTƠ - Nào, cho tôi một chiếc.

HAMLET - Laơctơ ạ, tôi chỉ là một mảnh kim khí

(1)

để làm cho tiên sinh thêm nổi bật mà thôi. Tài nghệ của tiên sinh trước sự dốt nát của tôi, khác nào ngôi sao sáng rực trong đêm tối.

LAƠCTƠ - Người giễu cợt tôi, thưa điện hạ.

HAMLET - Không đâu, xin thề.

VUA - Ôxric, khanh hãy trao gươm đấu cho họ. Hiền điệt Hamlet, con biết cược đặt như thế nào rồi chứ?

HAMLET - Biết lắm chứ, tâu bệ hạ. Đức chí tôn đã cược phần thắng về bên yếu hơn mà.

VUA - Trẫm không lo ngại điều đó đâu. Trẫm đã được xem tài của cả hai. Nhưng Laơctơ kém tài hơn, thì phần thắng vẫn về ta.

LAƠCTƠ - Thanh gươm đấu này nặng quá. Cho tôi một thanh khác.

HAMLET - Cái này vừa tay tôi lắm. Cả hai đều dài bằng nhau chứ?

Hai người sửa soạn giao đấu.

ÔXRIC - Vâng, thưa điện hạ kính mến.

VUA - Hãy mang rượu bày trên bàn kia cho ta. Nếu Hamlet đâm trúng đòn thứ nhất hay đòn thứ nhì, hoặc trả đòn ở hiệp thứ ba, các khanh hãy ra lệnh cho tất cả các khẩu thần công nổ ran lên cùng một lúc. Bấy giờ chúa thượng sẽ nâng cốc uống mừng sức khỏe của Hamlet, người sẽ bỏ vào cốc rượu một viên ngọc đắt giá hơn tất cả mọi viên ngọc đính trên vương miện của bốn đời vua Đan Mạch liên tiếp kế truyền. Mang rượu ngay ra đây! Tiếng chiêng sẽ truyền báo cho tiếng trống, tiếng trống cho súng thần công ở bên ngoài, súng thần công truyền báo lên trời xanh, trời xanh lại truyền báo xuống

mặt đất, rằng: “Chúa thượng đang uống mừng Hamlet!” Nào, bắt đầu đi - còn chư khanh, các giám quan, khá chú mục nhìn!

HAMLET - Nào, mời tiên sinh.

LAƠCTƠ - Nào, mời điện hạ.

Họ giao đấu.

HAMLET - Một nhé.

LAƠCTƠ - Không.

HAMLET - Giám quan đâu?

ÔXRIC - Một điểm rồi, rõ trúng một điểm rồi.

LAƠCTƠ - Được, tiếp đi.

VUA - Ngừng lại!

Để cho trẫm uống đã. Hamlet, ta mừng viên ngọc này cho con đấy. Ta uống mừng con đây!

Chiêng trống vang lên, một loạt súng nổ ran.

Các ngươi khá mang cốc rượu này cho thái tử.

HAMLET - Để ta đấu xong hiệp này đã. Cứ để rượu đấy, chốc nữa. Nào.

Họ giao đấu.

Lại điểm nữa. Tiên sinh nói sao?

LAƠCTƠ - Trúng rồi, một điểm, tôi nhận.

VUA - Con trai chúng ta ắt thắng.

HẬU - Người nó đẫy đà, sắp hết hơi mất. Thôi lại đây,. Hemlet con ơi, cầm lấy tấm khăn này mà lau trán đi. Mẹ sẽ uống mừng con thắng cuộc, Hamlet ạ.

HAMLET - Đội ơn lệnh bà!

VUA - Giectrut ái khanh, chớ có uống!

HẬU - Tâu bệ hạ, thiếp phải uống chứ. Xin bệ hạ lượng thứ cho. Uống.

VUA nói một mình - Rượu ấy có thuốc độc; chậm quá mất rồi!

HAMLET - Thưa lệnh bà, thần không dám uống. Xin để cho lát nữa.

HẬU - Lại đây, mẹ lau mặt cho con.

LAƠCTƠ - Tâu bệ hạ, thần sẽ đâm trúng lần này.

VUA - Ta không tin.

LAƠCTƠ nói một mình - Tuy nhiên hầu như trái với lương tâm ta.

HAMLET - Nào, hiệp thứ ba. Laơctơ ạ, tiên sinh chỉ đùa thôi. Xin tiên sinh trổ hết tài nghệ đi cho. Tôi e tiên sinh chỉ coi tôi như một đứa trẻ.

LAƠCTƠ - Sao điện hạ lại nói vậy? Xin coi chừng!

Họ giao đấu.

ÔXRIC - Không, bất phân thắng phụ.

LAƠCTƠ - Đến lượt điện hạ đấy!

Laơctơ đâm Hamlet bị thương. Liền đó,
họ hăng máu xông lên, cướp đổi lấy gươm của nhau
rồi Hamlet cũng đâm Laơctơ bị thương.

VUA - Quân bay, cản họ ra! Họ nổi nóng cả rồi!

HAMLET - Không, cứ đấu tiếp đi.

Hoàng hậu gục ngã.

ÔXRIC - Hoàng hậu sao thế kia? Chao ôi!

HÔRAXIÔ - Cả hai người bị đổ máu! Điện hạ có làm sao không?

ÔXRIC - Laơctơ, công tử có làm sao không?

LAƠCTƠ - Hừ, Ôxric tiên sinh ạ, tôi có khác gì con gà rừng mắc phải bẫy của chính nó. Tôi chết, chính bởi sự lừa dối của tôi!

HAMLET - Hoàng hậu làm sao thế?

VUA - Vì nhìn thấy máu, người ngã ra bất tỉnh.

HẬU - Không phải, không phải! Rượu kia, rượu kia! Ôi, Hamlet con yêu của mẹ ơi! Rượu kia! Rượu kia! Mẹ bị đầu độc rồi!

Chết.

HAMLET - A... khốn nạn! Quân đâu! Đóng kín hết cửa lại. Phản bội! Tìm ra kẻ phản bội cho ta!

LAƠCTƠ - Nó đấy, Hamlet! Hamlet ơi, anh bị giết rồi không còn phương thuốc nào trên đời này cứu nổi anh! Con người của anh không còn sống được đến một nửa giờ nữa đâu. Cái vật phản bội đang nằm trên tay anh đó: mũi gươm không bịt và bị tẩm thuốc độc! Sự lừa dối hèn mạt đã quay lại giết hại tôi đây! Hỡi ơi! Tôi sẽ nằm xuống đất này, chẳng bao giờ còn trở dậy được nữa. Mẹ anh đã bị đầu độc. Tôi kiệt lực rồi! Tên vua, tên vua kia là thủ phạm đó!

HAMLET - Mũi gươm cũng bị tẩm thuốc độc à? Thế thì, độc dược ơi, làm nhiệm vụ của mi đi thôi!

Đâm nhà vua

TẤT CẢ - Phản trắc! Phản trắc!

VUA - Ôi, hỡi quần thần, hãy hộ vệ ta! Ta chỉ mới bị thương thôi.

HAMLET - Này đây, tên Đan Mạch khốn kiếp, loạn luân, sát nhân, uống cho hết cốc rượu này đi. Mi thấy viên ngọc của mi trong đó chứ? Hãy đi theo mẹ ta.

Vua chết.

LAƠCTƠ - Đáng tội y lắm. Chính tay y đã tẩm thuốc độc ấy. Hamlet cao quý! Chúng ta hãy cùng tha thứ cho nhau. Cái chết của tôi và của cha tôi không do anh gây nên tộâi, cũng như cái chết của anh không phải là tội của tôi!

Laơctơ chết.

HAMLET - Cầu Chúa giải thoát cho anh! Tôi cũng theo anh. Tôi chết đây. Hôraxiô ơi! Mẫu hậu bất hạnh, xin vĩnh biệt mẹ! Hỡi những người đang mục kích cuộc tai biến, mặt maỳy xanh xám và run sợ, những vai câm hay chỉ là khán giả của tấn thảm kịch này! Phải chi ta còn có thời gian, ta sẽ kể hết cho các ngươi nghe - nhưng than ôi! Tử thần là sứ giả tàn bạo có hề chậm trễ bao giờ! Thôi, thì đành vậy. Hôraxiô bạn ơi, tôi chết đây. Xin bạn hãy sống, để chứng minh và giải oan cho tôi trước những người bất bình về tôi.

HÔRAXIÔ - Xin điện hạ đừng nghĩ thế. Tôi là một người Đan Mạch. Rượu độc còn lại đây kia.

HAMLET - Nếu bạn là một người chân chính, xin hãy đưa cho tôi cốc rượu. Đưa cho tôi ngay! Trời đất ơi, đưa ngay đi! Ôi, lạy Chúa! Hôraxiô, danh dự của tôi sẽ bị hoen ố nhục nhã đến thế nào nếu như tôi chết đi mà thiên hạ vẫn còn chưa biết rõ mọi điều ám muội kia. Nếu như lòng bạn vẫn còn tha thiết đối với tôi, xin hãy nán lùi phút giây sung sướng được siêu thoát, kéo dài thêm ít nữa cuộc sống nhọc nhằn trên cõi đời ô trọc này, để kể rõ ngọn ngành câu chuyện của tôi!

Có tiếng bước chân rầm rập từ phía xa.
Hàng loạt súng nổ.

Tiếng gì ồn ào như chinh chiến thế vậy?

ÔXRIC - Đấy là Fortinbrat vừa chinh phục nước Ba Lan thắng trận trở về, ra lệnh bắn hàng loạt đại bác để nghênh tiếp các sứ thần Anh Cát Lợi.

HAMLET - Ôi, tôi chết, Hôraxiô! Thuốc độc ác nghiệt ngấm sâu làm mờ trí tuệ của tôi rồi! Tôi không còn sống được nữa để nghe tin từ Anh Cát Lợi. Nhưng tôi đoán trước, Fortinbrat thế nào cũng được tuyển lên ngôi báu, lời trối trăng của tôi cũng là để tán đồng việc đó. Xin bạn hãy kể lại giúp với chàng dù nhiều hay ít, mọi hoàn cảnh đã gây nên tình trạng này. Còn lại bây giờ, chỉ là tịch mịch vô biên!

Chết.

HÔRAXIÔ - Thế là một trái tim cao cả đã tan vỡ rồi, thái tử kính yêu ơi, xin vĩnh biệt người! Cầu xin các thiên thần cử khúc hoan tống để người yên giấc ngàn thu.

Tiếng bước chân rầm rập ở bên trong.

Sao lại có tiếng trống. Ở đâu đến vậy?

Fortinbrat, các sứ giả Anh Cát Lợi và các tùy tùng ra,