1. Tiến trình: Các tiến trình là nền cơ bản để thực hiện một chương trình. Một ứng dụng thực hiện trên máy tính, thông thường cả hệ điều hành, được thiết lập bằng số các tiến trình tuần tự (hay các tiến trình). Tiến trình thực chất là chương trình thực hiện trong đó gồm các giá trị chương trình đếm, các thanh ghi, các biến. Có thể quan niệm mỗi tiến trình có bộ vi xử lý (CPU) ảo của riêng mình. Tất nhiên trong thực tế CPU chuyển đổi qua lại (switch) giữa các tiến trình và có thể xem rằng tập các tiến trình thực hiện song song. Sự tiến lui, tiến tới của CPU giữa các chương trình gọi là đa chương. Hệ điêuh hành quản lý các tiến trình như: khởi tạo mới, hủy bỏ, dừng một tiến trình. Một tiến trình khi thực hiện có thể yêu cầu một tiến trình khác (gọi là tiến trình con), đến lượt nó tiến trình con có thể lại yêu cầu một tiến trình con khác v..v, vì vậy tập các tiến trình có cấu trúc cây.

2. Lời gọi hệ thống: Các chương trình của người dùng kết nối với hệ thống (hệ điều hành) và yêu cầu dịch vụ từ nó bằng cách tạo các lời gọi hệ thống. Tương ứng với từng lời gọi hệ thống có một thủ tục dịch vụ của hệ điều hành mà lời gọi hệ thống của người dùng có thể gọi đến. Thủ tục này tiết lập các tham số của lời gọi hệ thống vào một địa chỉ xác định (có thể là thanh ghi) và sau đó dùng lệnh bẩy (trap instruction) để khởi động hệ điều hành. Khi hệ điều hành nhân lệnh nó xem xét các tham số kiểm tra đúng sai và thực hiện yêu cầu (thể hiện qua tham các tham số). Khi công  việc kết thúc hệ điều hành thiết lập lại các mã trạng thái thanh ghi thông báo thủ tục đã được thực hiện hay hủy bỏ và trả lại điều khiển cho thủ tục thư viện từ lệnh bẩy. Sau đó thủ tục thư viện trả điều khiển về cho chương trình của người dùng bằng cách thông thường, trả lại mã trạng thái như một lời gọi hàm. Trong một vài trường hợp các giá trị bổ sung được trả lại theo tham số.

41. Chức năng

-  Hệ điều hành là phần mềm hệ thống đặc biệt có khả năng tự động đưa hệ thống máy

tính vào trạng thái hoạt động. Nếu trên hệ thống máy tính không có Hệ điều hành thì

nó chỉ là các linh kiện điện và điện tử được kết nối với nhau theo một kiến trúc nào đó

mà không sử dụng được. Nhưng nếu trên hệ thống máy tính có một Hệ điều hành thì

nó trở thành hệ thống tính toán, xử lý và tổ chức lưu trữ thông tin (dữ liệu).

-  Hệ điều hành cung cấp một tập lệnh với giao diện thuận lợi để người sử dụng khai

thác hệ thống máy tính có hiệu quả.

-  Hệ điều hành quản lý toàn bộ tài nguyên của hệ thống (hệ thống tệp, các thiết bị vào

 ra, các thành phần khác của hệ thống…).

 2. Phân tầng hệ thống

Hệ thống máy tính có thể được phân thành  6 tầng như sau:

- Sơ đồ phân tầng hệ thống

Tầng vật lý (tầng 0): Chứa các thiết bị vật lý bao gồm các vỉ mạch, chíp, nguồn

điện, mạch điện v..v. Tầng này làm nhiệm vụ vận chuyển tín hiệu (dữ liệu) vào ra

hệ thống.

- Tầng các vi chương trình (tầng 01): Chứa các vi chương trình sơ khai điều khiển

trực tiếp các thành phần vật lý ở tầng 0 và tạo giao diện với tầng trên (tầng 2). Các

vi chương trình thường chứa trong ROM, thực chất đây là bộ dịch, nhận các lệnh

máy và thực hiện chúng tuần tự theo từng bước.

- Tầng ngôn ngữ máy (tầng 2): Ngôn ngữ máy thường có 50-300 lệnh máy, sốlệnh máy phụ thuộc vào các kiến trúc máy tính. Các lệnh máy chủ yếu dùng để di

Chuyển dữ liệu, thực hiện các phép toán số học, logic và so sánh giá trị.

Tầng Hệ điều hành (tầng 3): Chức năng của Hệ điều hành là che kín sự phức tạp

của tầng dưới, tổ chức thực hiện chương trình và cung cấp tập lệnh và giao diện để người sử dụng khai thác hệ thống.

 - Tầng các tiện ích (tầng 4): Tầng này chứa các tiện ích hỗ trợ người sử dụng khai thác hệ thống có hiệu quả. Trên tầng này chứa các lệnh thông dịch, các bộ biên dịch, các bộ thông dịch và lớp các chương trình ứng dụng độc lập, các chương trình này không phải là một phần của hệ điều hành mặc dầu vậy chúng được các hẵng máy tính sử dụng (như các tiện ích)

- Tầng các chương trình ứng dụng (tầng 5): Tầng này bao gồm các chương trình do ngườI sử dụng viết để giải quyết các vấn đề cụ thể của mình, ví dụ như: xử lý số liệu kế toán, thương mại, các tính toán kỹ thuật và khoa học, các trò chơi v..v.