HEGHEN

1. Tư tưởng duy tâm về ý niệm tuyệt đối

-          Heghen cho rằng trước khi giớI tự nhiên và xã hộI ra đờI, đã tồn tạI ý niệm tuyệt đối. YNTT là tinh thần thế giớI, là khởI đầu và là đấng sáng tạo ra thế giới. Nguyên nhân YNTT sinh ra thế giớI là do nhu cầu tự nhận thức bản thân của chính nó, do đó sinh ra các vật khác. Thông qua quá trình nhận thức của con ngườI về giớI tự nhiên, về xã hộI và về YNTT mà YNTT đã thực hiện quá trình tự nhận thức bản thân.

-          Quá trình YNTT sinh ra thế giới là quá trình YNTT tự tha hóa, tự xa rờI bản chất của chính nó. GiớI tự nhiên và xã hội là sản phẩm của YNTT khi được sinh ra lạI thực hiện quá trình quay về vớI YNTT.

2. Tư tưởng về sự phát triển

-          VớI tư cách là biểu hiện của sự vận động, sự phát triển của YNTT, mọI sv luôn nằm trong quá trình không ngừng phát triển. Trong quá trình phát triển này luôn có sự thay thế giữa cái mớI và cái cũ, cái cũ bị mất đi, cái mớI xuất hiện nhưng cái mớI không loạI bỏ hoàn toàn cái cũ mà nó chọn lọc, tiếp thu những điểm tích cực của cái cũ để từ đó phát triển dần lên. Sự xuất hiện của cái mớI, sự mất đi của cái cũ đều mang tính tất yếu như nhau.

-          Nguồn gốc động lực của sự phát triển chính là sự đấu tranh của các mặt đốI lập bên trong sự vật.

3. Tư tưởng về sự hình thành và phát triển của ý thức, nhân cách con ngườI

-          Sự hình thành và phát triển ý thức nhân cách con ngườI là sự tác động biện chứng giữa con ngườI vớI tư cách là chủ thể vớI hoàn cảnh bên ngoài.

4. Tư tưởng về sự phát triển xã hộI

-          Một mặt thể hiện sự duy tâm thần bí khi cho rằng sự phát triển của sự vật - hiện tượng cũng quay về vớI YNTT. Mặt khác ông cho rằng sự phát triển của xã hộI là tất yếu và được thực hiện theo tiêu chí tự do cá nhân.

-          Ông chia sự phát triển của XH ra làm 4 giai đoạn

v     giai đoạn mong muộI

v     giai đoạn chuyên chuyển phương đông

v     giai đoạn Hi_la cổ đạI

v     giai đoạn phong kiến mang tính thiên chúa giáo phổ

Kết luận

-          Mặc dù có nhiều hạn chế bởI lập trường DT và quan điểm giai cấp hẹp hòi song TH của ông chưa đựng nhiều tư tưởng sâu sắc về sự phát triển nói chung đặc biệt là sự phát triển của xã hội.

-          Là cơ sở cho quan điểm duy vật biện chứng và quan điểm duy vật về lịch sử của Mac và Enghen sau này.