Đọc truyện hhhhhhhhhhhhhhhhhhhh

hhhhhhhhhhhhhhhhhhhh

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

Put your story text here...1

B. Giáo d.c và Ðào t.o

Ð.i h.c m. Bán công TP. H. Chí Minh

Trung tâm Ðào t.o T. xa

*****

BÀI GI.NG ÐÀO T.O T. XA

MÔN H.C

KHOA H.C GIAO TI.P

NGÀNH CÔNG TÁC X. H.I VÀ X. H.I H.C

Th.S. Nguy.n Ng.c Lâm biên so.n

Tháng 8 nãm 2003

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

M.C L.C

N.I DUNG Trang

Gi.i thi.u môn h.c

1. V. trí môn h.c trong chýõng tr.nh ðào t.o

2. M.c tiêu c.a môn h.c

3. N.i dung khái quát c.a môn h.c

4. Phýõng pháp h.c t.p

5. Nh.ng yêu c.u cõ b.n ð.i v.i ngý.i h.c

Bài m.t : Giao ti.p và truy.n thông

1. Khái ni.m giao ti.p và truy.n thông

1.1. Khai ni.m giao ti.p

1.2. Khai ni.m truy.n thông

1.3. Ti.n tr.nh truy.n thông

2. Kênh truy.n thông

3. Phong cách giao ti.p

3.1. Các ð.c tính c.a phong cách giao ti.p

3.2. .n tý.ng ban ð.u

4. Các y.u t. chi ph.i nhân th.c và l. gi.i thông ði.p

Bài hai : Hành vi giao ti.p và h. th.ng tác ð.ng ð.n hành vi

1. Khái ni.m hành vi giao ti.p

1.1. Hành vi là ð. gi.i t.a s. m.t thãng b.ng

1.2. Ð.ng cõ thúc ð.y

1.3. M.c ðích c.a hành vi

2. H. th.ng tác ð.ng ð.n hành vi

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài ba : Nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i

1. N.c thang nhu c.u cõ n.n c.a A.Maslow

1.1. Nhu c.u sinh l.

1.2. Nhu c.u ðý.c an toàn

1.3. Nhu c.u x. h.i

1.4. Nhu c.u ðý.c tôn tr.ng

1.5. Nhu c.u t. th. hi.n

2. Các ð.c ði.m c.a nhu c.u cõ b.n

Bài b.n : Khái ni.m b.n thân

1. Khái ni.m b.n thân

1.1. Các h.nh th.c c.a khái ni.m b.n thân

1.2. Các khuynh hý.ng c.a khái ni.m b.n thân

1.3. S. chuy.n bi.n c.a khái ni.m b.n thân

2. C.a s. Johari

2.1. Mô t. c.a s. Johari

2.2. Thông tin ph.n h.i

2.3. T. b.c l.

3. Cõ ch. ph.ng v.

3.1. Ph.n .ng hung tính

3.2. Ph.n .ng rút lui

3.3. Ph.n .ng thay th.

Bài nãm : Giao ti.p không l.i

1. Giao ti.p không l.i

2. Giao ti.p b.ng m.t

3. Ngôn ng. thân th.

4. Gi.ng nói

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

5. S. d.ng không gian

6. Môi trý.ng

7. S. im l.ng

8. Th.i gian

9. Ð.ng ch.m

10. Nãm bý.c ð. t.o .n tý.ng ð.u tiên trong giao ti.p không l.i.

Bài sáu : Giao ti.p có l.i

1. Giao ti.p có l.i

2. H. th.ng bi.u ð.t

3. Ngôn ng. và ngh.a c.a t.

Bài b.y : Các k. nãng trong giao ti.p

1. K. nãng giao ti.p

1.1. K. nãng ð.nh hý.ng

1.2. K. nãng ð.nh v.

1.3. k. nãng ði.u khi.n

2. Các nguyên t.c trong giao ti.p

2.1. Th.u c.m

2.2. Trách nhi.m

2.3. S. tin tý.ng

2.4. Nh.n thông ði.p

3. L.ng nghe

3.1. Nh.ng tr. ng.i cho vi.c l.ng nghe t.t

3.2. L.ng nghe hi.u qu.

4. S. khác bi.t gi.a Nam và N. trong giao ti.p

5. Kim ch. nam giúp giao ti.p hi.u qu.

6. Mý.i ði.u ð. t. rèn luy.n kh. nãng giao ti.p

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài tám : Tâm l. Nhóm

1. Khái ni.m Nhóm

2. T.m quan tr.ng c.a nhóm trong cu.c s.ng

3. T.i sao nhóm nh. giúp cá nhân thay ð.I hành vi ?

4. Ð.c ði.m tâm l. c.a nhóm nh.

4.1. M.i týõng tác

4.2. M.c tiêu chung

4.3. H. th.ng các quy t.c

4.4. Cõ c.u chính th.c và phi chính th.c

4.5. Các vai tr.

5. Các vai tr. ðý.c th. hi.n trong nhóm.

5.1. Vai tr. h. tr. và vai tr. c.n tr.

5.2. Phân lo.i các vai tr..

5.3. Tám vai tr. chính

6. Các bý.c k. nãng và k. thu.t l.nh ð.o trong ti.n tr.nh nhóm

7. Quan sát khi ði.u hành nhóm.

8. Các giai ðo.n phát tri.n c.a nhóm nh.

8.1.Các giai ðo.n phát tri.n c.a nhóm

8.2.Giai ðo.n h.nh thành

8.3.Giai ðo.n quy.n l.c và ki.m sóat

8.4.Giai ðo.n .n ð.nh

8.5. Giai ðo.n trý.ng thành

8.6. Giai ðo.n k.t thúc

9. Các ð.c ði.m c.a nhóm hi.u qu. và kém hi.u qu..

Bài mý.i : L.nh ð.o và các phong cách l.nh ð.o

1. Khái ni.m

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

2. L.nh ð.o nhý th. nào ?

3. Vi.c ch.n l.a phong cách l.nh ð.o

3.1. Ð.i v.i cá nhân nhóm viên

3.2. Ð.i v.i t.p th.

3.3. T.nh hu.ng l.nh ð.o

3.4. Cá tính c.a ngý.I l.nh ð.o.

4. L.nh ð.o hi.u qu.

5. Các phong cách th. hi.n khi th.o lu.n nhóm

6. M.i týõng quan gi.a 3 y.u t. : v.n ð., l.nh ð.o và nhân viên.

Các bài t.p

Các câu h.i ôn t.p

Tài li.u tham kh.o

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

GI.I THI.U MÔN H.C

1. V. TRÍ MÔN H.C TRONG CHÝÕNG TR.NH ÐÀO T.O

Ðây là môn h.c ðý.c gi.ng d.y . h.c k. ð.u tiên c.a chýõng tr.nh ðào t.o

ngành x. h.i h.c và ngành Công tác x. h.i v.i th.i lý.ng 45 ti.t h.c, thu.c kh.i

ki.n th.c giáo d.c ð.i cýõng. Tuy nhiên n.i dung môn h.c ðý.c biên so.n theo

hý.ng ph.c v. cho chuyên ngành v. các phýõng pháp và k. nãng trong ngành X. h.i

h.c c.ng nhý Công tác x. h.i ð.u d.a trên n.n t.ng c.a m.i quan h. giao ti.p gi.a

cá nhân v.i cá nhân và giao ti.p trong nhóm nh.. Qua môn h.c này, sinh viên ðý.c

chu.n b. m.t s. ki.n th.c và k. nãng cõ b.n trý.c khi h.c các môn h.c thu.c

chuyên ngành trong các h.c k. sau.

2. M.C TIÊU C.A MÔN H.C

Môn h.c cung c.p cho sinh viên nh.ng khái ni.m cõ b.n v. l. thuy.t truy.n

thông và giao ti.p, vai tr. và . ngh.a c.a truy.n thông và giao ti.p trong ð.i s.ng x.

h.i nói chung, và trong công tác x. h.i c.ng nhý phát tri.n c.ng ð.ng nói riêng.

Môn h.c c.ng ð. c.p ð.n các k. nãng và s. v.n d.ng truy.n thông giao ti.p trong

th.c hành công tác x. h.i và phát tri.n c.ng ð.ng.

Thông qua môn h.c này, sinh viên s. nh.n th.c ðý.c s. c.n thi.t và t.m quan tr.ng

c.a truy.n thông và giao ti.p, ð.ng th.i ð.t ðý.c m.t s. k. nãng nh.m giúp truy.n

thông và giao ti.p ð.t hi.u qu. trong các ho.t ð.ng x. h.i và th.c thi ngh. nghi.p.

Ði.u cõ b.n là qua môn h.c sinh viên có th. t. ðánh gía b.n thân ð. t. khám phá v.

m.nh trý.c khi h.c tr. thành m.t nhân viên x. h.i, m.t nhà x. h.i h.c chuyên nghi.p

ð. có th. hi.u và h. tr. ðý.c cá nhân, nhóm và c.ng ð.ng trong công tác phát tri.n.

3. N.I DUNG KHÁI QUÁT C.A MÔN H.C

Môn h.c bao g.m các n.i dung ðý.c tr.nh bày trong mý.i bài h.c : Giao ti.p

và truy.n thông; các nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i; khái ni.m b.n thân; cõ ch. ph.ng

v., giao ti.p không l.i và có l.i; các k. nãng trong giao ti.p; tâm l. nhóm; các giai

ðo.n phát tri.n c.a nhóm nh. và l.nh ð.o và các phong cách l.nh ð.o. Ð. có th.

thi.t l.p m.i quan h. giao ti.p t.t, sinh viên c.n nh.n th.c v. m.t s. k. nãng trong

truy.n thông có l.i và không l.i, nh.n bi.t v. con ngý.i c.a m.nh, m.nh ðang . n.c

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

thang c.a nhu c.u nào trong cu.c s.ng hi.n t.i, do ðâu chúng ta có hành vi trong

m.i quan h. v.i ngý.i khác, cái g. thúc ð.y chúng ta hành ð.ng trong giao ti.p, t.i

sao chúng ta có nhu c.u gia nh.p nhóm nh. và nhóm nh. .nh hý.ng ð.n chúng ta và

giúp cho chúng ta ði.u g..

4. PHÝÕNG PHÁP H.C T.P

Qua môn h.c này . h.c k. ð.u tiên, sinh viên ðý.c t.p làm quen v.i phýõng

pháp d.y và h.c ch. ð.ng, l.y sinh viên làm tr.ng tâm. Sinh viên t. tham kh.o tài

li.u và t.i l.p sinh viên tích c.c tham gia vào quá tr.nh d.y và h.c, cùng nhau th.o

lu.n (th.o lu.n chung và th.o lu.n nhóm) và t. khám phá v.n ð.. Trong quá tr.nh

gi.ng d.y, gi.ng viên s. có nh.ng tr. chõi minh h.a và t. ðó sinh viên rút ra nh.ng

bài h.c giúp sinh viên hi.u r. l. thuy.t và t. hi.u b.n thân hõn.

5. NH.NG YÊU C.U CÕ B.N Ð.I V.I NGÝ.I H.C

§ Sinh viên n.m v.ng b.n ch.t c.a giao ti.p x. h.i và tâm l. h.c giao

ti.p.

§ N.m ðý.c các quy lu.t giao ti.p và m.i tác ð.ng qua l.i gi.a con

ngý.i v.i con ngý.I,

§ N.m ðý.c các ð.c ði.m tâm l. trong các h.nh th.c giao ti.p có l.i và

giao ti.p không l.i.

§ N.m ðý.c các k. nãng giao ti.p và ngh. thu.t giao ti.p,

§ Khi h.c ho.c khi tham kh.o tài li.u, sinh viên c.n liên h. l. thuy.t v.i

kinh nghi.m b.n thân ð. tr.i qua trong quá kh. c.a m.nh ð. có th. hi.u

r. v. m.nh hõn, t. ði.u ch.nh và .ng d.ng trong th.c t. cu.c s.ng c.a

m.nh v.i nh.ng ngý.i chung quanh m.nh, ðó chính là ði.u ki.n ð. có

th. thi.t l.p m.i quan h. giao ti.p hi.u qu..

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài m.t

GIAO TI.P VÀ TRUY.N THÔNG

1. GIAO TI.P VÀ TRUY.N THÔNG

1.1. Khái ni.m giao ti.p.

Giao ti.p là m.t quá tr.nh thi.t l.p m.i quan h. hai chi.u gi.a m.t ngý.i v.i m.t

ngý.i ho.c v.i nhi.u ngý.i xung quanh , liên quan ð.n s. truy.n ð.t thông ði.p và

s. ðáp .ng v.i s. truy.n ð.t .y. Giao ti.p là m.t quá tr.nh qua ðó chúng ta phát và

nh.n thông tin, suy ngh., có . ki.n và thái ð. ð. có ðý.c s. thông c.m và hành ð.ng.

Tóm l.i, giao ti.p là m.t quá tr.nh chia s. qua ðó thông ði.p s.n sinh ðáp .ng.

Giao ti.p là quá tr.nh nói, nghe và tr. l.i ð. chúng ta có th. hi.u và ph.n .ng v.i

nhau. Giao ti.p tr.i qua nhi.u m.c ð., t. th.p ð.n cao, t. s. e dè b. ngoài ð.n vi.c

b.c l. nh.ng t.nh c.m sâu kín bên trong :

o M.c ð. ð.u tiên : X. giao (c.n dè d.t trong trao ð.i, d.ng l.i . m.c chào

h.i thãm nhau ng.n g.n, nói v. nh.ng v.n ð. vô thý.ng vô ph.t).

o Nói chuy.n phi.m : Nói v. ngý.i khác, không có m.t, tránh nói v. b.n

thân và ngý.i ð.i di.n.

o Trao ð.i các . tý.ng khi m.i quan h. tr. nên thân thi.t hõn, nói v. m.nh

ho.c ngý.i ð.i di.n.

o Trao ð.i c.m ngh. : b.c l. t.nh c.m c.a m.nh v.i ngý.i ð.i di.n, nói v.

nh.ng ði.u m.nh yêu, m.nh ghét...chia s. v.i nhau ni.m vui bu.n trong

cu.c s.ng.

o Trao ð.i thân t.nh : M.c ð. cao nh.t c.a giao ti.p. Ngý.i ta có th. trao

ð.i m.t cách c.i m. nh.ng c.m ngh. và t.nh c.m, nh.ng ni.m tin và . ki.n

v.i ngý.i khác mà không s. nh.ng ði.u m.nh nói ra s. b. t. ch.i ho.c

không ðý.c ch.p nh.n.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

M.c ðích chính y.u c.a s. giao ti.p c.a con ngý.i là nh.m th.a m.n các nhu c.u

cõ b.n c.a m.nh. S. khéo léo trong giao ti.p là làm sao th. hi.n suy ngh. và t.nh c.m

c.a m.nh ð. cho ngý.i khác có th. hi.u ðý.c.

Truy.n thông

M.i quan h. giao ti.p

Giao ti.p di.n ra nhý th. nào gi.a hai ngý.i ho.c nhi.u ngý.i ?

Ð.u tiên ta có ðý.c . tý.ng hay m.t h.nh .nh trong ð.u, ta quy.t ð.nh r.ng

ta mu.n chia s. ði.u ðó v.i ngý.i khác, r.i ta b.t ð.u chuy.n . ki.n c.a m.nh b.ng

l.i nói ho.c c. chí...cho ngý.i khác. Ta có th. dùng l.i nói, ð.ng ch.m, ngôn t. hoa

m....Theo Peter Drucker, chính ngý.i nh.n thông ði.p m.i ðúng là ngý.i giao ti.p

v. ch. có s. giao ti.p khi có ngý.i nghe và ðáp .ng. S. ki.n ti.p theo là ngý.i nh.n

thông ði.p c.a ta nhý th. nào, t.t nhiên là nh. nghe, nh.n, c.m giác...và cu.i cùng

hi.u ðý.c ði.u ð. ðý.c chuy.n giao. Ti.n tr.nh c.ng ðý.c g.i là ti.n tr.nh truy.n

thông.

1.2. Khái ni.m truy.n thông

Truy.n thông trong giao ti.p là m.t ti.n tr.nh trao ð.i các thông ði.p có l.i

và không l.i nh.m ð. hi.u, phát tri.n và .nh hý.ng ð.n các m.i quan h. ngý.i và

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ngý.i.

Trong truy.n thông, có nhi.u y.u t. tác ð.ng l.n nhau và di.n bi.n liên t.c, bao

g.m:

· Ngu.n phát : Ngý.i phát ra thông ði.p ( có l.i ho.c không l.i)

· Ngý.i nh.n thông ði.p

· Các giác quan c.m nh.n (th. giác, thính giác, kh.u giác, v. giác và xúc

giác ).

· Các y.u t. ch.a ð.ng thông ði.p (nhý gi.ng nói, c. ch., th.i gian...)

· N.i dung thông ði.p (có l.i ho.c không l.i).

· S. ðáp .ng : có th. tích c.c ho.c tiêu c.c ( thích ho.c không thích)

· S. ph.n h.i b.ng l.i nói ho.c ngôn ng. không l.i ho.c cà hai cùng

lúc.

· B.i c.nh giao ti.p ( phù h.p ho.c chýa phù h.p).

1.3. Ti.n tr.nh truy.n thông.

Ti.n tr.nh truy.n thông có th. ðõn gi.n l.n ph.c t.p. M.t chu tr.nh truy.n

thông di.n ra trong m.t th.i gian r.t ng.n và bao g.m 8 bý.c nhý sau .

.nh hý.ng bên ngoài

làm méo mó thông ði.p

1. M. hóa TÐ 2. Chuy.n TÐ 3. Nh.n TÐ 4. Gi.i m.

TÐ

8.Gi.i m. TÐPH 7. Nh.n TÐPH 6. Chuy.n TÐPH 5. M. hóa TÐ

TÐ = thông ði.p, TÐPH = thông ði.p ph.n h.i

M.i thông ði.p g.i ði c.n tùy thu.c vào s. khác bi.t nhau gi.a giác quan và

kinh nghi.m c.a ngý.i g.i và ngý.i nh.n. Cho nên thông ði.p g.i ði và thông ði.p

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

nh.n khó mà hoàn toàn gi.ng nhau. S. chênh l.ch trong truy.n thông thý.ng x.y ra

do s. .nh hý.ng c.a các y.u t. nhý cá tính con ngý.i, b.i c.nh giao ti.p, kho.ng

cách, tâm tr.ng, c.m xúc lúc giao ti.p, kinh nghi.m, nh.n th.c v.n ð., n.c thang giá

tr., vãn hóa, th.i gian, m.c tiêu và mong ð.i trong giao ti.p, k. nãng giao ti.p...M.t

s. y.u t. k. trên c.ng góp ph.n vào vi.c ð.nh h.nh m.t phong cách giao ti.p c.a

t.ng cá nhân khi ð.n tu.i trý.ng thành.

2. KÊNH TRUY.N THÔNG.

Kênh truy.n thông là phýõng th.c chuy.n thông ði.p t. ngý.i này sang

ngý.i khác, thí d. nhý kênh truy.n thông b.ng ch. vi.t ( thý t., báo cáo và các h.nh

th.c týõng t. khác).

Nh.ng kênh truy.n thông b.ng l.i là ði.n tho.i, truy.n h.nh, radio, và nh.ng

phýõng ti.n thông tin ð.i chúng týõng t. khác.

Kênh truy.n nh.ng thông ði.p không l.i là nh.ng giác quan c.a chúng ta nhý

xúc giác, th. giác, kh.u giác, thính giác và v. giác.

C.n ph.i th.n tr.ng khi l.a ch.n kênh truy.n thông b.i v. nó có .nh hý.ng

quy.t ð.nh ð.n m.c ð. thành công c.a vi.c chuy.n thông ði.p.

M.t vài y.u t. có .nh hý.ng ð.n vi.c ch.n l.a kênh truy.n thông là :

- Có s.n

- Ti.m nãng ph.n h.i

- Phong t.c

Mô h.nh v. quá tr.nh giao ti.p

Ngu.n

Ngý.i g.i

M. hóa Kênh Gi.im

Ngý.i

nh.n

Thông tin ph.n h.i

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

- Tác ð.ng

- M.c ð. khó khãn c.a thông ði.p

- Lýu tr. và truy t.m

- S. lý.ng ngý.i nh.n

- Th.i gian

- kho.ng cách

- Chi phí

3. PHONG CÁCH GIAO TI.P

Phong cách giao ti.p là h. th.ng phýõng th.c .ng x. .n ð.nh c.a m.t cá

nhân v.i ngý.i khác trong m.t hoàn c.nh và m.t công vi.c nh.t ð.nh ( bao g.m c.

ch., l.i nói, hành ð.ng...).

3.1. Các ð.c tính c.a phong cách giao ti.p.

Phong cách giao ti.p mang hai ð.c tính : tính chu.n m.c và tính linh ho.t khi

con ngý.i giao ti.p trong x. h.i.

¨Tính chu.n m.c ( ph.n c.ng ) :

Tính chu.n m.c ðý.c bi.u hi.n do nh.ng quy ý.c v. m.t ð.o ð.c, phong

t.c t.p quán, l. giáo...( c.n ðý.c g.i là cái chung ). Nó c.u thành n.n t.ng phong

cách giao ti.p c.a t.ng dân t.c theo khuôn kh. vãn hóa chung.

¨Tính linh ho.t ( ph.n m.m ) :

Tính linh ho.t ðý.c bi.u hi.n do tr.nh ð. ki.n th.c, kinh nghi.m, tr.ng

thái tâm l., l.a tu.i, gi.i tính, ð.c ði.m ngh. nghi.p...( c.n ðý.c g.i là cái cá bi.t ).

Chính phong cách giao ti.p c.a t.ng cá nhân c.ng thêm m.t s. ð.c ði.m

riêng bi.t n.i b.t khác nhý kh. nãng am hi.u hay không ngý.i khác, cách .ng x.,

ki.n th.c ho.c h.nh th.c bên ngoài...có th. t.o m.t .n tý.ng ban ð.u tích c.c hay

tiêu c.c ð.i v.i ð.i tý.ng giao ti.p

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Hoàn c.nh

Phong

cách giao

ti.p

Quan

tâm ð.n

l.i nói

ph.c

t.p c.a

c.u

trúc

câu nói

T. ng. Không

l.i

tho.i

mái

Ngý.i l.

Ngý.i quan

tr.ng

Quen bi.t

B.n bè

Ngý.i thân,

gia ð.nh

C.ng

Chính th.c

Trao ð.i

T. nhiên

Thân thi.n

Cao

Th.p

Cao

Th.p

R.ng

Gi.i h.n

Ít dùng

Cao

Th.p

Cao

3.2. .n tý.ng ban ð.u.

Khi g.p nhau l.n ð.u, ð.ng th.i con ngý.i v.a nh.n xét và ðánh giá v.a

có thi.n c.m hay ác c.m ngay t. phút ð.u tiên v.i ð.i tý.ng giao ti.p.

S. ðánh giá .y b.t ngu.n t. các y.u t. nhý sau :

§ C.m tính (y.u t. chi.m ýu th. ) do h.nh th.c bên ngoài, h.nh dáng, c.

ch., ði.u b., trang ph.c, gi.ng nói, l.i nói .

§ L. tính ( y.u t. mang tính lôgíc ) do ph.m ch.t cá nhân nhý tính khí, tính

cách, nãng l.c, ki.n th.c, cách .ng x....

§ Xúc c.m : do bi.u hi.n t.nh c.m ( yêu thích, ghét...) theo m.c h.p d.n

th.m m. bên ngoài và ph.m ch.t c.a cá nhân ð.i tác trong giao ti.p.

V. v.y, cách th.c chúng ta xu.t hi.n trý.c m.t ngý.i khác .nh hý.ng m.nh

ð.n cách ngý.i khác ph.n .ng tích c.c hay tiêu c.c ð.i v.i ta. .n tý.ng ð.u tiên là

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

.n tý.ng lâu b.n nh.t.

Ti.n tr.nh này ðý.c phân tích m.t cách chi ti.t nhý sau gi.a hai cá nhân ( A

và B) trong l.n giao ti.p ð.u tiên :

Nói / c. ch. c.m nh.n

ð.ng cõ cách nh.n

c.m xúc suy ngh.

suy ngh. c.m xúc

cách nh.n ð.ng cõ

c.m nh.n Nói / c. ch.

A B

Cõ ch. ðánh gía l.n nhau gi.a hai ngý.i A và B khi giao ti.p l.n ð.u tiên.

4. CÁC Y.U T. CHI PH.I NH.N TH.C VÀ CÁCH L. GI.I THÔNG

ÐI.P

Nh.n th.c là ti.n tr.nh ti.p nh.n các kích thích t. bên ngoài và l. gi.i là t.ng

h.p các y.u t. .y thành t.ng th. có . ngh.a thông qua 5 giác quan c.a chúng ta. Các

giác quan c.a chúng ta có t.m quan tr.ng khác nhau. Ði.u này giúp chúng ta nh.n

th.c s. vi.c quanh ta nhý th. nào :

- 2% b.ng v.giác

- 3% b.ng xúc giác

- 7% b.ng kh.u giác

- 22% b.ng thính giác

- 66% b.ng th. giác

Nguyên nhân chính c.a vi.c gây hi.u l.m trong giao ti.p là do khác nhau v.

nh.n th.c gi.a ngý.i nh.n và ngý.i g.i. Chúng ta c.n ghi nh. là hai ngý.i không th.

nào có cùng m.t nh.n th.c v. m.t s. ki.n theo m.t cách gi.ng nhau. Chúng ta nh.n

th.c s. vi.c tùy thu.c vào kinh nghi.m riêng và s. khác nhau v. nh.n th.c c.a con

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ngý.i là t. nhiên và không th. tránh ðý.c.

S. hi.u bi.t r. ràng v. ti.n tr.nh nh.n th.c là m.t trong nh.ng ch.a khóa ð.

tr. thành ngý.i giao ti.p có hi.u qu..

· Quá tr.nh nh.n th.c :

Quá tr.nh nh.n th.c bao g.m s. k.t h.p nh.ng thông tin bên trong và bên

ngoài. Nh.n th.c liên quan ð.n s. chú . ð.n nh.ng ði.u . th. gi.i bên ngoài, và liên

h. thông tin ðó v.i nh.ng thông tin ð. có s.n trong ð.u chúng ta. Nh.n th.c là m.t

ti.n tr.nh ch.n l.c nh.ng g. chúng ta s. tham gia, chúng ta s. g.n l.c m.t s. lý.ng

l.n thông tin ( trí óc không th. nào x. l. h.t t.t c. m.i th.). Trong m.t ch.ng m.c

nào ðó, chúng ta th.y nh.ng cái mà trí óc chúng ta ð. ðý.c l.p tr.nh ð. th.y.

Chýõng tr.nh này bao g.m nh.ng kinh nghi.m, kh. nãng và nh.ng m.i quan tâm c.a

chúng ta và chúng ta c.ng b. .nh hý.ng b.i nhu c.u tâm sinh l. c.a chúng ta.

Nh.n th.c b.t ngu.n t. nh.ng v.n ð. sau :

· Cùng nh.ng d. ki.n, ngý.i ta nh.n, gi.i thích và ðáp .ng khác nhau.

· Do ngý.i ta thêm vào nh.ng tin t.c c.n thi.u.

· Cãn c. trên nh.ng tr.i nghi.m riêng c.a m.nh.

· Do tính ch.n l.c : có khuynh hý.ng nh. nh.ng ði.m thái quá, c.c ðoan và

quên nh.ng ði.m trung dung, m.t b.c thý chúc m.ng hay chia bu.n ðý.c

g.i ði ngay sau bi.n c. có hi.u qu. hõn thý g.i tr..

V.n ð. là không nên gi. nh.ng nh.n th.c ban ð.u v. giá tr. bên ngoài c.a s.

v.t. Thu th.p thông tin càng nhi.u càng t.t, trý.c khi chúng ta kh.ng ð.nh ch.c ch.n

nh.ng nh.n th.c thành nh.ng . ki.n có .nh hý.ng ð.n nh.ng hành ð.ng và phýõng

pháp giao ti.p c.a chúng ta.

Quan ði.m quá ðõn gi.n hóa ho.c quá t. tin cho r.ng " cái tôi th.y là th.c t.

ðúng", k.t h.p v.i vi.c không nh.n ra ðý.c t.ng ngý.i khác c.ng có nh.ng quan

ði.m r.t khác nhau v. th.c t., s. d.n ð.n s. suy ngh. thi.n c.n và th.t b.i trong giao

ti.p.

Cách nh.n th.c và l. gi.i thông ði.p b. chi ph.i b.i các y.u t. chính sau ðây :

· B.i c.nh v.t ch.t :

Ph.ng .c, ánh sáng, ti.ng .n, cách ng.i, th.i ti.t....nh hý.ng r.t nhi.u trong truy.n

thông.

· Hoàn c.nh x. h.i :

Truy.n thông b. chi ph.i b.i : M.c ðích truy.n thông, vai tr. và ð.a v. x. h.i,

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

thái ð., giá tr., kinh nghi.m, ni.m tin, quan ði.m, kho.ng cách th. h., k. v.ng, ki.n

th.c...

· S. suy di.n và xét ðoán giá tr. :

Chúng ta có m.t khuynh hý.ng t. nhiên là v.i vàng k.t lu.n và xét ðoán. Ph.n

l.n thông tin mà chúng ta nh.n ðý.c là nh.ng suy di.n ho.c nh.ng . ki.n. S. suy

di.n là m.t k.t lu.n cãn c. trên nh.ng thông tin không ð.y ð.. Chúng ta b. hi.u l.m

và b.t ð.ng . ki.n v.i nhau khi chúng ta bày t. nh.ng suy di.n và . ki.n nhý th. ð.y

là nh.ng s. ki.n.

Thí d. : Trong hoàn c.nh b.nh thý.ng : " Tôi th.y Anh H. r.i vãn ph.ng lúc

10g". Ðó là s. ki.n. Nhýng n.u chúng ta l.y s. ki.n này ð. suy di.n theo quan ði.m

riêng th. có th. nói : "Tôi th.y Anh H. r.i vãn ph.ng ð. v. nhà".

Nhýng chúng ta không th. s.ng thi.u s. suy di.n, con ngý.i c.n có chúng ð.

hi.u ðý.c cu.c s.ng h.ng ngày.

N.u chúng ta cãn c. trên th. gi.i quan riêng c.a cá nhân chúng ta khi cho r.ng

:" Tôi ð. th.y Anh H. r.i vãn ph.ng ði v. nhà" và thêm vào "Anh ta lý.i bi.ng". Ðây

là s. xét ðoán giá tr..

· C.m xúc :

Các c.m xúc nhý thýõng, ghét, s. , gi.n, m.t m.i, thi.u t.p trung, m.c ð. t.

tin, b. phê phán, ph. nh.n c.m xúc c.a ngý.i khác, c.nh tranh ð.u .nh hý.ng tiêu

c.c ð.n truy.n thông. Chúng ta khó mà ch.u l.ng nghe ngý.i khác khi chúng ta ðang

có nh.ng c.m xúc nêu trên. Chúng ta ch. ch.u l.ng nghe ngý.i khác khi chúng ta c.m

th.y l.c quan yêu cu.c s.ng, t. tin và tho.i mái v. m.t tinh th.n.

· K. nãng ngôn ng. :

Cách di.n ð.t, cách dùng t. chuyên môn, t. có . ngh.a ngý.c l.i, ngh.a hàm

., t. có nhi.u l.p . ngh.a, t. ð.a phýõng, ti.ng lóng c.a các nhóm cùng l.nh v.c

ho.t ð.ng... gây c.n tr. r.t nhi.u cho truy.n thông.

· S. gây nhi.u :

S. gây nhi.u là b.t k. nh.ng g. x.y ra l.n l.n, phi.n toái, ho.c gây tr. ng.i

cho vi.c chuy.n giao chính xác thông ði.p d. ð.nh g.i. Thí d. nhý l.i do ngý.i g.i

gây ra là ðánh máy sai l.i chính t., câu nói hay vi.t t.i ngh.a.. C.n do l.i c.a ngý.i

nh.n là thói quen ð.c không t.t, nghe kém và thi.u t.p trung.

· S. ph.n h.i :

S. ph.n h.i là ti.n tr.nh giao ti.p ngý.c l.i. Ti.n tr.nh này x.y ra khi

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ngý.i nh.n di.n ð.t ph.n .ng c.a m.nh ð.i v.i thông ði.p c.a ngý.i g.i.

Bài hai

HÀNH VI GIAO TI.P VÀ H. TH.NG TÁC

Ð.NG Ð.N HÀNH VI GIAO TI.P

1. HÀNH VI GIAO TI.P

Hành vi giao ti.p c.a con ngý.i r.t ph.c t.p, khó mà có m.t y.u t. nào duy

nh.t có th. gi.i thích ð.y ð. v. hành vi con ngý.i. Trý.c h.t, hành vi là cách s. d.ng

nãng lý.ng c.a m.nh.Thi.u nãng lý.ng, hành vi s. m.t d.n. K. ðó, hành vi là mong

mu.n ð.t ðý.c m.t m.c ðích nào ðó thúc ð.y m.nh và không ph.i lúc nào ai c.ng có

th. bi.t r. ràng v. m.c ðích ðó, v. có lúc s. thúc ð.y thu.c v. ti.m th.c. Trong cu.c

s.ng c.a chúng ta, có nhi.u hành ð.ng ch.u .nh hý.ng c.a các ð.ng cõ ti.m th.c

ho.c các nhu c.u ( Sigmund Freud ).

1.1. Hành vi là ð. gi.i t.a s. m.t thãng b.ng.

Hành vi con ngý.i r.t ph.c t.p, không có m.t y.u t. nào duy nh.t gi.i thích

v. hành vi con ngý.i. Tuy nhiên, trong môi trý.ng x. h.i, ði.u n.i b.t là m.i cá nhân

c. g.ng thích nghi ð. s.ng c.n. V. m.t này, hành vi con ngý.i là c. ch., ð.ng tác

ðáp l.i c.a con ngý.i khi có m.t kích thích t. bên ngoài ho.c m.t ð.ng l.c thúc ð.y

t. bên trong c.a cá nhân ð. gi.i t.a m.t s. m.t thãng b.ng ð. ð.t m.c ðích là th.a

m.n nhu c.u, t.c là tái l.p s. thãng b.ng. Con ngý.i hành ð.ng ð. thích nghi v.i

hoàn c.nh , ð. t.n t.i và phát tri.n.

Kích thích

Nhu c.u S. cãng th.ng, khó ch.u HÀNH VI M.c ðích

Khát v.ng M.t thãng b.ng ( s. th.a

m.n )

. mu.n

Vai tr....

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Gi.m s. cãng th.ng

Tái l.p s. cân b.ng

Ðõn v. cõ s. c.a hành vi là m.t hành ð.ng. Toàn b. hành vi là m.t chu.i

hành ð.ng. Ð. có th. d. ðoán hành vi, chúng ta ph.i bi.t ð.ng cõ ho.c nhu c.u nào

s. d.n ð.n m.t hành ð.ng nh.t ð.nh . m.t th.i ði.m nào ðó.

1.2. Ð.ng cõ thúc ð.y.

Ð.ng cõ . ðây ðý.c xem nhý là nhu c.u, . mu.n, ngh. l.c ho.c s. thôi thúc

c.a cá nhân. Ð.ng cõ hý.ng t.i m.c ðích, có . th.c ho.c ch. trong ti.m th.c. V.y

ð.ng cõ là nguyên nhân c.a hành vi, y.u t. chính c.a hành ð.ng. Nhu c.u là m.t

cái g. ðó trong m.t cá nhân thúc ð.y cá nhân ðó hành ð.ng.

1.3. M.c ðích c.a hành vi.

M.c ðích là cái bên ngoài cá nhân, có khi ðý.c g.i là tác nhân kích thích.Con

ngý.i có nhi.u nhu c.u cùng lúc, v.y cái g. quy.t ð.nh nhu c.u nào ðý.c th. hi.n

trý.c ? Nhu c.u m.nh nh.t vào m.t th.i ði.m nh.t ð.nh s. ðýa ð.n hành ð.ng. Theo

Abraham Maslow, m.t khi m.t nhu c.u nào ðó ð. ðý.c th.a m.n th. m.t nhu c.u

khác c.nh tranh l.i tr. nên m.nh hõn.

Nhýng không ph.i lúc nào nhu c.u c.a chúng ta c.ng ðý.c th.a m.n. Có lúc

,vi.c th.a m.n nhu c.u b. c.n tr. , con ngý.i có xu hý.ng l.p l.i hành vi và c. g.ng

vý.t khó khãn , tr. ng.i. N.u không thành công v. m.t l. do nào ðó th. h. thay ð.i

m.c ðích, mi.n sao m.c ðích m.i có th. th.a m.n nhu c.u.

Ð.ng cõ m.nh nh.t quy.t ð.nh hành vi (ð.ng cõ B là m.nh nh.t trong minh h.a

dý.i ðây) :

Cao

S.c m.nh

ð.ng cõ

Th.p A B C D E cùng th.i ði.m

Các ð.ng cõ khác nhau

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Khi ð.ng cõ m.nh nh.t ð. ðýa ð.n ra hành vi, hành vi này ho.c là hành ð.ng

hý.ng ðích ( n.u quá lâu dài mà không ð.t th. ðýa ð.n v. m.ng ) ho.c là hành ð.ng

th.c hi.n m.c ðích (duy tr. lâu dài th. m.t thích thú, l.nh ð.m ) có liên quan ð.n kh.

nãng s.n có.

Ð.NG CÕ HÀNH Ð.NG

HÝ.NG ÐÍCH

( ðói )

Tri.n v.ng Kinh nghi.m quá kh.

( chu.n b. ð. ãn )

HÀNH VI

M.C ÐÍCH HÀNH Ð.NG TH.C HI.N M.C ÐÍCH

( ãn ) ( ãn )

S. d.ng m.t tác nhân kích thích h.u h.nh trong m.t t.nh hu.ng có ð.ng cõ thúc ð.y.

2. H. TH.NG TÁC Ð.NG Ð.N HÀNH VI .

M.i con ngý.i sinh ra và s.ng nhý m.t cá th. ðõn nh.t, không ai gi.ng

ai.Thông qua s. tác ð.ng qua l.i v.i môi trý.ng x. h.i, con ngý.i ph.i h.c cách b.o

v. ðý.c cu.c s.ng và s. an toàn cho chính m.nh . Con ngý.i ph.i h.c ð. th.a m.n

các nhu c.u c.a m.nh. Con ngý.i ph.i h.c cách s.ng hài h.a v.i ngý.i khác ð. ðý.c

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

an b.nh.

Có nhi.u y.u t. .nh hý.ng ð.n týõng lai cu.c s.ng và quy.t ð.nh tính ch.t

ho.t ð.ng c.a m.i ngý.i :

· Y.u t. di truy.n :

Các gen là nét ð.c trýng v. th. ch.t (vóc dáng, ný.c da, gi.i tính...), s. phát

tri.n c.a cõ th., nãng l.c trí tu. ( s. phát tri.n c.a trí tu. .nh hý.ng ð.n và ch.u s.

.nh hý.ng c.a s. phát tri.n c.m xúc, x. h.i, và tinh th.n c.a con ngý.i, t.t nhiên

.nh hý.ng m.nh ð.n m.i quan h. giao ti.p).

· S. tác ð.ng c.a c.m xúc và suy ngh. lên hành vi

C.m xúc là s. th. hi.n t.nh c.m. Con ngý.i thý.ng khó th.a nh.n và bi.u l.

c.m xúc c.a m.nh ð.c bi.t là nh.ng ngý.i ðang g.p khó khãn và ðau kh.. Nhýng

nh.ng c.m xúc không ðý.c bi.u l., b. chôn d.u th. thý.ng là ð.ng cõ ti.m .n sau

nh.ng hành vi tiêu c.c mang tính h.y ho.i (nhý s. d.ng ma túy, ðánh nhau...Ngý.i

ta ch.n nh.ng hành vi này (có . th.c ho.c vô th.c) ð. che d.u ho.c b.c l. nh.ng

t.nh c.m, c.m xúc d.n nén c.a m.nh nhý m.t cách ð. thoát kh.i s. ðau ð.n do các

c.m xúc ðó t.o ra ( Ví d. minh h.a : Trý.ng h.p chôn d.u m.t chi.c h.p ch.a ch.t

ð.c trong ðó và chôn nó xu.ng ð.t)

T.t c. c.m xúc - gi.n gi., ghen tuông, ðau kh., cu.ng si, nghi ng., mâu

thu.n trong t.nh c.m ð.u là m.t ph.n t. nhiên c.a s. tr.i nghi.m c.a con ngý.i

Suy ngh. c.a con ngý.i tác ð.ng ðáng k. lên hành vi và c.m xúc c.a h.. Ðôi

khi nh.ng . ngh. không tích c.c có th. d.n ð.n c.m xúc tiêu c.c và do ðó hành vi

c.ng tiêu c.c (V.Long,1996). N.u chúng ta ngh. v. b.n thân m.t cách t.i t., chúng

ta có th. tr. nên chán n.n và có th. có nh.ng hành ð.ng theo cách h.y di.t b.n thân.

Ngý.c l.i, n.u chúng ta chán n.n, chúng ta có th. b.t ð.u ngh. x.u v. b.n thân.

Hành vi c.a con ngý.i ph.n l.n b. hý.ng d.n b.i suy ngh. và c.m xúc.Theo

Albert Ellis, l. thuy.t này ðý.c mô t. theo khung hành vi ABC :

A : là s. ki.n tác ð.ng (Activating event, antecedent), t.o c.m xúc, c.m nh.n

B : là ni.m tin (Belief), suy ngh. chi ph.i ph.n .ng ð.i v.i s. ki.n

C : là h.u qu. (Consequence) c.a ph.n .ng

V í d . : A : Em H. b. m. m.ng thý.ng xuyên (s. ki.n)

B : "M. ch. bi.t t.m ra nh.ng ði.u ð. m.ng và chê bai em" (Ni.m tin)

C : Em H. th.t v.ng và b. nhà ra ði.(H.u qu. - Hành vi).

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Ni.m tin t. h.y ho.i " Ngý.i khác ph.i tôn tr.ng tôi"

Ni.m tin gây h.i : " Th.t quá l.m r.i, tôi không ch.u ð.ng ðý.c n.a ðâu".

Ni.m tin"luôn luôn", "không bao gi.":M.i ngý.i luôn luôn ch. trích tôi, tôi không

bao gi. thành công c.".

Ni.m tin không khoan dung ngý.i khác : "B.n .y c. t.nh gây phi.n cho tôi."

Ni.m tin ð. l.i : " Tôi luôn ði h.c tr. v. xe h.ng".

Khi s. ki.n tác ð.ng x.y ra trong môi trý.ng, chúng ta ph.n .ng m.t cách t.

ð.ng b.ng cách s. d.ng nh.ng ni.m tin s.n có. Nh.ng ni.m tin này chi ph.i ph.n

.ng c.a chúng ta và ðýa t.i nh.ng h.u qu. liên quan ð.n ph.n .ng này. Nhý th., khi

chúng ta có nh.ng ni.m tin t. h.y ho.i, nh.ng ni.m tin này s. chi ph.i các ph.n .ng

trý.c nh.ng s. ki.n bên ngoài và có th. ðýa t.i nh.ng h.u qu. tiêu c.c ð.i v.i

chúng ta khi.n cho chúng ta c.m th.y khó ch.u.

· Các y.u t. thu.c môi trý.ng x. h.i:

Ø Cõ h.i h.c h.i :

Con ngý.i h.c . cha m. trong gia ð.nh và n.u l.n lên trong m.t gia ð.nh ít t.o

cõ h.i cho ð.a tr. th. nó s. ph.i t.m ki.m các cõ h.i khác ngoài gia ð.nh m.nh và nhý

v.y cách .ng x. c.a nó s. khác ði v.i nh.ng ngý.i khác trong gia ð.nh.

Ø Nh.ng ngý.i chung quanh :

Nh.ng ngý.i này là nh.ng ki.u m.u cho ð.a tr. b.t chý.c ho.c ð.ng nh.t

hóa, c.m nh.n ðý.c vai tr. hi.n t.i và týõng lai c.a m.nh. Ð.a tr. h.c giao ti.p, h.c

cách .ng x., h.c bi.t cách cho và nh.n. Ð.a tr. h.c ðý.c cách ð.i x. v.i ngý.i

khác nhý m.nh ð. ðý.c ð.i x., quan h. v.i ngý.i khác nhý ð. ðý.c quan h. và .ng

x. thý.ng phù h.p v.i .ng x. ðý.c th.y cha m. b.c l. trong cu.c s.ng thý.ng

ngày. T. ðó tr. c.m nh.n ðý.c th. gi.i chung quanh m.nh.

Ø Các m.i quan h. gi.a cá nhân v.i nhau :

Ð.a tr. h.c ðý.c . nh.ng ngý.i thân c.a m.nh cách giao ti.p nhý th. nào ð.i

v.i ngý.i khác. Qua m.i quan h. này, tr. c. g.ng th.a m.n nhu c.u cõ b.n c.a m.nh

c.ng c.a ngý.i khác, t. ðó t.o cõ s. cho m.i quan h. tích c.c c.a con ngý.i. M.t

ð.a tr. l.n lên trong m.t gia ð.nh mà các b.a ãn tr. thành m.t kinh nghi.m thích thú

và ðem l.i th.a m.n th. khi l.n lên nó có chi.u hý.ng c.m th.y thích thú khi ãn.

Ø Th.a m.n các nhu c.u cõ b.n :

Các nhu c.u cõ b.n ðý.c th.a m.n nhý th. nào ð.u .nh hý.ng ð.n cách

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

chúng ta nh.n nh.n b.n thân (khái ni.m b.n thân ) và ngý.i khác và cái th. gi.i mà

chúng ta ðang s.ng. Chúng ta c.m th.y l.c quan, yêu b.n thân và yêu thýõng nh.ng

ngý.i chung quanh m.nh n.u ðý.c th.a m.n các nhu c.u và ngý.c l.i chúng ta c.m

th.y ghét và h. th.p chính b.n thân m.nh và có cái nh.n tiêu c.c v. th. gi.i chung

quanh.

· Vai tr. ð.m nh.n :

M.i ngý.i chúng ta ð.u có nhi.u vai tr. mà chúng ta ð.m nh.n trong cu.c s.ng.

Ð.n l.p h.c, chúng ta ðóng vai tr. sinh viên, nhýng ð.n khi v. nhà th. chúng ta ðóng

vai tr. khác. M.i vai tr. quy ð.nh nh.ng khuôn m.u hành vi, n.u làm sai th. chúng ta

s. ch.u s. phê phán, tr.ng ph.t c.a c.ng ð.ng, x. h.i.

Ðó là x. h.i qui ý.c v. vai tr. và con ngý.i th. hi.n vai tr. c.a m.nh nhý th.

nào (ðánh giá vai tr. ). S. th. hi.n vai tr. này tùy thu.c r.t nhi.u v. . th.c, t.c là

suy ngh. c.a con ngý.i v. nh.ng g. ngý.i khác mong ð.i . m.nh. Ðôi lúc lúc c.ng

có nh.ng r.c r.i : ví d. nhý khi ngý.i khác suy ngh. là ta mong ð.i . h. ði.u A và

h. c. g.ng làm ði.u này, nhýng th.t ra ta l.i mong ð.i . h. ði.u khác (B).

N.u con ngý.i l.c quan, yêu ð.i th. d. dàng c.i m. ð. thay ð.i vai tr. c.a m.nh,

ðó s. linh ho.t v. vai tr.. C.n s. mõ h. v. vai tr. là khi con ngý.i g.p tr.c tr.c, có

v.n ð. v. h. mõ h. v. nh.ng ði.u mà h. ð.m nh.n.

Ta c.ng có khi g.p t.nh tr.ng mâu thu.n v. vai tr. khi nh.ng ngý.i thân c.a

chúng ta mong mu.n khác nhau ð.i v.i ta. Ta mu.n là m.t sinh viên gi.i và m.t ð.a

con ngoan hi.n, nhýng ta không làm ðý.c nên ta b. luôn. Khi có mâu thu.n v. vai

tr. th. có vài phýõng cách ð. gi.i quy.t nhý :

- l. ði hay tr.n tránh

- dung h.a

- tránh, không làm g. h.t

- t. b. vai tr. c.a m.nh luôn.

Vai tr. c.a ta c.ng có lúc b. gián ðo.n nhý khi ta r.i kh.i gia ð.nh ði xa m.t

th.i gian dài hay ngý.i l.n tu.i ngh. hýu không c.n làm g. n.a, h. ðau bu.n v. vai

tr. c.a h. b. gián ðo.n. Nhýng khi cùng lúc chúng ta ðóng hai vai tr. ( nhý trý.ng

h.p ngý.i cha ði xa, ngý.i m. ph.i ðóng cà hai vai, n.u ngý.i m. b. b.nh th. không

th. chãm sóc cho con cái ðý.c, ðó là áp l.c v. vai tr.. N.u trong cu.c s.ng có nhi.u

khó khãn th. ta tuy.t v.ng, ta t. cô l.p ð.i v.i ngý.i khác, ta b. h.c, ta th. ð.ng

buông trôi. Trý.ng h.p này ðý.c g.i là s. co rút vai tr..

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài ba

CÁC NHU C.U CÕ B.N C.A CON NGÝ.I

1. N.C THANG NHU C.U CÕ B.N C.A A. MASLOW.

Abraham Maslow(1954) là ngý.i ð.u tiên h.nh dung s. phát tri.n c.a con

ngý.i theo nh.ng b.c c.a m.t chi.c c.u thang, m.i nhu c.u trong s. ðó ph.i ðý.c

th.a m.n trong m.i quan h. v.i môi trý.ng d.c theo chi.c thang phát tri.n này.

Theo ông, nh.ng nhu c.u này là cõ s. cho s. phát tri.n lành m.nh c.a con ngý.i.

H. th.ng phân c.p các nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i này r.t quan tr.ng :

m.i b.c ph. thu.c vào b.c trý.c ðó. N.u nhý m.t nhu c.u không ðý.c ðáp .ng th.

nó s. .nh hý.ng ð.n kh. nãng c.a cá nhân . bý.c phát tri.n ti.p theo.

Nhu c.u t. kh.ng ð.nh ( t. th. hi.n )

Nhu c.u ðý.c tôn tr.ng

Nhu c.u x. h.i, ðý.c giao ti.p, ðý.c yêu thýõng

Nhu c.u ðý.c an toàn

Nhu c.u sinh l.(ðý.c sinh t.n)

(Ngu.n: Qu.n l. ngu.n nhân l.c, Paul Hersey, Ken Blanc Hard)

1.1. Nhu c.u sinh l. ( nhu c.u ðý.c sinh t.n ) :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

B.c thang này r.t cõ b.n và r.t quan tr.ng. Nhu c.u v. th.c ãn, qu.n áo m.c,

nõi ãn ch.n .. N.u nhu c.u cõ b.n này chýa ðý.c ðáp .ng ð. th. các nhu c.u khác ít

có ð.ng cõ thúc ð.y. M.t ngý.i ðang ðói th. không có m.t quan tâm nào khác t.n

t.i, ngo.i tr. th.c ãn. T.t c. m.i nãng l.c khác c.a anh ta ð.u ð. d.n vào vi.c t.m

th.c ãn. Khi ðói, toàn cõ th. c.a chúng ta ð.u tham d. vào vi.c th.a m.n nhu c.u

này. Nhýng n.u nó ðý.c ðáp .ng th. nhu c.u k. ti.p l.i xu.t hi.n tr.i hõn và ti.p t.c

nhý v.y. Khi nhu c.u sinh l. ðý.c th.a m.n th. con ngý.i s. hý.ng v. s. an toàn.

1.2. Nhu c.u ðý.c an toàn :

Nhu c.u không b. ðe d.a và không b. m.t nhu c.u sinh l.. Ðây là nhu c.u t. duy

tr. và chu.n b. cho týõng lai v.ng ch.c hõn. An toàn có ngh.a là an toàn ð. s.ng

trong m.t môi trý.ng cho phép s. phát tri.n c.a con ngý.i ðý.c liên t.c và lành

m.nh. Ði.u này có th. có ngh.a là m.t ngôi nhà, công vi.c, ði.u ki.n ðý.c chãm sóc

y t., và s. b.o v. cõ th..

Nhu c.u an toàn này d. quan sát th.y . tr. em nhi.u hõn v. ð.i v.i tr., nh.ng g.

ð.t ng.t và có tính cách ðe d.a ð.u khi.n cho chúng c.m th.y b.t an. Nhu c.u an

toàn th. hi.n trong vi.c t.m ki.m s. b.o v. và .n ð.nh t. ti.n b.c, s.c kh.e, công

vi.c và thu nh.p .n ð.nh, s. tin tý.ng . týõng lai. Khi nhu c.u sinh l. và nhu c.u an

toàn ð. ðý.c th.a m.n t.t th. nhu c.u x. h.i hay h.i nh.p l.i xu.t hi.n tr.i hõn. H.u

qu. có th. là an ph.n, b.o th..

1.3. Nhu c.u x. h.i :

Trong ð.i s.ng, m.i cá nhân ð.u mong mu.n m.nh "thu.c v."các nhóm khác

nhau và ðý.c ch.p nh.n, ðý.c yêu thýõng, c. g.ng có m.i quan h. giao ti.p t.t ð.p

v.i ngý.i khác. Con ngý.i thèm khát nh.ng quan h. thân ái v.i ngý.i khác nói

chung, và m.t ch. ð.ng trong l.ng nh.ng ngý.i chung quanh nói riêng.. C.m tý.ng

không ðý.c yêu thýõng, b. b. rõi, không ðý.c g.n bó v.i ngý.i khác... là c.i r. c.a

h.u h.t nh.ng trý.ng h.p không h.i nh.p. Chúng ta ð. ghi nh.n ðý.c là tr. em

trong m.t s. trai m. côi dù ðý.c chãm sóc t.t v. m.t th. ch.t, nhýng chúng không

l.n lên (ðý.c g.i là "lùn tâm l.") và phát tri.n b.nh thý.ng nhý tr. em khác.

X. h.i

An toàn Tôn tr.ng

Sinh l. T. kh.ng ð.nh m.nh

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Nhu c.u x. h.i ðý.c th. hi.n m.nh hõn các nhu c.u khác khi các nhu c.u sinh l.

và ðý.c an toàn ð. ðý.c th.a m.n. Nhu c.u ðý.c tôn tr.ng và t. kh.ng ð.nh c.n

ðang ti.m .n.

1.4. Nhu c.u ðý.c tôn tr.ng :

Khi ð. ðý.c ngý.i khác ch.p nh.n th. con ngý.i l.i mu.n ðý.c ðánh giá cao.

Ði.u này ðõn gi.n là nhu c.u c.m th.y m.nh t.t, c.m nh.n con ngý.i m.nh có giá tr.

và m.t chút t. hào v. nh.ng thành qu. c.a b.n thân. M.t m.t, con ngý.i mu.n t.

do và ð.c l.p, m.t khác c.ng mu.n có s.c m.nh, nãng l.c khi ð.i phó v.i cu.c ð.i.

Vi.c th.a m.n nhu c.u ðý.c tôn tr.ng này giúp con ngý.i t. tin, uy tín, quy.n l.c và

s. k.m ch.. Con ngý.i c.m th.y có ích và có .nh hý.ng ð.n môi trý.ng xung quanh,

ðý.c s. kính n. c.a ngý.i khác. S. t. nh.n nh.n và s. nh.n nh.n c.a m.i ngý.i giúp

cho con ngý.i n. l.c nhi.u hõn n.a. Ngý.c l.i th. có th. d.n ð.n các hành vi phá

ho.i.

Có ngý.i luôn b. ngý.i khác thýõng h.i, ngý.i .y nh.n ðý.c nh.ng thông ði.p

liên ti.p r.ng:"Ngý.i th.t ðáng x.u h. v. không có kh. nãng t. giúp b.n

thân..."Không ai mong ð.i g. . ngý.i...và ngý.i là m.t gánh n.ng cho chúng ta".

K.t c.c ngý.i ðó b.t ð.u tin vào nh.ng thông ði.p liên ti.p, l.ng l. ðó, r.t ít t. suy

ngh. v. m.nh và ph. thu.c vào nh.ng ngý.i khác ð. thay ð.i cu.c s.ng và ð.y m.nh

lên trên chi.c thang c.a Maslow ch. không t. m.nh trèo lên.

1.5. Nhu c.u t. kh.ng ð.nh m.nh ( t. th. hi.n ) :

Khi nhu c.u ðý.c tôn tr.ng ðý.c th.a m.n th. nhu c.u t. kh.ng ð.nh m.nh tr.

nên m.nh hõn v. con ngý.i c.m th.y v.n chýa ðý.c hài l.ng. T. kh.ng ð.nh m.nh là

nhu c.u ð. tãng ð.n m.c t.i ða ti.m nãng c.a m.t ngý.i. Nhu c.u này bao g.m

nh.ng khát v.ng và nh.ng n. l.c ð. tr. thành cái mà m.t ngý.i có kh. nãng tr.

thành. Maslow nói :" M.t con ngý.i mu.n có th. s. là g., th. anh ta s. ph.i là cái

ðó.".V. v.y, t. kh.ng ð.nh m.nh là m.t mong mu.n làm cái ði.u mà ngý.i ta có th.

ð.t ðý.c. Ðó là nhu c.u v. phát tri.n nhân cách - cõ h.i cho phát tri.n b.n thân và t.

h.c t.p. Có cõ h.i ð. phát tri.n ti.m nãng c.a b.n thân và nh.ng k. nãng c.a m.t

con ngý.i t.o cho ta m.t c.m giác quan tr.ng v. t. hoàn thi.n.

2. Ð.C ÐI.M C.A CÁC NHU C.U CÕ B.N C.A CON NGÝ.I

Các nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i có nh.ng ð.c ði.m nhý sau :

q Nhu c.u là nguyên nhân ho.t ð.ng c.a con ngý.i. Con ngý.i d.n m.i n. l.c ð.

ðý.c th.a m.n các nhu c.u cõ b.n.

q B.t c. nhu c.u nào c.ng có m.c ðích . Nhu c.u và m.c ðích luôn luôn thay ð.i.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Cùng m.t nhu c.u, nhýng m.i ngý.i hý.ng ð.n m.c ðích không gi.ng nhau và

ngý.c l.i. Ba ngý.i tham gia Câu l.c b. Ði.n .nh : m.t ngý.i là ð. t.m hi.u v.

ði.n .nh, m.t ngý.i ð. vui chõi gi.i trí, c.n ngý.i kia th. ð. t.m b.n.

q Các nhu c.u không bao gi. ðý.c th.a m.n hoàn toàn. M.t nhu c.u m.i khi ðý.c

th.a m.n th. nhu c.u khác ti.m .n l.i n.i lên và tác ð.ng lên m.i quan tâm và

hành ð.ng c.a con ngý.i.

q Nhu c.u sinh l. là nhu c.u gây "cãng th.ng" m.nh nh.t . con ngý.i.

q Ngoài ra, ð.c ði.m tâm l. chung c.a con ngý.i b.nh thý.ng là t.m ki.m s. th.a

m.n các nhu c.u c.a m.nh, t.m cách xa lánh ðau ð.n, tránh xa c.m giác b.t an,

kêu g.i s. ð.ng c.m, ghê s. tr.ng thái vô danh, s. bu.n chán. Các hành vi c.a

con ngý.i b. chi ph.i b.i cái mu.n và cái s. : hành ð.ng ð. ð.t ðý.c nh.ng g.

m.nh mu.n và hành ð.ng ð. tránh nh.ng g. con ngý.i s..

MU.N s.ng lâu S. ch.t

no .m, sung sý.ng ðói kh.

nhàn nh. v.t v.

giàu có nghèo nàn

hi.u bi.t d.t nát

danh v.ng th.p hèn

công b.ng b.t công

cái ð.p cái x.u

vv......... vv............

Tóm l.i, ð. ð.t ðý.c cái mu.n và tránh cái s., chính là Ð.NG L.C thúc ð.y

con ngý.i hành ð.ng.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài b.n

KHÁI NI.M B.N THÂN

1. KHÁI NI.M B.N THÂN.

Khái ni.m b.n thân là cách m.i cá nhân h.nh dung chính m.nh là ngý.i nhý

th. nào ( có th. g.i là h.nh .nh b.n thân ) và chúng ta soi theo ðó mà hành ð.ng. Nó

không có s.n khi con ngý.i ðý.c sinh ra mà ðý.c h.nh thành d.n do cách ð.i x.,

cách ph.n .ng c.a nh.ng ngý.i chung quanh ð.i v.i m.nh ( cha m., ngý.i thân, b.n

bè, th.y cô giáo, ð.ng nghi.p...) và nh.ng tr.i nghi.m thành công hay th.t b.i c.a

m.nh.

Khái ni.m b.n thân có th. thay ð.i theo th.i gian n.u có s. thay ð.i trong

cách .ng x. c.a nh.ng ngý.i chung quanh và tr.i nghi.m c.a b.n thân (thành công

hay th.t b.i trong h.c v.n, trong công vi.c hay trong m.i quan h. v.i ngý.i khác).

1.1. Khái ni.m b.n thân mang nhi.u h.nh th.c khác nhau :

· H.nh .nh cõ th. :

. th.c v. cõ th., vóc dáng, ð.p hay x.u c.a m.nh, chúng ta có h.nh di.n v. cõ

th. c.a m.nh hay không. Chúng ta hành ð.ng tích c.c hay tiêu c.c c.ng do cách

chúng ta t. ðánh giá hay s. ðánh giá c.a ngý.i khác v. vóc dáng c.a m.nh.

Ngý.i có khuy.t t.t thý.ng hay b. trêu ch.c luôn m.c c.m và ít ch.u giao ti.p.

· Cái "tôi" ch. quan :

Cách m.t cá nhân ngh. v. chính m.nh ( tôi ngh. tôi là...) và cái mà ngý.i khác

ðánh giá v. m.nh ( có khi ðúng, có khi sai ). Ví d. : T. ðánh giá m.nh là ngý.i

khó ýa ð.i v.i ngý.i khác.

· Cái "tôi" l. tý.ng :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Cái "tôi" mà m.t cá nhân mu.n tr. thành ( v. các m.t nhý ý.c v.ng , gía tr., l.

tý.ng, ð.o ð.c...),thý.ng d.a theo m.t m.u ngý.i ðý.c ngý.ng m. hay ý.c

mu.n ði theo m.t l.nh v.c ho.t ð.ng có ích cho x. h.i.

· Và nh.ng cái "tôi" khác theo t.ng vai tr. x. h.i mà ta ðang ð.m nh.n theo

t.ng th.i ði.m c.a cu.c s.ng, theo ngh. nghi.p, theo môi trý.ng s.ng vv...

1.2. Các khuynh hý.ng c.a khái ni.m b.n thân :

Có ba khuynh hý.ng chính :

v Khái ni.m b.n thân có khuynh hý.ng sàng l.c : con ngý.i thý.ng ti.p nh.n

nh.ng g. m.nh thích theo m.t khung gía tr. s.n có v.i xu hý.ng lo.i b. cái g.

không phù h.p và gi. l.i cái g. ðý.c coi là phù h.p v.i h.nh .nh c.a m.nh.Môn

h.c nào chúng ta không thích th. chúng ta c.m th.y khó khãn trong h.c t.p, khi

m. xem m.t t.p chí, chúng ta thý.ng hay có khuynh hý.ng ch.n ýu tiên xem

trý.c h.t các m.c mà m.nh thích nh.t.

v khái ni.m b.n thân có khuynh hý.ng hành ð.ng theo s. mong ð.i c.a ngý.i

thân ( hi.u qu. Pygmalion ). Ðó là s. n. l.c ðáp tr. l.i khi có ngý.i khác ( cha

m., th.y cô . trý.ng h.c, lành ð.o trong cõ quan..) quan tâm và mong ð.i .

m.nh ði.u g.. Ð.a tr. c.m th.y m.t ð.nh hý.ng và buông xuôi n.u s.ng trong

m.t môi trý.ng không có ai quan tâm và mong ð.i g. nõi ð.a tr..Trong m.t cõ

quan làm vi.c, n.u l.nh ð.o không mong ð.i g. . nhân viên th. nhân viên s. d.

dàng th. õ trong công vi.c c.a m.nh.

v Khái ni.m b.n thân có khuynh hý.ng tiên tri v. s. t. th. hi.n c.a m.t cá nhân (

ngý.i có k. ho.ch cu.c s.ng cho chính m.nh ). Khi ta mong ð.i . chính ta ði.u

g. th. ðó là ð.ng l.c thúc ð.y ta hành ð.ng ð. výõn t.i ðích. Khuynh hý.ng tiên

tri này có ðý.c khi cá nhân có khái ni.m b.n thân tích c.c, có ni.m tin . chính

kh. nãng c.a m.nh và . týõng lai.

1.3. S. chuy.n bi.n c.a khái ni.m b.n thân :

Khái ni.m b.n thân chuy.n bi.n theo hý.ng tích c.c ho.c tiêu c.c là tùy theo các

y.u t. sau :

v S. suy ngh. c.a m.t cá nhân v. ngý.i khác mong ð.i nhý th. nào v. m.nh trong

hành vi (suy ngh. tích c.c hay suy ngh. t. h.y ho.i ). S. suy ngh. này tùy thu.c

r.t l.n vào môi trý.ng s.ng tác ð.ng lên cá nhân.

v Vi.c ð.m nh.n các vai tr. ðý.c giao. S. hoàn thành hay không hoàn thành vai

tr. x. h.i .nh hý.ng r.t nhi.u ð.n khái ni.m b.n thân và ð.n hành vi con ngý.i.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

v Tr.i nghi.m kh.c ph.c nh.ng khó khãn, c.n tr., các mâu thu.n trong các m.i

quan h., nguyên t.c, giá tr.... g.p ph.i trong cu.c s.ng. M.i l.n, cá nhân vý.t

qua ðý.c nh.ng th. thách c.a cu.c s.ng, c. g.ng thích nghi ðý.c v.i môi

trý.ng m.i, cá nhân t. c.m th.y m.nh trý.ng thành hõn và v.ng tin hõn nõi

chính m.nh.

v Vi.c nh.n bi.t ðý.c các ph.n .ng khác nhau c.a nh.ng ngý.i khác trong nh.ng

hoàn c.nh khác nhau : Ta làm vi.c gi.i, nhýng không nghe ðý.c nh.ng l.i khen

ng.i nào t. nh.ng ngý.i chung quanh ð. r.i ta không c.n tin nõi chính m.nh là

ngý.i làm vi.c gi.i n.a. Ta th.t v.ng và buông xuôi. V.n ð. quan tr.ng là chúng

ta bi.t ðánh giá ðúng m.c các ph.n .ng khác nhau c.a nh.ng ngý.i khác ð. có

th. hi.u r. hõn v. m.nh và t. bi.t t. ði.u ch.nh, ðó là m.t quá tr.nh hoàn thi.n

nhân cách.

v M.c ð. mong ð.i nõi chính m.nh trong hành vi ( bi.t quy.t ð.nh, tránh cái sai,

dám làm cái ðúng ). S. mong ð.i cao nõi chính m.nh s. giúp chúng ta có k. nãng

s.ng t.t hõn, t.o s.c ð. kháng v.ng ch.c hõn trý.c cái x.u.

Tóm l.i, khái ni.m b.n thân ( c.m ngh. v. m.nh ) và l.ng t. tr.ng (t. ðánh gía

v. m.nh) g.n bó v.i nhau m.t thi.t. T. th.y m.nh không t.t th. s. h. th.p l.ng t.

tr.ng và s. ðánh gía v. m.nh tùy thu.c vào các thành công hay th.t b.i trong quá

kh. c.a cu.c s.ng.

Chúng ta t. ngh. v. chúng ta có ðúng hay không ðúng tùy thu.c vào m.i týõng

tác giao ti.p v.i nh.ng ngý.i xung quanh m.nh, chúng ta b.c l. con ngý.i chúng ta

nhý th. nào và chúng ta nh.n ðý.c s. ph.n h.i c.a ngý.i khác ra sao. S. týõng tác

này ðý.c gi.i thích qua c.a s. Johari.

2. C.A S. JOHARI .

2.1. Mô t. c.a s. Johari

C.a s. Johari ðý.c xây d.ng b.i Joseph Luft và Harry Ingham, cho bi.t . m.i cá

nhân khi týõng tác v.i ngý.i khác có b.n ô tâm l. nhý sau :

¨ Ô 1 : Ph.n công khai ( ô m. ) :

Ph.n công khai bao g.m các d. ki.n mà b.n thân và ngý.i khác ð.u d. dàng

nh.n bi.t v. nhau khi ti.p c.n l.n ð.u tiên nhý màu tóc, vóc dáng, ãn m.c, gi.i tính

... Ðó là ô ta bi.t v. ta và ngý.i khác c.ng bi.t v. ta.

¨ Ô 2 : Ph.n mù :

Ph.n mù bao g.m các d. ki.n mà ngý.i khác bi.t v. m.nh, nhýng chính b.n

thân m.nh l.i không nh.n bi.t ví d. nhý nh.ng thói quen ( nói nhanh, nói nhi.u...),

c. t.t (nh.n lên trên ho.c nh.n xu.ng khi giao ti.p..), tính khí b.t thý.ng...Chúng ta

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ch. có th. phát hi.n ðý.c nh.ng d. ki.n này v. m.nh khi ðý.c ngý.i khác ph.n h.i

cho chúng ta bi.t và chúng ta ch. nh.n ðý.c nh.ng thông tin ph.n h.i này trong giao

ti.p và nh.t là khi có týõng tác trong quá tr.nh sinh h.at trong nhóm nh.. Ðây là ô ta

không bi.t v. ta, nhýng ngý.i khác l.i bi.t v. ta.

¨ Ô 3 : Ph.n che gi.u :

Ðó là các d. ki.n mà b.n thân bi.t r. nhýng c.n che gi.u chýa mu.n b.c l.

cho ai bi.t và t.t nhiên ngý.i khác không bi.t ðý.c nhý kinh nghi.m cá nhân, quan

ði.m, ni.m tin, giá tr., tâm s. riêng tý...Nh.ng v.n ð. này ch. ðý.c b.c l. d.n cho

ngý.i khác bi.t khi m.i quan h. gi.a chúng ta và ngý.i khác ð. có nh.ng cõ s. tin

tý.ng l.n nhau. Ðây là ô ta bi.t v. ta và ngý.i khác không bi.t v. ta.

¨ Ô 4 : Ph.n không bi.t :

Ph.n không bi.t bao g.m các d. ki.n mà c. chính b.n thân và ngý.i khác

không bi.t ð.n và ch. ðý.c khám phá khi b.n thân có cõ h.i giao ti.p nhi.u ( nh.t là

. nhóm nh. ) và có cõ h.i b.c l. kh. nãng c.a m.nh nhý nãng l.c, ti.m nãng, nãng

khi.u, s. sáng t.o khi ta s.ng trong m.t môi trý.ng t.o cho ta nhi.u cõ h.i và ði.u

ki.n ð. phát huy. Ðây là ô ta không bi.t v. ta và ngý.i khác c.ng không bi.t v. ta.

Theo Sigmund Freud, ph.n này thu.c v. ti.m th.c hay vô th.c và ðý.c khám

phá nhanh hay ch.m tùy thu.c vào môi trý.ng sinh ho.t ( nhóm, nõi h.c t.p, nõi làm

vi.c ) có t.o ði.u ki.n nhi.u hay ít cho chúng ta h.i nh.p.

Do s. ph.n h.i c.a ngý.i khác

Ph.n công Ph.n Mù

khai

Do t. b.c l.

Ph.n che Ph.n không

gi.u bi.t

2.2. Thông tin ph.n h.i :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Thông tin ph.n h.i là xu hý.ng mà ngý.i khác s.n sàng chia x. thông tin v.i ta.

Ðó là thi.n . c.i m. c.a h. ð.i v.i ta. Trong giao ti.p, n.u ta thý.ng c.t ngang và

l.n áp . ki.n ph.n h.i c.a ngý.i khác b.ng cách tranh lu.n v. t.nh c.m và kh. nãng

l.nh h.i c.a h. th. ta không nh.n ðý.c thông tin ph.n h.i. Theo ông Haim Ginott th.

m.i ngý.i ph.i ðý.c phép có b.t c. t.nh c.m g. h. mu.n, t.nh c.m ph.i ðý.c th.

hi.n và th.a nh.n, ch. có hành vi m.i ðý.c gi.i h.n. Ð.ng nói v.i ngý.i khác :" Anh

ð.ng c.m nh.n theo l.i ðó", ho.c " ði.u ðó không ðúng ðâu ".

Ví nhý m.t bà m. v.i m.t c.u con trai ði ngang qua m.t c.a hàng bách hóa

và khi ð.a tr. chú . t.i m.t chi.c xe ð.p ð.p và nói :" Con thích chi.c xe ð.p nhý

th. kia quá !". L. ra bà m. ph.i c.m nh.n t.nh c.m c.a con, l.i n.t :" Con th.t không

bi.t ði.u, b. m. v.a m.i mua cho con m.t chi.c xe ð.p l.i mu.n có m.t cái n.a. R.i

con s. ra sao n.u lúc nào con c.ng ð.i h.i nh.ng th. m.i ?" . Ð.a tr. nghi.m ra

r.ng s. không bao gi. nói v.i m. b.t c. ði.u g. v. khi nói ra th. b. n.t.

N.u không có thông tin ph.n h.i t. ngý.i khác, ph.n MÙ tr. nên l.n hõn và

cu.i cùng s. h.y ho.i tính hi.u qu. c.a ta. Do ðó c.n tôn tr.ng, khuy.n khích ngý.i

khác chia s. c.m tý.ng và nh.n th.c v.i m.nh. S. ph.n h.i t. ngý.i khác và s. t.

ðánh giá s. giúp phát tri.n tính cách thông qua nh.n th.c :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

2.3. T. b.c l. :

T. b.c l. là xu hý.ng c.a ta mong mu.n chia x. v.i ngý.i khác. B.c l.

trý.c h.t không ph.i là cái ta nói v. b.n thân ta mà là v. hành vi c.a ta. B.c l. ch.

thích h.p khi nó có liên quan ð.n ho.t ð.ng c.a ta v. n.u cái g. c.ng b.c l. th.

không c.n g. h.ng thú trong giao ti.p. B.c l. có th. thích h.p trong m.t môi trý.ng

này, nhýng l.i không thích h.p trong m.t môi trý.ng khác.

T. ðánh giá Ph.n h.i t. ngý.i khác

- H.c h.i S. th.t v. Ðôi lúc d. ch.u

- T.m hi.u b.n thân Ðau kh.

- Hi.u bi.t Ngý.ng, b.i r.i, s. h.i

Ch.p nh.n m.nh CÓ K. nãng phân

Ch.p nh.n nh.ng giá tr. Cam ð.m, trung th.c bi.t t.t - x.u

khác v.i m.nh C.i m., s.n sàng

Ch.p nh.n T. ch.i

Làm g. ðó Không thay ð.i

Thay ð.i nh.ng ði.u có th. Ch.p nh.n nh.ng ði.u Không thay ð.i hay

thay ð.i không th. thay ð.i và c.i thi.n t.t hõn

kh.c ph.c theo kh. nãng

1. Phát tri.n nhân cách Không phát tri.n

2. các quan h. qua l.i t.t hõn nhân cách

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Tóm l.i, hành vi con ngý.i b.t ngu.n t. vi.c mong mu.n th.a m.n các nhu

c.u cõ b.n c.a m.nh, t. vi.c t. ðánh giá m.nh nhý th. nào, t. nh.ng cõ ch. ph.ng v.

khi g.p nh.ng c.n tr., khó khãn trong ð.i s.ng h.ng ngày và t. các lo.i vai tr. mà

chúng ta mu.n di.n khi týõng tác v.i ngý.i khác.

V. v.y, con ngý.i cý x. ra sao là k.t qu. c.a :

Ø Quan ni.m c.a cá nhân v. vai tr. x. h.i,

Ø Cái nh.n tích c.c hay tiêu c.c c.a riêng cá nhân, v. chính m.nh và v. ngý.i khác.

Ø Cái m.nh hay y.u c.a h.nh .nh b.n thân,

Ø K.t qu. c.a cách thích nghi c.a cá nhân.

3. CÁC PH.N .NG CH.NG Ð. ( cõ ch. ph.ng v. ) :

S. Freud ð. ðýa ra h.c thuy.t Drive ( s.c m.nh n.i t.i bên trong thúc ð.y

con ngý.i hành ð.ng, ðó là b.n nãng). Ð.i v.i ông, có ba khái ni.m : th. nh.t, trí

tu. không ph.i ch. có . th.c mà bao g.m c. vô th.c, có khi vô th.c thúc ð.y chúng

ta hành ð.ng mà chúng ta không . th.c ðý.c; th. hai m.i hành vi c.a con ngý.i

không ph.i ng.u nhiên mà có, nó luôn luôn có m.t ði.u ki.n nào ðó ð. ðýa ð.n m.t

hành vi. T.t c. m.i hành ð.ng c.a con ngý.i ð.u có m.t ch. ðích nào ðó, không có

hành vi nào là ng.u nhiên c.. Th. ba là cõ c.u c.a . th.c có ba ph.n : . th.c c.a tr.

sõ sinh ch. m.i c.u t.o b.i b.n nãng mà thôi (ð.i h.i ðý.c th.a m.n ngay - b.n nãng

xung ð.ng - Id -) và ð.a tr. l.n lên theo th.i gian th. có thêm cái ðý.c g.i là siêu

ng. (superego, . th.c ðý.c cái g. ðúng, cái g. sai và h.nh thành . th.c) trong nhân

cách (bi.t ch. ð.i ð. ðý.c th.a m.n).

Nhý v.y là b.n nãng b. va ch.m và tr. h.c ðý.c cách ch.u ð.ng, ch. ð.i, do

ðó m.t ph.n c.a b.n nãng ðý.c chuy.n sang b.n ng. (ego). Freud cho r.ng có nhi.u

l.c sinh l. trong b.n ng. thúc ð.y hành vi con ngý.i, nhýng Freud ch. quan tâm ð.n

hai ði.m, ðó là l.c gây h.n (agression) và d.c tính (libido).

Tuy nhiên Anna Freud v à Heiz-Hartmann (1930-1950), d.a trên h.c thuy.t

c.a Freud, nhýng l.i nh.n nh.ng nhóm hành vi theo hý.ng khác nhau. Hartmann

quan tâm ð.n nh.ng hành vi giúp con ngý.i thích .ng (kh. nãng thích nghi ). Anna

Freud th. nh.n ð.n hành vi giúp cho con ngý.i t. b.o v. h. trong môi trý.ng.

· Kh. nãng thích .ng :

- Kh. nãng phán ðóan

- Kh. nãng ch.u ð.ng s. cãng th.ng

- Kh. nãng h.i nh.p

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

- Kh. nãng nh.n th.c

- Kh. nãng th.c thi, ði.u h.a nh.ng hành ð.ng ð. ð.t ðý.c m.c

ðích.

- Kh. nãng khôi hài

- Kh. nãng c.m nh.n m.nh v.i th. gi.i bên ngoài.

Ngý.i thích .ng t.t là ngý.i có k. nãng s.ng t.t, bao hàm các kh.

nãng ðý.c nêu trên.

· B.n ng. và siêu b.n ng. ð.u là m.t ph.n c.a . th.c và m.t ph.n không .

th.c. Chúng ta ch. hi.u m.t vài ph.n .ng, m.t vài hành vi c.a chúng ta ch.

chúng ta không hi.u h.t t.t c.. Các ch.c nãng t. v. luôn luôn là vô th.c.

Cõ ch. ch.ng ð. v. m.t tâm l. là ð. thích nghi v.i s. h.ng h.t có dính líu

ð.n cái TÔI. N.u là h.ng h.t v.a ph.i th. cõ ch. ch.ng ð. ( ph.ng v. ) ðý.c xem là

b.nh thý.ng v. t.o s. an toàn cho cá nhân, song n.u ph. thu.c quá m.c vào các

ph.n .ng nhý v.y th. con ngý.i có th. th.t s. gây c.n tr. ch. không ph.i t.o thu.n

l.i cho vi.c thích nghi c.a m.nh.

Có 3 lo.i ph.n .ng t. v. :

· Ph.n .ng hung tính,

· Ph.n .ng ch.y tr.n, rút lui,

· Ph.n .ng th.a hi.p ho.c thay th..

3.1. Ph.n .ng hung tính :

v Ph.n .ng tr.c ti.p :

Ph.n .ng tr.c ti.p là ph.n .ng t.n công ngu.n gây c.n tr. cho m.c tiêu c.a

m.nh. K.t qu. ð.t ðý.c qua ph.n .ng ch. t.m th.i, làm d.u cãng th.ng, song v. lâu

dài con ngý.i l.i có c.m giác t.i l.i, c.m giác .y l.i t.o ra ngu.n g.c h.ng h.t m.i.

v Ph.n .ng gián ti.p ( chuy.n hoán ) :

Ph.n .ng gián ti.p nh.m trút b. s. h.m h.c vào ngý.i khác ( không ph.i là ð.i

tý.ng chính gây c.n tr. ), ít ðe d.a hõn ( c.n ðý.c g.i là cõ ch. gi.n cá chém th.t ),

ho.c trút vào n.i tâm chính m.nh, t. trách m.nh và t. hành h. chính m.nh ( t. ch.ng

l.i m.nh nhý b. ãn, nghi.n, t. t. ).

v Ph.n .ng tràn lan :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Ph.n .ng tràn lan là xu hý.ng nh.n b.t c. m.t t.nh hu.ng nào c.ng b.ng con m.t

thù ð.ch, thý.ng b.t ngu.n t. s. thù ð.ch v.i cha m. t. th.i thõ .u. H.u qu. là khó

thi.t l.p m.i quan h. thân thi.n v.i ngý.i khác. Cõ ch. này thý.ng có . nh.ng tr.

em thi.u t.nh thýõng, b. cha m. b. rõi ho.c b. b.o l.c.

3.2. Ph.n .ng ch.y tr.n, rút lui :

v D.n nén :

D.n nén làø mu.n quên ði.u g. gây b.i r.i cho m.nh, nhýng thý.ng l.i khó

quên. Chuy.n sang các ho.t ð.ng khác là cách ð.i phó týõng ð.i hi.u qu..

v Huy.n tý.ng :

Huy.n tý.ng là rút lui vào th. gi.i mõ m.ng ð. nh.ng ý.c mu.n ðý.c t.m th.i

th.a m.n ( trý.ng h.p nghi.n ma túy ).

v Thoái b. ( th.t lùi ) :

Thoái b. là quay tr. l.i v.i nh.ng hành vi ban sõ không phù h.p v.i l.a tu.i hi.n

t.i ( khóc lóc, nh.ng nh.o, ðái d.m...) khi g.p nh.ng tr.c tr. trong cu.c s.ng. M.c

ðích c.a cõ ch. thoái b. là mu.n lôi kéo s. chú ., quan tâm chãm sóc c.a ngý.i

thân.

3.3. Ph.n .ng th.a hi.p ho.c thay th. :

Khi b. c.n tr., cá nhân có khi ph.i nhý.ng b., nhýng không lo.i b. hoàn toàn

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

các m.c tiêu b. c.n tr. nhý gi.m tham v.ng, ch.p nh.n m.c tiêu thay th. th.p hõn.

Ví d. nhý không h.c làm bác s. ðý.c th. h.c làm y tá.

¨ Thãng hoa :

Thãng hoa là làm m.t vi.c g. ðý.c x. h.i ch.p nh.n ð. thay cho m.t khuynh

hý.ng c.a m.nh không ðý.c x. h.i ch.p nh.n. Ví d. : làm v.n ð.ng viên quy.n anh

khi m.nh có tính thù ð.ch, nói t.c hay th. dâm ð. thay th. s. thôi thúc t.nh d.c,

ngý.i có ð.o ð.c c.c ðoan có th. v. có . ngh. v. các d.c v.ng t.i l.i, b. d.n nén và

b. ð.y xu.ng vô th.c.

¨ Phóng chi.u :

Cá nhân có m.t . tý.ng hay t.nh c.m nào ðó và tin m.t cách vô th.c r.ng ngý.i

khác c.ng có . ngh. và t.nh c.m nhý m.nh: ngý.i ích k. nh.n ai c.ng th.y toàn là

ngý.i ích k. trong khi t. cho m.nh là ch.ng bao gi. ích k.. Ngý.i hay nói d.i là

ngý.i không tin ðý.c b.t c. ai.Thông thý.ng vi.c làm này có tính cách hoàn toàn vô

th.c. Con ngý.i có xu hý.ng phóng chi.u nh.ng nét cá tính khó ýa c.a m.nh.

¨ Bù tr. :

Bù tr. là khuynh hý.ng che ð.y s. y.u kém c.a m.nh và quay sang các ho.t

ð.ng ðý.c ýa thích, d. thành công hõn.Ví d. : ngý.i có ngo.i h.nh x.u th. c. g.ng

h.c cách ãn nói có duyên. Cõ ch. này ðý.c phát huy m.nh . ngý.i khuy.t t.t.

¨ Ng.y bi.n :

m.t l. do có v. h.p l. hõn là l. do th.c ð. ngý.i khác d. ch.p nh.n cách .ng x.

c.a m.nh hõn.

¨ Ð.ng hóa v.i k. hung tính :

Ðó là cõ ch. c.a k. y.u ch.ng l.i k. m.nh. Ngý.i tù tr. thành ð.i bàng v. ð.ng

hóa m.nh v.i cai tù v. h. cãm thù và s. ngý.i cai tù. Ngý.i t. ra hung hãng hay hi.p

ðáp k. khác chính là ngý.i luôn c.m th.y không ðý.c an toàn và ph.i có hành vi nhý

th. th. m.i có c.m giác an toàn cho m.nh hõn.

K.t lu.n :

Khám phá b.n thân ( hi.u chính m.nh ) là cách ð. chúng ta nh.n th.c ðý.c

hành vi c.a m.nh và c.ng là cõ s. ð. hi.u hành vi c.a ngý.i khác. Ti.n tr.nh khám

phá b.n thân có ðý.c là nh. thông qua nh.ng thông tin ph.n h.i c.a ngý.i khác v.

m.nh và ð. có ðý.c nh.ng thông tin ph.n h.i .y, chúng ta ph.i có nhi.u cõ h.i t.

b.c l. v. m.nh trong quá tr.nh giao ti.p v.i ngý.i khác.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Khi t. hi.u v. m.nh, chúng ta m.i nh.n th.c ðý.c cõ ch. ph.ng v. c.a m.nh

ð. chúng ta có th. ði.u ti.t, phát huy cõ ch. tích c.c, giúp chúng ta phát tri.n và h.n

ch. cõ ch. tiêu c.c ð. làm ch. b.n thân, ph.ng tránh sa ng. ðáng ti.c.

Bài nãm

GIAO TI.P KHÔNG L.I

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

1. GIAO TI.P KHÔNG L.I .

Gía tr. th.t s. c.a giao ti.p không l.i là cho th.y m.t cách sâu s.c thái ð., tý

tý.ng, c.m xúc . Con ngý.i có kh. nãng ð.c ðý.c nh.ng tín hi.u không l.i theo tr.c

giác ( c.m th. ), qua các giác quan . Trong m.t bu.i h.p, n.u có m.t thành viên

tham d. b.ng ng.i ng. lýng vào gh. d.a và khoanh tay l.i m.t cách ð.t ng.t th. ta

có th. hi.u ngay là ð. có chuy.n r.c r.i . C. ch. bi.u ð.t nhi.u s.c thái khác nhau,

hàm ch.a nh.ng .n . v. tâm l.. S. Freud có nói :" Không ai gi. ðý.c bí m.t c.. N.u

mi.ng không nói th. ngón tay, ngón chân c.ng ð.ng ð.y.".Thý.ng con ngý.i th. hi.n

ngôn ng. không l.i m.t cách vô th.c.

Vi.c ðáp .ng h.p l. cho m.t s. cách di.n ð.t phi ngôn ng. và c. ch. thông d.ng

có th. t.o ði.u ki.n cho vi.c giao ti.p và giúp phát tri.n m.i quan h. v.i ngý.i khác.

Vi.c quan sát nh.ng hành vi không l.i c.a ngý.i khác có th. cung c.p cho chúng ta

nh.ng thông tin quan tr.ng có liên quan ð.n nh.ng thông ði.p c.a h. và hi.u ðý.c

nh.ng thông ði.p này là m.t ði.u quan tr.ng c.a m.t s. giao ti.p t.t. Có nãm m.c

c.a hành vi không l.i và trong nãm m.c này, có r.t nhi.u s. khác bi.t gi.a cá nhân

và các n.n vãn hóa trong vi.c hi.u/ d.ch các hành vi không l.i.

Nãm m.c c.a giao ti.p không l.i ðó là :

o Giao ti.p b.ng m.t

o Ngôn ng. thân th.

o Giao ti.p b.ng ngôn ng. c. ch.

o Gi.ng nói và t.c ð. nói

o Kho.ng cách, s. d.ng không gian

o Th.i gian.

o S. im l.ng

o Trang ph.c

o Ð.ng ch.m

2. Giao ti.p b.ng m.t

Khi nh.n s. v.t, s. ki.n, ho.c con ngý.i khi giao ti.p, chúng ta có c.m xúc

tho.i mái ho.c khó ch.u, nhýng chúng ta ít lýu . v. vi.c chúng ta s. d.ng giác quan.

Chúng ta có khuynh hý.ng thích nh.n nh.ng g. chúng ta thích và mu.n tránh né

nh.ng g. ta không thích.. M.I quan h. gi.a thông tin nh.n ðý.c - do th.y, do . th.c

ho.c không . th.c) và suy ngh. phát sinh lúc ðó. C.m xúc thý.ng phát sinh khi

chúng ta nh.n ho.c b. nh.n. V.n ð. là chúng ta c.n ghi nh.n c.m tý.ng, ð.ng cõ phát

sinh khi nh.n và b. nh.n.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Chúng ta nh.n m.t ngý.i mà ta thích khác v.i cách chúng ta nh.n ngý.i mà

chúng ta ghét. M.t ngý.i s. ánh m.t c.a ngý.i khác có th. b.t ngu.n t. quá kh.

c.a ngý.i .y lúc con bé r.t s. ánh m.t c.a ngý.i cha ch. nh.n tr.ng tr.ng m.nh khi

m.nh b. tr.ng ph.t, b. ðánh ð.n.

M.t di.n t. cái nh.n yêu thýõng, nh.n kinh mi.t, nh.n gi.n d., nh.n

gian x.o, nh.n c.i m., quan tâm, nh.n ðe d.a, nh.n ch. khác ( l.n tránh, khó ch.u ).

Trên khuôn m.t, ðôi m.t b.c l. r. nh.t suy tý, t.nh c.m, thái ð. v.i khách quan bên

ngoài : " Ngý.i khôn con m.t ðen s., ngý.i d.i con m.t n.a ch. n.a thau"hay " Con

l.n m.t tr.ng th. nuôi, nh.ng ngý.i m.t tr.ng ðánh hoài ðu.i ði". Theo nh.n xét c.a

các c., ngý.i có con m.t nhý v.y phý.c ph.n b.c b.o. C.n ki.u m.t th. không bi.t

các c. có ðúng không khi nói " Nh.ng ngý.i ti hí m.t lýõn, trai th. tr.m cý.p, gái

buôn ch.ng ngý.i"ho.c "Ðàn bà con m.t lá dãm, long mày lá li.u ðáng trãm quan

ti.n." Th.c ra, ch. ðôi m.t không thôi ðâu có th. t.o nên m.t con ngý.i t.t, x.u.

3. Ngôn ng. thân th. .

Có 6 lo.i di.n t. c.a thân th. :

q Theo bi.u tý.ng nh.m ð. thay th. l.i nói nhý v.y tay t.m bi.t, g.i ð.u,

ð. ngón tr. lên môi...

q Ð. minh h.a, kèm theo l.i nói và có tác d.ng nh.n m.nh nhý nói "vâng"

kèm theo g.t ð.u...

q Ð. khuy.n khích nhý g.t ð.u khi nghe ngý.i khác nói.

q Ð. thích nghi nhý lúc k.m ch. c.m xúc, thý.ng hay di chuy.n ð. v.t

loanh quanh, vu.t c.m, che m.t...

q Ð. bi.u l. tâm tr.ng xúc ð.ng nhý nói ng.p ng.ng, hõi th. nhanh, tay

run, trán ð. m. hôi...

q Theo dáng ði.u và c. ch. : cách ði ð.ng, ng.i, nét m.t...

¨ Gýõng m.t là nõi di.n t. c.m xúc: gi.n, vui, bu.n, kinh ng.c, s.,

ng.i...và c.ng là nõi ð. có th. ðánh giá con ngý.i. Các c. ngày xýa

có nói" trông m.t mà b.t h.nh dong" hay " ngý.i khôn d.n ra m.t,

què qu.t hi.n ra chân tay". Da m.t c.ng nói lên s.c kh.e c.a con

ngý.i ra sao.

¨ Môi và mi.ng : b.u môi,cý.i ch. nh.o, c.n môi dý.i, tay che mi.ng.

Ngoài ra, ngý.i xýa xem tý.ng m.o có nh.n xét :" Ðàn ông r.ng

mi.ng th. sang, ðàn bà r.ng mi.ng tan hoang c.a nhà".

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

¨ Lông mày : nhý.ng mày bi.u l. không hi.u, không tin, chào b.n bè,

ch.p nh.n.

¨ Trán : nhãn trán cau mày th. hi.n s. lúng túng, lo l.ng, gi.n d. .

¨ Lý.i : le lý.i th. hi.n s. thi.u tôn kính, li.m môi khi b. cãng th.ng,

lúng túng .

¨ Ð.u : g.t và l.c ð.u, ð.u th.ng là có thái ð. trung l.p , ð.u nghiêng

m.t bên th. hi.n s. quan tâm, cu.i ð.u là quy ph.c, ph. ð.nh, v. ð.u

ch.ng t. m.nh t. ph.t, có l.i .

¨ Bàn tay : l.ng bàn tay ð. m. ch.ng t. s. lýõng thi.n, l.ng trung th.c

), l.ng bàn tay hý.ng xu.ng khi ra l.nh, cách b.t tay, ngón cái th.

hi.n qu. quy.t, kh.ng ð.nh.

- Hai bàn tay xo.n vào nhau ch.ng t. ð.i tý.ng rõi vào tr.ng thái

t.nh c.m l.n l.n khó xác ð.nh.

- Hai bàn tay n.m vào nhau t.c là ð.i tý.ng s.n sàng chi.n ð.u. hai

tay mà ðút vào túi qu.n t.o nên m.t chý.ng ng.i v.i ngý.i nói

chuy.n v. h. không c.m nh.n ðý.c . c.a anh ta ra sao.

- Khi tr. chuy.n, n.u ngý.i kia ð.t bàn tay vào má t.c là nh.ng

ði.u b.n nói ðý.c h. r.t quan tâm.

- Hai tay ch.ng n.nh bi.u hi.n thái ð. s.n sàng ð.i phó.

- Khi m.t ngý.i xoa nhanh hai tay vào nhau ch.ng t. h. th.a m.n,

khi hai tay ð.t thành h.nh mái nhà, ngón tay ch.m vào nhau là h.

ð. hoàn toàn t. tin vào b.n thân có th. gi.i quy.t ðý.c v.n ð. ð.t

ra.

- Ð.ng tác c.a ngón tay tr. mang tính ép bu.c ngý.i khác ph.i

nghe theo, ð.ng th.i ch.ng t. s. khinh r. ð.i tý.ng.

¨ Tý th. ng.i c.ng ch.ng t. nhi.u tr.ng thái tinh th.n c.a chúng ta.

Ngý.i nào ng.i m.m mép gh. là ngý.i không mu.n ng.i lâu, ng.i

t.a lýng vào thành gh. là ngý.i mu.n k.t thúc s.m bu.i h.p, ngý.i

ng.i nghiêng v. phía trý.c là ðang chú . l.ng nghe và ðang mu.n

phát bi.u.

¨ C. ch. thay ð.i . ngh.a trong nh.ng n.n vãn hóa khác nhau : . Ð.c,

nói chuy.n v.i ai mà th.c hai tay vào túi là d.u hi.u b.t kính; . Hi

l.p, g.t ð.u có ngh.a là "không"; . .n Ð., bàn tay trái b. coi là b.n; .

Úc, d.u hi.u xin ði nh. xe c.a ngý.i M. là thô t.c; . Anh v. lýng là

không ðúng phép l.ch s., c.ng nhý b.t tay r.i rít . Pháp v.y.

4. Gi.ng nói .

Nh.ng tín hi.u âm thanh ði kèm l.i nói góp ph.n r.t l.n trong vi.c truy.n

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

thông nh.ng c.m xúc. Gi.ng nói cho bi.t ta là ai, tâm tr.ng ta ðang có. Khi ta nghe

gi.ng nói ngý.i khác, ta n.m b.t ðý.c ngoài thông ði.p có l.i nh.ng thông ði.p

khác không l.i (âm thanh, nh.p ð., do d., t. ðý.c dùng, ...qua ðó ta ðoán ðý.c tâm

tr.ng, . mu.n, vãn hóa, giá tr....).

Nh. gi.ng nói, chúng ta có th. truy.n cho ngý.i khác l.ng nhi.t thành, ni.m

tin, n.I kh.c kho.i, tính kh.n trýõng, s. thanh th.n...

Có th. phân lo.i :

¨ Lo.i ð.nh tính ( ð. cao, t.c ð., âm lý.ng ) : gi.ng ð.u ð.u khi bu.n chán,

ng.n g.n, c.c l.c, âm s.c l.n khi t.c gi.n .

¨ Lo.i l.p ð.y : dùng t. ð.m m.t cách vô ngh.a ( úm, à, ....) cho th.y t.nh

tr.ng cãng th.ng, b.i r.i.

¨ Lo.i ð.nh ph.m : gi.ng khàn khàn ðý.c xem là d.u hi.u c.a s. khêu g.i,

h.p d.n. Gi.ng tr.m ð.ng ngh.a v.i thành th.t, ðáng tin c.y ( thý.ng cho

tham gia qu.ng cáo ).

¨ Ti.ng nói c.a con ngý.I c.ng toát lên tính khí và s. ph.n : "Ðàn bà lanh

l.nh ti.ng ð.ng, m.t là sát ch.ng hai là h.i con". K. ra t.t c. ð.u không

ph.i nhý v.y, ðàn bà ti.ng lanh l.nh thý.ng tháo vát lo toan, mà ngý.i hay

làm hay lo l.i thý.ng là ngý.i kh..

5. S. dung không gian ( kho.ng cách ) .

M.i ngý.i ki.m soát không gian chung quanh m.nh và truy.n thông di.n ra

trong 4 kho.ng cách khác nhau sau ðây :

¨ Kho.ng cách thân m.t : t. 0 - 5 cm ( ngý.i thân, t.nh nhân ). Kho.ng

cách này ch. ðý.c phép xâm ph.m khi ngý.i khác có quy.n l.c hõn ta

ho.c khi m.i quan h. gi.a ðôi bên tr. nên thân thi.n. Nam gi.i chú .

ð.n kho.ng cách này nhi.u hõn n. gi.i v. kho.ng cách .y tý.ng trýng

cho quy.n l.c.

¨ Kho.ng cách cá nhân : t. 50 cm - 1,2 m ( quan tâm, chú ., b.n bè,

cùng ð.a v. ). Ðây là kho.ng cách c.n th.n theo b.n nãng trong lúc x.

giao, nh.ng bu.i ti.c tùng, g.p m.t hay h.i hè.

¨ Kho.ng cách x. h.i : t. 1,2 m - 3,6 m ( giao ti.p thýõng m.i, ngý.i

l. ). Chúng ta gi. kho.ng cách này v.i nh.ng ngý.i không thân thi.t

khi x. giao.

¨ Kho.ng cách công c.ng : hõn 3,6 m ( giao ti.p . nõi công c.ng, v.i

ngý.i xa l. hoàn toàn và ðây là ph.m vi ðý.c các chính khách ýa

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

thích ).

Ngý.i . nông thôn thý.ng có kho.ng cách cá nhân r.ng hõn ngý.i . thành

th.. Không gian có nh.ng tác ð.ng tâm l. b.nh t.nh hay m.t b.nh t.nh (khi công an h.i

cung ð.i tý.ng nghi v.n thý.ng . nõi ch.t h.p nh.m bu.c ð.i tý.ng l. ra sõ h. c.a

m.nh).

6. Môi trý.ng .

Môi trý.ng vãn hoá x. h.i : chúng ta thý.ng ãn m.c v. ngý.i khác, chúng ta

tránh nh.ng ði.u c.m k., cách bày trí ð. ð.c, màu s.c, ánh sáng, nhi.t ð., mùi...

.nh hý.ng nhi.u ð.n hành vi con ngý.i.

7. S. im l.ng.

S. im l.ng có th. bi.u hi.n nhi.u tr.ng thái khác nhau, nên d. gây hi.u l.m :

im l.ng là kính tr.ng ( tr. - ngý.i cao tu.i ), im l.ng là ph.n kháng, là ð.ng t.nh, là

t.nh thýõng, s. tôn tr.ng, l.ng th.u c.m, nhýng c.ng là thù ð.ch, ru.ng b. hay tr.ng

ph.t. Ngý.i phýõng Tây không thích ngý.i khác im l.ng khi giao ti.p.

8. Th.i gian.

Cách ngý.i ta s. d.ng th.i gian cho chúng ta bi.t nhi.u ði.u v. h. : ði s.m,

ði tr., ði ðúng gi., s. ch. ð.i, th.i ði.m phù h.p hay không phù h.p cho truy.n

thông hi.u qu.. Chúng ta s. d.ng th.I gian nhý th. nào trong lúc ði ph.ng v.n xin

vi.c làm, khi ði d. ti.c, khi chúng ta có ð.a v..

9. Ð.ng ch.m.

Ð.ng ch.m trong quan h. giao ti.p có . ngh.a nhý s. ðón nh.n, an .i, s. tr.u

m.n, gây h.n, xúc ph.m.

Ð.ng ch.m ch.ng t. s. hi.n h.u và s. ð.ng hành. Ð.ng ch.m là m.t c. ch.

quan tr.ng : ngý.i ch.p nh.n s. ð.ng ch.m t.c là ch.p nh.n s. quan tâm, ðón nh.n

s. thân m.t. Chúng ta có khi ghi nh. m.i m.t s. ð.ng ch.m nào ðó trong nh.ng

kho.nh kh.c c.a cu.c ð.i. Ð.ng ch.m c.n có . ngh.a r.t quan tr.ng trong tr. li.u

tâm l..

Ð.ng ch.m thý.ng ðý.c s. d.ng nhý là phýõng cách bày t. c.m xúc khi l.i

không nói ðý.c. Nhýng n.u ð.ng vào m.t ph.n thân th. c.a ngý.I khác vào m.t

th.I ði.m không thích h.p, ph.n .ng s. mang tính tiêu c.c. Tuy nhiên, n.u ai ðó v.

nh. b.nh thý.ng vào ngý.i b.n kèm theo m.t câu khen ng.i th. có l. b.n s. ðón nh.n

nó nhý m.t hành ð.ng tích c.c.

Li.u lý.ng c.a s. ð.ng ch.m thay ð.i do nhi.u y.u t. : Gi.i tính, tu.I, vãn

hóa, môi trý.ng, tr.ng thái, s. thân m.t, s. c. ., quy.n l.c và ð.a v., s. c.p thi.t.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

10. Nãm bý.c ð. t.o .n tý.ng ð.u tiên trong giao ti.p không l.i.

H.y th. áp d.ng nh.ng ði.u sau ðây ð. t.o .n tý.ng ð.p ngay t. l.n g.p g. ð.u tiên

· B.t tay : Dù b.n b.t tay v.i nam hay n., th. cái b.t tay c.a b.n ph.i th.t ch.t

và ch.c ð. ch.ng t. b.n th.t l.ng. Ð.ng quên nh.n th.ng vào m.t ngý.I ð.i

di.n.

· Qu.n áo : Giày dép c.ng r.t quan tr.ng. Qu.n áo quá ð.p hay quá s.n c.

ð.u ph.n tác d.ng v. ða ph.n các cu.c g.p là x. giao nên ch. c.n ãn m.c

ðúng m.c.

· Giao ti.p b.ng m.t : Khi b.n g.p m.t ngý.i nào ðó l.n ð.u tiên, h.y nh.n

th.ng vào m.t h.. Không nh.n chãm chãm mà h.y nh.n nhau b.ng nh.ng "tia

nh.n .m áp", n.u không ngý.i ð.i di.n s. ngh. là b.n không quan tâm ð.n

nh.ng g. h. nói.

· Tr. chuy.n : Thông thý.ng trong l.n g.p ð.u tiên, ngý.i ta hay có khuynh

hý.ng h.i thông tin v. nhau, nhýng ð.ng bi.n bu.i g.p thành m.t cu.c

ph.ng v.n. Nên dùng nh.ng câu h.i g.i cho ngý.i ð.i di.n bày t. . ki.n c.a

h. và ð.ng quên t. d.u hi.u là b.n r.t thích thú v.i nh.ng . tý.ng c.a ngý.i

ð.i tho.i.

· M.m cý.i : N.u b.n b.t ð.u v.i m.t n. cý.i, nh.ng vi.c ti.p theo sau ðó s.

di.n ra suôn s.. H.y nh. r.ng nh.ng ngý.i khác c.ng có th. nhút nhát nhý

b.n, c.ng mang theo h. nh.ng lo l.ng, b.n ch.n gi.ng nhý b.n. M.t n. cý.i

báo r.ng b.n c.m th.y r.t tho.i mái và r.t vui l.ng trong cu.c g.p g. này.

Vi.c t.o .n tý.ng t.t trong l.n g.p ð.u tiên là hoàn toàn n.m trong t.m tay b.n

và m.t kh.i ð.u t.t ð.p ch.c ch.n s. mang l.i nh.ng ði.u t.t lành theo sau ðó.

11. Kim ch. nam ð. hi.u ngôn ng. c.a cõ th..

· T.p trung chú . vào nh.ng ð.u m.i có l.i nh.t : Chúng ta nh.n thông tin v.

c.m xúc c.a ngý.i nói t. 6 ngu.n :

- Nh.ng t. ð.c trýng

- âm thanh c.a gi.ng nói

- T.c ð. nhanh c.a câu nói

- bi.u hi.n trên nét m.t

- Dáng ði.u

- C. ch.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

· Hi.u nh.ng thông tin không l.i trong b.i c.nh x.y ra.

- Không có c. ch. nào t. nó có m.t . ngh.a ð.c trýng mà là m.t

ph.n c.a m.t khuôn m.u ( nhý m.t t. trong m.t ðo.n vãn).

- M.c ðích ð. l.ng nghe có hi.u qu. là nh.n nh.ng tín hi.u t. toàn

th. ngý.i truy.n ð.t.

· Ghi chú nh.ng ði.u không nh.t quán n.u có gi.a l.i nói và c. ch..

· Nh.n th.c ðý.c nh.ng c.m ngh. và ph.n .ng cõ th. c.a chính m.nh.

- Nh.ng ph.n .ng c.a chúng ta khích l. ngý.i khác nói ra ðý.c

c.m ngh. v. t.nh hu.ng c.a h..

Bài sáu

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

GIAO TI.P CÓ L.I

1. GIAO TI.P CÓ L.I

N.u chúng ta nh.n l.i quá kh. và ð.i chi.u l.i kho.ng th.i gian chúng ta ð. h.c:

Các k. nãng S. nãm hu.n luy.n M.c ð. s. d.ng trong

cu.c s.ng trý.ng thành

Vi.t

Ð.c

Nói

Nghe

Ít

Th.nh tho.ng

Khá nhi.u

R.t nhi.u

So sánh chúng ta th.y hi.n nay chúng ta s. d.ng khá và r.t nhi.u nh.ng cái

mà ta ít ðý.c d.y ho.c không ðý.c d.y. Th. là không d. dàng trong giao ti.p có

l.i.

Hi.u qu. giao ti.p tùy thu.c vào các h.nh th.c sau ðây c.a thông ði.p : t.

v.ng, l.i nói, c.u trúc câu nói, s. trong sáng c.a câu, t.c ð. l.i nói, chính t.,

gi.ng ði.u, âm lý.ng.

Trong giao ti.p liên nhân cách ( trong m.t t. ch.c), 7% cách .ng phó c.a

b.n n.y sinh t. s. gi.i thích ho.c s. c.m nh.n ngôn t. c.a b.n t. phiá c.p dý.i,

t.c là b.n nói g.; 38% - b.i s. c.m nh.n c.a h. v. ti.ng nói c.a b.n, t.c là b.n

nói nh.ng t. ng. ðó nhý th. nào; và g.n 55% b.t ngu.n t. vi.c h. l. gi.i nh.ng

tín hi.u không l.i c.a b.n.

2. CÁC H. TH.NG BI.U Ð.T.

Con ngý.i thý.ng ít khi cý x. trên cõ s. l. ph.i và th.c t.. Hành vi ðý.c g.i

lên t. c.m nh.n và cách l. gi.i c.a h. v. l. ph.i và th.c t.. Nh.ng c.m nh.n và l.

gi.i các v.n ð., ðó là s.n ph.m c.a nh.ng d. ki.n thông qua các giác quan ( th. giác,

thính giác, kh.u giác, v. giác, xúc giác ). Con ngý.i có khuynh hý.ng c.m th. th.

gi.i riêng c.a m.nh thông qua các h. th.ng c.m giác mà h. ýa thích nh.t ( Paul

Hersey và Ken Blanc Hard ).Trong giao ti.p, n.u b.n n.m b.t ðý.c th. gi.i riêng

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

này c.a ngý.i khác , b.n s. có nhi.u kh. nãng gây .nh hý.ng ð.n h. hõn. H. không

ch. theo m.t phýõng th.c, song v.n có khuynh hý.ng tho.i mái hõn v.i m.t phýõng

th.c mà h. ýa thích :

¨ Ngý.i th. giác :

Ngý.i th. giác thích mô t. th. gi.i tâm l. c.a m.nh b.ng tranh, b.ng h.nh

tý.ng, thích minh h.a, thích s. vi.c r. ràng, thích không gian, thích quan sát.

Thý.ng ng.i cu.i ph.ng khi ði h.p ð. quan sát b.i c.nh chung quanh. Các t. thý.ng

dùng " Tôi th.y r.ng...C. nh.n xem... C. mý.ng tý.ng ..."

¨ Ngý.i xúc giác :

Ngý.i xúc giác hi.u ð.ng, thích g.n g.i, kín ðáo, trao ð.i riêng tý, thích ng.i hàng

ð.u, g.n ngý.i nói, thích thãm d., ð.ng ch.m. Vu.t ve. Các t. thý.ng dùng :" Tôi

c.m th.y...".

¨ Ngý.i thính giác :

Nghe ngóng, thích âm thanh, thích hát, không nh.n b.ng m.t mà b.ng tai,

thý.ng chú . ð.n l.i nói, gi.ng nói và cách nói.Khi d. h.p, h. ch.n v. trí nào mà h.

nghe r. nh.t. T. thý.ng dùng :" Tôi nghe anh ðây... Nghe nè .."

¨ Ngý.i ngôn t. hay ngý.i ch. s. :

Lo.i lai t.o c.a ba nhóm trên, thích s. lô-gic trong thông tin , chú . ð.n

thu.t ng., chính t., ng. pháp, b. c.c, tr.nh t. câu chuy.n, thích phân tích, th.m

tra.H. thý.ng chuy.n nh.ng c.m giác thành nh.ng ngôn ng. chuyên bi.t thông qua

ngôn t., con s.. T. thý.ng dùng :" Cách làm ðó có h.p l. không ?" Ch. có th.m tra

l.i k.t qu. chýa ?".

Các v. ng. c.a h. th.ng bi.u ð.t :

Th. giác Thính giác Xúc giác Ngôn t.

R. ràng

Tiêu ði.m

Có tri.n v.ng

Nh.n

C.nh tý.ng

Cách nh.n

Ði.u ch.nh

N.t

Tr.ng âm

Chuông kêu

Quát

Gi.ng ði.u

Ch.m t.i

C.m vào

Chý.ng ng.i

Ngón tay

Va ch.m

Khu.y ð.ng

Có lô-gic

D. ki.n

S. ki.n

Thông tin

K.t qu.

Tính toán

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Xem trý.c

Thi.n c.n

Minh h.a

Cho xem

Làm b.c l.

Mõ h.

Nh.n qua

Làm r.

H.c ð.

V.n ð.c

Phõi bày

Chói l.i

Lóe lên

B.c tranh

Hát

Nghe

Báo ð.ng

Thét

Ti.ng c.i

T.nh l.ng

Lách cách

H.p âm

Tãng âm

H.a âm

âm ði.u

Ngh.t gi.ng

Ti.ng nói

Âm thanh

Thãm d.

Kh.c sâu

Di ð.ng

V.p ph.i

Tóm ðý.c

Tác ð.ng

Vu.t ve

V. nh.

Chà xát

C.m giác

Cãng th.ng

S.c ép

C.m th.y

T.y lên

Ãn kh.p

Có l.

Th.ng kê

H.p l.

B. m.c

Ð. xu.t

Phân tích

Tr.nh t.

Th.m ð.nh

Xác ðáng

Ð.c trýng

D. ðoán

Khách quan

Ngôn t.

Tr.c nghi.m :Trong b.n c.t trên ðây, b.n th. ch.n ít nh.t 20 t. mà b.n c.m th.y

thích nh.t, sau ðó b.n c.ng l.i s. t. mà b.n ð. ch.n theo t.ng c.t. C.t nào b.n có

s. t. ðý.c ch.n nhi.u nh.t t.c là b.n có khuynh hý.ng theo h. th.ng bi.u ð.t c.a

c.t ðó.

2. KHÁC V. NGÔN NG. VÀ NGH.A C.A T.

Trong giao ti.p b.ng l.i, chúng ta dùng t. ð. truy.n ð.t . ngh.a. Nhýng m.t

trong nh.ng nguyên nhân ph. bi.n nh.t c.a s. hi.u l.m là do vi.c s. d.ng t..

Ði.u quan tr.ng là chúng ta nên luôn nh.n th.c r.ng :"Chúng ta s.ng trong

hai th. gi.i : m.t th. gi.i c.a kinh nghi.m và m.t th. gi.i c.a ngôn ng..".V. th., .

ngh.a c.a t. thay ð.i . t.ng ngý.i và t. có th. mang . ngh.a b.t c. ði.u g. chúng ta

mu.n.

Ví d. : H.nh phúc, ni.m vui, ðau kh.,.....

Hõn n.a, h.u h.t t. có tính týõng ð.i và tr.u tý.ng. Nh.ng t. nhý ð.p nh.t,

t.t nh.t và c.c k. x.u di.n t. ðý.c g. n.u chúng không có nh.ng thu.t ng. ð. minh

h.a chúng ? Hay là nh.ng t. t.t, x.u, to, nh., giàu, nghèo, thành công, th.t b.i....

Trong giao ti.p, chúng ta thý.ng có khuynh hý.ng chú . ð.n nh.ng bi.n c.

mà nó "phù h.p" v.i ði.u mà chúng ta mong ð.i. Nh.ng g. mà chúng ta th.y s. .nh

hý.ng ð.n nh.ng g. chúng ta nói và nh.ng g. chúng ta nói .nh hý.ng ð.n nh.ng g.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

chúng ta th.y.

Ví d. m.t nhân viên gán cho m.t ð.ng nghi.p c.a m.nh là "lý.i bi.ng" ch.c

ch.n s. t.m thêm nhi.u ch.ng c. hõn n.a ð. h. tr. cho ðánh giá c.a m.nh.". Nhý th.

s. d.n ð.n s. ng. v.c và không tin tý.ng l.n nhau.

· T. mang tính t.nh c.m

Nhi.u thu.t ng. mang hàm . t.nh c.m có th. kích ð.ng, ch.c t.c, gây khó ch.u

ho.c t.o ra s. liên k.t tho.i mái hay khó ch.u gi.a con ngý.i v.i nhau.

Ví d. : ng.y, kh., ngôi sao, thâm, gi.i, ghét...

T. có th. hàm . nh.ng h.nh .nh r.t tích c.c ð.i v.i ngý.i này, nhýng r.t tiêu

c.c ð.i v.i ngý.i khác.

Ví d. : M.t ngý.i tr. tu.i h.i m.t ngý.i cao tu.i :"Sao bác g. con gái s.m

v.y?".

T. ðôi lúc có . che gi.u hõn là b.c l. ra : Thý.ng chúng ta không th.c s. nói ra

nh.ng g. mà chúng ta mu.n nói. T.nh hu.ng có th. làm chúng ta c.m th.y lúng túng,

ho.c chúng ta ch. có th. gi. ðý.c nh.ng suy ngh. cho chính m.nh v. nh.ng l. do

khác.

T. thý.ng mang nh.ng .n . nhý :

"Th.t s. không có v.n ð. g. c. " : Có v.n ð., nhýng tôi không mu.n nói.

" T.t hõn tõi không nên th.o lu.n ði.u ðó " : Ng.i

" Tôi ngh. t.t c. chúng ta ð.u ð.ng . r.ng...: : Kêu g.i .ng h.

· T. và ngh.a

- Cùng t. nhýng có . ngh.a khác nhau theo ð.a phýõng : .m, ðau , b.nh..

- Cùng t. nhýng có . ngh.a ngý.c l.i : Ghét là thýõng

Nhý nh.ng l.i trong bài hát "Bài không tên 50" c.a V. Thành An :

"Em b.o anh ði ði, sao anh không d.ng l.i"

"Em b.o anh ð.ng ð.i, anh v.i v. ngay"

"L.i nói tho.ng gió bay, ðôi m.t huy.n ð.m l."

"Mà sao anh d.i th., không nh.n vào m.t em"

"Không nh.n vào m.t s.u, không nh.n vào m.t sâu"

- T. mang nhi.u . ngh.a : Phýõng ti.n giao thông

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

- T. mang ngh.a ðen và ngh.a bóng : gh., l.a....

- Ti.ng lóng (ngôn ng. ti.u vãn hóa - ngôn ng. riêng c.a nhóm có cùng

h.nh th.c ho.t ð.ng ngh. nghi.p,...) : Thí d. : ð.p = súng; hàng = dao, m.

t.u; ãn h. = móc túi; chèo, h. = công an; b. ðê = gi.t ð.ng h..

· Nh.ng t. trùng l.p :

Hoàn toàn tuy.t ð.i Quan tr.ng ch. y.u

S. th.t chân chính Linh tinh l.t v.t

T.p h.p chung l.i L.ch s. quá kh.

Ðính kèm theo ðây H. xu.ng

Quy t.c cõ b.n g.c r. Ð.y ð. hoàn toàn

k. ho.ch týõng lai Duy nh.t tuy.t ð.i.

3. GIAO TI.P CÓ L.I HI.U QU..

Giao ti.p qua l.i nói không d. dàng, thý.ng b. chi ph.i b.i k. nãng di.n ð.t,

k. nãng ngôn ng., s. thi.u hi.u bi.t v. ngý.i khác....Ð. giao ti.p qua l.i nói hi.u

qu. hõn, chúng ta c.n chú . ð.n m.t s. y.u t. nhý sau :

- Theo nguyên t.c KISS (keep it short and simple ) : c. gi. l.i nói ng.n g.n

và ðõn gi.n.

- Ngoài ra, khi nói c.n chú . :

· L.i nói ph.i ðúng vai x. h.i : vi trí c.a m.nh và v. trí c.a ngý.i giao

ti.p

· L.i nói ph.i phù h.p v.i ngý.i nghe, h. mu.n nghe cái g..

· Th.i ði.m thu.n l.i

· Không gian phù h.p

· Cách nói : nói th.ng, nói t. nh., nói có t.nh c.m, thái ð. khi nói,

gi.ng nói, nói m.a mai, châm ch.c,

Bài b.y

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

CÁC K. NÃNG TRONG GIAO TI.P

1. K. NÃNG GIAO TI.P.

K. nãng giao ti.p là kh. nãng nh.n bi.t nhanh nh.ng bi.u hi.n bên ngoài và ðoán

bi.t di.n bi.n bên trong c.a con ngý.i và ð.ng th.i bi.t s. d.ng ngôn ng. có l.i và

không l.i, bi.t cách ð.nh hý.ng ð. ði.u ch.nh và ði.u khi.n quá tr.nh giao ti.p nh.m

ð.t ðý.c m.c ðích ð. ð.nh.

1.1. K. nãng ð.nh hý.ng.

K. nãng ð.nh hý.ng là k. nãng tri giác ban ð.u v. các bi.u hi.n bên ngoài ( h.nh

th.c, ð.ng tác, c. ch., ngôn ng....) trong th.i gian và không gian giao ti.p ð. xác

ð.nh ðý.c ð.ng cõ, tâm tr.ng, nhu c.u, m.c ðích, s. thích c.a ð.i tý.ng giao ti.p.

Ngý.i có k. nãng tri giác t.t có th. d. dàng phát hi.n s. không ãn kh.p gi.a l.i nói

và ngôn ng. c.a thân th..

1.2. K. nãng ð.nh v. .

K. nãng ð.nh v. là kh. nãng xác ð.nh v. trí giao ti.p ð. t. ðó t.o ði.u ki.n cho

ð.i tý.ng ch. ð.ng ( ai ðóng vai g. ). Chúng ta c.n hi.u r. t.m quan tr.ng c.a t.nh

c.m c.a chính chúng ta, tôn tr.ng t.nh c.m c.a ngý.i khác, hi.u ðý.c ði.u c.m nh.n

c.a h. và nguyên nhân c.a s. c.m nh.n ðó.

1.3. K. nãng ði.u khi.n.

K. nãng ði.u khi.n là kh. nãng lôi cu.n, thu hút ð.i tý.ng giao ti.p, bi.t duy

tr. s. h.ng thú, s. t.p trung chú . c.a ð.i tý.ng ( kh. nãng t. k.m ch. c.m xúc, kh.

nãng làm ch. các phýõng ti.n giao ti.p nhý ngôn ng. có l.i và ngôn ng. không l.i.).

2. CÁC NGUYÊN T.C TRONG GIAO TI.P

Nhân viên x. h.i c.n quan tâm ð.n các nguyên t.c sau ðây ð. th.c thi ngh.

nghi.p m.t cách hi.u qu..

2.1. Th.u c.m.

Th.u c.m là m.t trong nh.ng nguyên t.c r.t quan tr.ng trong giao ti.p ( ð.c

bi.t là trong công tác x. h.i). Ngh. thu.t th.u c.m là xác ð.nh ðý.c, hi.u ðý.c quan

ði.m và t.nh c.m c.a ngý.i khác. Qua s. th.u c.m, ta có th. ðánh giá cao c.m xúc

c.a ngý.i khác mà không quá b. .nh hý.ng t.nh c.m làm .nh hý.ng ð.n vi.c ðánh

giá c.a ta.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Th.u c.m không gi.ng "thông c.m". Thông c.m có ngh.a là "thiên v. v. suy

ngh. và c.m xúc gi.ng nhau; ho.c có chung c.m xúc và kinh nghi.m..." ( trong công

tác x. h.i, nhân viên x. h.i không nên có c.m xúc gi.ng nhý thân ch. ).

Th.u c.m s. m. r.ng tính nhân b.n c.a b.n, m. mang s. hi.u bi.t c.a b.n,

truy.n cho b.n s. bao dung và tính kiên tr., l.ng thýõng và tính v. tha trong công

vi.c c.a b.n. Chúng ta c.n cân nh.c k. câu t.c ng. sau :

" Ð.ng ðánh giá m.t ngý.i ch.ng nào b.n chýa hi.u r. v. b.n thân anh ta".

2.2. Trách nhi.m

V. cõ b.n, khi ta nói v. trách nhi.m trong quá tr.nh giao ti.p, chúng ta ph.I

t. h.i, " Chúng ta mong mu.n hi.u và ðý.c hi.u ð.n m.c nào ?".Khi là m.t ngý.i

g.i thông ði.p ði, b.n có trách nhi.m chính ð. ðý.c hi.u và hi.u - ch. không ph.i

ngý.i kia. N.u ta không ðý.c hi.u th. ta nên t. cho m.nh chýa tr.nh bày r. ràng.

Nhi.u khi chúng ta giao ti.p không tr.n v.n, có ngh.a là "chúng ta ch. hoàn

thành ph.n c.a m.nh, ph.n c.n l.i là trách nhi.m c.a ngý.i khác". Nhý v.y là chýa

ð., chúng ta ph.i ti.n xa hõn, ð.c nh.ng d.u hi.u không l.i, th.c s. th.u c.m, ð.t

câu h.i, ðýa . ki.n ph.n h.i. N.u chúng ta không làm ðý.c ði.u này t.c là chúng ta

ð. t.o ði.u ki.n cho s. h.nh thành m.t kho.ng tr.ng trong giao ti.p.

2.3. S. tin tý.ng

M.t y.u t. hi.u qu. nh.t và h.u hi.u nh.t trong quá tr.nh giao ti.p là s. tin

tý.ng. N.u m.t ngý.i nghi ng. ngý.i khác s. nh.o báng ho.c ch.i b. t.nh c.m ho.c

c.n tr. s. th. l. các c.m xúc c.a ngý.i này v.i ngý.i kia. T.nh c.m và c.m xúc s.

ðý.c gi.u kín và ch. c.n l.i m.t kho.ng tr.ng trong giao ti.p.

2.4. Nh.n thông ði.p

Trong giao ti.p, k. nãng nh.n thông ði.p t. ngý.i khác là m.t trong các k.

nãng quan tr.ng. Thông thý.ng chúng ta hay có tính ch. quan trong khi nghe ngý.i

khác nói. Chúng ta nên duy tr. ti.p xúc b.ng m.t và quan sát nh.ng c. ð.ng c.a h..

L.ng nghe và h.n ch. nh.ng l.i b.nh lu.n c.a m.nh, nh.ng ðánh giá c.a m.nh và c.

g.ng ti.p thu nh.ng g. ðang ðý.c nói.

Trách nhi.m c.a chúng ta là ph.i hi.u ( nh.t là trong công tác x. h.i), k. ðó

là nh. ðýa ra . ki.n ph.n h.i.

3. K. NÃNG L.NG NGHE.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Nghe là m.t ti.n tr.nh sinh l.. L.ng nghe là m.t ti.n tr.nh tâm l..

L.ng nghe kém bao g.m :

· Không nghe g. c. nh.ng g. ngý.i khác nói.

· Ch. nghe m.t ph.n ngý.i khác nói.

· Nghe không chính xác.

· Quên thông ði.p.

3.1. Nh.ng tr. ng.i cho vi.c l.ng nghe t.t :

· T.c ð. suy ngh. : thý.ng ta nói 125 t. / phút trong khi ta suy ngh. nhanh g.p 4

l.n nên th.i gian ðý.c dùng ð. suy ngh. nhi.u hõn là nghe v. thói quen.

· S. thích : ta thý.ng nghe ngý.i và ð. tài mà ta thích.Khi th.y khó là b., không

nghe.

· Thi.u k. nãng : không ph.i nghe ðý.c là l.ng nghe ðý.c v. c.n hi.u h.t . ngh.a

c.a thông ði.p.

· Thi.u kiên nh.n.

· Có nh.ng thành ki.n tiêu c.c : l.ng nghe m.t cách ch. quan do ph.n .ng t.o nên

b.i trang ph.c, tóc, gi.ng nói, ch.ng t.c, gi.i tính. Chúng ta t. ch.i nghe ho.c

r.t nh.y bén v.i nh.ng g. chúng ta ghét.

· S. d.n d.p nhi.u s. ki.n trong truy.n thông.

· Thi.u quan sát các c. ði.u, âm gi.ng, s. cý.ng ði.u, nét m.t, ...ð. hi.u r. thái

ð. và c.m ngh..

· Nh.ng thói quen không t.t : làm b. chú ., c.t ngang ngý.i nói, ðoán trý.c thông

ði.p, s. h. h.ng, không ph.n h.i, không chú . ngay t. ð.u.

· Nh.ng tr. ng.i v. m.t th. l. : b.nh, m.t m.i, ti.ng .n, nhi.t ð....

3.2. L.ng nghe hi.u qu. :

Ð. tr. thành ngý.i l.ng nghe hi.u qu., chúng ta ph.i :

¨Bi.t th.u c.m :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Ð.t m.nh vào t.nh c.nh c.a ngý.i nói ( vào vai tr., quan ði.m, và c.m ngh.

c.a h.). C.n ph.i l.ng nghe n.i dung công khai và n.i dung hàm ch.a bên trong,

thý.ng cái công khai không quan tr.ng b.ng cái hàm ch.a bên trong. M.i câu nói có

khi hàm ch.a ba t.ng l.p . ngh.a :

· Ngh.a ðen

· Ngh.a t.nh c.m

· Ngh.a sâu kín trong vô th.c, xu.t hi.n do hoàn c.nh và ph.n .ng t. phát c.a con

ngý.i mà nhi.u khi chính ðýõng s. c.ng không . th.c k.p, thý.ng nó b.c l. m.i

quan h. gi.a ðôi bên.

Thí d. 1: Con th.y m. ð.c tài quá !

Ngh.a ðen : Cái g. m. c.ng mu.n phán ra r.i b.t m.i ngý.i tuân theo.

Ngh.a t.nh c.m: Con mong mu.n m. hi.u t.i con hõn.

Ngh.a quan h. : M. con m.nh có quan h. t.t nên con m.i dám nói th.ng nhý v.y.

Mong m. ð.ng gi.n con.

Thí d. 2 : Tr.i hôm nay ð.p quá ph.i không anh ?

Ngh.a ðen : Th.i ti.t t.t

Ngh.a t.nh c.m : Thích th.t, em vui sý.ng lâng lâng !

Ngh.a quan h. : Em mu.n trao ð.i v.i anh, anh có g. mu.n nói v.i em không ?

Thí d. 3 : Anh c.n t.i ðây làm g. n.a ?

Ngh.a ðen : Trách móc

Ngh.a t.nh c.m : Em không mu.n g.p anh n.a.

Ngh.a quan h. : Em không mu.n xua ðu.i anh ðâu, em mu.n nói chuy.n v.i anh, em

mu.n anh xin l.i.

¨Ð. h.t tâm trí và khách quan :

S.n sàng l.ng nghe và s.n sàng ph.n h.i, kiên nh.n và t. ch.. C.n cho ngý.i

khác bi.t ta có hi.u h.t thông ði.p không :

· " cho tôi bi.t thêm ði..."

· " Theo nhý tôi hi.u th. v.n ð. là..."

· " Ði.u ðó ch.c làm anh khó ch.u l.m ph.i không..."

· "H.nh nhý ch. c.m th.y..."

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

· " Anh có th. làm g. v. chuy.n ðó..."

· " ., tôi hi.u.."

Ví d. v. k. nãng ph.n h.i tích c.c :

A :" Công vi.c hôm nay cãng th.ng, m.t m.i quá"

B : " Thôi ð.ng phàn nàn n.a, m.i ngý.i ð.u nhý th. c." (ph.n h.i mang tính phê

phán).

A : " Công vi.c hôm nay cãng th.ng, m.t m.i quá"

B :" B.n nên làm vi.c ít hõn, t.i sao b.n không thay ð.i công vi.c, chuy.n sang làm

vi.c khác ði ?" ( Ph.n h.i n.ng v. khuyên).

A :" Công vi.c hôm nay cãng th.ng, m.t m.i quá"

B :" Dý.ng nhý b.n ð. có m.t ngày v.t v. ?"

Trên ðây là cách ph.n h.i tích c.c, th. hi.n s. th.u c.m c.a ngý.i nghe, kích

thích ngý.i có tâm s. b.c l. ti.p. Nhân viên x. h.i và nhà tham v.n c.n phát tri.n

k. nãng này ð. có th. hi.u r. suy ngh. c.a thân ch. c.a m.nh. Trong quan h. x. h.I,

n.u chúng ta ph.n h.i t.t th. s. có ðý.c m.i quan h. tin tý.ng nõi ngý.I khác v. h.

c.m th.y ðý.c tôn tr.ng.

· Có tý th. d.n thân :

· Ng.i nghiêng v. phía trý.c, hý.ng ð.i di.n v.i ngý.i nói.

· Không ng.t l.i.

· G.t ð.u

4. S. KHÁC BI.T GI.A NAM VÀ N. TRONG TRUY.N THÔNG

N. NAM

* Truy.n thông có l.i :

Ð. c.p v.n ð. t.nh c.m, quan tâm ð.n

c.m xúc ngý.i khác

T. cho m.nh nãng ð.ng hõn.

Thiên v. nh.n ð.nh hõn.

M.c tiêu là trao ð.i thông tin, ð.t

m.c ðích và .nh hý.ng lên ngý.i

khác.

T. cho m.nh truy.n thông r. hõn.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Nói d. nghe hõn, nh. nhàng hõn.

Nói chu.n hõn.

Ch. ð. câu chuy.n : qu.n áo,ðàn ông,

n. khác.

B. lôi cu.n theo câu chuy.n.

· Truy.n thông không l.i :

Nh.y bén trong gi.i m. và m. hoá truy.n

thông không l.i

Nh. gýõng m.t t.t hõn.

D. bi.u l. c.m xúc trên m.t.

Gýõng m.t và n. cý.i h. tr. m.nh trong

giao ti.p.

S. d.ng c. tay và ngón tay nhi.u hõn.

N. - n. d. g.n nhau.

Kh.u giác m.nh hõn.

Nh.n trong ðêm t.t hõn.

Thiên v. mô t. nhi.u hõn.

Nói m.nh, th.ng tr. hõn.

Kém kiên nh.n.

Ch. ð. câu chuy.n : công vi.c, vui

chõi, ti.n b.c.

Ki.m soát, ch. ð.ng câu chuy.n.

Quan sát, truy.n thông không l.i

kém.

K.m ch. c.m xúc t.t hõn.

S. d.ng bàn tay và cánh tay.

Nam - Nam gi. kho.ng cách v. ð.ng

ch.m th. hi.n s. th.ng tr. và quy.n

l.c.

5. KIM CH. NAM GIÚP GIAO TI.P HI.U QU.

· T.o ni.m tin

· Suy ngh. trý.c khi truy.n ð.t

· Ð.t ra các m.c tiêu

· S.p x.p các . ngh.

· Ch.n ðúng th.i ði.m

· T.o s. chú .

· G.i m.i quan tâm

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

· Dùng ngôn ng. thích h.p

· Giao ti.p qua ánh m.t

· Không ð. s. xúc ð.ng chi ph.i

· Không ð. t.nh c.m cá nhân chi ph.i

· H.y ð. . ð.n nh.ng tín hi.u không l.i

· H.c cách ti.p c.n m.t cách thích h.p

· Dùng nh.ng tín hi.u không l.i thích h.p

· H.y c. th.

· Dùng nh.ng ví d.

· S. d.ng nh.ng kinh nghi.m tích l.y c.a ngý.i nghe

· Gi.m thi.u nh.ng y.u t. "làm nhi.u"

· Không v.i vàng k.t lu.n

· Tách bi.t . ki.n v.i s. ki.n

· H.y hi.u r.ng nh.n th.c không ph.i lúc nào c.ng ðúng

· C. g.ng làm sáng t. v. vi.c

· Quan h. t.t v.i ngý.i nghe

· S. d.ng phù h.p các thông tin th.a

· Bi.t l.ng nghe m.t cách hi.u qu.

6. MÝ.I ÐI.U Ð. T. RÈN LUY.N KH. NÃNG GIAO TI.P

o T. tin, không t. cao, không t. ti.

o Chân thành cý x., bi.t t. k.m ch..

o Th.y ði.m m.nh c.a ngý.i khác.

o Ð.t m.nh vào v. trí c.a ð.i tý.ng mà c.m thông, ð.ng c.m.

o Hi.u bi.t nhi.u và bi.t th.t.

o Luôn m.m cý.i.

o Dùng m.t ð. bi.u th. t.nh c.m.

o Trang ph.c phù h.p v.i con ngý.i m.nh.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

o R.ng lý.ng.

o Khôi hài, dí d.m.

Bài tám

NÃNG Ð.NG NHÓM

1.KHÁI NI.M NHÓM.

Nhóm là t.p h.p nh.ng con ngý.i có hành vi týõng tác nhau trên cõ s.

nh.ng k. v.ng chung có liên quan ð.n l.i .ng x. c.a ngý.i khác, bao g.m m.t s.

v. trí và vai tr. ð. th.c hi.n các m.c tiêu ( chung và riêng ) và th.a m.n các nhu

c.u cá nhân. S. th.a m.n các nhu c.u cá nhân này ph.i ph. thu.c vào vi.c th.c hi.n

m.c tiêu chung c.a nhóm và múc ð. th.a m.n t.t nhiên ph. thu.c vào nhóm hi.u

qu. hay kém hi.u qu..

S. tác ð.ng h. týõng . nhóm có ðý.c là nh. m.i cá nhân phát tri.n vai tr.

c.a m.nh, th. hi.n cá tính c.a m.nh và c.ng c. v. trí trong nhóm qua các khía c.nh

c.a .ng x. ( ngôn ng. có l.i, ngôn ng. không l.i, c.m xúc, kho.ng cách ).

Nãng ð.ng nhóm là các ho.t ð.ng tâm l. thông qua các m.i týõng tác và

ph.n .ng gi.a các thành viên trong m.t nhóm nh. và t. ðó ðýa ð.n s. chuy.n d.ch

các v. trí và vai tr. c.a t.ng thành viên và cu.i cùng t.o s. thay ð.i tích c.c ho.c

tiêu c.c nõi h..

Các hành vi c.a nhóm viên ð.u hý.ng v. vi.c duy tr. nhóm. Các hành vi ð.c

trýng cho vi.c duy tr. nhóm là ngý.i l.nh ð.o nhóm duy tr. t.t ð.p nh.ng m.i quan

h. liên nhân cách, dàn x.p nh.ng b.t ð.ng, ðem ð.n nh.ng ð.ng viên, t.o cõ h.i cho

s. ít ðý.c nhóm ch.p nh.n, khuy.n khích s. t. ð.nh hý.ng và tãng cý.ng s. ph.

thu.c l.n nhau gi.a các thành viên

Ngoài ra c.ng c.n xác ð.nh s. khác bi.t gi.a nhóm, t. ch.c và t.p th.. M.t

t. ch.c là m.t t.p h.p trong ðó h.nh thành m.t nhóm và nh.ng m.c ðích ðý.c quy

ð.nh m.t cách h.nh th.c. Các t. ch.c t.n t.i b.i nh.ng l. do khác nhau và có nh.ng

m.c ðích t. ch.c khác nhau. Trong ba th.c th. này ( nhóm, t. ch.c, t.p th. ), chính

t.p th. l.i có m.c ðích chung m.nh nh.t ( ngý.i ð.ng ch. . b.n xe bu.t, ði xem

chi.u bóng hay cùng ði c.u thang máy ).

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Hai ho.c nhi.u ngý.i Cõ c.u nhóm .n ð.nh

týõng tác l.n nhau

NHÓM

Chia x. m.c tiêu chung Các thành viên t. bi.t

m.nh thu.c nhóm

2. T.M QUAN TR.NG C.A NHÓM NH. TRONG CU.C S.NG.

Th.i gian trong ngày c.a m.i ngý.i chúng ta ph.n l.n dành cho các ho.t

ð.ng nhóm nhi.u hõn là ho.t ð.ng cá nhân. T. lúc m.i bi.t ði khi c.n bé, con ngý.i

ð. b.t ð.u có khuynh hý.ng gia nh.p nhóm nh. (nhóm trong khu xóm ) ngoài nhóm

nh. ð.u tiên c.a m.nh là gia ð.nh. Ð.n lúc trý.ng thành, nhu c.u gia nh.p nhóm nh.

càng m.nh hõn . m.i cá nhân ð. th.a m.n các nhu c.u :

· nhu c.u giao ti.p

· nhu c.u ðý.c ch.p nh.n .

· nhu c.u ðý.c b.o v.,

· nhu c.u ðý.c yêu thýõng,

· nhu c.u ðý.c an toàn

· nhu c.u t. kh.ng ð.nh,

· nhu c.u " thu.c v. "

Nhóm nh. ðáp .ng các nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i và giúp cá nhân gi.i

quy.t ðý.c nh.ng vý.ng m.c c.a cu.c s.ng. N.u nh. vào s. .nh hý.ng và tác ð.ng

c.a nhóm, nh.ng th. thách mà cá nhân vý.t qua ðý.c giúp ích r.t nhi.u cho cá nhân

.y phát tri.n nhân cách ( trý.ng h.p . nhóm tích c.c ).

Ngoài ra, con ngý.i khi s.p ð.n tu.i trý.ng thành có khuynh hý.ng xa r.i

v.ng tay ngý.i m. và áp l.c gia nh.p nhóm càng m.nh. Lúc .y, nhóm nh. l.i ðóng

vai tr. thay th. vai tr. ngý.i m. nh.m ti.p t.c ðáp .ng các nhu c.u cõ b.n c.a m.nh.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

V. th., tr. mô côi m. s.m khi l.n c.m th.y khó khãn trong vi.c h.i nh.p v.i nhóm v.

thi.u h.n m.t môi trý.ng nhóm nh. c.a gia ð.nh.

3. T.I SAO NHÓM NH. GIÚP CÁ NHÂN THAY Ð.I HÀNH VI ?

Khi tham gia sinh ho.t nhóm, s. tác d.ng và m.i liên k.t gi.a các thành viên

trong nhóm t.o s. bi.n chuy.n v. m.t tâm l. x. h.i . m.i cá nhân. Nhóm giúp phát

tri.n nh.ng cá tính, có khuynh hý.ng làm cho nhóm khác bi.t v.i nh.ng nhóm khác

và là ð.c trýng riêng bi.t. Cá nhân khi tham gia nhóm c. g.ng thay ð.i hành vi ( tích

c.c c.ng nhý tiêu c.c ) ð. thích nghi v.i vai tr. và v. trí mong mu.n trong nhóm.

Sau ðây là các y.u t. làm cho cá nhân thay ð.i hành vi khi tham gia nhóm :

· Nhóm là môi trý.ng thu.n l.i cho s. b.c l. c.a cá nhân.

· Cõ ch. b.t chý.c : b.t chý.c thái ð., cách ãn m.c, cách nói, tuân theo giá

tr. t.p th., theo m.t khuôn m.u hành ð.ng...( cái TÔI ðý.c ð.ng hóa v.i

nhóm ).

· S. b. ph.t, c. t.o uy tín, .nh hý.ng trong nhóm.

· Áp l.c ph.i thích .ng xu.t phát t. áp l.c ràng bu.c và nhu c.u ðý.c ch.p

nh.n, ðý.c yêu thýõng , ðý.c an toàn.

· Nhu c.u ki.m ch.ng nh.ng th.c m.c và c.ng c. ni.m tin. Nhóm là ch.

d.a khi cá nhân c.m th.y m.t phýõng hý.ng.

· Khám phá nh.ng cái m.i, nh.ng giá tr. m.i, nh.ng thái ð. m.i, khác v.i

m.nh mà m.nh chýa ngh. ð.n ho.c không th. có ðý.c. Nh.ng cái m.i này

giúp cá nhân ði.u ch.nh hành vi.

· Khám phá h.nh .nh c.a m.nh qua ngý.i khác, khác h.n không nhý m.nh

tý.ng, khác v.i m.t n. mà ta ðang ðeo, giúp ta nh.n th.c r. chính ta hõn (

gi.m cõ ch. ph.ng v. ).

4. Ð.C ÐI.M TÂM L. C.A NHÓM NH. :

Chúng ta không bao gi. th.y các nhóm gi.ng nhau, m.i nhóm ð.u có nét riêng

c.a nó. Nhýng các nhóm nh. ð.u mang nh.ng ð.c ði.m tâm l. nhý sau.

4.1. M.i týõng tác :

Các nhóm viên giao ti.p v.i nhau b.ng l.i và không l.i. s. phát ra thông ði.p và

cách ðáp .ng t.o m.i týõng tác và .nh hý.ng l.n nhau gi.a các nhóm viên.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

4.2. Chia s. các m.c tiêu :

S. týõng tác không di.n ra t.nh c. mà nó luôn luôn có m.c ðích , có khi nhi.u

m.c ðích r.t khác nhau, có khi r.t t.m thý.ng nhý b.n bè g.p nhau ð. nói chuy.n

thý gi.n....Nhýng qua m.c tiêu chung c.a nhóm, m.i thành viên có th. th.a m.n

ðý.c các m.c tiêu riêng c.a m.nh.

4.3. H. th.ng các quy t.c :

Quy t.c là các quy ð.nh hý.ng d.n hành vi mà nhóm ð.t ra và nhóm viên m.c

nhiên ch.p nh.n . Qua ðó, nhóm có ngh. t.o áp l.c m.nh trên nhóm viên và ðóng vai

tr. ki.m soát x. h.i khi.n cho nhóm viên ph.i tuân th. các quy t.c chung.

4.4. Cõ c.u chính th.c và phi chính th.c :

Trong quá tr.nh ho.t ð.ng c.a nhóm, s. týõng tác giúp cho nhóm viên b.c l.,

hi.u nhau và thu hút nhau n.u có nh.ng ði.m týõng ð.ng, t.o thành nhóm nh. trong

nhóm nh. và có ngý.i l.nh ð.o ng.m( cõ c.u phi chính th.c) song song v.i l.nh ð.o

chính th.c c.a nhóm(cõ c.u chính th.c ). Nhóm ho.t ð.ng hi.u qu. khi nào cõ c.u

chính th.c và cõ c.u phi chính th.c không có mâu chu.n nhau.

4.5. Vai tr. :

Theo th.i gian ho.t ð.ng . nhóm, các n hóm viên phát tri.n d.n các vai tr. khác

nhau. Vai tr. là h. th.ng khuôn m.u hành vi quen thu.c mà m.t cá nhân phát tri.n

ð. ph.c v. cho nhóm và cho k. v.ng c.a chính m.nh.. Ðó là quy t.c v. hành vi mà

cá nhân ðó ch.p hành. Song song vai tr. có v. trí : v. trí l.nh ð.o hay v. trí m.t thành

viên b.nh thý.ng, ch. bi.t tuân th. theo tôn ti tr.t t.. Có nhóm th. m.i nhóm viên ð.u

có v. trí nhý nhau ( trý.ng h.p nhóm trý.ng thành, ai c.ng có th. là ngý.i l.nh ð.o

). Vai tr. không luôn . th. t.nh và có th. thay ð.i theo th.i gian. M.t nhóm ðý.c

g.i là nãng ð.ng hay không tùy thu.c vào m.c ð. có hay không s. chuy.n d.ch v.

vai tr. và v. trí c.a t.ng nhóm viên và s. chuy.n d.ch này có hay không l.i thu.c v.

kh. nãng c.a ngý.i l.nh ð.o.

5. CÁC VAI TR. ÐÝ.C TH. HI.N TRONG NHÓM.

M.i cá nhân trong nhóm ð.u có nhi.u vai tr. ðý.c th. hi.n . Nhóm ho.t

ð.ng hi.u qu. khi các thành viên bi.t linh ho.t ðýõng ð.u v.i nh.ng b.t tr.c x.y ra

nh. vào kh. nãng thích .ng c.a h.. Kh. nãng thích .ng chính là s.n ph.m c.a s.

tãng cý.ng và phát tri.n. S. ch.p nh.n thay ð.i là th.c ch.t c.a s. thích .ng.

Chúng ta có th. phân bi.t hai lo.i vai tr. : vai tr. h. tr. và vai tr. c.n tr., nhýng

c.ng c.n lýu . là có nh.ng vai tr. trong t.nh hu.ng này là h. tr. nhýng trong t.nh

hu.ng khác l.i là c.n tr.. Các vai tr. ðý.c th. hi.n do nhu c.u, nhân cách, có khi

t.nh, có khi ð.ng tùy theo ð.c ði.m c.a t.ng nhóm, tùy theo t.nh hu.ng khác nhau.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

N.u xem xét các vai tr. theo hai hý.ng quan tâm ð.n m.i quan h. và quan

tâm ð.n công vi.c th. b.ng li.t kê các vai tr. h. tr. và c.n tr. nhý sau :

CAO

· T.o thu.n l.i

· Ðánh giá.

· T.ng h.p

· Tãng cý.ng s. liên k.t,

h.a gi.i.

· Gi.i quy.t v.n ð..

· L. thu.c

· Theo ðuôi.

· Tránh né.

· Ðùa

· Không quan tâm, vô tích

· Thuy.t ph.c

· Ch.t v.n

· Khuy.n khích, hý.ng d.n.

· T.m hý.ng m.i.

· .ng h..

· Chi ph.i

· Tráo tr..

· Ng.y bi.n.

· L. gi.i.

· Gi. k..

· Chu ðáo, ân c.n

· L.ng nghe.

· Quan tâm

· Chú . ghi nh.n.

· Giám sát.

· Tránh né.

· Ly khai v. m.t tâm l. và

v.t l..

· Khó ch.u.

· Gây r.i.

· Kh.i ð.ng

· Làm r. m.c tiêu.

· Duy tr. ð.nh hý.ng ( thúc,

nh.c nh. ).

· Phân tích, gi.i thích,

· Tóm lý.c, k.t thúc.

· Phá phách ( d.i phó, t. ch.i h.p

tác, coi thý.ng ngý.i khác, b.t

n.t).

· Phê phán.

· Công kích cá nhân ( gây

h.n)

· Kh.ng ch. ( c.nh tranh )

Th.p Quan tâm ð.n công vi.c cao

5.2. N.u chúng ta phân lo.i theo hý.ng v. công vi.c, hý.ng v. c.ng c. nhóm và

các vai tr. liên quan ð.n nhu c.u cá nhân th. có th. ghi nh.n nhý sau :

¨Các vai tr. hý.ng v. công vi.c :

¨Cho và nh.n thông tin : " c.p trên có nói là :..."," có thông báo

là...".

¨Cho và nh.n . ki.n riêng : " B.n ngh. sao...", "Tôi không ch.c

l.m, nhýng tôi ngh. là...".

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

¨Phân tích, gi.i thích, ph.i h.p : "V.y n.n t.ng chung c.a v.n ð.

là..." .

¨B.t ð.u, tóm lý.c, k.t thúc (vai tr. thý.ng có . ngý.i l.nh ð.o) :

"Ta b.t ð.u nhý th. này nhé...", " Ta k.t lu.n nhý th. này...".

¨Thúc, nh.c nh. : " Hõi l.c ð. r.i ðó...", "Có ph.i nhý th. không?".

¨Tr.c nghi.m s. nh.t trí : " Có ai th.c m.c không ?", "T.t c. ð.ng .

ch. ? ".

¨Làm r. m.c tiêu : " Chúng ta . ðây không ph.i ð. chõi.".

¨Các vai tr. c.ng c. nhóm :

¨ Khuy.n khích : " C. t. nhiên nói, Ô hay ðó !, B.n có kinh nghi.m v.

v.n ð. này ðó, b.n cho . ki.n ði...".

¨ T.o s. hài h.a, h.a gi.i : " Tôi th.y hõi cãng v. v.n ð. này...", "Hai .

ki.n m.i nghe có mâu chu.n nhau , nhýng có vài ði.m gi.ng nhau

là...".

¨ Theo ðuôi : ". ki.n c.a anh B hay, tôi theo ðó".

¨ Công nh.n sai l.m : "A, tôi tý.ng là ...".

¨ Xác ð.nh quy chu.n :"Làm v.y có ðý.c không ?", Ngý.i ta ðâu có làm

th. ?".

¨ Ðánh giá :"Quy.t ð.nh này có ð.t m.c tiêu c.a m.nh ð. ra không?".

¨ gi. k.: ngý.i luôn mu.n nghe và ph.n .ng m.t cách ph. h.a :" Ði.u

ðó hay ð.y !".

¨ L. thu.c :tán thành b.t c. . ki.n c.a ngý.i nào trông có v. là th.

trý.ng, c. g.ng tránh né cãng th.ng, d. b. b.i r.i và t.n thýõng khi b.

phê phán. Ngý.i mýu c.u thi.n c.m, c.n ðý.c ð.ng viên thý.ng

xuyên.

¨ Quan sát.

¨ Ðùa.

¨ Các vai tr. liên quan ð.n nhu c.u cá nhân :

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

¨ Gây h.n : "Nghe ðây, b.n l.p l.i m.t l.n n.a v.n ð. .y th. coi ch.ng

ðó..."

¨ C.n tr., gây r.i :" Sao l.i theo . ki.n k. l. nhý v.y ?". Thý.ng ði

mu.n, b. h.p, ðùn công vi.c dang d. cho ngý.i khác, l. l., bi.n h..

¨ C.nh tranh : "Tôi tin là các b.n tán ð.ng . ki.n c.a tôi.".

¨ Thích l.p l.i . ki.n riêng :" Ði.u này tôi ð. nói nhi.u l.n r.i.".

¨ Lè phè :"Sao c.ng ðý.c. "

¨ Tâm s. dài d.ng .

¨ Tránh né : ngý.i tr.m tý, mõ m.ng, ho.t ð.ng cá nhân r.t ít, có th. ly

khai nhóm.

5.3. S.p x.p m.t s. vai tr. theo hý.ng ch.ng - theo và hý.ng ch. ð.ng - th.

ð.ng.

CH. Ð.NG

C.nh tranh L.nh ð.o

Gây h.n Giúp ð.

CH.NG THEO

Gây r.i Theo ðuôi

Không quan tâm L. thu.c

TH. Ð.NG

C.n lýu . r.ng các vai tr. nêu trên không t. chúng h. tr. hay c.n tr. t.

ngu.n g.c. M.t vai tr. có th. là h. tr. hay c.n tr. tùy thu.c vào t.nh hu.ng. M.i

ngý.i chúng ta ð.m nh.n nhi.u vai tr. khác nhau trong nh.ng t.nh hu.ng khác nhau,

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

mi.n sao ð.ng c. ð.nh thý.ng xuyên . m.t hay hai vai tr. nào ðó. S. nh.n th.c

ðúng v. các vai tr. này s. giúp chúng ta m.t cách thi.t th.c nâng cao hi.u l.c c.a

m.nh trong nhóm.

6. CÁC BÝ.C K. NÃNG VÀ K. THU.T L.NH Ð.O TRONG TI.N

TR.NH NHÓM.

CÁC BÝ.C K.

NÃNG

K. THU.T L.NH Ð.O M.C ÐÍCH

1.Duy tr. m.c

tiêu c.a nhóm

2.Liên k.t l.nh

ð.o - thành viên

nhóm.

3. Liên k.t thành

viên - thành viên

nhóm.

1. Xác ð.nh r. m.c tiêu c.a

nhóm.

2. Thi.t l.p các quy t.c cõ

b.n c.a nhóm (ví d. : hi.n

di.n thý.ng xuyên, bi.t

giúp ð. ngý.i khác, không

t.n công l.n nhau, ð.t ra

các gi.i h.n...).

3. Nh. nhàng t.o ranh gi.i

gi.i h.n cho nh.ng ai

mu.n chuy.n hý.ng s.

quan tâm c.a nhóm và có

hành vi phá ðám.

4. Trao ð.i thân thi.n v.i

m.i ngý.i.

5. Chú . và khuy.n khích s.

g.n bó v.i t.ng cá nhân :

ª Chia s. nh.ng chuy.n

vui v. m.nh cho nhóm.

ª Ch.p nh.n nh.ng ki.u

cách khác nhau ( ví d. : sau

khi nhóm viên t. gi.i thi.u v.

Thi.t l.p c.u trúc cõ b.n

và các gi.i h.n c.a nhóm.

T.o ði.u ki.n cho s. thu

hút l.n nhau :

· An toàn.

· Ch.p nh.n.

· Thu.c v. nhau.

· Gi.m c.m xúc ðè nén.

· Tãng s. thân thi.n.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

4. Khuy.n khích

s. ph.n h.i.

m.nh, l.nh ð.o b.nh lu.n thêm

vài câu trý.c khi m.i ngý.i

khác nói ).

1. H. tr. nh.ng nh.n

di.n chung và m.i liên

k.t gi.a các thành

viên.

2. Gi.i thi.u nh.ng ð.c

tính tích c.c c.a ngý.i

này cho ngý.i khác

bi.t.

3. Bài t.p kh.i ð.ng.

1. Khuy.n khích s. ph.n h.i.

2. Hý.ng d.n các thành viên

trao ð.i l.n nhau (nói v.i

nhóm hõn là nói v.i l.nh

ð.o.).

3. Ði sâu vào chi ti.t ( cái g.

? ai ? . ðâu ? t.i sao ? )

giúp các thành viên t. gi.i

thích.

4. C.ng c. nh.ng ðáp .ng

tích c.c : l.nh ð.o c.n lýu

. ð.n các y.u t. tích c.c

nhý khen ng.i, h. tr.,

ðánh giá cao, cám õn.

5. Chuy.n ð.i nh.ng l.1.

không tích c.c thành tích

c.c (ví d. thay v. nói làm

Ð. hoàn thành :

§ M.c tiêu cá nhân và

nhóm.

§ T. nh.n th.c.

§ Nh.n v. m.nh.

§ Thay ð.i hành vi.

§ Thay ð.i cách nh.n.

§ Gi.m s. lo âu.

§ Tãng s. t. tin.

§ Gi.i quy.t mâu thu.n.

§ Phát tri.n quan h. tích

c.c.

§ Kích thích s. quan tâm

x. h.i.

§ Tãng trách nhi.m và s.

c.ng tác.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

bi.ng th. nói không quen

kiên nh.n).

6. Làm r. khi có s. phân c.c

( tóm lý.c các . ki.n khác

nhau ).

7. Thi.t l.p các n.i k.t : xem

có s. týõng ð.ng hay

không gi.a hành vi quá và

hành vi hi.n t.i.

8. Làm sáng t. : giúp các

thành viên hi.u hành vi

c.a h. t. m.t quan ði.m

khác v.i quan ði.m quen

thu.c c.a h. ( ví d. ngý.i

cha hay ðánh ð.n con v.

trý.c kia ông ta thý.ng

hay b. ðánh ð.n. H.i

ngý.i cha mu.n g. .

ngý.i cha c.a m.nh.)

9. áp d.ng k. nãng gi.i

quy.t mâu thu.n. Có 6

bý.c gi.i quy.t mâu chu.n

¨ Xác ð.nh v.n ð. t. m.t

phía có mâu thu.n.

¨ Xác ð.nh v.n ð. t. các

phía khác.

¨ Ð.t ra các gi.i pháp

khác nhau.

¨ Ch.n m.t gi.i pháp.

¨ Th.c hi.n gi.i pháp.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

¨ Theo d.i, lý.ng giá.

10.Tóm lý.c : gi.a bu.i h.p

và cu.i bu.i h.p.

11.Giao ý.c trong công vi.c.

7. KHI ÐI.U HÀNH SINH HO.T NHÓM, TA C.N QUAN SÁT GÍ ?

QUAN SÁT :

· S. tham gia :

Ai tham gia nhi.u, ai tham gia ít, ai im l.ng, s. im l.ng ðó có ngh.a g., ai nói

v.i ai.

· Múc ð. .nh hý.ng :

Ai ðý.c chú . nghe và ai không ðý.c chú . nghe.

· Cách l.y quy.t ð.nh :

Do ai, ða s. hay s. ít ? Hay do m.t cá nhân nào chi ph.i.

· B.u không khí :

B.u không khí chung ra sao ? Cái g. .ønh hý.ng ð.n b.u không khí ðó, tích

c.c hay tiêu c.c.

· Công vi.c :

Ai h.i, ai gi.i thích, ai cho thông tin, ai gây r.i, c.n tr., ai có sáng ki.n, ai

h.a gi.i các mâu thu.n, ai tr.c nghi.m s. nh.t trí.

· C.ng c. nhóm :

Ai giúp ngý.i khác cho . ki.n.

· Nhu c.u cá nhân :

Ai c.t ngang ngý.i khác, ai nói nhi.u, ai thý.ng ch. trích phê phán, ai

mu.n s. chú . c.a nhóm.

8. CÁC GIAI ÐO.N PHÁT TRI.N C.A NHÓM

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

8.1. Giai ðo.n 1 : giai ðo.n h.nh thành ( thành l.p ).

Ð.c tính c.a giai ðo.n này là các nhóm viên có cõ ch. ph.ng v. do m.i quen

bi.t nhau , gi. kho.ng cách, ít b.c l., khó chia s. v.i nhau và thi.u s. th.ng nh.t,

ðang thãm d. nhau, không mu.n m.o hi.m. M.i nhóm viên t.m ki.m nh.ng ði.m

týõng ð.ng nõi ngý.i khác liên quan ð.n giá tr., thái ð. ð. t. ðó xác ð.nh vai tr. s.

ð.m nh.n c.a m.nh trong m.i quan h. so v.i nhi.m v. chung c.a nhóm . L.nh ð.o

thý.ng là thành viên qu. quy.t nh.t. Các thành viên ð.u mang tâm tr.ng mâu thu.n,

t.c v.a thýõng v.a ghét do v.a b. thu hút l.n nhau do nhu c.u gi.ng nhau và v.a

gi. k. do chýa hi.u nhau. Giai ðo.n này ch.m d.t khi các thành viên c.m th.y an

toàn và tho.i mái trong nhóm.

8.2. Giai ðo.n 2 : Quy.n l.c và ki.m soát.

Ðây là giai ðo.n b.t ð.u công vi.c, s. th.ng nh.t và m.i quan h. b.t ð.u

tãng lên. Các thành viên t.m cách ðóng góp cho nhóm và thích nghi v.i nhau. Trong

ti.n tr.nh này, b.t ð.u có s. c.nh tranh v.i nhau ð. thi.t l.p v. trí và vai tr. c.a m.nh

trong nhóm và t. ðó h.nh thành các quy t.c , phýõng pháp làm vi.c, m.i liên k.t gi.a

các thành viên týõng h.p ( cõ c.u phi chính th.c ). S. c.nh tranh và liên k.t này

nh.m ð. t.m ki.m quy.n l.c, .nh hý.ng và ð. t. b.o v., t.m s. h. tr., khen thý.ng

c.a nhóm .

Vai tr. c.a l.nh ð.o là giúp các thành viên s. d.ng ðý.c nhóm, tái l.p s. cân

b.ng và gi.i quy.t mâu thu.n. N.u gi.i quy.t ðý.c, nhóm s. .n ð.nh, các thành viên

tin tý.ng và g.n bó v.i nhau hõn. N.u không, nhóm có nguy cõ tan r. . giai ðo.n

này.

8.3. Giai ðo.n 3 : Giai ðo.n .n ð.nh ( thân m.t ) :

Ð.n giai ðo.n này, nhóm có b.u không khí gia ð.nh thân thi.n.Các thành viên

ch.u l.ng nghe nhau và ch.p nh.n nhau, phân công trách nhi.m và quy.n l.i. H. c.i

m. và th.ng th.n hõn khi th.o lu.n. Nhóm tr. thành nõi tãng trý.ng và thay ð.i

hành vi, nhóm viên c. g.ng thay ð.i chính m.nh ð. phù h.p v.i s. mong ð.i c.a

nhóm và h.a h.p v.i m.c tiêu chung c.a nhóm v. có s. ð.ng hóa gi.a h. và nhóm (

nhóm là m.nh, m.nh là nhóm ).

8.4. Giai ðo.n 4 : Giai ðo.n trý.ng thành.

Giai ðo.n này có ð.c ði.m là m.c ðích r. ràng hõn, nhóm có .nh hý.ng m.nh

ð.n các thành viên, ðoàn k.t ch.t ch. và cõ c.u .n ð.nh. Nhóm ho.t ð.ng hi.u qu.

và linh ho.t trong gi.i quy.t v.n ð.. Các thành viên h.p tác trong nhi.m v. c.a nhóm

và chia s. quy.n l.c l.nh ð.o t. nh.ng kinh nghi.m, k. nãng, ki.n th.c và s.c l.c.

Các thành viên c.m th.y t. do trong bi.u hi.n nhân cách c.a m.nh.Thông tin n.i b.

cao và b.nh ð.ng.

8.5. Giai ðo.n 5 : Giai ðo.n k.t thúc.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Nhóm ch.m d.t ho.t ð.ng v. ð. hoàn thành m.c tiêu và s. k.t thúc này luôn

g.p khó khãn v. có thành viên mu.n níu kéo, ch.ng l.i s. tan r.. N.u nhóm mu.n

duy tr. ho.t ð.ng ti.p t.c th. ph.i ð. ra m.c tiêu m.i.

9. CÁC Ð.C ÐI.M C.A NHÓM HI.U QU. VÀ NHÓM KÉM HI.U QU..

NHÓM HI.U QU. NHÓM KÉM HI.U QU.

M.i ngý.i ð.u tham gia

Có tinh th.n trách nhi.m

Có s. tin c.y và chãm sóc nhau

S. d.ng các ngu.n l.c

L.ng nghe nhau

T. giác ki.m tra v.i nhau

Gi.i quy.t b.t ð.ng

Thái ð. tho.i mái

Gi.i quy.t v.n ð. m.t cách công khai

Quy.t ð.nh theo l. trí hõn là theo t.nh

c.m

Ph.n .ng tiêu c.c ð.i v.i chýõng tr.nh

làm vi.c

Tranh ch.p trong nhóm

Thi.u k. nãng giao ti.p

L.nh ð.m, s. ðýa ra quy.t ð.nh

Tránh vi.c.

Các thành viên thi.u kiên nh.n

Hay c.i nhau.

Th.i chí

Khó ðýa ra quy.t ð.nh

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài chín

L.NH Ð.O VÀ CÁC PHONG CÁCH L.NH Ð.O

TRONG NHÓM NH.

1. KHÁI NI.M.

S. s.ng c.n c.a m.t nhóm hay m.t t. ch.c ð.u do m.c tiêu ð. ðý.c v.ch

ra và l.nh ð.o là tác ð.ng vào t. ch.c dó ð. ti.n t.i m.c tiêu. Nói m.t cách khác,

l.nh ð.o là m.t quá tr.nh gây .nh hý.ng ð.n các ho.t ð.ng c.a m.t cá nhân

hay m.t nhóm nh.m ð.t ðý.c m.c ðích trong t.nh hu.ng nh.t ð.nh.

Trý.c ðây, theo quan ni.m xýa, ngý.i l.nh ð.o là ngý.i tài ba xu.t chúng,

ð.o ð.c m.u m.c, xem ngý.i ch.u s. l.nh ð.o là ngý.i c.n .u tr.. Ðó là quan ni.m

l.nh ð.o cá nhân. Trong th.i gian qua, khoa h.c c.ng ð. t.p trung nghiên c.u v.

l.nh ð.o cá nhân nhý trí thông minh, nãng khi.u, ngh. l.c... K.t qu. không có g. ð.c

bi.t và nh.n th.y s. xu.t hi.n l.nh ð.o l.i tùy thu.c vào hoàn c.nh, tùy vào yêu c.u

c.a t.p th. . m.t th.i ði.m nh.t ð.nh. Ðó là kh. nãng nh.n di.n v.n ð. c.a nhóm và

v.n ð.ng m.i ngý.i cùng tham gia gi.i quy.t v.n ð. ðó.

Hi.n nay, khoa h.c không c.n t.p trung vào cá nhân mà quan sát nh.ng ð.ng tác

, hành vi( hành vi l.nh ð.o ) trong nhóm và nh.n th.y ngý.i l.nh ð.o thành công là

ngý.i bi.t ði.u h.a s. tham gia, t.ng h.p các . ki.n, giúp nhóm khai phá v.n ð..

L.nh ð.o là m.t ti.n tr.nh t.p th. : ngý.i l.nh ð.o gi.i là ngý.i bi.t phát hi.n,

phát huy, và n.i k.t các hành vi c.a nhóm ð. ðýa nhóm ð.n m.c tiêu.

2. L.NH Ð.O NHÝ TH. NÀO ?

Theo Auren Uris, có ba phong cách l.nh ð.o cõ b.n :

· L.nh ð.o ð.c tài :

Nhà l.nh ð.o ð.i h.i c.p dý.i ph.i tuân ph.c m.i m.nh l.nh c.a m.nh. ông ta

quy.t ð.nh chính sách và coi vi.c l.a ch.n là ði.u mà ch. có m.t ngý.i có quy.n làm

là ông ta.Nhýng . ðây không có ngh.a là s. th.ng tr. b.i m.t ngý.i.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

L.nh ð.o

1. ð.t v.n ð. 3. Thông báo ð. thi hành

2. quy.t ð.nh

V.n ð. Nhóm viên

Cõ ch. l.nh ð.o ch. huy

· L.nh ð.o dân ch. :

Nhà l.nh ð.o ghi nh.n . ki.n c.a nhóm viên, t. ch.c các bu.i h.p th.o lu.n

bàn b.c công vi.c, tham kh.o . ki.n c.a ngý.i khác và khuy.n khích nhóm viên tham

gia l.p ra chính sách. Công vi.c c.a ngý.i l.nh ð.o ch. y.u là ði.u hành các bu.i

h.p. Nhýng c.ng ð.ng hi.u l.nh ð.o dân ch. là m.i quy.t ð.nh ð.u d.a trên s. bi.u

quy.t c.a t.p th..

L.nh ð.o

1. ð.t v.n ð.

3. Quy.t ð.nh theo . ki.n chung

c.a nhóm

V.n ð. Nhóm viên

2. tham gia

Cõ ch. l.nh ð.o dân ch.

· L.nh ð.o ð. t. do ho.t ð.ng :

Ngý.i l.nh ð.o ch. là ngý.i cung c.p thông tin và cá d. ki.n, không tham gia

vào ho.t ð.ng c.a t.p th., s. d.ng r.t ít quy.n ði.u hành c.a m.nh. Ðây c.ng không

có ngh.a là thi.u v.ng hoàn toàn s. l.nh ð.o, m.i ngý.i ðý.c phép mu.n làm g. th.

làm.

Ngý.i l.nh ð.o có th. th. hi.n b.t c. phong cách nào trong ba phong cách

này. Nhýng ði.u quan tr.ng là không nên c. ð.nh ch. . m.t phong cách duy nh.t v.

c.n ph.i tùy thu.c r.t nhi.u y.u t. chi ph.i t.p th.. Ngh. thu.t l.nh ð.o là s. uy.n

chuy.n, bi.t s. d.ng phýõng cách nào m.t cách ðúng lúc và thích h.p nh.t.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Áp ð.t B.o H.i Tham kh.o Chung Thoát

Vi.c ch.n phong cách l.nh ð.o nào là tùy :

6.2. Cá nhân nhóm viên :

Không ai gi.ng ai, m.i cá nhân có nh.ng ð.c ði.m riêng bi.t. C.n ph.i ð.c

tài v.i nh.ng lo.i ngý.i nhý :

· Nh.ng ngý.i hay có thái ð. ch.ng ð.i, ngang bý.ng.

· Nh.ng ngý.i không t. ch. ( thi.u . chí và ngh. l.c )

C.n ph.i dân ch. ð.i v.i nh.ng lo.i ngý.i nhý :

· Nh.ng ngý.i có tinh th.n h.p tác

· Nh.ng ngý.i thích l.i s.ng t.p th..

Ð.i v.i nh.ng lo.i ngý.i này nên ð. h. t. do ho.t ð.ng :

· Nh.ng ngý.i hay có ð.u óc cá nhân, thích ðý.c khen và ðý.c chú .,

thích làm theo . riêng c.a h..

L.nh t. Dân ch. Nhóm "Thoái

lui"

t.p trung t.p trung

Ph. thu.c l.n nhau

Ki.m soát

Ð.c l.p

Ph. thu.c Cho phép t. do

bày t. và quy.t ð.nh

Ð.c ðoán

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

· Nh.ng ngý.i không thích giao ti.p v. m.t l. do tâm l. nào ðó.

2.2. T.p th. nhóm viên :

Ð.c tính chung c.a nh.ng cá nhân trong nhóm .nh hý.ng ð.n phong cách

l.nh ð.o ðý.c s. d.ng. Nhóm này khác v.i nhóm kia . nh.ng ði.m nào ðó, hi.u

ðý.c ði.m khác bi.t th. s. ch.n ðý.c phong cách phù h.p.

Vi.c ch.n phong cách l.nh ð.o ph.i d.a trên cõ s. ðánh giá nhóm viên c.a

m.nh. Khi hoàn c.nh thay ð.i, con ngý.i có th. thay ð.i c. thái ð. l.n hành vi c.a

m.nh. Qua kinh nghi.m, các thành viên khi tham gia nhóm và làm vi.c chung v.i

nhau thý.ng h.nh thành m.t tính th.ng nh.t trong hành vi và thái ð.. Tuy nhiên, có

th. v.n t.n t.i m.t vài cá nhân không ði theo ðý.ng l.i c.a nhóm ho.c không ð.ng

t.nh v.i m.t phýõng pháp l.nh ð.o nào ðó. Ð. ð.nh hý.ng cho m.t phong cách l.nh

ð.o phù h.p, ngý.i l.nh ð.o ph.i t.m hi.u nh.ng cá tính này k. lý.ng, bao g.m

nh.ng ði.m týõng ð.ng và nh.ng s. khác bi.t trong hành vi, thái ð., bi.u hi.n tâm

l., t.nh c.m, cung cách làm vi.c và sinh ho.t trong nhóm.

S. h.nh thành và phát tri.n cá tính c.a m.t ngý.i mang d.u .n r.t l.n c.a th.i

thõ .u. Tuy nhiên, quá tr.nh phát tri.n cá tính c.a m.t nhóm không gi.ng nhý quá

tr.nh phát tri.n cá tính c.a m.t cá nhân. Trý.c khi quy.t ð.nh phong cách l.nh ð.o,

ngý.i l.nh ð.o ph.i cân nh.c các ði.m sau ðây :

o Kh. nãng c.a nhóm có hi.u nh.ng m.c tiêu mà nhóm ðang th.c hi.n

không?

o Tính hi.u qu. c.a nhóm trong n. l.c hoàn thành nh.ng m.c tiêu ðó ?

( nãng l.c, cõ c.u, ph.i h.p trong công vi.c ).

o S. hãng hái ph.c v. cho nh.ng m.c tiêu chung ?

o Tính ð.ng nh.t c.a nhóm : l.a tu.i, tr.nh ð., s. thích, ngý.i gi.i, ngý.i

kém.

2.3. T.nh hu.ng l.nh ð.o :

Nhóm thý.ng tr.i qua nh.ng hoàn c.nh, t.nh hu.ng khác nhau, lúc vui, lúc

bu.n, lúc cãng th.ng. Ði.u này ð.i h.i công tác l.nh ð.o c.ng ph.i có nh.ng thay

ð.i h.p l. và s.n sàng ð.i phó v.i nh.ng t.nh hu.ng có th. x.y ra.

· T.nh hu.ng b.t tr.c, kh.n trýõng : phong cách ch. huy

· T.nh hu.ng kh.n trýõng, ph.i t.p trung cao ð. : phong cách quan tâm,

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ðý.c l.ng ngý.i là hi.u qu. nh.t v. không ai mu.n cãng th.ng.

· T.nh hu.ng có b.t ð.ng trong nhóm : phong cách dân ch., nhýng c.ng

có khi ch. huy.

· T.nh hu.ng có hoang mang, xáo tr.n trong nhóm : phong cách thân

m.t.

2.4. Cá tính c.a ngý.i l.nh ð.o :

Có khi cá tính c.a ngý.i l.nh ð.o là nhân t. quy.t ð.nh trong vi.c l.a ch.n

phong cách l.nh ð.o. Nó là nguyên nhân v. sao chúng ta c.m th.y thích phong cách

l.nh ð.o này hõn nh.ng phong cách khác. nói chung, m.i hành vi c.a chúng ta, t.

cách ãn nói ð.n cách ði ð.ng, ð.u b.c l. cá tính c.a m.nh. Kinh nghi.m ð. rút ra các

ði.m sau ðây :

¨Áp d.ng phong cách t. nhiên s. t.t hõn các phong cách c.n l.i.

¨Dù thích phong cách nào ði n.a, c.ng có lúc dùng m.t trong ba phong

cách cõ b.n . m.t m.c ð. nào ðó.

¨Chúng ta thý.ng s. d.ng phong cách nào m.nh thích, nhýng n.u t.nh

hu.ng thay ð.i, ph.i s. d.ng phong cách thích h.p nh.t.

¨Ði.u quan tr.ng là chúng ta ph.i ki.m tra l.i cá tính c.a m.nh.Ngý.i

l.nh ð.o hi.u qu. ph.i th.t s. hi.u r. v. chính m.nh.

3. L.NH Ð.O HI.U QU. .

Theo ông Auren Uris, thái ð., ðý.c bi.u hi.n qua c. ch., hành vi, là m.t y.u t.

r.t quan tr.ng, có th. nói quy.t ð.nh ð.n s. thành b.i c.a công vi.c trong m.t nhóm.

L.nh ð.o hi.u qu. là làm th. nào có th. duy tr. và phát tri.n nh.ng thái ð. mà ngý.i

l.nh ð.o mu.n.

Thông thý.ng có m.i liên h. nhý sau :

Phong cách l.nh ð.o Thái ð. c.a nhóm viên

Ð.c tài ph.c tùng

Dân ch. h.p tác

T. do ho.t ð.ng phát huy sáng ki.n

Nhýng nên nh. là phong cách l.nh ð.o ðý.c s. d.ng tùy thu.c vào k.t qu.

nào mà ngý.i l.nh ð.o mong mu.n. Nhýng làm th. nào nào ð. h.nh thành thái

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ð. ?

q V.i phong cách ch. huy:

Ngý.i l.nh ð.o ch.u trách nhi.m toàn b. v. k. ho.ch và thý.ng

hý.ng d.n nhóm ho.t ð.ng . Nhóm viên ph.i hi.u tý.ng t.n nh.ng công vi.c trong

nhóm và nhi.m v. c.a chính m.nh.

q V.i phong cách dân ch. :

Ngý.i l.nh ð.o c.n t. ra là ðang th.t s. c.n s. h.p tác c.a các nhóm

viên và h. s. s.n sàng giúp ngý.i l.nh ð.o. Nhýng c.n ph.i lýu . ð.n nh.ng gi.i

h.n trong phýõng cách dân ch. v. quy.t ð.nh c.a nhóm c.ng chýa h.n là ðúng.

q V.i phong cách t. do ho.t ð.ng :

Ngý.i l.nh ð.o nói r. cho nhóm viên bi.t m.c ðích c.a công vi.c là g. và cho

phép h. s. d.ng sáng ki.n c.a chính m.nh ð. th.c hi.n công vi.c. Nhýng ngý.i ch.u

trách nhi.m cu.i cùng v.n ph.i là ngý.i l.nh ð.o. Do ðó, nên cãn d.n h. nên thý.ng

xuyên thông báo cho b.n bi.t ti.n tri.n c.a công vi.c.

Ði.u quan tr.ng là nh.ng g. m.nh mu.n và khi nào mu.n ph.i ðý.c tr.nh bày

r. ràng cho nhóm viên bi.t. Ph.c tùng quá m.c th. nhóm viên không có cõ h.i ð.

phát tri.n nãng l.c, h.p tác quá m.c có khi ðýa ð.n t.nh tr.ng m.t th.i gian vô ích

và cu.i cùng, t. do phát huy sáng ki.n quá m.c có th. gây r.i lo.n cho công vi.c.

4. Các phong cách th. hi.n trong th.o lu.n nhóm:

Phong

cách

lúc ð.u lúc n.a ch.ng sau cùng

Ð.c ðoán áp ð.t m.c tiêu

c.a m.nh

áp ð.t . ki.n, t.

ch.c tranh lu.n

ðýa k.t lu.n

Dân ch. thi.t l.p m.c tiêu

chung

xem xét l.i, khuy.n

khích s. trao ð.i

ð. ngh. t.ng h.p

chung

M.c k. không can thi.p t. do không can thi.p

H.u qu.:

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Phong

cách

ð.i v.i

công vi.c

kh. nãng t. l.p ti.n tr.nh nhóm th.a m.n c.a nhóm

viên

Ð.c

ðoán

t.t tùy thu.c, qui

ph.c

cãng th.ng tr.m l.ng. xoa d.u,

tr.n an

Dân ch. t.t nãng ð.ng cao liên k.t, giúp ð.

nhau

th.a m.n

M.t k. x.u th. ð.ng chia phe vô k. lu.t

Theo Blake và Mouton, phong cách l.nh ð.o tùy thu.c vào 2 chi.u

hý.ng: quan tâm ð.n công vi.c hay quan tâm ð.n nhóm, t. ðó mà có 4 phong

cách c.c ðoan : PC m.c k., PC nhân t. (tham d.), PC l. tý.ng (Ða s.), PC ð.c

ðoán.

PC tham d. : PC qua dó ngý.i l.nh ð.o không quan tâm ð.n t. ch.c, v. trí,

quên ði vai tr. l.nh ð.o c.a m.nh, coi m.nh là m.t thành viên nhý ngý.i khác. Ðây

là phong cách quan tâm ð.n s. t.m t.i, khám phá.

CÔNG VI.C

NHÓM Nhân t.

(Tham d.)

L. tý.ng(ða s.)

M.c k. Ð.c ðoán

PC thöïc duïng

YÙ KIEÁN

LA.NH ÑAÏO NHAÂN VIEÂN

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

6. M.i týõng quan gi.a 3 y.u t.: v.n ð., l.nh ð.o và nhân viên.

Các y.u t. trên ph.i cân b.ng :

a. N.u quan h. tin tý.ng tãng th. có th. không ðào sâu v.n ð., an tâm,

d.m chân t.i ch..

b. L.nh ð.o can thi.p ít th. nhu c.u có b.u không khí thu.n l.i c.a

nhân viên không ðý.c th.a m.n.

c. Quan h. tin tý.ng không có th. l.nh ð.o và nhân viên không tin là

nh.ng nhu c.u h. týõng có th. ðý.c th.a m.n b.i các k. nãng c.a

2 bên.

V.N Ð.

Nhu c.u thông tin

ð. t.ng h.p k. nâng chuyên môn

k. nãng ði.u hành Nhu c.u t.o b.u

không khí

L.NH Ð.O Tin tý.ng NHÂN VIÊN

Quan h. tin

tý.ng

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài ð.c thêm

5 ki.u "s.p" và cách ð.i phó

Hai nhà tâm l. h.c ngý.i Pháp Andèle và Leroa ð. ðúc k.t các m.u

ngý.i l.nh ð.o thành nãm ki.u "s.p", cách nh.n d.ng và cách ð.i phó

nhý sau:

Ki.u t. m.n: Các "s.p" lo.i này thý.ng thích khoe nhýng t.m .nh ch.p

chung v.i nhân v.t c.p cao, v.i "s.p" c.a "s.p", phóng to và treo trong

ph.ng làm vi.c c.a m.nh cùng v.i b.ng khen, huy chýõng, th.m chí c.

ch.ng ch. h.c l.c, chuyên môn. T.t c. nh.m ch.ng t. "s.p" thu.c lo.i

siêu phàm và v. v.y ãn v.n r.t ch.i chu.t, nói nãng r.t hay u.n lý.i,

b.t ngý.i khác suy tôn m.nh. N.u không may b.n là nhân viên c.a lo.i

"s.p" này, th. ðàn ph.i tán dýõng h. ðôi câu, nhýng ð.ng quá, và t.t nh.t

là làm vi.c theo qui ð.nh, ch. bao gi. ði ch.m hay v. s.m.

Ki.u c.n th.n : Ph.ng làm vi.c c.a "s.p" ngãn n.p ch.nh t., công vãn,

gi.y t. phân lo.i r. ràng, d.ng c. vãn ph.ng ð.y ðu týõm t.t và ð.ng

h.ng t.m th.y m.t m.u gi.y lo.i v.t b.a b.i. Khi nói chuy.n "s.p" ýa m.t

l.n, r.i m.t nh., hai nh., cách s.ng c.a "s.p" h.t nhý nh.ng ch.ng sách,

ðâu vào ðó. B.n ð.ng bao gi. "ný.c ð.n chân m.i nh.y" gây nên t.nh

tr.ng cãng th.ng v.i "s.p", h.y lo trý.c các ph.n vi.c mà "s.p" ð. giao.

N.u có . ki.n b.t ð.ng, xin l.a l.i, l.a lúc, l.a nõi, tr.nh bày r. ràng

"m.t l.n, m.t nh...." là "s.p" nghe ngay.

Ki.u kh.n trýõng : Lúc nào c.ng t.t b.t, th. nhý trãm công ngh.n vi.c

ð.u m.t tay "s.p" chèo chóng. H.y c.n th.n khi h.i : "S.p có kh.e không

. ?" v. ông (ho.c bà) ta s. tuôn ra c. tràng m.t nh.c do b.n b. s. v.,

và lúc b.y gi. "s.p" quên luôn kh.n trýõng mà k. l. công tr.ng, trong

trý.ng h.p .y b.n khó l.ng d.t ra ðý.c, ðành "vâng ., s.p v.t v. quá".

"S.p" ki.u này ýa nhân viên nh.n n.i làm vi.c và b.n không nên khinh

thý.ng kh. nãng tr.c giác và s.c sáng t.o c.a "s.p".

Ki.u tr.n tránh: Không ph.i do nãng l.c kém mà "s.p" ðùn ð.y, b.n

tính e dè không ýa phô trýõng, lúc h.p hành v.i c.p trên "s.p" ít phát

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

phát bi.u, khi l. l.c "s.p" thý.ng nhý.ng cho c.p phó ra m.t. Nhýng ch.

v. v.y mà ngh. cách lý.t "s.p", ti.m quy.n ðo.t gh., "s.p" r.t có b.n

l.nh, nghe . ki.n ngý.i khác ð. làm giàu nãng l.c l.nh ð.o c.a m.nh.

"s.p" ch. tr.n vi.c v.t ch. không bao gi. tránh công chuy.n l.n. Các nhà

tâm l. h.c khuyên b.n: h.y r.t c.n th.n, có trên có dý.i.

Ki.u d.a d.m: Thý.ng ch.n b. h. gi.i ð. tham mýu cho "s.p", công

vi.c c.ng ph.i qua thý k., t. nói, vi.t cho ð.n c. ð.c và ngh.. "S.p" d.a

vào s.c l.c và trí tu. c.a nhân viên ð. duy tr. và tôn cao cái gh., v. v.y

lo.i ngý.i này d. tr. thành ông bà ch., bi.t s. d.ng "th.ng dý" c.a k.

khác. S. ph.n an bài b.n làm c.p dý.i c.a "s.p", cách t.t nh.t là ð.

"s.p" quy.t ð.nh, "xin anh xin ch. phác cho nh.ng . chính, g.ch ð.u

d.ng ð. em d. th.o tr.nh duy.t .". "S.p" ki.u này ít ch. nhýng nhi.u

mýu không d. l.t ð. hay ti.m quy.n, ti.t ki.m nãng lý.ng trí óc và cõ b.p

cho m.nh v.n là thý.ng sách.

Hai nhà tâm l. h.c k.t lu.n, trong thiên h. không ph.i ngý.i tài gi.i

nào c.ng làm ðý.c "s.p", v. v.y mà ni.m vui hay n.i kh. c.a h. là cu.c

t.m ki.m minh ch. ð. t.n trung ph.c v., .y m.i hay: ai b.o làm "s.p" là

d., không, làm "s.p" khó l.m ch..

Thái Nguy.n B.ch Liên

(Theo Dân Sinh Báo)

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

BÀI T.P

Bài t.p 1 : V. bi.u tý.ng

B.n h.y v. trên m.t t. gi.y tr.ng m.t bi.u tý.ng v. con ngý.i c.a m.nh, h.nh

v. có th. là ð. v.t, thú v.t...tùy b.n làm th. nào bi.u tý.ng dó ph.n ánh m.t vài ð.c

tính r. nét c.a b.n. B.n c. v. càng t. nhiên th. b.n càng th.y r. b.n qua h.nh v. ðó.

Bài t.p 2 : Ði.n vào ch. tr.ng :

K. ti.p b.n th. t. ði.n vào ch. tr.ng các câu sau ðây m.t cách r.t chân th.t,

b.n s. hi.u b.n nhi.u hôn n.a :

- Tôi thích..................................................................................

- Tôi không thích:........................................................................

- Tôi th.y vui khi.........................................................................

- Tôi t.c gi.n khi.........................................................................

- Tôi c.m th.y hýng ph.n khi.........................................................

- Tôi c.m th.y b.i r.i khi...............................................................

- Tôi c.m th.y bu.n khi...................................................................

- Tôi c.m th.y yên tâm vào............................................................

- Tôi c.m th.y s. khi..................................................................

- Tôi luôn luôn ngh. v.................................................................

- Tôi v.n c.n ph.i c.i ti.n...........................................................

- Ði.u quan tr.ng nh.t trong cu.c ð.i tôi là.........................................

- Sau này, tôi mu.n...........................................................

- Ðôi lúc tôi c.n l.i khuyên khi....................................................

Bài t.p 3 : C.a s. Johari.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài t.p này ðý.c th.c hi.n t.i l.p h.c : M.i sinh viên t. gi.i thi.u v. m.nh trên

m.t m.t c.a m.t t. gi.y nh. (t.p h.c sinh), có ghi tên m.nh. B.n thu l.i t.t c. các t.

gi.y này và phát l.i t.nh c. cho l.p. M.i sinh viên nh.n ðý.c t. gi.y c.a ngý.i khác

ghi nh.n xét c.a h. v. ngý.i ðó vào m.t sau t. gi.y mà không ghi tên c.a h.. B.n

thu l.i m.t l.n n.a và tr. l.i cho ngý.i ban ð.u ð. có th. so sánh ði.u m.nh bi.t v.

m.nh và ði.u v. m.nh mà ngý.i khác th.y và có khi chính m.nh chýa ðý.c bi.t.

Bài t.p 4 : T.m hi.u ngu.n g.c cách nh.n v.n ð., thái ð. trý.c m.t v.n ð..

B.n v. trên m.t t. gi.y tr.ng h.nh 5 gýõng m.t v.i tr.ng thái khác nhau : b.nh

thý.ng (vô tý), ghét, r.t ghét, thích, r.t thích ( B.n có th. v. s.n trên m.t t. gi.y

tr.ng và sao ch.p phát cho h.c viên). B.n th. ch.n m.t s. khái ni.m nhý : tr. em,

ngý.i già, vui chõi, làm vi.c, gia ð.nh, khách s.n, h.c hành, thành th., thôn quê,

khiêu v., âm nh.c, n.ng, mýa, v.v... (tùy theo b.n ch.n).

B.n th. ghi các khái ni.m trên . dý.i các gýõng m.t ðý.c ch.n tùy theo cách

nh.n, thái ð. c.a m.nh ð.i v.i các khái ni.m .y.

B.n t. gi.i thích l. do c.a s. l.a ch.n ðó. Thông thý.ng, cách nh.n, thái ð.

c.a con ngý.i phát xu.t t. các tr.i nghi.m tích c.c hay tiêu c.c c.a m.nh trong quá

kh..

Bài t.p 5 : Nh.n th.c trong giao ti.p.

Bài t.p ðý.c th.c hi.n trong l.p h.c : GV cho l.p xem m.t t.m .nh (h.nh bên)

và g.n h.nh ðó trên b.ng. M.i ngý.i xem .nh và tý.ng tý.ng m.t câu chuy.n ng.n

b.ng cách tr. l.i 3 câu h.i sau :

1- Cái g. ð. x.y trý.c khi có c.nh này ?

2- Cái g. ðang di.n ra trong c.nh này ?

3- Cái g. s. ti.p sau ðó ?

(Câu h.i ph. : Chi ti.t nào ðý.c chú . nh.t, th. cho m.t cái t.a?)

Vài ngý.i nói v. so sánh các câu chuy.n ðý.c nêu : gi.ng nhau và khác nhau.

GV có th. giúp t.ng ngý.i liên h. cái tý.ng tý.ng c.a h. v.i m.t m.ng ð.i s.ng

c.a h.: công vi.c, giá tr., nhu c.u, lo s., ý.c v.ng...

B.n c.n rút ra k.t lu.n sau ðây sau khi th.c hi.n bài t.p:

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

- Phân lo.i các chi ti.t theo lo.i ch. quan và lo.i khách quan.

- Ch. r. m.i liên quan v.i nhu c.u, công vi.c, s. ch.n l.c trong cách nh.n.

- Phân bi.t cách nh.n và phóng chi.u.

- C.n ki.m tra l.i thành ki.n c.a m.nh trong giao ti.p.

Bài t.p 6 : Gía tr. trong giao ti.p.

GV k. cho sinh viên nghe m.t câu chuy.n hý c.u nhu sau :

Ánh là tên c.a cô gái nghèo, có ch.ng tên là B.o. Cô Ánh giúp vi.c nhà cho

m.t ông thýõng gia giàu có tên C.nh. M.t hôm, B.o v. quê, ch.ng may g.p tai n.n

trên ðý.ng ði. Anh b. thýõng và ðý.c chãm sóc t.i nhà cha m. ru.t - Gia ð.nh c.a

B.o c.ng nghèo khó. Ánh ðý.c tin ph.i v. quê ch.ng g.p ð. chãm sóc ch.ng,

nhýng Ánh c.n m.t s. ti.n không nh. ð. v. nhà ch.ng. Ánh tr.nh bày v.n ð. v.i

ông ch. C.nh và ng. . mu.n vay s. ti.n. Sau m.t h.i do d., ông ch. C.nh ra ði.u

ki.n là Ánh ph.i ng. v.i ông m.t ðêm trý.c khi ðý.c c.p s. ti.n.

Ánh ph.n n. t. ch.i và t.m ð.n ngý.i b.n gái tên Duyên ð. nh. s. giúp ð..

Duyên l.nh lùng t. ch.i.

Ánh th.t v.ng và không c.n s. l.a ch.n nào khác nên quay l.i v.i C.nh và

ð.ng . ng. v.i ông ta.

V. nhà ch.ng, sau m.t th.i gian chãm sóc ch.ng, Ánh thu.t l.i câu chuy.n

cho ch.ng nghe ð. mong ðý.c tha th.. Ngý.c l.i s. mong ð.i c.a Ánh, B.o ðánh

ð.p Ánh và ðu.i Ánh ra kh.i nhà. X.u h. và t.c gi.n, Ánh tr. l.i g.p ông ch. và

gi.t ông ta. Ánh ph.i b. ði tù.

Sau khi k. chuy.n xong, GV cho các sinh viên lên danh sách theo th. t. t. trên

xu.ng ai x.u nh.t và ai ít x.u nh.t và l. do t.i sao ch.n nhý v.y. K.t lu.n là không

có cách ch.n nào là ðúng ho.c sai c. mà ðúng hay sai là tùy theo n.c thang giá tr.

c.a m.i ngý.i.

Cu.i cùng GV giúp sinh viên nh.n th.c v. các v.n ð. sau :

o Con ngý.i có ðý.c c.m nh.n bên trong, suy tý.ng, phán ðoán t. các

y.u t. kích thích bên ngoài qua các giác quan.

o Truy.n thông hi.u qu..

o S. c.m tính trong cách .ng x., trong cách nh.n v.n ð., c.ng nhý

trong cách l.y quy.t ð.nh.

Bài t.p 7 : C.m nh.n trong truy.n thông.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài t.p này giúp sinh viên nh.n th.c v. các v.n ð. sau :

o Con ngý.i có ðý.c c.m nh.n bên trong, suy tý.ng, phán ðoán t. các

y.u t. kích thích bên ngoài qua các giác quan.

o Truy.n thông hi.u qu..

o S. c.m tính trong cách .ng x., trong cách nh.n v.n ð., c.ng nhý

trong cách l.y quy.t ð.nh.

GV chu.n b. trý.c 10 món ð. v.t khác nhau ( ða d.ng hóa các ð. v.t này, có

lo.i quen thu.c và không quen thu.c ) và b.n cho t.t c. vào m.t cái bao v.i ho.c

m.t h.p carton ð.y kín. GV th.c hi.n ti.p các bý.c nhý sau:

GV l.c m.nh bao ð.ng các món ð. cho 1 - 2 sinh viên nghe ti.ng ð.ng nhi.u

l.n và các sinh viên này ph.i nh.n di.n ðý.c cái g. có trong bao ( ghi lên t. gi.y ).

GV m.i 1 - 2 sinh viên th. tay vào bao mà không ðý.c nh.n bên trong bao

(quay m.t ði ch. khác) và qua xúc giác ð. nh.n di.n tên các lo.i ð. v.t. Sinh viên ghi

k.t qu. lên t. gi.y.

GV cho 1 - 2 sinh viên khác nh.n th.y t.ng món ð. v.t .y, xong nhanh chóng

GV c.t m.i th. vào bao hay h.p. Sinh viên c.ng ghi l.i tên các món ð. v.t .y lên

m.t t. gi.y.

K.t qu. là các sinh viên nghe ti.ng ð.ng c.a các ð. v.t va ch.m vào nhau và

vào vách bao/h.p nh.n di.n sai tên món ð. v.t nhi.u hõn các h.c viên khác ðý.c

ch.m vào các món ð. v.t và d. nhiên, k.t qu. t.t nh.t là thu.c v. nh.ng h.c viên ð.

nh.n th.y các món ð. v.t ( s. d.ng trí nh. nhi.u hõn).

Bài t.p 8 : Mô t. h.nh v..

Bài t.p ðý.c th.c hi.n t.i l.p h.c : có 6 sinh viên t.nh nguy.n và chia h. ra làm

3 c.p ðôi : c.p 1, c.p 2 và c.p 3. H. ðý.c m.i ra kh.i l.p h.c trong giây lát và s.

l.n lý.t m.i vào t.ng c.p th.c hi.n tr. chõi. Khi h. ð. ra kh.i l.p, gi.ng viên (GV)

tr.nh cho các sinh viên c.n l.i trong l.p xem t.m .nh h.nh h.c mà gi.ng viên ð.

chu.n b. s.n ( các h.nh m.u . trang k.). Gi.ng viên gi.i thích cách làm ð. h. theo d.i

ho.t ð.ng và chính h. ph.i rút ra nh.ng ði.m c.n thi.t sau khi 3 c.p th.c hi.n xong

tr. chõi.

GV m.i c.p 1 vào l.p và 2 ngý.i này s. quy.t ð.nh ai là ngý.i mô t. t.m h.nh

và ai là ngý.i v. h.nh trên b.ng. GV cho ngý.i s. mô t. xem t.m h.nh trong 1 - 2

phút và nói h. h.y c. nh. t.ng chi ti.t và mô t. nhý th. nào ð. b.n m.nh v. l.i ðúng

h.nh .y trên b.ng và khi mô t., ngý.i này ch. ðý.c phép nói m.t l.n m.t (không l.p

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

l.i l.n th. hai ) t.ng chi ti.t m.t và ngý.i v. không ðý.c h.i. GV l.y l.i t.m h.nh và

ngý.i mô t. th.c hi.n theo l.i ch. d.n c.a GV và theo trí nh..

Ti.n tr.nh ho.t ð.ng này ðý.c l.p l.i v.i c.p 2 và ch. có ði.m khác là ngý.i

mô t. ðý.c quy.n c.m t.m h.nh ð. mô t.. Riêng . c.p 3, ngý.i mô t. có quy.n l.p

ði l.p l.i l.i mô t. c.a m.nh và ngý.i v. h.nh trên b.ng ðý.c quy.n h.i l.i.

Ch.c b.n c.ng ðoán ðý.c là k.t qu. 3 h.nh s. khác bi.t nhau và h.nh c.a c.p 3

là h.nh ðúng ho.c g.n ðúng nh.t. Tuy nhiên, c.ng có trý.ng h.p hi.m có x.y ra là

h.nh . c.p1 l.i ðúng do ngo.i l. ( ngý.i mô t. có trí nh. t.t, bi.t cách mô t. phù h.p

v.i ngý.i nghe và ngý.i nghe n.m b.t thông tin và có kinh nghi.m v. h.nh h.c). Dù

th. nào, b.n c.ng rút ra nh.ng k.t lu.n theo m.c tiêu bài gi.ng. B.n c.n theo d.i và

ghi l.i chi ti.t mô t. t.t ho.c chýa t.t ( thý.ng dùng t. sai, méo mó thông tin, di.n

ð.t không r....) ð. giúp l.p khám phá v.n ð. lúc th.o lu.n chung.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài t.p 9 : Ngôn ng. c. ch..

Ngôn ng. c. ch. Tích c.c Tiêu c.c

Nh.m m.t khi nói ------------ ------------

M.m cý.i ------------ ------------

Ngáp ------------ ------------

Cau mày ------------ ------------

Duy tr. liên h. b.ng m.t ------------ ------------

Nh.n xu.ng khi ðang nói chuy.n ------------ ------------

Khoanh tay ------------ ------------

Ng. ngý.i v. phía ngý.i nói ------------ ------------

U. o.i ------------ ------------

Th.nh tho.ng g.t ð.u ------------ ------------

Nh.n hý.ng khác khi ngý.i khác ðang nói

v.i m.nh ------------ ------------

B.t tay ch.t (n.) ------------ ------------

B.t tay ch.t (nam) ------------ ------------

Gác chân lên bàn ------------ ------------

Nhai há mi.ng/ . hõi ------------ ------------

V.t chéo chân ------------ ------------

Tay ho.t ð.ng khi nói ------------ ------------

Ch. ngón tay ------------ ------------

V. vai/ lýng ------------ ------------

Bài t.p10 : Kho.ng cách trong giao ti.p.

o Giúp khám phá các thông ði.p không l.i qua kho.ng cách.

o Giúp xác ð.nh m.c ð. tho.i mái ho.c khó ch.u qua kho.ng cách.

o Giúp ghi nh.n các thông tin khác nhau tùy theo kho.ng cách.

o Quan sát ð. th.y kho.ng cách có th. thu.n l.i ho.c không thu.n l.i nhý

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

th. nào cho ch.t lý.ng quan h..

GV ch.n 2 h.c viên ( A và B ), cho h. ð.ng ð.i di.n nhau, cách ít nh.t là 2

mét - A ti.n t. t. ð.n B ( b.t ð.ng ). M.i l.n bý.c t.i vài bý.c th. ng.ng và cho bi.t

c.m giác ( tho.i mái hay không ) và ng.ng l.i . kho.ng cách mà A cho là ti.n nh.t.

A ti.p t.c ti.n g.n B, vý.t qua vùng thân m.t và ng.ng trý.c B cách vài cm.

Ghi nh.n . kho.ng cách ðó : hõi .m cõ th., mùi, cái nh.n b. méo mó, hõi th., ghi

nh.n . tý.ng, c.m xúc lúc ðó. Gi. kho.ng cách trong 30 giây, tr. l.i v. trí c.. Ð.i

vai : A b.t ð.ng và B ti.n t. t. ð.n A.

A và B ð.u nh.m m.t l.i. M.i ngý.i tý.ng tý.ng ðang . trong m.t cái bong

bóng, l.n nh. tùy m.nh và ti.n g.n nhau m.t l.n n.a và ch. ng.ng khi hai bong bóng

ð.ng nhau ( theo tý.ng tý.ng c.a hai ngý.i ).B.n so sánh hai kho.ng cách ð. th.c

hi.n.

A và B cách nhau hai mét. M.t ngý.i nh.m m.t và b.t ð.ng. Ngý.i kia ti.n t.i

t. t.. Khi ngý.i nh.m m.t c.m nh.n ngý.i kia ð.n . kho.ng cách thích h.p và an

toàn th. ngãn l.i và m. m.t ra. K. ðó, ð.i vai.

Bài t.p 11 : Nh.n khi giao ti.p

GV m.i hai sinh viên : m.t ngý.i nh.n ngý.i kia trong m.t kho.ng th.i gian,

lýu . c. hai là lúc nh.n và lúc b. nh.n, c. g.ng ghi nh.n c.m tý.ng, c.m xúc khi nh.n và

b. nh.n. Sau ðó ca hai ngý.i nh.m m.t l.i trong 5 phút, c. liên h. s. ki.n này có g.i cho

m.i ngý.i tr.i nghi.m nào không, có th. tích c.c ho.c tiêu c.c.

Bài t.p l.p l.i b.ng cách ð.i vai ho.c m.i hai sinh viên khác.

Bài t.p 12 : K. nãng l.ng nghe

Bài t.p ðý.c th.c hi.n t.i l.p : GV nh. sinh viên chu.n b. l.ng nghe và khiGV

báo cho l.p h.c b.t ð.u l.ng nghe th. các sinh viên s. l.ng nghe nh.ng ti.ng ð.ng

xung quanh m.nh ho.c t. xa v.ng ð.n và ghi l.i t.t c. các ti.ng ð.ng nghe ðý.c .y

trên t. gi.y nháp trong kho.ng th.i gian 60 giây.

GV s. ch.n hai sinh viên ng.i g.n nhau và ð.c to k.t qu. ghi l.i ti.ng ð.ng

nghe ðý.c c.a hai ngý.i .y. GV so sánh hai k.t qu. và thông thý.ng là không gi.ng

nhau hoàn toàn. GV ti.p t.c ch.n hai ngý.i khác ng.i g.n nhau và k.t qu. c.ng

khác nhau. GV h.i . ki.n c.a l.p nh.n xét t.i sao.

Con ngý.i khi nghe có khuynh hý.ng ch.n l.c. Dù có chú ., nhýng ti.ng ð.ng

không ðý.c ch.n s. không vào và n.o không ghi nh.n ti.ng ð.ng ðó.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài t.p 13 : K. nãng truy.n ð.t và l.ng nghe.

GV phát cho nãm sinh viên t.nh nguy.n lên ð.ng trý.c l.p theo hàng ngang,

m.i ngý.i c.m m.t t. gi.y ( lo.i gi.y ðánh máy A4 ) và h. c.m t. gi.y th.ng ð.ng.

H. s. th.c hi.n theo l.i yêu c.u c.a GV.

GV b.t ð.u nói r. ràng, không nhanh, không ch.m :

"X.p ðôi t. gi.y t. trên xu.ng dý.i, xé b. góc trên bên ph.i, sau ðó x.p ðôi t.

gi.y 1 l.n n.a t. ph.i sang trái, xé góc dý.i bên trái và x.p ðôi t. gi.y l.n n.a t.

trên xu.ng xé góc trên bên ph.i".

GV cho nãm h.c viên này m. t. gi.y c.a h. ra. K.t qu. là nh.ng ai nghe ðúng

th. h.nh dáng t. gi.y c.n l.i s. gi.ng nhau. Kinh nghi.m cho th.y t. l. ngý.i nghe

không nhý nhau thý.ng chi.m s. cao hõn.

GV có th. th.c hi.n bý.c 2 bài t.p t.i l.p theo m.t cách khác nhý sau :

GV chia 10 sinh viên thành t.ng nhóm 2 ngý.i, quay lýng vào nhau, ch. có m.t

ngý.i nh.n th.y GV. M.i nhóm chu.n b. m.t t. gi.y tr.ng. Ngý.i không nh.n th.y

b.n s. c.m t. gi.y này. Ngý.i nh.n th.y GV có nhi.m v. quan sát và nói l.i cho

ngý.i kia nh.ng g. m.nh th.y ðý.c, ð. ngý.i kia c. th. mà làm. Không ðý.c phép

h.i l.i. GV c.m t. gi.y, g.p theo b.t c. h.nh g. m.nh thích, làm ch.m, không ðý.c

nói, ð. sinh viên có nhi.m v. quan sát th.y ðý.c. Sau ðó b.n s. xé m.t góc c.a t.

gi.y ð. g.p.

Xong GV yêu c.u các nhóm ðýa t. gi.y c.a nhóm ra, các t. gi.y nh.t ð.nh

không hoàn toàn gi.ng nhau. Tr. chõi này giúp ngý.i h.c nh.n th.c ðý.c m.i quan

h. c.a vi.c truy.n thông ði.p và nh.n thông ði.p.

Bài t.p 14 : K. nãng ph.n h.i tích c.c

GV phát cho m.i sinh viên m.t t. gi.y nh. và h. s. ghi vào ðó m.t câu tâm

s. bu.n. Sinh viên không c.n ph.i ghi tên m.nh trên t. gi.y. Sinh viên ghi xong câu

than th. .y th. GV thu l.i t.t c. các t. gi.y và phát l.i theo t.nh c. cho m.i sinh viên

m.t t. gi.y c.a ngý.i khác.

D.a theo câu nói tâm s. bu.n ghi trên t. gi.y, sinh viên ghi ti.p theo câu nói

ph.n h.i tích c.c c.a m.nh, th. hi.n sý th.u c.m, hi.u ðý.c c.m xúc bên trong c.a

ngý.i tâm s..

K.t qu. c.a bài t.p th.c hành thý.ng gây b.t ng..( thiên v. phê phán và

khuyên nhi.u hõn là ph.n h.i tích c.c - l. do là do thói quen khuyên).

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bài t.p 15 : L.ng nghe c.m xúc trong truy.n thông có l.i

M.c tiêu c.a bài t.p là giúp sinh viên nh.n bi.t c.m xúc và phân bi.t ðý.c

thông ði.p khái ni.m ( "con tôi hý" ) và thông ði.p t.nh c.m. ( "là l.i . tôi" ).

Câu nói C.m xúc

1. Ph. n. 36 tu.i :"Tôi ph.i làm g.

ð. thuy.t ph.c nó h.c ? Tôi ð.

th. h.t m.i cách : ðe d.a, trao

ð.i, làm ngõ, không ðý.c g. h.t."

2. Ph. n. 40 tu.i :"Ngý.i ta nói

th., nhýng th.t s. m.i ðàn ông

ð.u nhý nhau. H. t.m m.i cách

l.i d.ng chúng ta. N.u mày

không ð. ph.ng, không s.m th.

mu.n h. s. l.i d.ng mày"

3. Ph. n. 30 tu.i :" Ch.c tao ph.i

cho mày bi.t, có nhi.u l.n tao

th.y có con quá m.t và nó làm

cho tao không th. s.ng nhý .

mu.n ðý.c. Nhýng khi nói v.i

mày nhý th., tao l.i c.m th.y

m.nh không ph.i là ngý.i m.

t.t".

B.t l.c - R.i - Thi.u kh. nãng - Th.t

v.ng

Thành ki.n - ghét - t.c.

B.c b.i - M.c c.m t.i l.i - Mâu thu.n

trong c.m xúc - . thãm d. quan ði.m

Bài t.p 16 : T.m hi.u vai tr. ðý.c th. hi.n trong nhóm.

GV nêu trên b.ng 8 khuynh hý.ng thý.ng có khi th.o lu.n nhóm . t.ng thành

viên c.a nhóm.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

CH. Ð.NG

C.NH L.NH

TRANH Ð.O

GÂY H.N GIÚP Ð.

CH.NG THEO

TH.C M.C

THEO ÐUÔI

GÂY R.I

KHÔNG L.

QUAN THU.C

TÂM

TH. Ð.NG

GV gi.i thích m.i vai có nh.ng khuôn m.u hành vi nhý sau:

1. Vai ngý.i l.nh ð.o:

- M. ð.u, ð.t v.n ð.

- M.i tham gia . ki.n

- H.a gi.i n.u có mâu thu.n

- Tóm lý.c các . ki.n

- Tr.c nghi.m s. nh.t trí

- K.t thúc bu.i h.p.

2. Vai ngý.i giúp ð. :

o H. tr. ngý.i l.nh ð.o

o Gi.i thích, cung c.p thông tin

o Giúp nhóm theo hý.ng c.a ngý.i l.nh ð.o

3. Vai ngý.i theo ðuôi

o Ít ch. ð.ng nêu . ki.n riêng, ch. ch. ngý.i khác nói xong th. .ng h..

o Thý.ng thay ð.i . ki.n theo ngý.i khác.

o Có theo d.i cu.c h.p.

4. Vai ngý.i l. thu.c

- Ch. y.u th. ð.ng hõn ngý.i theo ðuôi.

- Có theo d.i cu.c h.p.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

- Không tham gia . ki.n.

- Phó thác cho ngý.i khác quy.t ð.nh.

5. Vai ngý.i không quan tâm

- Ít theo d.i bu.i h.p

- Làm vi.c riêng, ho.c nh.n v. hý.ng khác

- Không tham gia . ki.n

6. Vai ngý.i th.c m.c, gây r.i

- Hay ð.t nh.ng câu h.i, th.c m.c l.t v.t ho.c l.t ngý.c v.n ð..

- Có khi m. r.ng ð. tài, l.c ð. làm nhóm m.t th.i gian, gây khó ch.u

cho nhóm.

7. Vai ngý.i gây h.n

- Lo.i ngý.i b.t m.n ho.c không thích 1-2 nhóm viên nào ðó trong

nhóm.

- Hay chê bai . ki.n c. ngý.i m.nh không thích.

- Nói to, vung tay, ð.ng lên ng.i xu.ng.

8. Vai ngý.i c.nh tranh

- Khuy.n khích s. tham gia c.a nhóm.

- Ch. ð.ng tham gia . ki.n.

- Có khi tóm lý.c các . ki.n ho.c tr.c nghi.m s. nh.t trí.

GV m.i 8 sinh viên và giao vai cho m.i ngý.i qua t. gi.y có hý.ng d.n cách

th. hi.n vai nhý ph.n trên. M.i ngý.i ch. bi.t vai c.a m.nh. Nhóm 8 ngý.i này s.

h.p t.i m.t bàn gi.a ph.ng và các h.c viên khác ng.i xung quanh quan sát. GV cho

m.t ð. tài ð. nhóm th.o lu.n, ví d. : "Th.o lu.n m.t k. ho.ch t. ch.c ði picnic .

ngo.i thành" - GV dành kho.ng 10 - 15 phút cho cu.c th.o lu.n, không c.n ph.i ð.i

xong cu.c th.o lu.n.

GV m.i các sinh viên khác cho bi.t vai ð.m nh.n c.a t.ng ngý.i và gi.i thích

do nh.ng chi ti.t nào trong hành vi mà m.nh ð. nh.n di.n ðý.c.

Ði.u c.n lýu . là th.c t. có khi có ngý.i s.m vai b. lôi cu.n vào cu.c th.o lu.n

l.i quên vai c.a m.nh th. ðó là hi.n tý.ng b.nh thý.ng c.a s. bi.n chuy.n vai tr.

trong nhóm. Vai tr. khó mà gi. c. ð.nh và chúng ta thý.ng có khi gây h.n m.t chút,

r.i tr. thành l. thu.c, không quan tâm, r.i có khi canh tranh m.t tí. Ch. khi nào m.t

vai tr. ðý.c th. hi.n n.i b.t m.nh nh.t trong su.t bu.i h.p th. ðó m.i là ði.u c.n

quan tâm c.a ngý.i l.nh ð.o

Bài t.p 17 : L.nh ð.o

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Giúp sinh viên nh.n th.c là trong cu.c s.ng c.ng nhý trong môi trý.ng làm

vi.c, m.i cá nhân chúng ta ð.u có th. l.nh ð.o và b. l.nh ð.o. N.u chúng ta không

ph.i là ngý.i có vai tr. l.nh ð.o th. chúng ta không ít nhi.u có nh.ng hành vi l.nh

ð.o mà chúng ta không nh.n bi.t.

GV m.i hai sinh viên : m.t ngý.i ðóng vai m.t cái gýõng soi và ngý.i kia

ð.ng trý.c gýõng th.c hi.n nhi.u ð.ng tác và cái gýõng ph.i làm theo. Xong sv cho

l.p nh.n xét rút ra ði.u g. : l.nh ð.o m.t chi.u, c.p th.a hành làm theo nhý cái

gýõng.

GV m.i hai sinh viên khác ( cùng gi.i tính), ð.ng ð.i m.t, tay hai ngý.i ch.p

vào nhau và m.t ngý.i ch. ð.ng làm ð.ng tác trong khi v.n gi. tay hai ngý.i ch.p

vào nhau và ngý.i kia th. ð.ng nýõng theo. Xong GV h.i c.m nh.n c.a hai ngý.i

này : ngý.i ch. ð.ng làm ð.ng tác có c.m giác b. ngý.i th. ð.ng ði.u khi.n tr. l.i

và ngý.i th. ð.ng c.ng có c.m giác có lúc anh ta ði.u khi.n hý.ng ð.ng tác. Ðó là

tác ð.ng qua l.i (s. týõng tác) khi cùng làm vi.c chung. Ðây m.i ch. là c.m giác

thôi.

GV m.i hai sinh viên lên b.ng và c. hai cùng c.m m.t viên ph.n. GV nh. h.

cùng v. m.t cái h.nh nào ðó. T.t nhiên, mu.n v. ðý.c th. c. hai ph.i th.a thu.n

nhau là v. h.nh g.. Nhýng khi th.c hi.n th. có lúc ngý.i này ði.u khi.n, có lúc ngý.i

khác ði.u khi.n. Vâng, trong th.c t., ngý.i l.nh ð.o luôn b. chi ph.i b.i s. ph.n h.i

c.a c.p dý.i c.a m.nh.

Bài t.p 18. Ch.n l.a phong cách l.nh ð.o

M.c tiêu : Bi.t cách duy tr. nhóm theo phong cách l.nh ð.o thích h.p.

Dý.i ðây là m.t s. trý.ng h.p thý.ng g.p trong th.o lu.n nhóm, n.u anh/ch.

là l.nh ð.o, anh/ch. s. ch.n cách nào ?

¨ Trý.ng h.p 1 : Ði.u quan tr.ng là nhóm ph.i l.y quy.t ð.nh, vài nhóm viên

luôn bàn l.c ð.. Anh / ch. s.:

a. Nói v.i h. là l.c ð., nên chú tâm vào v.n ð. ðang bàn.

b. Nh.c nh. là vi.c l.y quy.t ð.nh có h.n ð.nh.

c. Không làm g. c., ra sao th. ra.

¨ Trý.ng h.p 2 : M.t nhóm viên có hi.u bi.t và bày t. r. ràng, nói l.n,

nhýng c.n tr. ngý.i khác ðóng góp. Anh/ch. s.:

a. B.o ngý.i ðó nhý.ng l.i cho ngý.i khác nói.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

b. Khi có lúc ng.ng thích h.p, chuy.n cu.c th.o lu.n sang ngý.i khác.

d. Ch. ð.i có ngý.i dành quy.n nói.

¨ Trý.ng h.p 3 : Ba nhóm viên thý.ng ít nói ho.c không nói. N.u mu.n h.

ðóng góp, anh/ch. s.:

a. Nói : "Các b.n không nói g. c.. Nào, nên bày t. quan ði.m c.a m.nh ð.

chúng ta có th. quy.t ð.nh".

b. "Tôi ðoán b.n có th. nói vài ði.u v. v.n ð. này theo kinh nghi.m c.a

b.n".

c. Không chú . ð.n 3 nhóm viên ðó.

¨ Trý.ng h.p 4 : Hai quan ði.m mâu thu.n nhau. Cu.c th.o lu.n b. "d.m

chân t.i ch.". Anh/ch. s.:

a. Cho h. hi.u r.ng ph.i l.y quy.t ð.nh trý.c h.n ð.nh.

b. Tóm t.t nh.ng ði.m ch.ng ð.i nhau theo nh.n ð.nh c.a anh/ch., yêu

c.u h. xem có n.n t.ng chung nào không ð. có th. th.a hi.p.

d. Ch. bên nào th.ng.

¨ Trý.ng h.p 5 : Trong nhóm có 2 nhóm viên thù ð.ch nhau, .nh hý.ng ð.n

b.u không khí nhóm. Anh/ch. s.:

a. B.o h. thôi c.i nhau.

b. Sau bu.i h.p, g.p riêng 2 ngý.i, v.ch nh.ng d. bi.t c.a h. h.i h. có

mu.n ðýa v.n ð. c.a h. ra nhóm ð. có cách nào gi.i quy.t không.

c. Hy v.ng các nhóm viên khác s. không ð. . ð.n h. ho.c s. can thi.p ð.

lo.i h. ra.

K.t qu.:

Phong cách Ch. huy Tý v.n dân ch.

Trý.ng h.p I a b c

Trý.ng h.p

c a b

Trý.ng h.p

b a c

B.n l.y k.t qu. mà b.n ch.n các gi.i pháp a, b, c . m.i trý.ng h.p và b.n so

v.i 3 c.t trên s.p x.p theo th. t. trý.ng h.p 1 ð.n 3 - . m.i c.t, n.u k.t qu. c.a

b.n kh.p . m.i gi.i pháp nào theo m.i c.t th. b.n ðý.c 1 ði.m. N.u b.n ð.t t. 2

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ð.n 3 ði.m . m.t c.t nào ðó th. b.n có phong cách l.nh ð.o n.i b.t . c.t ðó.

Ví d.: N.u k.t qu. c.a b.n là :

Trý.ng h.p 1 : a

Trý.ng h.p 2 : b

Trý.ng h.p 3 : c

V.y là b.n có phong cách l.nh ð.o dân ch. (c.t 3).

Bài t.p 19. T. phát hi.n phong cách l.nh ð.o c.a m.nh

Anh/ch. ð.c k. 3 trý.ng h.p sau ðay và ch.n gi.i pháp (khoanh tr.n) mà

m.nh ýng . nh.t:

¨ Trý.ng h.p 1 : Anh/Ch. ð. . th.y nhóm c.a anh/ch. h.nh nhý làm vi.c kém ði

và thi.u . th.c. Có d.u hi.u h. kêu ca cái g. ðó, nhýng b.n ngh. không ra.

Gi.i pháp:

a. H.p nhóm và gi.i thích nh.ng vi.c c.n làm ð. hoàn thành công vi.c.

b. G.p riêng t.ng ngý.i ð. t.m hi.u.

c. M.i nhóm h.p l.i cùng bàn b.c mà không có sý hi.n di.n c.a b.n, sau

ðó báo l.i k.t qu. v.i anh/ch..

¨ Trý.ng h.p 2 : Nhóm c.a anh/ch. thý.ng xuyên tranh c.i v. k. ho.ch c.a

m.t chýõng tr.nh nào ðó. Th.i gian trôi qua mà chýa quy.t ð.nh ðý.c g..

Gi.i pháp:

a. Anh/ch. t. phát h.a các . ki.n và ðýa ra nhóm ð. th.ng nh.t.

b. Anh/ch. yêu c.u nhóm ð. xu.t . ki.n c.a h. càng s.m càng t.t.

c. Anh/ch. tuyên b. c. làm theo k. ho.ch ban ð.u.

¨ Trý.ng h.p 3 : Anh/ch. ðang xem xét m.t s. thay ð.i trong t. ch.c d. án và

qua ðó xác ð.nh l.i các công vi.c.

Gi.i pháp :

a. Anh/ch. ghi ra . ki.n c.a riêng m.nh và yêu c.u nhóm cho . ki.n.

b. Anh/ch. t. quy.t ð.nh v. cách phân ph.i công vi.c theo kinh nghi.m

c.a anh/ch. và cho nhóm bi.t.

c. Anh/ch. cho nhóm viên tham gia vào vi.c quy.t ð.nh nh.ng thay ð.i mà

không áp ð.t . ki.n riêng c.a anh/ch..

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

K.t qu.:

- T.t c. gi.i pháp (a) : phong cách ch. huy

- T.t c. gi.i pháp (b) : phong cách tý v.n ho.c dân ch.

- T.t c. gi.i pháp (c) : phong cách "m.c k."

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

CÁC CÂU H.I ÔN T.P

*********

1. Giao ti.p là g. ? Ði.u ki.n quan tr.ng ð. h.nh thành m.i quan h. giao ti.p ?

2. M.c tiêu c.a giao ti.p là g. ?

3. Phong cách giao ti.p là gi ?

4. T.i sao g.i giao ti.p là m.t quá tr.nh chia s. ?

5. Th. nào là .n tý.ng ban ð.u trong giao ti.p ?

6. Trong giao ti.p c.a b.n, b.n ð. v.p ph.i nh.ng y.u t. c.n tr. g. ?

7. Nêu các y.u t. c.u thành truy.n thông ?

8. Li.t kê các bý.c trong ti.n tr.nh truy.n thông.

9. Nêu các y.u t. .nh hý.ng ð.n truy.n thông.

10. B.i c.nh v.t ch.t .nh hý.ng nhý th. nào ð.n giao ti.p ?

11. Hoàn c.nh x. h.i .nh hý.ng nhý th. nào ð.n giao ti.p ?

12. C.m xúc .nh hý.ng nhý th. nào ð.n giao ti.p ?

13. B.n phân tích y.u t. nh.n th.c .nh hý.ng nhý th. nào trong giao ti.p ?

14. Nêu các y.u t. c.a truy.n thông không l.i.

15. Theo b.n, s. ð.ng ch.m trong giao ti.p có . ngh.a g. ?

16. Ð. có th. hi.u ðý.c c.m xúc c.a ngý.i mà ta ti.p xúc th. ta ph.i làm g. ?

17. H.y nêu ba h. th.ng bi.u ð.t c.a con ngý.i.

18. Th. nào là l.ng nghe hi.u qu. ?

19. B.n k. ra ba l. do khi.n b.n có th. ch.u ð.ng nh.ng khó khãn ch. quan ð.i

vi.c l.ng nghe.

20. B.n h.y nêu nãm lo.i d.u hi.u phi ngôn ng. nào ch.ng t. b.n bi.t l.ng nghe

21. Ph.n h.i là g. và t.i sao nó quan tr.ng trong truy.n thông ?

22. Rèn luy.n k. nãng giao ti.p là rèn luy.n nhý th. nào ?

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

23. K. nãng giao ti.p bao g.m nh.ng k. nãng g. ?

24. Làm th. nào ð. rèn luy.n các k. nãng giao ti.p ?

25. Hành vi con ngý.i là g. ?

26. B.n h.y nêu m.t vài ngu.n g.c quan tr.ng c.a hành vi ?

27. H.y nêu các nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i theo n.c thang c.a Maslow.

28. Làm th. nào ð. chúng ta có th. bi.t ðý.c chúng ta ðang . n.c thang nhu c.u

nào c.a n.c thang Maslow ?

29. B.n h.y nêu các ð.c ði.m c.a nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i.

30. Gi.i thích s. h.nh thành khái ni.m b.n thân.

31. Các h.nh th.c c.a khái ni.m b.n thân.

32. T.i sao hành vi con ngý.i tùy thu.c vào khái ni.m b.n thân ?

33. Nêu các khuynh hý.ng c.a khái ni.m b.n thân.

34. Khái ni.m b.n thân ðý.c chuy.n bi.n nhý th. nào ? Liên h. ð.n khái ni.m

b.n thân c.a b.n.

35. Do ðâu chúng ta có cõ ch. ch.ng ð. ( ph.ng v. ) ? B.n thý.ng có cõ ch.

ch.ng ð. nào khi b.n g.p s. c.n tr. t. m.t ngý.i khác, t. nõi con ngý.i b.n

và t. các ði.u ki.n s.ng c.a gia ð.nh c.a b.n.

36. B.n th. v. c.a s. Johari c.a b.n và gi.i thích. Qua ðó, b.n có mu.n thay ð.i

các ô trong týõng lai không và nhý th. nào ?

37. Khi chúng ta có nhi.u cõ h.i giao ti.p, c.a s. Johari c.a chúng ta s. thay ð.i

nhý th. nào ?

38. S. hi.u bi.t v. b.n thân s. giúp ích cho chúng ta ði.u g. ?

39.Khi nào chúng ta ki.m soát ðý.c hành vi c.a chúng ta ?

40. Nhóm nh. là g. ?

41. Khi nào m.t nhóm nh. ðý.c g.i là nhóm nãng ð.ng ?

42. Vai tr. c.a nhóm nh. trong cu.c s.ng c.a con ngý.i ?

43. Nhóm nh. ðáp .ng các nhu c.u g. c.a con ngý.i ?

44. T.i sao nhóm nh. mà ta tham gia ðý.c xem là "ðóng vai tr. thay ngý.i M."

khi ta l.n.

45. Các ð.c ði.m tâm l. c.a nhóm nh..

46. B.n h.y nêu các vai tr. h. tr. và các vai tr. c.n tr. khi cá nhân tham gia

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ho.t ð.ng nhóm ?

47. B.n h.y nêu các giai ðo.n phát tri.n c.a nhóm.

48. T.i sao giai ðo.n ba là giai ðo.n giúp cá nhân thay ð.i hành vi ?

49. Ð.c ði.m c.a m.t nhóm trý.ng thành.

50. Ð.c ði.m c.a m.t nhóm chýa trý.ng thành.

51. T.i sao nhóm nh. giúp cá nhân thay ð.i hành vi ?

52. B.n th. cho bi.t m.t trý.ng h.p ði.n h.nh thay ð.i hành vi khi b.n tham gia

sinh ho.t nhóm.

53. Nêu các y.u t. .nh hý.ng ð.n phong cách l.nh ð.o.

54. B.n h.y phân tích m.i quan h. gi.a ba y.u t. : v.n ð., nhân viên và l.nh ð.o

55. Th. nào là l.nh ð.o hi.u qu. ?

56. B.n th. nêu các ngu.n g.c chính c.a hành vi con ngý.i.

57. Có khi nào b.n hi.u h.t ngu.n g.c hành vi c.a b.n không ? T.i sao ?

58. N.c thang nhu c.u cõ b.n c.a con ngý.i theo Abraham Maslow. Nhu c.u

m.nh nh.t c.a b.n hi.n nay ðang õ n.c thang nào ? T.i sao ?

59. B.n th. t. nh.n ð.nh v. m.c ð. th.a m.n các nhu c.u cõ b.n c.a chính m.nh.

60. Khái ni.m b.n thân là g. ? B.n t. ðánh giá và ngý.i khác thý.ng ðánh giá v.

b.n là ngý.i nhý th. nào ?

61. S. chuy.n bi.n c.a khái ni.m b.n thân tùy thu.c vào các v.n ð. g. ? B.n h.y

nói v. s. chuy.n bi.n c.a khái ni.m b.n thân c.a chính b.n.

62. S. khám phá v. b.n thân giúp chúng ta ði.u g. ? Nêu kinh nghi.m c.a b.n.

63. B.n h.y tr.nh bày v. C.a s. Johari c.a chính b.n.

64. Theo b.n, làm th. nào ð. b.t " mù ' v. b.n ?

65. S. ðánh gía c.a b.n v. m.t ngý.i mà b.n g.p l.n ð.u tiên b.t ngu.n t.

nh.ng y.u t. g. ?

66. Kinh nghi.m quá kh. mà b.n ð. tr.i qua có .nh hý.ng g. ð.n quan h. giao

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

ti.p hi.n nay c.a b.n ?

67. B.n th. t. nh.n ð.nh v. k. nãng truy.n thông ( có l.i và không l.i ) c.a b.n.

68. Các y.u t. nào chi ph.i cách nh.n th.c và l. gi.i thông ði.p trong truy.n

thông?

69. Th. nào là th. hi.n k. nãng l.ng nghe hi.u qu. ?

70. T.i sao ngý.i ta cho r.ng nhóm nh. ðóng vai tr. thay th. vai tr. ngý.i m.

khi ta l.n ? Kinh nghi.m riêng c.a b.n v. v.n ð. này.

71. B.n ð. có nh.ng thay ð.i g. khi b.n tham gia các nhóm t. trý.c ð.n nay ?

Gi.i thích t.i sao ?

72. B.n th. t. nh.n xét v. vai tr. và m.c ð. .nh hý.ng c.a b.n trong m.t

nhóm mà b.n ð. và ðang tham gia ?

73. B.n th. cho bi.t khái ni.m m.i v. " l.nh ð.o " theo các nhà tâm l. x. h.i.

Kinh nghi.m c.a b.n theo khái ni.m m.i này.

74. Th. nào là l.nh ð.o hi.u qu. ?

75. B.n th. t. nh.n xét v. k. nãng giao ti.p c.a b.n ? B.n th.y b.n c.n ði.u

ch.nh cái g. sau khi h.c môn n.y ?

76. Trong giao ti.p, k. nãng l.ng nghe ngý.i khác là m.t trong nh.ng k. nãng

quan tr.ng nh.t. Theo b.n, l.ng nghe là g. và b.n ð. th. hi.n k. nãng l.ng

nghe ðó nhý th. nào ?

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

100

TÀI LI.U THAM KH.O

1. Nguy.n Ng.c Lâm, Khoa h.c giao ti.p, Ban XB ÐHMBC TpHCM,

1998.

2. R. Martin Chazin và Shela Berger Chazin, Hành vi con ngý.i và Môi

trý.ng x. h.i, N.i dung t.p hu.n c.a ÐH Fordham, Khoa PNH.,1997.

3. Paul Hersey, Ken Blanc Hard, Management of Organisational Behavior,

NXB Chính tr., Hà N.i, 1995 (b.n d.ch ).

4. PTS Nguy.n vãn Dính và Nguy.n vãn M.nh, Tâm L. và ngh. thu.t giao

ti.p, .ng x. trong kinh doanh du l.ch, NXB Th.ng kê, ha n.i, 1995.

5. Mary Munter, Chi.n lý.c và k. nãng trong giao ti.p kinh doanh, Nhà

XB Ð.ng Nai, 1995.

6. Nguy.n Th. Oanh, Tâm L. Truy.n Thông và Giao Ti.p, Khoa Ph. N.

H.c, Ð.i H.c M. Bán Công TP. HCM.,1993.

7. Pamella Klein Odhner, Gi.i thi.u th.c hành công tác x. h.i, sách hý.ng

d.n t.p hu.n, T.p 1, 7.1998.

8. Tài li.u t.p hu.n, K. nãng giao ti.p, Shatec, Singapore, 2000.

9. Ð.ng Phýõng Ki.t và Nguy.n Kh.c Vi.n, Tâm L. h.c Ð.i s.ng, NXB

KHXH, hà n.i,1994.

10. Erhard Thiel, Hành vi giao ti.p, Nhà XB Tr., 1996.

11. Nguy.n Thành T.ng, Truy.n Thông - K. nãng và phýõng ti.n, Nhà xu.t

b.n Tr., TP.HCM. ,1996.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro

Trước Sau