Muốn có được những hình minh họa đầy màu sắc về nhiều loại hình tư tưởng xúc động, học viên nên tham chiếu tác phẩm kinh điển về đề tài này: Các Hình Tư Tưởng của bà Annie Besant và C. W. Leadbeater. Trọn cả chương này thật ra chủ yếu là phần tóm tắt cô đọng lại những nguyên tắc được phát biểu trong tác phẩm ấy.

Những tư tưởng hoặc xúc cảm mơ hồ biểu lộ thành những đám mây mờ nhạt. Những tư tưởng hoặc xúc cảm xác định tạo ra những hình tư tưởng được xác định minh bạch. Thế là một dạng luyến ái nhất định hướng về một cá nhân đặc biệt khoác lấy hình tướng giống như đầu đạn. Tư tưởng luyến ái che chở trở nên khá giống như một con chim với phần trung tâm màu vàng và hai phần lồi ra giống dạng cái cánh có màu hường và màu hoa hồng; một tư tưởng bác ái đại đồng trở thành một mặt trời màu hường hoa hồng với các tia tỏa ra mọi hướng.

Những tư tưởng có tính cách ích kỷ hoặc tham lam nổi bật thường có dạng móc câu với cái móc trong một số trường hợp thật sự bấu víu xung quanh đối tượng ham muốn.

Theo thông lệ thì năng lượng của một tư tưởng ích kỷ chuyển động theo một đường cong khép kín, do đó tất yếu trở lại xả ra ở mức của chính mình. Tuy nhiên một xúc cảm hoặc tư tưởng hoàn toàn vị tha vọt ra thành một đường cong mở, do đó không trở lại theo nghĩa thông thường mà xuyên thấu lên tận cõi trên, bởi vì chỉ trong tình huống cao siêu ấy khi có thêm một chiều đo bổ sung thì nó mới có thể tìm nơi đắc địa để bành trướng. Nhưng khi xuyên thấu qua thì một tư tưởng hoặc xúc cảm ấy, có thể nói theo biểu tượng là mở ra một cánh cửa có kích thước tương đương với đường kính của nó; thế là nó tạo ra một kênh dẫn giúp cho các cõi cao tuôn đổ xuống các cõi thấp, thường thường với những kết quả nhiệm mầu, chẳng hạn như trong trường hợp cầu nguyện cả cho bản thân lẫn cho người khác.

Ở đây ta lại có phần cao siêu nhất và tốt đẹp nhất của đức tin đáp ứng với lời cầu nguyện. Trên các cõi cao có cuồn cuộn trào dâng vô lượng thần lực luôn luôn sẵn sàng chờ đợi tuôn đổ khi một kênh dẫn mở ra. Một tư tưởng sùng tín hoàn toàn vị tha cung cấp một kênh dẫn như thế, bộ phận cao siêu và cao quí nhất của tư tưởng ấy vút lên tới tận chính Thượng Đế. Ngài đáp ứng lại qua sự giáng nhập của sự sống thiêng liêng, kết quả là khiến cho kẻ tạo ra kênh dẫn được nâng cao và thêm sức rồi ban rải xung quanh y một ảnh hưởng dũng mãnh và ban phước, tuôn chảy qua những kho dự trữ tồn tại trên các cõi cao nhằm trợ giúp nhân loại. Chính việc gia tăng thêm kho dự trữ thần lực như nêu trên là sự thật đằng sau ý tưởng của Công giáo về các công trình bao biện làm quá bổn phận. Các Đấng Ứng Thân Nirmānakyas đặc biệt có liên quan tới kho thần lực dự trữ vĩ đại ấy.

Tham thiền về một Chơn sư tạo ra mối liên kết với ngài mà người có thần nhãn nhìn thấy là một loại đường nối bằng ánh sáng. Trong tiềm thức Chơn sư luôn luôn cảm thấy tác động của một đường nối như thế, ngài đáp ứng lại bằng cách phóng ra một luồng từ khi ổn định chạy dọc theo nó và tiếp tục tác động rất lâu sau khi buổi tham thiền đã qua rồi. Việc tham thiền đều đặn như thế là một yếu tố rất quan trọng.

Một tư tưởng sùng tín nhất định và dai dẳng có thể khoác lấy một hình dạng gần giống như đóa hoa, trong khi đạo tâm sùng tín ắt tạo ra một hình nón màu xanh lơ có đỉnh nhọn hướng về bên trên.

Những hình tư tưởng sùng tín như thế thường đẹp cực kỳ, có đường nét biến thiên rất nhiều nhưng được đặc trưng bằng những cánh hoa uốn cong lên trông giống như ngọn lửa hoa màu xanh da trời. Có thể là đặc trưng giống như đóa hoa của các hình tư tưởng sùng tín đã dẫn tới phong tục dâng hoa trong dịp lễ lạc tôn giáo, những đóa hoa này gợi nhớ tới các hình tư tưởng mà thần nhân trung giới thấy được.

Lòng tò mò mãnh liệt, cái gì cũng muốn biết, có hình dáng một con rắn màu vàng, cơn giận bùng nổ hoặc sự cáu kỉnh có hình dạng một vũng nước màu đỏ cam; cơn giận dai dẳng có hình dáng một con dao găm sắc bén màu đỏ, lòng ghen tương oán hờn biểu lộ thành một con rắn màu nâu nâu.

Những người có tâm trí và xúc động được kiểm soát đúng mức do đã lão luyện về tham thiền đều tạo ra những hình tư tưởng là những vật rõ rệt và đối xứng rất đẹp, thường có những dạng hình kỷ hà nổi tiếng, chẳng hạn như hình tam giác, hai tam giác lồng vào nhau, ngôi sao năm cánh, hình lục giác, hình thánh giá v.v. . . những thứ ấy biểu thị tư tưởng liên quan tới trật tự vũ trụ hoặc những khái niệm siêu hình học.

Quyền năng tư tưởng của một số người bao giờ cũng vượt tư tưởng riêng rẽ của họ, nó hầu như được biểu diễn bằng tích số các tư tưởng riêng rẽ.

Âm nhạc cũng tạo ra những hình thái có lẽ xét theo chuyên môn không phải là hình tư tưởng trừ phi ta coi chúng – ta rất có thể làm như vậy – là kết quả tư tưởng của nhà soạn nhạc được biểu diễn qua tài khéo của nhạc công sử dụng nhạc cụ.

Những hình thái âm nhạc này biến thiên tùy theo thể loại âm nhạc, loại nhạc cụ dùng để biểu diễn nó, tài khéo và công trạng của nhạc công. Nếu được biểu diễn chính xác thì cùng một bản nhạc bao giờ cũng xây dựng nên cùng một hình thái, nhưng khi được biểu diễn nơi đàn đại phong cầm ở nhà thờ hoặc một ban nhạc thì cũng hình thái ấy sẽ lớn hơn vô cùng so với khi nó được biểu diễn trên một đàn dương cầm và nó cũng có kết cấu khác đi nữa. Ta cũng có một sự khác nhau về kết cấu giữa kết quả của một bản nhạc được biểu diễn trên đàn vĩ cầm và cũng bản nhạc ấy được biểu diễn bằng sáo. Ta cũng có sự khác nhau rất nhiều giữa vẻ đẹp rực rỡ của hình thái do một nghệ sĩ chân chính biểu diễn vốn diễn tả và thực hiện toàn bích so với tác dụng uể oải tương đối do sự biểu diễn của một nhạc công vụng về và máy móc.

Các hình thái âm nhạc có thể vẫn còn được dàn dựng cố kết trong một thời gian đáng kể ít ra là một hai tiếng đồng hồ và trong trọn cả thời gian ấy chúng tỏa ra đặc trưng của mình là những rung động bắn về mọi phía giống như các hình tư tưởng vậy.

Trong quyển sách Hình Tư Tưởng người ta trình bày ba ví dụ minh họa bằng màu gồm những hình thái âm nhạc lần lượt được tạo ra bằng âm nhạc của Mendelssohn, Gounod và Wagner.

Những hình thái được xây dựng biến thiên rất nhiều tùy theo các nhà soạn nhạc khác nhau. Một khúc dạo đầu của Wagner tạo ra một tổng thể hoành tráng dường như thể ông xây dựng bằng hàng núi ngọn lửa thay cho các viên đá. Một trong những tẩu khúc của Bach dựng lên một hình thái có trật tự, hùng dũng, thế mà chính xác, gồ ghề nhưng đối xứng với những dòng suối nhỏ chảy song song màu bạc, vàng hoặc hồng ngọc chạy qua đó, đánh dấu những dáng vẻ liên tiếp của hoa văn. Một bản nhạc của Mendelssohn là Lieber ohne Wrote dàn dựng lên một dáng vẻ mong manh như không khí, giống như một tòa lâu đài làm bằng mạng nhện trong kim loại bạc đông giá.

Những hình thái này do các nhạc công tạo ra vốn khác hẳn với hình tư tưởng do chính nhà soạn nhạc tạo ra; hình tư tưởng thường trường tồn trong nhiều năm, thậm chí nhiều thế kỷ nếu nhà soạn nhạc đã được hiểu rõ và đánh giá cao đến nỗi quan niệm nguyên thủy của ông được tăng cường bởi tư tưởng của những người hâm mộ. Những tòa nhà tương tự cũng được kiến tạo do ý tưởng của thi sĩ về bản anh hùng thi của mình hoặc do quan niệm của văn sĩ về đề tài của mình. Đôi khi ta có thể thấy các đám đông tinh linh thiên nhiên (xem trang 181) thưởng thức những hình thái âm nhạc và đắm mình trong những làn sóng ảnh hưởng do các hình thái ấy phóng ra.

Khi nghiên cứu những biểu diễn bằng hình ảnh của hình tư tưởng ta nên nhớ rằng các hình tư tưởng là những vật có bốn chiều đo. Vì vậy, thực ra ta không miêu tả chúng thỏa đáng bằng những ngôn ngữ thuộc về các kinh nghiệm thông thường của ta trong không gian ba chiều, chứ đừng nói chi tới việc tả chân chúng bằng những hình vẽ hai chiều đo trên giấy. Những người nghiên cứu về chiều đo thứ tư ắt ngộ ra được rằng cùng lắm ta cũng chỉ có thể biểu diễn một mặt cắt của các hình tư tưởng bốn chiều đo.

Có điều đáng chú ý và là một sự kiện có thể có ý nghĩa sâu sắc là nhiều loại hình cao của hình tư tưởng khoác lấy các hình dạng gần giống như hình tướng của loài thực vật và động vật. Vậy là ít ra ta cũng giả định rằng các lực trong thiên nhiên tác động theo những đường lối hơi giống như đường lối tác động của tư tưởng và xúc động. Vì toàn thể vũ trụ là một hình tư tưởng dũng mãnh do Thượng Đế tạo ra cho nên rất có thể là những bộ phận nhỏ xíu của nó cũng là kết quả của những hình tư tưởng của những thực thể thứ yếu cũng dấn thân vào công trình sáng tạo ấy. Quan niệm này dĩ nhiên nhắc ta nhớ tới niềm tin của người Ấn Độ là có tới 330 triệu Thiên thần.

Ta cũng nên lưu ý rằng trong khi một số hình tư tưởng vốn phức tạp và được tạo hình tinh xảo đến nỗi vượt ngoài tầm mô phỏng của bàn tay con người, thế nhưng các phương tiện cơ khí có thể mô phỏng chúng gần đúng. Dụng cụ này mà ta gọi là Hòa âm đồ, bao gồm một mũi nhọn được dẫn dắt trên đường đi bởi nhiều con lắc, mỗi con lắc có chu kỳ dao động độc lập của mình, tất cả được nối kết lại thành một chuyển động tổng hợp, rồi được truyền tới cho kim vạch để cho kim vạch ghi lại trên bề mặt thích hợp.

Những hình tư tưởng khác mặc dù đơn giản hơn lại giống như những hình vẽ trên cát mà ta tạo ra được nhờ kính bản âm thanh nổi tiếng của Chladni và Hình âm đồ (xem các hình vẽ vềTiếng nói qua Hình âm đồ của Magaret Watts Hughes).

Các âm giai và hợp âm rải phóng ra những vòng dây giống như dây thòng lọng và những đường cong; một bài hát của ca đoàn tạo ra một số những hạt được xỏ xâu trên một sợi chỉ bạc nhạc du dương; trong khúc tam tấu hoặc ca khúc nhiều bè ta thấy tạo ra những sợi xoắn vào nhau gồm nhiều màu sắc và kết cấu khác nhau. Một bản thánh ca rước lễ dựng nên một loạt những hình chữ nhật chính xác giống như những mắt xích của một chuỗi xích hoặc những toa xe của một xe lửa trên đường rầy. Một bài thánh ca của Anh giáo tạo ra những mảnh sáng lấp lánh khác hẳn với sự đều đặn sáng rực của cung bậc Gregore, chẳng khác gì tác dụng của những câu kinh bằng tiếng Bắc phạn do một học giả người Ấn Độ ngâm lên.

Quân nhạc tạo ra một chuỗi dài những hình tư tưởng rung động nhịp nhàng, tiếng phách đều đặn của những làn sóng rung động ấy có khuynh hướng củng cố cho nhịp điệu các thể Vía của binh sĩ; tác động của một loạt những làn sóng dao động đều đặn và mạnh mẽ nhất thời thế chỗ cho sức mạnh ý chí mà vì mỏi mệt có thể đã chùn bước.

Một cơn sấm sét có thể tạo một dải bằng màu bốc lửa, một vụ rớt nổ tạo ra một hình thái gợi nhớ tới bom nổ hoặc do một hình cầu không đều với những mũi nhọn nhô ra. Sóng biển vỗ trên bờ biển tạo ra những đường song song dợn sóng có màu sắc biến thiên rồi biến thành những rặng núi khi có bão. Gió thổi lá xào xạc trong rừng phủ lên nó bằng một mạng lưới ngũ sắc nhô lên và thụp xuống với chuyển động nhẹ nhàng giống như sóng.

Tiếng hót của loài chim biểu hiện ra thành những đường cong và những mắt xích ánh sáng từ những hình cầu màu hoàng kim của bản nhạc đồng quê cho tới khối màu thô trược và vô định hình trong tiếng kêu the thé của con vẹt châu Mỹ. Tiếng rống của một con sư tử cũng hiện rõ trong vật chất ở cảnh cao và có thể một loài vật hoang dã nào đó cũng thấy được nó bằng thần nhãn, thế là khiến cho nó thêm kinh hãi. Một con mèo kêu meo meo bao quanh mình bằng những dải mây mỏng đồng tâm màu hồng hồng; một con chó sũa phóng ra những quả tạc đạn mũi nhọn rất rõ rệt trông giống như viên đạn súng trường, nó xuyên qua thể Vía của người ta và gây nhiễu loạn nghiêm trọng. Tiếng sũa của con chó săn phóng ra những hạt giống như quả banh chuyển động chậm hơn và ít gây thương tích hơn. Màu sắc của những quả tạc đạn này thường là màu đỏ hoặc màu nâu biến thiên tùy theo xúc động của con thú và khóa nhạc của giọng nó.

Tiếng rống của con bò cái tạo ra hình dạng thô kệch có đầu mút thẳng thừng trông giống như một khúc gỗ. Một đàn cừu tạo ra một đám mây có nhiều cạnh nhưng vẫn vô định hình chẳng khác nào một đám mây bụi. Tiếng gù của một cặp bồ câu tạo ra những hình thái cong cong dễ thương giống như chữ S lật ngược.

Chuyển sang âm thanh của con người, một cơn giận dữ giống như một cái lao màu đỏ thắm, một luồng ngồi lê đôi mách ngớ ngẩn tạo ra một mạng lưới chằng chịt những đường dây kim loại màu xám nâu xỉn, tạo thành một hàng rào hầu như hoàn toàn chống lại bất kỳ tư tưởng và xúc cảm nào cao siêu hoặc tốt đẹp hơn. Thể Vía của một kẻ ba hoa là một đối tượng dạy cho ta một bài học nổi bật về tính điên rồ của những lời nói không cần thiết, vô ích và khó chịu.

Tiếng cười khanh khách của con nít cuồn cuộn thành ra những đường cong màu hồng hồng; tiếng cười ha hả của một kẻ đầu óc rỗng tuếch gây ra tác dụng bùng nổ thành một khối không đều đặn, thường màu nâu hoặc màu xanh lục dơ dáy. Tiếng cười nhạo phóng ra một đầu đạn không được định hình màu đỏ bầm, thường lấm chấm màu xanh lục nâu nâu và lởm chởm những mũi nhọn.

Tiếng cười hô hố của kẻ đang đắc chí tạo ra dáng vẻ màu sắc của một ao bùn đang sôi sùng sục. Tiếng cười khúc khích của kẻ đang bị kích động tạo ra loài rêu biển giống như một mớ bòng bong những đường nét màu nâu và vàng xỉn vốn có tác dụng rất tồi tệ lên thể Vía. Tiếng cười vui vẻ tử tế lại nổi sóng thành những hình thái tròn tròn màu hoàng kim và màu xanh lục. Tiếng còi âm nhạc du dương tạo ra một tác dụng giống như tiếng sáo nho nhỏ nhưng cao hơn và lanh lảnh hơn. Tiếng còi không nhịp nhàng phóng ra những đầu đạn nhỏ xuyên thấu màu nâu dơ dáy.

Tính lăn xăn hoặc khó tính khó nết tạo ra trong hào quang những rung động run rẩy sao cho không một tư tưởng hoặc xúc cảm nào có thể đi xuyên qua nó ra ngoài hoặc vào trong mà không bị biến dạng; ngay cả loại tốt đi xuyên qua đó cũng khoác lấy một sự run rẩy hầu như hóa giải tác dụng tốt của mình. Việc đạt được tư tưởng chính xác là điều cốt yếu, nhưng ta phải đạt được điều ấy không do sự hấp tấp hoặc xét nét mà là do việc hoàn toàn bình tĩnh. Tiếng the thé điếc tai của đầu máy xe lửa tạo ra một đầu đạn còn mạnh mẽ xuyên thấu hơn cả tiếng sũa của con chó, gây ra nơi thể Vía một tác dụng có thể so sánh với một lưỡi gươm thọc vào thể xác. Một vết thương nơi thể Vía được chữa lành trong vài phút nhưng cú sốc cho thể Vía tuyệt nhiên không biến mất nhanh như vậy.

Việc bắn súng tạo ra một tác dụng nghiêm trọng đối với các dòng vật liệu trung giới và thể Vía. Súng trường hoặc súng lục bắn ra một luồng những cây kim nho nhỏ.

Những tiếng động lập đi lập lại gây ảnh hưởng lên thể Trí và thể Vía giống hệt như những cú đấm tác dụng lên thể xác. Nơi thể xác kết quả là đau đớn, nơi thể Vía có nghĩa là gây cáu kỉnh, nơi thể Trí đó là một cảm giác mệt mỏi không thể suy nghĩ minh bạch được. Hoàn toàn rõ ràng là bất cứ người nào muốn giữ cho thể Vía và thể Trí có trật tự đều phải tránh xa càng nhiều càng tốt mọi âm thanh bất thần cao vút và ồn ào. Đặc biệt gây tai hại là tác động chẳng hạn như tiếng ồn áo náo nhiệt không ngừng của một đô thị đối với thể Vía và thể Trí đang dễ uốn nắn của đám trẻ con.

Mọi âm thanh trong thiên nhiên đều hòa lẫn thành một cung bậc duy nhất mà người Trung Hoa gọi là “Cung bậc Lớn” tức KUNG. Nó cũng có hình tướng là tổng hợp của mọi hình tướng, rộng lớn và biến thiên giống như biển, biểu diễn nốt nhạc của trái đất trong âm nhạc của các tinh cầu. Một số tác giả bảo đó là nốt Fa (F) trong âm giai của chúng ta.

Dĩ nhiên ta có thể tiêu diệt một hình tư tưởng và đôi khi điều này được thực hiện, chẳng hạn như khi một người sau lúc từ trần bị đeo đuổi bởi một hình tư tưởng đầy ác ý có lẽ được tạo ra do lòng oán ghét của những người đã bị người ấy làm hại trong buổi sinh thời trên cõi trần. Mặc dù hình tư tưởng ấy có vẻ hầu như là một sinh vật – có một ví dụ là nó giống như một con hắc tinh tinh khổng lồ dị dạng - nó chỉ là một tạo vật nhất thời của lòng đam mê độc ác chứ tuyệt nhiên không phải là một thực thể tiến hóa sao cho việc làm nó tiêu tan đi chỉ giống như phá hoại một bình Leyden chứ tuyệt nhiên không phải là hành vi tội ác.

Hầu hết mọi người nhận thấy rằng những hành vi gây tổn hại cho người khác dứt khoát và hiển nhiên là sai trái, nhưng ít người nhận thấy rằng cũng thật là sai trái khi ta cảm thấy ghen tuông, oán ghét, đầy tham vọng v.v. . . cho dẫu những xúc cảm ấy không biểu diễn nên lời hoặc thành hành động. Việc khảo sát tình huống sinh hoạt sau khi chết (chương 13 tới chương 15) tiết lộ cho ta thấy những xúc cảm ấy gây hại cho người nuôi dưỡng chúng và khiến cho y đau khổ oằn oại sau khi chết.

Như vậy việc nghiên cứu hình tư tưởng mang lại cho học viên tha thiết việc làm quen với những khả năng ghê gớm của những tạo vật ấy và trách nhiệm gắn liền với sự sử dụng đúng đắn hình tư tưởng. Tư tưởng chẳng những là sự vật mà còn là những sự vật rất mạnh. Mọi người không ngừng sản sinh ra tư tưởng ngày và đêm. Thường thường ta không thể trợ giúp trên cõi trần cho những người đang cần thiết, nhưng không có trường hợp nào mà không thể trợ giúp bằng tư tưởng hoặc tư tưởng không thể tạo kết quả nhất định. Chẳng có ai cần phải do dự khi sử dụng đến cùng quyền năng của tư tưởng miễn là y luôn luôn sử dụng nó vì những mục đích vị tha để làm thăng tiến thiên cơ tiến hóa.