Hò bài chòi

Hò bài chòi là loại dân ca được diễn xướng trong trò đánh bài tới -Một trò chơi quen thuộc của người dân miền Trung.

Người ta đặt ra những câu hò có nội dung gợi nghĩ đến những lá bài trong bộ bài tới mang hình vẽ dân gian đặc sắc. Để làm cho cuộc chơi bài ngày tết trở nên sôi nổi và lôi cuốn, người ta dựng những chòi tre được trang trí đẹp, mỗi người chơi ngồi trong một chòi. Một nghệ nhân sẽ di chuyển giữa các chòi, dùng lời hò để loan báo tên con bài cho tất cả cùng đoán. Ví dụ như có người đi quân bài “ chín gối” thì người ta sẽ hò:

Đêm nằm gối gấm không êm

Gối lụa không mềm bằng gối tay anh.

Khi có người đi quân bài "Nhì nghèo”, thì câu hò sẽ là:

Chồng em chết bữa ba mươi tết

Không biết mượn cuốc nơi mô,

Đưa hai tay bụm cát lấp mồ

Tình sâu nổi thảm biết chừng mô hỡi trời!

Rao bài chòi góp phần thêm hào hứng cho cuộc chơi, giúp người nghe vừa được thưởng thức điệu hò, vừa rèn sắc trí tuệ, biến trò chơi đỏ đen thành trò chơi văn chương tao nhã.

Hò bài chòi của Huế có nhiều hình thức biến thái, ví dụ như hò bài thai hoặc hò bài tiệm.

Hò bài thai là trò chơi nhỏ trong các phiên chợ. Người cầm cái có một cái bàn gỗ dán đủ các quân bài của bộ bài tới.Giữa bàn có một cái chén úp, trong đó người cầm cái đặt một quân bài bí mật, rồi hò lên một câu có nội dung gợi liên tưởng đến con bài. Người nghe suy đoán là con bài gì thì đặt tiền vào con bài tương ứng dán trên bàn gỗ. Đợi người chơi đặt xong, người cầm cái mở chén để công bố kết quả và chung tiền cho ai thắng cuộc.

Hò bài tiệm cũng như hò bài thai, nhưng người ta cho con bài vào một hộp gỗ nhỏ treo trên cây, bên dưới ghi câu hò. Đợi mọi người suy đoán trong một ngày, người cầm cái mới cho mở hộp để phân định hơn thua.

-Một, anh dang ra khỏi trọt

Hai, anh vọt cho khỏi hàng rào

Kẻo vườn ba em mới tạo, quả hồng đào răng non.

-Ân tình cao như núi

Nhân nghĩa trọng bằng non

Chàng đừng sợ thiếp nghe ai mà má mỏng, gót mòn

Vườn ba kia thiếp giữ trọn, con ong lòn cũng không vô