Chương 1:

" Người...đàn ông đó...chắc là cao hơn cháu nửa cái đầu. Cằm rất ngắn, hình như có nọng, xương gò má cao. Ông ta đội một cái mũ lưỡi trai, là một cái mũ lưỡi trai bình thường. Huhu, cháu...cháu cũng không nhớ nữa."

"Đừng sợ. Cháu từ từ nhớ. Cháu còn nhớ gì về khuôn mặt của ông ta không?"

"... Đôi mắt dữ tợn, sắc mặt hơi đen, cháu...cháu thật sự không nhớ. Lúc đó cháu sợ cứng người...nhiều máu lắm..."

" Cơ thể ông ta còn có đặc điểm gì không?"

"Cổ của ông ta hơi ngắn, còn to, lưng hơi còn..."

"Có râu không?"

"Có...râu mép... Hình như là có râu mép, cũng hình như không có. Cháu không nhớ rõ... Cháu thật sự không nhớ được."

Nhân chứng là một cô bé mười lăm tuổi, có một đôi mắt to long lanh ngấn nước. Cô bé vừa mới vào thành phố không lâu, vóc người còn chưa phát triển hết. Cô bé làm công phụ giúp ỏ tiệm uốn tóc của đồng hương, không có hợp đồng chính thức xem như lao động trẻ em trái phép. Cô bé đã sớm bị những chuyện xảy ra trước đó doạ sợ, khóc sướt mướt phải nhờ đến cảnh sát an ủi mới đứt quãng nói hết.

Hung án xảy ra vào rạng sáng hôm qua, toàn bộ quá trình chỉ diễn ra trong năm phút. Lúc đó cô bé trốn ở dưới bồn gội đầu, bị máu tươi và
người chết doạ sợ, chỉ nhớ rõ được kẻ hành hung mang một khuôn mặt khiến người khác căm ghét. Từ khi vụ án xảy ra, khuôn mặt kia đã khắc trong đầu cô bé, không thể xoá đi, tất cả những đặc điểm đều rõ rành nhưng khi tỉ mỉ nhớ lại chỉ có những mảnh vụn vặt nhỏ bé.

"Nếu vẽ ra cháu có thể nhận ra chứ?"

Cô bé chần chừ gật đầu, vừa lau nước mắt nhìn về phía người đang vẽ ở đối diện. Trong phòng thẩm vấn, người đàn ông ngồi vắt chéo chân, dùng bút chì bôi bôi vẽ vẽ trên giấy phác thảo.

Đó là chàng thanh niên trẻ hơn hai mươi tuổi, lúc này đang cúi đầu, nét mặt chăm chú. Từ góc độ này nhìn qua, ngũ quan sắc sảo, sống mũi rất cao, mặt mũi sạch sẽ. Mặc dù là tư thế ngồi nhưng có thể nhìn ra được anh có vóc người rất cao, đôi chân thon dài. Xương tay cầm bút rõ ràng, động tác rất nhanh, nhìn thì như vẽ nguệch ngoạc nhưng thật ra khả năng kiểm soát đầu bút rất tốt. Đốt xương thứ hai của ngón út thỉnh thoảng chạm vào bút chì, coi như đúng lúc tạo vết loang. Không lâu sau, một bức tranh chân dung khái quát được phác thảo ra.

Bảy tiếng trước, rạng sáng không giờ mười hai phút, một vụ giết người tàn bạo xảy ra ở một tiệm uốn tóc nhỏ chuẩn bị đóng cửa ở phía Tây của Nam thành, một gã đàn ông béo lùn đột nhiên cầm dao lao vào đâm bà chủ cho đến chết.

Hung thủ mang hung khí đi, không để lại vết tích gì, chỉ lưu lại dấu chân dính máu, nước mưa đã xoá sạch dấu vết gã ta đi đến hiện trường. Cô bé trong tiệm uốn tóc là nhân chứng, nhưng cô bé quá sợ hãi, những thông tin có thể cung cấp vô cùng có hạn. Qua nghiện thi phát hiện nhiều nhát dao đâm vào bụng, thương tổn đến gan, mất máu quá nhiều, mất mạng tại chỗ. Trừ những điều này ra, không có nhiều thông tin khác.

Hung thủ không phải đến cướp của. Tiền bạc trong cửa hàng đều còn nguyên, các mối quan hệ của người bị hại thoạt nhìn đơn giản, nhưng khí điều tra kĩ thì hết sức phức tạp, muốn điều tra rõ phải tốn rất nhiều thời gian. Chứng cứ có ích chỉ có lời khai không rõ ràng của cô bé này, cùng với một đoạn video mà máy quay ở cửa tiệm ghi lại được.

Nhưng mà đoạn video quá mờ, chỉ có gò má không rõ của gã đàn ông đội nón. Trong đoạn phim, hung thủ quay đầu lại, chuyển thành chính diện nhưng vẫn là hình ảnh chuyển động đen trắng.

Đội trưởng đội cảnh sát hình sự phụ trách vụ án lần này là Điền Minh, tìm được những tài liệu này chỉ có thể liều mọit phen. Đầu tiên, hắn đi đến phòng Hình ảnh tìm cảnh sát phụ trách Vương Duệ. Người này đặc cách vào cục cảnh sát, sở trường mô phỏng chân dung.

Phòng làm việc riêng của Vương Duệ yên tĩnh như một phòng vẽ tranh, nhưng trên tường lại dán đầy các loại ảnh phác hoạ chân dung hoặc mô phỏng 3D tới vài - có nam, có nữ, có già thậm chí có cả trẻ nhỏ. Những người này hoặc là hung thủ cực kì tàn ác hoặc là nhân vật then chốt của vụ án, hoặc là nhân viên mất tích đã lâu. Những đồ hoạ kia dán khắp căn phòng đến nỗi gió thổi không lọt.
Hắn vội vàng hạ thấp mí mắt nói tình huống cơ bản với Vương Duệ.

Vương Duệ nhìn đồ hắn đưa tới hết đường xoay sở: "Đội trưởng Điền, không phải là anh đang làm khó người khác sao? Chỉ dựa vào mấy thứ này, anh có giết em thì em cũng không mô phỏng được đâu."

Điền Minh tự biết tư liệu của mình quật thật thiếu rất nhiều nhưng lại mạnh miệng: "Sao không làm được? Có băng ghi hình, có lời miêu tả của nhân chứng còn chưa đủ sao?"

"Mô phỏng 3D dù sao cũng phải đưa trước cho em sườn số liệu, nhân chứng cũng phải miêu tả chi tiết." Vương Duệ dang hai tay ra, bày tỏ mình thật sự là kuốn giúp mà không giúp được: "Thông tin quá ít, không bột đố gột nên hồ. Khả năng của em có hạn, không thể tưởng tượng bậy bạ rồi làm cho anh được. Lỡ anh không bắt được người lại tới trách em."

Thời điểm vụ án lâm vào bế tắc, cục trưởng Cố đến xem tiến triển vụ án bèn đề xuất cách cho Điền Minh, nhẹ nhàng nói một câu: "Mới nãy Tống Văn vừa nộp báo cáo kết quả vụ án, bây giờ cậu ấy đang rảnh rỗi, hay là cậu nhờ cậu ấy giúp?"

Vương Duệ cũng không ngại chuyện lớn: "Đúng vậy, đội trưởng Tống nhất định làm được. Anh ấy lợi hại hơn em nhiều."

Giúp đỡ?! Điền Minh chỉ cảm thấy khó chịu trong lòng, hắn trừng Vương Duệ: "Em trai à, vậy Cục thành phố chúng ta cần cậu làm gì? Cứ cho Tống Văn lương của cậu là được rồi."

Vương Duệ tủi thân nói: "Đội trưởng Điền, em chính là chuyên trách ngồi ở chỗ này tám tiếng từ sáng đến tối, đội trưởng Tống là người bận rộn làm được sao? Ai, anh ghét bỉ em thì lần sau đừng tới tìm em nữa."

Đó, từng người từng người đều là ông lớn, không đắc tội nổi. Điền Minh bất đắc dĩ cầm sổ ghi chép đi ra ngoài.

Nhắc đến Tống Văn, hắn giận không có chỗ trút.

Có ba tiểu đội trực thuộc chi đội Cục cảnh sát Hình sự thành phố Nam thành. Đội trưởng đội một là Tống Văn, đội trưởng đội hai là Điền Minh, đội trưởng đội ba là Trình Mặc. Giữa ba đội trưởng, nói là đồng nghiệp, đồng nghiệp nhưng thực chất ngầm có cạnh tranh kịch liệt, nguyên nhân là vì vị trí chi đội trưởng hiện nay còn trống, ai làm tốt sẽ có thể ngồi vào vị trí này. Trong ba người, đội trưởng đội ba khôn khéo mà sống theo kiểu Phật hệ, cộng thêm tuổi đã lớn nên nhìn biểu hiện không có nhiều cạnh tranh. Cạnh tranh chủ yếu là giữa đội trưởng đội hai Điền Minh và đội trưởng đội một Tống Văn.

Điền Minh có một đặc điểm là rất háo thắng, thích đứng đầu mọi thứ. Tên của hắn lấy từ nhất minh kinh nhân (1), từ nhỏ cũng không phụ sự mong đợi của mọi người, tài năng xuất chúng, tiến vào trường cảnh sát luôn đứng top đầu. Lúc Tống Văn mới vừa thăng lên chức đội trưởng, Điền Minh không nhịn được so sánh bản thân với anh. Điền Minh, 32 tuổi, thời gian làm việc 10 năm. Đang tuổi tráng niên. Kinh nghiệm phá án phong phú, nhiều lần phá được án lớn. Được hai lần khen ngợi, ba năm liên tiếp đứng đầu về tỉ lệ giải quyết các vụ án trong Cục thành phố. Tống Văn, 25 tuổi, thời gian làm việc hai năm rưỡi, mới ra đời. Đội một không có ai có thể đảm đương trọng trách nên được đặc cách làm đội trưởng.

Nhìn thôi cũng biết ai ưu tú hơn rồi chứ?

Điền Minh vốn cho rằng mình thừa sức áp thằng nhóc miệng còn hôi sữa kia. Không ngờ kết quả đánh giá năm ngoái bị Tống Văn vượt mặt một khoảng cách xa. Không chỉ tỉ lệ phá án cao hơn hắn 6.5 điểm, mà cuối năm sát hạch cá nhân hắn cũng kém hơn Tống Văn rất nhiều.

Càng đáng giận hơn chính là, lúc kiểm tra sơ bộ, điểm của Tống Văn còn thua hắn. Không biết luyện tập như thế nào, dù là lúc bắn súng hay là sức khoẻ thể chất đối kháng đều cao điểm hơn. Hơn nữa, tên Tống Văn này còn có tuyệt kỹ vẽ chân dung người bị tình nghi. Đám cán bộ kỹ thuật viên chuyên môn được Cục cảnh sát bồi dưỡng như Vương Duệ không vẽ được một bức tranh lại nằm dưới trướng anh.

Đối với việc này, Điền Minh chỉ có thể phát ra cảm khái trời sinh Du sao còn sinh Lượng (2).

Bình thường bị khinh bỉ thì thôi, bây giờ hắn còn phải đi tìm Tống Văn nhờ giúp đỡ? Trừ phi đem họ của hắn viết ngược lại!!

Tức thì tức, nhưng nửa giờ sau, Điền Minh vẫn ngoan ngoãn đi đến trước bàn làm việc của Tống Văn, hoà nhã bình tĩnh cười nói: "Đội trưởng Tống, cậu giúp tôi một việc. Đội chúng tôi gặp một vấn đề khó khăn, giúp chúng tôi vẽ một chân dung đi."

Trí nhớ của nhân chứng, manh mối ở hiện trường theo thời gian sẽ càng ngày càng khó trở lại nhiều ban đầu. Điền Minh biết điều này, lời đề nghị của Cục trưởng Cố là đúng. Trước tiên xác nhận được chân dung nghi phạm có trợ giúp lớn đối với việc phá án. Chỉ vì vụ án, đại trượng phu co được dãn được, tạm thời nhịn vì lợi ích toàn cục.

Vì thế, hiện tại, có ba người ngồi trong phòng thẩm vấn, một người là nhân chứng, hai người còn lại là đội trưởng hình cảnh. Cô bé đã nói hết những gì cần nói rồi, ngồi yên ở đó im lặng khóc thút thít, Điền Minh cũng yên lặng trong một lúc. Trong phòng thẩm vấn nhỏ hẹp, chỉ có thể nghe tiếng ma sát sàn sạt từ giấy và bút trong tay Tống Văn.

Điền Minh hơi khẩn trương ngồi ở trước bàn, nhìn Tống Văn di chuyển ngòi bút qua lại như bay, thỉnh thoảng liếc mắt nhìn hình ảnh theo dõi trên notebook bên cạnh rồi lại tiếp tục vẽ.

Điền Minh dụi mắt, cũng muốn nhìn ra chút thông tin có ích, nhưng hình ảnh kia như hiệu ứng mosaic (3), ngay cả đâu là đôi mắt cũng không rõ chứ đừng nói là phân biệt đặc điểm khuôn mặt. Nhìn Tống Văn đang vẽ bên cạnh, Điền Minh thầm nghĩ người này không phải là mù hội hoạ lừa mình vẽ lĩnh tinh chứ?

Nghĩ như vậy, Điền Minh trong lòng hơi hối hận, hắn không nên nghe lời cục trưởng Cố, lỡ như tên họ Tống này muốn ngáng chân hắn mà vẽ đại một bức, làm hắn không tìm được người, hoặc là tìm cũng vô dụng thì làm sao bây giờ? Đang nghĩ miên man thì Tống Văn đã dừng bút, phủi vụn chì trên bức tranh, cầm lên hỏi cô bé kia: "Còn chỗ nào không giống không?"

Bức tranh kia vẽ bằng chì có chút qua loa, không tỉ mỉ như học sinh mĩ thuật, thoạt nhìn cũng không giống tác phẩm nghệ thuật của bậc thầy, nhưng khi nhìn kĩ, những nét đặc trưng được phác hoạ vô cùng rõ ràng, không thừa không thiếu nét nào. Ngũ quan càng sống động, một đôi mắt hơi âm lãnh như đang trừng mắt nhìn chằm chằm người bên ngoài bức hoạ.

Cô bé nhìn vào, "oa" lên một tiếng, bật khóc chỉ vào bức tranh kia: "Giống, quá giống. Chính là người này đã giết chị Vân." Bức hoạ kia không thể nói là rất tốt, thế nhưng vô cùng sinh động khiến cô bé nghĩ ngay đến vụ án giết người cách đây mấy tiếng trước. Chính là khuôn mặt này, là ác mộng của cô.

Tống Văn đặt bức hoạ xuống, đứng lên nói: "Vậy ở đây không còn chuyện của tôi nữa." Ánh đèn trong phòng thẩm vấn mờ tối, lúc này anh ngẩng đầu lên, cô bé mới nhìn thấy rõ mặt anh, cảm thấy đôi mắt người này không lớn nhưng tuổi trẻ khí phách, còn có loại phóng khoáng đặc biệt của thiếu niên. Dĩ nhiên còn đẹp trai hơn lúc cúi đầu vẽ ban nãy, cô bé nén khóc nhìn thêm mấy lần.

Lúc này Điền Minh mới yên lòng, có phần xấu hổ khi mình dùng lòng dạ tiểu nhân nhìn lòng quân tử. Hắn nhìn bức hoạ rồi lại nhìn video giám sát, rồi nhớ lời miêu tả của nhân chứng lúc trước, không khỏi tấm tắc lấy làm lạ: "Cảm ơn đội trưởng Tống, nhưng mà, cái này...là làm sao vẽ ra được vậy?"

"Thiên phú." Lông mày Tống Văn nhíu lại, phun ra hai chữ ngắn gọn, trong lời nói không chút khiêm tốn.

Mặt Điền Minh lập tức cứng đờ, suýt chút nữa phun ra một ngụm máu. Lúc này hắn vô cùng muốn vả miệng mình một cái, không có việc gì tự dưng cảm khái làm cái gì?

Cũng may Tống Văn cũng không để ý hắn có bậc thang bước xuống không, vừa đóng cửa lập tức quay người bước ra ngoài.

Khuôn mặt người là do khung xương, máu thịt và làn da tạo thành. Mỗi một khung xương đều lớn lên theo tuổi tác, cơ thịt thì vì các loại nguyên nhân bên trong và bên ngoài làm thay đổi, những thay đổi này không phải là không có quy luật. Một cảnh sát già có thể dựa vào một tấm ảnh lúc nhỏ mà nhận ra người đó trong đám đông, chính là bởi lý này.

Trong việc điều tra tội phạm ngày nay, cảnh sát ngày càng ỷ lại vào chuyển biến từng ngày của khoa học kỹ thuật, nào là xét nghiệm DNA, video giám sát các kiểu, kỹ thuật truyền thống đã không còn được coi trọng như trước kia nữa. Giống như là Vương Duệ, tuy là cậu ấy phụ trách mô phỏng chân dung, phần lớn công việc phụ trách phòng hình ảnh, sử máy tính thay thế bút vẽ, dùng cơ sở dữ liệu điện tử, kết cấu có thể thay đổi ngũ quan bất cứ lúc nào. Như vậy, khi mô phỏng chân dung tiết kiệm được rất nhiều thời gian.

Nhưng Tống Văn lại cảm thấy, làm một người đội trưởng cần phải có kĩ năng tốt, anh không cảm thấy cảnh sát hình sự mô phỏng chân dung là lỗi thời, vả lại, anh thích cảm giác thăm dò nội tâm bên trong của một người từ đặc điểm gương mặt. Tuy làm hình ảnh 3D nhanh nhưng lại thiếu linh hồn, chỉ có thể dùng để tham khảo.

Tống Văn thích nghiên cứu khuôn mặt con người, mỗi một người có một khuôn mặt khác nhau, giống như không có hai chiếc lá nào giống hệt nhau. Mặc dù là sinh đôi cùng trứng nhưng khuôn mặt cũng sẽ có sự khác biệt. Khuôn mặt giống như vân tay bà DNA của người vậy, là thông tin đặc biệt của của mỗi người. Hơn nữa ngoại hình có quan hệ chặt chẽ không thể tách rời với quá trình lớn lên và thói quen sinh hoạt, có thể nói tất cả những năm tháng sướng vui đau buồn, bi hoan ly hợp đều chất chứa trong đó.

Vừa nãy, tuy rằng cô bé không kể rõ ràng, nhưng lại nói ra trọng điểm đặc thù, cằm co về sau có thể nói rõ là nhiều năm hô hấp bằng miệng tạo thành, tương ứng, mũi sẽ to lên, cằm trên mặt bên trong phát triển không hoàn toàn, xương gò má gồ ra khiến đôi mắt biến hình, lưng còng khiến bụng to ra, cổ ngắn.... một loạt đặc thù giống như quân bài domino, tăng thêm đặc điểm ngũ quan, đồng thời ảnh hưởng lẫn nhau. Video tuy rằng mơ hồ, lại cung cấp manh mối vô cùng trọng yếu, đó chính là biến hoá của quang ảnh khuôn mặt, trong đống hiệu ứng mosaic bên trong chất chứa lượng lớn thông tin.

Tống Văn tuy không xuất thân chính quy, lại có sức quan sát người thường khó có thể ngang hàng. Trong đầu anh, mỗi một mảnh xương lại giống như hình vẽ di động hợp lại, cuối cùng làm cho anh có thể vẽ ra một bức hoạ tương tự người bị tình nghi. Tất cả mọi thứ thoại nhìn thần kỳ, kỳ thực đều là thông minh thêm vào kinh nghiệm hơn nữa nhiều lần luyện tập quan sát mà có, nói là thiên phú cũng không quá đáng, chỉ là Tống Văn lười cùng người ngoài giải thích điều này.

Qua khoảng chừng nửa tiếng, một vị cảnh sát của đội hai chạy lại đây nói: "Tống đội, Điền đội bảo tôi trở lại cám ơn anh, chúng tôi cho mẹ của nạn nhân nhìn chân dung xong, đối phương nhận ra hung thủ là người đã từng đính hôn với nạn nhân, sau đó nạn nhân khăng khăng từ hôn, bản thân kết giao bạn trai, còn block phương thức liên lạc của hung thủ, lúc này mới...."

Tống Văn gật đầu: "Tìm được là tốt rồi."

(1): Nhất minh kinh nhân: bình thường không có biểu hiện gì đặc biệt, nhưng khi làm thì có thành tích khiến mọi người kinh ngạc.

(2): "Trời sinh Du sao còn sinh Lượng": câu nói của Chu Du trong Tam Quốc Diễn Nghĩa.

(3): Hiệu ứng Mosaic: Mosaic (còn được gọi là "ghép mảnh" hoặc "khảm") là một hình thức nghệ thuật trang trí - tạo ra hình ảnh từ tập hợp gồm những mảnh nhỏ.