Thương

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Há dám thương đâu kẻ có chồng, 
Thương vì một nỗi hãy còn không. 
Thương con cuốc rũ kêu mùa Hạ, 
Thương cái bèo non giạt bể Đông. 
Thương cha mẹ nhện vương tơ lưới, 
Thương vợ chồng Ngâu cách mặt sông. 
ấy thương quân tử thương là thế, 
Há dám thương đâu kẻ có chồng.

Khan

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Tốn Phong đắc mộng chí dữ ngã khan
nhân thuật ngâm, tịnh ký(1)

Nhớ ai mà biết nói cùng ai
Rằng chữ đồng ta quyết một hai.
Hoa liễu vui đâu mình dễ khéo,
Non sông dành giả nợ còn dài.
Chén tình dầu nhẫn lâu mà nhạt
Giải ước nguyền âu thắm chẳng phai.
Ðầy đoạ duyên trần thôi đã định,
Xương giang duyềnh(2) để ngắm tương lai.

1)Tốn Phong thị nằm mộng, ghi lại mang cho xem, nhân đó làm bài thơ thuật chuyện và ghi lại.

(2)Có phiên âm là dành

Tranh Hai Tố Nữ

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình? 
Chị cũng xinh mà em cũng xinh. 
đôi lứa như in tờ giấy trắng, 
Nghìn năm còn mãi cái xuân xanh. 
Phiếu mai (1) chi dám tình trăng gió, 
Bồ liẽu (2) thôi đành phận mỏng manh. 
Còn thú vui kia sao chẳng thấy 
Trách ông thợ vẽ khéo vô tình. 

(1) Tức bài thơ "Phiếu Mai" trong Kinh Thi, bài thơ có ý mong đợi của người con gái sợ lỡ tuổi xuân như trái mai rụng dần. 
(2) Bồ liẽu tức cây bồ cây liẽu, loại cây mềm yếu thường được dùng để ví với thân hình yếu đuối của phụ nữ .

Trống Thủng

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Của em bưng bít vẫn bùi ngùi,
Nó thủng vì chưng kẻ nặng dùi,
Ngày vắng đập tung dăm bảy chiếc,
Đêm thanh tỏm cắc một đôi hồi,
Khi giang thẳng cánh bù khi cúi
Chiến đứng không thôi lại chiến ngồi.
Nhắn nhủ ai về thương lấy với,
Thịt da ai cũng thế mà thôi.

Tự Thán

Tác giả: Hồ Xuân Hương

(1)

I

Con bóng đi về chốc bấy nay,
Chữ duyên nào đã chắc trong tay.
Nghĩ cùng thế sự lòng như đốt,
Trông suốt nhân tình dạ muốn say.
Muôn kiếp biết là duyên trọn vẹn,
Một đời riêng mấy kiếp chua cay.
Nỗi mình nỗi bạn dường bao nả,
Dám hỏi han đâu những cớ này.

II

Lẩn thẩn đi về mấy độ nay
Vì đâu đeo đẳng với nơi vầy
ấm trà tiêu khát còn nghe giọng 
Chén rượu mừng xuân dạ thấy say
Điểm lữ trông chừng mây đạm nhạt
Dòng thu xem cỡ nước vơi đầy.
Thương ai hẳn lại thương lòng lắc
Này nợ này duyên những thế này.

Tức Cảnh Tề Sở

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Đằng quốc tôi nay vốn nhỏ nhen, 
Hai bên Tề Sở giữa mà len, 
Ngảnh mặt lại Tề e Sở giận, 
Quay đầu về Sở sợ Tề ghen.

Vịnh Cái Giếng

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Ngõ ngay thăm thẳm tới nhà ông,
Giếng tốt thanh thơi,(1)(2) giếng lạ lùng
Cầu trăng phau phau đôi ván ghép, 
Nước trong leo lẻo một dòng thông.
Cỏ gà lún phún leo quanh mép,
Cá diếc le te lách giữa dòng.
Giếng ấy thanh tân ai cũng biết(3)
Đố ai dám thả nạ dòng sông.(4)

(1) Giếng tốt: Giếng sâu.
(2) Thanh thơi: Trong và sâu.
(3)-(4). Thả nạ dòng dòng: Tục ngữ có câu: "Dòng dòng theo nạ", nạ nghĩa là mẹ. Cái giếng trong và sâu kia, ai dám thả vào đấy một đàn "dòng dòng theo nạ"? Ví như người con gái thanh tân tươi tốt, ai cũng biết cả đấy, song ai dám cầu xin cô làm vợ để cô sẽ trở thành người mẹ quấn quít với những đứa con, vì cô cao giá quá!

Vịnh Cái Quạt I

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Một lỗ xâu xâu mấy cũng vừa,(1)
Duyên em dính dán tự bao giờ,(2)
Chành ra ba góc da còn thiếu,
Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa.
Mát mặt anh hùng khi tắt gió,
Che đầu quân tử lúc sa mưa.
Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,
Phì phạch trong lòng đã sướng chưa?

Vịnh Cái Quạt Ii

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Mười bảy hay là mười tám đây(1)
Cho ta yêu dấu chẳng dời tay.
Mỏng dày từng ấy, chành ba góc
Rộng hẹp dường nào, cẵm một cay.(2)
Càng nóng bao nhiêu thời càng mát,
Yêu đêm chưa phi lại yêu ngày.
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy.(3)
Chúa dấu vua yêu một cái này.

Vô Âm Nữ

Tác giả: Hồ Xuân Hương

(1)

Mười hai bà mụ ghét chi nhau,
Đem cái xuân tình(2) vứt bỏ đâu.
Rúc rích thây cha con chuột nhắt,(3)
Vo ve mặc mẹ cái ong bầu(4)
Đố ai biết đó vông hay trốc(5)
Còn kẻ nào hay cuống với đầu(6)
Thôi thế thì thôi, thôi cũng được,
Nghìn năm càng khỏi tiếng nương dâu(7)

(1) Nhiều sách in sau này lầm bài này với bài Quan thị. Quan thị là viên hoạn quan khi xưa. Bài Quan thị được gán cho Hồ Xuân Hương.
(2) Cái xuân tình: Bộ phận không thể thiếu của người phụ nữ.
(3) ý ca dao:
"Con gái mười bảy mười ba
Đêm nằm với mẹ chuột tha mất..."
(4) ý ca dao: 
"Bà già đánh trống long bong
Vừa đi vừa nhảy con ong đốt..."
(5) Tục ngữ: "Ngồi: lá vông; chổng mông: lá trốc"...
(6) Tục ngữ: "Đầu trỏ xuống, cuống trở lên"
(7) Tiếng nương dâu: nương dâu là bãi trồng dâụ "Tiếng nương dâu" là tiếng (xấu) ở bãi trồng dâu - Do thành ngữ chữ Hán là "Tang gian bộc thượng". Sách Hậu Hán thư, Địa lí chí nói rằng đất Vệ xưa có chỗ kín trong bãi trồng dâu (tang gian) ở trên sông Bộc (Bộc thượng), là nơi trai gái thường tụ hội làm những chuyện dâm ô. Nguyễn Du đã dịch thành ngữ này: "Ra tuồng trên Bộc trong dâu - Thì con người ấy cầu làm chi" (Kiều).

Xuân Hương Xướng

Tác giả: Hồ Xuân Hương

Bình thủy tương phùng nguyệt dạ tôn 
cương trường phiến phiến thuộc nan ngôn 
Khiêu cầm hữu ý minh hoàng xướng 
Nhiễu thụ vô đoan ngữ thước huyên 
Thùy tục già thanh quy han khuyết 
Tự tu liên bộ xuất hồ môn 
Bán diên biệt hậu tình đa thiểu 
Mạch mạch không ly Sảnh Nữ hồn