Quê hương yêu dấu

MÙA HẠ GIÓ LỬA

-Nguyễn Trọng Tạo-

Làng tôi cách biển chỉ hai cây số đường chim bay,nhưng mùa hè gió tây thổi về khô khốc. Người ta còn gọi gió tây là gió Lào,vì nó thổi từ phía Lào sang. Gió tây thường bắt đầu thổi từ cuối tháng tư,đến cuối tháng sáu mới ngừng thổi. Gió tây thổi ù ù như bão suốt một dải đất từ nam Quảng Trị đến bắc Nghệ Tĩnh.Tôi biết điều đó từ nhỏ,từ khi biết đọc sách,và nhờ một quyển sách Quốc văn trong tủ sách của bố tôi.
Suốt những ngày gió tây thổi nắng chang chang. Trời cao chót vót,màu mây xanh ngả tím biếc từ sáng đến tối,không đổi. Những chiếc mo cau rơi xuống đều được ngâm trong nước và cắt thành những chiếc quạt mo. Quạt mo dùng trong nhà,chỉ vài giờ là khô quát lại,phải ngâm vào nước bể một lát nó mới chịu duỗi ra. Không thể nhìn ra sân lâu, hơi nóng từ sân nề bốc lên hầm hập;hơi nóng cuộn trong nắng như sóng nước dâng mãi lên cao,khiến mắt ta chóng mệt mỏi. Nhưng không thể ngủ được. Giường,phản trong nhà đều nóng như rang trên lò than. Rôm sảy mọc đầy người,chúng cắn như châm kim vào da thịt. Đi ra đường,gió thổi tung bay quần áo,cảm giác quần áo có thể bốc lửa. Ngoài đồng,những đám bụi cuốn tung lên,uốn lượn như nhưng con rồng quái dị. Đồng lúa mới cấy,khô trắng như muối,chỉ cần châm một que diêm dưới đầu gió,cả cánh đồng sé cháy vèo trong chớp nhoáng. Mương máng khô khốc,đất bùn dưới lòng mương nứt nẻ,quăn lên như vỏ bào. Cánh đồng nước sau làng,đồng Sông Làn,vơi dần rồi cạn hẳn. Mấy ngày đầu,người ta đi vào các ruộng lúa tìm những chỗ trũng còn đọng nước, xúc cá. Những con cá may mắn dồn xuống hố nước, chen chúc nhau sống những ngày cuối cùng. Chỉ gặp vài hố nước dưới đồng như vậy, giỏ đựng cá sẽ đầy ắp. Người ta còn mang theo một sợi dây để sâu cá mang về. Trong các ruộng lúa khô khốc,xác cá nằm nhan nhản. Những con chưa kịp khô,bốc lên mùi hôi thối khó chịu. Giữa đồng trống, trên bãi tha ma những"cây gió tây"sống dai dẳng. "Cây gió tây" một năm mọc ra hai loại lá khác nhau. Các mùa thu,đông,xuân ra lá to và mỏng. Nhưng đến mùa gió tây,những chiếc lá ấy không chịu nổi nắng,héo khô,rụng xuống,từ nách lá mọc ra nhưng chiếc lá nhọn sắc và cứng,đâm vào da thịt như gai đâm. Những chiếc lá nhọn ấy giúp cho"cây gió tây"sống qua mùa hè.
Nhiều loại cây phải tìm cách tồn tại trong mùa gió tây như cây gió tây. Người ta nói ven biển còn có một loại cây trên cát,cứ đến mùa gió tây, nó co rễ lên rồi cuộn lại thành một cụm. Những cây Cụm ấy, gió tây thổi cuốn nó lăn lóc trên cát. Qua mùa nóng, đủ độ ẩm, nó lại thò rễ ra ăn sâu xuống đất, thành cây. Đi chân trần trên đường làng không thể đi chậm được. Mặt đường nóng bỏng, người ta phải cúi cổ chạy nhanh đến một bóng râm để dừng nghỉ cho nguội bàn chân. Nhưng bóng râm cũng nóng bỏng. Lại chjay tiếp đến một bóng râm khác, cho đến lúc về tới nhà. Những con trâu thở phì phò như bễ lò rèn. Những mái tranh khô giòn,nổ tanh tách."Phòng cháy hơn chữa cháy" đấy là câu khẩu hiệu người ta viết trên nhiều bảng tin, tường nhà canh đường với nét chữ to,màu son đỏ. Nhưng thienh thoảng, một đám cháy nhà bốc lên. Tiếng người kêu thét, gào khóc, lẫn trong tiếng kẻng, tiếng trống ngũ liên đánh dồn dập từ làng này sang làng khác. Keng keng keng...keng keng keng. Tùng tùng tùng...tùng tùng. Keng keng keng...keng keng. Tùng tùng tùng...tùng tùng. Keng keng keng...keng keng. Tùng tùng tùng...tùng tùng... Tiếng chân người chạy huỳnh huỵch trong tiếng trống ngũ liên về phía nấm khói đen đang bốc lên ngùn ngụt từ sau những luỹ tre xanh. Những thùng nước đổ vào đống lửa. Nước giếng cạn. Người ta chặt cả vườn chuối ném vào ngôi nhà đang cháy. Không dập kịp đám cháy trong gió lửa tây, lửa sẽ thiêu cả làng. Có những ngày gió tây mạnh quá, trường cấp một phải cho học sinh nghỉ học. Có mùa nghỉ đến hàng tuần lễ.
Rồi một lần,khi mùa gió tây đến cùng nắng hạn kéo dài, những chiếc máy bơm nước được chở về làng. Từ ven đê sông Bùng, những trạm máy bơm mọc lên. Nước tuôn trắng xoá đầu những vòi cao su khổng lồ, đổ vào mương máng, chảy vào những cánh đồng. Những cây lúa đang khô héo được cứu sống. Màu xanh lúa làm gió tây dịu đi chút ít.
Trong gió tây,con người cứ tồn tại cùng với làng mạc của mình. Con người sống như"cây gió tây"hơn là những cây cụm.

                                                   N.T.T