Hội An, khi bình yên đọng lại

Lang thang lang thang

Chân không buồn mỏi

Tự hỏi tự hỏi

Cột đình,

Mái ngói,

Rêu?

Đến Hội An lúc hoàng hôn đang dần buông, ấn tượng mà phố cổ gieo vào lòng em không phải là rêu hay mái ngói như trong bài thơ của Ly Hoàng Ly mà là bóng tối càng lúc càng loang rộng trên sông. Dòng sông Hoài, cái tên nên thơ như chính khung cảnh hai bên bờ của nó, lưu luyến tạm biệt những tia nắng cuối cùng và chở theo bóng đêm trên những gợn sóng nước lặng lờ.

Hội An thực sự đã lớn tuổi lắm rồi. Hơn 300 năm đứng soi mình bên dòng Thu Bồn hết đầy rồi vơi hết đục lại trong, nó đã chứng kiến quá nhiều đổi thay. Nhưng dường như Hội An đứng tách riêng và chỉ chứng kiến những cuộc bể dâu trôi qua lặng lẽ chứ chưa bao giờ bị cuốn vào những biến cố chìm nổi. Dọc chiều dài thời gian, từ khi nước Đại Việt đánh Chiêm Thành mở mang bờ cõi về phương Nam cho đến khi những thuyền buôn Nhật Bản, Trung Hoa hay châu Âu ghé vào tụ họp đem theo cả dã tâm thôn tính, từ khi là một thương cảng cách đây đôi ba thế kỷ cho tới khi trở thành một di sản văn hoá thế giới ngày nay, Hội An vẫn là một thị xã ven sông, nhỏ bé và bình yên như cổ tích. Rồi mỗi cuối tuần hay đêm 14 Âm lịch, khi màn đêm buông xuống, điện tắt và đèn lồng thắp lên, cuộc sống như lùi lại trăm năm trước, không gian cổ tích ấy lại càng lung linh.

Phố nhỏ, cửa hiệu nhỏ, cả những món hàng lưu niệm cũng nhỏ. Những món hàng dường như thuộc về quá khứ: dép cói, hộp khảm hay đèn lồng lụa, tất cả chìm trong không gian sẫm màu và êm ả đến nao lòng. Em chọn cho mình một chiếc đèn lồng nhỏ, tưởng như người bán đang trao cho mình một gói quà tròn trịa và lung linh chứa đựng ký ức ngày xưa. Thả bộ dọc đêm phố cổ, em lắng nghe âm thanh của cây guitar Hawaii của ông già gần chùa Cầu hoà cùng tiếng nô đùa của đám trẻ. Vài bé gái có nụ cười đẹp như thiên thần trong cổ tích đang xúm quanh nựng nịu một chú mèo, mèo ta ngơ ngác như thể vừa bước xuống từ một cây cau nào đó và tự hỏi chú chuột đã trốn đi đâu mất giữa con phố mờ ảo ánh đèn lồng.

Hội An không phải là nơi lý tưởng cho những người ưa mạo hiểm. Vì nó chẳng có gì để người ta thử thách lòng dũng cảm hay sự liều lĩnh cả. Nhà cửa vừa thấp vừa nhỏ, phố cũng chẳng rộng chẳng dài. Nếu không có một đôi chiếc xe đạp chầm chậm trên lối nhỏ, những khách du lịch nhàn tản đi nép dưới mái hiên hay những gương mặt thân thiện ló ra từ một ô cửa nào đó, những con phố của Hội An sẽ trở thành một bức tranh tĩnh vật hay một tác phẩm sắp đặt liên hoàn. Em đứng trên lan can của một ngôi nhà đã hơn 300 năm tuổi, ngắm nhìn tác phẩm sắp đặt ấy và lắng nghe nỗi bình yên như một tấm lụa mềm bao phủ lấy mình.

Dòng sông Hoài chảy tới đoạn ngang qua thị xã thì hơi thắt lại như vòng eo duyên dáng của cô gái xứ Quảng, những con thuyền sơn màu xanh đỏ với hai con mắt mở to hướng vào dãy phố với một vẻ tha thiết thân thương. Ra gần cửa biển, sông mới duỗi dài trải rộng để thuyền nhỏ thuyền to thả sức rẽ nước đem theo những lưới vó trĩu nặng cá tôm. Dừng chân ở một cù lao không rõ tên với ý định chụp vài bức ảnh về an toàn lao động và ô nhiễm môi trường, sau một lát cúi nhìn mặt nước thấy bóng mình lồng trong bóng ngàn mây đang bay về phía biển, em bật chức năng chụp panorama của máy ảnh, quên đi những đề tài nặng về phê phán kia và ghi lại không gian trời mây rộng mở này. Và em chợt nhận ra ý nghĩa cái tên của vùng đất mình đang đứng, cũng là một phần cái tên em đặt cho mẩu cảm xúc của mình: Bình yên đọng lại - Hội An.

8.2005