PHẦN 4
Vâng, tôi trở về nhà. Nhưng khi về đến nhà, tôi lại nhận ra mình có một nhiệm vụ lớn lao trong đời: phải kiếm được một ít
vốn liếng để quay trở lại New York. New York là nơi duy nhất mà tôi có thể làm ăn lớn được. Một ngày nào đó, mọi thứ sẽ lại ổn
và tôi rất cần một nơi như vậy. Khi một người biết anh ta đúng, anh ta sẽ muốn đón nhận tất cả những gì sắp xảy đến với mình,
những gì anh ta sẽ nhận được nhờ vào sự đúng đắn đó.
Nhưng tất nhiên là tôi không hy vọng quá nhiều, tôi cố tìm cách kinh doanh ở những công ty chứng khoán chui. Có ít công
ty như vậy hơn so với trước đây và một số công ty là do những người tôi không quen biết điều hành. Người nào còn nhớ tôi là
chắc hẳn sẽ không cho tôi có cơ hội mà trình bày tôi quay lại với tư cách là một nhà kinh doanh. Nhưng tôi có thể nói với họ sự
thật là tôi làm ăn thua lỗ ở New York mặc dù trước đây khi còn ở nhà tôi có thể kiếm được bao nhiêu, và rằng thực ra tôi cũng
không hiểu biết nhiều như tôi tưởng, và rằng chẳng có lý do gì để họ không cho tôi làm ăn với họ, một thương vụ tốt. Nhưng tôi
biết họ sẽ không cho tôi cơ hội. Còn những công ty mới lại không đáng tin cho lắm. Những ông chủ của những công ty mới sẽ
nghĩ rằng nếu quý ông thực sự tin vào khả năng dự đoán chính xác của mình thì 20 cổ phiếu sẽ là số lượng lớn dành cho ông ta.
Tôi rất cần tiền trong khi đó những công ty lớn hơn đang kiếm về rất nhiều tiền từ khách quen của họ. Tôi nhờ một người
bạn chuyên đến mua bán cổ phiếu tại một công ty. Còn tôi chỉtạt qua để nghe ngóng tình hình. Tôi lại cố gắng dụ dỗ tay thư ký
thu lệnh chấp nhận cho tôi đặt lệnh cỡ nhỏ dù chỉ là 15 cổ phiếu. Tất nhiên anh ta nói không được. Tôi lại nhờ đến bạn tôi để khi
nào mua vào hay bán ra loại cổ phiếu nào, tôi sẽ nói với anh ấy và anh ấy sẽ thực hiện theo những gì tôi đã nói. Thế nhưng như
thế chẳng ăn thua. Rồi văn phòng công ty đó bắt đầu khó chịu với việc đặt lệnh của bạn tôi. Cuối cùng, một ngày nọ, khi chúng
tôi cố gắng bán một trăm cổ phiếu loại St. Paul thì họ từ chối.
Sau đó, chúng tôi mới biết có một vị khách hàng đã bắt gặp chúng tôi nói chuyện với nhau ngoài đường và cùng đi vào văn
phòng. Vị khách hàng này mách với văn phòng. Khi bạn tôi gặng tay thư ký thu lệnh để bán 100 cổ phiếu St. Paul, tay thư ký
nói:
“Chúng tôi sẽ không nhận lệnh bán cổ phiếu St. Paul nào của anh hết.”
“Tại sao? Có chuyện gì vậy Joe?” bạn tôi hỏi.
“Chẳng có gì hết. Chỉ có vậy thôi.” Joe trả lời.
“Có chỗ tiền này mà không tốt à? Hãy nhìn kỹ xem. Tất cả ở kia kìa.” Và bạn tôi quay về phía một trăm đô-la - mười đồng
mười đô-la, một trăm đô-la của tôi. Bạn tôi cố tình tỏ vẻ phẫn nộ còn tôi giả bộ làm ngơ như không liên quan dính líu gì đến vụ
này nhưng hầu hết những khách hàng khác đều đã tiến lại gần phía chúng tôi, cũng giống như mỗi lần khách hàng có chuyện to
tiếng hoặc cãi vã với khách hàng. Họ chỉ xem diễn biến câu chuyện để thỏa mãn trí tò mò.
Thư ký Joe, trợ lý giám đốc bước ra. Anh ta đi về phía bạn tôi, nhìn bạn tôi và rồi nhìn tôi.
“Thật nực cười!”, thư ký Joe chậm rãi nói — “Thật nực cười đấy, anh không tự làm được một cái trò trống gì ở đây nếu anh
bạn Livingston của anh không đến. Anh chỉ ngồi đó mà nhìn chăm chăm cái bảng yết giá trong hàng tiếng đồng hồ. Chẳng bao giờ
anh lên tiếng. Nhưng khi nào bạn anh đến thì bất ngờ làm sao, anh lại trở nên bận rộn hẳn. Có lẽ anh làm như vậy là vì anh nhưng
đừng có làm cái trò đấy ở đây và tại cái văn phòng này thêm nữa. Chúng tôi không muốn Livingston nhúng tay vào.”
Tôi không mua thêm được một ít cổ phiếu nào nữa. Nhưng số tiền tôi đã kiếm được nhiều hơn đến vài trăm so với số tôi đã
tiêu và tôi băn khoăn tự hỏi mình nên sử dụng chúng như thế nào khi càng ngày nhu cầu trở lại New York của tôi càng bức xúc
hơn bao giờ hết. Tôi có linh cảm lần sau mình sẽ làm tốt hơn. Có lần tôi bình tĩnh nghĩ lại những lần chơi ngớ ngẩn của mình.
Người ta sẽ nhìn nhận tổng thể vấn đề rõ ràng hơn khi biết nhìn xa trông rộng hơn. Vấn đề tức thời lúc đó là phải tạo ra một nguồn
vốn mới.
Một ngày nọ, tôi lên tiền sảnh một khách sạn và trò chuyện với một vài người bạn quen biết là những nhà đầu tư khá ổn định.
Mọi người đều bàn tán về tình hình thịtrường chứng khoán. Tôi phát hiện ra rằng tất thảy họ không ai tham gia chơi cổ phiếu mà
lại phải phụ thuộc vào khâu khớp giá do các nhà môi giới tiến hành như tôi, nhất là khi giao dịch trên thịtrường đó.
Một người bạn hỏi tôi cụ thể về những nhà môi giới mà tôi nói đến là những người như thế nào.
Tôi nói: “Họ là những người giỏi nhất trên sàn giao dịch” và anh bạn hỏi tôi cụ thể hơn nữa. Tôi có thể biết trước rằng anh ta
sẽ chẳng tin là tôi đã từng mở kinh doanh tại những sàn giao dịch hạng nhất.
Nhưng tôi vẫn nói “Ý tôi là bất kỳ thành viên nào của sàn giao dịch chứng khoán New York cũng có thể làm nhân viên môi
giới. Không phải là do họ không thẳng thắn hay họ bất cẩn, nhưng khi một khách hàng đưa lệnh cho họ để mua cổ phiếu tại sàn,
chỉ sau khi nhận được báo cáo từ phía môi giới thì anh ta mới biết giá cổ phiếu là bao nhiêu. Có nhiều khả năng điểm sẽ tăng hoặcgiảm một đến hai điểm hơn là biến động lên hoặc xuống 10 hoặc 15 điểm. Nhưng những nhà đầu tư không phải là khách quen của
sàn giao dịch chỉ có thể nắm bắt những cổ phiếu có động thái tăng hoặc giảm nhẹ do khâu khớp giá. Chỉ cần những công ty chứng
khoán chui chịu để khách hàng kinh doanh lớn, tôi sẽ kinh doanh ở đó vào bất kể ngày nào trong tuần.”
Trước đấy, tôi chưa bao giờ gặp người bạn vừa nói chuyện với mình. Tên anh ta là Roberts. Anh này tỏ ra rất dễ gần. Anh ta
đi cạnh tôi và hỏi xem liệu tôi đã bao giờ giao dịch cổ phiếu ở sàn giao dịch nào khác chưa và tôi nói chưa. Anh ta nói có biết một
vài văn phòng là thành viên của sàn giao dịch chứng khoán Cotton, sàn giao dịch Produce và một số sàn giao dịch chứng khoán
khác nhỏ hơn. Những công ty này rất thận trọng và đặc biệt chú ý đến khâu khớp giá. Anh ta cho hay rằng họ có mối quan hệ mật
thiết với những văn phòng lớn nhỏ tại sàn giao dịch chứng khoán New York; họ có những chiến lược riêng và có thể đảm bảo cho
việc giao dịch hàng trăm hay hàng nghìn cổ phiếu mỗi tháng và kiếm được khoản lợi nhuận lớn hơn rất nhiều so với một khách
hàng nào đó có thể kiếm được.
Anh ta nói “Thực ra những văn phòng này tự ý cung cấp cổ phiếu cho những khách hàng nhỏ. Họ có những cách đối đãi đặc
biệt đối với những khách hàng đến từ bên ngoài thịtrấn. Họ chỉ đặc biệt quan tâm đến những lệnh mua hoặc bán mười cổ phiếu
giống như đối với lệnh mua hoặc bán mười nghìn cổ phiếu vậy. Họ rất chuyên nghiệp và trung thực.”
“Đúng thế. Nhưng nếu họ trả sàn giao dịch chứng khoán New York tiền hoa hồng thì thế nào?”
“Họ bắt buộc phải trả tiền hoa hồng, nhưng anh biết rồi đấy…”anh ta quay sang tôi.
“Đúng. Nhưng có một việc một công ty thuộc sàn giao dịch chứng khoán New York sẽ không bao giờ làm là chia tiền hoa
hồng. Những người quản lý thà chấp nhận thành viên của mình phạm tội, ví dụ như gây hỏa hoạn hoặc theo chế độ đa thê còn
hơn là để họ kinh doanh với người ngoài chỉ để kiếm những khoản lợi nhuận còn thấp hơn so với số tiền hoa hồng có được. Dù họ
có hay không vi phạm quy định này đi chăng nữa thì sự tồn tại và phát triển của sàn giao dịch chứng khoán New York cũng sẽ
chịu ảnh hưởng lớn.” Tôi đoán là anh ta thế nào cũng nhận ra tôi đã từng nói chuyện với những người ở sàn giao dịch chứng
khoán New York bởi lẽ anh ta nói: “Anh nghe này! Bao giờ cũng vậy, nếu một trong những công ty này vi phạm luật, họ sẽ bị
đình chỉ hoạt động trong một năm, đúng không? Và có rất nhiều cách để kiểm soát nên họ cũng không thể làm càn.”
Khi nhìn mặt tôi chắc nghĩ tôi không tin nên anh ta nói tiếp: “Hơn nữa dù là hoạt động theo hình thức kinh doanh gì thì
chúng ta — ý tôi là những công ty khá “rắn” này - vẫn phải trả thêm một khoản khác ngoài số tiền hoa hồng định kỳ ra, họ không
hề hài lòng với việc đó. Họ chỉtrả khoản thêm kia trong một số tình huống bất ngờ hoặc chỉ khi tài khoản của công ty trong tình
trạng bán hoạt động, nếu không họ sẽ không bao giờ trả thêm. Họ kinh doanh đâu phải chỉ vì bản thân họ.”
Trước đó tôi có nghe nói anh ta đang lôi kéo một số chuyên gia môi giới lừa đảo.
“Anh có biết văn phòng nào kiểu đó có thể tin cậy được không?” — tôi hỏi.
“Tôi có biết công ty môi giới lớn nhất nước Mỹ” — anh ta trả lời — “tôi đã từng kinh doanh ở đấy. Họ có chi nhánh ở bảy
mươi tám thành phố ở Mỹ và Canada. Họ có quy mô lớn lắm. Họ sẽ không thể hoạt động tốt nếu không nghiêm túc tuân thủ luật
lệ đó, đúng không?”
“Tất nhiên rồi.” — tôi đồng ý — “Có phải họ cũng mua bán cổ phiếu của các mặt hàng như ở sàn giao dịch chứng khoán New
York không?”
“Tất nhiên, ở tất cả các sàn giao dịch chứng khoán khắp nước Mỹ và bất kỳ sàn giao dịch nào khác ở Châu Âu cũng đều như
vậy. Họ kinh doanh cổ phiếu lúa mỳ, vải cốt tông, các mặt hàng thực phẩm và bất cứ thứ gì anh muốn. Họ có thông tín viên ở
khắp mọi nơi và gửi thành viên đến khắp các sàn giao dịch chứng khoán, hoạt động công khai hoặc bí mật.”
Tôi biết nhưng tôi nghĩ cứ để cho anh ta nói tiếp.
“Vâng” — tôi nói: “Nhưng điều đó cũng không thể phủ nhận được một thực tế là luôn phải có một nhân viên khớp lệnh.
Không ai có thể nói chắc được tương lai thịtrường chứng khoán sẽ ra sao và giá cổ phiếu do bảng tin báo cáo sát với giá thực tế
trên sàn giao dịch chứng khoán đến mức nào. Ở đây trước khi một khách hàng được báo giá và cầm trong tay lệnh mua hay bán
cổ phiếu và thông tin được gửi điện báo đến New York, người ta đã bỏ qua một khoảnh khắc đáng giá. Có lẽ tốt hơn hết là tôi nên
trở lại New York và rồi lại thua lỗ ở một công ty nổi tiếng nào đó.”
“Tôi không biết thua lỗ sẽ như thế nào, khách hàng của tôi không quen như vậy. Họ thường kiếm ra tiền. Chúng tôi rất quan
tâm đến điều đó.”
“Khách hàng của các anh là thế nào?”
“Ồ, tôi rất quan tâm đến công ty này đấy, và nếu tôi có thể mở kinh doanh theo cách của họ thì tôi sẽ làm bởi vì họ đối xử với
tôi rất công bằng còn tôi thì lại kiếm về rất nhiều tiền nhờ họ. Nếu anh muốn, tôi sẽ giới thiệu anh với giám đốc.”“Tên công ty đó là gì?” — Tôi hỏi anh ta.
Anh ta nói cho tôi tên công ty. Hoá ra tôi đã nghe nói đến công ty này từ lâu. Họ đăng quảng cáo trên khắp các mặt báo
nhằm kêu gọi mọi người chú ý đến những khoản lợi nhuận lớn mà khách hàng của họ kiếm được. Những khách hàng này luôn
theo dõi sát sao thông tin nội bộ về những loại cổ phiếu lên sàn. Đó chính là đặc điểm khác biệt của công ty này. Họ không phải
là công ty chứng khoán chui nhưng lại là công ty lừa đảo. Người ta cho rằng họ là những nhà môi giới chuyên nhận và khớp lệnh
nhưng bằng hình thức cải trang tinh vi, họ thuyết phục cả thế giới rằng họ là những nhà môi giới bình thường và hoạt động hợp
pháp. Họ là một trong những tàn dư của hình thức công ty chứng khoán chui ở Mỹ.
Họ chính là hình mẫu của của hàng tá những chuyên gia môi giới đang hoạt động trên thịtrường chứng khoán nước Mỹ năm
đó. Những quy tắc và phương pháp cũng chẳng có gì khác biệt mặc dù họ sử một số thiết bị đặc biệt để dụ dỗ cho dân chúng thích
một loại cổ phiếu nào đó. Một vài chi tiết nhỏ cũng đã thay đổi vì mọi người đã biết rõ những trò lừa đảo trước đây.
Theo như kế hoạch mách nước mà họ vạch ra nhằm thúc đẩy cạnh tranh giữa khách hàng với nhau, họ gửi đi những lời mách
nước bán hoặc mua một loại cổ phiếu, phát đi hàng trăm bức điện tín khuyên người ta nhanh chóng mua cổ phiếu đó, đồng thời,
hàng trăm bức điện tín khác lại khuyên người ta bán cổ phiếu cùng loại. Công ty này cũng sẽ mua một nghìn cổ phiếu cùng loại
thông qua một công ty giao dịch chứng khoán có tiếng và nhận báo cáo thường xuyên về loại cổ phiếu mà họ đã mua. Đây chính
là điều khiến Thomas sinh nghi nhưng khi anh nói đến quá trình khớp lệnh mua hay bán cổ phiếu, người ta lại quy cho anh là
khiếm nhã.
Họ cũng thành lập các nguồn vốn tự góp tự ý sử dụng tại văn phòng của mình và coi đó như là một việc làm tạo điều kiện
thuận lợi cho khách hàng. Trên giấy tờ mà nói, họ cho phép khách hàng buôn bán bằng tiền của mình và ký danh bằng tên của
mình còn khách hàng tưởng rằng như vậy đã là tối ưu nhất. Họ tăng giá một loại cổ phiếu nào đó, cho đăng trên các báo để lôi
kéo khách hàng rồi thực hiện theo đúng cơ chế kiểu như những công ty chứng khoán chui đã làm. Họ sẽ loại hàng trăm khách
hàng đặt mức giá biên quá thấp ra khỏi cuộc chơi. Bất chấp khách hàng là ai, phụ nữ, giáo viên hay người già, ai họ cũng coi là
những quân bài tốt nhất mà mình có.
“Tôi đã có nhiều kinh nghiệm đau đớn với các chuyên gia môi giới lắm rồi.” — tôi nói với anh bạn kia — “tôi sẽ suy nghĩ kỹ
hơn.” Và tôi bỏ đi khiến anh ta chẳng còn nói chuyện với tôi được nữa.
Tôi đã hỏi chuyện về công ty này. Khó khăn với tôi lúc ấy là phải tìm được ai đó đã từng thắng ở văn phòng này nhưng rồi
tôi cũng làm được. Mọi thứ sau đó dường như đều ổn thoả, và tôi phát hiện ra rằng dù trò chơi có không như ý muốn, họ cũng sẽ
không bỏ cuộc. Tất nhiên, cuối cùng họ cũng tìm đến những chuyên gia môi giới. Đã có lần người ta liên tục nghe đồn về chuyện
các công ty chứng khoán chui lỗi thời phá sản, cũng giống như hoạt động của một vài ngân hàng khi xuất hiện một ngân hàng
khác phát triển vượt trội hơn hẳn. Khách hàng của những ngân hàng làm ăn thua kém hơn sẽ hoang mang và rút tiền ra khỏi
những ngân hàng đó.
Tôi chưa nghe thấy có chuyện gì nghiêm trọng ở công ty của anh bạn kia chỉtrừ một điều: không phải lúc nào họ cũng trung
thực. Họ chuyên vơ vét tiền của những kẻ dễ bị lừa nhưng muốn phất nhanh. Nhưng trên giấy tờ, họ luôn hỏi ý kiến trước khi lấy
tiền của khách hàng.
Một nhà đầu cơ kể cho tôi nghe chuyện ông ta đã tận mắt chứng kiến: trong một ngày, sáu trăm bức điện tín được tung ra để
khuyên khách hàng nên mua một loại cổ phiếu nào đó và ngay lập tức sáu trăm bức điện tín đến tay những khách hàng khác để
thúc giục họ bán cổ phiếu cùng loại.
“Vâng, tôi biết đó là trò lừa đảo.” — tôi nói với nhà đầu cơ đang nói chuyện với mình.
“Đúng” — anh ta nói — “Nhưng ngày hôm sau họ sẽ lại gửi điện tín đến cùng những khách hàng đó và khuyên họ hãy bỏ qua
loại cổ phiếu ngày hôm qua để chuyển sang mua hoặc bán loại khác. Tôi hỏi một anh bạn dày dạn kinh nghiệm hơn làm tại văn
phòng đó rằng ‘Tại sao các anh phải làm như vậy? Phần đầu tôi hiểu rồi. Nếu nghe theo những bức điện tín thì một số khách hàng
sẽ kiếm ra tiền trong chốc lát nhưng cuối cùng thế nào họ cũng thua. Nhưng gửi điện tín như vậy thì khác nào các anh giết họ.
Mục đích của các anh là gì vậy?”
“Ồ” anh bạn tôi nói “cho dù khách hàng mua cổ phiếu ở đâu, mua khi nào hay như thế nào thì cuối cùng họ cũng sẽ thua.
Khi họ mất tiền, tôi sẽ mất khách. Tôi có thể kiếm được bao nhiêu tiền từ những khách hàng như vậy? Rồi tôi sẽ lại thu hoạch
những mùa vụ mới.’
Tôi phải thẳng thắn mà thừa nhận rằng tôi không thèm quan tâm đến vấn đề đạo đức kinh doanh của công ty này. Tôi đã nói
cho anh nghe rằng tôi cảm thấy thế nào khi công ty Teller chọc tức tôi. Nhưng với công ty này, tôi không hề có cảm giác như
vậy. Có thể về bản chất, họ không phải là những kẻ lừa đảo hoặc cũng có thể họ không xấu xa đến mức như vậy, mọi chuyện
chẳng qua là do người ta tô vẽ lên. Tôi cũng không định làm ăn với họ, nghe theo những lời mách nước của họ hay tin vào những
lời dối trá của họ. Mối quan tâm duy nhất của tôi bây giờ là gom vốn và quay trở lại New York để lại được giao dịch cổ phiếu công
bằng tại một văn phòng nào đó. Ở đó, anh sẽ không phải lo rằng cảnh sát sẽ săm soi nguồn vốn góp chung của anh như ở những
công ty chứng khoán chui, cũng không sợ phải ngồi nhìn người ta kiểm soát và nắm giữ số tiền của anh để rồi nếu may ra thì mộtnăm rưỡi sau, anh sẽ được nhận tám xu trên một đô-la tiền lãi.
Dù gì thì tôi cũng quyết định tìm hiểu xem công ty này sẽ được lợi gì nhờ những kẻ mà chúng ta gọi là những nhà môi giới
chứng khoán hợp pháp. Tôi không có nhiều tiền để đặt giá biên. Trong khi đó, những công ty này thoáng hơn rất nhiều trong
vấn đề này, cũng bởi vậy mà vài trăm đô-la ít ỏi có thể sẽ sinh lợi rất nhiều trong văn phòng của họ.
Tôi đến văn phòng của họ và nói chuyện riêng với người quản lý. Khi anh ta phát hiện ra tôi là một nhà đầu tư dày dặn kinh
nghiệm có tài khoản tại các công ty thuộc sàn giao dịch chứng khoán New York và đã thua tất cả số tiền mang theo khi đến New
York, anh ta thôi không hứa hẹn với tôi về số tiền tôi sẽ kiếm được nếu để anh ta đầu tư nữa. Anh ta cho rằng tôi chính là một nhà
môi giới lão luyện, một kẻ chuyên theo dõi băng điện tín và chơi không biết mỏi, thắng thua cũng là chuyện thường nhật, một
nhà cung cấp những chuyên gia môi giới với mức thu nhập ổn định. Liệu họ có thể khớp lệnh của anh không hay họ chỉtừ tốn lừa
anh để anh trả tiền môi giới cho họ?
Tôi nói với người quản lý rằng tôi đang tìm kiếm văn phòng nào thực hiện khớp lệnh nghiêm túc bởi vì tôi thường xuyên
giao dịch trên thịtrường chứng khoán và tôi không muốn nhận những bản báo giá chênh lệch những một nửa điểm đến một điểm
so với giá báo từ băng điện tín.
Anh ta nói hết lẽ với tôi bằng cả lòng thịnh tình rằng tôi sẽ thấy những gì họ làm là đúng. Họ muốn tôi kinh doanh ở đó vì họ
muốn cho tôi thấy môi giới cấp cao là gì. Họ nói họ thuê được những chuyên gia môi giới giỏi nhất trong ngành kinh doanh cổ
phiếu. Thực ra, họ chỉ nổi tiếng vì cách họ thực hiện khâu khớp giá mà thôi. Nếu giá trên bảng tin và giá trong báo cáo do môi
giới đưa ra khác nhau thì chẳng qua cũng là vì họ muốn tốt cho khách hàng mặc dù họ không dám đảm bảo chắc chắn về điều ấy.
Nếu tôi mở một tài khoản tại văn phòng của họ, tôi có thể mua hoặc bán ở mức giá theo bảng tin và họ vẫn rất tự tin về đội ngũ
nhân viên môi giới của mình.
Về bản chất, điều đó có nghĩa là tôi vẫn có thể giao dịch ở văn phòng của họ với những kế hoạch và mục đích như trước đây
tôi đã làm ở những công ty chứng khoán chui - tức là họ để cho tôi tham gia giao dịch trong lần yết giá tiếp theo. Tôi không
muốn tỏ ra quá lo lắng, vì vậy tôi lắc đầu và nói với anh ta rằng tôi đoán mình sẽ không mở tài khoản ngay trong ngày hôm đó
nhưng sau, tôi sẽ cho anh ta biết lý do. Anh ta ra sức thúc giục tôi mở tài khoản ngay lập tức vì đây chính là nơi cho tôi kiếm tiền.
Thực chất có một điều mà ngay bản thân họ cũng biết quá rõ: thịtrường chuyển biến hết sức chậm chạp. Giá chỉtăng hoặc
giảm nhẹ vì mục đích của họ là thu hút khách hàng rồi loại họ ra khỏi cuộc chơi khi giá của những loại cổ phiếu họ mua theo
những lời mách nước giảm hoặc tăng mạnh. Tôi cũng khó lòng mà bỏ cuộc được.
Tôi cho anh ta biết tên và địa chỉ của mình. Cũng trong ngày hôm đó, tôi bắt đầu nhận được những bức điện tín và thư
khuyên mua cổ phiếu này, cổ phiếu nọ. Trong thư điện tín, họ nói rằng họ biết có một nguồn vốn góp chung nội bộ đang hoạt
động và cần tăng thêm năm điểm.
Tôi tất bật đi lại và tìm mọi thông tin liên quan đến những văn phòng môi giới kiểu như vậy. Nếu tôi muốn chắc thắng mà
không bị họ kiểm soát thì cách duy nhất để tôi kiếm tiền chính là mua bán tại những công ty chứng khoán chui ở gần đây.
Khi tôi tìm được ba công ty mà mình có thể mở tài khoản, tôi chọn lấy một văn phòng và cho người chuyển những bức điện
báo trực tiếp đến ba công ty trên.
Tôi kinh doanh hết sức khiêm tốn, tránh để họ không thấy hoang mang ngay từ lúc đầu. Tôi cũng đã thu về ít tiền sau bao
nhiêu đắn đo cân nhắc. Và chẳng bao lâu sau, họ nói với tôi họ thực sự mong đợi những khách hàng đã nhận được những bức
điện báo trực tiếp từ các văn phòng của họ sẽ kinh doanh thực sự. Họ không muốn khách hàng kinh doanh quá dè dặt. Họ tính
tôi càng đầu tư nhiều thì khả năng thua lỗ càng cao; và tôi bị loại ra khỏi cuộc chơi sớm bao nhiêu thì họ sẽ thắng lớn bấy nhiêu.
Nếu xem xét kỹ, anh sẽ thấy rằng những người chỉ giao dịch với quy mô trung bình và những nhà đầu tư bình thường sẽ chẳng tồn
tại được lâu, đó là lý thuyết về tài chính, nghe cũng có vẻ hợp lý đấy chứ? Khách hàng nào kinh doanh yếu kém sẽ khó lòng mà
phát triển được, họ sẽ thường xuyên than vãn và tìm cách luồn cúi gây khó khăn cho chính ngành kinh doanh này.
Tôi cũng thiết lập mối quan hệ với một công ty trong vùng. Họ đánh một bức điện báo đến thông tín viên của sàn giao dịch
chứng khoán New York. Tôi nhờ người ta lắp đặt một bảng tin giá cổ phiếu và bắt đầu mua bán theo cách của riêng mình. Như
tôi đã nói, công việc kinh doanh ở đó rất giống với ở những công ty chứng khoán chui, chỉ có điều diễn biến chậm chạp hơn chút
ít.
Đây là trò chơi mà tôi có thể tham gia được, và tôi đã vào cuộc. Tôi chẳng bao giờ chờ giá giảm đến mức mà tại đó, khả năng
thắng của tôi là 100%. Trái lại, hết tuần này sang tuần khác, tôi chiến thắng nhờ những cân nhắc kỹ càng. Tôi lại có thể sống cuộc
sống khá sung túc nhưng lúc nào cũng phải thực hiện chính sách tiết kiệm sao cho vốn liếng của mình càng ngày càng tăng để có
thể trở lại phố Wall. Tôi gửi hai bức điện báo đến hai công ty môi giới nữa, nâng tổng số lên thành năm công ty và tất nhiên đều là
những chỗ làm ăn tốt của tôi.
Đã có nhiều lần kế hoạch của tôi đổ bể và giá cổ phiếu biến động không theo đúng quy luật của nó mà hoàn toàn trái ngược
với những gì đã diễn ra trước đó. Dù sao thì tất cả những thứ đó vẫn chưa khiến tôi gục ngã dù có những lần tôi buộc phải đặt rấtít. Mối quan hệ của tôi với những công ty môi giới rất tốt. Không phải lúc nào tài khoản và điểm số của họ cũng tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi, thậm chí những chênh lệch giá nhiều khi còn phản lại tôi. Chẳng bao giờ có sự trùng hợp ngẫu nhiên nào cả.
Nhưng tôi đã chiến đấu cho chính mình và luôn tìm thấy lối thoát trong phút chót. Họ luôn hy vọng sẽ lấy lại được những gì tôi
đã lấy đi của họ. Tôi cho rằng họ coi số tiền tôi kiếm được chỉ là những khoản tiền mà họ cho tôi vay tạm.
Thực ra họ chơi không đẹp. Họ kinh doanh là để vơ vét tiền bằng những cạm bẫy hoặc trò lừa đảo và không bao giờ tự bằng
lòng với những gì mà văn phòng công ty của họ đã có. Anh nên gọi ngành kinh doanh kiểu này là một ngành phi pháp bởi mặc dù
người ta vẫn nghĩ rằng hoạt động của nó là hợp pháp vì trong đó, những kẻ mê cổ phiếu luôn luôn mất tiền khi họ “đánh bạc”
bằng cổ phiếu — nói cách khác, họ chưa bao giờ đầu cơ thực sự. Những người trong cuộc không bao giờ hiểu được như vậy và họ
vẫn cứ tiếp tục lao vào cuộc chơi.
Đã có vài lần họ gây khó dễ cho tôi với những trò lừa đảo cũ rích. Họ thắng tôi hai lần vì tôi không tính toán cẩn thận. Họ chỉ
làm được điều đó khi tôi không kiếm được nhiều tiền như thường lệ. Tôi nói rằng họ chơi không đẹp nhưng họ luôn chối cãi và
kết cục là, tôi lại tiếp tục quay lại mua bán ở chỗ họ như thường. Thực ra cái hay của việc kinh doanh cổ phiếu với những trò lừa
đảo là ở chỗ người ta sẽ tha thứ cho anh nếu anh phát hiện ra sơ hở của họ, miễn là anh vẫn tiếp tục làm ăn với họ. Và theo họ thì
như vậy đã là ổn lắm rồi. Họ sẵn sàng gặp anh trong hiệp đấu khác. Đúng là những tâm hồn cao thượng!
Tôi không thể kiếm đủ vốn để quay trở lại New York với tốc độ như thế này được, tất cả cũng chỉ vì những trò lừa đảo của
những văn phòng môi giới này. Thế nên tôi quyết định phải dạy cho họ một bài học. Tôi chọn mua một số loại cổ phiếu mà người
ta đổ xô vào đầu cơ trong thời gian trước và bây giờ đã trở thành loại ế ẩm. Tôi mua thật nhiều. Nếu tôi chọn loại cổ phiếu chưa
bao giờ “sốt” như vậy thì thế nào họ cũng sinh nghi. Tôi trao lệnh mua của mình cho năm nhà môi giới. Khi họ đã nhận lệnh mua
của tôi và số cổ phiếu đó đang chờ đến lần yết giá tiếp theo, thông qua văn phòng giao dịch chứng khoán nơi tôi đang mua bán ở
đó, tôi gửi lệnh bán một trăm cổ phiếu loại đặc biệt. Tôi thúc người ta làm việc nhanh hơn. Ồ, anh hãy cứ tưởng tượng mà xem
chuyện gì sẽ xảy ra khi đưa lên sàn lệnh bán một loại cổ phiếu hầu như không ai giao dịch văn phòng công ty môi giới với rất
nhiều mối liên hệ với bên ngoài thịtrấn lại muốn bán gấp. Một số người sẽ mua loại cổ phiếu giá rẻ. Nhưng giá giao dịch được in
trên bảng tin mới chính là giá mà tôi sẽ trả cho năm lệnh mua của mình. Tôi kiên nhẫn đợi bốn trăm cổ phiếu loại đó xuống giá.
Văn phòng môi giới hỏi tôi có nghe được thông tin gì ở đâu không, tôi nói tôi có người mách nước. Trước khi đóng cửa phiên
giao dịch, nhanh như chớp, tôi gửi một lệnh mua đến một văn phòng có tiếng để mua lại một trăm cổ phiếu đó, dù gì thì tôi không
muốn thua lỗ và tôi cũng chẳng quan tâm họ đã trả bao nhiêu. Bởi vậy, họ nhanh chóng gửi điện tín đến New York và lệnh mua
một trăm cổ phiếu đó đẩy giá của chúng tăng nhanh chóng. Tất nhiên là tôi cũng gửi lệnh bán năm trăm cổ phiếu kia. Mọi việc
diễn ra đúng như những gì tôi mong đợi.
Tuy nhiên, vẫn không có gì biến chuyển nên tôi còn làm như vậy với họ trong vài lần nữa. Tôi không dám trừng phạt họ đến
mức như họ đáng bị phạt, hiếm khi lên đến hơn một hay hai điểm trên một trăm cổ phiếu. Nhưng cũng nhờ vậy mà chỗ vốn liếng
của tôi tiết kiệm để trở lại phố Wall cũng đã tăng lên đáng kể. Thỉnh thoảng tôi thay đổi lối chơi của mình bằng cách bán một số
loại cổ phiếu hiếm nhưng tôi cũng không làm gì quá đáng hơn như vậy. Tôi lấy làm hài lòng vì mỗi lần trừng phạt họ, tôi thu về
đến sáu trăm hay tám trăm đô-la.
Mọi việc tiến triển vẫn rất tốt thậm chí giá cổ phiếu còn tăng nhanh hơn nhiều so với mức tăng mười điểm mà tôi dự tính. Tôi
không mong đợi điều này cho lắm. Nó xảy ra khiến cho số cổ phiếu mà tôi đưa cho mỗi nhà môi giới đã tăng lên hai trăm chứ
không còn là một trăm như thường lệ nữa mặc dù cả bốn văn phòng, chỉ có một trăm cổ phiếu. Như vậy cũng đã quá đủ với họ
rồi. Họ cay cú về chuyện này và bắt đầu nghi ngờ về những bức điện tín. Đó là nguyên nhân tôi phải đến gặp người quản lý, chính
là người đàn ông đã sốt sắng khuyên tôi mở tài khoản và tôi xin anh ta lượng thứ vì tôi đã “nắn gân” anh ta khi anh ta định chơi
xấu tôi. Anh ta đã cao giọng, mà lẽ ra ở địa vị của anh ta người ta không nên lớn tiếng như vậy.
“Đây chỉ là thịtrường giả đối với loại cổ phiếu đó. Và chúng tôi sẽ không trả anh lấy một xu m. nào đâu đấy.” — anh ta chửi
thề.
“Một khi anh đã chấp nhận đơn mua của tôi thì đây không phải là thịtrường giả nữa. Anh đã lôi kéo tôi, đúng chưa, vậy thì
giờ anh phải để tôi ra. Anh không thể lừa gạt như vậy được, phải không?”
“Tôi có thể đấy”. Anh ta thét lên. “Tôi có thể chứng minh là có ai khác nữa nhúng tay vào chuyện này.”
“Ai nhúng tay vào chuyện này?” — tôi hỏi.
“Một số người bạn của anh là cái chắc.” — anh ta nói. Nhưng tôi nói với anh ta: “Anh thừa biết là tôi chỉ chơi có một mình
còn gì. Tất cả mọi người trong cái thịtrấn này đều biết. Thậm chí họ biết như vậy kể từ khi tôi bắt đầu chơi cổ phiếu kia. Bây giờ
tôi muốn khuyên anh một điều chân thành thế này: anh nên gửi lại tôi số tiền đó.
Tôi không muốn xảy ra bất hoà. Hãy cứ làm những gì tôi nói đi.”
“Tôi không trả. Đó chỉ là trò gian lận”. Anh ta vẫn thét lên.
Tôi đã chán ngấy việc nói chuyện với anh ta vì vậy tôi nói: “Anh hãy trả tiền cho tôi ngay tại đây và ngay bây giờ.”Anh ta còn làm ầm lên một lúc nữa và còn trắng trợn buộc tội tôi là con bạc lừa đảo nhưng cuối cùng thì anh ta vẫn phải giao
số tiền đó cho tôi. Những người khác trong văn phòng cũng không làm ầm lên như vậy. Ở một văn phòng nọ, vị quản lý đã biết
được lối chơi cổ phiếu ít giao dịch nên khi nhận lệnh mua của tôi, anh ta mua cổ phiếu đó, trước là để cho tôi sau là nhờ vậy mà
anh ta cũng kiếm được ít tiền. Những người như anh ta không ngại bị khách hàng kiện tụng tôi lừa đảo vì thường thì họ có thể tự
bảo vệ được mình trước pháp luật. Nhưng họ sợ tôi sẽ tịch thu tài sản của họ vì họ không có những khoản dự trữ trong ngân hàng
để phòng bị cho tình huống nguy hiểm này. Người ta nói họ làm ăn bất chính thì điều đó cũng không ảnh hưởng gì đến họ nhưng
sẽ nguy hiểm chết người nếu họ bị mang tiếng xấu là chạy nợ. Với khách hàng, mất tiền ở công ty môi giới không phải là chuyện
hiếm thấy. Nhưng đối với một khách hàng là một nhà đầu cơ chứng khoán, làm ra tiền mà không nhận được số tiền đó thì quả là
chưa có gì tồi tệ bằng.
Tôi đã nhận được số tiền của mình từ tất cả những thương vụ đó nhưng quãng thời gian tôi phải đối đầu với những trò lừa đảo
đã kết thúc sau lần tăng giá mười điểm đó. Bây giờ, họ cũng phải trông chừng những trò lừa mà trước đây chính họ đã dùng để
che mắt những khách hàng có ít tiền. Tôi trở lại kinh doanh như bình thường nhưng thịtrường chứng khoán lại diễn biến không
khớp với hệ thống của tôi, tức là tôi vẫn bị hạn chế số lượng lệnh mua hoặc bán cổ phiếu. Bởi vậy tôi không thể kiếm được những
khoản lãi lớn.
Tôi đã kinh doanh như thế trong suốt một năm và đã dùng mọi cách có thể để kiếm tiền tại những văn phòng môi giới chứng
khoán kia. Tôi đã sống rất thoải mái. Tôi mua một chiếc ô tô và tiêu pha không có giới hạn. Tôi phải gom vốn nhưng tôi vẫn phải
sống. Nếu vịthế trên thịtrường của tôi thuận lợi, tôi phải cố gắng chi tiêu ít hơn số tiền mình làm ra để còn tiết kiệm được chút gì
đó. Nếu những tính toán của tôi sai, tôi sẽ không thể kiếm lời, và như vậy có nghĩa là tôi sẽ không được tiêu pha gì. Như tôi đã
nói, tôi cũng đã tiết kiệm được kha khá và ở năm văn phòng môi giới chứng khoán này cũng chẳng còn nhiều tiền cho tôi kiếm
chác nữa. Bởi vậy, tôi quyết định trở về New York.
Tôi sắm xe riêng và mời một người bạn cũng là một nhà kinh doanh cùng tôi trở lại New York. Anh ấy đồng ý và chúng tôi
lên đường. Chúng tôi dừng xe ở New Haven để ăn tối. Tại khách sạn, tôi gặp một người bạn làm ăn cũ. Anh ta kể cho tôi biết bao
nhiêu là chuyện trong đó tôi nhớ anh ta đã nói rằng có một công ty có bảng tin trong thịtrấn đang làm ăn khá phát đạt.
Tôi rời khỏi khách sạn để tiếp tục đến New York, nhưng tôi ghé qua khu phố có công ty chứng khoán chui kia xem tình
hình bên ngoài thế nào. Tôi đã thấy nó và không thể không dừng lại để xem những gì đang diễn ra bên trong. Phòng giao dịch
không lộng lẫy cho lắm, nhưng tôi đã thấy ở đằng kia một cái bảng đen cũ kỹ, cơ số những khách hàng và trò chơi đang diễn ra.
Người quản lý là một người đàn ông đứng tuổi trông như thể trước đây ông ta đã từng theo nghề diễn viên hoặc nghề diễn
giả. Nhìn ông rất ấn tượng. Ông ta nói chào buổi sáng như thể đã mười năm nay, ông ta đi khám phá vẻ đẹp của buổi sáng bằng
cái máy tính của mình và như thể ông ta coi anh như một món quà tặng của khám phá đó, một món quà tặng của bầu trời, của
mặt trời và của những tệp tiền trong ngân hàng vậy. Ông ta nhìn thấy chúng tôi đang lại gần trên một chiếc ô tô dáng rất thể thao.
Chắc vì cái vẻ ngoài trẻ trung và non nớt của hai chúng tôi — nhưng tất nhiên tôi không cho rằng lúc đó nhìn mình như mới hai
mươi — ông ta đã kết luận chắc chắn rằng chúng tôi đến từ xứ Yale. Tôi cũng không giải thích rằng không phải như vậy. Ông ta
chẳng cho chúng tôi lấy một cơ hội được nói mà bắt đầu diễn thuyết. Ông rất vui khi gặp chúng tôi. Liệu chúng tôi có làm ăn gì ở
đây được không nhỉ? Chúng tôi nhận ra trong buổi sáng ngày hôm đó, thịtrường chứng khoán đang có chiều hướng giảm. Như
vậy, thực tế mà nói, ở tuổi sinh viên đại học như chúng tôi mà muốn đầu tư vào thịtrường này thì nhất định phải được chu cấp
nhiều thêm tiền tiêu, mà từ thuở bình minh của lịch sử loài người đến bây giờ, sinh viên đại học có đủ tiền tiêu bao giờ. Nhưng
chính tại đây trong giờ phút này, một khoản đầu tư nhỏ ban đầu có thể sẽ giúp chúng tôi thu được đến hàng nghìn đô-la tiền lãi
do những lợi ích mà bảng tin mang lại. Kiếm được nhiều tiền hơn những khoản chi tiêu của bất cứ ai khác chính là mục đích của
cả thịtrường chứng khoán.
Tôi cho rằng chắc sẽ đáng tiếc lắm nếu không làm theo những gì mà người đàn ông tốt bụng ở công ty chứng khoán chui kia
rất muốn chúng tôi làm theo. Bởi vậy tôi nói với ông rằng tôi sẽ làm theo những gì ông bảo chỉ vì tôi cũng đã nghe nhiều người kể
rằng họ kiếm được rất nhiều tiền trên thịtrường chứng khoán.
Tôi bắt đầu mua bán cổ phiếu, rất dè dặt và tăng quy mô mỗi khi thắng. Bạn tôi làm theo.
Tôi ở lại qua đêm tại New Haven, đến sáng hôm sau đã thấy mình đang ở trong văn phòng của một công ty mến khách lúc
mười giờ kém năm. Vị diễn giả kia rất vui khi gặp lại chúng tôi, chắc ông nghĩ rằng hôm nay sẽ đến lượt mình. Nhưng tôi chỉ kiếm
có vài đô-la của 1500 cổ phiếu trong ngày hôm đó. Đến sáng hôm sau nữa, khi chúng tôi đến gặp “vị diễn giả vĩ đại” và đưa cho
ông ta lệnh bán năm trăm cổ phiếu công ty đường, ông chần chừ một lát nhưng cuối cùng cũng lẳng lặng chấp nhận. Cổ phiếu đó
giảm hơn một điểm, tôi đưa thẻ cho ông. Chính xác là tôi thu về được năm trăm đô-la lợi nhuận cùng với năm trăm đô-la tiền đặt
giá biên của tôi. Ông lấy hai mươi đồng năm mươi đô-la từ ngăn tủ ra, tần ngần đếm đi đếm lại ba lần rồi lại đếm lại trước mặt tôi.
Trông như thể tay ông đang đổ mồ hôi nhễ nhại, hình như đếm tiền lúc ấy là một cực hình với ông thì phải. Nhưng cuối cùng, ông
cũng trả cho tôi. Ông khoanh tay, hơi mắm môi, chỉ một lát rồi thôi và nhìn chằm chằm lên chớp cửa ngay phía sau tôi.
Tôi nói tôi muốn mua thêm hai trăm cổ phiếu thép nữa nhưng không thấy ông có động tĩnh gì. Ông không nghe thấy tôi nói
thì phải. Tôi nhắc lại nguyện vọng của mình, chỉthay đổi hai trăm thành ba trăm cổ phiếu thép. Ông quay sang tôi. Tôi đợi câu
trả lời... một bài diễn thuyết nữa chăng. Nhưng tất cả những gì ông có thể làm lúc đó là nhìn tôi. Rồi ông mắm môi, nuốt nước bọt
như thể ông sắp tấn công những tên quan tham đã ăn hối lộ của phe đối lập trong suốt mười lăm năm cai trị vậy.Cuối cùng ông vẩy tay về phía những đồng tiền có mặt sau màu vàng trong tay tôi và nói rằng: “Hãy đem những thứ bauble
này đi” (“baule” theo tiếng địa phương nghĩa là tiền)
“Đem cái gì đi cơ ạ?” — tôi hỏi. Tôi hoàn toàn không hiểu ông đang nói đến cái gì.
“Các cậu định đi đâu, hai anh chàng sinh viên?” — ông nói, vẫn với cái vẻ đầy ấn tượng.
“New York.” — tôi nói.
“Hay đấy” — ông nói và gật đầu phải đến hai mươi lần —
“Cực kỳ là hay. Các cậu sẽ đi khỏi đây ngay bây giờ, hay đấy, bởi vì tôi đã biết được hai điều, hai điều, hai anh chàng sinh
viên ạ! Tôi biết các cậu không phải là ai và các cậu là ai. Đúng, đúng, đúng rồi!”
“Thật vậy à, thưa ông?” — tôi nói rất lịch sự.
“Phải. Cả hai cậu.” — Ông dừng lại một lát rồi im lặng đến đáng sợ và bắt đầu cằn nhằn: “Cả hai cậu đều là những con cá mập
to nhất nước Mỹ, đúng không? Ừ…!
Chắc các cậu mới vào nghề! Ừ…!”
Chúng tôi bỏ đi mặc ông độc thoại. Có thể ông chẳng thèm bận tâm đến số tiền. Sẽ chẳng có con bạc chuyên nghiệp nào lại
như vậy. Đó là tất cả những gì có thể diễn ra trong một trò chơi và rồi may mắn sẽ lại đến. Ông thấy mình trở thành kẻ ngốc trước
chúng tôi và lòng tự tôn ít nhiều cũng bị động chạm. Tôi đã cố gắng tìm hiểu xem đâu là vấn đề trong hệ thống của mình, nguyên
nhân gây ra những thất bại của tôi trong quãng thời gian ở văn phòng A. R. Fullerton và Co là gì. Tôi đã kiếm được mười nghìn
đô-la đầu tiên khi tôi hai mươi tuổi, và sau đó tôi để mất số tiền ấy. Nhưng tôi biết tôi đã mất tiền như thế nào và vì sao — đó là vì
lúc nào tôi cũng kinh doanh mà không quan tâm đến mùa vụ của nó, vì tôi vẫn cứ lao đầu vào đánh bạc ngay cả khi tôi không
thể chơi theo hệ thống của mình, cả một hệ thống những tính toán mà tôi có được là nhờ dày công nghiên cứu và thử nghiệm. Tôi
mong mình luôn chiến thắng nhưng ngược lại, tôi lại không nhận thức được rằng mình phải thắng theo một cách nào đó. Khi tôi
mới hai mươi hai, vốn liếng của tôi đã lên đến năm mươi nghìn đô-la, và tôi đánh mất số tiền đó vào ngày mồng chín tháng năm.
Nhưng tôi biết chính xác vì sao tôi thua và thua như thế nào. Đó là vì bảng tin báo giá chậm hơn so với diễn biến thịtrường và
những bứt phá trong động thái giá cổ phiếu chưa từng có trong cái ngày tồi tệ ấy. Nhưng anh có biết tại sao tôi lại thua lỗ sau khi
trở về từ St. Louis - chính là sau cái ngày khủng khiếp mồng chín tháng năm đó không? Tôi đã có cơ sở lý luận, chúng sẽ là
những phương thuốc cứu chữa cho những sai lầm mà tôi đã mắc phải và tôi nghĩ tôi đã tìm ra chúng ngay trong những cuộc chơi
của mình. Nhưng tôi còn cần phải có thực tế. Tôi thấy sẽ chẳng có gì có thể sánh với việc mất tất cả những gì anh có trên thế giới
này để được những bài học quý giá về những gì mình không nên làm. Và khi anh biết được anh nên tránh những gì có thể khiến
anh thất bại, anh sẽ bắt đầu biết được mình nên làm gì để chiến thắng. Anh có hiểu ý tôi không? Anh sẽ bắt đầu biết được điều đó.