Điều kiện hình thành, hình thái và tiến triển của huyết khối

·   Điều kiện hình thành

-  Tổn thương nội mô (yếu tố quyết định):

+  Bộc lộ các sợi tạo keo để tiểu cầu dính vào, tạo huyết khối.

+  Nguyên nhân: chấn thương, phẫu thuật, tia xạ, vô oxy, độc tố vi khuẩn...

-  Tăng tính đông máu

+  Nguyên phát (rối loạn gen): thiếu hụt yếu tố chống đông

+  Thứ phát: chấn thương, chảy máu, đa hồng cầu, mất nước, bệnh miễn dịch, nhiễm khuẩn nặng, thuốc tránh thai, catecholamin...

-  Rối loạn huyết động học

+  Ứ trệ máu

üGây huyết khối do:

o  Các TB máu gần nhau→ dễ kết dính

o  Tiểu cầu ở sát thành mạch, nội mô tổn thương do thiếu oxy→ dính tiểu cầu vào vách mạch

üNguyên nhân: chèn ép, suy thành TM, suy tim...

+  Nơi mạch máu chia nhánh hoặc vuông góc

+  Vật cản nhô lên trong vách mạch

+  Nơi mạch máu giãn bất thường

·   Hình thái:

-  Cục huyết khối đỏ:

+  Ít gặp, là 1 cục máu đông lớn, gồm mạng lưới tơ huyết chứa các TB máu, màu đỏ xẫm

-  Cục huyết khối trắng:

+  Thường gặp hơn, kích thước nhỏ, trong mờ, nhầy và rất dính, gồm những đám tiểu cầu lẫn với sợi tơ huyết và ít bạch cầu

+  Các tiểu cầu tự hủy nhanh, tạo thành 1 khối dạng hạt, ưa toan giống nút tiểu cầu cầm máu

-  Cục huyết khối hỗn hợp:

+  Rất hay gặp, mật độ chắc nhưng mủn, gồm 3 phần

üĐầu: gồm những đám tiểu cầu dính vào vách mạch

üThân: gồm những vạch trắng (vạch Zahn: tiểu cầu) và vạch đỏ (tơ huyết đông đặc) xen kẽ nhau.

üĐuôi: là cục máu đông màu đỏ thuần nhất, bơi lơ lửng trong lòng mạch

+  Cần phân biệt với:

üMáu đông khi hấp hối: màu đỏ, ít vạch trắng, không có vạch Zahn điển hình

üMáu đông sau tử vong: gồm 2 lớp: màu đỏ ở dưới, màu mỡ gà ở trên

·   Tiến triển

-  Mô hóa

+  Chuyển thành mô liên kết- huyết quản

+  Nếu là huyết khối thành: đám mô liên kết được tái tạo nội mô, máu tiếp tục lưu thông

+  Nếu là huyết khối lấp: các vi mạch tân tạo nối thông với nhau, máu vẫn có thể chảy qua

-  Nhuyễn hóa dạng mủ vô khuẩn

+  Xảy ra ở các huyết khối lớn, chứa nhiều bạch cầu, mô hóa chậm

+  Các men của bạch cầu làm tiêu lỏng tơ huyết từ trung tâm ra ngoại vi→ 1 túi chứa dịch.

-  Nhuyễn hóa mủ nhiễm khuẩn

+  Cục huyết khối bị nhiễm khuẩn thứ phát, mủ hóa, có thể tách rời, gây nhiễm khuẩn huyết

-  Di chuyển:

+  Cục huyết khối tách rời, di chuyển, dừng lại ở chỗ hẹp, gây tắc mạch

+  Nguyên nhân thường do cơ học: tăng áp lực TM đột ngột do cơn ho mạnh...

-  Phân ly do plasmin

+  Có thể xảy ra rất sớm, trước khi mô hóa

+  Chất hoạt hóa plasminogen giúp phân ly dễ hơn