Có một lần tôi đi theo bố ra thành phố Nam Định nằm ở phía Bắc. Ở đó ông rẽ qua thăm người em gái không có con cái, ngày hôm sau chúng tôi lại đi tiếp về Hải Phòng để trao đổi hàng hóa. Chuyến đi vất vả này khiến tôi rất hưng phấn. Chiếc xe kéo của chúng tôi chất trĩu hàng. Tôi ngồi ngất ngưởng ở trên, bố thì đi cạnh con trâu. Ông đi dép cao su tự chế bằng lốp ô tô, quai dép làm bằng săm xe quấn quanh mắt cá chân.

Ở Hải Phòng có đến muôn ngàn giọng nói làm náo nhiệt cả khu phố gần hải cảng.

Tôi vô cùng bối rối. Chưa bao giờ tôi chứng kiến một cảnh tượng như vậy. Tiếng còi tàu hú to thúc giục trộn lẫn với giọng nói lanh lảnh của người bán hàng rong, những tiếng rao gay gắt của họ khiến tôi liên tưởng đến tiếng gà gáy của cô tôi ở quê. Người đi xe đạp, người lái xích lô, xe chở hàng của người buôn bán chuyển động tứ tung, đan xen liên tục mà không hề đụng nhau. Một vài chiếc ô tô bóp còi inh ỏi dành cho mình lối đi giữa đám đông.

Tôi dỏng tai tìm cách phân biệt các thổ ngữ và tiếng nói khác nhau mà mình không hiểu hết đang vang lên từ những đám người chen chúc và thử đoán họ đến từ vùng nào, một phần dựa vào trang phục. Nhưng hầu như tôi không đoán nổi nếu bố không nói cho biết. Khi chúng tôi đi qua một ngôi chùa Tàu đồ sộ, bố chỉ về hướng một nhóm phụ nữ Dao, một dân tộc thiểu số ở vùng cao nguyên phía Bắc. Ngay lập tức họ thu hút sự chú ý của của tôi bởi hàng lông mày cạo và khăn turban đỏ rực. Họ ngồi bên vệ đường và tươi cười rao bán các hàng dệt nhiều màu sắc. Cũng có cả phụ nữ H'mông vượt qua những chặng đường dài từ núi cao xuống thành phố để bán đồ thổ cẩm quý giá với những họa tiết thêu đa dạng, được làm từ sợi bông và đay, cũng như đồ trang sức bằng bạc hay các hạt dẻ rừng. Họ mặc váy xếp ly nhiều mầu sắc, có đeo vòng bạc dày chế biến tinh xảo. Một số người trong số họ, thay vào khăn quấn đầu sặc sỡ, quấn tóc thành hình tháp trên đỉnh đầu. Để có được mái tóc rất cầu kỳ này, trong hàng năm trời họ đã phải cẩn trọng tết các sợi tóc rơi, có khi cả tóc của những người họ hàng đã chết, vào tóc của mình. Những tháp tóc quả thật là đầy ấn tượng!

Chồng hay con trai của họ mặc quần đen rộng ống và áo choàng ngắn, họ rao bán đồ gỗ, tre và mây. Ngồi không cách xa họ mấy là những người phụ nữ mặc váy màu sẫm, phía sau lưng đính các đồng tiến bạc, mũ được trang điểm bằng những hòn bi bạc hay những quả cầu bằng sợi nhiều màu sắc, phần để làm đẹp, phần cũng để xua đuổi tà ma. Những người phụ nữ này rao bán đồ mây đan.

Các quý bà ăn vận sang trọng, làn da trắng trẻo, gương mặt giấu dưới ô che nắng màu trắng thêu ren, ngồi hững hờ trên xe xích lô và để cho một phu xe người Hoa đi chân đất, mồ hôi nhễ nhại, mặc áo quần rách rưới màu xanh kéo trên đường phố, kéo theo cả mùi nước hoa quý phái của họ. Những người lính châu Âu vội vã đi qua, nói cười ầm ĩ. Tôi nhận ra quân phục của họ thật chỉn chu, khác hẳn với bộ quân phục của bố tôi ở nhà.

Tại đây lần đầu tiên tôi nhìn thấy một người đàn ông da đen đồ sộ với cặp mắt lồi. Người lính mặc quân phục này vừa mới mua đồ ăn từ một quầy ăn nhanh và bây giờ đang nhai. Lúc đi ngang qua ông ta, tôi thoáng rùng mình. Cặp mắt của ông khiến tôi nhớ đến mất của những con yêu quái thường có ở các đền chùa.

Bố và tôi đã tới nơi. Ở khu chợ chính có bảy bán rắn sống, sừng hươu, da cá sấu, sừng tê giác bản địa và nhiều thứ khác nữa. Da hổ và xương hổ, những con khỉ nghiến răng trẻo trẹo và chim chóc kêu inh ỏi đặc biệt được ưa chuộng. Bố nắm thành thục hết mọi thứ và biết rõ phải đi đâu, gặp ai. Chưa hết một ngày chúng tôi đã bán và trao đổi hết sạch hàng hóa. Bố mua từ một người đàn ông H'mông một chiếc cung tên mới cho mình. Chúng tôi chất lên xe hàng hóa do các thầy lang từ các làng bên đặt, những loại thảo dược tương truyền có các tác dụng màu nhiệm, bột sừng tê giác, vỏ quế cuộn tròn và rắn hổ mang chúa ngâm rượu. Bố cũng không quên mua quà cho mẹ: Một thỏi dày màu xám có mùi thơm, được gọi là "Xà phòng Marseille". Mẹ mê mẩn thứ này.

Trên đường về chúng tôi lại nghỉ ở nhà cô tôi. Sau khi cắt một miếng to từ bánh "Xà phòng Marseille" để đổi một chai rượu Rum, cô tận dụng cơ hội cùng cha tôi đến một quán ăn khét lẹt mùi thuốc, để chơi bài ba quân ăn tiến ở đó. Tôi dội rửa cho con trâu và gần như suốt đêm một mình canh gác nó.

Có một cảm giác gì đó thật lạ lùng. Tôi rất vui mừng rốt cuộc lại được trở về nhà, nơi cuộc sống diễn ra một cách êm ả, tuy nhiên đồng thời cũng cảm thấy cuộc sống thành phố thu hút mình nhường nào. Trong một ngày tôi đã chứng kiến một cõi hỗn mang náo nhiệt, những dòng chảy của người qua lại, màu sắc và mùi vị, sự pha trộn của các ngôn ngữ. Thành phố với những phương diện hoàn toàn khác nhau của nó đã đè bẹp tôi như một cơn sóng và cuốn tôi sang một thế giới khác. Và thế giới này đối với tôi dường như hấp dẫn, sinh động và bí ẩn hơn là rừng rậm.