1. Khái niệm

Nền KTTG là 1 hệ thống các nền KT của các QG, các tổ chức, các liên kết KTQT, các công ty đa quốc gia có sự liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau thông qua quá trình phân công lao động quốc tế.

2. Những xu hướng vận động chủ yếu

Có 4 xu hướng chủ yếu, đó là:

a. Xu hướng toàn cầu hóa

- Quan điểm: Có 3 quan điểm khác nhau cho rằng:

+ Toàn cầu hóa là 1 quá trình phát triển mạnh các quan hệ KTQT trên qui mô toàn cầu, là sự mở rộng và gia tăng mức độ phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền KT của các quốc gia → sẽ hình thành nên 1 nền KT toàn TG.

+ Toàn cầu hóa là 1 quá trình loại bỏ sự phân tách cách biệt về biên giới giữa các lãnh thổ của các QG.

+ Toàn cầu hóa là 1 quá trình loại bỏ các phân đoạn thị trường để đi đến 1 thị trường toàn cầu duy nhất.

- Chỉ tiêu đo lường tiêu chuẩn hóa

Độ mở của nền KT = (∑kim ngạch XK + ∑kim ngạch NK)/GDP * 100%

- Các yếu tố tác động đến toàn cầu hóa

+ Sự phát triển của hệ thống thông tin liên lạc, viễn thông, vận tải → sự thay đổi trong quan niệm không gian và thời gian.

+ Sự gia tăng mạnh mẽ của mức độ cạnh tranh QT.

+ Do sự xuất hiện với mức độ gay gắt của những vấn đề mang tính toàn cầu đòi hỏi phải có sự phối hợp của nhiều quốc gia cùng giải quyết như: ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, nợ nần, an ninh…

+ Việc chấm dứt chiến tranh lạnh, giảm bớt thù địch, tăng cường sự hợp tác.

+ Xuất hiện những vấn đề về chiến tranh và hòa bình, về xung đột khu vực.

+ Thương mại toàn cầu đang có xu hướng ngày 1 gia tăng.

- Tác động của toàn cầu hóa đến nền KTTG.

So sánh khu vực hóa và toàn cầu hóa

Khu vực hóa

+ Hình thành 1 cơ cấu KTKV

Toàn cầu hóa

+ Tạo thành 1 nền KT thống nhất toàn cầu

+ Để khai thác 1 cách tối ưu các nguồn lực phát triển ở quy mô KV

+ Khai thác 1 cách có hiệu quả các nguồn lực ở quy mô toàn

+ Hình thành nên các rào cản KV

+ Các rào cản giữa các QG trong quan hệ KTQT sẽ được rỡ bỏ

→ Tác động của toàn cầu hóa đó là:

+ Điều chỉnh các quan hệ KTQT và làm cho gia tăng về mặt khối lượng và cường độ tham gia của các quan hệ KTQT.

+ Về mặt chính trị: nó có tác động làm thay đổi tương quan giữa các lực lượng chính trị trong nền KTTG, xuất hiện các giai cấp mới, các tập đoàn cùng các lực lượng xã hội trong nền KTTG.

+ Về mặt văn hóa – xã hội: xuất hiện các làn sóng về văn hóa, những lối sống có tính toàn cầu và làm biến đổi nhận thức về mặt xã hội.

- Tác động đến Việt Nam

+ Việt Nam cần phải chủ động hội nhập vào nền KTTG với các chiến lược thích hợp

+ VN cần phải điều chỉnh cơ cấu và cơ chế của nền KT cho phù hợp với xu hướng của toàn cầu hóa. Đó là chuyển đổi nền KT theo cơ chế thị trường; đẩy mạnh công nghiệp và dịch vụ; tạo ra sự bình đẳng giữa các thành phần KT.

b. Sự bùng nổ của cuộc cách mạng KH – CN

- Đặc điểm:

+ Khối lượng tri thức, thông tin của loài người ngày càng gia tăng, đưa loài người bước sang 1 nền văn  minh mới, đó là nền văn minh trí tuệ hay là nền văn minh thứ 3

→ Vấn đề đặt ra là đối với các QG cần phải có môi trường để tiếp nhận được KH-CN và đưa vào áp dụng trong thực tiễn cuộc sống.

+ Với KH-CN đang diễn ra sự cạnh tranh 1 cách hết sức gay gắt.

→ Cần phải tối thiểu hóa hay giảm thiểu thời gian từ nghiên cứu đến ứng dụng sản xuất đại trà.

+ Đi đầu trong cuộc CM KH-CN thường là 1 tập thể các nhà KH, và đã xuất hiện rất nhiều các nhà KH trẻ tuổi.

+ Phạm vi ứng dụng của các thành tựu KH-CN khá rộng rãi.

- Tác động của cuộc cách mạng KH-CN đối với TG.

+ Làm thay đổi cơ sở vật chất của nền KTTG, nó chuyển XH loài người sang 1 trạng thái mới về chất.

+ Làm tăng năng suất lao động, tăng lượng của cải được sản xuất và sử dụng 1 cách có hiệu quả hơn các nguồn lực khan hiếm.

+ Làm gia tăng mức độ cạnh tranh quốc tế.

+ Đưa đến sự thay đổi mới về nguồn lực phát triển là KHCN và con người sử dụng thành thạo nó.

- Tác động đến Việt Nam

+ Phải có chính sách thu hút công nghệ hiện đại đặc biệt là công nghệ nguồn

+ Cần phải chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ KH-CN, đội ngũ những nhà quản lý có chất lượng cao và đội ngũ công nhân.

+ Phải có sự điều chỉnh cơ cấu mặt hàng XNK (đặc biệt chú trọng những mặt hàng có chất lượng cao và các dịch vụ để đáp ứng được nhu cầu TG). Đồng thời phải phát huy tính sáng tạo của các doanh nghiệp, cá nhân.