Hồi còn nhỏ mình đã từng sống ở thành phố X mấy năm. Đó là một dãy nhà ngang*, hầu hết đều cao năm tầng, tường ngoài màu xám xịt. Các tòa nhà cách nhau rất gần, trung gian chỉ chừa một lối đi hẹp, khoảng cách suýt soát để một người có thể nghiêng mình lách qua.

Phần lớn cư dân của dãy nhà đều là công nhân của các xí nghiệp chung quanh. Thời điểm mới vừa dọn đến thì nhà mình ở lầu 5, cửa sổ phòng khách đối diện với cửa sổ của căn lầu 5 tòa bên cạnh. Bởi vì khoảng cách gần trong gang tấc, mình thường xuyên có thể quan sát chuyện nhà bên thông qua ô cửa sổ.

Nhà hàng xóm cũng có một cô con gái trạc tuổi mình, mình nghe được mẹ bạn gọi bạn là Giang Du.

Có một lần ghé người vào cửa sổ, nhìn thấy Giang Du cũng vắt vẻo ở cửa sổ đối diện, bỗng nhiên mình lại muốn bắt chuyện với bạn. Mình khá tò mò có chuyện gì mà nhà bạn thường xuyên truyền ra tiếng đập phá đồ đạc. Nhưng mình còn chưa kịp nói hai câu thì mẹ mình đã phát hiện. Mẹ bước đến cửa sổ kéo mình đi.

Mẹ không muốn mình nói chuyện với Giang Du. Mình không hiểu lí do lắm nên đã hỏi mẹ. Mẹ len lén nhìn nhà hàng xóm kéo xong rèm, úp úp mở mở dặn mình: "Tóm lại là con đừng có giao du. Cái nhà đó thần kinh ai cũng có vấn đề, con bé đó không chừng cũng có bệnh. Mẹ cấm con nói chuyện với nó, với đừng có chạm vào nó."

Mình hỏi bạn bị bệnh gì thì mẹ mình không chịu nói, chỉ nghiêm mặt bảo mình nghe lời. Trẻ con ấy mà, luôn không thích nghe lời. Lúc ấy mình còn nhỏ, nghe mẹ mình nói vậy cũng không để bụng, ngược lại càng tò mò về nhà bên đó hơn. Mỗi khi không có việc gì làm mình toàn ghé vào bệ cửa sổ quan sát nhà hàng xóm thôi.

Rèm cửa nhà bên không phải lúc nào cũng kéo sát, cho nên dần dà mình đã thấy được rất nhiều thứ. Nghe nói cha Giang Du không phải cha ruột của bạn, mà là cha dượng. Người đàn ông đó cao to, mặt mày bặm trợn, tính tình cũng dữ dằn, những tiếng động mình thường nghe được chính là ông ta đang đập phá đồ đạc với cả đánh đập mẹ Giang Du. Mẹ bạn là một phụ nữ trung niên gầy gò thấp bé luôn co rúm, rất thích khóc và vết thương trên mặt dì chưa bao giờ lành.

Mình đã chứng kiến rất nhiều lần cha dượng Giang Du bạo hành mẹ bạn để trút giận. Ông ta ra tay rất tàn nhẫn, dùng ghế, gậy gỗ, đánh dì ấy đến vỡ đầu chảy máu. Mỗi lần như vậy Giang Du đều sẽ đứng chắn trước mẹ bạn, sau đó ông ta kéo Giang Du vào phòng, đóng sập cửa, rồi làm gì đó không biết. Thế nhưng cùng lúc, dì lập tức sẽ gào khóc như mất trí, quỳ gối trước cửa phòng dập đầu liên hồi - nhìn vậy thì đúng là giống người điên thật.

Đến khi Giang Du bị người đàn ông kia nắm tóc lôi từ trong phòng ra, trên người bạn đã không mảnh vải che thân. Chờ ông ta đi rồi, Giang Du mới bò dậy từ mặt đất tự mặc lại quần áo. Mẹ bạn ôm bạn khóc như mưa, không ngừng dặn bạn phải ngoan ngoãn, đừng chọc giận cha bạn, còn nói bạn hãy chịu đựng thêm một chút, sau này rồi sẽ tốt hơn.

Giang Du không thích khóc, giống như một thái cực đối lập với mẹ bạn. Bạn cũng tầm tuổi mình, nhưng gầy hơn mình rất nhiều. Khi mẹ bạn ôm bạn vào lòng, bạn sẽ đứng yên không nhúc nhích để dì ấy ôm. Khi mẹ bạn bảo bạn đừng giận cha, một nhà ba người chúng ta hãy sống hòa thuận bên nhau, bạn chỉ ngơ ngác rụt rụt hai chân.

Mình từng nhìn thấy những vết thương trên người bạn. Khi đó mình còn nhỏ, vẫn còn chưa hiểu chuyện, chỉ đoán chắc là bạn cũng bị cha dượng hành hạ. Vậy nên mình cực kì rùng mình ớn lạnh, cảm thấy người đàn ông bặm trợn kia thật đáng sợ.

Chuyện này cứ diễn ra như cơm bữa ở nhà Giang Du, cách hai ngày là sẽ có một trận. Mình không biết vì sao mỗi lần bị ông ta bạo hành, dì ấy đều nằm ra đất khóc lóc, hoàn toàn không màng đánh trả, chỉ biết gào to con gái cứu mẹ, chờ cho đến khi Giang Du đứng chắn trước mặt dì. Nhà mình thì khác, ba mẹ mình không thường gây gổ, nhưng mà cũng có cảnh thượng cẳng chân hạ cẳng tay. Mẹ mình choảng nhau còn ghê gớm hơn cả ba mình, hơn nữa mẹ không cho mình xem bao giờ. Mẹ bảo con nít đi vào phòng làm bài tập đi.

Đúng rồi, mình phải làm bài tập, trong khi Giang Du thì không, bởi vì bạn không đi học. Trẻ con cỡ tuổi tụi mình hẳn đều đang học tiểu học, mình không biết vì sao bạn lại không cần đến trường, giống như bạn vẫn luôn ở nhà, chưa từng bước khỏi cửa nửa bước. Có một lần mình không nhịn được hỏi bạn, lúc này bạn đang ngồi trên bệ cửa sổ ngắm nhìn bầu trời ngoài kia. Nghe được mình hỏi chuyện, bạn hơi mê man, như thể không biết cách để giao tiếp với người khác, nhìn qua như trẻ thiểu năng.

Cuối cùng bạn không nói gì, chỉ đơn giản lắc đầu. Mình chép miệng, rồi hí hoáy vẽ tranh bằng hộp bút màu ba mới mua cho mình. Trong lớp chỉ mình mới có hộp 36 màu, những người khác chỉ có 24 màu thôi.

Trong khi mình vẽ, Giang Du vẫn luôn xuyên qua song cửa sổ sắt xem mình vẽ tranh ở bên này. Mình vẽ xong nửa tờ giấy trắng, cảm thấy quá xấu nên đã ném đi. Có một cây bút màu không ra mực, mực cứ đứt quãng, không vẽ được, mình cũng tiện tay vứt xuống đất. Sau đó thì mình nghe được giọng nói của Giang Du, đây là lần đầu tiên bạn chủ động nói chuyện với mình. Bạn nói: "Mấy cái đó... cho tớ được không?"

Mấy cái đó của bạn chính là tờ giấy và cây bút màu mà mình đã ném đi. Dù sao thì mình cũng bỏ cuộc, nên đã nhặt chúng lên rồi đưa qua bên kia cho bạn xuyên qua song cửa. Bạn cẩn thận nhận lấy, vuốt phẳng tờ giấy mình đã vò nhăn, sau đó dùng cây bút đứt mực kia mà vẽ tranh. Bạn tầm tầm tuổi mình, lại chưa từng đến trường, nhưng chỉ với tờ giấy vứt đi cùng cây bút hỏng kia, những thứ bạn vẽ ra lại đẹp hơn mình vẽ rất nhiều. Cây đẹp hơn, hoa đẹp hơn, cả ngôi nhà cũng đẹp hơn.

Mình không vui chút nào, về sau rốt cuộc lại không cho bạn thêm giấy và bút. Mình nhìn bạn vẽ kín các góc của tờ giấy kia, nhìn bạn không biết từ đâu mà tìm được một chồng báo cũ trong nhà, tiếp tục vẽ tranh lên đó. Dường như bạn rất mê hội họa, không còn trốn trong góc nhà ngẩn ngơ nữa.

"Cậu xem nè, đây là cậu." Có một ngày, khi mình đang ngồi cạnh cửa sổ làm bài tập thì Giang Du bò đến cửa sổ, cho mình xem tranh bạn vẽ. Bạn vẽ đẹp lắm, càng vẽ lại càng đẹp hơn. Mình rất ngưỡng mộ bạn, nhưng khi nhìn đến vẻ ngoài của bạn, mình lại không còn chút ganh tị nào, chỉ cảm thấy thương hại bạn.

Từ người bạn tỏa ra một thứ mùi kỳ cục, tựa như có chỗ nào đó trên cơ thể đang hư thối mục rữa. Hai ngày nay bạn không thể đi đứng bình thường, toàn phải bò đi. Không biết vì sao cha dượng bạn lại không lôi bạn vào phòng nữa, ông ta hùng hổ đánh đập bạn y hệt cái cách đánh đập mẹ bạn.

Thấy bạn thường xuyên bị bạo hành, còn bị đánh ra nông nổi đó thật sự quá đáng thương, mình đã đem hộp bút màu cũ mà mình không dùng nữa cho bạn tất. Giang Du rất vui vẻ, bạn ôm hộp bút màu nhìn mình cười, cười thật tươi. Đó là mình lần đầu tiên nhìn thấy bạn cười rạng rỡ, và cũng là lần cuối cùng.

Không lâu sau đó, mẹ bạn nhảy lầu tự sát từ nóc nhà, ngã xuống nền xi măng dưới đất, nghe bảo bể cả sọ não. Mình đi học nên không nhìn thấy, nhưng các bà các cô ở lầu dưới mỗi ngày đều bàn tán chuyện này, nói dì ấy chết thì giải thoát rồi, nhưng tội nghiệp cô con gái.

Các bà các cô nói, thời điểm dì ấy nhảy lầu, Giang Du đang vẽ tranh trên bệ cửa sổ. Bạn tận mắt chứng kiến mẹ bạn ngã xuống ngay trước mặt. Nghe nói Giang Du lúc ấy đã khóc lóc rất thảm thiết, gân cổ lên mà khóc, đến những người đang vây xem cũng khiếp sợ.

Mình thì chưa từng nhìn thấy cảnh Giang Du khóc bao giờ nên cũng khó tưởng tượng ra dáng vẻ đó của bạn.

Sau đó thì nhà mình mau chóng chuyển đi. Mẹ mình nói nơi đó có người chết, xúi quẩy.

Mình không gặp lại Giang Du, không biết sau này bạn ra sao. Mình dần dần cũng quên mất người bạn này, rồi khi mình trưởng thành, có công ăn việc làm thì đã lãng quên bạn hoàn toàn.

Cho đến ngày hôm đó, khi đến nhậm chức ở công ty mới, mình vô tình gặp được một người phụ nữ ở đại sảnh. Mình không nhận ra bạn, là bạn nhận ra mình. Mình chần chừ một lúc lâu rồi mới lên tiếng: "Giang Du?"

Bạn gật đầu mỉm cười. Bạn là kiểu người không giỏi ăn nói, chúng mình cũng đã lâu không gặp, căn bản không biết phải nói gì. Sau khi lúng túng cùng nhau uống một ly trà, bạn đứng dậy rời khỏi. Thế nhưng trước khi đi, bạn nói: "Tớ muốn vẽ tặng cho cậu một bức, được chứ?"

Trong nháy mắt mình nhớ về năm đó, về lần đầu tiên bạn chủ động bắt chuyện với mình, tâm tình có chút rối bời mà khẽ gật đầu.

Chỉ vài ngày sau tranh bạn vẽ đã được đưa đến tay mình, do chính tay sếp Thành của công ty mình giao. Mình hoảng lắm. Giống như bao đồng nghiệp khác, mình cũng rất sợ sếp Thành núi băng. Khi anh ta sạt cấp dưới quả là cuồng phong bão táp.

Chờ sếp Thành đi rồi, mình mới mở tranh ra. Đó là một bức tranh sơn dầu, vẽ chính là mình hồi nhỏ. Bên trong tranh là cô bé con tựa vào cửa sổ vô lo vô nghĩ làm bài tập dưới ánh mặt trời, phía sau là căn nhà sạch sẽ, ấm áp và rạng ngời. Mình chưa từng biết hóa ra trong mắt của Giang Du, căn phòng chật hẹp cũ nát của gia đình mình lại đẹp đẽ đến vậy. Từ bức vẽ này, mình giật mình nhận ra, thì ra Giang Du của năm đó cũng đã ghen tị với mình như thế.

Không hiểu sao mà bỗng nhiên mình lại không kiềm được nước mắt.

Hiện tại Giang Du sống có tốt không? Mái ấm hiện tại của bạn liệu có sáng ngời như vậy không?

(hết chương 4)

___

Chú thích

*Đặc điểm của kiến trúc nhà ngang (筒子楼) là một hành lang dài nối liền với rất nhiều phòng đơn, hai đầu hành lang thông gió và có dạng hình ống.