Chết chẹn cổ là hình thái chết do bạo lực từ bên ngoài có thể bằng tay, bằng vòng dây hoặc vật cứng chèn ép quanh cổ.

Chẹn cổ thường gặp trong án mạng đối với trẻ em, phụ nữ, người già yếu vì những đối tượng này chống cự yếu ớt hoặc không có khả năng chống đỡ. Tự tử hoặc tai nạn thường hiếm gặp.

Cơ chế chết do chẹn cổ tương tự như chết trong treo cổ là chèn ép khí quản, chèn ép mạch máu và phản xạ ức chế. Nhưng trong chẹn cổ vì có sự chống đỡ của nạn nhân nên các cơ chế xảy ra không hoàn toàn và do đó rất phức tạp.

Bóp cổ và các biểu hiện

Bên ngoài

Tại vùng cổ: Tìm vết ngón tay và vết móng tay,đó là vết lằn ngón tay hoặc vết xước da hình bán nguyệtở hai bên cổ, có khi còn thấy ở trước cổ, góc hàm, ởxung quanh mũi miệng, vì ngoài hành vi bóp cổhung thủ còn bịt mũi miệng nạn nhân hoặc nhét giẻvào miệng.

Tại các vùng khác: Có thể thấy bầm tím ở hai bên mạng sườn do hung thủ tỳ đè gối hoặc vết móngtay ở mặt trước đùi nạn nhân (nữ) khi hiếp dâm, vì vậycần kiểm tra màng trinh và lấy dịch âm đạo tìm tinhtrùng. Trong khám nghiệm cần chú ý vết ngón tay cái, hướng các ngón tay để phán đoán tư thế hung thủ, có trường hợp hung thủ đeo găng hoặc đeo găng bóp cổ bên ngoài khó thấy dấu vết và cần tìm tổn thương bên trong.

Bên trong

Tại vùng cổ: Tổ chức dưới da chảy máu, bầm tụ máu các cơ quan vùng cổ, bầm máu thành sau họng là dấu hiệu có giá trị chẩn đoán. Ðối với mạch máu thấy chảy máu ở lớp áo ngoài (20%), lớp áo trong bị rách theo chiều ngang (động mạch cấu tạo bởi 2 lớp, lớp ngoài bằng thớ dọc, lớp trong bằng thớ ngang), có thể thấy gãy xương móng hoặc dập sụn nhẫn (thường gặp trong treo cổ), bầm tím tuyến giáp trạng (Thyroid).

Tại các vùng khác: Có thể thấy gãy xương sườn, hệ thống khí phế quản chứa đầy bọt hồng lẫn máu. Hệ thống cơ quan nội tạng có dấu hiệu chung của chết ngạt hoặc có thể thấy vỡ tạng đặc do hung thủ tỳ đè gối.

Thắt cổ và các biểu hiện

Bên ngoài

Mặt, môi phù, lưỡi lè có bọt ở miệng, chảy máu giác mạc.

Rãnh thắt có nhiều vòng hằn, khép kín quanh cổ có khi không khép kín vì vướng lọn tóc. Rãnh thắt thường nằm ngang, độ sâu rãnh thắt đồng đều nhau, bầm tím da cổ, có thể kèm theo vết xước da do nạn nhân vùng vẫy. Các đặc điểm khác tương tự như rãnh treo.

Cần phân biệt rãnh thắt với:

- Nếp xếp da: Là một rãnh sâu vòng quanh cổ, sờ thấy mềm mại, màu trắng, không bị hủy lớp biểu bì da. Rãnh thắt cứng, thâm đậm và phá hủy lớp biểu bì da.

- Ngấn cổ ở trẻ em và người mập: Ðặc tính chính là lớp biểu bì không bị phá hủy, tổ chức mềm mại.

- Dây lằn đeo cravat và col cổ áo: Do đeo quá chặt hoặc khi xác trương phồng, cần xem cravat, col có trùng vết hằn khi tháo không, lớp biểu bì da không bị phá hủy.

Ngoài ra để phân biệt cần xác định xem có tổn thương bầm máu, tổn thương ở cổ không.

Dấu hiệu bên trong:

Tổn thương bên trong tại vùng cổ tương tự như trong chết treo cổ: Bầm máu các cơ vùng cổ, tổn thương mạch máu, xương móng, sụn nhẫn... nhưng thường nhẹ hơn. Các tổn thương được nằm trên cùng một mặt phẳng.

Tổn thương bên trong các cơ quan nội tạng có dấu hiệu chung của chết ngạt. Ðiều cần chú ý là thắt cổ có thể gặp trong trường hợp tự sát nên cần xem xét nút thắt có hợp lý không, thường nút thắt thuận chiều tay phải.