SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI

I – HỘI NGHỊ IANTA (2-1945) VÀ NHỮNG THỎA THUẬN CỦA BA CƯỜNG QUỐC

Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai BƯỚC VÀO giai đoạn kết thúc. Nhiều vấn đề QUAN TRỌNG và CẤP BÁCH đặt ra trước các nước cường quốc Đồng minh:

1. Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn các nước phát xít

2. Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh

3. Phân chia thành quả chiến tranh giữa các nước thắng trận

Trong bối cảnh đó, một hội nghị đã được triệu tập tại Ianta (Liên Xô) từ ngày 4 đến ngày 11-2-1945, với sự tham dự của nguyên thủ ba cường quốc là I.Xtalin (Liên Xô), Ph.Rudơve (Mĩ) và U.Sớcsin (Anh).

Hội nghị đã đưa ra những quyết định quan trọng:

- Thống nhất mục tiêu chung là tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức avf chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản. Để nhanh chóng kết thúc chiến tranh, trong thời gian từ 2 đến 3 tháng sau khi đánh bại phát xít Đức, Liên Xô sẽ tham chống chống Nhật ở châu Á.

- Thành lập tổ chức Liên hợp quốc nhằm duy trì hòa bình, an ninh thế giới.

- Thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít, phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á.

Ở châu Âu, quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Đông nước Đức, Đông Béclin và các nước Đông Âu; quân đội Mĩ, Anh và Pháp chiếm đóng miền Tây nước Đức, Tây Béclin và các nước Tây Âu. Vùng Đông Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô, vùng Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mĩ. Hai nước Áo và Phần Lan trở thành những nước trung lập.

Ở châu Á, Hội nghị chấp nhận những điều kiện để Liên Xô tham chiến chống Nhật: 1. Giữ nguyên trạng Mông Cổ; 2. Khôi phục quyền lợi của nước Nga đã bị mất do cuộc chiến tranh Nga-Nhật năm 1904: trả lại cho Liên Xô miền Nam đảo Xakhalin; Liên Xô chiếm 4 đảo thuộc quần đảo Curin.

Quân đội Mĩ chiếm đóng Nhật Bản. Ở bán đảo Triều Tiên, Hồng quân Liên Xô chiếm đóng miền Bắc và quân Mĩ chiếm đóng miền Nam, lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới. Trung Quốc cần trở thành một quốc gia thống nhất và dân chủ; Chính phủ Trung Hoa Dân quốc cần cải tổ với sự tham gia của Đảng Cộng sản và các đảng phái dân chủ; trả lại cho Trung Quốc vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hổ. Các vùng còn lại của châu Á (Đông Nam Á, Nam Á, Tây Á) vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.

Theo thỏa thuận của Hội nghị Pốtxđam (Đức, tổ chức từ ngày 17-7 đến ngày 2-8-1945), việc giải giáp quân Nhật ở Đông Dương được giao cho quân đội Anh vào phía Nam vĩ tuyến 16 và quân đội Trung Hoa Dân quốc vào phía Bắc.

Toàn bộ những quyết định của Hội nghị Ianta cùng những thỏa thuận sau đó của ba cường quốc đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, thường được gọi là TRẬT TỰ HAI CỰC IANTA.

II – SỰ THÀNH LẬP LIÊN HỢP QUỐC

Sau hội nghị Ianta không lâu, từ ngày 25-4 đến ngày 26-6-1945,một hội nghị quốc tế họp tại Xan Phranxixcô(Mĩ) với sự tham gia của đại biểu 50 nước,để thông qua bản Hiến chương và tuyên bố thành lập tổ chức Liên hợp quốc.Ngày 24-10-1945,sau khi được Quốc hội các nước thành viên phê chuẩn,bản Hiến chương chính thức có hiệu lực.

Là văn kiện quan trọng nhất của Liên hợp quốc,Hiến chương nêu rõ mục đích của tổ chức này là duy trì hòa bình và an ninh thế giới,phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc và tiến hành hợp tác quốc tế giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.

Để thực hiện các mục đích đó,Liên hợp quốc hoạt động theo những nguyên tắc sau:

- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc.

- -Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các nước.

- -Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào.

- -Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình.

- -Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa năm nước lớn(Liên Xô,Mĩ,Anh,Pháp và Trung Quốc).

Hiến chương quy định bộ máy tổ chức của Liên hợp quốc gồm sáu cơ quan chính là Đại hội đòng,Hội đòng Bảo an,Hội đòng Kinh tế và Xã hội,Hội đồng Quản thác,Tòa án Quốc tế và Ban Thư kí.

Đại hội đồng:gồm đại diện các nước thành viên,có quyền bình đẳng.Mỗi năm,Đại hội đòng họp một kì để thảo luận các vấn đề hoặc công việc thuộc phạm vi Hiến chương quy định.

Hộ đồng Bảo an:cơ quan giữ vai trò trọng yếu trong việc duy trì bình và an ninh thế giới.Mọi quyết định của Hội đòng Bảo an phải được sự nhất trí của năm nước Ủy viên thường trực là Liên Xô(nay là Liên bang Nga),Mĩ,Anh,Pháp và Trung Quốc mới dduocj thông qua và có giá trị.

Ban Thư kí:cơ quan hành chính-tổ chúc của Liên hợp quốc,đứng đàu là Tổng thư kí với nhiệm kì 5 năm.

Ngoài ra,Liên hợp quốc còn có nhiều tổ chức chuyên môn khác giúp việc.Trụ sở của Liên hợp quốc đặt tại Niu Oóc (Mĩ)

Trong hơn nửa thế kỉ qua, Liên hợp quốc đã trở lại một diễn đàn quốc tế vừa hợp tác,vừa đấu tranh nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế quốc.Liên hợp quốc đã có nhiều cố gắng trong việc giải quyết các vụ tranh chấp và xung đột ở nhiều khu vực,thúc đẩy mối quan hệ hữu nghĩ và hợp tác quốc tế,giúp đỡ các dân tộc về kịnh tế,văn hóa,giáo dục,y tế,nhân đạo v.v..

Đến năm 2006,Liên hợp quốc có 192 quốc gia thành viên.

Từ tháng 9-1977,Việt Nam là thành viên thứ 149 của Liên hợp quốc.

Ngày 16-10-2007,Đại hội đồng Liên hợp quốc đã bầu Việt Nam làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an,nhiệm kì 2008-2009.

III - SỰ HÌNH THÀNH HAI HỆ THỐNG XÃ HỘI ĐỐI LẬP

Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, trên thế giới đã diễn ra nhiều sự kiện quan trọng với xu hướng hình thành hai phe - tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa - đối lập nhau gay gắt.

Tương lai của nước Đức trở thành vấn đề trung tâm trong nhiều cuộc gặp giữa nguyên thủ ba cường quốc Liên Xô, Mĩ và Anh với những bất đồng sâu sắc. Tại Hội ngị Pốtxđam, ba cường quốc đã khẳng định nước Đức phải trở thành một quốc gia thống nhất, hòa bình, dân chủ; tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít;