Bài 6: Giao lưu giữa các nền văn minh thế giới

I/ Những phát kiến địa lý cuối thế kỉ 15 đầu thế kỉ 16

1, Nguyên nhân

- Giao thương giữa miền Đông và miền Tây ngày càng phát triển, người Châu Âu có nhiều của cải hơn người Châu Á. Người Châu Á muốn mua hang.

a, Sự giao thương hang hóa của châu Âu ngà càng nhiều

Tuy nhiên các con đường sang châu á đều bị chặn

Con đường từ Châu Âu sang Châu Á

+ ĐTH qua Hồng Hải sang Ấn Độ Dương

+ Qua biển Caspian ( Người Ba Tư cướp )

+ Con đường tơ lụa ( Apganistan chặn )

Con đường Châu Á sang Châu Âu đều bị chặn

- Sự them khát của người Châu Âu về của cải của người châu á. Điều này được viết qua các tác phẩm nghìn lẻ một dêm

- Sự tiến bộ về Khoa học : trái đất hình cầu, tìm ra la bàn và hải bàn

- Hải quân của TBN và BĐN khống chế toàn bộ biển của Châu Âu vì thế họ sử dụng đường biển để đi đến phương Đông ( TK15-16)

2, Những phát kiến của người Bồ Đào Nha.

A, Hoàng tử Henry (1393-1460)

Năm 1415 ông là người lập ra trường hàng hải đầu tiên. Ông thường xuyên cùng học trò xuống vùng xọ châu phi để tro đổi hàng hóa.

B, Diazơ

- Đi xuống phía nam chẳng may gặp bão (1486) ông ta bị đẩy xuống phía nam châu Phi vì thế ông đặt tên nơi này là mũi Bão táp. Do từ đây quan sát thấy rất nhiều người Ấn độ nên ông nghĩ rằng nơi này rất gần Ấn Độ => Ông đã đổi tên từ thành mũi Hy Vọng.

C,Vasco de Gamma

1497, ông chỉ huy 3 thuyền và 160 thủy thủ, đi dọc bờ biển Châu Phi nhưng ông gặp bão bị dạt sang vùng lục địa mới ( đó là vùng Brazin ) nhưng ko biết là lục địa mới, sau đó ông cho quân tới mũi Hi Vọng, sau đó vượt qua ÂĐD. 20/5/1498, ông đã cập bến Calicut của Ấn độ => mở ra con đường đi sang châu Á.

- 18/9/1499, Vasco cho mang thuyền với người của cải từ ấn độ

- Sau đó 1517 những người sau đã tìm ra Trung Quốc ( Ma Cao ), đến Nhật Bản ( 1542 )

3, Những phát kiến của Tây Ban Nha

A, Kristop Colong

- Ông không phải là người TBN, ông là người Ý, thường xuyên đi lại trên biển => quen đường biển. 1485, ông đề nghị với vua BĐN cho đội quân di về phía Tây nhưng ko được chấp thuận. Ông đã sang TBN và đề nghị được chấp thuận với Đk là ông phải chịu 1/8 chi phí chuyến đi, con ông được làm vương vùng đất ông tìm ra, được hưởng 1/10 tài sản.

- 3/8/1492, Colong đã dẫn đầu 3 thuyền vào sâu ĐTD. Sau 2 tháng lênh đênh trên biển, ông đỏ bộ vào châu Mĩ và 1 số đảo: đầu tiên là đảo Dominic, 2 ngày sau ông đã đổ bộ vào Cuba. Nhưng ông không biết đó là lục địa mới àm tưởng đó là Châu Á.

Sau đó, 1493, 1498,1502 ông đi them các chuyến đi và mất năm 1506 trong nghèo khổ và nghi ngờ về lục địa mới

B, Vepus Amerigo

- Là người BĐN, ông đã đi 4 lần thám hiểm vùng đất mới (1497,1499,1501,1503). Nhưng ông thấy đây là 1 lục địa mới chứ ko phải là Châu Á. Ông đặt tên cho vùng đất này là America.

4, Cuộc thám hiểm của Magielăng

- là một người quý tộc của BĐN, từ lâu có mơ ước được đi xđ xem trái đất hình cầu.

- Ông sang TBN xin giúp đỡ, hoàng hậu đồng ý cho Magienlăng đi 1519 với 5 thuyền và 265 thủy thủ

- Sau khi đi đến mũi của Mĩ Latinh ( Achentina ) vượt qua đó ông đặt cho vùng biển là Thái Bình Dương.

- 16/3/1521 ông đã đến quần đảo Philippin, sau đó ông đã chết ở đây. Phó của ông là Bácbốt chạy xuống phía nam, dừng chân ở vùng Đông Timo => từ đó Đông Timo trở thành thuộc địa của TBN.

- Năm 1522 (6/9) đoàn thuyền trở về từ Đông Timo tới TBN chỉ còn 1 thuyền và 18 thủy thủ với rất nhiều của cải và hương liệu.

=> Khẳng định trái đất hình cầu.

Người TBN biết them 1 đại dương mới là TBD

II/ Những cuộc di cư ồ ạt

- Người Châu Âu ồ ạt đi tìm lục địa mới, hải quân Anh đi cướp vùng đất trống

- Các giáo sĩ đi truyền đạ

- Các thương nhân đi vơ vét của cải ở các vùng thuộc địa

Ở vùng Trung Mĩ có 2 nền văn hóa rực rỡ là AZtech và mây, tiếp đó là nền văn minh Inca- đây là vùng đất rất nhiều vàng.

Người Châu Âu dồn những người da đen sang châu Mĩ làm nô lệ

Bài 7: Sự xuất hiện VM công nghiêp

I/Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ 17

- Olivơ Crômoen cùng nhân dân chống lại sự đàn áp của tầng lớp quý tộc

Đấu tranh đòi đạo tin lành được phát triển, đòi quyền lực ( 8/1642-8/1648 )

- Tháng 1/1649, Saclo I bị treo cổ.

19/5/1649, Cộng hòa Anh ra đời => lđ bảo hộ vương Crômoen

+ đưa ra luật hàng hải

+ tấn công Ailen và Scotland

=> 2 công lao của Crômoen

-1658, Crômoen chết => quyền hành trao cho Risot ( con trai Crômoen ) => 1660, Risot bị phế truất, thay bằng Saclơ II ( con trai Saclơ I )

- Saclơ II quay lại con đường của bố, đàn áp giai cấp tư sản

-1685 Saclơ II chết, cho em họ Giêm lên thay

- 1688, Giêm II bị phế truất, đưa Mary II ( con gái Giêm II )lên làm nữ hoàng ( khi đó bà đang làm hoàng hậu của Hà Lan )

- từ 1688 đến nay Anh là nước quân chủ lập hiến

Quốc hội gồm: thượng viện ( giới quý tộc )

Hạ viện ( tầng lớp tư sản )

II/Cách mạng Bắc Mĩ giữa thế kỉ 18

- Người ANh đầu tiên di cư sang mĩ năm 1607, thường là những người nghèo khổ ko có ruộng đất.

=> Coi người Mĩ là công dân Anh hạng 2

=> Người Anh áp đặt cho những ngươi ở Mĩ

+Sản phẩm sabr xuất chỉ được xuất sang Anh

+Hàng của Châu Âu sang thì bị đánh thuế nặng

> gây ra những căm phẫn cho dân chúng

- Người Mĩ đóng giả người da đỏ ném 343 thùng chè của người anh ở cảng Boxton ( 1773 ) => thiệt hại 100.00 bảng Anh

- 26/10/1774 hội nghị lục địa lần thứ I được họp gồm đại diện 12 bang => quyết định tẩy chay hàng của Anh

=> ANh cho rằng đây là sự phản kháng > đàn áp.

- 5/1775, hội nghị lục địa lần 2, thành lập quân đội Mĩ do Giooc Oasinhton làm tổng chỉ huy.

- 4/7/1774, Oasinhton đọc tuyên ngôn độc lập > thành lập hợp chủng quốc Hoa Kì > Bản tuyên ngôn đầu tiên của loài người.

- Ý nghĩa: + Mọi dân tộc đều được độc lập.

+ Mọi người đều được bình đẳng, mưu cầu hạn phúc.

+ Quyền lực thuộc về nhân dân.

+ Công bố quyền con người, quyền công dân.

> Áp dụng chế độ tổng thống đầu tiên.

- 1777, Saratoga, lực lượng Anh ở Mĩ bị suy yếu

- 9/1783 hội nghị Vecxay họp > công nhận sự độc lập của hợp chủng quốc Hoa Kì.

- 1787 , đưa ra Hiến Pháp, quy định đường lối ' Tam quyền phân lập " do Mongteskia gồm 3 quyền : lập pháp, hành pháp, quyền tư pháp => lần đầu tiên được sử dụng

+ lập pháp thuộc về quốc hội : thượng viện ( thượng nghị sĩ ) 6 người

Hạ viện (hạ nghị sĩ) 2 người

+Quyền hành : tổng thống : nhiệm kì 4 năm

Phó tổng thống

dân đại cử tri tổng thống

tổng = số thượng nghị sĩ + hạ nghị sĩ

+ quyền tư pháp: chánh án, tòa án tối cao: nhiệm kì như tổng thống, được tổng thống chỉ định nhưng phải được 2/3 thượng nghị sĩ đồng ý.

III/ Cuộc cách mạng tư sản Pháp cuối TK 18

- LuI 14 và LuI 15 nổi tiếng ăn chơi => có công xây dựng cung điện Vecxay và cung điện Luvrơ ( LuI 14 1715 kết thúc, LuI 15 từ 1715 đến 1774 là kết thúc )

- LuI 16 lên thay phải chịu gánh nặng => tăng thuế kháo lên nhân dân => gây căm phẫn.

- Số người bị giam ở ngục Baxti ngày càng tăng > cuộc khởi nghĩa Paris bùng nổ (14/7/1789) đập phá ngục Baxti > 14/7 trở thành quốc khánh.

=> chính quyền thành lập, vua vẫn giữ chức nhưng ko có quyền hành.

26/8/1789, tuyên ngôn nhân quyền được tuyên bố, khẳng định quyền lực thuộc về nhân dân, mọi công dân đều có quyền được bình đẳng, được bỏ phiếu, phổ thong đầu phiếu, mọi người đều được bình đẳng, bác ái.

=> Lần đầu tiên đưa ra tiêu chí cho chính mình. Đây là bản tuyên ngôn thứ 2 của thế giới

- LuI 16 viết thư mời vua Anh sang cứu > LuI 16 bị xử tử ( 1798 ) vì tội làm gián điệp > thành lập cộng hòa Pháp lần I ( 1789 )

- 2 phái tư sản thay nhau lãnh đạo

+ 1793 Girondanh

+ 1794 Giacobanh > được coi là tiến bộ hơn vì có 2 chính sách:

- tịch thu ruộng đất tư sản, chia cho dân, thu lại tiền trả cho quý tộc Pháp

- Ban hành hiến pháp dân chủ 1793: quý tộc nam hơn 21 tuổi đi bầu cử, hơn 35 tuổi ứng cử chức vụ tổng thống

- Thành lập đội quân cách mạng chống lại ngoại xâm gồm 420.000 người

- Thành lập ủy ban trấn áp phản Cách Mạng

=> 2 phái còn yếu nên đưa Napoleon Bônapac lên lãnh đạo, chỉ huy xâm lược cac nước khác.

- 21/6/1812 tấn công nước Nga nhưng bị đtranh kịch liệt.

- 12/1812 duyệt binh ở Matxcơva nhưng do quá rét nên đành phải rút quân, quân lính chết nhiều > quân đội suy yếu > nước Pháp suy kiệt > đây là sai lầm lớn.

1815 đế chế Pháp tan rã, bị các nước khác tấn công

1821, Napoleon chết

LuI 18 lên thay, mọi thành tựu của cách mạng Pháp vẫn còn giữ nguyên.

IV/ Bước đầu của cuộc cách mạng công nghiệp

- Sử dụng máy hơi nước trở nên phổ biến ( của Giêm Oát )

- 1784, lò luyện gang đầu tiên được sử dụng ở Anh => sản lượng tăng nhiều lần, tất cả cầu gỗ, cột đèn đều được thay bằng gang.

- 1820 Pháp chỉ có 65 máy hơi nước nhưng do thay đổi năm 1830 có 616 máy

- 1848 Pháp có 4600 máy

- 1825 ở Anh tuyến đường sắt đàu tiên được xây dựng xong với chiều dài 57 km nối liền Liverpool và Manchester

- 1825, tàu thủy chạy bằng hơi nước được ra đởi Đức 10 năm sau; 1835, Pháp mới có 38km đường sắt

- 1850 Anh đã có 10.000km đường sắt

- 1847, Pháp có 1832 km đường sắt.

- Về máy móc, Đức chậm và ít hơn Pháp và Anh > hải quân Đức kém hơn.

- 1822, Đức mới có 2 máy hơi nước; 1847 có 110 máy, còn đường sắt thì 1835 mới có tuyến xe lửa đầu tiên.

- Áo cạnh Đức nhưng vì có ảnh hưởng của Hungary (gần Pháp ) neen 1828 họ đã có tuyến đường sắt đầu tiên.

- Ở Nga, thời kì PieI cho người sang Châu Âu học, xây thành phố Sant Petecbua ( đặt đây thành thủ đô ) để phát triển đất nước nhưng lượng tàu thủy + máy hơi nước vẫn còn ít. Nga tuy rộng lớn nhưng nghèo nàn nhất Châu Âu.

- Nhật, thời vua Mạc phủ Tocưgaoa

Thời Minh Trị (Meji) cho người sang Châu Âu đặc biệt là Pháp học cách đóng tàu, chế tạo máy hơi nước.

+ Cho phép nữ Nhật kết hôn với người Châu Ấu và châu Mĩ > đất nước trở nên hung cường.

+ 1895, chiến tranh Trung Nhật giành thắng lợi

+ 1905, chiến tranh Ng Nhật > Nhật thắng cướp của Nga biển vùng viễn đông.

* Quá trình cải tiến ngành dệt ở Anh

- 1733 Gioncay đã phát minh ra con thoi bay, năng suất tăng gấp 2, gấp 3

- 1765, 1 người công nhân là Hagrivo đã sang chế ra máy kéo sợi có thể kéo 1 lúc 16 -18 cọc sợi , đặt tên là Jenny.

- 1769, 1 máy kéo sợi bằng sức nước được ra đời do accraitơ sang chế

Tuy nhiên, hạn chế là vào mùa đông, nước đóng băng máy không hoạt động được.

Cromtơn đã cải tiến máy dệt, đặc biệt là máy xe sơi săn, chắc, dài, không nối => sợi bền, bóng, đẹp hơn.

- 1785, kĩ sư Cacraitơ sang chế ra máy dệt gần giống như ngày nay nhưng dệt bằng chân => đưa năng suất lên 39 lần các khâu khác như nhau nhuộm màu, in hoa được các nhà máy đua nhau sang tạo.

- 1769, Giêm oát- 1 người trợ giảng của trương đại học Oaxinhtơn, ông đã chế tạo máy chạy bằng hơi nước => 15 năm sau được đưa ra sản xuất đại trà. Ban đầu sử dụng ngành dệt ở Anh, sau đó được sử dụng rộng rãi nhiều ngành 1819, Giêm Oat chết => người ta đã dựng tượng để ghi nhơ công lao ông

Tuyên ngôn đảng cộng sản ( 1848 )

- Cacmac ( 1818 -1883 )

- AWngghen ( 1820 - 1895 )

TNĐCS nói về: - sứ mạng của giai cấp CN

- mâu thuẫn TS -VS

- xây dựng xã hội nói tốt đẹp hơn - XHCN

- giai cấp vô sản dung chuyên chính với đã trừng trị sự ngóc đầu dậy của tư sản.

Văn minh thế giới ở thế kỉ XX

1, Cuộc C/m Nga bùng nổ năm 1917

- 1933, Hitle lên nắm quyền ở Đức; trong giai đoạn này nước Nga đã trở thành 1 nước có nền quân sự hung cường => cách mạng tháng 10 Nga đã mở ra 1 thời kì mới không chỉ riêng cho Nga mà còn cho cả những dân tộc bị áp bức.

2, Hai cuawcj chiên tranh thế giới làm thế giới thụt lùi

Đại chiến 1 Đại chiến 2

Số quốc gia tham chiến 33 72

Số người vào lính 74 triệu 110 triệu

Số người bị thương 22 triệu 100 triệu

Số người chết 8 triệu 50 triệu

Số tiền chi phí 208 tỉ USD 1384 tỉ USD

Ở đại chiến I: Khối Đức, Áo, Hung >< Pháp, Anh, Nga

=> Đức thua phải đền bù chiến tranh > Đức càng bị kiệt quệ

- 1933, Hitle lên làm quốc trưởng => ý định trả thù.

-1939, Đức đánh bại Ba Lan > tiến quân đến biên giới,Nga kí hòa ước với Đức

- Đức quay lại đánh Pháp, chính quyền Pháp bỏ pải chạy về phía Nam.

- 22/6/1941 ( Sau Napoleon 1 ngày 1812 ), Hittle cho quân sang Liên Xô với kế hoạch chiếm Matxcova trong 3 tháng

Sử dụng 300 sư đoàn - 200 sđ bộ binh

- 100 sđ không quân ( khoảng 2000 máy bay )

- Nga kỉ niệm 7/1/1941 đánh thắng Đức

Đại chiến II

- Chia làm 2 phe Đức, Ý,Nhật >< Anh Pháp Mĩ Nga

- 70.000 ngôi làng bị xóa sổ

=> đẩy lùi nền văn minh thế giới khoảng 30 năm

Hiện nay vẫn còn xảy ra nhiều cuộc chiến tranh về tôn giáo, sắc tộc

- Chiến tranh không kết thúc ở lục địa đen ( châu phi )

- chiến tranh giữa dân tộc Ả rập >< Do Thái

- Chiến tranh biên giới giữa các nước

III? Cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật ( từ năm 1946 đến nay )

1 Nội dung, đặc điểm của cuộc CM KHKT

Nội dung Tự động hóa cao độ bằng cách sử dungj và sản xuất trên cơ sở những phát minh khoa học mới nhất, sử dụng những nguồn năng lượng mới, những vật liệu mới, những công cụ sản xuất mới, tấn công vào long các đại dương, đi sâu vào long đất, nghiên cứu thế giới vô cùng nhỏ bé của hạt nhân, thám hiểm vũ trụ bao la

- Đặc điểm

+ Khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp

+ Thời gian từ khi phát minh đến khi sản xuất đại trà ngày càng ngắn, hiệu quả Kinh tế ngày càng cao

+ Công nghệ trở thành cốt lõi của cách mạng KHKT. Công nghệ được coi là chìa khóa cho sự phát triển Kĩ thuật. Công nghệ được hiểu là kĩ năng, là thu tục nhằm chế tạo và sử dụng sản phẩm mới.

Công nghệ được thể hiện qua 4 thành phần sau

- Thiết bị máy móc nhà xưởng

- Con người điều khiển máy móc, sử dụng dây truyền sản xuất.

- Thông tin tư liệu, sang chế bí quyết

- Quản lý, tuyển dụng, đà taojddoongj viên, kiểm tra nhân lực

2, 7 thành tựu cụ thể của cách mạng công nghiệp

- Phương tiện giao thong ngày càng phát triển, thỏa mã nhu cầu đi lại của con người

- Máy tính điện tử ( 1946

- Robot ( 1961 bắt đàu ở Mĩ - cánh tay robot dung để xúc

- Nền văn minh vật liệu : kim loại siêu bền, sieu dẫn, siêu cứng

Phi kim loại

- Tia lade ( khuếch đại ánh sang bằng bức xạ cưỡng bức ) dung để mổ không chảy máu, cát kim loại, làm vũ khí.

- Sợi thủy tinh quang dẫn: NĂm 1988, đường cap quang đầu tiên xuyên ĐTD nối MĨ Anh Pháp, nối 4000 cuộ gọi cùng lúc. NĂm 1989đường cáp quang thứ 2 dưới Thái bình dương dài 16.000km nối 50.000 cuộc đthoại

- Công nghệ sinh học ngày càng phát triển:

+ Công nghệ tế bào - ban đầu là tìm tế bào thay thấ

- nhân bản vô tính - tạo cừu Đoli

- Gen: Tìm hiểu nguồn gốc di truyền các loài

- Công nghệ vi sinh : SX vitamin, protein, chống ung thư

- Công nghệ enzim: chất xúc tác hsinh học

IV/ chinh phục vũ trụ

- Giáo viên Xion Copxki (chết năm 1935 ) ông đưa ra quan điểm tên lửa đẩy

- 1933 Liên xô thử 1 quả tên lửa dài 2.4 m nặng 19kg với sức đảy của 30kg thuốc nổ, đẩy quả tên lửa 500m

- Người ta phát hiênvận tốc vũ trụ 1 : nếu vận tốc lớn hơn 7.9km/h thì thoát ra khỏi sức hút trái đất

Liên xô và Mĩ đi đầu chinh phục vũ tru

Liên xô Mĩ

- 4 /10/1957, Phóng tàu vệ tinh nhân tạo đàu tiên ( cầu nhẵn bóng, có 4 ăng ten nặng 83.4 kg) mở đầu kỉ nguyên vệ tinh nhân tạo

- 12/4/1961 phóng tàu vũ trụ phương đông đưa Gagarin len vũ trụ trong 168 phút > con người có thể sống trong vũ trụ

- Trung tá Ghecman Kitop 6/8/1961 bay vào vũ trụ trong 25h18', chứng minh con người có thể sống hơn 1 ngay trong vũ trụ

- Đưa xe Lunakhot lên mặt trăng và nghiên cứu mặt trăng, Lunakhot 17 là cuối cùng ( 1970) nghiên cứu vật chất ở mặt trăng

- 1966 nghiên cứu sao kim và sau đó là sao Hỏa

- 1988, Liên xô phóng tàu con thoi -1/2/1958, Mĩ phóng vệ tinh đầu tiên nặng 13.5kg

- 10 tháng sau, 20/12/1962 Mĩ phóng tàu vũ trụ Sao thủy chở Giôn glin vaovũ trụ

- 20/7/1969, tàu Apollo 11 đã đưa Amstrong và Aldrin bay lên mặt trang, ở đó 21h36'

- 12/4/1981, Mĩ phóng tàu con thoi vào vũ trụ

=> Hai nước kết hợp với nhau thành tổ hợp vũ trụ => tàu vũ trụ. Sau này trung quốc cũng phóng tàu của mình vào vũ trụ.