Đã khuya lắm rồi.

Ánh đèn vàng quạch từ ngọn đèn cao áp duy nhất phía cuối đường không soi nổi một bóng người im lìm nép vào gốc cây đang đứng cách đó một quãng. Chẳng biết người thanh niên đã ở đó từ bao giờ, nhưng sự trầm mặc ấy khiến anh ta dường như đã hoà tan vào màn đêm.

Một nốt Mi giáng đột ngột vang lên.

Anh ngẩng phắt đầu, nhìn sang phía bên kia đường. Tầng hai không sang đèn, nhưng ánh trăng chiếu xuyên qua tấm rèm cửa bằng ren, vẽ ra lờ mờ một bóng dáng yểu điệu như trong trí nhớ.

Rất mỏng và nhẹ, khúc nhạc rơi nghiêng vào màn đêm vô tận, phớt qua cõi long như cánh chuồn lướt nước. Dường như anh được mang về một sớm thu sương giăng giăng mặt hồ, có người con gái e ấp trong màu áo vàng mơ như nắng, bắt gặp ánh mắt ngưỡng mộ từ người trai xa lạ, chỉ biết thẹn thùng quay đi. Rồi một buổi mai mưa phùn lất phất, cô gái ngồi trên bậc thềm tỉa thuỷ tiên, bóng ai thấp thoáng ngoài hiên vắng (1), mắt tình cờ chạm mắt, chợt thấy cả đất trời vào xuân.

Từng nốt nhạc cứ thong thả rơi, đều đặn như ngày ngày anh đứng nơi gốc cây này, đợi chờ bóng hình yêu kiều ấy hiện ra phía sau khung cửa, chỉ mong có được một cái liếc mắt của người trong mộng. Thiếu nữ ngồi chải đầu bên cửa sổ, tóc mây mượt mà như dải lụa, chẳng hiểu sao càng chải càng rối. Rối cả tơ lòng.

Giai điệu êm ả tinh tế ngân nga, trả cho anh những thanh bình và mơ màng của tháng ngày xưa cũ. Trong khuê phòng cô tiểu thư danh giá Hà thành, dương cầm phủ đăng ten, hồng nhung ngậm sương trên đôn sứ, thiếu nữ cúi đầu dạo đàn, ngón ngọc lướt trên phím ngà, bất chợt ngẩng đầu, mắt huyền lấp lánh những đốm lửa phản chiếu từ đôi mắt của chính anh. Và ngôi trường Lycée Albert Sarraut vắng lặng, sợi tơ hồng quấn quýt sợi nắng, rơi lên phong thư để ngỏ không đề tên người gửi, cô đặt tay mình vào tay anh, khoé thu ba đong ý cười, vạt áo lụa phất qua nền gạch hoa, khẽ xoay người trong điệu khúc dìu dặt.

Tiếng đàn ngừng lại đột ngột, nhưng rồi nhanh chóng ngân lên một lần nữa.

Buổi tịch dương, vàng rơi đáy nước, tóc thề tha thướt trong gió, nụ hôn đầu xanh mãi làn môi, hoa hoàng lan im cành thoáng run rẩy, lệ hoa rơi như khóc hộ người (2). Nụ cười thoảng qua như sương dưới nắng mai, lẳng lặng nhìn nhau, mới hay

"Nhưng trong khoảnh khắc ơ thờ ấy

Thấy cả muôn đời hận biệt ly." (3)

Đất nghìn năm kiêu hãnh bóng tiên nga, chập chờn trong từng giấc mộng, lênh đênh trong đêm như những vì sao xa vẫy gọi, tưởng gần gũi mà hoá ra xa xôi, tưởng dễ lụi tàn mà bền bỉ đi cùng anh suốt những năm kháng chiến trường kỳ.

Day dứt mong ngóng, những nốt nhạc chảy xuôi theo hương hoa sữa, thì thầm về những rung cảm sâu lắng trong trái tim người thiếu nữ ở lại trong lòng Thủ đô. Chiều buông góc phố, cánh nhạn nghiêng nghiêng, chở theo nỗi nhớ nhung đọng trong đôi mắt buồn dâng những sớm mưa não nùng. Ngôi chùa cổ kính rêu phong, Phật vẫn nhắm mắt trước nỗi đau chốn nhân gian, cô cúi đầu cầu nguyện, chỉ mong anh đi chân cứng đá mềm. Vàng phai mấy độ, tưởng người nơi chốn xa xăm ấy, liệu còn lưu luyến chút duyên tơ (4)?

Anh dường như thấy mình đứng trong căn phòng của cô, thấy bờ vai run rẩy của người con gái yêu kiều thuỷ chung ấy. Những nốt nhạc cuối cùng vỡ nát, như những mùa hoa anh bỏ lại sau lưng, như lời thề sẽ trở về dầu khi bụi trường chinh phai bạc áo hào hoa (5), đã chẳng còn có thể thành hiện thực.

Lá thư đầu tiên và cũng là cuối cùng anh viết cho cô nằm yên lặng trên giá nhạc, hẹn ngày về tìm lại một buổi sớm đánh rơi bên hồ, đề ngày gửi vốn chỉ hơn một tuần trước khi hiệp định Geneva được kí kết. Khuất sau lá thư, anh nhìn thấy giấy báo tử ghi tên mình, hi sinh một ngày trước khi quân giải phóng tiếp quản Thủ đô, chỉ biết mỉm cười buồn bã, cúi đầu nhìn sâu vào mắt cô một lần sau cuối, rồi chậm rãi tan vào bóng đêm vô tận.

Hà Nội vừa tưng bừng chào đón đoàn quân chiến thắng trở về, tiếng người cười nói vẫn còn vọng trên những con phố giăng đèn kết hoa, trên căn gác tĩnh mịch lạc lõng, có người thiếu nữ thẫn thờ nhìn ra ngoài cửa sổ, một ngôi sao lẻ loi lạc vào mắt huyền, thoáng nhấp nhánh rồi tắt hẳn.

(1): Vết thương lòng - Lan Sơn

(2), (3), (4), Giây phút chạnh lòng - Thế Lữ

(5): Ngày về - Chính Hữu

Những câu in nghiêng được lấy ý từ chương trình Bài Ca Hà Nội, bài hát Hướng về Hà Nội và bài thơ Hà Nội, phố của tác giả Phan Vũ