Câu 1: Tình hình thế giới cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Từ nửa sau thế kỷ XIX, CNTB phương Tây chuyển nhanh từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền (giai đoạn ĐQCN). Nền kinh tế hàng hóa phát triển mạnh, đặt ra yêu cầu bức thiết về thị trường. Đó chính là nguyên nhân sâu xa dẫn tới những cuộc chiến tranh xâm lược các quốc gia PK phương Đông, biến các quốc gia này thành thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, mua bán nguyên vật liệu, khai thác sức lao động và xuất khẩu tư bản của các nước ĐQ.

CNĐQ xuất khẩu TB, đầu tư khai thác thuộc địa đem lại lợi nhuận tối đa cho TB chính quốc, trước hết là TB lũng đoạn; làm cho QHXH của các nước thuộc địa biến đổi một cách căn bản. Các nước thuộc địa bị lôi cuốn vào con đường TBTD. Sự áp bức và thôn tính dân tộc của CNĐQ càng tăng thì mâu thuẫn giữa dân tộc thuộc địa thực dân càng gay gắt, sự phản ứng dân tộc của nhân dân các thuộc địa càng quyết liệt. Và chính bản thân CNĐQ xâm lược, thống trị các thuộc địa lại tạo cho các dân tộc bị chinh phục những phương tiện và phương pháp để tự giải phóng. Sự thức tỉnh về ý thức dân tộc và PTĐTGPDT khỏi ách thực dân, lập lại các quốc gia dân tộc độc lập trên thế giới chịu tác động sâu sắc của chính sách xâm lược, thống trị của CNĐQTD.

Đầu thế kỷ XX, trên phạm vi quốc tế, sự thức tỉnh của các dân tộc châu á cùng với phong trào DCTS ở Đông Âu bắt đầu từ CM 1905 ở Nga đã tạo thành một cao trào thức tỉnh của các dân tộc phương Đông. Hàng trăm triệu người hướng về một cuộc sống mới với ánh sáng tự do.

Năm 1917, CMT-10 Nga thành công. Đối với nước Nga, đó là cuộc CMVS, nhưng đối với các dân tộc thuộc địa trong đế quốc Nga thì đó còn là một cuộc CMGPDT, bởi vì trước cách mạng "nước Nga là nhà tù của các dân tộc". Cuộc CMVS ở nước Nga thành công, các dân tộc thuộc địa của ĐQ Nga được giải phóng và được hưởng quyền dân tộc tự quyết, kể cả quyền phân lập, hình thành nên các quốc gia độc lập và quyền liên hợp, dẫn đến sự ra đời của Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xôviết (1922). Nó làm cho PTCMVS ở các nước TBCN phương Tây và PTGPDT ở các nước thuộc địa phương Đông có quan hệ mật thiết với nhau trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là CNĐQ.

Tháng 3-1919, Quốc tế Cộng sản được thành lập. Tại Đại hội II của Quốc tế Cộng sản (1920), Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin được công bố. Luận cương này đã chỉ ra phương hướng đấu tranh GPDT bị áp bức. Với thắng lợi của CMT-10 Nga và sự ra đời của Quốc tế Cộng sản, nhiều ĐCS trên thế giới đã được thành lập.