Câu 9: Hoàn cảnh lịch sử và nội dung chỉ thị Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta (12/3/1945)

 Hoàn cảnh lịch sử:

• Tình hình thế giới:

Đầu năm 1945 WW2 đi vào giai đoạn kết thúc, Hồng quân LX truy kích quân Đức và tiến vào sào huyệt của chúng.

Ở Tây Âu: Anh - Mỹ đã mở mặt trận thứ 2, đổ quân lên đất Pháp, CN Pari nổi dậy, nước Pháp được giải phóng.

Mặt trận thái bình dương: phát xít Nhật nguy khốn, thất bại liên tiếp.

• Tình hình đông dương và trong nước:

Mâu thuẫn Nhật - Pháp trở nên gay gắt, đặc biệt 9-3-1945 Nhật đảo chính Pháp chiếm đông dương.

Chính sách vơ vét của Nhật làm chết đói hơn 2 triệu dân nước ta. Nhiều cuộc đấu tranh, khởi nghĩa diễn ra nhiều nơi.

 Nội dung chỉ thị:

Dự đoán trước tình hình Nhật sắp sửa lật Pháp ở Đông Dương, Tổng Bí thư Trường Chinh triệu tập Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp mở rộng tại làng Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh), ngay trước lúc Nhật nổ súng. Ngày 12-3-1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta". Nội dung chính:

- Nhận định rằng cuộc đảo chính của Nhật lật đổ Pháp để độc chiếm Đông Dương đã tạo ra một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc, nhưng điều kiện khởi nghĩa chưa thực sự chín muồi. Tuy vậy, hiện đang có những cơ hội tốt làm cho những điều kiện tổng khởi nghĩa nhanh chóng chín muồi như: chính trị khủng hoảng do cuộc đảo chính gây ra, nạn đói ghê gớm và chiến tranh đến giai đoạn quyết liệt  làm tăng lòng căm thù giặc của nhân dân ta.

- Xác định kẻ thù cụ thể, trước mắt và duy nhất của nhân dân Đông Dương sau cuộc đảo chính là phátxít Nhật, vì vậy phải thay khẩu hiệu "đánh đuổi phátxít Nhật-Pháp" bằng khẩu hiệu "đánh đuổi phátxít Nhật" và đưa ra khẩu hiệu "thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân Đông Dương" để chống lại chính phủ bù nhìn Việt gian thân Nhật.

- Chủ trương phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước mạnh mẽ làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa. Mọi hình thức tuyên truyền, cổ động, tổ chức và đấu tranh phải thay đổi cho thích hợp với thời kỳ tiền khởi nghĩa nhằm động viên mau chóng quần chúng lên trận địa cách mạng, tập dượt quần chúng tiến lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Như tuyên truyền xung phong có vũ trang, biểu tình tuần hành thị uy, bãi công chính trị, tổ chức quần chúng đánh phá các kho thóc để giải quyết nạn đói, đẩy mạnh xây dựng các đội tự vệ cứu quốc, tổ chức bộ đội, du kích, thành lập căn cứ địa cách mạng, phát động du kích chiến tranh ở những nơi có điều kiện.

- Phương châm đấu tranh lúc này là phát động chiến tranh du kích, giải phóng từng vùng, mở rộng căn cứ địa và sẵn sàng chuyển qua hình thức tổng khởi nghĩa một khi có đủ điều kiện.

- Dự kiến những hoàn cảnh thuận lợi để thực hiện tổng khởi nghĩa: 1. khi quân Đồng minh kéo vào Đông Dương đánh Nhật; 2. Cách mạng Nhật bùng nổ và chính quyền cách mạng của nhân dân Nhật được thành lập; 3. Hoặc Nhật bị mất nước như Pháp năm 1940 và quân đội viễn chinh Nhật mất tinh thần.