論語

 Luận ngữ

學而第一

 Học nhi đệ nhất

【第一章】

 [ Đệ nhất chương ]

【一節】子曰、學而時習之、不亦說乎。【二節】有朋自遠方來、不亦樂乎。

 [ Nhất tiết ] tử viết ,  học nhi thời tập chi , bất diệc thuyết hồ . [ Nhị tiết ] hữu bằng tự viễn phương lai , bất diệc nhạc hồ .

【三節】人不知而不慍、不亦君子乎。

 [ Tam tiết ] nhân bất tri nhi bất uấn , bất diệc quân tử hồ .

【第二章】【一節】有子曰、其為人也孝弟、而好犯上者鮮矣、不好犯上、而好作亂者、未之有也。

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] hữu tử viết , kỳ vi nhân dã hiếu đệ , nhi hảo phạm thượng giả tiên hĩ , bất hảo phạm thượng , nhi hảo tác loạn giả , vị chi hữu dã .

【二節】君子務本、本立、而道生、孝弟也者、其為仁之本與。

 [ Nhị tiết ] quân tử vụ bổn , bổn lập , nhi đạo sanh , hiếu đệ dã giả , kỳ vi nhân chi bổn dữ .

 【第三章】子曰、巧言令色、鮮矣仁。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , xảo ngôn lệnh sắc , tiên hĩ nhân . 

【第四章】曾子曰、吾日三省吾身、為人謀、而不忠乎、與朋友交、而不信乎、傳不習乎。

 [ Đệ tứ chương ] tằng tử viết , ngô nhật tam tỉnh ngô thân , vi nhân mưu , nhi bất trung hồ , dữ bằng hữu giao , nhi bất tín hồ, truyện bất tập hồ .

【第五章】子曰、道千乘之國、敬事而信、節用而愛人、使民以時。

 [ Đệ ngũ chương ] tử viết , đạo thiên thừa chi quốc , kính sự nhi tín , tiết dụng nhi ái nhân , sử dân dĩ thời .

【第六章】子曰、弟子、入則孝、出則弟、謹而信、凡愛眾、而親仁、行有餘力、則以學文。

 [ Đệ lục chương ] tử viết , đệ tử , nhập tắc hiếu , xuất tắc đệ , cẩn nhi tín , phàm ái chúng , nhi thân nhân , hành hữu dư lực , tắc dĩ học văn .

【第七章】子夏曰、賢賢易色、事父母、能竭其力、事君、能致其身、

[ Đệ thất chương ] tử hạ viết , hiền hiền dịch sắc , sự phụ mẫu , năng kiệt kỳ lực , sự quân , năng trí kỳ thân ,    

與朋友交、言而有信、雖曰未學、吾必謂之學矣。

 dữ bằng hữu giao , ngôn nhi hữu tín , tuy viết vị học , ngô tất vị chi học hĩ .

【第八章】【一節】子曰、君子不重、則不威、學則不固。【二節】主忠信。

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] tử viết , quân tử bất trọng , tắc bất uy , học tắc bất cố . [ Nhị tiết ] chủ trung tín .

【三節】無友不如己者。【四節】過則勿憚改。

 [ Tam tiết ] vô hữu bất như kỷ giả . [ Tứ tiết ] quá tắc vật đạn cải .

【第九章】曾子曰、慎終追遠、民德歸厚矣。

 [ Đệ cửu chương ] tằng tử viết , thận chung truy viễn , dân đức quy hậu hĩ .

【第十章】【一節】子禽問於子貢曰、夫子至於是邦也、必聞其政、求之與、

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] tử cầm vấn ư tử cống viết , phu tử chí ư thị bang dã , tất văn kỳ chánh , cầu chi dữ ,

抑與之與。【二節】子貢曰、夫子溫､良､恭､儉､讓、以得之、夫子之求之也、其諸異乎人之求之與。

 ức dữ chi dữ . [ Nhị tiết ] tử cống viết , phu tử ôn , lương , cung , kiệm , nhượng , dĩ đắc chi , phu tử chi cầu chi dã , kỳ chư dị hồ nhân chi cầu chi dữ .

【十一章】子曰、父在、觀其志、父沒、觀其行、三年無改於父之道、可謂孝矣。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , phụ tại , quan kỳ chí , phụ một , quan kỳ hành , tam niên vô cải ư phụ chi đạo , khả vị hiếu hĩ .

【十二章】【一節】有子曰、禮之用、和為貴、先王之道、斯為美；小大由之。

 [ Thập nhị chương ] [ nhất tiết ] hữu tử viết , lễ chi dụng , hòa vi quý , tiên vương chi đạo , tư vi mỹ ; tiểu đại do chi.

【二節】有所不行、知和而和、不以禮節之、亦不可行也。

 [ Nhị tiết ] hữu sở bất hành , tri hòa nhi hòa , bất dĩ lễ tiết chi , diệc bất khả hành dã .

【十三章】有子曰、信近於義、言可復也、恭近於禮、遠恥辱也、因不失其親、亦可宗也。

 [ Thập tam chương ] hữu tử viết , tín cận ư nghĩa , ngôn khả phục dã ,

cung cận ư lễ , viễn sỉ nhục dã , nhân bất thất kỳ thân , diệc khả tông dã .

【十四章】子曰、君子食無求飽、居無求安、敏於事、而慎於言、就有道、而正焉、可謂好學也已。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , quân tử thực vô cầu bão , cư vô cầu an , mẫn ư sự , nhi thận ư ngôn , tựu hữu đạo , nhi chánh yên , khả vị hảo học dã dĩ.     

【十五章】【一節】子貢曰,貧而無諂、富而無驕、何如。子曰、可也、未

 [ Thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử cống viết, bần  nhi vô siểm , phú nhi vô kiêu , hà như . Tử viết , khả dã , vị

若貧而樂、富而好禮者也。【二節】子貢曰、詩云、如切如磋、如琢如磨、

 nhược bần nhi nhạc , phú nhi hảo lễ giả dã . [ Nhị tiết ] tử cống viết , thi vân , như thiết như tha , như trác như ma ,

其斯之謂與。【三節】子曰、賜也、始可與言詩

 kỳ tư chi vị dữ . [ Tam tiết ] tử viết , tứ dã , thủy khả dữ ngôn thi.

已矣、告諸往而知來者。

 Dĩ hĩ , cáo chư vãng nhi tri lai giả .

【十六章】子曰、不患人之不己知、患不知人也。

 [ Thập lục chương ] tử viết , bất hoạn nhân chi bất kỷ tri , hoạn bất tri nhân dã .

為政第二

 Vi chánh đệ nhị

【第一章】子曰、為政以德、譬如北辰、居其所、而眾星共之。

 [ Đệ nhất chương ] tử viết , vi chánh dĩ đức , thí như bắc thần , cư kỳ sở , nhi chúng tinh cộng chi .

【第二章】子曰、詩三百、一言以蔽之、曰、思無邪。

 [ Đệ nhị chương ] tử viết , thi tam bách , nhất ngôn dĩ tế chi , viết , tư vô tà

【第三章】【一節】子曰、道之以政、齊之以刑、民免而無恥。【二節】道之以德、齊之以禮、有恥且格。

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ] tử viết , đạo chi dĩ chánh ,  chi dĩ hình , dân miễn nhi vô sỉ . [ Nhị tiết ] đạo chi dĩ đức ,  chi dĩ lễ , hữu sỉ thả cách .

 【第四章】【一節】子曰、吾十有五而志于學。【二節】三十而立。【三節】四十而不惑。【四節】五十而知天命。【五節】六十而耳順。【五節】七十而從心所欲、不踰矩。

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , ngô thập hữu ngũ nhi chí vu học . [ Nhị tiết ] tam thập nhi lập . [ Tam tiết ] Tứ thập nhi bất hoặc . [ Tứ tiết ] ngũ Thập nhi tri thiên mệnh . [ Ngũ tiết ] lục thập nhi nhĩ thuận . [ Ngũ tiết ] thất thập nhi tòng tâm sở dục , bất du củ .

【第五章】【一節】孟懿子問孝、子曰、無違。【二節】樊遲御、子告之曰、

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] mạnh ý tử vấn hiếu , tử viết , vô vi . [ Nhị tiết ] phiền trì ngự , tử cáo chi viết ,

孟孫問孝於我、我對曰、無違。【三節】樊遲曰、何謂也、子曰、生事之以禮、死葬之以禮、祭之以禮。

 mạnh tôn vấn hiếu ư ngã , ngã đối viết , vô vi . [ Tam tiết ] phiền trì viết , hà vị dã , tử viết , sanh sự chi dĩ lễ , tử táng chi dĩ lễ , tế chi dĩ lễ .

【第六章】孟武伯問孝、子曰、父母唯其疾之憂。

 [ Đệ lục chương ] Mạnh vũ bá vấn hiếu , tử viết , phụ mẫu duy kỳ tật chi

ưu .

【第七章】子游問孝、子曰、今之孝者、是謂能養、至於犬馬、皆能有養、不敬、何以別乎。

 [ Đệ thất chương ] tử du vấn hiếu , tử viết , kim chi hiếu giả , thị vị năng dưỡng , chí ư khuyển mã , giai năng hữu dưỡng , bất kính , hà dĩ biệt hồ .

【第八章】子夏問孝、子曰、色難、有事、弟子服其勞、有酒食、先生饌、曾是以為孝乎。

 [ Đệ bát chương ] tử hạ vấn hiếu , tử viết , sắc nan , hữu sự , đệ tử phục kỳ lao , hữu tửu thực , tiên sanh soạn , tằng thị dĩ vi hiếu hồ .

【第九章】子曰、吾與回言終日、不違、如愚。退兒省其私、亦足以發、回也不愚。

 [ Đệ cửu chương ] tử viết , ngô dữ hồi ngôn chung nhật , bất vi , như ngu . Thối nhi tỉnh kỳ tư , diệc túc dĩ phát , hồi dã bất ngu .

【第十章】【一節】子曰、視其所以。【二節】觀其所由。【三節】察其所安。【四節】人焉廋哉、人焉廋哉。

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] tử viết , thị kỳ sở dĩ . [ Nhị tiết ] quan kỳ sở do . [ Tam tiết ] sát kỳ sở an . [ Tứ tiết ] nhân yên sưu tai , nhân yên sưu tai

【十一章】子曰、溫故而知新、可以為師矣。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , ôn cố nhi tri tân , khả dĩ vi sư hĩ .         

【十二章】子曰、君子不器。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , quân tử bất khí .

【十三章】子貢問君子、子曰、先行其言、而後從之。

 [ Thập tam chương ] tử cống vấn quân tử , tử viết , tiên hành kỳ ngôn , nhi hậu tòng chi .

【十四章】子曰、君子周而不比、小人比而不周。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , quân tử chu nhi bất bỉ , tiểu nhân bỉ nhi bất chu .

【十五章】子曰、學而不思則罔、思而不學則殆。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , học nhi bất tư tắc võng , tư nhi bất học tắc đãi .

【十六章】子曰、攻乎異端、斯害也己。

 [ Thập lục chương ] tử viết , công hồ dị đoan , tư hại dã kỷ .

【十七章】子曰、由、誨女知之乎、知之為知之、不知為不知、是知也。

 [ Thập thất chương ] tử viết , do , hối nữ tri chi hồ , tri chi vi tri chi , bất tri vi bất tri , thị tri dã .

【十八章】【一節】子張學干祿。【一節】子曰、多聞闕疑、慎言其餘、則寡尤、多見闕殆、慎行其餘、則寡悔、言寡尤、行寡悔、祿在其中矣。

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] tử trương học can lộc . [ Nhất tiết ] tử viết , đa văn khuyết nghi , thận ngôn kỳ dư , tắc quả vưu , đa kiến khuyết đãi , thận hành kỳ dư , tắc quả hối , ngôn quả vưu , hành quả hối , lộc tại kỳ trung hĩ .

【十九章】哀公聞曰、何為則民服。孔子對曰、舉直錯諸枉、則民服、舉枉錯諸直、則民不服。

 [ Thập cửu chương ] ai công văn viết , hà vi tắc dân phục . Khổng tử đối viết , cử trực thác chư uổng , tắc dân phục , cử uổng thác chư trực , tắc dân bất phục .

【二十章】季康子問使民敬忠以勤、如之何。子曰、臨之以莊、則敬、孝慈、則忠、舉善而教不能、則勤。

 [ Nhị thập chương ] quý khang tử vấn sử dân kính trung dĩ cần , như chi hà . Tử viết , lâm chi dĩ trang , tắc kính , hiếu từ , tắc trung , cử thiện nhi giáo bất năng , tắc cần .

 hề

【廿一章】【一節】或謂孔子曰、子奚不為政。【二節】子曰、書云孝乎、惟孝友于兄弟、施於有政、是亦為政、奚其為為政。

 [ Nhị thập nhất chương ] [ nhất tiết ] hoặc vị khổng tử viết , tử hề bất vi chánh . [ Nhị tiết ] tử viết , thư vân hiếu hồ , duy hiếu hữu vu huynh đệ , thi ư hữu chánh , thị diệc vi chánh , hề kỳ vi vi chánh.

【廿二章】子曰、人而無信、不知其可也、大車無輗、小車無軏、其何以行之哉。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , nhân nhi vô tín , bất tri kỳ khả dã , đại xa vô nghê , tiểu xa vô nguyệt , kỳ hà dĩ hành chi tai .

【廿三章】【一節】子張問十世、可知也。【二節】子曰、殷因於夏禮、所損益、可知也、周因於殷禮、所損益、可知也、其或繼周者、雖百世、可知也。

 [ Nhị thập tam chương ] [ nhất tiết ] tử trương vấn thập thế , khả tri dã . [ Nhị tiết ] tử viết , ân nhân ư hạ lễ , sở tổn ích , khả tri dã , chu nhân ư ân lễ , sở tổn ích , khả tri dã , kỳ hoặc kế chu giả , tuy bách thế , khả tri dã .

【廿四章】【一節】子曰、非其鬼而祭之、諂也。【二節】見義不為、無勇也。

 [ Nhập tứ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , phi kỳ quỷ nhi tế chi , siểm dã . [ Nhị tiết ] kiến nghĩa bất vi , vô dũng dã .

八佾第三

 Bát dật đệ tam

【第一章】孔子謂季氏、八佾舞於庭、是可忍也、孰不可忍也。

 [ Đệ nhất chương ] khổng tử vị quý thị , bát dật vũ ư đình , thị khả nhẫn dã , thục bất khả nhẫn dã

【第二章】三家者、以雍徹。子曰、相維辟公、天子穆穆、奚取於三家之堂。

 [ Đệ nhị chương ] tam gia giả , dĩ ung triệt . Tử viết , tương duy tích công , thiên tử mục mục , hề thủ ư tam gia chi đường .

【第三章】子曰、人而不仁、如禮何、人而不仁、如樂何。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , nhân nhi bất nhân , như lễ hà , nhân nhi bất nhân , như nhạc hà .

【第四章】【一節】林放問禮之本。【二節】子曰、大哉問。【三節】禮、與其奢也、寧儉、喪、與其易也、寧戚。

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] lâm phóng vấn lễ chi bổn . [ Nhị tiết ] tử viết , đại tai vấn . [ Tam tiết ] lễ , dữ kỳ xa dã , ninh kiệm , tang , dữ kỳ dịch dã , ninh thích .

【第五章】子曰、夷狄之有君、不如諸夏之亡也。

 [ Đệ ngũ chương ] tử viết , di địch chi hữu quân , bất như chư hạ chi vong dã .

【第六章】季氏旅於泰山。子謂冉有曰、女弗能救與。對曰、不能。子曰、嗚呼、曾謂泰山、不如林放乎。

 [ Đệ lục chương ] quý thị lữ ư thái san . Tử vị nhiễm hữu viết , nữ phất năng cứu dữ . Đối viết , bất năng . Tử viết , ô hô , tằng vị thái san , bất như lâm phóng hồ .

【第七章】子曰、君子無所爭、必也射乎、揖讓而升、下而飲、其爭也君子。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , quân tử vô sở tranh , tất dã xạ hồ , ấp nhượng nhi thăng , hạ nhi ẩm , kỳ tranh dã quân tử .

【第八章】子夏問曰、巧笑倩兮、美目盼兮、素以為絢兮。何為也。【二節】

 [ Đệ bát chương ] tử hạ vấn viết , xảo tiếu thiến hề , mỹ mục phán hề , tố dĩ vi huyến hề . Hà vi dã . [ Nhị tiết ]

子曰、繪事後素。【三節】曰、禮後乎。子曰、起予者商也、始可與言詩已矣。

Tử viết , hội sự hậu tố . [ Tam tiết ] viết , lễ hậu hồ . Tử viết , khởi dư giả thương dã , thủy khả dữ ngôn thi dĩ hĩ.

【第九章】子曰、夏禮吾能言之、杞不足徵也、殷禮吾能言之、宋不足徵也、文獻不足故也、足、則吾能徵之矣。

 [ Đệ cửu chương ] tử viết , hạ lễ ngô năng ngôn chi , kỷ bất túc trưng dã , ân lễ ngô năng ngôn chi , tống bất túc trưng dã , văn hiến bất túc cố dã , túc , tắc ngô năng trưng chi hĩ .

【第十章】子曰、禘、自既灌而往者、吾不欲觀之矣。

 [ Đệ thập chương ] tử viết , đế , tự ký quán nhi vãng giả , ngô bất dục quan chi hĩ .

【十一章】或問禘之說。子曰、不知也、知其說者、之於天下也、其如示諸斯乎。指其掌。

 [ Thập nhất chương ] hoặc vấn đế chi thuyết . Tử viết , bất tri dã , tri kỳ thuyết giả , chi ư thiên hạ dã , kỳ như thị chư tư hồ . Chỉ kỳ chưởng.

【十二章】【一節】祭如在、祭神如神在。【二節】子曰、吾不與祭、如不祭。

 [ Thập nhị chương ] [ nhất tiết ] tế như tại , tế thần như thần tại . [ Nhị tiết ] tử viết , ngô bất dữ tế , như bất tế.

【一節】王孫賈問曰、與其媚於奧、寧媚於(燥 上穴，中土，下黽)、何謂也。【二節】子曰、不然、獲罪於天、無所禱也。

 [ Nhất tiết ] vương tôn cổ vấn viết , dữ kỳ mị ư áo , ninh mị ư (táo  thượng huyệt , trung thổ , hạ mãnh ) , hà vị dã . [ Nhị tiết ] tử viết , bất nhiên , hoạch tội ư thiên , vô sở đảo dã .

【十四章】子曰、周監於二代、郁郁乎文哉、吾從周。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , chu giam ư nhị đại , úc úc hồ văn tai , ngô tòng chu .

【十五章】子入大廟、每事問。或曰、孰謂鄹人之子知禮乎、入大廟、每事問。子聞之曰、是禮也。

 [ Thập ngũ chương ] tử nhập đại miếu , mỗi sự vấn . Hoặc viết , thục vị châu nhân chi tử tri lễ hồ , nhập đại miếu , mỗi sự vấn . Tử văn chi viết , thị lễ dã .

 【十六章】子曰、射不主皮、為力不同科、古之道也。

 [ Thập lục chương ] tử viết , xạ bất chủ bì , vi lực bất đồng khoa , cổ chi đạo dã .        

【十七章】【一節】子貢欲去告朔之餼羊。【二節】子曰、賜也、爾愛其羊、我愛其禮。

 [ Thập thất chương ] [ nhất tiết ] tử cống dục khứ cáo sóc chi hí dương . [ Nhị tiết ] tử viết , tứ dã , nhĩ ái kỳ dương , ngã ái kỳ lễ .

 【十八章】子曰、事君盡禮、人以為諂也。

 [ Thập bát chương ] tử viết , sự quân tận lễ , nhân dĩ vi siểm dã .

【十九章】【一節】定公問君使臣、臣事君、如之何。孔子對曰、君使臣以禮、臣事君以忠。

 [ Thập cửu chương ] [ nhất tiết ] định công vấn quân sử thần , thần sự quân , như chi hà . Khổng tử đối viết , quân sử thần dĩ lễ , thần sự quân dĩ trung .

 【二十章】子曰、關睢樂而不淫、哀而不傷。

 [ Nhị thập chương ] tử viết , quan tuy nhạc nhi bất dâm , ai nhi bất thương .        

【廿一章】【一節】哀公問社於宰我。宰我對曰、夏后氏以松、殷人以柏、周人以栗、曰、使民戰栗。【二節】子聞之曰、成事不說、遂事不諫、既往不咎。

 [ Nhị thập nhất chương ] [ nhất tiết ] ai công vấn xã ư tể ngã . Tể ngã đối viết , hạ hậu thị dĩ tùng , ân nhân dĩ bách , chu nhân dĩ lật , viết , sử dân chiến lật . [ Nhị tiết ] tử văn chi viết , thành sự bất thuyết , toại sự bất gián , ký vãng bất cữu .

【廿二章】【一節】子曰、管仲之器小哉。【二節】或曰、管仲儉乎。【三節】曰、管氏有三歸、官事不攝、焉得儉。【四節】然則管仲知禮乎。【五節】曰、邦君樹塞門、管氏亦樹塞門、邦君為兩君之好、有反坫、管氏亦有反坫、管氏而知禮、孰不知禮。

 [ Nhị thập nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , quản trọng chi khí tiểu tai . [ Nhị tiết ] hoặc viết , quản trọng kiệm hồ . [ Tam tiết ] viết , quản thị hữu tam quy , quan sự bất nhiếp , yên đắc kiệm . [ Tứ tiết ] nhiên tắc quản trọng tri lễ hồ . [ Ngũ tiết ] viết , bang quân thụ tắc môn , quản thị diệc thụ tắc môn , bang quân vi lưỡng quân chi hảo , hữu phản điếm , quản thị diệc hữu phản điếm , quản thị nhi tri lễ , thục bất tri lễ .

 【廿三章】子語魯大師樂曰、樂其可知也、始作、翕如也、從之、純如也、

 [ Nhị thập tam chương ] tử ngữ lỗ đại sư nhạc viết , nhạc kỳ khả tri dã , thủy tác , hấp như dã , tòng chi , thuần như dã ,

繳如也、繹如也、以成。

 chước như dã , dịch như dã , dĩ thành .         

【廿四章】儀封人請見、曰、君子之至於斯也、吾未嘗不得見也。從者見之、

 [ Nhị thập tứ chương ] nghi phong nhân thỉnh kiến , viết , quân tử chi chí ư tư dã , ngô vị thường bất đắc kiến dã . Tòng giả kiến chi ,

出曰、二三子、何患於喪乎、天下之無道也久矣、天將以夫子為木鐸。

 Xuất viết , nhị tam tử , hà hoạn ư tang hồ , thiên hạ chi vô đạo dã cửu hĩ , thiên tương dĩ phu tử vi mộc đạc .

【廿五章】子謂韶、盡美矣、又盡善也、謂武、盡美矣、未盡善也。

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử vị thiều , tận mỹ hĩ , hựu tận thiện dã , vị vũ , tận mỹ hĩ , vị tận thiện dã .

【廿六章】子曰、居上不寬、為禮

 [ Nhị thập lục chương ] tử viết , cư thượng bất khoan , vi lễ      

  不敬、臨喪不哀、吾何以觀之哉。

 bất kính , lâm tang bất ai , ngô hà dĩ quan chi tai .

里仁第四

 Lý nhân đệ tứ BOOK IV. LE JIN.

【第一章】子曰、里仁為美、擇不處仁、焉得知。

 [ Đệ nhất chương ] tử viết , lý nhân vi mỹ , trạch bất xử nhân , yên đắc tri .

【第二章】子曰、不仁者、不可以久處約、不可以長處樂、仁者安仁、知者利 仁。

 [ Đệ nhị chương ] tử viết , bất nhân giả , bất khả dĩ cửu xử ước , bất khả dĩ trường xử nhạc , nhân giả an nhân , tri giả lợi nhân ..'

【第三章】子曰、惟仁者、能好人、能惡人。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , duy nhân giả , năng hảo nhân , năng ác nhân .

【第四章】子曰、苟志於仁矣、無惡也。

 [ Đệ tứ chương ] tử viết , cẩu chí ư nhân hĩ , vô ác dã .

【第五章】【一節】子曰、富與貴、是人之所欲也、不以其道得之、不處也。

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , phú dữ quý , thị nhân chi sở dục dã , bất dĩ kỳ đạo đắc chi , bất xử dã .

貧與賤、是人之所惡也、不以其道得之、不去也。【二節】君子去仁、惡乎成名。【三節】君子無終食之間

 Bần dữ tiện , thị nhân chi sở ác dã , bất dĩ kỳ đạo đắc chi , bất khứ dã . [ Nhị tiết ] quân tử khứ nhân , ác hồ thành danh . [ Tam tiết ] quân tử vô chung thực chi gian

違仁、造次必於是、顛沛必於是。

 vi nhân , tạo thứ tất ư thị , điên phái tất ư thị .

【第六章】【一節】子曰、我未見好仁者、惡不仁者、好仁者、無以尚之、

 [ Đệ lục chương ] [ nhất tiết ] tử viết , ngã vị kiến hảo nhân giả , ác bất nhân giả , hảo nhân giả , vô dĩ thượng chi ,

惡不仁者、其為仁矣、不使不仁者、加乎其身。【二節】有能一日用其力於

 ác bất nhân giả , kỳ vi nhân hĩ , bất sử bất nhân giả , gia hồ kỳ thân . [ Nhị tiết ] hữu năng nhất nhật dụng kỳ lực ư

仁矣乎、我未見力不足者。【三節】蓋有之矣、我未之見也。

 nhân hĩ hồ , ngã vị kiến lực bất túc giả . [ Tam tiết ] cái hữu chi hĩ , ngã vị chi kiến dã .

【第七章】子曰、人之過也、各於其黨、觀過、斯知仁矣。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , nhân chi quá dã , các ư kỳ đảng , quan quá , tư tri nhân hĩ

【第八章】子曰、朝聞道、夕死、可矣。

 [ Đệ bát chương ] tử viết , triều văn đạo , tịch tử , khả hĩ .

【第八章】子曰、士志於道、而恥惡衣惡食者、未足與議也。

 [ Đệ cửu chương ] tử viết , sĩ chí ư đạo , nhi sỉ ác y ác thực giả , vị túc dữ nghị dã .

【第十章】子曰、君子之於天下也、無適也、無莫也、義之與比。

 [ Đệ thập chương ] tử viết , quân tử chi ư thiên hạ dã , vô thích dã , vô mạc dã , nghĩa chi dữ bỉ .

【十一章】子曰、君子懷德、小人懷土、君子懷刑、小人懷惠。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , quân tử hoài đức , tiểu nhân hoài thổ , quân tử hoài hình , tiểu nhân hoài huệ【十二章】子曰、放於利而行、多怨。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , phóng ư lợi nhi hành , đa oán .

【十三章】子曰、能以禮讓為國乎、何有、不能以禮讓為國、如禮何。

 [ Thập tam chương ] tử viết , năng dĩ lễ nhượng vi quốc hồ , hà hữu , bất năng dĩ lễ nhượng vi quốc , như lễ hà .

【十四章】子曰、不患無位、患所以立、不患莫己知、求為可知也。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , bất hoạn vô vị , hoạn sở dĩ lập , bất hoạn mạc kỷ tri , cầu vi khả tri dã .

【十五章】【一節】子曰、參乎、吾道一以貫之。曾子曰、唯。【二節】子出、門人問

曰、何謂也。曾子曰、夫子之道、忠恕而已矣。

 [ Thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , tham hồ , ngô đạo nhất dĩ quán chi . Tằng tử viết , duy . [ Nhị tiết ] tử xuất , môn nhân vấn

viết , hà vị dã . Tằng tử viết , phu tử chi đạo , trung thứ nhi dĩ hĩ .

【十六章】子曰,君子喻於義，小人喻於利。

 [ Thập lục chương ] tử viết , quân tử dụ ư nghĩa , tiểu nhân dụ ư lợi .

【十七章】子曰、見賢思齊焉、見不賢而內自省也。

 [ Thập thất chương ] tử viết , kiến hiền tư  yên , kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã .

【十八章】子曰、事父母幾諫、見志不從、又敬不違、勞而不怨

 [ Thập bát chương ] tử viết , sự phụ mẫu ki gián , kiến chí bất tòng , hựu kính bất vi , lao nhi bất oán.

【十九章】子曰、父母在、不遠游、游必有方。

 [ Thập cửu chương ] tử viết , phụ mẫu tại , bất viễn du , du tất hữu phương .

【二十章】子曰、三年無改於父之道、可謂孝矣。

 [ Nhị thập chương ] tử viết , tam niên vô cải ư phụ chi đạo , khả vị hiếu hĩ .

【廿一章】子曰、父母之年、不可不知也、一則以喜、一則以懼。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , phụ mẫu chi niên , bất khả bất tri dã , nhất tắc dĩ hỉ , nhất tắc dĩ cụ .

【廿二章】子曰、古者言之不出、恥躬之不逮也。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , cổ giả ngôn chi bất xuất , sỉ cung chi bất đãi dã .

【廿三章】子曰、以約、失之者鮮矣。

 [ Nhị thập tam chương ] tử viết , dĩ ước , thất chi giả tiên hĩ .

【廿四章】子曰、君子欲訥於言、而敏於行。

 [ Nhập tứ chương ] tử viết , quân tử dục nột ư ngôn , nhi mẫn ư hành .

【廿五章】子曰、德不孤、必有鄰。

 [ Nhập ngũ chương ] tử viết , đức bất cô , tất hữu lân .

【廿六章】子游曰、事君數、斯辱矣、朋友數、斯疏矣。

 [ Nhập lục chương ] tử du viết , sự quân sổ , tư nhục hĩ , bằng hữu sổ , tư sơ hĩ .        

公冶長第五

 Công dã trường đệ ngũ BOOK V. KUNG-YE CH'ANG.

【第一章】【一節】子謂公冶長、可妻也、雖在縲絏之中、非其罪也。以其

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] tử vị công dã trường , khả thê dã , tuy tại luy tiết chi trung , phi kỳ tội dã . Dĩ kỳ

子妻之。【二節】子謂南容、邦有道不廢、

 tử thê chi . [ Nhị tiết ] tử vị nam dung , bang hữu đạo bất phế ,

邦無道免於刑戮。以其兄之子妻之。

 bang vô đạo miễn ư hình lục . Dĩ kỳ huynh chi tử thê chi .

daughter of his own elder brother to wife.

【第二章】子謂子賤、君子哉若人、魯無君子者、斯焉取斯。

 [ Đệ nhị chương ] tử vị tử tiện , quân tử tai nhược nhân , lỗ vô quân tử giả , tư yên thủ tư .

【第三章】子貢問曰、賜也何如。子曰、女器也。曰、何器也。曰、瑚璉也。

 [ Đệ tam chương ] tử cống vấn viết , tứ dã hà như . Tử viết , nữ khí dã . Viết , hà khí dã . Viết , hô liễn dã .

【第四章】【一節】或曰、雍也仁、而不佞。【二節】子曰、焉用佞、禦人

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] hoặc viết , ung dã nhân , nhi bất nịnh . [ Nhị tiết ] tử viết , yên dụng nịnh , ngữ nhân

以口給、屢憎於人、不知其仁、焉用佞。

 Dĩ khẩu cấp , lũ tăng ư nhân , bất tri kỳ nhân , yên dụng nịnh .

【第五章】子使漆雕開仕。對曰、吾斯之未能信。子說。

 [ Đệ ngũ chương ] tử sử tất điêu khai sĩ . Đối viết , ngô tư chi vị năng tín . Tử thuyết .

【第六章】子曰、道不行、乘桴浮于海、從我者、

 [ Đệ lục chương ] tử viết , đạo bất hành , thừa phù phù vu hải , tòng ngã giả ,      

其由與。子路聞之喜。子曰、由也、好勇過我、無所取材。

 kỳ do dữ . Tử lộ văn chi hỉ . Tử viết , do dã , hảo dũng quá ngã , vô sở thủ tài .

【第七章】【一節】孟武伯問子路仁乎。子曰、不知也。【二節】又問。子

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ] mạnh vũ bá vấn tử lộ nhân hồ . Tử viết , bất tri dã . [ Nhị tiết ] hựu vấn . Tử

曰、由也、千乘之國、可使治其賦也、不知其仁也。【

三節】求也何如。子

 Viết , do dã , thiên thừa chi quốc , khả sử trì kỳ phú dã , bất tri kỳ nhân dã . [ Tam tiết ] cầu dã hà như . Tử

曰、求也、千室之邑、百乘之家、可使為之宰也、不知其仁也。【四節】赤

 Viết , cầu dã , thiên thất chi ấp , bách thừa chi gia , khả sử vi chi tể dã , bất tri kỳ nhân dã . [ Tứ tiết ] xích

也何如。子曰、赤也、束帶立於朝、可使與賓客言也、不知其仁也。

 Dã hà như . Tử viết , xích dã , thúc đái lập ư triều , khả sử dữ tân khách ngôn dã , bất tri kỳ nhân dã .

【第八章】【一節】子謂子貢曰、女與回也、孰愈。【二節】對曰、賜也、

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] tử vị tử cống viết , nữ dữ hồi dã , thục dũ . [ Nhị tiết ] đối viết , tứ dã ,

何敢望回、回也、聞一以知十、賜也、聞一以知二。【三節】子曰、弗如也、

 Hà cảm vọng hồi , hồi dã , văn nhất dĩ tri thập , tứ dã , văn nhất dĩ tri nhị . [ Tam tiết ] tử viết , phất như dã ,

吾與女、弗如也。

 Ngô dữ nữ , phất như dã .

【第九章】宰予晝寢。子曰、朽木不可雕也、糞土之牆、不可朽也、於予與

 [ Đệ cửu chương ] tể dư trú tẩm . Tử viết , hủ mộc bất khả điêu dã , phẩn thổ chi tường , bất khả hủ dã , ư dư dữ

何誅。【二節】子曰、始吾於人也、聽其言而信其行、今吾於人也、

 hà tru . [ Nhị tiết ] tử viết , thủy ngô ư nhân dã , thính kỳ ngôn nhi tín kỳ hành , kim ngô ư nhân dã ,

聽其言而觀其行、於予與改是。

 thính kỳ ngôn nhi quan kỳ hành , ư dư dữ cải thị .

【第十章】子曰、吾未見剛者。或對曰、申棖。子曰、棖也慾、焉得剛。

 [ Đệ thập chương ] tử viết , ngô vị kiến cương giả . Hoặc đối viết , thân tranh . Tử viết , tranh dã dục , yên đắc cương .

【十一章】子貢曰、我不欲人之加諸我也、吾亦欲無加諸人。子曰、賜也、

 [ Thập nhất chương ] tử cống viết , ngã bất dục nhân chi gia chư ngã dã , ngô diệc dục vô gia chư nhân . Tử viết , tứ dã ,

非爾所及也。

 Phi nhĩ sở cập dã .

【十二章】子貢曰、夫子之文章、

 [ Thập nhị chương ] tử cống viết , phu tử chi văn chương ,    

可得而聞也、夫子之言性與天道、不可得而聞也。

 khả đắc nhi văn dã , phu tử chi ngôn tính dữ thiên đạo , bất khả đắc nhi văn dã .     

【十三章】子路有聞、未之能行、唯恐有聞。

 [ Thập tam chương ] tử lộ hữu văn , vị chi năng hành , duy khủng hữu văn .

【十四章】子貢問曰、孔文子、何以謂之文也。子曰、敏而好學、不恥下問、

 [ Thập tứ chương ] tử cống vấn viết , khổng văn tử , hà dĩ vị chi văn dã . Tử viết , mẫn nhi hảo học , bất sỉ hạ vấn ,

是以謂之文也。

 Thị dĩ vị chi văn dã .

【十五章】子謂子產、有君子之道四焉、其行己也恭、其事上也敬、其養民也惠、其使民也義。

 [ Thập ngũ chương ] tử vị tử sản , hữu quân tử chi đạo tứ yên , kỳ hành kỷ dã cung , kỳ sự thượng dã kính , kỳ dưỡng dân dã huệ , kỳ sử dân dã nghĩa .

 【十六章】子曰、晏平仲善與人交、久而敬之。

 [ Thập lục chương ] tử viết , yến bình trọng thiện dữ nhân giao , cửu nhi kính chi .

【十七章】子曰、藏文仲、居蔡、山節藻梲、何如其知也。

 [ Thập thất chương ] tử viết , Tạng văn trọng , cư thái , san tiết tảo chuyết , hà như kỳ tri dã .

【十八章】【一節】子張問曰、令尹子文三仕為令尹、無喜色、三已之、無

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] tử trương vấn viết , lệnh duẫn tử văn tam sĩ vi lệnh duẫn , vô hỉ sắc , tam dĩ chi , vô

慍色。舊令尹之政、必以告新令尹、何如。子曰、忠矣。曰、仁矣乎。曰、未知、焉得仁。

 Uấn sắc . Cựu lệnh duẫn chi chánh , tất dĩ cáo tân lệnh duẫn , hà như . Tử viết , trung hĩ . Viết , nhân hĩ hồ . Viết , vị tri , yên đắc nhân .

【二節】崔子弒齊君、陳文子有馬十乘、棄而違之。至於他

 [ Nhị tiết ] thôi tử thí  quân , trần văn tử hữu mã thập thừa , khí nhi vi chi . Chí ư tha

邦、則曰、猶吾大夫崔子也、違之、之一邦、則又曰、猶吾大夫崔子也、違

 bang , tắc viết , do ngô đại phu thôi tử dã , vi chi , chi nhất bang , tắc hựu viết , do ngô đại phu thôi tử dã , vi

之、何如。子曰、清矣。曰、仁矣乎。曰、未知、焉得仁。

 chi , hà như . Tử viết , thanh hĩ . Viết , nhân hĩ hồ . Viết , vị tri , yên đắc nhân .

【十九章】季文子三思而後行。子聞之曰、再、斯可矣。

 [ Thập cửu chương ] quý văn tử tam tư nhi hậu hành . Tử văn chi viết , tái , tư khả hĩ .

【二十章】子曰、甯武子、邦有道、則

 [ Nhị thập chương ] tử viết , nịnh vũ tử , bang hữu đạo , tắc

知、邦無道、則愚、其知可及也、其愚不可及也。

 tri , bang vô đạo , tắc ngu , kỳ tri khả cập dã , kỳ ngu bất khả cập dã .

【廿一章】子在陳曰、歸與歸與、吾黨之小子狂簡、斐然成章、不知所以裁之。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử tại trần viết , quy dữ quy dữ , ngô đảng chi tiểu tử cuồng giản , phỉ nhiên thành chương , bất tri sở dĩ tài chi.

【廿二章】子曰、伯夷叔齊、不念舊惡、怨是用希。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , bá di thúc  , bất niệm cựu ác , oán thị dụng hy .

【廿三章】子曰、孰謂微生高

 [ Nhị thập tam chương ] tử viết , thục vị vi sanh cao

直、或乞醃焉、乞諸鄰而與之。

 trực , hoặc khất yêm yên , khất chư lân nhi dữ chi .

【廿四章】子曰、巧言令色、足恭、左丘明恥之、丘亦恥之、匿怨而友其人、

 [ Nhị thập tứ chương ] tử viết , xảo ngôn lệnh sắc , túc cung , tả khâu minh sỉ chi , khâu diệc sỉ chi , nặc oán nhi hữu kỳ nhân ,

左丘明恥之、丘亦恥之。

 tả khâu minh sỉ chi , khâu diệc sỉ chi .

【一節】顏淵季路侍。子曰、盍各言爾志。【二節】子路曰、願車馬、衣輕

 [ Nhất tiết ] nhan uyên quý lộ thị . Tử viết , hạp các ngôn nhĩ chí . [ Nhị tiết ] tử lộ viết , nguyện xa mã , y khinh

裘、與朋友共、蔽之而無憾。【三節】顏淵曰、願無

 cừu , dữ bằng hữu cộng , tế chi nhi vô hám . [ Tam tiết ] nhan uyên viết , nguyện vô

伐善、無施勞。

phạt thiện , vô thi lao .

'

【廿五章】子路曰、願聞子之志。子曰、老者安之、朋友信之、少者懷之。

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử lộ viết , nguyện văn tử chi chí . Tử viết , lão giả an chi , bằng hữu tín chi , thiểu giả hoài chi .

【廿六章】子曰、已矣乎、吾未見能見其過、而內自訟者也。

 [ Nhị thập lục chương ] tử viết , dĩ hĩ hồ , ngô vị kiến năng kiến kỳ quá , nhi nội tự tụng giả dã .

【廿七章】子曰、十室之邑、必有忠信、如丘者焉、不如丘之好學也。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , thập thất chi ấp , tất hữu trung tín , như khâu giả yên , bất như khâu chi hảo học dã .

雍也第六

 Ung dã đệ lục BOOK VI. YUNG YEY.

【第一章】【一節】子曰、雍也可使南面。【二節】仲弓問子桑伯子。子曰、

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] tử viết , ung dã khả sử nam diện . [ Nhị tiết ] trọng cung vấn tử tang bá tử . Tử viết ,

可也、簡。【三節】仲弓曰、居敬而行簡、以臨其民、不亦可乎、居簡而行簡、無乃大簡乎。【四節】子曰、雍之言然。

 Khả dã , giản . [ Tam tiết ] trọng cung viết , cư kính nhi hành giản , dĩ lâm kỳ dân , bất diệc khả hồ , cư giản nhi hành giản , vô nãi đại giản hồ . [ Tứ tiết ] tử viết , ung chi ngôn nhiên .

【第二章】【一節】哀公問弟子孰為好學。【二節】孔子對曰、有顏回者好

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] ai công vấn đệ tử thục vi hảo học . [ Nhị tiết ] khổng tử đối viết , hữu nhan hồi giả hảo

學、不遷怒、不貳過、不幸短命死矣、今也則亡、未聞好學者也。

 Học , bất thiên nộ , bất nhị quá , bất hạnh đoản mệnh tử hĩ , kim dã tắc vong , vị văn hảo học giả dã .

【第三章】【一節】子華使於齊、冉子為其母請粟。子曰、與之釜。請益。

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ] tử hoa sử ư  , nhiễm tử vi kỳ mẫu thỉnh túc . Tử viết , dữ chi phủ . Thỉnh ích .

曰、與之庾。冉子與之粟五秉。【二節】子曰、赤之適齊也、乘肥馬、衣輕裘、吾

 Viết , dữ chi dữu . Nhiễm tử dữ chi túc ngũ bỉnh . [ Nhị tiết ] tử viết , xích chi thích  dã , thừa phì mã , y khinh cừu , ngô

聞之也、君子周急、不繼富。【三節】原思為之宰、與之粟九百、辭。【四節】子曰、毋、以與爾鄰里鄉黨乎。

 Văn chi dã , quân tử chu cấp , bất kế phú . [ Tam tiết ] nguyên tư vi chi tể , dữ chi túc cửu bách , từ . [ Tứ tiết ] tử viết , vô , dĩ dữ nhĩ lân lý hương đảng hồ .

【第四章】子謂仲弓曰、犁牛之子騂且角、雖欲勿用、山川其舍諸。

 [ Đệ tứ chương ] tử vị trọng cung viết , lê ngưu chi tử tuynh thả giác , tuy dục vật dụng , san xuyên kỳ xá chư .

【第五章】子曰、回也、其心三月不違仁、其餘、則日月至焉而已矣。

 [ Đệ ngũ chương ] tử viết , hồi dã , kỳ tâm tam nguyệt bất vi nhân , kỳ dư , tắc nhật nguyệt chí yên nhi dĩ hĩ .

【第六章】季康子問仲由、可使從政也與。子曰、由也果、於從政乎何有。

 [ Đệ lục chương ] quý khang tử vấn trọng do , khả sử tòng chánh dã dữ . Tử viết , do dã quả , ư tòng chánh hồ hà hữu .

曰、賜也、可使從政也與。曰、賜也達、於從政乎何有。曰、求也、可使從

 Viết , tứ dã , khả sử tòng chánh dã dữ . Viết , tứ dã đạt , ư tòng chánh hồ hà hữu . Viết , cầu dã , khả sử tòng

政也與。曰、求也藝、於從政乎何有。

 Chánh dã dữ . Viết , cầu dã nghệ , ư tòng chánh hồ hà hữu .

【第七章】季氏使閔子騫為費宰、閔子騫曰、善為我辭焉、如有復我者、則吾必在汶上矣。

 [ Đệ thất chương ] quý thị sử mẫn tử khiên vi phí tể , mẫn tử khiên viết , thiện vi ngã từ yên , như hữu phục ngã giả , tắc ngô tất tại vấn thượng hĩ .

【第八章】伯牛有疾、子問之、自牖執其手、曰、亡之、命矣夫、斯人也、

 [ Đệ bát chương ] bá ngưu hữu tật , tử vấn chi , tự dũ chấp kỳ thủ , viết , vong chi , mệnh hĩ phu , tư nhân dã ,

而有斯疾也、斯人也、而有斯疾也。

 Nhi hữu tư tật dã , tư nhân dã , nhi hữu tư tật dã .

【第九章】子曰、賢哉回也、一簞食、一瓢飲、在陋巷、人不堪其憂、回也不改其樂、賢哉回也。

 [ Đệ cửu chương ] tử viết , hiền tai hồi dã , nhất đan thực , nhất biều ẩm , tại lậu hạng , nhân bất kham kỳ ưu , hồi dã bất cải kỳ nhạc , hiền tai hồi dã .

【第十章】冉求曰、非不說子之道、力不足也。子曰、力不足者、中道而廢、今女畫。

 [ Đệ thập chương ] nhiễm cầu viết , phi bất thuyết tử chi đạo , lực bất túc dã . Tử viết , lực bất túc giả , trung đạo nhi phế , kim nữ họa .

 【十一章】子謂子夏曰、女為君子儒、無為小人儒。

 [ Thập nhất chương ] tử vị tử hạ viết , nữ vi quân tử nho , vô vi tiểu nhân nho .

【十二章】子游為武城宰、子曰、女得人焉耳乎。曰、有澹臺滅明者、行不

 [ Thập nhị chương ] tử du vi vũ thành tể , tử viết , nữ đắc nhân yên nhĩ hồ . Viết , hữu đạm đài diệt minh giả , hành bất

由徑、非公事、未嘗至於偃之室也。

 do kính , phi công sự , vị thường chí ư yển chi thất dã .

【十三章】子曰、孟之反不伐、奔而殿、將入門、策其馬、曰、非敢後也、馬不進也。

 [ Thập tam chương ] tử viết , mạnh chi phản bất phạt , bôn nhi điện , tương nhập môn , sách kỳ mã , viết , phi cảm hậu dã , mã bất tiến dã .

【十四章】子曰、不有祝鮀之佞、而有宋朝之美、難乎免於今之世矣。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , bất hữu chúc đà chi nịnh , nhi hữu tống triều chi mỹ , nan hồ miễn ư kim chi thế hĩ .

【十五章】子曰、誰能出不由戶？何莫由斯道也。

[ Thập ngũ chương ] tử viết , thùy năng xuất bất do hộ ? Hà mạc do tư đạo dã .

【十六章】子曰、質勝文則野、文勝質則史、文質彬彬、然後君子。

 [ Thập lục chương ] tử viết , chất thắng văn tắc dã , văn thắng chất tắc sử , văn chất bân bân , nhiên hậu quân tử .

【十七章】子曰、人之生也直、罔之生也、幸而免。

 [ Thập thất chương ] tử viết , nhân chi sanh dã trực , võng chi sanh dã , hạnh nhi miễn .

【十八章】子曰、知之者、不如好之者、好之者、不如樂之者。

  [ Thập bát chương ] tử viết , tri chi giả , bất như hảo chi giả , hảo chi giả , bất như nhạc chi giả .

【十九章】子曰、中人以上、可以語上也、中人以下、不可以語上也。

 [ Thập cửu chương ] tử viết , trung nhân dĩ thượng , khả dĩ ngữ thượng dã , trung nhân dĩ hạ , bất khả dĩ ngữ thượng dã .

【二十章】樊遲問知。子曰、務民之義、敬鬼神而遠之、可謂知矣。問仁。

 [ Nhị thập chương ] phiền trì vấn tri . Tử viết , vụ dân chi nghĩa , kính quỷ thần nhi viễn chi , khả vị tri hĩ . Vấn nhân .

曰、仁者先難而後獲、可謂仁矣。

 Viết , nhân giả tiên nan nhi hậu hoạch , khả vị nhân hĩ .

 【廿一章】子曰、知者樂水、仁者樂山、知者動、仁者靜。知者樂、仁者壽。

  [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , tri giả nhạc thủy , nhân giả nhạc san , tri giả động , nhân giả tĩnh . Tri giả nhạc , nhân giả thọ .

【廿二章】子曰、齊一變、至於魯、魯一變、至於道。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết ,  nhất biến , chí ư lỗ , lỗ nhất biến , chí ư đạo .

【廿三章】子曰、觚不觚、觚哉觚哉。

 [ Nhị thập tam chương ] tử viết , cô bất cô , cô tai cô tai .

【廿四章】宰我問曰、仁者雖告之曰、井有仁焉、其從之也。子曰、何為其然也、君子可逝也、不可陷也、可欺也、不可罔也。

 [ Nhị thập tứ chương ] tể ngã vấn viết , nhân giả tuy cáo chi viết , tỉnh hữu nhân yên , kỳ tòng chi dã . Tử viết , hà vi kỳ nhiên dã , quân tử khả thệ dã , bất khả hãm dã , khả khi dã , bất khả võng dã .

【廿五章】子曰、君子博學於文、約之以禮、亦可以弗畔矣夫。

  [ Nhị thập ngũ chương ] tử viết , quân tử bác học ư văn , ước chi dĩ lễ , diệc khả dĩ phất bạn hĩ phu .

【廿六章】子見南子、子路不說、夫子矢之、曰、予所否者、天厭之、天厭之。

 [ Nhị thập lục chương ] tử kiến nam tử , tử lộ bất thuyết , phu tử thỉ chi , viết , dư sở phủ giả , thiên yếm chi , thiên yếm chi.

 【廿七章】子曰、中庸之為德也、其至矣乎、民鮮久矣。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , trung dong chi vi đức dã , kỳ chí hĩ hồ , dân tiên cửu hĩ .

【廿八章】【一節】子貢曰、如有博施於民、而能濟眾、何如、可謂仁乎。

 [ Nhị thập bát chương ] [ nhất tiết ] tử cống viết , như hữu bác thi ư dân , nhi năng tể chúng , hà như , khả vị nhân hồ .

子曰、何事於仁、必也聖乎、堯舜其猶病諸。【二節】夫仁者、己欲立而立

 Tử viết , hà sự ư nhân , tất dã thánh hồ , nghiêu thuấn kỳ do bệnh chư . [ Nhị tiết ] phu nhân giả , kỷ dục lập nhi lập

人、己欲達而達人。【三節】能近取譬、可謂仁之方也已。

 nhân , kỷ dục đạt nhi đạt nhân . [ Tam tiết ] năng cận thủ thí , khả vị nhân chi phương dã dĩ .      

述而第七

 Thuật nhi đệ thất BOOK VII. SHU R.

【第一章】子曰、述而不作、信而好古、竊比於我老彭。

 [ Đệ nhất chương ] tử viết , thuật nhi bất tác , tín nhi hảo cổ , thiết bỉ ư ngã lão bành .

【第二章】子曰、默而識之、學而不厭、誨人不倦、何有於我哉。

 [ Đệ nhị chương ] tử viết , mặc nhi thức chi , học nhi bất yếm , hối nhân bất quyện , hà hữu ư ngã tai .

【第三章】子曰、德之不脩、學之不講、聞義不能徒、不善不能改、是吾憂也。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , đức chi bất tu , học chi bất giảng , văn nghĩa bất năng đồ , bất thiện bất năng cải , thị ngô ưu dã .

【第四章】子之燕居、申申如也、夭夭如也。

 [ Đệ tứ chương ] tử chi yến cư , thân thân như dã , yêu yêu như dã .

【第五章】子曰、甚矣吾衰也、久矣、吾不復夢見周公。

 [ Đệ ngũ chương ] tử viết , thậm hĩ ngô suy dã , cửu hĩ , ngô bất phục mộng kiến chu công .

【第六章】【一節】子曰、志於道。【二節】據於德。【三節】依於仁。【四節】游於藝。

 [ Đệ lục chương ] [ nhất tiết ] tử viết , chí ư đạo . [ Nhị tiết ] cứ ư đức . [ Tam tiết ] y ư nhân . [ Tứ tiết ] du ư nghệ .

【第七章】子曰、自行束脩以上、吾未嘗無誨焉。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , tự hành thúc tu dĩ thượng , ngô vị thường vô hối yên .

【第八章】子曰、不憤不啟、不悱不發、舉一隅、不以三隅反、則不復也。

 [ Đệ bát chương ] tử viết , bất phẫn bất khải , bất phỉ bất phát , cử nhất ngung , bất dĩ tam ngung phản , tắc bất phục dã .

【第九章】【一節】子食於有喪者之側、未嘗飽也。【二節】子於是日哭、則不歌。

 [ Đệ cửu chương ] [ nhất tiết ] tử thực ư hữu tang giả chi trắc , vị thường bão dã . [ Nhị tiết ] tử ư thị nhật khốc , tắc bất ca .

【第十章】【一節】子謂顏淵曰、用之則行、舍之則藏、惟我與爾有是夫。

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] tử vị nhan uyên viết , dụng chi tắc hành , xá chi tắc tàng , duy ngã dữ nhĩ hữu thị phu .

【二節】子路曰、子行三軍則誰與。【三節】子曰、暴虎馮河、

 [ Nhị tiết ] tử lộ viết , tử hành tam quân tắc thùy dữ . [ Tam tiết ] tử viết , bạo hổ phùng hà ,

死而無悔者、吾不與也、必也臨事而懼、好謀而成者也。

 Tử nhi vô hối giả , ngô bất dữ dã , tất dã lâm sự nhi cụ , hảo mưu nhi thành giả dã .

【十一章】子曰、富而可求也、雖執鞭之士、吾亦為之、如不可求、從吾所好。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , phú nhi khả cầu dã , tuy chấp tiên chi sĩ , ngô diệc vi chi , như bất khả cầu , tòng ngô sở hảo.

 【十二章】子之所慎、齊、戰、疾。

 [ Thập nhị chương ] tử chi sở thận , tề , chiến , tật .

【十三章】子在齊聞韶、三月不知肉味、曰、不圖為樂之至於斯也。

 [ Thập tam chương ] tử tại  văn thiều , tam nguyệt bất tri nhục vị , viết , bất đồ vi nhạc chi chí ư tư dã .

【十四章】【一節】冉有曰、夫子為衛君乎。子貢曰、諾、吾將問之。【二

 [ Thập tứ chương ] [ nhất tiết ] nhiễm hữu viết , phu tử vi vệ quân hồ . Tử cống viết , nặc , ngô tương vấn chi . [ Nhị

節】入曰、伯夷叔齊、何人也。曰、古之賢人也。曰、怨乎。曰、求仁而得

 tiết ] nhập viết , bá di thúc tề , hà nhân dã . Viết , cổ chi hiền nhân dã . Viết , oán hồ . Viết , cầu nhân nhi đắc

仁、又何怨。出曰、夫子不為也。

 nhân , hựu hà oán . Xuất viết , phu tử bất vi dã .

【十五章】子曰、飯疏食飲水、曲肱而枕之、樂亦在其中矣、不義而富且貴、於我如浮雲。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , phạn sơ thực ẩm thủy , khúc quăng nhi chẩm chi , nhạc diệc tại kỳ trung hĩ , bất nghĩa nhi phú thả quý , ư ngã như phù vân .

【十六章】子曰、加我數年、五十以學易、可以無大過矣。

 [ Thập lục chương ] tử viết , gia ngã sổ niên , ngũ thập dĩ học dịch , khả dĩ vô đại quá hĩ .

【十七章】子所雅言、詩､書､執禮、皆雅言也。

 [ Thập thất chương ] tử sở nhã ngôn , thi ? thư ? chấp lễ , giai nhã ngôn dã

【十八章】【一節】葉公問孔子於子路、子路不對。【二節】子曰、女奚不曰、

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] diệp công vấn khổng tử ư tử lộ , tử lộ bất đối . [ Nhị tiết ] tử viết , nữ hề bất viết ,

其為人也、發憤忘食、樂以忘憂、不知老之將至云爾。

 kỳ vi nhân dã , phát phẫn vong thực , nhạc dĩ vong ưu , bất tri lão chi tương chí vân nhĩ .

【十九章】子曰、我非生而知之者、好古、敏以求之者也。

 [ Thập cửu chương ] tử viết , ngã phi sanh nhi tri chi giả , hảo cổ , mẫn dĩ cầu chi giả dã .

【二十章】子不語、怪、力、亂、神。

 [ Nhị thập chương ] tử bất ngữ , quái , lực , loạn , thần .

.

【廿一章】子曰、三人行、必有我師焉、擇其善者而從之、其不善者而改之。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , tam nhân hành , tất hữu ngã sư yên , trạch kỳ thiện giả nhi tòng chi , kỳ bất thiện giả nhi cải chi .

【廿二章】子曰、天生德於予、桓魋其如予何。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , thiên sanh đức ư dư , hoàn đồi kỳ như dư hà .

【廿三章】子曰、二三子、以我為隱乎、吾無隱乎爾、吾無行而不與二三子者、是丘也、【廿四章】子以四教、文、行、忠、信。

[ Nhị thập tam chương ] tử viết , nhị tam tử , dĩ ngã vi ẩn hồ , ngô vô ẩn hồ nhĩ , ngô vô hành nhi bất dữ nhị tam tử giả , thị khâu dã , [ Nhị thập tứ chương ] tử dĩ tứ giáo , văn , hành , trung , tín .

【廿五章】【一節】子曰、聖人吾不得而見之矣、得見君子者、斯可矣。【二節】子曰、

 [ Nhị thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , thánh nhân ngô bất đắc nhi kiến chi hĩ , đắc kiến quân tử giả , tư khả hĩ . [ Nhị tiết ] tử viết ,

善人吾不得而見之矣、得見有恆者、斯可矣。【三節】亡而為有、虛而為盈、約而為泰、難乎有恆矣。

 thiện nhân ngô bất đắc nhi kiến chi hĩ , đắc kiến hữu hằng giả , tư khả hĩ . [ Tam tiết ] vong nhi vi hữu , hư nhi vi doanh , ước nhi vi thái , nan hồ hữu hằng hĩ .

 【廿六章】子釣而不綱、弋不射宿。

 [ Nhị thập lục chương ] tử điếu nhi bất cương , dặc bất xạ túc .

【廿七章】子曰、蓋有不知而作之者、我無是也。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , cái hữu bất tri nhi tác chi giả , ngã vô thị dã .       

多聞、擇其善者而從之、多見而識之、知之次也。

 Đa văn , trạch kỳ thiện giả nhi tòng chi , đa kiến nhi thức chi , tri chi thứ dã .  

【廿八章】【一節】互鄉難與言、童子見、門人惑。【二節】子曰、與其進也、不與其退也、

 [ Nhị thập bát chương ] [ nhất tiết ] hỗ hương nan dữ ngôn , đồng tử kiến , môn nhân hoặc . [ Nhị tiết ] tử viết , dữ kỳ tiến dã , bất dữ kỳ thối dã ,

唯何甚、人潔己以進、與其潔也、不保其往也。

duy hà thậm , nhân khiết kỷ dĩ tiến , dữ kỳ khiết dã , bất bảo kỳ vãng dã .

子曰、仁遠乎哉、我欲仁、斯仁至矣。

 Tử viết , nhân viễn hồ tai , ngã dục nhân , tư nhân chí hĩ .

【三十章】【一節】陳司敗問昭公知禮乎。孔子曰、知禮。【二節】孔子退、揖巫馬期而進之、曰、

 [ Tam thập chương ] [ nhất tiết ] trần ti bại vấn chiêu công tri lễ hồ . [ nhị tiết ] Khổng tử viết , tri lễ . Khổng tử thối , ấp vu mã kỳ nhi tiến chi , viết ,

吾聞君子不黨、君子亦黨乎、君取於吳為同姓、謂之吳孟子、君而知禮、孰不知禮。

 ngô văn quân tử bất đảng , quân tử diệc đảng hồ , quân thủ ư ngô vi đồng tính , vị chi ngô mạnh tử , quân nhi tri lễ , thục bất tri lễ .

【三節】巫馬期以告。子曰、丘也幸、苟有過、人必知之。

 [ Tam tiết ]  vu mã kỳ dĩ cáo . Tử viết , khâu dã hạnh , cẩu hữu quá , nhân tất tri chi.

【卅一章】子與人歌、而善、必使反之、而後和之。

 [ Tam thập nhất chương ] tử dữ nhân ca , nhi thiện , tất sử phản chi , nhi hậu hòa chi .

【卅二章】子曰、文、莫吾猶人也、躬行君子、則吾未之有得。

 [ Tam thập nhị chương ] tử viết , văn , mạc ngô do nhân dã , cung hành quân tử , tắc ngô vị chi hữu đắc       

【卅三章】子曰、若聖與仁、則吾豈敢、抑為之不厭、誨人不倦、則可謂云

 [ Tam thập tam chương ] tử viết , nhược thánh dữ nhân , tắc ngô khởi cảm , ức vi chi bất yếm , hối nhân bất quyện , tắc khả vị vân

爾已矣。公西華曰、正唯弟子不能學也。

 nhĩ dĩ hĩ . Công tây hoa viết , chánh duy đệ tử bất năng học dã .

【卅四章】子疾病。子路請禱。子曰、有諸。子路對曰、有之、誄曰、禱爾於上下神祗 。子曰、丘之禱久矣。

 [ Tam thập tứ chương ] tử tật bệnh . Tử lộ thỉnh đảo . Tử viết , hữu chư . Tử lộ đối viết , hữu chi , lụy viết , đảo nhĩ ư thượng hạ thần chi   . Tử viết , khâu chi đảo cửu hĩ .【卅五章】子曰、奢則不孫、儉則固、與其不孫也、寧固。

 [ Tam thập ngũ chương ] tử viết , xa tắc bất tôn , kiệm tắc cố , dữ kỳ bất tôn dã , ninh cố .

【卅六章】子曰、君子坦蕩蕩、小人長戚戚。

 [ Tam thập lục chương ] tử viết , quân tử thản đãng đãng , tiểu nhân trường thích thích .

【卅七章】子溫而厲、威而不猛、恭而安。

 [ Tam thập thất chương ] tử ôn nhi lệ , uy nhi bất mãnh , cung nhi an .

泰伯第八

 Thái bá đệ bát BOOK VIII. T'AI-PO.

【第一章】子曰、太伯其可謂至德也已矣、三以天下讓、民無得而稱焉。

 [ Đệ nhất chương ] tử viết , thái bá kỳ khả vị chí đức dã dĩ hĩ , tam dĩ thiên hạ nhượng , dân vô đắc nhi xưng yên .  

【第二章】【一節】子曰、恭而無禮則勞、慎而無禮則葸、勇而無禮則亂、

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , cung nhi vô lễ tắc lao , thận nhi vô lễ tắc tỉ , dũng nhi vô lễ tắc loạn ,

直而無禮則絞。【二節】君子篤於親、則民興於仁、故舊不遺、則民不偷。

 trực nhi vô lễ tắc giảo . [ Nhị tiết ] quân tử đốc ư thân , tắc dân hưng ư nhân , cố cựu bất di , tắc dân bất thâu .

【第三章】曾子有疾、召門弟子曰、啟予

 [ Đệ tam chương ] tằng tử hữu tật , triệu môn đệ tử viết , khải dư        

足、啟予手、詩云、戰戰兢兢、如臨深淵、如履薄冰、而今而後、吾知免夫、小子。

 túc , khải dư thủ , thi vân , chiến chiến căng căng , như lâm thâm uyên , như lý bạc băng , nhi kim nhi hậu , ngô tri miễn phu , tiểu tử .

【第四章】【一節】曾子有疾、孟敬子問之。曾子言曰

、鳥之將死、其鳴也

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] tằng tử hữu tật , mạnh kính tử vấn chi . Tằng tử ngôn viết , điểu chi tương tử , kỳ minh dã

哀、人之將死、其言也善。【三節】君子所貴乎道者三、動容貌、斯遠暴慢

 Ai , nhân chi tương tử , kỳ ngôn dã thiện . [ Tam tiết ] quân tử sở quý hồ đạo giả tam , động dung mạo , tư viễn bạo mạn

矣、正顏色、斯近信笑、出辭氣、斯遠鄙倍矣、籩豆之事、則有司存。

 hĩ , chánh nhan sắc , tư cận tín tiếu , xuất từ khí , tư viễn bỉ bội hĩ , biên đậu chi sự , tắc hữu ti tồn .        

.'

【第五章】曾子曰、以能問於不能、以多問於寡、有若無、實若處、犯而不校、

 [ Đệ ngũ chương ] tằng tử viết , dĩ năng vấn ư bất năng , dĩ đa vấn ư quả , hữu nhược vô , thật nhược xử , phạm nhi bất giáo ,

昔者吾友、嘗從事於斯矣。

  tích giả ngô hữu , thường tòng sự ư tư hĩ .

【第六章】曾子曰、可以託六尺之孤、可以寄百里之命、臨大節、而不可奪也、君子人與、君子人也。

  [ Đệ lục chương ] tằng tử viết , khả dĩ thác lục xích chi cô , khả dĩ kí bách lý chi mệnh , lâm đại tiết , nhi bất khả đoạt dã , quân tử nhân dữ , quân tử nhân dã .

【第七章】【一節】曾子曰、士、不可以不弘毅、任重而道遠。【二節】仁以為己任、

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ] tằng tử viết , sĩ , bất khả dĩ bất hoằng nghị , nhiệm trọng nhi đạo viễn . [ Nhị tiết ] nhân dĩ vi kỷ nhiệm ,

不亦重乎、死而後已、不亦遠乎。

 bất diệc trọng hồ , tử nhi hậu dĩ , bất diệc viễn hồ .

【第八章】【一節】子曰、興於詩。【二節】立於禮。【三節】成於樂。

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] tử viết , hưng ư thi . [ Nhị tiết ] lập ư lễ . [ Tam tiết ] thành ư nhạc .

【第九章】子曰、民可使由之、不可使知之。

 [ Đệ cửu chương ] tử viết , dân khả sử do chi , bất khả sử tri chi .

【第十章】子曰、好勇疾貧、亂也、人而不仁、疾之已甚、亂也。

 [ Đệ thập chương ] tử viết , hảo dũng tật bần , loạn dã , nhân nhi bất nhân , tật chi dĩ thậm , loạn dã .   

子曰、如有周公之才之美、使驕且吝、其餘不足觀也已。

 Tử viết , như hữu chu công chi tài chi mỹ , sử kiêu thả lận , kỳ dư bất túc quan dã dĩ .

【十二章】子曰、三年學、不至於穀、不易得也。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , tam niên học , bất chí ư cốc , bất dịch đắc dã .

【十三章】【一節】子曰、篤信好學、守死善道。【二節】危邦不入、亂邦不居、

 [ Thập tam chương ] [ nhất tiết ] tử viết , đốc tín hảo học , thủ tử thiện đạo . [ Nhị tiết ] nguy bang bất nhập , loạn bang bất cư ,

天下有道則見、無道則隱。【三節】邦有道、貧且賤焉、恥也、邦無道、富且貴焉、恥也。

 thiên hạ hữu đạo tắc kiến , vô đạo tắc ẩn . [ Tam tiết ] bang hữu đạo , bần thả tiện yên , sỉ dã , bang vô đạo , phú thả quý yên , sỉ dã .

【十四章】子曰、不在其位、不謀其政。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , bất tại kỳ vị , bất mưu kỳ chánh .

【十五章】子曰、師摯之始、關睢之亂、洋洋乎盈耳哉。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , sư ? chi thủy , quan tuy chi loạn , dương dương hồ doanh nhĩ tai .

【十六章】子曰、狂而不直、侗而不愿、悾悾而不信、吾不知之矣。

 [ Thập lục chương ] tử viết , cuồng nhi bất trực , đồng nhi bất nguyện , không không nhi bất tín , ngô bất tri chi hĩ .

【十七章】子曰、學如不及、猶恐失之。

 [ Thập thất chương ] tử viết , học như bất cập , do khủng thất chi .

【十八章】子曰、巍巍乎、舜禹之有天下也、而不與焉。

 [ Thập bát chương ] tử viết , nguy nguy hồ , thuấn vũ chi hữu thiên hạ dã , nhi bất dữ yên.    

【十九章】【一節】子曰、大哉、堯之為君也、巍巍乎、唯天為大、唯堯則之、蕩蕩乎、民無能名焉。【二節】巍巍乎、其有成功也、煥乎、其有文章。

 [ Thập cửu chương ] [ nhất tiết ] tử viết , đại tai , nghiêu chi vi quân dã , nguy nguy hồ , duy thiên vi đại , duy nghiêu tắc chi , đãng đãng hồ , dân vô năng danh yên . [ Nhị tiết ] nguy nguy hồ , kỳ hữu thành công dã , hoán hồ , kỳ hữu văn chương .

【二十章】【一節】舜有臣五人、而天下治。【二節】武王曰、予有亂臣十

 [ Nhị thập chương ] [ nhất tiết ] thuấn hữu thần ngũ nhân , nhi thiên hạ trì . [ Nhị tiết ] vũ vương viết , dư hữu loạn thần thập

人。【三節】孔子曰、才難、不其然乎、唐虞之際、於斯為盛、

 nhân . [ Tam tiết ] khổng tử viết , tài nan , bất kỳ nhiên hồ , đường ngu chi tế , ư tư vi thịnh ,      

有婦人焉、九人而已【四節】三分天下有其二、以服事殷、周之德、其可謂至德也已矣。

 hữu phụ nhân yên , cửu nhân nhi dĩ [ tứ tiết ] tam phân thiên hạ hữu kỳ nhị , dĩ phục sự ân , chu chi đức , kỳ khả vị chí đức dã dĩ hĩ .

【廿一章】子曰、禹吾無間然矣、菲飲食、而致孝乎鬼神、惡衣服、而致美乎黻冕、

 [ Nhập nhất chương ] tử viết , vũ ngô vô gian nhiên hĩ , phỉ ẩm thực , nhi trí hiếu hồ quỷ thần , ác y phục , nhi trí mỹ hồ phất miện ,

卑宮室、而盡力乎溝恤、禹吾無間然矣。

 ti cung thất , nhi tận lực hồ câu tuất , vũ ngô vô gian nhiên hĩ .       

子罕第九

 Tử hãn đệ cửu BOOK IX. TSZE HAN.

【第一章】子罕言、利、與命、與仁。

 [ Đệ nhất chương ] tử hãn ngôn , lợi , dữ mệnh , dữ nhân .

【第二章】【一節】達巷黨人曰、大哉孔子、搏學而無所成名。【二節】子聞之、

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] đạt hạng đảng nhân viết , đại tai khổng tử , bác học nhi vô sở thành danh . [ Nhị tiết ] tử văn chi ,

謂門弟子曰、吾何執、執御乎、執射乎、吾執御矣。

 vị môn đệ tử viết , ngô hà chấp , chấp ngự hồ , chấp xạ hồ , ngô chấp ngự hĩ .       

【第三章】【一節】子曰、麻冕、禮也、今也純、儉、吾從眾。【二節】拜下、禮也。今拜乎上、泰也、雖遠眾、吾從下。

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ] tử viết , ma miện , lễ dã , kim dã thuần , kiệm , ngô tòng chúng . [ Nhị tiết ] bái hạ , lễ dã . Kim bái hồ thượng , thái dã , tuy viễn chúng , ngô tòng hạ.

 【第四章】子絕四、毋意、毋必、毋固、毋我。

 [ Đệ tứ chương ] tử tuyệt tứ , vô ý , vô tất , vô cố , vô ngã .

【第五章】【一節】子畏於匡。【二節】曰、文王既沒、文不在茲乎。【三節】天之將喪斯文也、後死者不得與於斯文也、天之未喪斯文也、匡人其如予何。

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử úy ư khuông . [ Nhị tiết ] viết , văn vương ký một , văn bất tại tư hồ . [ Tam tiết ] thiên chi tương tang tư văn dã , hậu tử giả bất đắc dữ ư tư văn dã , thiên chi vị tang tư văn dã , khuông nhân kỳ như dư hà .

【第六章】【一節】大宰問於子貢、曰、夫子聖者與、何其多能也。【二節】子貢曰、固天縱之將聖、又多能也。

 [ Đệ lục chương ] [ nhất tiết ] đại tể vấn ư tử cống , viết , phu tử thánh giả dữ , hà kỳ đa năng dã . [ Nhị tiết ] tử cống viết , cố thiên túng chi tương thánh , hựu đa năng dã .

【三節】子聞之曰、大宰知我乎、吾少也賤、故多能、鄙事、

 [ Tam tiết ] tử văn chi viết , đại tể tri ngã hồ , ngô thiểu dã tiện , cố đa năng , bỉ sự ,

君子多乎哉、不多也。【四節】牢曰、子云、吾不試、故藝。

 quân tử đa hồ tai , bất đa dã . [ Tứ tiết ] lao viết , tử vân , ngô bất thí , cố nghệ .         

【第七章】子曰、吾有知乎哉、無知也、有鄙夫問於我、空空如也、我叩其兩端而竭焉。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , ngô hữu tri hồ tai , vô tri dã , hữu bỉ phu vấn ư ngã , không không như dã , ngã khấu kỳ lưỡng đoan nhi kiệt yên .

【第八章】子曰、鳳鳥不至、河不出圖、吾已矣乎。

 [ Đệ bát chương ] tử viết , phượng điểu bất chí , hà bất xuất đồ , ngô dĩ hĩ hồ .

【第九章】子見齊衰者、冕衣裳者、與瞽者、見之、雖少必作、過之必趨。

 [ Đệ cửu chương ] tử kiến  suy giả , miện y thường giả , dữ cổ giả , kiến chi , tuy thiểu tất tác , quá chi tất xu .       

【第十章】【一節】顏淵喟然歎曰、仰之彌高、鑽之彌堅、瞻之在前、忽焉

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] nhan uyên vị nhiên thán viết , ngưỡng chi di cao , toản chi di kiên , chiêm chi tại tiền , hốt yên

在後夫子循循然善誘人、博我以文、約我以禮。【三節】欲罷不能、既竭吾才、如有所立卓爾、雖欲從之、末由也已。

 Tại hậu phu tử tuần tuần nhiên thiện dụ nhân , bác ngã dĩ văn , ước ngã dĩ lễ . [ Tam tiết ] dục bãi bất năng , ký kiệt ngô tài , như hữu sở lập trác nhĩ , tuy dục tòng chi , mạt do dã dĩ .

 【十一章】【一節】子疾病、子路使門人為臣。【二節】病間曰、久矣哉、由之行詐也、無臣而為有臣、吾誰欺、欺天乎。【三節】且予與其死於臣之手也、無寧死於二三子之手乎、且予縱不得大葬、予死於道路乎。

 [ Thập nhất chương ] [ nhất tiết ] tử tật bệnh , tử lộ sử môn nhân vi thần . [ Nhị tiết ] bệnh gian viết , cửu hĩ tai , do chi hành trá dã , vô thần nhi vi hữu thần , ngô thùy khi , khi thiên hồ .

 [ Tam tiết ] thả dư dữ kỳ tử ư thần chi thủ dã , vô ninh tử ư nhị tam tử chi thủ hồ , thả dư túng bất đắc đại táng , dư tử ư đạo lộ hồ .

【十二章】子貢曰、有美玉於斯、韞匵而藏諸、與「櫝」同)、求善賈而沽諸。子曰、沽之哉、沽之哉、我待賈者也。

 [ Thập nhị chương ] tử cống viết , hữu mỹ ngọc ư tư , uẩn độc nhi tàng chư , dữ " độc " đồng ), cầu thiện cổ nhi cô chư . Tử viết , cô chi tai , cô chi tai , ngã đãi cổ giả dã .

【十三章】【一節】子欲居九夷。【二節】或曰、陋、如之何。子曰、君子居之、何陋之有。

 [ Thập tam chương ] [ nhất tiết ] tử dục cư cửu di . [ Nhị tiết ] hoặc viết , lậu , như chi hà . Tử viết , quân tử cư chi , hà lậu chi hữu .

【十四章】子曰、吾自衛反魯、然後樂正、雅頌各得其所。

 [ Thập tứ chương ] tử viết, ngô tự vệ phản lỗ, nhiên hậu nhạc chánh, nhã tụng các đắc kỳ sở.        

【十五章】子曰、出則事公卿、入則事父兄、喪事不敢不勉、不為酒困、何有於我哉。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , xuất tắc sự công khanh , nhập tắc sự phụ huynh , tang sự bất cảm bất miễn , bất vi tửu khốn , hà hữu ư ngã tai .

 【十六章】子在川上曰、逝者如斯夫、不舍晝夜。

 [ Thập lục chương ] tử tại xuyên thượng viết , thệ giả như tư phù , bất xả trú dạ .

【十七章】子曰、吾未見好德、如好色者也。

 [ Thập thất chương ] tử viết , ngô vị kiến hảo đức , như hảo sắc giả dã .

【十八章】子曰、譬如為山、未成一簣、止、吾止也、譬如平地、雖覆一簣、進、吾往也。

 [ Thập bát chương ] tử viết , thí như vi san , vị thành nhất ? , chỉ , ngô chỉ dã , thí như bình địa , tuy  phúc nhất quỹ , tiến , ngô vãng dã.      

 【十九章】子曰、語之而不惰者、其回也與。

 [ Thập cửu chương ] tử viết , ngữ chi nhi bất nọa giả , kỳ hồi dã dữ .

【二十章】子謂顏淵曰、惜乎、吾見其進也、未見其止也。

 [ Nhị thập chương ] tử vị nhan uyên viết , tích hồ , ngô kiến kỳ tiến dã , vị kiến kỳ chỉ dã .

【廿一章】子曰、苗而不秀者、有矣夫、秀而不實者、有矣夫。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , ? nhi bất tú giả , hữu hĩ phu , tú nhi bất thật giả , hữu hĩ phu .

【廿二章】子曰、後生可畏、焉知來者之不如今也、四十五十而無聞焉、斯亦不足畏也已。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , hậu sanh khả úy , yên tri lai giả chi bất như kim dã , tứ thập ngũ thập nhi vô văn yên , tư diệc bất túc úy dã dĩ .

【廿三章】子曰、法語之言、能無從乎、改之為貴、巽與之言、能無說乎、

 [ Nhị thập tam chương ] tử viết , pháp ngữ chi ngôn , năng vô tòng hồ , cải chi vi quý , tốn dữ chi ngôn , năng vô thuyết hồ ,

繹之為貴、說而不繹、從而不改、吾末如之何也已矣。

 dịch chi vi quý , thuyết nhi bất dịch , tòng nhi bất cải , ngô mạt như chi hà dã dĩ hĩ .

【廿四章】子曰、主忠信、毋友不如己者、過則勿憚改。

 [ Nhĩ thập tứ chương ] tử viết , chủ trung tín , vô hữu bất như kỷ giả , quá tắc vật ? cải .

【廿五章】子曰、三軍可奪師也、匹夫不可奪志也。

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử viết , tam quân khả đoạt sư dã , thất phu bất khả đoạt chí dã .     

【廿六章】【一節】子曰、衣敝縕袍、與衣孤貉者立、而不恥者、其由也與。

 [ Nhị thập lục chương ] [ nhất tiết ] tử viết , y tệ ôn bào , dữ y cô hạc giả lập , nhi bất sỉ giả , kỳ do dã dữ .

【二節】不忮不求、何用不臧。【三節】子路終身誦之、子曰、是道也、何足以臧。

 [ Nhị tiết ] bất kĩ bất cầu , hà dụng bất tang . [ Tam tiết ] tử lộ chung thân tụng chi , tử viết , thị đạo dã , hà túc dĩ tang .

【廿七章】子曰、歲寒、然後知松柏之後彫也。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , tuế hàn , nhiên hậu tri tùng bách chi hậu điêu dã .

【廿八章】子曰、知者不惑、仁者不憂、勇者不懼。

 [ Nhị thập bát chương ] tử viết , tri giả bất hoặc , nhân giả bất ưu , dũng giả bất cụ .

【廿九章】子曰、可與共學、未可與適道、可與適道、未可與立、可與立、未可與權。

 [ Nhị thập cửu chương ] tử viết , khả dữ cộng học , vị khả dữ thích đạo , khả dữ thích đạo , vị khả dữ lập , khả dữ lập , vị khả dữ quyền .    

【三十章】【一節】唐棣之華、偏其反而、豈不爾思、室是遠而。【二節】子曰、未之思也、未何遠之有。

 [ Tam thập chương ] [ nhất tiết ] đường lệ chi hoa , thiên kỳ phản nhi , khởi bất nhĩ tư , thất thị viễn nhi . [ Nhị tiết ] Tử viết , vị chi tư dã , vị hà viễn chi hữu.

鄉黨第十

 Hương đảng đệ thập BOOK X. HEANG TANG.

【第一章】【一節】孔子於鄉黨、恂恂如也、似不能言者。【二節】其在宗廟朝廷、便便然、唯謹爾。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] khổng tử ư hương đảng , tuân tuân như dã , tự bất năng ngôn giả . [ Nhị tiết ] kỳ tại tông miếu triều đình , tiện tiện nhiên , duy cẩn nhĩ .

 【第二章】【一節】朝、與下大夫言、侃侃如也、與上大夫言、誾誾如也。

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] triều , dữ hạ đại phu ngôn , khản khản như dã , dữ thượng đại phu ngôn , ngân ngân như dã .

【二節】君在、踧踖如也、與與如也。

 [ Nhị tiết ] quân tại , địch tích như dã , dữ dữ như dã .      

【第三章】【一節】 君召使擯、色勃如也、足躩如也。【二節】揖所與立、

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ]  quân triệu sử bấn , sắc bột như dã , túc khước như dã . [ Nhị tiết ] ấp sở dữ lập ,

左右手、衣前後、檐如也。【三節】趨進、翼如也。【四節】賓退、必復命曰、賓不顧矣。

 tả hữu thủ , y tiền hậu , diêm như dã . [ Tam tiết ] xu tiến , dực như dã . [ Tứ tiết ] tân thối , tất phục mệnh viết , tân bất cố hĩ .

 【第四章】【一節】入公門、鞠躬如也、如不容。

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] nhập công môn , cúc cung như dã , như bất dung.    

【二節】立不中門、行不履閾。【三節】過位、色勃如也、

 [ Nhị tiết ] lập bất trung môn , hành bất lý quắc . [ Tam tiết ] quá vị , sắc bột như dã ,

足躩如也、其言似不足者。【四節】攝齊升堂、鞠躬如也、屏氣似不息者。

 túc khước như dã , kỳ ngôn tự bất túc giả . [ Tứ tiết ] nhiếp  thăng đường , cúc cung như dã , bình khí tự bất tức giả .

【五節】出、降一等、逞顏色、怡怡如也、沒階、趨進、翼如也、復其位、踧踖如也。

 [ Ngũ tiết ] xuất , hàng nhất đẳng , sính nhan sắc , di di như dã , một giai , xu tiến , dực như dã , phục kỳ vị , địch tích như dã .

【第五章】【一節】執圭、鞠躬如也、如不勝、上如揖、下如授、勃如戰色、足蹜蹜如有循。

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] chấp khuê , cúc cung như dã , như bất thắng , thượng như ấp , hạ như thụ , bột như chiến sắc , túc súc súc như hữu tuần.    

as if  they were held by something to the ground.

【二節】享禮、有容色。

 [ Nhị tiết ] hưởng lễ , hữu dung sắc .

【三節】私覿、愉愉如也

 [ Tam tiết ] tư địch , du du như dã

【第六章】【一節】君子不以紺緅飾。【二節】紅紫不以為褻服。

 [ Đệ lục chương ] [ nhất tiết ] quân tử bất dĩ cám tưu sức . [ Nhị tiết ] hồng tử bất dĩ vi tiết phục .

【三節】當暑袗絺綌、必表而出之。【四節】緇衣羔裘、素衣麑裘、黃衣狐裘。

 [ Tam tiết ] Đương thử chẩn hi khích , tất biểu nhi xuất chi . [ Tứ tiết ] truy y cao cừu , tố y nghê cừu , hoàng y  hồ cừu .     

【五節】褻裘長、短右袂。【六節】必有寢衣、長一身有半。

 [ Ngũ tiết ] tiết cừu trường , đoản hữu mệ . [ Lục tiết ] tất hữu tẩm y , trường nhất thân hữu bán . [ Thất tiết ]

【七節】狐貉之厚以居。【八節】去喪、無所不佩。【九節】非帷裳、必殺之。

 Hồ hạc chi hậu dĩ cư . [ Bát tiết ] khứ tang , vô sở bất bội . [ Cửu tiết ] phi duy thường , tất sát chi .

【十節】羔裘玄冠不以弔。【十一節】吉月、必朝服而朝。

 [ Thập tiết ]cao cừu huyền quan bất dĩ điếu . [ Thập nhất tiết ] cát nguyệt , tất triều phục nhi triều .   

【第七章】【一節】齊、必有明衣、布。【二節】齊必變食、居必遷坐。

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ]  , tất hữu minh y , bố . [ Nhị tiết ]  tất biến thực , cư tất thiên tọa .

【第八章】【一節】食不厭精、膾不厭細。【二節】食饐而餲、魚餒而肉敗、

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] thực bất yếm tinh , quái bất yếm tế . [ Nhị tiết ] thực ý nhi ế , ngư nỗi nhi nhục bại ,

不食、色惡不食、臭惡不食、失飪不食、不時不食。【三節】割不正不食、

 bất thực , sắc ác bất thực , xú ác bất thực , thất nhẫm bất thực , bất thời bất thực . [ Tam tiết ] cát bất chánh bất thực ,

不得其醬不食。【四節】肉雖多、不使勝食氣、惟酒無量、不及亂。【五節】沽酒市脯不食。

 bất đắc kỳ tương bất thực . [ Tứ tiết ] nhục tuy đa , bất sử thắng thực khí , duy tửu vô lượng , bất cập loạn . [ Ngũ tiết ] Cô tửu thị bô bất thực .

        5. He did not partake of wine and dried meat bought in the market.

【六節】不撤薑食。【七節】不多食。【八節】祭於公、不宿肉。

 [ Lục tiết ] bất triệt khương thực . [ Thất tiết ] bất đa thực . [ Bát tiết ] tế ư công , bất túc nhục .

祭肉不出三日、出三日、不食之矣。【九節】食不語、寢不言。【十節】雖疏食菜羹、瓜祭、必齊如也。

 Tế nhục bất xuất tam nhật , xuất tam nhật , bất thực chi hĩ . [ Cửu tiết ] thực bất ngữ , tẩm bất ngôn . [ Thập tiết ] tuy sơ thực thái canh , qua tế , tất  như dã .

【第九章】席不正不坐。

 [ Đệ cửu chương ] tịch bất chánh bất tọa .

【第十章】【一節】鄉人飲酒、杖者出、斯出矣。【二節】鄉人儺、朝服而立於阼階。

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] hương nhân ẩm tửu , trượng giả xuất , tư xuất hĩ . [ Nhị tiết ] hương nhân na , triều phục nhi lập ư tộ giai .

【十一章】【一節】問人於他邦、再拜而送之。【二節】康子饋藥、拜而受之、曰、丘未達、不敢嘗。

 [ Thập nhất chương ] [ nhất tiết ] vấn nhân ư tha bang , tái bái nhi tống chi . [ Nhị tiết ] khang tử quỹ dược , bái nhi thụ chi , viết , khâu vị đạt , bất cảm thường .

【十二章】廄焚、子退朝、曰、傷人乎、不問馬。

 [ Thập nhị chương ] cứu phần , tử thối triều , viết , thương nhân hồ , bất vấn mã .

【十三章】【一節】君賜食、必正席、先嘗之、君賜腥、必熟而薦之、君賜生、必畜之。

 [ Thập tam chương ] [ nhất tiết ] quân tứ thực , tất chính tịch , tiên thường chi , quân tứ tinh , tất thục nhi tiến chi , quân tứ sinh , tất súc chi .

【二節】侍食於君、君祭、先飯。

 [ Nhị tiết ] thị thực ư quân , quân tế , tiên phạn.    

【三節】疾、君視之、東首、加朝服拖紳。【四節】君命召、不俟駕行矣。

 [ Tam tiết ] tật , quân thị chi , đông thủ , gia triều phục tha thân . [ Tứ tiết ] quân mệnh triệu , bất sĩ giá hành hĩ .

【十四章】入大廟每事問。

 [ Thập tứ chương ] nhập đại miếu mỗi sự vấn .

【十五章】【一節】朋友死、無所歸、曰、於我殯。【二節】朋友之饋、雖車馬、非祭肉不拜。

 [ Thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] bằng hữu tử , vô sở quy , viết , ư ngã tấn . [ Nhị tiết ] bằng hữu chi quỹ , tuy xa mã , phi tế nhục bất bái .

【十六章】【一節】寢不尸、居不容。【二節】見齊衰者、雖狎必變、見冕者、與瞽者、雖褻必以貌。

 [ Thập lục chương ] [ nhất tiết ] tẩm bất thi , cư bất dung . [ Nhị tiết ] kiến  suy giả , tuy hiệp tất biến , kiến miện giả , dữ cổ giả , tuy tiết tất dĩ mạo .

【三節】凶服者式之、式負版者。【四節】有盛饌、必變色而作。【五節】迅雷、風烈、必變。

[ Tam tiết ] hung phục giả thức chi , thức phụ bản giả . [ Tứ tiết ] hữu thịnh soạn , tất biến sắc nhi tác . [ Ngũ tiết ] tấn lôi , phong liệt , tất biến .

【十七章】【一節】升車、必正立、執綏。【二節】車中、不內顧、不疾言、不親指。

 [ Thập thất chương ] [ nhất tiết ] thăng xa , tất chánh lập , chấp tuy . [ Nhị tiết ] xa trung , bất nội cố , bất tật ngôn , bất thân chỉ .

 【十八章】【一節】色斯舉矣、翔而後集。【二節】曰、山梁雌雉、時哉時哉。子路共之、三嗅而作。

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] sắc tư cử hĩ , tường nhi hậu tập . [ Nhị tiết ] viết , san lương thư trĩ , thời tai thờI tai . Tử lộ cộng chi , tam khứu nhi tác .

先進第十一

 Tiên tiến đệ thập nhất BOOK XI. HSIEN TSIN.

【第一章】【一節】子曰、先進於禮樂、野人也、後進於禮樂、君子也、【二節】如用之、則吾從先進。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] tử viết , tiên tiến ư lễ nhạc , dã nhân dã , hậu tiến ư lễ nhạc , quân tử dã , [ nhị tiết ] như dụng chi , tắc ngô tòng tiên tiến .

 【第二章】【一節】子曰、從我於陳蔡者、皆不及門也。【二節】德行、顏

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , tòng ngã ư trần thái giả , giai bất cập môn dã . [ Nhị tiết ] đức hành , nhan

淵、閔子騫、冉伯牛、仲弓。言語、宰我、子貢。政事、冉有、李路。文學、子游、子夏。

 uyên , mẫn tử khiên , nhiễm bá ngưu , trọng cung . Ngôn ngữ , tể ngã , tử cống . Chánh sự , nhiễm hữu , lý lộ . Văn học , tử du , tử hạ.       

kung; for their administrative talents, Zan Yu and Chi Lu; for their literary acquirements, Tsze-yu and Tsze-hsia.

 【第三章】子曰、回也、非助我者也、於吾言、無所不說。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , hồi dã , phi trợ ngã giả dã , ư ngô ngôn , vô sở bất thuyết .

【第四章】子曰、孝哉閔子騫、人不間於其父母昆弟之言。

 [ Đệ tứ chương ] tử viết , hiếu tai mẫn tử khiên , nhân bất gian ư kỳ phụ mẫu côn đệ chi ngôn .

【第五章】南容三復白圭、孔子以其兄之子妻之。

 [ Đệ ngũ chương ] nam dung tam phục bạch khuê , khổng tử dĩ kỳ huynh chi tử thê chi .

【第六章】李康子問弟子孰為好學。孔子對曰、有顏回者好學、不幸短命死矣、今也則亡。

 [ Đệ lục chương ] lý khang tử vấn đệ tử thục vi hảo học . Khổng tử đối viết , hữu nhan hồi giả hảo học , bất hạnh đoản mệnh tử hĩ , kim dã tắc vong .

 【第七章】【一節】顏淵死、顏路請子之車、顏路請子之車以為之椁。

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ] nhan uyên tử , nhan lộ thỉnh tử chi xa dĩ vị chi quách.

【二節】子曰、才不才、亦各言其子也、鯉也死、有棺而無椁、

  [ Nhị tiết ] tử viết , tài bất tài , diệc các ngôn kỳ tử dã , lý dã tử , hữu quan nhi vô quách,

吾不徒行以為之享、以吾從大夫之後、不可徒行也。

ngô bất đồ hành dĩ vi chi quách, dĩ ngô tòng đại phu chi hậu , bất khả đồ hành dã .

 【第八章】顏淵死、子曰、噫、天喪予、天喪予。

 [ Đệ bát chương ] nhan uyên tử , tử viết , y , thiên tang dư , thiên tang dư .【第九章】【一節】顏淵死、子哭之慟、從者曰、子慟矣。【二節】曰、有慟乎。【三節】非夫人之為慟而誰為。

 [ Đệ cửu chương ] [ nhất tiết ] nhan uyên tử , tử khốc chi đỗng , tòng giả viết , tử đỗng hĩ . [ Nhị tiết ] viết , hữu đỗng hồ . [ Tam tiết ] phi phu nhân chi vi đỗng nhi thùy vi .

 【第十章】【一節】顏淵死、門人欲厚葬之。子曰、不可。【二節】門人厚

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] nhan uyên tử , môn nhân dục hậu táng chi . Tử viết , bất khả . [ Nhị tiết ] môn nhân hậu

葬之。【三節】子曰、回也、視予猶父也、予不得視猶子也、非我也、夫二三子也。

 táng chi . [ Tam tiết ] tử viết , hồi dã , thị dư do phụ dã , dư bất đắc thị do tử dã , phi ngã dã , phu nhị tam tử dã .

 【十一章】李路問事鬼神。子曰、未能事人、焉能事鬼。敢問死。曰、未知生、焉知死。

  [ Thập nhất chương ] lý lộ vấn sự quỷ thần . Tử viết , vị năng sự nhân , yên năng sự quỷ . Cảm vấn tử . Viết , vị tri sanh , yên tri tử.     

【十二章】【一節】閔子侍側、誾誾如也、子路行行如也、冉有、子貢、侃侃如也。子樂。【二節】若由也、不得其死然。

 [ Thập nhị chương ] [ nhất tiết ] mẫn tử thị trắc , ngân ngân như dã , tử lộ hành hành như dã , nhiễm hữu , tử cống , khản khản như dã . Tử nhạc . [ Nhị tiết ] nhược do dã , bất đắc kỳ tử nhiên .

【十三章】【一節】魯人為長府。【二節】閔子騫曰、仍舊貫、如之何、何必改作。【三節】子曰、夫人不言、言必有中。

 [ Thập tam chương ] [ nhất tiết ] lỗ nhân vi trường phủ . [ Nhị tiết ] mẫn tử khiên viết , nhưng cựu quán , như chi hà , hà tất cải tác . [ Tam tiết ] tử viết , phu nhân bất ngôn , ngôn tất hữu trung .

【十四章】【一節】子曰、由之瑟、奚為於丘之門。【二節】門人不敬子路。

 [ Thập tứ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , do chi sắt , hề vi ư khâu chi môn . [ Nhị tiết ] môn nhân bất kính tử lộ .

子曰、由也、升堂矣、未入於室也。

 Tử viết , do dã , thăng đường hĩ , vị nhập ư thất dã .

【十五章】【一節】子貢問師與商也孰賢。子曰、師也過、商也不及。【二節】曰、然則師愈與。【三節】子曰、過猶不及。

 [ Thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử cống vấn sư dữ thương dã thục hiền . Tử viết , sư dã quá , thương dã bất cập . [ Nhị tiết ] viết , nhiên tắc sư dũ dữ . [ Tam tiết ] tử viết , quá do bất cập .

【十六章】【一節】李氏富於周公、而求也為之聚斂而附益之。

 [ Thập lục chương ] [ nhất tiết ] lý thị phú ư chu công , nhi cầu dã vi chi tụ liễm nhi phụ ích chi .      

【二節】子曰、非吾徒也、小子、鳴鼓而攻之可也。

 [ Nhị tiết ] tử viết , phi ngô đồ dã , tiểu tử , minh cổ nhi công chi khả dã .

【十七章】【一節】柴也愚。【二節】參也魯。【三節】師也辟。【四節】由也喭。

 [ Thập thất chương ] [ nhất tiết ] sài dã ngu . [ Nhị tiết ] tham dã lỗ . [ Tam tiết ] sư dã tích . [ Tứ tiết ] do dã ngạn .

【十八章】【一節】子曰、回也奇庶乎屢空。【二節】賜不受命、而貨殖焉、億則屢中。

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] tử viết , hồi dã kì thứ hồ lũ không . [ Nhị tiết ] tứ bất thụ mệnh , nhi hóa thực yên , ức tắc lũ trung .

【十九章】子張問善人之道。子曰、不踐跡、亦不入於室。

 [ Thập cửu chương ] tử trương vấn thiện nhân chi đạo . Tử viết , bất tiễn tích, diệc bất nhập ư thất .      

【二十章】子曰、論篤是與、君子者乎、色莊者乎。

 [ Nhị thập chương ] tử viết , luận đốc thị dữ , quân tử giả hồ , sắc trang giả hồ .

【廿一章】子路問聞斯行諸。子曰、有父兄在、如之何其聞斯行之。冉有問聞斯行諸。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử lộ vấn văn tư hành chư . Tử viết , hữu phụ huynh tại , như chi hà kỳ văn tư hành chi . Nhiễm hữu vấn văn tư hành chư .

子曰、聞斯行之。公西華曰、由也問聞斯行諸、子曰、有父兄在、求也問聞斯行諸、子曰、聞斯行之、赤也感、敢問。子曰、求也退、故進之、由也兼人、故退之。

 Tử viết , văn tư hành chi . Công tây hoa viết , do dã vấn văn tư hành chư , tử viết , hữu phụ huynh tại , cầu dã  vấn văn tư hành chư , tử viết , văn tư hành chi , xích dã cảm , cảm vấn . Tử viết , cầu dã thối , cố tiến chi , do dã kiêm nhân , cố thối chi .

【廿二章】子畏於匡、顏淵後、子曰、吾以女為死矣。曰、子在、回何敢死。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử úy ư khuông , nhan uyên hậu , tử viết , ngô dĩ nữ vi tử hĩ . Viết , tử tại , hồi hà cảm tử .

【廿三章】【一節】李子然問仲由冉求、可謂大臣與。【二節】子曰、吾以

 [ Nhị thập tam chương ] [ nhất tiết ] lý tử nhiên vấn trọng do nhiễm cầu , khả vị đại thần dữ . [ Nhị tiết ] tử viết , ngô dĩ

子為異之問、曾由與求之問。【三節】所謂大臣者、以道事君、不可則止。

 Tử vi dị chi vấn , tằng do dữ cầu chi vấn . [ Tam tiết ] sở vị đại thần giả , dĩ đạo sự quân , bất khả tắc chỉ .

【四節】今由與求也、可謂具臣矣。【五節】曰、然則從之者與。【六節】子曰、弒父與君、亦不從也。

 [ Tứ tiết ] kim do dữ cầu dã , khả vị cụ thần hĩ . [ Ngũ tiết ] viết , nhiên tắc tòng chi giả dữ . [ Lục tiết ] tử viết , thí phụ dữ quân , diệc bất tòng dã .

 【廿四章】【一節】子路使子羔為費宰。【二節】子曰、賊夫人之子。【三

 [ Nhị thập tứ chương ] [ nhất tiết ] tử lộ sử tử cao vi phí tể . [ Nhị tiết ] tử viết , tặc phu nhân chi tử . [ Tam

節】子路曰、有民人焉、有社稷焉、何必讀書、然後為學。【四節】子曰、是故惡夫佞者。

 tiết ] tử lộ viết , hữu dân nhân yên , hữu xã tắc yên , hà tất độc thư , nhiên hậu vi học . [ Tứ tiết ] tử viết , thị cố ác phu nịnh giả .

 【廿五章】【一節】子路、曾(上析、下日、與晰同)、冉有、公西華、侍坐。

 [ Nhị thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử lộ , tằng ( thượng tích , hạ nhật , dữ tích đồng ) , nhiễm hữu , công tây hoa , thị tọa .

【二節】子曰、以吾一日長乎爾、毋吾以也。

 [ Nhị tiết ] tử viết , dĩ ngô nhất nhật trường hồ nhĩ , vô ngô dĩ dã.     

【三節】居則曰、不吾知也、如或知爾、則何以哉。【四

 [ Tam tiết ] cư tắc viết , bất ngô tri dã , như hoặc tri nhĩ , tắc hà dĩ tai . [ Tứ

節】子路率爾而對曰、千乘之國、攝乎大國之閒、加之以師旅、因之以饑饉、

 tiết ] tử lộ suất nhĩ nhi đối viết , thiên thừa chi quốc , nhiếp hồ đại quốc chi gian , gia chi dĩ sư lữ , nhân chi dĩ cơ cận ,

由也為之、比及三年、可使有勇、且知方也。夫子哂之。【五節】求、爾何如。

 do dã vi chi , bỉ cập tam niên , khả sử hữu dũng , thả tri phương dã . Phu tử sẩn chi . [ Ngũ tiết ] cầu , nhĩ hà như .

對曰、方六七十、如五六十、求也為之、比及三年、可使足民、如其禮樂、以俟君子。

Đối viết , phương lục thất thập , như ngũ lục thập , cầu dã vi chi , bỉ cập tam niên , khả sử túc dân , như kỳ lễ nhạc , dĩ sĩ quân tử .

【六節】赤、爾何如。對曰、非曰能之、願學焉、宗廟之事、如會同、端章甫、願為小相焉。

 [ Lục tiết ] xích , nhĩ hà như . Đối viết , phi viết năng chi , nguyện học yên , tông miếu chi sự , như hộI đồng , đoan chương phủ , nguyện vi tiểu tương yên .

【七節】點、爾何如。鼓瑟希鏗爾、舍瑟而作、對曰、異乎三子者之撰。

 [ Thất tiết ] điểm , nhĩ hà như . Cổ sắt hy khanh nhĩ , xá sắt nhi tác , đối viết , dị hồ tam tử giả chi soạn .

子曰、何傷乎、赤各言其志也。曰、莫春者、春服

Tử viết , hà thương hồ , xích các ngôn kỳ chí dã . Viết , mạc xuân giả , xuân phục

既成、冠者五六人、童子六七人、浴乎沂、風乎舞雩、詠而歸。夫子喟然歎曰、吾與點也。

 ký thành , quan giả ngũ lục nhân , đồng tử lục thất nhân , dục hồ nghi , phong hồ vũ vu , vịnh nhi quy . Phu tử vị nhiên thán viết , ngô dữ điểm dã .        

【八節】三子者出、曾 晰 後、曾晰曰、

 [ Bát tiết ] tam tử giả xuất , tằng tích hậu , tằng tích viết ,

夫三子者之言何如。子曰、亦各言其志也已矣。【九節】曰、

 phu tam tử giả chi ngôn hà như . Tử viết , diệc các ngôn kỳ chí dã dĩ hĩ . [ Cửu tiết ] viết ,

夫子何哂由也。【十節】曰、為國以禮、其言不讓、是故哂之。

 phu tử hà sẩn do dã . [ Thập tiết ] viết , vi quốc dĩ lễ , kỳ ngôn bất nhượng , thị cố sẩn chi.

【十一節】唯求則非邦也與。安見方六七十、如五六十、而非邦也者。

 [ Thập nhất tiết ]Duy cầu tắc phi bang dã dữ . An kiến phương lục thất thập , như ngũ lục thập , nhi phi bang dã giả .

【十二節】唯赤則非邦也與。宗廟會同、非諸侯而何、赤也為之小、孰能為之大。

  [ Thập nhị tiết ] duy xích tắc phi bang dã dữ . Tông miếu hội đồng , phi chư hầu nhi hà , xích dã vi chi tiểu , thục năng vi chi đại .     

顏淵第十二

 Nhan uyên đệ thập nhị BOOK XII. YEN YUAN.

【第一章】【一節】顏淵問仁。子曰、克己復禮為仁、一日克己復禮、天下歸仁焉、為仁由己、而由人乎哉。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] nhan uyên vấn nhân . Tử viết , khắc kỷ phục lễ vi nhân , nhất nhật khắc kỷ phục lễ , thiên hạ quy nhân yên , vi nhân do kỷ , nhi do nhân hồ tai .

【二節】顏淵曰、請問其目。子曰、非禮勿視、非禮勿聽、非禮勿言、非禮勿動。顏淵曰、回雖不敏、請事斯語矣。

 [ Nhị tiết ] nhan uyên viết , thỉnh vấn kỳ mục . Tử viết , phi lễ vật thị , phi lễ vật thính , phi lễ vật ngôn , phi lễ vật động . Nhan uyên viết , hồi tuy bất mẫn , thỉnh sự tư ngữ hĩ .   

【第二章】仲弓問仁。子曰、出門如見大賓、使民如承大祭、己所不欲、勿施於人、在邦無怨、在家無怨。仲弓曰、雍雖不敏、請事斯語矣。

 [ Đệ nhị chương ] trọng cung vấn nhân . Tử viết , xuất môn như kiến đại tân , sử dân như thừa đại tế , kỷ sở bất dục , vật thi ư nhân , tại bang vô oán , tại gia vô oán . Trọng cung viết , ung tuy bất mẫn , thỉnh sự tư ngữ hĩ .

【第三章】【一節】司馬牛問仁。【二節】子曰、仁者其言也訒。

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ] ti mã ngưu vấn nhân . [ Nhị tiết ] tử viết , nhân giả kỳ ngôn dã nhẫn .        

【三節】曰、其言也訒、斯謂之仁矣乎。子曰、為之難、言之得無訒乎。

 [ Tam tiết ] viết , kỳ ngôn dã nhẫn , tư vị chi nhân hĩ hồ . Tử viết , vi chi nan , ngôn chi đắc vô nhẫn hồ .

【第四章】【一節】司馬牛問君子。子曰、君子不憂不懼。【二節】曰、不

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] ti mã ngưu vấn quân tử . Tử viết , quân tử bất ưu bất cụ . [ Nhị tiết ] viết , bất

憂不懼、斯謂之君子矣乎。【三節】子曰、內省不疚、夫何憂何懼。

 ưu bất cụ , tư vị chi quân tử hĩ hồ . [ Tam tiết ] tử viết , nội tỉnh bất cứu , phu hà ưu hà cụ .

【第五章】【一節】司馬牛憂曰、人皆有兄弟、我獨亡。【二節】子夏曰、商聞之矣。

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] ti mã ngưu ưu viết , nhân giai hữu huynh đệ , ngã độc vong . [ Nhị tiết ] tử hạ viết , thương văn chi hĩ .   

【三節】死生有命、富貴在天。【四節】君子敬而無失、與人恭而有禮、

 [ Tam tiết ] tử sanh hữu mệnh , phú quý tại thiên . [ Tứ tiết ] quân tử kính nhi vô thất , dữ nhân cung nhi hữu lễ ,

四海之內、皆兄弟也、君子何患乎無兄弟也。

 tứ hải chi nội , giai huynh đệ dã , quân tử hà hoạn hồ vô huynh đệ dã .

【第六章】子張問明。子曰、浸潤之譖、膚受之愬、不行焉、可謂明也已矣、

 [ Đệ lục chương ] tử trương vấn minh . Tử viết , tẩm nhuận chi trấm , phu thụ chi tố , bất hành yên , khả vị minh dã dĩ hĩ ,

浸潤之譖、膚受之愬、不行焉、可謂遠也已矣。

 tẩm nhuận chi trấm , phu thụ chi tố , bất hành yên , khả vị viễn dã dĩ hĩ .       

【第七章】【一節】子貢問政。子曰足食、足兵、民信之矣。【二節】子貢

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ] tử cống vấn chánh . Tử viết túc thực , túc binh , dân tín chi hĩ . [ Nhị tiết ] tử cống

曰、必不得已而去、於斯三者何先。曰、去兵。子貢曰、必不得已而去、於斯二者何先。曰、去食、自古皆有死、民無信不立。

 viết , tất bất đắc dĩ nhi khứ , ư tư tam giả hà tiên . Viết , khứ binh . Tử cống viết , tất bất đắc dĩ nhi khứ , ư tư nhị giả hà tiên . Viết , khứ thực , tự cổ giai hữu tử , dân vô tín bất lập .

【第八章】【一節】棘子成曰、君子質而已矣、何以文為。【二節】子貢曰、惜乎夫子之說、君子也、駟不及舌。【三節】文猶質也、質猶文也、虎豹之鞹、猶犬羊之鞹。

  [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] cức tử thành viết , quân tử chất nhi dĩ hĩ , hà dĩ văn vi . [ Nhị tiết ] tử cống viết , tích hồ phu tử chi thuyết , quân tử dã , tứ bất cập thiệt . [ Tam tiết ] văn do chất dã , chất do văn dã , hổ báo chi khuếch , do khuyển dương chi khuếch .

 【第九章】【一節】哀公問於有若曰年饑、用不足、如之何。【二節】有若對曰、盍徹乎。

 [ Đệ cửu chương ] [ nhất tiết ] ai công vấn ư hữu nhược viết niên cơ , dụng bất túc , như chi hà . [ Nhị tiết ] hữu nhược đối viết , hạp triệt hồ .

【三節】曰、二、吾猶不足、如之何其徹也。【四節】對曰、

 [ Tam tiết ] viết , nhị , ngô do bất túc , như chi hà kỳ triệt dã . [ Tứ tiết ] đối viết ,

百姓足、君孰與不足、百姓不足、君孰與足。

 bách tính túc , quân thục dữ bất túc , bách tính bất túc , quân thục dữ túc .   

【第十章】【一節】子張問崇德、辨惑。子曰、主忠信、徒義、崇德也。【二節】愛之欲其生、惡之欲其死、

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] tử trương vấn sùng đức , biện hoặc . Tử viết , chủ trung tín , đồ nghĩa , sùng đức dã . [ Nhị tiết ] ái chi dục kỳ sanh , ác chi dục kỳ tử ,

既欲其生、又欲其死、是惑也。誠不以富亦祇以異。

 ký dục kỳ sanh , hựu dục kỳ tử , thị hoặc dã . Thành bất dĩ phú diệc kì dĩ dị .

 【十一章】【一節】齊景公問政於孔子。【二節】孔子對曰、君君、臣臣、

 [ Thập nhất chương ] [ nhất tiết ]  cảnh công vấn chánh ư khổng tử . [ Nhị tiết ] khổng tử đối viết , quân quân , thần thần ,

父父、子子。【三節】公曰、善哉、信如君不君、臣不臣、父不父、子不子、雖有粟、吾得而食諸。

 Phụ phụ , tử tử . [ Tam tiết ] công viết , thiện tai , tín như quân bất quân , thần bất thần , phụ bất phụ , tử bất tử , tuy hữu túc , ngô đắc nhi thực chư     

【十二章】【一節】子曰、片言可以折獄者、其由也與。【二節】子路無宿諾。

 [ Thập nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , phiến ngôn khả dĩ chiết ngục giả , kỳ do dã dữ . [ nhị tiết ] tử lộ vô túc nặc .

 【十三章】子曰、聽訟、吾猶人也、必也、使無訟乎。

 [ Thập tam chương ] tử viết , thính tụng , ngô do nhân dã , tất dã , sử vô tụng hồ .

【十四章】子張問政。子曰、居之無倦、行之以忠。

 [ Thập tứ chương ] tử trương vấn chánh . Tử viết , cư chi vô quyện , hành chi dĩ trung .

【十五章】子曰、博學於文、約之以禮、亦可以弗畔矣夫。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , bác học ư văn , ước chi dĩ lễ , diệc khả dĩ phất bạn hĩ phu .       

【十六章】子曰、君子成人之美、不成人之惡、小人反是。

 [ Thập lục chương ] tử viết , quân tử thành nhân chi mỹ , bất thành nhân chi ác , tiểu nhân phản thị .

【十七章】李康子問政於孔子。孔子對曰、政者正也、子帥以正、孰敢不正。

 [ Thập thất chương ] lý khang tử vấn chánh ư khổng tử . Khổng tử đối viết , chánh giả chánh dã , tử suất dĩ chánh , thục cảm bất chánh .

李康子患盜、問於孔子。孔子對曰、苟子之不欲、雖賞之不竊。

 Lý khang tử hoạn đạo , vấn ư khổng tử . Khổng tử đối viết , cẩu tử chi bất dục , tuy thưởng chi bất thiết .

【十九章】李康子問政於孔子、曰、如殺無道、以就有道、何如。

 [ Thập cửu chương ] lý khang tử vấn chánh ư khổng tử , viết , như sát vô đạo , dĩ tựu hữu đạo , hà như .      

孔子對曰、子為政、焉用殺、子欲善、而民善矣、君子之德風、小人之德草、草上之風必偃。

 Khổng tử đối viết , tử vi chánh , yên dụng sát , tử dục thiện , nhi dân thiện hĩ , quân tử chi đức phong , tiểu nhân chi đức thảo , thảo thượng chi phong tất yển .

【二十章】【一節】子張問士何如、斯可謂之達矣。【二節】子曰、何哉、

 [ Nhị thập chương ] [ nhất tiết ] tử trương vấn sĩ hà như , tư khả vị chi đạt hĩ . [ Nhị tiết ] tử viết , hà tai ,

爾所謂達者。【三節】子張對曰、在邦必聞、在家必聞。【四節】子曰、是聞也、非達也。

 nĩ sở vị đạt giả . [ Tam tiết ] tử trương đối viết , tại bang tất văn , tại gia tất văn . [ Tứ tiết ] tử viết , thị văn dã , phi đạt dã .

【五節】夫達也者、質直而好義、察言而觀色、慮以下人、

 [ Ngũ tiết ] phu đạt dã giả , chất trực nhi hảo nghĩa , sát ngôn nhi quan sắc , lự dĩ hạ nhân ,

在邦必達、在家必達。【六節】夫聞也者、色取仁而行違、居之不疑、在邦必聞、在家必聞。

 tại bang tất đạt , tại gia tất đạt . [ Lục tiết ] phu văn dã giả , sắc thủ nhân nhi hành vi , cư chi bất nghi , tại bang tất văn , tại gia tất văn .

 【廿一章】【一節】樊遲從遊於舞雩之下。曰、敢問崇德、修慝、辨惑。子曰、善哉問。

 [ Nhị thập nhất chương ] [ nhất tiết ] phiền trì tòng du ư vũ vu chi hạ . Viết , cảm vấn sùng đức , tu thắc , biện hoặc . Tử viết , thiện tai vấn .

【三節】先事後得、非崇德與、攻其惡、無攻人之惡、非修慝

 [ Tam tiết ] tiên sự hậu đắc , phi sùng đức dữ , công kỳ ác , vô công nhân chi ác , phi tu thắc

與、一朝之忿、忘其身以及其親、非惑與。

 dữ , nhất triều chi phẫn , vong kỳ thân dĩ cập kỳ thân , phi hoặc dữ .

【廿二章】【一節】樊遲問仁。子曰、愛人。問

 [ Nhị thập nhị chương ] [ nhất tiết ] phiền trì vấn nhân . Tử viết , ái nhân . Vấn

知。子曰、知人。【二節】樊遲未達。【三節】子曰、舉直錯諸枉、能使枉

 tri . Tử viết , tri nhân . [ Nhị tiết ] phiền trì vị đạt . [ Tam tiết ] tử viết , cử trực thác chư uổng , năng sử uổng

者直。【四節】樊遲退、見子夏曰、鄉也、吾見於夫子而問知。子曰、舉直

 giả trực . [ Tứ tiết ] phiền trì thối , kiến tử hạ viết , hương dã , ngô kiến ư phu tử nhi vấn tri . Tử viết , cử trực

錯諸枉、能使枉者直、何謂也。【五節】子夏曰、富哉言乎。【六節】舜有

 thác chư uổng , năng sử uổng giả trực , hà vị dã . [ Ngũ tiết ] tử hạ viết , phú tai ngôn hồ . [ Lục tiết ] thuấn hữu

天下、選於眾、舉皋陶、不仁者遠矣、湯有天下、選於眾、舉伊尹、不仁者遠矣。

 thiên hạ , tuyển ư chúng , cử cao đào , bất nhân giả viễn hĩ , thang hữu thiên hạ , tuyển ư chúng , cử y duẫn , bất nhân giả viễn hĩ.    

【廿三章】子貢問友。子曰、忠告而善道之、不可則止、毋自辱焉。

[ Nhị thập tam chương ] tử cống vấn hữu . Tử viết , trung cáo nhi thiện đạo chi , bất khả tắc chỉ , vô tự nhục yên .

【廿四章】曾子曰、君子以文會友、以友輔仁。

 [ Nhị thập tứ chương ] tằng tử viết , quân tử dĩ văn hội hữu , dĩ hữu phụ nhân.    

子路第十三

 Tử lộ đệ thập tam BOOK XIII. TSZE-LU.

【第一章】【一節】子路問政。子曰、先之、勞之。【二節】請益。曰、無倦。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] tử lộ vấn chánh . Tử viết , tiên chi , lao chi . [ Nhị tiết ] thỉnh ích . Viết , vô quyện .

【第二章】【一節】仲弓為李氏宰、問政。

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] trọng cung vi lý thị  tể , vấn chánh .

子曰、先有司、赦小過、舉賢才。【二節】曰、焉知賢才而舉之。曰、舉爾所知、爾所不知、人其舍諸。

 Tử viết , tiên hữu ti , xá tiểu quá , cử hiền tài . [ Nhị tiết ] viết , yên tri hiền tài nhi cử chi . Viết , cử nhĩ sở tri , nhĩ sở bất tri , nhân kỳ xá chư .

【第三章】【一節】子路曰、衛君待子而為政、子將奚先。【二節】子曰、

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ] tử lộ viết , vệ quân đãi tử nhi vi chánh , tử tương hề tiên . [ Nhị tiết ] tử viết ,

必也、正名乎。【三節】子路曰、有是哉、子之迂也、奚其正。【四節】子

 tất dã , chính danh hồ . [ Tam tiết ] tử lộ viết , hữu thị tai , tử chi vu dã , hề kỳ chánh . [ Tứ tiết ] tử

曰、野哉、由也、君子於其所不知、蓋闕如也。【五節】名不

 viết , dã tai , do dã , quân tử ư kỳ sở bất tri , cái khuyết như dã . [ Ngũ tiết ] danh bất

正、則言不順、言不順、則事不成。【六節】事不成、則禮樂不興、禮樂不

chánh , tắc ngôn bất thuận , ngôn bất thuận , tắc sự bất thành . [ Lục tiết ] sự bất thành , tắc lễ nhạc bất hưng , lễ nhạc bất

興、則刑罰不中、刑罰不中、則民無所措手足。【七節】故君子名之必可言

hưng , tắc hình phạt bất trung , hình phạt bất trung , tắc dân vô sở thố thủ túc . [ Thất tiết ] cố quân tử danh chi tất khả ngôn

也、言之必可行也、君子於其言、無所茍而已矣。

dã , ngôn chi tất khả hành dã , quân tử ư kỳ ngôn , vô sở cẩu nhi dĩ hĩ .

【第四章】【一節】樊遲請學稼。子曰、吾不如老農。請學為圃。曰、吾不如老圃。

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] phiền trì thỉnh học giá . Tử viết , ngô bất như lão nông . Thỉnh học vi phố . Viết ngô bất như lão phố.         

【二節】樊遲出。子曰、小人哉、樊須也。【三節】上好禮、

 [ Nhị tiết ] phiền trì xuất . Tử viết , tiểu nhân tai , phiền tu dã . [ Tam tiết ] thượng hảo lễ ,

則民莫敢不敬、上好義、則民莫敢不服、上好信、則民莫敢不用情、夫如是、

 tắc dân mạc cảm bất kính , thượng hảo nghĩa , tắc dân mạc cảm bất phục , thượng hảo tín , tắc dân mạc cảm bất dụng tình , phu như thị ,

則四方之民、襁負其子而至矣、焉用稼。

 tắc tứ phương chi dân , cưỡng phụ kỳ tử nhi chí hĩ , yên dụng giá .

【第五章】子曰、誦詩三百、授之以政、不達、使於四方、不能專對、雖多、亦奚以為。

 [ Đệ ngũ chương ] tử viết , tụng thi tam bách , thụ chi dĩ chánh , bất đạt , sử ư tứ phương , bất năng chuyên đối , tuy đa , diệc hề dĩ vi .

【第六章】子曰、其身正、不令而行、其身不正、雖令不從。

 [ Đệ lục chương ] tử viết , kỳ thân chánh , bất lệnh nhi hành , kỳ thân bất chánh , tuy lệnh bất tòng .

【第七章】子曰、魯衛之政、兄弟也。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , lỗ vệ chi chánh , huynh đệ dã .

【第八章】子謂衛公子荊善居室、始有、曰、苟合矣、少有、曰、苟完矣、富有、曰、苟美矣。

 [ Đệ bát chương ] tử vị vệ công tử kinh thiện cư thất , thủy hữu , viết , cẩu hiệp hĩ , thiểu hữu , viết , cẩu hoàn hĩ , phú hữu , viết , cẩu mỹ hĩ .

 【第九章】【一節】子適衛、冉有僕。【二節】子曰、庶矣哉。【三節】冉有曰、既庶矣、

 [ Đệ cửu chương ] [ nhất tiết ] tử thích vệ , nhiễm hữu bộc . [ Nhị tiết ] tử viết , thứ hĩ tai . [ Tam tiết ] nhiễm hữu viết , ký thứ hĩ ,

又何加焉。曰、富之。【四節】曰、既富矣、又何加焉。曰、教之。

hựu hà gia yên . Viết , phú chi . [ Tứ tiết ] viết , ký phú hĩ , hựu hà gia yên . Viết , giáo chi .

【第十章】子曰、苟有用我者、其月而已可也、三年有成。

 [ Đệ thập chương ] tử viết , cẩu hữu dụng ngã giả , kỳ nguyệt nhi dĩ khả dã , tam niên hữu thành .

子曰、善人為邦百年、亦可以媵殘去殺矣、誠哉是言也。

 Tử viết , thiện nhân vi bang bách niên , diệc khả dĩ dắng tàn khứ sát hĩ , thành tai thị ngôn dã .

【十二章】子曰、如有王者、必世而後仁。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , như hữu vương giả , tất thế nhi hậu nhân .                

virtue would prevail.'

【十三章】子曰、苟正其身矣、於從政乎何有、不能正其身、如正人何。

 [ Thập tam chương ] tử viết , cẩu chánh kỳ thân hĩ , ư tòng chánh hồ hà hữu , bất năng chánh kỳ thân , như chính nhân hà .

【十四章】冉子退朝、子曰、何晏也。對曰、有政。子曰、其事也、如有政、雖不吾以、吾其與聞之。

 [ Thập tứ chương ] nhiễm tử thối triều , tử viết , hà yến dã . Đối viết , hữu chánh . Tử viết , kỳ sự dã , như hữu chánh , tuy bất ngô dĩ , ngô kỳ dữ văn chi .

 【十五章】【一節】定公問一言而可以興邦、有諸。孔子對曰、言不可以若是其幾也。

 [ Thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] định công vấn nhất ngôn nhi khả dĩ hưng bang , hữu chư . Khổng tử đối viết , ngôn bất khả dĩ nhược thị kỳ ki dã .

【二節】人之言曰、為君難、為臣不易。【三節】如知為君之難也、不幾乎一言而興邦乎。

 [ Nhị tiết ] nhân chi ngôn viết , vi quân nan , vi thần bất dịch . [ Tam tiết ] như tri vi quân chi nan dã , bất ki hồ nhất ngôn nhi hưng bang hồ .

【四節】曰、一言而喪邦有諸。孔子對曰、言不可以

 [ Tứ tiết ] viết , nhất ngôn nhi tang bang hữu chư . Khổng tử đối viết , ngôn bất khả dĩ

若是其幾也、人之言曰、予無樂乎為君、唯其言而莫予違也。【五節】如其善、而莫之違也、不亦善乎。

 nhược thị kỳ ki dã , nhân chi ngôn viết , dư vô nhạc hồ vi quân , duy kỳ ngôn nhi mạc dư vi dã . [ Ngũ tiết ] như kỳ thiện , nhi mạc chi vi dã , bất diệc thiện hồ .

如不善而莫之違也、不幾乎一言而喪邦乎。

Như bất thiện nhi mạc chi vi dã , bất ki hồ nhất ngôn nhi tang bang hồ .

【十六章】【一節】葉公問政。【二節】子曰、近者說、遠者來。

 [ Thập lục chương ] [ nhất tiết ] diệp công vấn chánh . [ Nhị tiết ] tử viết , cận giả thuyết , viễn giả lai .

【十七章】子夏為莒父宰、問政。子曰、無欲速、無見小利。欲速則不達、見小利則大事不成。

 [ Thập thất chương ] tử hạ vi cử phụ tể , vấn chánh . Tử viết , vô dục tốc , vô kiến tiểu lợi . Dục tốc tắc bất đạt , kiến tiểu lợi tắc đại sự bất thành .

【十八章】【一節】葉公語孔子曰、吾黨有直躬者、其父攘羊、而子證之。

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] diệp công ngữ khổng tử viết , ngô đảng hữu trực cung giả , kỳ phụ nhương. dương , nhi tử chứng chi .

【二節】孔子曰、吾黨之直者異於是、父為子隱、子為父隱、直在其中矣。

 [ Nhị tiết ] khổng tử viết , ngô đảng chi trực giả dị ư thị , phụ vi tử ẩn , tử vi phụ ẩn , trực tại kỳ trung hĩ .    

【十九章】樊遲問仁。子曰、居處恭、執事敬、與人忠、雖之夷狄、不可棄也。

 [ Thập cửu chương ] phiền trì vấn nhân . Tử viết , cư xử cung , chấp sự kính , dữ nhân trung , tuy chi di địch , bất khả khí dã .

【二十章】【一節】子貢問曰、何如斯可謂之士矣。子曰、行己有恥、使於四方、不辱君命、可謂士矣。

 [ Nhị thập chương ] [ nhất tiết ] tử cống vấn viết , hà như tư khả vị chi sĩ hĩ . Tử viết , hành kỷ hữu sỉ , sử ư tứ phương , bất nhục quân mệnh , khả vị sĩ hĩ .

【二節】曰、敢問其次。曰、宗族稱孝焉、鄉黨稱弟焉。

 [ Nhị tiết ] viết , cảm vấn kỳ thứ . Viết , tông tộc xưng hiếu yên , hương đảng xưng đệ yên .

【三節】曰、敢問其次。曰、言必信、行必果、硜硜然、小人哉、抑亦可以為次矣。

  [ Tam tiết ] viết , cảm vấn kỳ thứ . Viết , ngôn tất tín , hành tất quả , khanh khanh nhiên , tiểu nhân tai , ức diệc khả dĩ vi thứ hĩ .      

【四節】曰、今之從政者何如。子曰、噫、斗筲之人、何足算也。

 [ Tứ tiết ] viết , kim chi tòng chánh giả hà như . Tử viết , y , đẩu sao chi nhân , hà túc toán dã .

【廿一章】子曰、不得中行而與之、必也狂狷乎、狂者進取、狷者有所不為也。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , bất đắc trung hàng nhi dữ chi , tất dã cuồng quyến hồ , cuồng giả tiến thủ , quyến giả hữu sở bất vi dã .

 【廿二章】【一節】子曰、南人有言曰、人而無恆、不可以作巫醫、善夫。

 [ Nhị thập nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , nam nhân hữu ngôn viết , nhân nhi vô hằng , bất khả dĩ tác vu y , thiện phu .

【二節】不恆其德、或承之羞。【三節】子曰、不占而已矣。

 [ Nhị tiết ] bất hằng kỳ đức , hoặc thừa chi tu . [ Tam tiết ] tử viết , bất chiêm nhi dĩ hĩ .

【廿三章】子曰、君子和而不同、小人同而不和。

 [ Nhị thập tam chương ] tử viết , quân tử hòa nhi bất đồng , tiểu nhân đồng nhi bất hòa .

【廿四章】子貢問曰、鄉人皆好之、何如。子曰、未可也。鄉人皆惡之、何如。

 [ Nhị thập tứ chương ] tử cống vấn viết , hương nhân giai hảo chi , hà như . Tử viết , vị khả dã . Hương nhân giai ác chi , hà như .

子曰、未可也。不如鄉人之善者好之、其不善者惡之。

 Tử viết , vị khả dã . Bất như hương nhân chi thiện giả hảo chi , kỳ bất thiện giả ác chi .

【廿五章】子曰、君子易事而難說也、說之不以道、不說也、及

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử viết , quân tử dịch sự nhi nan thuyết dã , thuyết chi bất dĩ đạo , bất thuyết dã , cập

其使人也、器之。小人難事而易說也、說之雖不以道、說也、及其使人也、求備焉。

 kỳ sử nhân dã , khí chi . Tiểu nhân nan sự nhi dịch thuyết dã , thuyết chi tuy bất dĩ đạo , thuyết dã , cập kỳ sử nhân dã , cầu bị yên .

【廿六章】子曰、君子泰而不驕、小人驕而不泰。

 [ Nhị thập lục chương ] tử viết , quân tử thái nhi bất kiêu , tiểu nhân kiêu nhi bất thái .

【廿七章】子曰、剛、毅、木、訥、近仁。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , cương , nghị , mộc , nột , cận nhân .

【廿八章】子路問曰、何如斯可謂之士矣。子曰、切切、偲偲、怡怡如也、

 [ Nhị thập bát chương ] tử lộ vấn viết , hà như tư khả vị chi sĩ hĩ . Tử viết , thiết thiết , ti ti , di di như dã ,

可謂士矣、朋友切切偲偲、兄弟怡怡。

 khả vị sĩ hĩ , bằng hữu thiết thiết ti ti , huynh đệ di di .

【廿九章】子曰、善人教民七年、亦可以即戎矣。

 [ Nhị thập cửu chương ] tử viết , thiện nhân giáo dân thất niên , diệc khả dĩ tức nhung hĩ .

【三十章】子曰、以不教民戰、是謂棄之。

 [ Tam thập chương ] tử viết , dĩ bất giáo dân chiến , thị vị khí chi .        

憲問第十四

 Hiến vấn đệ thập tứ BOOK XIV. HSIEN WAN.

【第一章】憲問恥。子曰、邦有道穀、邦無道穀、恥也。

 [ Đệ nhất chương ] hiến vấn sỉ . Tử viết , bang hữu đạo cốc , bang vô đạo cốc , sỉ dã .         

【第二章】【一節】克、伐、怨、欲、不行焉、可以為仁矣。【二節】子曰、可以為難矣、仁則吾不知也。

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] khắc , phạt , oán , dục , bất hành yên , khả dĩ vi nhân hĩ . [ Nhị tiết ] tử viết , khả dĩ vi nan hĩ , nhân tắc ngô bất tri dã .

 【第三章】子曰、士而懷居、不足以為士矣。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , sĩ nhi hoài cư , bất túc dĩ vi sĩ hĩ .

【第四章】子曰、邦有道、危言危行、邦無道、危行言孫。

 [ Đệ tứ chương ] tử viết , bang hữu đạo , nguy ngôn nguy hành , bang vô đạo , nguy hành ngôn tôn .

【第五章】子曰、有德者、必有言、有言者、不必有德、仁者、必有勇、勇者、不必有仁。

 [ Đệ ngũ chương ] tử viết , hữu đức giả , tất hữu ngôn , hữu ngôn giả , bất tất hữu đức , nhân giả , tất hữu dũng , dũng giả , bất tất hữu nhân .         

【第六章】南宮适問於孔子曰、羿善射、奡盪舟、俱不得其死然、禹稷躬稼、而有天下夫子不答。

 [ Đệ lục chương ] nam cung quát vấn ư khổng tử viết , nghệ thiện xạ , ngạo đãng chu , câu bất đắc kỳ tử nhiên , vũ tắc cung giá , nhi hữu thiên hạ phu tử bất đáp .

南宮适出。子曰、君子哉若人、尚德哉若人。

 Nam cung quát xuất . Tử viết , quân tử tai nhược nhân , thượng đức tai nhược nhân .

【第七章】子曰、君子而不仁者有矣夫、未有小人而仁者也。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , quân tử nhi bất nhân giả hữu hĩ phu , vị hữu tiểu nhân nhi nhân giả dã .      

【第八章】子曰、愛之、能勿勞乎、忠焉、能勿誨乎。

 [ Đệ bát chương ] tử viết , ái chi , năng vật lao hồ , trung yên , năng vật hối hồ .

【第九章】子曰、為命、裨諶草創之、世叔討論之、行人子羽修飾之、東里子產潤色之。

 [ Đệ cửu chương ] tử viết , vi mệnh , bì kham thảo sang chi , thế thúc thảo luận chi , hành nhân tử vũ tu sức chi , đông lý tử sản nhuận sắc chi .

【第十章】【一節】或問子產。子曰、惠人也。【二節】問子西。曰、彼哉彼哉。

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] hoặc vấn tử sản . Tử viết , huệ nhân dã . [ Nhị tiết ] vấn tử tây . Viết , bỉ tai bỉ tai .

【三節】問管仲。曰、人也、奪伯氏駢邑三百、飯疏食、沒齒、無怨言。

 [ Tam tiết ] vấn quản trọng . Viết , nhân dã , đoạt bá thị biền ấp tam bách , phạn sơ thực , một xỉ ,  vô oán ngôn .       

 【十一章】子曰、貧而無怨、難、富而無驕、易。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , bần nhi vô oán , nan , phú nhi vô kiêu , dịch .

【十二章】子曰、孟公綽、為趙魏老則優、不可以為滕薛大夫。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , mạnh công xước , vi triệu ngụy lão tắc ưu , bất khả dĩ vi đằng tiết đại phu .

【十三章】【一節】子路問成人。子曰、若臧武仲之知、公綽之不欲、卞莊

 [ Thập tam chương ] [ nhất tiết ] tử lộ vấn thành nhân . Tử viết , nhược tang vũ trọng chi tri , công xước chi bất dục , biện trang

子之勇、冉求之藝、文之以禮樂、亦可以為成人矣。【二節】曰、今之成人者、何必然、見利思義、見危授命、久要不忘平生之言、亦可以為成人矣。

 tử chi dũng , nhiễm cầu chi nghệ , văn chi dĩ lễ nhạc , diệc khả dĩ vi thành nhân hĩ . [ Nhị tiết ] viết , kim chi thành nhân giả , hà tất nhiên , kiến lợi tư nghĩa , kiến nguy thụ mệnh , cửu yếu bất vong bình sanh chi ngôn , diệc khả dĩ vi thành nhân hĩ .

【十四章】【一節】子問公叔文子於公明賈曰、信乎、夫子不言不笑、不取

 [ Thập tứ chương ] [ nhất tiết ] tử vấn công thúc văn tử ư công minh cổ viết , tín hồ , phu tử bất ngôn bất tiếu , bất thủ

乎。【二節】公明賈對曰、以告者過也。夫子時然後言、人不厭其言、樂然後笑、

 hồ . [ Nhị tiết ] công minh cổ đối viết , dĩ cáo giả quá dã . Phu tử thời nhiên hậu ngôn , nhân bất yếm kỳ ngôn , nhạc nhiên hậu tiếu ,

人不厭其笑、義然後取、人不厭其取。子曰、其然、豈其然乎。

 nhân bất yếm kỳ tiếu , nghĩa nhiên hậu thủ , nhân bất yếm kỳ thủ . Tử viết , kỳ nhiên , khởi kỳ nhiên hồ .    

【十五章】子曰、臧武仲、以防求為後於魯、雖曰不要君、吾不信也。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , tang vũ trọng , dĩ phòng cầu vi hậu ư lỗ , tuy viết bất yếu quân , ngô bất tín dã .

【十六章】子曰、晉文公譎而不正、齊桓公正而不譎。

 [ Thập lục chương ] tử viết , tấn văn công quyệt nhi bất chánh ,  hoàn công chánh nhi bất quyệt .

【十七章】【一節】子路曰、桓公殺公子糾、召忽死之、管仲不死、曰、未仁乎。【二節】子曰、桓公九合諸侯、不以兵車、管仲之力也、如其仁、如其仁。

 [ Thập thất chương ] [ nhất tiết ] tử lộ viết , hoàn công sát công tử củ , triệu hốt tử chi , quản trọng bất tử , viết , vị nhân hồ . [ Nhị tiết ] tử viết , hoàn công cửu hiệp chư hầu , bất dĩ binh xa , quản trọng chi lực dã , như kỳ nhân , như kỳ nhân .      

【十八章】【一節】子貢曰、管仲非仁者與、桓公殺公子糾、不能死、又相

 [ Thập bát chương ] [ nhất tiết ] tử cống viết , quản trọng phi nhân giả dữ , hoàn công sát công tử củ , bất năng tử , hựu tương

之。【二節】子曰、管仲相桓公、霸諸侯、一匡天下、民到于今、受其賜、

 chi . [ Nhị tiết ] tử viết , quản trọng tương hoàn công , phách chư hầu , nhất khuông thiên hạ , dân đáo vu kim , thụ kỳ tứ ,

微管仲、吾其被髮左衽矣。【三節】豈若匹夫匹婦之為諒也、自經於溝瀆、而莫之知也。

 vi quản trọng , ngô kỳ bị phát tả nhẫm hĩ . [ Tam tiết ] khởi nhược thất phu thất phụ chi vi lượng dã , tự kinh ư câu độc , nhi mạc chi tri dã .        

【十九章】【一節】公叔文子之臣、大夫僎、與文子同升諸公。【二節】子聞之曰、可以為矣。

 [ Thập cửu chương ] [ nhất tiết ] công thúc văn tử chi thần , đại phu soạn , dữ văn tử đồng thăng chư công . [ Nhị tiết ] tử văn chi viết , khả dĩ vi hĩ .

 【二十章】【一節】子言衛靈公之無道也、康子曰、夫如是、奚而不喪。【二節】孔子曰、仲叔圉治賓客、祝鮀治宗廟、王孫賈治軍旅、夫如是、奚其喪。

 [ Nhị thập chương ] [ nhất tiết ] tử ngôn vệ linh công chi vô đạo dã , khang tử viết , phu như thị , hề nhi bất tang . [ Nhị tiết ] khổng tử viết , trọng thúc ngữ trì tân khách , chúc đà trì tông miếu , vương tôn cổ trì quân lữ , phu như thị , hề kỳ tang .

 【廿一章】子曰、其言之不怍、則為之也難。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , kỳ ngôn chi bất tạc , tắc vi chi dã nan .

【廿二章】【一節】陳成子弒簡公。【二節】孔子沐浴而朝、告於哀公曰、

 [ Nhị thập nhị chương ] [ nhất tiết ] trần thành tử thí giản công . [ Nhị tiết ] khổng tử mộc dục nhi triều , cáo ư ai công viết ,

陳恆弒其君、請討之。【三節】公曰、告夫三子。【四節】孔子曰、以吾從大夫之後、不敢不告也、君曰、告夫三子者。【五節】之三子告、不可、孔子曰、以吾從大夫之後、不敢不告也。

 trần hằng thí kỳ quân , thỉnh thảo chi . [ Tam tiết ] công viết , cáo phu tam tử . [ Tứ tiết ] khổng tử viết , dĩ ngô tòng đại phu chi hậu , bất cảm bất cáo dã , quân viết , cáo phu tam tử giả . [ Ngũ tiết ] chi tam tử cáo , bất khả , khổng tử viết , dĩ ngô tòng đại phu chi hậu , bất cảm bất cáo dã .

【廿三章】子路問事君。子曰、勿欺也、而犯之。

 [ Nhị thập tam chương ] tử lộ vấn sự quân . Tử viết , vật khi dã , nhi phạm chi .

【廿四章】子曰、君子上達、小人下達。

 [ Nhị thập tứ chương ] tử viết , quân tử thượng đạt , tiểu nhân hạ đạt .

【廿五章】子曰、古之學者為己、今之學者為人。

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử viết , cổ chi học giả vi kỷ , kim chi học giả vi nhân .

【廿六章】【一節】蘧伯玉使人於孔子。【二節】孔子與之坐、而問焉、曰、夫子何為。

對曰、夫子欲寡其過、而未能也、使者出、子曰、使乎、使乎。

 [ Nhị thập lục chương ] [ nhất tiết ] cừ bá ngọc sử nhân ư khổng tử . [ Nhị tiết ] khổng tử dữ chi tọa , nhi vấn yên , viết , phu tử hà vi .

Đối viết , phu tử dục quả kỳ quá , nhi vị năng dã , sử giả xuất , tử viết , sử hồ , sử hồ .               

 【廿七章】子曰、不在其位、不謀其政。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , bất tại kỳ vị , bất mưu kỳ chánh .

【廿八章】曾子曰、君子思不出其位。

 [ Nhị thập bát chương ] tằng tử viết , quân tử tư bất xuất kỳ vị .

【廿九章】子曰、君子恥其言而過其行。

 [ Nhị thập cửu chương ] tử viết , quân tử sỉ kỳ ngôn nhi quá kỳ hành .

【三十章】【一節】子曰、君子道者三、我無能焉、仁者不憂、知者不惑、

 [ Tam thập chương ] [ nhất tiết ] tử viết , quân tử đạo giả tam , ngã vô năng yên , nhân giả bất ưu , tri giả bất hoặc ,

勇者不懼。【二節】子貢曰、夫子自道也。

 dũng giả bất cụ . [ Nhị tiết ] tử cống viết , phu tử tự đạo dã .         

【卅一章】子貢方人、子曰、賜也賢乎哉、夫我則不暇。

 [ Tam thập nhất chương ] tử cống phương nhân , tử viết , tứ dã hiền hồ tai , phu ngã tắc bất hạ .

【卅二章】子曰、不患人之不己知、患其不能也。

 [ Tam thập nhị chương ] tử viết , bất hoạn nhân chi bất kỷ tri , hoạn kỳ bất năng dã .

【卅三章】子曰、不逆詐、不億不信、抑亦先覺者、是賢乎。

 [ Tam thập tam chương ] tử viết , bất nghịch trá , bất ức bất tín , ức diệc tiên giác giả , thị hiền hồ .

【卅四章】【一節】微生畝謂孔子曰、丘何為是栖栖者與、無乃為佞乎。【二節】孔子曰、非敢為佞也、疾固也。

 [ Tam thập tứ chương ] [ nhất tiết ] vi sanh mẫu vị khổng tử viết , khâu hà vi thị tê tê giả dữ , vô nãi vi nịnh hồ . [ Nhị tiết ] khổng tử viết , phi cảm vi nịnh dã , tật cố dã .         【卅五章】子曰、驥、不稱其力、稱其德也。

  [ Tam thập ngũ chương ] tử viết , kí , bất xưng kỳ lực , xưng kỳ đức dã .

【卅六章】【一節】或曰、以德報怨、何如。【二節】子曰、何以報德。【三節】以直報怨、以德報德。

 [ Tam thập lục chương ] [ nhất tiết ] hoặc viết , dĩ đức báo oán , hà như . [ Nhị tiết ] tử viết , hà dĩ báo đức . [ Tam tiết ] dĩ trực báo oán , dĩ đức báo đức .

 【卅七章】【一節】子曰、莫我知也夫。【二節】子貢曰、何為其莫知子也。子曰、不怨天、不尤人、下學而上達、知我者其天乎。

 [Tam thập thất chương ] [ nhất tiết ] tử viết , mạc ngã tri dã phu . [ Nhị tiết ] tử cống viết , hà vi kỳ mạc tri tử dã . Tử viết , bất oán thiên , bất vưu nhân , hạ học nhi thượng đạt , tri ngã giả kỳ thiên hồ .

  【卅八章】【一節】公伯寮愬子路於李孫、子服景伯以告、曰、夫子固有惑志於公伯寮、吾力猶能肆諸市朝。

 [ Tam thập bát chương ] [ nhất tiết ] công bá liêu tố tử lộ ư lý tôn , tử phục cảnh bá dĩ cáo , viết , phu tử cố hữu hoặc chí ư công bá liêu , ngô lực do năng tứ chư thị triều .

【二節】子曰、道之將行也與、命也、道

 [ Nhị tiết ] tử viết , đạo chi tương hành dã dữ , mệnh dã , đạo

之將廢也與、命也、公伯寮其如命何。

 chi tương phế dã dữ , mệnh dã , công bá liêu kỳ như mệnh hà .

【卅九章】【一節】子曰、賢者辟世。【二節】其次辟地。【三節】其次辟色。【四節】其次辟言。

 [ Tam thập cửu chương ] [ nhất tiết ] tử viết , hiền giả tích thế . [ Nhị tiết ] kỳ thứ tịch địa . [ Tam tiết ] kỳ thứ tích sắc . [ Tứ tiết ] kỳ thứ tích ngôn .

【四十章】子曰、作者七人矣。

 [ Tứ thập chương ] tử viết , tác giả thất nhân hĩ .

【四一章】子路宿於石門、晨門曰、奚自。子路曰、自孔氏。曰、是知其不可而為之者與。

 [ Tứ nhất chương ] tử lộ túc ư thạch môn , thần môn viết , hề tự . Tử lộ viết , tự khổng thị . Viết , thị tri kỳ bất khả nhi vi chi giả dữ .

 【四二章】【一節】子擊磬於衛、有荷蕢、而過孔氏之門者、曰、有心哉、擊磬乎。

 [ Tứ nhị chương ] [ nhất tiết ] tử kích khánh ư vệ , hữu hà quỹ , nhi quá khổng thị chi môn giả , viết , hữu tâm tai , kích khánh hồ .   

【二節】既、而曰、鄙哉、硜硜乎、莫己知也、斯已

 [ Nhị tiết ] ký , nhi viết , bỉ tai , khanh khanh hồ , mạc kỷ tri dã , tư dĩ

而已矣、深則厲、淺則揭。【三節】子曰、果哉、末之難矣。

 nhi dĩ hĩ , thâm tắc lệ , thiển tắc yết . [ Tam tiết ] tử viết , quả tai , mạt chi nan hĩ .

【四三章】【一節】子張曰、書云、高宗諒陰三年不言、何謂也。【二節】

 [ Tứ tam chương ] [ nhất tiết ] tử trương viết , thư vân , cao tông lượng âm tam niên bất ngôn , hà vị dã . [ Nhị tiết ]

子曰、何必高宗、古之人皆然、君薨、百官總己、以聽於冢宰、三年。

 Tử viết , hà tất cao tông , cổ chi nhân giai nhiên , quân hoăng , bách quan tổng kỷ , dĩ thính ư trủng tể , tam niên .

【四四章】子曰、上好禮、則民易使也。

 [ Tứ tứ chương ] tử viết , thượng hảo lễ , tắc dân dịch sử dã .

【四五章】子路問君子、子曰、修己以敬。曰、如斯而已乎。曰、修己以安人、曰、如斯而已乎。

 [ Tứ ngũ chương ] tử lộ vấn quân tử , tử viết , tu kỷ dĩ kính . Viết , như tư nhi dĩ hồ . Viết , tu kỷ dĩ an nhân , viết , như tư nhi dĩ hồ .

曰、修己以安百姓。修己以安百姓、堯舜其猶病諸。

 Viết , tu kỷ dĩ an bách tính . Tu kỷ dĩ an bách tính , nghiêu thuấn kỳ do bệnh chư .

【四六章】原壤夷俟、子曰、幼

 [ Tứ lục chương ] nguyên nhưỡng di sĩ , tử viết , ấu    

而不孫弟、長而無述焉、老而不死、是為賊。以杖叩其脛。

 nhi bất tôn đệ , trường nhi vô thuật yên , lão nhi bất tử , thị vi tặc . Dĩ trượng khấu kỳ hĩnh .

【四七章】【一節】闕黨童子將命、或問之曰、益者與。【二節】子曰、吾

 [ Tứ thất chương ] [ nhất tiết ] khuyết đảng đồng tử tương mệnh , hoặc vấn chi viết , ích giả dữ . [ Nhị tiết ] tử viết , ngô

見其居於位也、見其與先生並行也、非求益者也、欲速成者也。

 kiến kỳ cư ư vị dã , kiến kỳ dữ tiên sanh tịnh hành dã , phi cầu ích giả dã , dục tốc thành giả dã .

衛靈公第十五

 Vệ linh công đệ thập ngũ BOOK XV. WEI LING KUNG.

【第一章】【一節】衛靈公問陳於孔子。孔子對曰、俎豆之事、則嘗聞之矣、

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] vệ linh công vấn trần ư khổng tử . Khổng tử đối viết , trở đậu chi sự , tắc thường văn chi hĩ ,

軍旅之事、未之學也。明日遂行。【二節】在陳絕糧、從者病、莫能興。【三節】子路慍見曰、君子亦有窮乎。

 quân lữ chi sự , vị chi học dã . Minh nhật toại hành . [ Nhị tiết ] tại trần tuyệt lương , tòng giả bệnh , mạc năng hưng . [ Tam tiết ] tử lộ uấn kiến viết , quân tử diệc hữu cùng hồ .

子曰、君子固窮、小人窮斯濫矣。

 Tử viết , quân tử cố cùng , tiểu nhân cùng tư lạm hĩ .         

【第二章】【一節】子曰、賜也、女以予為多學而識之者與。【二節】對曰、

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , tứ dã , nữ dĩ dư vi đa học nhi thức chi giả dữ . [ Nhị tiết ] đối viết ,

然、非與。【三節】曰、非也、予一以貫之。

 nhiên , phi dữ . [ Tam tiết ] viết , phi dã , dư nhất dĩ quán chi .

【第三章】子曰、由、知德者鮮矣。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , do , tri đức giả tiên hĩ .

【第四章】子曰、無為而治者、其舜也與、夫何為哉、恭己正南面而已矣。

 [ Đệ tứ chương ] tử viết , vô vi nhi trì giả , kỳ thuấn dã dữ , phu hà vi tai , cung kỷ chính nam diện nhi dĩ hĩ .

【第五章】【一節】子張問行。【二節】子曰、言忠信、行篤敬、雖蠻貊之邦、

行矣、言不忠信、行不篤敬、雖州里、行乎哉。【三節】立、則見其參於前

也、在輿、則見期倚於衡也、夫然後行。【四節】子張書諸紳。

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử trương vấn hành . [ Nhị tiết ] tử viết , ngôn trung tín , hành đốc kính , tuy man mạch chi bang ,

hành hĩ , ngôn bất trung tín , hành bất đốc kính , tuy châu lý , hành hồ tai . [ Tam tiết ] lập , tắc kiến kỳ tham ư tiền

dã , tại dư , tắc kiến kỳ ỷ ư hành dã , phu nhiên hậu hành . [ Tứ tiết ] tử trương thư chư thân .

【第六章】【一節】子曰、直哉史魚、邦有道如矢、邦有道如矢。【二節】

 [ Đệ lục chương ] [ nhất tiết ] tử viết , trực tai sử ngư , bang hữu đạo như thỉ , bang hữu đạo như thỉ . [ Nhị tiết ]

君子哉、蘧伯玉、邦有道、則仕、邦無道、則可卷而懷之。

 Quân tử tai , cừ bá ngọc , bang hữu đạo , tắc sĩ , bang vô đạo , tắc khả quyển nhi hoài chi .        

【第七章】子曰、可與言、而不與之言、失人、不可與言、而與之言、失言、知者不失人、亦不失言。

 [ Đệ thất chương ] tử viết , khả dữ ngôn , nhi bất dữ chi ngôn , thất nhân , bất khả dữ ngôn , nhi dữ chi ngôn , thất ngôn , tri giả bất thất nhân , diệc bất thất ngôn .

【第八章】子曰、志士、仁人、無求生以害仁、有殺身以成仁。

 [ Đệ bát chương ] tử viết , chí sĩ , nhân nhân , vô cầu sanh dĩ hại nhân , hữu sát thân dĩ thành nhân .

【第九章】子貢問為仁。子曰、工欲善其事、必先利其器、居是邦也、事其大夫之賢者、友其士之仁者。

 [ Đệ cửu chương ] tử cống vấn vi nhân . Tử viết , công dục thiện kỳ sự , tất tiên lợi kỳ khí , cư thị bang dã , sự kỳ đại phu chi hiền giả , hữu kỳ sĩ chi nhân giả .

 【第十章】【一節】顏淵問為邦。【二節】子曰、行夏之時。

 [ Đệ thập chương ] [ nhất tiết ] nhan uyên vấn vi bang . [ Nhị tiết ] tử viết , hành hạ chi thời.        

【三節】乘殷之輅。【四節】服周之冕。【五節】樂則韶舞。【六節】

 [ Tam tiết ] thừa ân chi lộ . [ Tứ tiết ] phục chu chi miện . [ Ngũ tiết ] nhạc tắc thiều vũ . [ Lục tiết ]

放鄭聲、遠佞人、鄭聲淫、佞人殆。

 phóng trịnh thanh , viễn nịnh nhân , trịnh thanh dâm , nịnh nhân đãi .

【十一章】子曰、人無遠慮、必有近憂。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , nhân vô viễn lự , tất hữu cận ưu .

【十二章】子曰、已矣乎、吾未見好德如好色者也。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , dĩ hĩ hồ , ngô vị kiến hảo đức như hảo sắc giả dã .

【十三章】子曰、臧文仲、其竊位者與、知柳下惠之賢、而不與立也。

 [ Thập tam chương ] tử viết , tang văn trọng , kỳ thiết vị giả dữ , tri liễu hạ huệ chi  hiền , nhi bất dữ lập dã .       

【十四章】子曰、躬自厚、而薄責於人、則遠怨矣。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , cung tự hậu , nhi bạc trách ư nhân , tắc viễn oán hĩ .

【十五章】子曰、不曰如之何、如之何者、吾末如之何也已矣。

 [ Thập ngũ chương ] tử viết , bất viết như chi hà , như chi hà giả , ngô mạt như chi hà dã dĩ hĩ .

【十六章】子曰、群居終日、言不及義、好行小慧、難矣哉。

 [ Thập lục chương ] tử viết , quần cư chung nhật , ngôn bất cập nghĩa , hảo hành tiểu tuệ , nan hĩ tai .

【十七章】子曰、君子義以為質、禮以行之、孫以出之、信以成之、君子哉。

 [ Thập thất chương ] tử viết , quân tử nghĩa dĩ vi chất , lễ dĩ hành chi , tôn dĩ xuất chi , tín dĩ thành chi , quân tử tai .

【十八章】子曰、君子病無能焉、不病人之不己知也。

 [ Thập bát chương ] tử viết , quân tử bệnh vô năng yên , bất bệnh nhân chi bất kỷ tri dã .

【十九章】子曰、君子疾沒世、而名不稱焉。

 [ Thập cửu chương ] tử viết , quân tử tật một thế , nhi danh bất xưng yên .

【二十章】子曰、君子求諸己、小人求諸人。

 [ Nhị thập chương ] tử viết , quân tử cầu chư kỷ , tiểu nhân cầu chư nhân .

【廿一章】子曰、君子矜而不爭、群而不黨。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử viết , quân tử căng nhi bất tranh , quần nhi bất đảng .

【廿二章】子曰、君子不以言舉人、不以人廢言。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , quân tử bất dĩ ngôn cử nhân , bất dĩ  nhân phế ngôn .      

【廿三章】子貢問曰、有一言、而可以終身行之者乎。子曰、其恕乎、己所不欲、勿施於人。

 [ Nhị thập tam chương ] tử cống vấn viết , hữu nhất ngôn , nhi khả dĩ chung thân hành chi giả hồ . Tử viết , kỳ thứ hồ , kỷ sở bất dục , vật thi ư nhân .

【廿四章】【一節】子曰、吾之於人也誰毀、誰譽、如有所譽者、其有所試矣。

 [ Nhị thập tứ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , ngô chi ư nhân dã thùy hủy , thùy dự , như hữu sở dự giả , kỳ hữu sở thí hĩ .

【二節】斯民也、三代之所以直道而行也。

 [ Nhị tiết ] tư dân dã , tam đại chi sở dĩ trực đạo nhi hành dã .

【廿五章】子曰、吾猶及史之闕文也、有馬者、借人乘之、今亡矣夫。

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử viết , ngô do cập sử chi khuyết văn dã , hữu mã giả , tá nhân thừa chi , kim vong hĩ phu .   

【廿六章】子曰、巧言亂德、小不忍、則亂大謀。

 [ Nhị thập lục chương ] tử viết , xảo ngôn loạn đức , tiểu bất nhẫn , tắc loạn đại mưu .

【廿七章】子曰、眾惡之、必察焉、眾好之、必察焉。

 [ Nhị thập thất chương ] tử viết , chúng ác chi , tất sát yên , chúng hảo chi , tất sát yên .

【廿八章】子曰、人能弘道、非道弘人。

 [ Nhị thập bát chương ] tử viết , nhân năng hoằng đạo , phi đạo hoằng nhân .

【廿九章】子曰、過而不改、是謂過矣。

 [ Nhị thập cửu chương ] tử viết , quá nhi bất cải , thị vị quá hĩ .

【三十章】子曰、吾嘗終日不食、終夜不寢、以思、無益、不如學也。

 [ Tam thập chương ] tử viết , ngô thường chung nhật bất thực , chung dạ bất tẩm , dĩ tư , vô ích , bất như học dã .        

【卅一章】子曰、君子謀道不謀食、耕也、餒在其中矣、學也、祿在其中矣、君子憂道、不憂貧。

 [ Tam thập nhất chương ] tử viết , quân tử mưu đạo bất mưu thực , canh dã , nỗi tại kỳ trung hĩ , học dã , lộc tại kỳ trung hĩ , quân tử ưu đạo , bất ưu bần .

【卅二章】【一節】子曰、知及之、仁不能守之、雖得之、必失之。【二節】知及之、仁能守之、不莊以蒞之、則民不敬。

 [ Tam thập nhị chương ] [ nhất tiết ] tử viết , tri cập chi , nhân bất năng thủ chi , tuy đắc chi , tất thất chi . [ Nhị tiết ] tri cập chi , nhân năng thủ chi , bất trang dĩ lị chi , tắc dân bất kính .

【三節】知及之、仁能守之、莊以蒞之、動之不以禮、未善也。

 [ Tam tiết ] tri cập chi , nhân năng thủ chi , trang dĩ lị chi , động chi bất dĩ lễ , vị thiện dã .

.'

【卅三章】子曰、君子不可小知、而可大受也、小人不可大受、而可小知也。

 [ Tam thập tam chương ] tử viết , quân tử bất khả tiểu tri , nhi khả đại thụ dã , tiểu nhân bất khả đại thụ , nhi khả tiểu tri dã .

【卅四章】子曰、民之於仁也、甚於水火、水火吾見蹈而死者矣、未見蹈仁而死者也。

 [ Tam thập tứ chương ] tử viết , dân chi ư nhân dã , thậm ư thủy hỏa , thủy hỏa ngô kiến đạo nhi tử giả hĩ , vị kiến đạo nhân nhi tử giả dã .

 【卅五章】子曰、當仁、不讓於師。

 [ Tam thập ngũ chương ] tử viết , đương nhân , bất nhượng ư sư .         

【卅六章】子曰、君子貞、而不諒。

 [ Tam thập lục chương ] tử viết , quân tử trinh , nhi bất lượng .

【卅七章】子曰、事君敬其事、而後其食。

 [ Tam thập thất chương ] tử viết , sự quân kính kỳ sự , nhi hậu kỳ thực .

【卅八章】子曰、有教、無類。

 [ Tam thập bát chương ] tử viết , hữu giáo , vô loại .

【卅九章】子曰、道不同、不相為謀。

 [ Tam thập cửu chương ] tử viết , đạo bất đồng , bất tương vi mưu .

【四十章】子曰、辭、達而已矣。

 [ Tứ thập chương ] tử viết , từ , đạt nhi dĩ hĩ .

【四一章】【一節】師冕見、及階、子曰、階也。及席、子曰、席也。

 [ Tứ nhất chương ] [ nhất tiết ] sư miện kiến , cập giai , tử viết , giai dã . Cập tịch , tử viết , tịch dã .         

皆坐、子告之曰、某在斯、某在斯。【二節】師冕出、子張問曰、與師言之道與。【三節】子曰、然、固相師之道也。

giai tọa , tử cáo chi viết , mỗ tại tư , mỗ tại tư . [ Nhị tiết ] sư miện xuất , tử trương vấn viết , dữ sư ngôn chi đạo dữ . [ Tam tiết ] tử viết , nhiên , cố tương sư chi đạo dã .

李氏第十六

 Lý thị đệ thập lục BOOK XVI. KE SHE.

【第一章】【一節】李氏將伐顓臾。【二節】冉有李路見於孔子曰、李氏將有事於顓臾。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] lý thị tương phạt chuyên du . [ Nhị tiết ] nhiễm hữu lý lộ kiến ư khổng tử viết , lý thị tương hữu sự ư chuyên du .

【三節】孔子曰、求、無乃爾是過與。【四節】夫顓臾、昔者、先王以為東蒙主、且在邦域之中矣、是社稷之臣也、何以伐為。

 [ Tam tiết ] khổng tử viết , cầu , vô nãi nhĩ thị quá dữ . [ Tứ tiết ] phu chuyên du , tích giả , tiên vương dĩ vi đông mông chủ , thả tại bang vực chi trung hĩ , thị xã tắc chi thần dã , hà dĩ phạt vi .

【五節】冉有曰、夫子欲之、吾二臣者、皆不欲也。

 [ Ngũ tiết ] nhiễm hữu viết , phu tử dục chi , ngô nhị thần giả , giai bất dục dã .

【六節】孔子曰、求、周任有言曰、陳力就列、

 [ Lục tiết ] khổng tử viết , cầu , chu nhiệm hữu ngôn viết , trần lực tựu liệt ,

不能者止、危而不持、顛而不扶、則將焉用彼相矣。【七節】且爾言過矣、虎兕出於柙、龜玉毀於櫝中、是誰之過與。【八節】冉有曰、今夫顓臾、固而近於費、今不取、後世必為子孫憂。

 bất năng giả chỉ , nguy nhi bất trì , điên nhi bất phù , tắc tương yên dụng bỉ tương hĩ . [ Thất tiết ] thả nhĩ ngôn quá hĩ , hổ hủy xuất ư hiệp , quy ngọc hủy ư độc trung , thị thùy chi quá dữ . [ Bát tiết ] nhiễm hữu viết , kim phu chuyên du , cố nhi cận ư phí , kim bất thủ , hậu thế tất vi tử tôn ưu .

【九節】孔子曰、求、君子疾夫舍曰欲之、而必為之辭。【十

 [ Cửu tiết ] khổng tử viết , cầu , quân tử tật phu xá viết dục chi , nhi tất vi chi từ . [ Thập

節】丘也、聞有國有家者、不患寡、而患不均、不患貧、而患不安、蓋均無貧、和無寡、安無傾。【十一節】夫如是、故遠人不服、則修文德以來之、既來之、則安之。

 tiết ] khâu dã , văn hữu quốc hữu gia giả , bất hoạn quả , nhi hoạn bất quân , bất hoạn bần , nhi hoạn bất an , cái quân vô bần , hòa vô quả , an vô khuynh . [ Thập nhất tiết ] phu như thị , cố viễn nhân bất phục , tắc tu văn đức dĩ lai chi , ký lai chi , tắc an chi .

【十二節】今由與求也、相夫子、遠人不服、而不能來也、邦分崩離析、而不能守也。

 [ Thập nhị tiết ] kim do dữ cầu dã , tương phu tử , viễn nhân bất phục , nhi bất năng lai dã , bang phân băng ly tích , nhi bất năng thủ dã .

【十三節】

 [ Thập tam tiết ]

而謀動干戈於邦內、吾恐李孫之憂、不在顓臾、而在蕭牆之內也。

 Nhi mưu động can qua ư bang nội , ngô khủng lý tôn chi ưu , bất tại chuyên du , nhi tại tiêu tường chi nội dã .

【第二章】【一節】孔子曰、天下有道、則禮樂征伐、自天子出、天下無道、

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] khổng tử viết , thiên hạ hữu đạo , tắc lễ nhạc chinh phạt , tự thiên tử xuất , thiên hạ vô đạo ,

則禮樂征伐、自諸侯出、自諸侯出、蓋十世希不失矣、自大夫出、五世希不失矣、陪臣執國命、三世希不失矣。

 Tắc lễ nhạc chinh phạt , tự chư hầu xuất , tự chư hầu xuất , cái thập thế hy bất thất hĩ , tự đại phu xuất , ngũ thế hy bất thất hĩ , bồi thần chấp quốc mệnh , tam thế hy bất thất hĩ .

【二節】天下有道、則政不在大夫。

 [ Nhị tiết ] thiên hạ hữu đạo , tắc chánh bất tại đại phu .

【三節】天下有道、則庶人不議。

  [ Tam Tiết ] thiên hạ hữu đạo , tắc thứ nhân bất nghị .        

【第三章】孔子曰、祿之去公室、五世矣、政逮於大夫、四世矣、故夫三桓之子孫微矣。

 [ Đệ tam chương ] khổng tử viết , lộc chi khứ công thất , ngũ thế hĩ , chánh đãi ư đại phu , tứ thế hĩ , cố phu tam hoàn chi tử tôn vi hĩ .

 【第四章】孔子曰、益者三友、損者三友、友直、友諒、友多聞、益矣、友便辟、友善柔、友便佞、損矣。

 [ Đệ tứ chương ] khổng tử viết , ích giả tam hữu , tổn giả tam hữu , hữu trực , hữu lượng , hữu đa văn , ích hĩ , hữu tiện tích , hữu thiện nhu , hữu tiện nịnh , tổn hĩ .

【第五章】孔子曰、益者三樂、損者三樂、樂節禮樂、

 [ Đệ ngũ chương ] khổng tử viết , ích giả tam nhạc , tổn giả tam nhạc , nhạc tiết lễ nhạc ,

  樂道人之善、樂多賢友、益矣。樂驕樂、樂佚遊、樂宴樂、損矣。

 nhạc đạo nhân chi thiện , nhạc đa hiền hữu , ích hĩ . Nhạc kiêu nhạc , nhạc dật du , nhạc yến nhạc , tổn hĩ .   

【第六章】孔子曰、侍於君子有三愆、言未及之而言、謂之躁、言及之而不言、謂之隱、未見顏色而言、謂之瞽。

 [ Đệ lục chương ] khổng tử viết , thị ư quân tử hữu tam khiên , ngôn vị cập chi nhi ngôn , vị chi táo , ngôn cập chi nhi bất ngôn , vị chi ẩn , vị kiến nhan sắc nhi ngôn , vị chi cổ .

【第七章】孔子曰、君子有三戒、少之時、血氣未定、戒之

 [ Đệ thất chương ] khổng tử viết , quân tử hữu tam giới , thiểu chi thời , huyết khí vị định , giới chi         

在色、及其壯也、血氣方剛、戒之在鬥、及其老也、血氣既衰、戒之在得。

tại sắc , cập kỳ tráng dã , huyết khí phương cương , giới chi tại đấu , cập kỳ lão dã , huyết khí ký suy , giới chi tại đắc .

 【第八章】【一節】孔子曰、君子有三畏、畏天命、畏大人、畏聖人之言。

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] khổng tử viết , quân tử hữu tam úy , úy thiên mệnh , úy đại nhân , úy thánh nhân chi ngôn .

【二節】小人不知天命、而不畏也、狎大人、侮聖人之言。

 [ Nhị tiết ] tiểu nhân bất tri thiên mệnh , nhi bất úy dã , hiệp đại nhân , vũ thánh nhân chi ngôn .

【第九章】孔子曰、生而知之者、上也、學而知之者、次也、

困而學之、又其次也、困而不學、民斯為下矣。

 [ Đệ cửu chương ] khổng tử viết , sanh nhi tri chi giả , thượng dã , học nhi tri chi giả , thứ dã ,  khốn nhi học chi , hựu kỳ thứ dã , khốn nhi bất học , dân tư vi hạ hĩ .       

【第十章】孔子曰、君子有九思、視思明、聽思聰、色思溫、貌思恭、言思忠、事思敬、疑思問、忿思難、見得思義。

 [ Đệ thập chương ] khổng tử viết , quân tử hữu cửu tư , thị tư minh , thính tư thông , sắc tư ôn , mạo tư cung , ngôn tư trung , sự tư kính , nghi tư vấn , phẫn tư nan , kiến đắc tư nghĩa .

 【十一章】【一節】孔子曰、見善如不及、見不善而探湯、吾見其人矣、吾聞其語矣。【二節】隱居以求其志、行義以達其道、吾聞其語矣、未見其人也。

 [ Thập nhất chương ] [ nhất tiết ] khổng tử viết , kiến thiện như bất cập , kiến bất thiện nhi tham thang , ngô kiến kỳ nhân hĩ , ngô văn kỳ ngữ hĩ . [ Nhị tiết ] ẩn cư dĩ cầu kỳ chí , hành nghĩa dĩ đạt kỳ đạo , ngô văn kỳ ngữ hĩ , vị kiến kỳ nhân dã .

 【十二章】【一節】齊景公有馬千駟、死之日、民無德而稱焉、伯夷叔齊、餓于首陽之下、民到于今稱之。

 [ Thập nhị chương ] [ nhất tiết ]  cảnh công hữu mã thiên tứ , tử chi nhật , dân vô đức nhi xưng yên , bá di thúc  , ngạ vu thủ dương chi hạ , dân đáo vu kim xưng chi .

【二節】其斯之謂與。

 [ Nhị tiết ] kỳ tư chi vị dữ .

【十三章】【一節】陳亢問於伯魚曰、子亦有異聞乎。【二節】對曰、未也、嘗獨立、鯉趨而過庭、曰、學詩乎。

 [ Thập tam chương ] [ nhất tiết ] trần kháng vấn ư bá ngư viết , tử diệc hữu dị văn hồ . [ Nhị tiết ] đối viết , vị dã , thường độc lập , lý xu nhi quá đình , viết , học thi hồ .

對曰、未也。不學詩、無以言。鯉退而學詩。

 Đối viết , vị dã . Bất học thi , vô dĩ ngôn . Lý thối nhi học thi .       

【三節】他日、又獨立、鯉趨而過庭、曰、學禮乎。對曰、未

 [ Tam tiết ] tha nhật , hựu độc lập , lý xu nhi quá đình , viết , học lễ hồ . Đối viết , vị

也。不學禮、無以立。鯉退而學禮。【四節】聞斯二者。【五節】陳亢退而喜曰、問一得三、聞詩、聞禮、又聞君子遠其子也。

 dã . Bất học lễ , vô dĩ lập . Lý thối nhi học lễ . [ Tứ tiết ] văn tư nhị giả . [ Ngũ tiết ] trần kháng thối nhi hỉ viết , vấn nhất đắc tam , văn thi , văn lễ , hựu văn quân tử viễn kỳ tử dã .

 【十四章】邦君子之妻、君稱之曰夫人、夫人自稱小童、邦人稱之、曰君夫人、稱諸異邦、曰寡小君、異邦人稱之、亦曰君夫人。

 [ Thập tứ chương ] bang quân tử chi thê , quân xưng chi viết phu nhân , phu nhân tự xưng tiểu đồng , bang nhân xưng chi , viết quân phu nhân , xưng chư dị bang , viết quả tiểu quân , dị bang nhân xưng chi , diệc viết quân phu nhân .

陽貨第十七

 Dương hóa đệ thập thất BOOK XVII. YANG HO. [17.1]

【第一章】【一節】陽貨欲見孔子、孔子不見、歸孔子豚、孔子時其亡也、而往拜之。遇諸塗。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] dương hóa dục kiến khổng tử , khổng tử bất kiến , quy khổng tử đồn , khổng tử thời kỳ vong dã , nhi vãng bái chi . Ngộ chư đồ .

【二節】謂孔子曰、來、予與爾言、曰、懷其寶而迷其邦、

 [ Nhị tiết ] vị khổng tử viết , lai , dư dữ nhĩ ngôn , viết , hoài kỳ bảo nhi mê kỳ bang ,

可謂仁乎。曰、不可。好從事而亟失時、可謂知乎。

 khả vị nhân hồ . Viết , bất khả . Hảo tòng  sự nhi cức thất thời , khả vị tri hồ .      

曰、不可。日月逝矣、歲不我與。孔子曰、諾、吾將仕矣。

 Viết , bất khả . Nhật nguyệt thệ hĩ , tuế bất ngã dữ . Khổng tử viết , nặc , ngô tương sĩ hĩ .

【第二章】子曰、性相近也、習相遠也。

 [ Đệ nhị chương ] tử viết , tính tương cận dã , tập tương viễn dã .

【第三章】子曰、唯上知與下愚不移。

 [ Đệ tam chương ] tử viết , duy thượng tri dữ hạ ngu bất di .

【第四章】【一節】子之武城、聞弦歌之聲。【二節】夫子莞爾而笑曰、割

 [ Đệ tứ chương ] [ nhất tiết ] tử chi vũ thành , văn huyền ca chi thanh . [ Nhị tiết ] phu tử hoàn nhĩ nhi tiếu viết , cát

雞焉用牛刀。【三節】子游對曰、昔者偃也、聞諸夫子曰、君子學道則愛人、

 kê yên dụng ngưu đao . [ Tam tiết ] tử du đối viết , tích giả yển dã , văn chư phu tử viết , quân tử học đạo tắc ái nhân ,

小人學道則易使也。【四節】子曰、二三子、偃之言是也、前言戲之耳。

 tiểu nhân học đạo tắc dịch sử dã . [ Tứ tiết ] tử viết , nhị tam tử , yển chi ngôn thị dã , tiền ngôn hí chi nhĩ .

【第五章】【一節】公山弗擾以費畔、召、子欲往。【二節】子路不說、曰、末之也已、何必公山氏之之也。

【三節】子曰、未召我者、而豈徒哉、如有用我者、吾其為東周乎。

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] công san phất nhiễu dĩ phí bạn , triệu , tử dục vãng . [ Nhị tiết ] tử lộ bất thuyết , viết , mạt chi dã dĩ , hà tất công san thị chi chi dã .

 [ Tam tiết ] tử viết , vị triệu ngã giả , nhi khởi đồ tai , như hữu dụng ngã giả , ngô kỳ vi đông chu hồ .

 【第六章】子張問仁於孔子、孔子曰、能行五者於天下為仁矣。請問之、曰、

 [ Đệ lục chương ] tử trương vấn nhân ư khổng tử , khổng tử viết , năng hành ngũ giả ư thiên hạ vi nhân hĩ . Thỉnh vấn chi , viết ,

恭、寬、信、敏、惠、恭、則不侮、寬、則得眾、信、則人任焉、敏、則有功、惠、則足以使人。

 cung , khoan , tín , mẫn , huệ , cung , tắc bất vũ , khoan , tắc đắc chúng , tín , tắc nhân nhiệm yên , mẫn , tắc hữu công , huệ , tắc túc dĩ sử nhân .      

【第七章】【一節】佛肸召。子欲往。【二節】子路曰、昔者由也、聞諸夫

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ] phật hật triệu . Tử dục vãng . [ Nhị tiết ] tử lộ viết , tích giả do dã , văn chư phu

子曰、親於其身、為不善者、君子不入也、佛肸以中牟畔、子之往也、如之何。

 tử viết , thân ư kỳ thân , vi bất thiện giả , quân tử bất nhập dã , phật hật dĩ trung mưu bạn , tử chi vãng dã , như chi hà .

【三節】子曰、然、有是言也、不曰堅乎、磨而不磷、不曰白乎、涅而不緇。【四節】吾豈匏瓜也哉、焉能繫而不食。

 [ Tam tiết ] tử viết , nhiên , hữu thị ngôn dã , bất viết kiên hồ , ma nhi bất lân , bất viết bạch hồ , niết nhi bất truy . [ Tứ tiết ] ngô khởi bào qua dã tai , yên năng hệ nhi bất thực .

【第八章】【一節】子曰、由也、女聞六言六蔽矣乎。對曰、未也。【二節】居、吾語女。

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] tử viết , do dã , nữ văn lục ngôn lục tế hĩ hồ . Đối viết , vị dã . [ Nhị tiết ] cư , ngô ngữ nữ .

【三節】好仁不好學、其蔽也愚、好智不好學、其蔽也蕩、好信不好學、

 [ Tam tiết ] hảo nhân bất hảo học , kỳ tế dã ngu , hảo trí bất hảo học , kỳ tế dã đãng , hảo tín bất hảo học ,

其蔽也賊、好直不好學、其蔽也絞、好勇不好學、其蔽也亂、

 kỳ tế dã tặc , hảo trực bất hảo học , kỳ tế dã giảo , hảo dũng bất hảo học , kỳ tế dã loạn ,

好剛不好學、其蔽也狂。

 hảo cương bất hảo học , kỳ tế dã cuồng .        

【第九章】【一節】子曰、小子、何莫學夫詩。【二節】詩可以興。【三節】可以觀。

 [ Đệ cửu chương ] [ nhất tiết ] tử viết , tiểu tử , hà mạc học phu thi . [ Nhị tiết ] thi khả dĩ hưng . [ Tam tiết ] khả dĩ quan .

【四節】可以群。【五節】可以怨。【六節】邇之事父、遠之事君。

 [ Tứ tiết ] khả dĩ quần . [ Ngũ tiết ] khả dĩ oán . [ Lục tiết ] nhĩ chi sự phụ , viễn chi sự quân .

【七節】多識於鳥獸草木之名。

 [ Thất tiết ] đa thức ư điểu thú thảo mộc chi danh .

【第十章】子謂伯魚曰、女為周南召南矣乎、人而不為周南召南、其猶正牆面而立也與。

 [ Đệ thập chương ] tử vị bá ngư viết , nữ vi chu nam triệu nam hĩ hồ , nhân nhi bất vi chu nam triệu nam , kỳ do chánh tường diện nhi lập dã dữ .

【十一章】子曰、禮云禮云、玉帛云乎哉、樂云樂云、鍾鼓云乎哉。

 [ Thập nhất chương ] tử viết , lễ vân lễ vân , ngọc bạch vân hồ tai , nhạc vân nhạc vân , chung cổ vân hồ tai .

【十二章】子曰、色厲而內荏、譬諸小人、其猶穿窬之盜也與。

 [ Thập nhị chương ] tử viết , sắc lệ nhi nội nhẫm , thí chư tiểu nhân , kỳ do xuyên du chi đạo dã dữ .

【十三章】子曰、鄉原、德之賊也。

 [ Thập tam chương ] tử viết , hương nguyên , đức chi tặc dã .

【十四章】子曰、道聽而塗說、德之棄也。

 [ Thập tứ chương ] tử viết , đạo thính nhi đồ thuyết , đức chi khí dã .         

【十五章】【一節】子曰、鄙夫、可與事君也與哉。【二節】其未得之也、

 [ Thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] tử viết , bỉ phu , khả dữ sự quân dã dữ tai . [ Nhị tiết ] kỳ vị đắc chi dã ,

患得之、既得之、患失之。【三節】苟患失之、無所不至矣。

 hoạn đắc chi , ký đắc chi , hoạn thất chi . [ Tam tiết ] cẩu hoạn thất chi , vô sở bất chí hĩ .

【十六章】【一節】子曰、古者、民有三疾、今也或是之亡也。【二節】古之狂也肆、

 [ Thập lục chương ] [ nhất tiết ] tử viết , cổ giả , dân hữu tam tật , kim dã hoặc thị chi vong dã . [ Nhị tiết ] cổ chi cuồng dã tứ ,

今之狂也蕩、古之矜也廉、今之矜也忿戾、古之愚也直、今之愚

 kim chi cuồng dã đãng , cổ chi căng dã liêm , kim chi căng dã phẫn lệ , cổ chi ngu dã trực , kim chi ngu

也詐而已矣。

 dã trá nhi dĩ hĩ .       

【十七章】子曰、攷言令色鮮矣仁。

 [ Thập thất chương ] tử viết , khảo ngôn lệnh sắc tiên hĩ nhân .

【十八章】子曰、惡紫之奪朱也、惡鄭聲之亂雅樂也、惡利口之覆邦家者。

 [ Thập bát chương ] tử viết , ác tử chi đoạt chu dã , ác trịnh thanh chi loạn nhã nhạc dã , ác lợi khẩu chi phúc bang gia giả .

【十九章】【一節】子曰、予欲無言。子貢曰、子如不言、則小子何述焉。

 [ Thập cửu chương ] [ nhất tiết ] tử viết , dư dục vô ngôn . Tử cống viết , tử như bất ngôn , tắc tiểu tử hà thuật yên .

【三節】子曰、天何言哉、四時行焉、百物生焉、天何言哉。

 [ Tam tiết ] tử viết , thiên hà ngôn tai , tứ thời hành yên , bách vật sanh yên , thiên hà ngôn tai .        

【二十章】孺悲欲見孔子、孔子辭以疾、將命者出戶、取瑟而歌、使之聞之。

 [ Nhị thập chương ] nhụ bi dục kiến khổng tử , khổng tử từ dĩ tật , tương mệnh giả xuất hộ , thủ sắt nhi ca , sử chi văn chi .

【廿一章】【一節】宰我問、三年之喪期已久矣。【二節】君子三年不為禮、

 [ Nhị thập nhất chương ] [ nhất tiết ] tể ngã vấn , tam niên chi tang kỳ dĩ cửu hĩ . [ Nhị tiết ] quân tử tam niên bất vi lễ ,

禮必壞、三年不為樂、樂必崩。【三節】舊穀既沒、新穀既升、鑽燧改火、

 lễ tất hoại , tam niên bất vi nhạc , nhạc tất băng . [ Tam tiết ] cựu cốc ký một , tân cốc ký thăng , toản toại cải hỏa ,

期可已矣。【四節】子曰、食夫稻、衣夫錦、於女安乎。曰、安。

kỳ khả dĩ hĩ . [ Tứ tiết ] tử viết , thực phu đạo , y phu cẩm ,   ư nữ an hồ . Viết , an .      

【五節】女安、則為之、夫君子之居喪、食旨不甘、聞

 [ Ngũ tiết ] nữ an , tắc vi chi , phu quân tử chi cư tang , thực chỉ bất cam , văn

樂不樂、居處不安、故不為也、今女安、則為之。【六節】宰我出。子曰、

 nhạc bất nhạc , cư xử bất an , cố bất vi dã , kim nữ an , tắc vi chi . [ Lục tiết ] tể ngã xuất . Tử viết ,

予之不仁也、子生三年、然後免於父母之懷、夫三年之喪、天下之通喪也、予也、有三年之愛於其父母乎。

 dư chi bất nhân dã , tử sanh tam niên , nhiên hậu miễn ư phụ mẫu chi hoài , phu tam niên chi tang , thiên hạ chi thông tang dã , dư dã , hữu tam niên chi ái ư kỳ phụ mẫu hồ .

【廿二章】子曰、飽食終日、無所用心、難矣哉、不有博弈者乎、為之猶賢乎已。

 [ Nhị thập nhị chương ] tử viết , bão thực chung nhật , vô sở dụng tâm , nan hĩ tai , bất hữu bác dịch giả hồ , vi chi do hiền hồ dĩ .

 【廿三章】子路曰、君子尚勇乎。子曰、君子義以為上、君子有勇而無義、

 [ Nhị thập tam chương ] tử lộ viết , quân tử thượng dũng hồ . Tử viết , quân tử nghĩa dĩ vi thượng , quân tử hữu dũng nhi vô nghĩa ,

為亂、小人有勇而無義、為盜。

 vi loạn , tiểu nhân hữu dũng nhi vô nghĩa , vi đạo .

【廿四章】【一節】子貢曰、君子亦有惡乎。子曰、有惡、惡稱人之惡者、惡居下流而訕上者、惡勇而無禮者、惡果敢而窒者。

 [ Nhị thập tứ chương ] [ nhất tiết ] tử cống viết , quân tử diệc hữu ác hồ . Tử viết , hữu ác , ác xưng nhân chi ác giả , ác cư hạ lưu nhi san thượng giả , ác dũng nhi vô lễ giả , ác quả cảm nhi trất giả【二節】曰、賜也亦有惡乎。惡徼以為

 [ Nhị tiết ] viết , tứ dã diệc hữu ác hồ . Ác kiếu dĩ vi

知者、惡不孫以為勇者、惡訐以為直者。

 Tri giả , ác bất tôn dĩ vi dũng giả , ác kiết dĩ vi trực giả .

【廿五章】子曰、唯女子與小人、為難養也、近之則不孫、遠之則怨。

 [ Nhị thập ngũ chương ] tử viết , duy nữ tử dữ tiểu nhân , vi nan dưỡng dã , cận chi tắc bất tôn , viễn chi tắc oán .

【廿六章】子曰、年四十而見惡焉、其終也已。

 [ Nhập lục chương ] tử viết , niên tứ thập nhi kiến ác yên , kỳ chung dã dĩ .

微子第十八

 Vi tử đệ thập bát BOOK XVIII. WEI TSZE.

【第一章】【一節】微子去之、箕子為之奴、比干諫而死。【二節】孔子曰、殷有三仁焉。

  [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] vi tử khứ chi , ky tử vi chi nô , bỉ can gián nhi tử . [ Nhị tiết ] khổng tử viết , ân hữu tam nhân yên .

【第二章】柳下惠為士師、三黜、人曰、子未可以去乎。曰、直道而事人、焉往而不三黜、枉道而事人、何必去父母之邦。

 [ Đệ nhị chương ] liễu hạ huệ vi sĩ sư , tam truất , nhân viết , tử vị khả dĩ khứ hồ . Viết , trực đạo nhi sự nhân , yên vãng nhi bất tam truất , uổng đạo nhi sự nhân , hà tất khứ phụ mẫu chi bang .

【第三章】齊景公待孔子、曰、若李氏、則吾不能、以李孟之閒待之。曰、吾老矣、不能用也。孔子行。

 [ Đệ tam chương ]  cảnh công đãi khổng tử , viết , nhược lý thị , tắc ngô bất năng , dĩ lý mạnh chi gian đãi chi . Viết , ngô lão hĩ , bất năng dụng dã . Khổng tử hành .

 【第四章】齊人歸女樂。李桓子受之、三日不朝、孔子行。

 [ Đệ tứ chương ]  nhân quy nữ nhạc . Lý hoàn tử thụ chi , tam nhật bất triều , khổng tử hành.

【第五章】【一節】楚狂接輿歌而過孔子、曰、

 [ Đệ ngũ chương ] [ nhất tiết ] sở cuồng tiếp dư ca nhi quá Khổng tử , viết ,

鳳兮鳳兮、何德之衰、往者不可諫、來者猶可追。已而已而、今

 phượng hề phượng hề , hà đức chi suy , vãng giả bất khả gián , lai giả do khả truy . Dĩ nhi dĩ nhi , kim

之從政者殆而。【二節】孔子下、欲與之言。趨而辟之、不得與之言。

 chi tòng chánh giả đãi nhi . [ Nhị tiết ] khổng tử hạ , dục dữ chi ngôn . Xu nhi tích chi , bất đắc dữ chi ngôn .

【第六章】【一節】長沮桀溺耦而耕。孔子過之、使子路問津焉。【二節】

 [ Đệ lục chương ] [ nhất tiết ] trường tự kiệt nịch ngẫu nhi canh . Khổng tử quá chi , sử tử lộ vấn tân yên . [ Nhị tiết ]

長沮曰、夫執輿者為誰。子路曰、為孔丘。曰、是魯孔丘與。曰、是也。曰、是知津矣。

 trường tự viết , phu chấp dư giả vi thùy . Tử lộ viết , vi khổng khâu . Viết , thị lỗ khổng khâu dữ . Viết , thị dã . Viết , thị tri tân hĩ .

【三節】問於桀溺。

 [ Tam tiết ] vấn ư kiệt nịch .

桀溺曰。子為誰。曰、為仲由。曰、是魯孔丘之徒與。對曰、然。曰、

 Kiệt nịch viết . Tử vi thùy . Viết , vi trọng do . Viết , thị lỗ khổng khâu chi đồ dữ . Đối viết , nhiên . Viết ,

滔滔者、天下皆是也、而誰以易之、且而與其從辟人之士也、豈若從辟世之士哉。耰而不輟。

 thao thao giả , thiên hạ giai thị dã , nhi thùy dĩ dịch chi , thả nhi dữ kỳ tòng tích nhân chi sĩ dã , khởi nhược tòng tích thế chi sĩ tai . Ưu nhi bất xuyết .

【四節】子路行以告、夫子憮然曰、鳥獸不可與同群、吾非斯人之徒與而誰與、

 [ Tứ tiết ] tử lộ hành dĩ cáo , phu tử vũ nhiên viết , điểu thú bất khả dữ đồng quần , ngô phi tư nhân chi đồ dữ nhi thùy dữ ,

天下有道、丘不與易也。

 thiên hạ hữu đạo , khâu bất dữ dịch dã .

【第七章】【一節】子路從而後、遇丈人、以杖荷蓧。子路問曰、子見夫子

 [ Đệ thất chương ] [ nhất tiết ] tử lộ tòng nhi hậu , ngộ trượng nhân , dĩ trượng hà điệu . Tử lộ vấn viết , tử kiến phu tử

乎。丈人曰、四禮不勤、五穀不分、孰為夫子。植其杖而芸。【二節】子路拱而立。

 hồ . Trượng nhân viết , tứ lễ bất cần , ngũ cốc bất phân , thục vi phu tử . Thực kỳ trượng nhi vân . [ Nhị tiết ] tử lộ củng nhi lập .

【三節】止子路宿、殺雞為黍而食之、見其二子焉。【四節】明日、子路行以告。

 [ Tam tiết ] chỉ tử lộ túc , sát kê vi thử nhi thực chi , kiến kỳ nhị tử yên . [ Tứ tiết ] minh nhật , tử lộ hành dĩ cáo .

子曰、隱者也、使子路反見之、至、則行矣。

 Tử viết , ẩn giả dã , sử tử lộ phản kiến chi , chí , tắc hành hĩ .

【五節】子路曰、不仕無義。

[ Ngũ tiết ] tử lộ viết , bất sĩ vô nghĩa .      

長幼之節、不可廢也、君臣之義、如之何其廢之、欲潔其身、而亂大倫、君子之仕也、行其義也、道之不行、已知之矣。

 Trường ấu chi tiết , bất khả phế dã , quân thần chi nghĩa , như chi hà kỳ phế chi , dục khiết kỳ thân , nhi loạn đại luân , quân tử chi sĩ dã , hành kỳ nghĩa dã , đạo chi bất hành , dĩ tri chi hĩ .

【第八章】【一節】逸民、伯夷、叔齊、虞仲、夷逸、朱張、柳下惠、少連。

 [ Đệ bát chương ] [ nhất tiết ] dật dân , bá di , thúc  , ngu trọng , di dật , chu trương , liễu hạ huệ , thiểu liên .

【二節】子曰、不降其志、不辱其身、伯夷叔齊與。【三節】謂柳下惠少連、降志辱身矣、言中倫、行中慮、其斯而已矣。

 [ Nhị tiết ] tử viết , bất hàng kỳ chí , bất nhục kỳ thân , bá di thúc  dữ . [ Tam tiết ] vị liễu hạ huệ thiểu liên , giáng chí nhục thân hĩ , ngôn trung luân , hành trung lự , kỳ tư nhi dĩ hĩ .

【四節】謂虞仲夷逸、隱居放言、身中清、廢中權。

 [ Tứ tiết ] vị ngu trọng di dật , ẩn cư phóng ngôn , thân trung thanh , phế trung quyền .

【五節】我則異於是、無可無不可。

 [ Ngũ tiết ] ngã tắc dị ư thị , vô khả vô bất khả .

【第九章】【一節】大師摯適齊。【二節】亞飯干適楚。三飯繚適蔡。四飯缺適秦。

 [ Đệ cửu chương ] [ nhất tiết ] đại sư Chí thích  . [ Nhị tiết ] á phạn can thích sở . Tam phạn liễu thích thái . Tứ phạn khuyết thích tần .

【三節】鼓方叔、入於河。

 [ Tam tiết ] cổ phương thúc , nhập ư hà .

播咷武、入於漢。【五節】少師陽、擊磬襄、入於海。

 Bá đào vũ , nhập ư hán . [ Ngũ tiết ] thiểu sư dương , kích khánh tương , nhập ư hải .

【第十章】周公謂魯公曰、君子不施其親、不使大臣怨乎不以、故舊無大故、則不棄也、無求備於一人。

 [ Đệ thập chương ] chu công vị lỗ công viết , quân tử bất thi kỳ thân , bất sử đại thần oán hồ bất dĩ , cố cựu vô đại cố , tắc bất khí dã , vô cầu bị ư nhất nhân .

 【十一章】周有八士、伯達、伯适、仲突、仲忽、叔夜、叔夏、李隨、李騧。

 [ Thập nhất chương ] chu hữu bát sĩ , bá đạt , bá quát , trọng đột , trọng hốt , thúc dạ , thúc hạ , lý tùy , lý qua .   

子張第十九

 Tử trương đệ thập cửu BOOK XIX. TSZE-CHANG.

【第一章】子張曰、士、見危致命、見得思義、祭思敬、喪思哀、其可已矣。

 [ Đệ nhất chương ] tử trương viết , sĩ , kiến nguy trí mệnh , kiến đắc tư nghĩa , tế tư kính , tang tư ai , kỳ khả dĩ hĩ .

【第二章】子張曰、執德不弘、信道不篤、焉能為有、焉能為亡。

 [ Đệ nhị chương ] tử trương viết , chấp đức bất hoằng , tín đạo bất đốc , yên năng vi hữu , yên năng vi vong .  

【第三章】子夏之門人問交於子張。子張曰、子夏云何。對曰、子夏曰、可者與之、其不可者拒之。

 [ Đệ tam chương ] tử hạ chi môn nhân vấn giao ư tử trương . Tử trương viết , tử hạ vân hà . Đối viết , tử hạ viết , khả giả dữ chi , kỳ bất khả giả cự chi .

子張曰、異乎吾所聞、君子尊賢而容眾、嘉善而矜不能、

Tử trương viết , dị hồ ngô sở văn , quân tử tôn hiền nhi dung chúng , gia thiện nhi căng bất năng ,

我之大賢與、於人何所不容、我之不賢與、人將拒我、如之何其拒人也。

 ngã chi đại hiền dữ , ư nhân hà sở bất dung , ngã chi bất hiền dữ , nhân tương cự ngã , như chi hà kỳ cự nhân dã .

【第四章】子夏曰、雖小道、必有可觀者焉、致遠恐泥、是以君子不為也。

[ Đệ tứ chương ] tử hạ viết , tuy tiểu đạo , tất hữu  khả quan giả yên , trí viễn khủng nê , thị dĩ quân tử bất vi dã .

【第五章】子夏曰、日知其所亡、月無忘其所能、可謂好學也已矣。

 [ Đệ ngũ chương ] tử hạ viết , nhật tri kỳ sở vong , nguyệt vô vong kỳ sở năng , khả vị hảo học dã dĩ hĩ .

【第六章】子夏曰、博學而篤志、切問而近思、仁在其中矣。

 [ Đệ lục chương ] tử hạ viết , bác học nhi đốc chí , thiết vấn nhi cận tư , nhân tại kỳ trung hĩ

【第七章】子夏曰、百工居肆、以成其事、君子學以致其道。

 [ Đệ thất chương ] tử hạ viết , bách công cư tứ , dĩ thành kỳ sự , quân tử học dĩ trí kỳ đạo . '

【第八章】子夏曰、小人之過也、必文。

 [ Đệ bát chương ] tử hạ viết , tiểu nhân chi quá dã , tất văn .

【第九章】子夏曰、君子有三變、望之儼然、即之也溫、聽其言也厲。

 [ Đệ cửu chương ] tử hạ viết , quân tử hữu tam biến , vọng chi nghiễm nhiên , tức chi dã ôn , thính kỳ ngôn dã lệ .

【第十章】子夏曰、君子信而後勞其民、未信、則以為厲己也、信而後諫、

 [ Đệ thập chương ] tử hạ viết , quân tử tín nhi hậu lao kỳ dân , vị tín , tắc dĩ vi lệ kỷ dã , tín nhi hậu gián ,

未信、則以為謗己也。

 Vị tín , tắc dĩ vi báng kỷ dã .

【十一章】子夏曰、大德不踰閑、小德出入可也。

 [ Thập nhất chương ] tử hạ viết , đại đức bất du nhàn ,   tiểu đức xuất nhập khả dã .

【十二章】【一節】子游曰、子夏之門人小子、當洒掃、應對、進退、則可矣、抑末也、本之則無、如之何。

 [ Thập nhị chương ] [ nhất tiết ] tử du viết , tử hạ chi môn nhân tiểu tử , đương sái tảo , ứng đối , tiến thối , tắc khả hĩ , ức mạt dã , bổn chi tắc vô , như chi hà .

【二節】子夏聞之曰、噫、言游過矣、君子之道、孰先傳焉、孰後倦焉、譬諸草木、區以別矣、

 [ Nhị tiết ] tử hạ văn chi viết , y , ngôn du quá hĩ , quân tử chi đạo , thục tiên truyện yên , thục hậu quyện yên , thí chư thảo mộc , khu dĩ biệt hĩ ,

君子之道、焉可誣也、有始有卒者、其惟聖人乎。

quân tử chi đạo , yên khả vu dã , hữu thủy hữu tốt giả , kỳ duy thánh nhân hồ .   

【十三章】子夏曰、仕而優則學、學而優則仕。

 [ Thập tam chương ] tử hạ viết , sĩ nhi ưu tắc học , học nhi ưu tắc sĩ .

【十四章】子游曰、喪致乎哀而止。

 [ Thập tứ chương ] tử du viết , tang trí hồ ai nhi chỉ .

【十五章】子游曰、吾友張也、為難能也、然而未仁。

 [ Thập ngũ chương ] tử du viết , ngô hữu trương dã , vi nan năng dã , nhiên nhi vị nhân .

【十六章】曾子曰、堂堂乎張也、難與並為仁矣。

 [ Thập lục chương ] tằng tử viết , đường đường hồ trương dã , nan dữ tịnh vi nhân hĩ .

【十七章】曾子曰、吾聞諸夫子、人未有自致者也、必也親喪乎。

 [ Thập thất chương ] tằng tử viết , ngô văn chư phu tử , nhân vị hữu tự trí giả dã , tất dã thân tang hồ .    

【十八章】曾子曰、吾聞諸夫子、孟莊子之孝也、其他可能也、其不改父之臣、與父之政、是難能也。

 [ Thập bát chương ] tằng tử viết , ngô văn chư phu tử , mạnh trang tử chi hiếu dã , kỳ tha khả năng dã , kỳ bất cải phụ chi thần , dữ phụ chi chánh , thị nan năng dã .

 【十九章】孟氏使陽膚為士師、問於曾子。曾子曰、上失其道、民散、久矣、如得其情、則哀矜而勿喜。

 [ Thập cửu chương ] mạnh thị sử dương phu vi sĩ sư , vấn ư tằng tử . Tằng tử viết , thượng thất kỳ đạo , dân tán , cửu hĩ , như đắc kỳ tình , tắc ai căng nhi vật hỉ .

【二十章】子貢曰、紂之不善、不如是之甚也、是以君子惡居下流、天下之惡皆歸焉。

 [ Nhị thập chương ] tử cống viết , trụ chi bất thiện , bất như thị chi thậm dã , thị dĩ quân tử  ác cư hạ lưu , thiên hạ chi ác giai quy yên .

【廿一章】子貢曰、君子之過也、如日月之食焉、過也、人皆見之、更也、人皆仰之。

 [ Nhị thập nhất chương ] tử cống viết , quân tử chi quá dã , như nhật nguyệt chi thực yên , quá dã , nhân giai kiến chi , canh dã , nhân giai ngưỡng chi .

【廿二章】【一節】衛公孫朝問於子貢曰、仲尼焉學。【二節】子貢曰、文武之道、未墜於地、

 [ Nhị thập nhị chương ] [ nhất tiết ] vệ công tôn triều vấn ư tử cống viết , trọng ni yên học . [ nhị tiết ] tử cống viết , văn vũ chi đạo , vị trụy ư địa ,

在人、賢者識其大者、不賢者識其小者、莫不有文武之

 tại nhân , hiền giả thức kỳ đại giả , bất hiền giả thức kỳ tiểu giả , mạc bất hữu văn vũ chi

道焉、夫子焉不學、而亦何常師之有、

 đạo yên , phu tử yên bất học , nhi diệc hà thường sư chi hữu ,

【廿三章】【一節】叔孫武叔語大夫於朝曰、子貢賢於仲尼。【二節】子服景伯以告子貢。

 [ Nhị thập tam chương ] [ nhất tiết ] thúc tôn vũ thúc ngữ đại phu ư triều viết , tử cống hiền ư trọng ni . [ Nhị tiết ] tử phục cảnh bá dĩ cáo tử cống .

子貢曰、譬之宮牆、賜之牆也、及肩、窺見室家之好。【三

 Tử cống viết , thí chi cung tường , tứ chi tường dã , cập kiên , khuy kiến thất gia chi hảo . [ Tam

節】夫子之牆、數仞、不得其門而入、不見宗廟之美、百官之富。【四節】得其門者或寡矣、夫子之云、不亦宜乎。

 tiết ] phu tử chi tường , sổ nhận , bất đắc kỳ môn nhi nhập , bất kiến tông miếu chi mỹ , bách quan chi phú . [ Tứ tiết ] đắc kỳ môn giả hoặc quả hĩ , phu tử chi vân , bất diệc nghi hồ.    

【廿四章】叔孫武叔毀仲尼。子貢曰、無以為也、仲尼不可毀也、他人之賢者、丘陵也、

 [ Nhị thập tứ chương ] thúc tôn vũ thúc hủy trọng ni . Tử cống viết , vô dĩ vi dã , trọng ni bất khả hủy dã , tha nhân chi hiền giả , khâu lăng dã ,

猶可踰也、仲尼、日月也、無得而踰焉、人雖欲自絕、其何傷

do khả du dã , trọng ni , nhật nguyệt dã , vô đắc nhi du yên , nhân tuy dục tự tuyệt , kỳ hà thương

於日月乎、多見其不知量也。

 ư nhật nguyệt hồ , đa kiến kỳ bất tri lượng dã .

【廿五章】【一節】陳子禽謂子貢曰、子為恭也、仲尼豈賢於子乎。【二節】子貢曰、君子一言以為知、

 [ Nhị thập ngũ chương ] [ nhất tiết ] trần tử cầm vị tử cống viết , tử vi cung dã , trọng ni khởi hiền ư tử hồ . [ Nhị tiết ] tử cống viết , quân tử nhất ngôn dĩ vi tri ,

一言以為不知、言不可不慎也。【三節】夫子之不可及也、猶天之不可階而升也。

 nhất ngôn dĩ vi bất tri , ngôn bất khả bất thận dã . [ Tam tiết ] phu tử chi bất khả cập dã , do thiên chi bất khả giai nhi thăng dã .        

【四節】夫子之得邦家者、所謂立之斯立、

 [ Tứ tiết ] phu tử chi đắc bang gia giả , sở vị lập chi tư lập ,

道之期行、綏之期來、動之斯和、其生也榮、其死也哀、如之何其可及也。

 đạo chi kỳ hành , tuy chi kỳ lai , động chi tư hòa , kỳ sanh dã vinh , kỳ tử dã ai , như chi hà kỳ khả cập dã .

堯曰第二十

 Nghiêu viết đệ nhị thập BOOK XX. YAO YUEH.

【第一章】【一節】堯曰、咨、爾舜、天之曆數在爾躬、允執其中、四海困窮、天祿永終。

 [ Đệ nhất chương ] [ nhất tiết ] nghiêu viết , tư , nhĩ thuấn , thiên chi lịch sổ tại nhĩ cung , duẫn chấp kỳ trung , tứ hải khốn cùng , thiên lộc vĩnh chung .

【二節】舜亦以命禹。

 [ Nhị tiết ] thuấn diệc dĩ mệnh vũ .

【三節】曰、予小子履、敢用玄牡、敢昭告于皇皇后帝、有罪不敢赦、帝臣不蔽、簡在帝心、朕躬有罪、無以萬方、萬方有罪、

罪在朕躬。

 [ Tam tiết ] viết , dư tiểu tử lý , cảm dụng huyền mẫu ,cảm chiêu cáo vu hoàng hoàng hậu đế , hữu tội bất cảm xá , đế thần bất tế , giản tại đế tâm , trẫm cung hữu tội , vô dĩ vạn phương , vạn phương hữu tội , tội tại trẫm cung .

【四節】周有大賚、善人是富。【五節】雖有周親、不如仁人、

 [ Tứ tiết ] chu hữu đại lãi , thiện nhân thị phú . [ Ngũ tiết ] tuy hữu chu thân , bất như nhân nhân ,

百姓有過、在予一人。【六節】謹權量、審法度、修廢官、四方之政行焉。

 bách tính hữu quá , tại dư nhất nhân . [ Lục tiết ] cẩn quyền lượng , thẩm pháp độ , tu phế quan , tứ phương chi chánh hành yên .

【七節】興滅國、繼絕世、舉逸民、天下之民歸心焉。【八節】所重民、食、喪、祭。

 [ Thất tiết ] hưng diệt quốc , kế tuyệt thế , cử dật dân , thiên hạ chi dân quy tâm yên . [ Bát tiết ] sở trọng dân , thực , tang , tế .

【九節】寬則得眾、信、則民任焉、敏、則有功、公則說。

 [ Cửu tiết ] khoan tắc đắc chúng , tín , tắc dân nhiệm yên , mẫn , tắc hữu công , công tắc thuyết .     

【第二章】【一節】子張問於孔子曰、何如、斯可以從政矣。子曰、尊五美、

 [ Đệ nhị chương ] [ nhất tiết ] tử trương vấn ư khổng tử viết , hà như , tư khả dĩ tòng chánh hĩ . Tử viết , tôn ngũ mỹ ,

屏四惡、斯可以從政矣。子張曰、何謂五美。子曰、君子惠、而不費、勞、而不怨、欲、而不貪、泰、而不驕、威、而不猛。

 bình tứ ác , tư khả dĩ tòng chánh hĩ . Tử trương viết , hà vị ngũ mỹ . Tử viết , quân tử huệ , nhi bất phí , lao , nhi bất oán , dục , nhi bất tham , thái , nhi bất kiêu , uy , nhi bất mãnh .

【二節】子張曰、何謂惠

 [ Nhị tiết ] tử trương viết , hà vị huệ

而不費。子曰、因民之所利而利之、

 nhi bất phí . Tử viết , nhân dân chi sở lợi nhi lợi chi ,

斯不亦惠而不費乎、擇可勞而勞之、又誰怨、欲仁而得仁、又焉貪、君子無

 tư bất diệc huệ nhi bất phí hồ , trạch khả lao nhi lao chi , hựu thùy oán , dục nhân nhi đắc nhân , hựu yên tham , quân tử vô

眾寡、無小大、無敢慢、斯不亦泰而不驕乎、君子正其衣冠、尊其瞻視、儼

 chúng quả , vô tiểu đại , vô cảm mạn , tư bất diệc thái nhi bất kiêu hồ , quân tử chánh kỳ y quan , tôn kỳ chiêm thị , nghiễm

然人望而畏之、斯不亦威而不猛乎。【三節】子張曰、何謂四惡。子曰、不

 nhiên nhân vọng nhi úy chi , tư bất diệc uy nhi bất mãnh hồ . [ Tam tiết ] tử trương viết , hà vị tứ ác . Tử viết , bất

教而殺、謂之虐、不戒視成、謂之暴、慢令致期、謂之賊、猶之與人也、出納之吝、謂之有司。

 giáo nhi sát , vị chi ngược , bất giới thị thành , vị chi bạo , mạn lệnh trí kỳ , vị chi tặc , do chi dữ nhân dã , xuất nạp chi lận , vị chi hữu ti .

【第三章】【一節】子曰、不知命、無以為君子也。【二節】不知禮、無以立也。【三節】不知言、無以知人也。

 [ Đệ tam chương ] [ nhất tiết ] tử viết , bất tri mệnh , vô dĩ vi quân tử dã . [ Nhị tiết ] bất tri lễ , vô dĩ lập dã . [ Tam tiết ] bất tri ngôn , vô dĩ tri nhân dã.