Mỗi sự vật có vô vàn thuộc tính. Các thuộc tính khác nhau có vị trí không

như nhau, trong đó, có thuộc tính cơ bản và thuộc tính không cơ bản. Tổng hợp

những thuộc tính cơ bản tạo thành chất cơ bản của sự vật. Ở mỗi một sự vật chỉ có

một chất cơ bản, đó là loại chất mà sự tồn tại hay mất đi của nó quy định sự tồn tại

hay mất đi của bản thân sự vật.

Chất của sự vật không những được xác định bởi chất của các yếu tố cấu

thành mà còn bởi cấu trúc của sự vật, bởi phương thức liên kết giữa các yếu tố cấu

thành sự vật đó. Trong tự nhiên và trong xã hội có không ít sự vật, mà xét riêng về

các yếu tố cấu thành, chúng hoàn toàn đồng nhất, nhưng các sự vật đó lại khác

nhau về chất. Việc nắm được tính cấu trúc của sự vật cho phép hiểu được vì sao sự

thay đổi hay mất đi của một số thuộc tính này hay thuộc tính khác của sự vật

nhưng không trực tiếp dẫn đến thay đổi chất của nó. Chẳng hạn, ngày nay do tiến

bộ khoa học - công nghệ, do đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao

động ... mà sự quản lý trực tiếp của nhà tư bản đối với doanh nghiệp có xu hướng

giảm, giai cấp tư sản ở một số nước thực hiện chủ trương cổ phần hóa một bộ phận

cho những người lao động, trung lưu hóa một bộ phận đáng kể dân cư, nhưng chế

độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa đối với tư liệu sản xuất vẫn tồn tại, quan hệ

giữa tư bản với lao động vẫn là quan hệ bóc lột và bị bóc lột. Bởi vì, quan hệ quản

lý, quan hệ phân phối vẫn do quan hệ chiếm hữu tư liệu sản xuất tư nhân tư bản

chủ nghĩa quy định. Có thể nói, tuy có một số thay đổi như nêu trên, nhưng ở các

nước đó, chủ nghĩa tư bản vẫn là chủ nghĩa tư bản.

Từ đó có thể thấy sự thay đổi về chất của sự vật không chỉ phụ thuộc vào sự

thay đổi những yếu tố cấu thành, nó còn phụ thuộc vào sự thay đổi phương thức

liên kết giữa các yếu tố đó.

Tính xác định về chất của một loại đối tượng nào đó là tính như nhau của

các đối tượng đó. Giữa các đối tượng thuộc cùng loại có thể có sự khác nhau về

lượng. Chúng có thể lớn hơn hay nhỏ hơn, chúng có thể khác nhau về thể tích, về

đại lượng...

Như vậy ngoài tính quy định về chất, bất kỳ sự vật nào cũng có tính quy

định về lượng. Đối với các đối tượng cùng loại, lượng là cái nói lên mặt đồng nhất

giữa chúng. Trong thực tế, như trên đã đề cập, ngay các đối tượng cùng loại cũngcó nhiều thuộc tính không như nhau. Từ những đối tượng vốn rất đa dạng đó,

muốn tìm ra sự đồng nhất để từ đó đi đến ý niệm về lượng, đòi hỏi phải có sự trừu

tượng hóa, tư duy bỏ qua tất cả những sự khác nhau vốn có thật của các đối tượng

cùng loại.

Lượng là một phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định vốn có của sự vật

về mặt số lượng, quy mô, trình độ, nhịp điệu của sự vận động, phát triển của sự vật

cũng như các thuộc tính của nó. Lượng được thể hiện thành số lượng, đại lượng,

trình độ, quy mô, nhịp điệu của sự vận động và phát triển - tức là được thể hiện

trong các thuộc tính không gian, thời gian của các sự vật và hiện tượng.

Lượng cũng mang tính khách quan, con người không thể sáng tạo ra hay

hủy bỏ được lượng của sự vật. Những đặc trưng về lượng (đặc biệt là đại lượng)

cũng được biểu hiện trong những mối quan hệ nhất định.

Trong thực tế có những thuộc tính về lượng của sự vật không thể biểu thị

một cách chính xác bằng số lượng hay đại lượng. Thí dụ, trình độ giác ngộ cách

mạng, phẩm chất tư cách đạo đức của một người ... Trong những trường hợp như

thế, để có tri thức đúng đắn về lượng phải có sự trừu tượng hóa cao với một

phương pháp khoa học.

Không chỉ chất mà ngay cả thuộc tính về chất cũng có tính quy định về

lượng. Do vậy, một sự vật có vô vàn lượng.

II. MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA SỰ THAY ĐỔI VỀ LƯỢNG

VÀ THAY ĐỔI VỀ CHẤT

Trong quá trình vận động và phát triển của sự vật, chất và lượng đều biến

đổi. Nhưng không phải bất kỳ sự thay đổi nào của lượng cũng ngay lập tức làm

thay đổi căn bản về chất của sự vật. Lượng của sự vật có thể thay đổi trong một

giới hạn nhất định mà không làm thay đổi căn bản về chất của sự vật đó. Song sự

thay đổi của lượng chỉ chưa dẫn tới thay đổi của chất trong những giới hạn nhất

định. Vượt qua giới hạn đó, cũng có thể làm cho sự vật không còn là nó, chất cũ

mất đi, chất mới ra đời.