CÂU 7: HAI PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ? NÊU KHÁI NIỆM, VÍ DỤ, NHẬN XÉT PHÂN BIỆT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TUYỆT ĐỐI, TƯƠNG ĐỐI VÀ SIÊU NGẠCH.

HAI PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ:

·                    Giá trị thăng dư tuyệt đối là giá trị thăng dư thu được do kéo dài thời gian lao động vượt quá thời gian lao động tất yếu, trong khi sức lao động,giá trị sức lao động và thời gian lao động tất yếu không thay đổi. Phương pháp này được áp dụng chủ yếu ở giai đoạn đầu của Chủ Nghĩa Tư Bản khi công cụ lao đông thủ công thống trị, năng suất lao động cũng thấp.

Ví dụ:

Ø    Giả sử thời gian lao động là 8 giờ, trong đó 4giờ là thời gian lao động tất yếu và 4 giờ là thời gian lao động thặng dư:

M’=4/4*100%=100%

Ø    Giả sử nhà tư bản kéo dài thời gian lao động thêm 2 giờ,trong khi thời gian tất yếu không thay đổi, vẫn là 4 giờ. Do đó tỷ suất giá trị thặng dư là:

M’=6/4*100%=150%

Như vậy khi kéo dài tuyệt đối ngày lao động trong điều kiện thời gian lao động tất yếu không thay đổi, thì thời gian lao động thặng dư tăng lên, nên tỷ xuất giá trị thặng dư tăng lên. Trước đây tỷ xuất giá trị thặng dư là 100%, thì bây giờ là 150%.

·                    Giá trị thặng dư tương đối là giá trị thặng dư thu được do rút ngắn thời gian lao động tất yếu bằng cách nâng cao năng suất lao động xã hội, nhờ đó tăng thời gian lao động thăng dư lên ngay trong điều kiện độ dài lao động vẫn như cũ.

Ví dụ:

Ø    Giả sử ngày lao động là 8 giờ và nó được chia thành 4 giờ là thời gian lao động tất yếu và 4 giờ là thời gian lao động thăng dư. Do đó tỷ suất giá trị thăng dư là:

4/4*100=100%

Ø    Giả định rằng ngày lao động không thay đổi,nhưng bây giờ công nhân chỉ cần 3 giờ lao động dã tạo ra được một lượng giá trị mới bằng với giá trị sưc lao động của mình.do đó tỷ lệ phân chia ngày lao động sẽ thay đổi: 3 giờ là thời gian lao động tất yếu và 5 giờ là thời gian lao động thặng dư. Do đó, tỷ suất giá trị thặng dư sẽ là:

5/3*100%=166%

Như vậy giá trị thặng dư đã tăng từ 100% dến 166%.

·                    Nhận xét:

Hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư nói trên được các nhà tư bản sử dụng kết hợp với nhau để nâng cao trình độ bóc lột công nhân làm thuê trong quá trình phát triển của Chủ Nghĩa Tư Bản.

PHÂN BIỆT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TUYỆT ĐỐI, TƯƠNG ĐỐI VÀ SIÊU NGẠCH:

·                    Giá Trị Thặng Dư Tuyệt Đối là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư thu được do kéo dài thời gian lao động vượt quá thời gian lao động cần thiết, trong khi sức lao động, giá trị sức lao động và thời gian lao động cần thiết không thay đổi.

Như vậy khi kéo dài tuyệt đối ngày lao động trong điều kiện thời gian lao động tất yếu không thay đổi, thì thời gian lao động thặng dư tăng lên, nên tỷ suất giá trị thặng dư tăng lên.

Phương pháp nâng cao trình độ bóc lột bằng cách kéo dài toàn bộ ngày lao động một cách tuyệt đối gọi là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối.

Bóc lột Giá Trị Thặng Dư Tuyệt Đối gặp phải giới hạn về vật chất và tinh thần, đồng thời vấp phải sức đấu tranh mạnh mẽ của công nhân nên với độ dài ngày lao động không thay đổi, nhà tư bản sẽ nâng cao trình độ bóc lột bằng cách tăng cường độ lao động. Thực chất tăng cương độ lao động cũng giống như kéo dài ngày lao động.

è        Kéo dài thời gian lao động cũng như tăng cường độ lao động là để sản xuất ra giá trị thăng dư tuyệt đối.

·                    Giá Trị Thặng Dư Tương Đối là giá trị thặng dư thu được do rút ngắn thời gian lao động tất yếu trong điều kiện độ dài của ngày lao động không đổi, nhờ đó tăng thời gian lao động thặng dư.

Sản xuất Giá Trị Thặng Dư Tương Đối tương đối là phương pháp nâng cao trình độ bóc lột bằng cách rút ngắn thời gian lao động cần thiết để kéo dài thời gian lo động thặng dư trong điều kiện độ dài của ngày lao động vẫn như cũ gọi là phương pháp sản xuất Giá Trị Thặng Dư Tương Đối.

Muốn rút ngắn thời gian lao động tất yếu thì phải hạ thấp giá trị sức lao động, bằng cách giảm giá trị tư liệu sinh hoạt và dịch vụ cần thiết cho người công nhân. Do đó phải tăng năng suất lao động xã hội trong các ngành sản xuất tư liệu sinh hoạt, các ngành sản xuất tư liệu sản xuất để trang bị cho ngành sản xuất các tư liệu tiêu dùng.

·                    Giá Trị Thặng Dư Siêu Ngạch là phần giá trị thặng dư thu được do áp dụng công nghệ mới sớm hơn các xí nghiệp khác làm cho GTCB của hàng hóa thấp hơn giá trị thị trường của nó. Khi số đông các xí nghiệp đều đổi mới kĩ thuật và công nghệ một cách phổ biến thì Giá Trị Thặng Dư Siêu Ngạch của doanh nghiệp đó sẽ không còn nữa.

Giá Trị Thặng Dư Siêu Ngạch là phần giá trị thặng dư phụ thêm xuất hiện khi doanh nghiệp áp dụng thêm công nghệ mới sớm hơn các doanh nghiệp khác làm cho giá trị cá biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị xã hội.

Giá Trị Thặng Dư Siêu Ngạch là hiện tượng tạm thời trong từng doanh nghiệp,nhưng trong phạm vi xã hội nó thường xuyên tồn tại. Theo đuổi Giá Trị Thặng Dư Siêu Ngạch là khát vọng của nhà tư bản và là động lực mạnh nhất thúc đẩy các nhà tư bản cải tiến kĩ thuật, hợp lí hóa sản xuất, tăng năng suất lao động và làm cho năng suất lao động tăng lên nhanh chóng.