I. Trí nhớ là gì

Trí nhớ được xem là hoạt động tâm lý phản ánh những kinh nghiệm đã trải qua của con người dưới hình thức biểu tượng.

Như vậy, trí nhớ phản ánh các sự vật, hiện tượng đã tác động vào con người trước đây, mà không cần sự tác động của chúng trong hiện tại. Trí nhớ phản ánh bản thân hiện thực, nhưng hiện thực này đã được con người tích lũy kinh nghiệm thành vốn riêng của mình. Kết quả của quá trình trí nhớ sẽ tạo ở con người những hiểu biết, nó có được là do con người đã trực tiếp tri giác, hoặc do từng trải.

Khi xét về mặt phản ánh của trí nhớ, trí nhớ được xem là bước quá độ giữa hoạt động nhận thức cảm tính sang nhận thức lý tính. Cấu tạo tâm lý được tạo thành trong quá trình trí nhớ là biểu tượng, đó là những hình ảnh của sự vật, hiện tượng còn lưu giữ trong óc khi sự vật, hiện tượng không còn trực tiếp tác động vào giác quan.

Khác với hình tượng của tri giác, biểu tượng vừa có tính trực quan, vừa có tính khái quát. Tính trực quan của biểu tượng thể hiện ở chỗ: nó là kết quả của sự chế biến hình ảnh trước đây con người đã tri giác. Không có tri giác về sự vật, hiện tượng nào đó sẽ không có biểu tượng. Tính khái quát của biểu tượng thể hiện ở chỗ: biểu tượng là những hình ảnh mang đến những dấu hiệu chung, đặc trưng của sự vật, hiện tượng.

Trí nhớ có vai trò lớn trong cuộc sống và hoạt động của con người. Nhờ trí nhớ mà con người xác định được phương hướng để thích nghi với ngoại giới. Trí nhớ giúp con người không chỉ hoàn thành những công việc quan trọng mà cả những công việc hàng ngày.

Trí nhớ giúp con người tích lũy kinh nghiệm, trên cơ sở đó con người mới có thể hành động và hành động có kết quả. Trí nhớ giúp con người học tập, tư duy và hiểu biết thế giới. Không có trí nhớ sẽ không có sự phát triển nào hết về trí tuệ cũng như về thực tiễn của con người.

II. Làm sao để có trí nhớ tốt

Nếu chúng ta ai cũng chỉ cần đọc lướt trên một trang giấy là nhớ hết và mãi mãi những gì viết trên đó thì hay biết mấy! Hoặc là chúng ta có thề mãi mãi không quên ngày sinh nhật của các bạn bè.Nhưng thât đáng buốn! không phài ai trongchúng ta cũng có được ký ức chính xác như vậy. Chỉ một thiểu số thật sự có ký ức đó, còn phần đông chúng ta đểu dựa vào các thiết bị giúp trí nhớ. Tuy nhiên, có điểm may mắn là bất cứ ai cũng có thể rèn luyện trí nhớ, và với thời gian và thực hành nhiểu người có thể đạt được khả năng nhớ một lượng thông tin nhiểu không thể ngờ. Dù là bạn không muốn trở thành nhà vô địch trí nhớ toàn cẩu nhưng biết cách rèn luyện trí nhớ cũng là một điểu tốt …vì cũng giúp bạn thắng được một cuộc thi về lịch sử chẳng hạn hay ít ra không quên được chỗ đễ chìa khoá xe hơi!

Dưới đây là một số điểu hướng dẫn để bạn rèn luyện trí nhớ

1- Tin tưởng là mình có một trí nhớ tốt và cải tiến được

Rất nhiểu người tự cho là mình có một trí nhớ kém đến cả tên người cũng không nhớ nổi và tự nhiên các con số biến mất khỏi trí óc không biết vì lý do gì. Nếu bạn có suy nghĩ như vậy thì hãy gạt bỏ ngay. Bạn phải quyết tâm cải thiện trí nhớ và tìm sự vui thích trong các tiến bộ của mình. Bạn đừng bao giờ nản chí.

2- Rèn luyện não bộ

Rèn luyện não bộ đểu đặn sẽ giúp cho não tăng trưởng và thúc đẩy sự phát triển các mối nối thẩn kinh mới có thể giúp cải thiện trí nhớ. Bằng việc phát triển các kỹ xảo trí óc mới ---đặc biệt là các kỹ xảo phức tạp như học một ngôn ngữ mới hay chơi một nhạc cụ mới---và việc thách đố não với những bài đố hoặc trò chơi game, chúng ta có thể giữ cho não năng hoạt và cải thiện chức năng sinh lý của não. Mỗi ngày bạn hãy dành khoảng 30 phút để chơi ô chữ, sudoku, hoặc game đã được chuyển tải sẵn vào máy điện thoại di động của bạn

3- Tập thể dục mỗi ngày

Tập aerobic đều đặn sẽ giúp cải thiện sự lưu thông máu huyết trong cơ thể bao gồm cả não, .và có thể giúp ngăn chặn sự mất trí nhớ do tuổi già. Thể dục còn giúp bạn trở thành lanh lẹn hơn và cảm thấy thư giãn hơn , do đó việc ghi nhận các “hình ảnh” trong trí nhớ được tốt hơn

Môn tập aerobic là môn thể dục liên hệ tới và cải thiện việc tiêu thụ oxogen bởi cơ thể. Đây là một loại thễ dục đòi hõi tim và phổi phải lảm việc quá tải nhiểu hơn so với lúc nghỉ ngơi. Môn tập aerobic gồm có nhảy aerobic, đạp xe đạp, đi trượt tuyết, đi bộ, nhảy dây, chạy bộ, leo thang và bơi lội

4- Giảm căng thẳng tâm thần (stress)

Sự căng thẳng tâm thần mạn tính (chronic stress) , mặc dầu không gây tổn thương về thể chất cho não, nhưng làm cho việc nhớ trở thành khó khăn hơn nhiếu. Nếu tình trạng stress kéo dài thì não sẽ bị tổn thương.

tình trạng stress mạn tính sẽ ảnh hưởng lên sức khoẻ và trí nhớ của bạn, nó sẽ làm tổn thương não, vì vậy cách tốt nhầt là phải tập kiểm soát stress. Stress không bao giờ có thể loại bỏ được, nhưng chắc chằn có thể kiểm soat được. Ngay cả những stress tạm thời cũng làm cho việc tập trung tư tưởng và quan sát sự việc trở thành khó khăn. Bạn hãy tập thư dãn, tập đểu đặn yoga hay những môn tập thư dãn khác, và bạn cần tham khảo bác sĩ nếu bị stress mạn tính trẩm trọng

5- Ăn uống cho tốt và đúng

Ngoài thị trường có bầy bán nhiểu dược thảo bổ sung được quảng cáo là cải thiện trí nhớ, nhưng chưa có thứ nào được chứng tỏ là có hiệu nghiệm qua các thử nghiêm lâm sàng. Tuy nhiện một chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp cho não khoẻ mạnh và những thực phẩm chứa các chất chống oxi- hóa và các acid béo Omega-3 giúp tăng cường chức năng của não. Bạn hãy nuôi dưỡng não với những chất bổ sung như thiamine, vitamin E, niacin và vitamin B-6. Ăn thành 5 hay 6 bữa ăn nhỏ trong một ngày thay vì 3 bữa ăn lớn cũng cải thiện sự vận hành của trí óc (bao gổm cả trí nhớ) vì giới hạn được sự tụt giảm của mức đường-huyết có thể có ảnh hưởng tiêu cực tới não

6- Ghi nhận tốt các “hình ảnh”

Chúng ta thường quên các sự việc không phải vì trí nhớ chúng ta kém mà vì kỹ năng quan sát của chúng ta không tốt. Một tình huống thường xẩy ra (và điểu này hẩu như mọi người đều liên quan tới ) là khi chúng ta được giới thiệu với một người. Thông thường lúc ban đầu chúng ta không nhớ tên người đó vì chúng ta thật sự không chú tâm vào việc đó. Bạn sẽ nhận thấy là nếu bạn chủ tâm muốn nhớ những điểu như vậy thì bạn sẽ làm khá hơn. Một cách để tự huấn luyện kỹ năng quan sát của mình thì bạn hãy tập chú tâm quan sát trong vài giây ảnh chụp của một người không quen biết, rổi lật xấp tấm ảnh lại và sau đó mô tả hoặc viết xuống càng nhiểu chi tiết vể tấm ảnh càng hay. Bạn hãy nhắm mắt lại và cố hình dung ra bức ảnh chụp trong trí óc. Mỗi lần tập như thế bạn hãy dùng một tấm ảnh khác và nếu thực tập đều đặn bạn sẽ thấy mình có thể nhớ được nhiều chi tiết hơn, ngay cả khi chỉ nhìn thoáng qua tấm ảnh

7- Để ký ức có thời gian hình thành

Các ký ức ngắn hạn rất mong manh và chỉ cần chúng ta xao lãng là quên đi nhanh chóng những sự việc đơn giản như số điện thoại chẳng hạn. Chìa khoá để tránh mất các ký ức trước khi chúng hình thành thì chúng ta phài có thời gian tâp trung vào sự việc mà chúng ta cẩn phải nhớ trong môt khoảng khắc mà không nghĩ tới các sự việc khác. Vì vậy khi bạn muốn nhớ việc gì thì bạn hãy tránh đừng để bị xao lãng và ngưng những công việc phức tạp trong một vài phút

8-Tạo ra những hình ảnh linh hoạt dễ nhớ

Bạn có thể nhớ một thông tin dễ dàng hơn khi mà bạn có thể hình dung ra nó. Nếu bạn muốn liên hợp một đứa trẻ với một cuốn sách, bạn đừng có hình dung một đứa bé đang ngồi đọc sách –vì hình ảnh đó quá đơn giản và dễ quên. Thay vào đó, bạn hãy nghĩ ra một cái gì nổi bật hơn, một cái gì bắt mắt hơn, chẳng hạn như cuốn sách đuổi theo đứa bé hay đứa bé đang gặm ăn cuốn sách. Hình ảnh càng đập vào mắt và càng gây cảm xúc nhiểu thì sự liên hợp càng mạnh mẽ bấy nhiêu

9- Lập đi lập lại những điểu mà bạn cẩn nhớ

Bạn càng nghe thấy, nhìn thấy hoặc nghĩ tới điểu gì nhiều lần thì chắc chắn bạn sẽ nhớ điều đó, có đúng thế không? Khi bạn muốn nhớ điều gì-----chẵng hạn như tên người đổng nghiệp mới hay ngày sinh nhật của người bạn thân --- bạn hãy lặp đi lặp lạinhiểu lần hoặc lớn tiếng hoặc nhẩm trong miệng. Bạncó thể viểt xuống và nghĩ tới điểu bạnmuốn nhớ

10- Tập trung thành nhóm các điểu bạn muốn nhớ

Một bản liệt kê một cách ngẫu nhiên các thứ (như bản kê những thứ phải ra chợ mua sắm) có thể đặc biệt khó nhớ. Muốn dể nhớ hơn, bạn hãy phân loại các thứ trên bản liệt kê ra thành từng nhóm. Như vậy nếu bạn cần mua bốn thứ trong nhóm rau thì bạn sẽ thấy dễ nhớ hơn cả bốn.

11- Tổ chức đời sống cho gọn gàng

Luôn luôn để các thứ thường dùng như chìa khoá, kính mắt ở cùng một chỗ. Bạnhãy dùng một thiết bị xắp xếp điện tử hay một thiết bị kế hoạch hoá hàng ngày để theo dõi các buổi hẹn, các ngày phải thanh toán hoá đơn, và những công việc khác. Ghi các số điện thoại và địa chỉ trong một cuốn sổ địa chỉ hoặc vào máy điện toán hay điện thoại di động. Việc tổ chức gọn gàng có thể giúp bạn có thời giờ tập trung vào những công việc ít xẩy ra hàng ngày. Ngay cả nếu khi đời sống của bạn được tổ chức như vậy mà trí nhớ của bạn không cải thiện thì bạn cũng vẫn hưởng được nhiểu những lợi ích tương tự (chặng hạn như bạn không còn phải tìm kiếm chìa khoá nữa)

12- Ngồi thiền

Nghiên cứu cho thấy những người ngồi thiền đều đặn có thể tập trung tư tưởng và có trí nhớ tốt hơn. Các nghiên cứu của bệnh viện Massachusetts General Hospital cho thầy là ngổi thiền thường xuyên tăng lượng máu chạy tới vỏ não làm cho vùng này dày thêm. Một số nhà khảo cứu cho rằng điều này có thể gia tăng khả năng chú ý, tập trung và trí nhớ

13- Ngủ ngon giấc

Lượng giấc ngủ ảnh hưởng tới khả năng nhớ của não đối với những thông tin mới nhận được. Theo báo cáo của Đại học Harvard thì ngủ giấc đêm được tối thiểu 7 tiếng có thể cải thiện trí nhớ ngắn hạn và trí nhớ liên hệ dài hạn

14- Học hỏi các kỹ thuật giúp trí nhớ

Cải thiện trí nhớ với những trò chơi. Các kỹ thuật này tạo nền tảng cho các kỹ thuật rèn luyện trí nhớ và cải thiện trí nhớhieeuj quả

15- Hãy mạohiểm và học hỏi từ các sai lẩm

Bạn hãy thử nhớ một trăm con số đẩu của pi hoặc nếu bạn đã làm rồi thì hãy thử với một ngàn con số đầu. Bạn hãy thử nhớ tên các vị vua nước Anh với kỹ thuật “memory palaces” hoặc nhớ bản liệt kê thực phẫm cẩn mua ở chợ qua phương pháp hình dung.

Nếu siêng năng cố gắng biết đâu bạn sẽ chẳng nắm vững được nghệ thuật nhớ