Câu 7: MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC:

       a.Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức:

          -Vật chất quyết định ý thức:

          Vật chất (được hiểu là những cơ sở vật chất, điều kiện vật chất , quy luật khách quan...) là những tiền đề cơ sở, nguồn gốc cho sự ra đời, tồn tại và phát triển của ý thức.

          Điều kiện vật chất như thế nào thì ý thức như thế đó (VD như mô hình kinh tế quan liêu bao cấp thì ý thức con người không được nâng cao, ỷ lại vào nhau)

          Khi cơ sở vật chất, điều kiện vật chất thay đổi thì ý thức thay đổi theo

          Như vậy vật chất quyết định ý thức là quyết định cả nội dung, bản chất và khuynh hướng vận động, phát triển của ý thức

          Cơ sở vật chất, điều kiện vật chất, môi trường sống còn là nơi kiểm nghiệm nhận thức con người, xác định nhận thức đúng, bác bỏ nhận thức sai

Là nơi hình thành nên các công cụ phương tiện giúp con người nhận thức TG tốt hơn

          -Ý thức tác động trở lại vật chất:

          Ý thức do vật chất sinh ra và quyết định, song ý thức có tác động to lớn đối với vật chất. Biểu hiện: Ý thức phản ánh hiện thực khách quan vào óc con người, giúp con người biểu hiện được bản chất, qui luật vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng. Trên cơ sở đó hình thành phương hướng mục tiêu và những phương pháp , cách thức thực hiện phương hướng mục tiêu đó.

          Trong hoạt động thực tiễn, sự vật bao giờ cũng bộc lộ nhiều khả năng. Nhờ có ý thức, con người biết lựa chọn những khả năng thực tế, phù hợp mà thúc đẩy sự việc phát triển, đi lên.

          Nói đến vai trò ý thức đối với vật chất là nói tới vai trò hoạt động thực tiễn của con người, vì ý thức "Tự nó" không thể hiện được gì hết, Mác nói "Ý thức không thể tự đưa người ta ra khỏi trật tự, xã hội cũ", Ý thức chỉ có tác dụng đối với hiện thực trong thực tiễn, thông qua hoạt động thực tiễn.

        b.Ý nghĩa phương pháp luận mối quan hệ

          -Từ nguyên lý vật chất quyết định ý thức chúng ta phai tôn trọng hiện thực khách quan, quy luật khác quan chống khuynh hướng chủ quan duy ý chí nóng vội

          -Trong sinh hoạt phải chú ý điều chỉnh vật chất. Tuy nhiên không nên tuyệt đối hóa đời sống vật chất.

          -Từ nguyên lý ý thức tác động trở lại vật chất đòi hỏi phải luôn phát huy tính năng động, chủ quan, sáng tạo của con người trong việc cải tạo TG.