Một số lệnh căn bản của Linux

Làm quen với cấu trúc file của Linux

Nhìn "bề nổi" thì cấu trúc và cách tổ chức file của Linux cũng không khác DOS/Windows và các Hệ điều hành khác là mấy. Chỉ có một điểm khác biệt lớn mà bạn cần phải chú ý là cấu trúc thư mục củaLinux KHÔNG phân chia thành các ổ đĩa. Cho dù bạn có bao nhiêu ổ đĩa thì tất cả đều bắt đầu từ một thư mục gốc có tên là /. Sau đó là đi vào các thư mục con, mỗi ổ đĩa của bạn sẽ được "map" (ánh xạ) vào một thư mục con riêng biệt (thư mục nào thì còn tuỳ vào phiên bản của Linux và cũng tuỳ bạn qui định).

Thêm 3 điểm khác biệt nhỏ nữa mà bạn cần phải để ý là

- trong đường dẫn của Linux, các thư mục được phân cách nhan bằng ký hiệu / (trong khi với DOS/Windows là ký hiệu \);

- và các tham số của lệnh trong Linux được bắt đầu bằng dấu trừ (-) (VD: ls -l) trong khi với DOS/Windows là ký hiệu / (VD: dir /a); các tham số của Linux có thể được dùng kết hợp với nhau (VD: ls -al, ls -ls...)

- cuối cùng, Linux khác với Windows ở chỗ Linux phân biệt chữ hoa và chữ thường, trong Linux abc và Abc là khác nhau.

Một số phím/tổ hợp phím bạn cần biết

Ctrl-C: bạn hãy nhớ kỹ tổ hợp phím này. Trong trường hợp bạn cảm thấy "có cái gì đó bất ổn" xảy ra, hay là chương trình bạn chạy không chịu dừng thì bạn hãy thử nhấn tổ hợp phím này. 99% chương trình củaLinux chạy trên chế độ text đều có thể được/bị kết thúc bằng tổ hợp phím này.

Ctrl-Alt-Del: tương tự như trong DOS. Tổ hợp phím này sẽ khởi động lại máy tính.

Ctrl-D: khi một chương trình yêu cầu bạn nhập dữ liệu từ bàn phím, bạn có thể nhấn tổ hợp phín này để báo cho chương trình biết là quá trình nhập dữ liệu đã kết thúc. Tổ hợp phím này sẽ gởi tín hiệu EOF (End OfFile ) đến chương trình.. Nếu nhấn Ctrl-D mà không thấy "xi nhê", bạn thử gõ vào EOF (ba chữ cái E, O và F) rồi nhấn Enter (phím Enter).

ESC: đây là phím Esc ở góc trái, phía trên của bàn phìm, trước khi nhấn Ctrl-C để kết thúc chương trình, bạn hãy thử nhấn ESC trước xem sao.

ENTER: đây là phím Enter trên bàn phím, chắc là tôi khỏi phải giới thiệu về chức năng của phím này nữa chứ nhỉ?

Một số lệnh căn bản của Linux

Các lệnh được trình bày sau đây tôi sẽ cố gắng so sánh nó với một lệnh tương tự trong DOS để nếu như bạn đã biết qua các lệnh của DOS rồi thì sẽ dễ hiểu hơn. Còn nếu bạn chưa từng biết qua các lệnh của DOS? Cũng không sao, bạn sẽ biết được thêm cùng 1 lúc các lệnh của Linux và DOS. Chú ý, đây là các lệnh trong chế độ text và được gõ từ bàn phím. Các lệnh phải được gõ chính xác (vì Linux phân biệt giữ chữ hoa và chữ thường!). Và dĩ nhiên làsau khi gõ xong một lệnh thì bạn đừng quên nhấn Enter để Linux bắt đầu thực hiện lệnh đó! :-) Lưu ý thêm là những gì tôi ghi giữa 2 ngoặc nhọn (< và >) là bắt buộc phải có, giữa hai ngoặc vuông ([ và ]) là tuỳ chọn (không bắt buộc).

- man: đây có lẽ là lệnh mà bạn cần phải nhớ kỹ (đừng bao giờ quên!). Lệnh này tương tự như lệnh Help trong DOS. man sẽ hiển thị các thôngtin chi tiết về cộng dụng, cách dùng và cú pháp của một lệnh khác (dĩ nhiên là các thông tin đều bằng tiếng Anh).Cú pháp: man <tên_lệnh_khác>Ví dụ: man lsVà bạn hoàn toàn có thể gõ man man để hiển thị các thông tin giúp đỡ về chính lệnh man!Lưu ý: để thoát (kết thúc) lệnh man, bạn hãy gõ vào ký tự hai chấm ( sau đó gõ tiếp ký tự q. Nếu không thành công, bạn hãy nhấn phím ESC và thử lại lần nữa. Bạn cũng có thể nhấn Ctrl-C để thoát khỏi man.

- ls: lệnh này tương tự như lệnh dir trong DOS. ls sẽ liệt kê danh sách tất cả các file và thư mục nằm trong một thư mục mà bạn chỉ định.Cú pháp chung: ls [tham_số] [thư_mục]Nếu như bạn cung cấp phần thư_mục thì ls sẽ liệt kê cácfile trong thư mục hiện tại.

Ví dụ: ls ls -a ls -al /usrMột số tham số của ls như sau:-a: liệt kê tất cả các file, kể cả file ẩn, là những file mà tên bắt đầu bằng dấu chấm (.)-A: liệt kê tất cả các file, kể cả file ẩn, nhưng không liệt kê . và .., đây tên của thư mục hiện tại và thư mục cha trong Linux.-l: liệt kê chi tiết về file (bao gồm các thông tin như thời gian tạo, kích thước, thuộc tính...).Bạn hãy tự mình tìm hiểu thêm về các tham số khác của ls nhé! (dùng man ls). Và đừng quên dùng man cho các lệnh tiếp theo.

- cd: lệnh này tương tự như lệnh cd trong DOS. Dùng để chuyển tới một thư mục khác.Cú pháp: cd [tên_thư_mục]Ví dụ: cd /homeNếu bạn không cung cấp tên_thư_mục thì cd sẽ đưa bạn về thư mục "tổ ấm" (home directory) của bạn. TrongLinux , mỗi người sử dụng đều có một home directory. Nếu username của bạn là nbthanh thì home directory của bạn sẽ là /usr/nbthanh. Riêng account root sẽ có home directory là /root.

- pwd: lệnh này tương tự như lênh cd (không có tham số) trong DOS. Lệnh này sẽ hiển thị lên màn hình cho bạn biết là bạn hiện đang ở thư mục nào.Cú pháp: pwd

- mkdir: tương tự như lệnh md của DOS. Lệnh này dùng để tạo một thư mục mới.Cú pháp: mkdir <tên_thư_mục_muốn_tạo>

Ví dụ: mkdir mydir mkdir /tmp/mydir2

- rmdir: tương tự như lệnh rm trong DOS, dùng để xoá một thư mục.Cú pháp: rmdir <thư_mục_muốn_xoá>Ví dụ: rmdir mydir rmdir /tmp/mydir2 rmdir /tmp/*Lưu ý: bạn chỉ có thể xoá được thư mục nếu như nó rỗng, nghĩa là nó không chứa mộtfile hoặc thư mục con nào nữa (ngoài . và ..).

- cp: tương tự như lệnh copy của DOS, dùng để chép file hoặc thư mục từ nơi này đến nơi khác.Cú pháp: cp [tham_số] <file_hoặc_thư_mục_nguồn> <file_hoặc_thư_mục_đích>

Ví dụ: cp /tmp/myfile.txt myfile.text cp /home/*.cgi ./ cp -r /usr/nbthanh1 /usr/nbthanh2Mặc định thì cp chỉ chép cácfile, nếu bạn thêm tham số -r thì cp sẽ chép luôn các thư mục.

- rm: tương tự như lệnh del trong DOS, lệnh này dùng để xoá file.Cú pháp: rm <tên_file_muốn_xoá>

Ví dụ: rm myfile.txt rm /usr/nbthanh/nbtfile.txt rm /tmp/*

- mv: tương tự như lênh move (ngoại trú) của DOS. Lệnh này sẽ di chuyển/đổi tên file từ nơi này đến nơi khác.Cú pháp: mv <file_hoặc_thư_mục_nguồn> <file_hoặc_thư_mục_đích>

Ví dụ về di chuyển: mv /tmp/myfile.txt /usr/nbthanh mv myfolder /tmp mv /usr/* /tmp

Ví dụ về đổi tên, vừa di chuyển vừa đổi tên: mv myfile1.txt myfile2.txt mv /usr/oldfoler ./newfolder

- cat: tương tự như lệnh type của DOS. Lệnh này dùng để hiển thị nội dung của 1 file lên màn hình.Cú pháp: cat <tên_file_cần_hiển_thị>

Ví dụ: cat myfile.txt cat /tmp/temp.text