Nguyên nhân và dự phòng trong nắn chỉnh

I. Những nguyên nhân đặc thù của sai khớp cắn.

1. Rối loạn trong sự phát triển của phôi thai

- Có nhiều nguyên nhân khác nhau:RL về gen đến a/h của môi trường.

- Chất hóa học là những chất gây ra sự khiếm khuyết, nếu được sử dụng vào ~ thời điểm quan trọng, ~ chất này gọi là những chất gây bất thường bẩm sinh.

- ~ chất này ở liều thấp sẽ gây ra những khiếm khuyết đặc biệt, còn ở liều cao sẽ gây tử vong. Một số chất gây ra những lệch lạc về R mặt.

- VD: aspirin, khói thuốc lá, dilatin, Valium... gây khe hở môi và khẩu cái.

-

2. RL trong sự tăng trưởng của x.

• Sự "đè ép" xảy ra trong bào thai

- 1 áp lực đè lên khuôn mặt đang phát triển của bào thai làm méo mó ~ vùng đang tăng trưởng nhanh.

- TH hiếm:

• 1 cánh tay của bào thai nằm vắt ngang lên mặt sẽ làm cho HT kém phát triển.

• Đầu của phôi thai cong gập sát chặt vào ngực sẽ làm cho HD ko phát triển ra trước bt và trẻ sơ sinh sẽ có HD rất nhỏ (H/C Pierre Robin).

• Thể tích khoang miệng giảm làm cho trẻ sơ sinh thở khó khăn và có khi phải khâu giữ lưỡi ở phía trước tạm thời để giúp trẻ thở

• Chấn thương ở hàm dưới khi sinh

- Khi mẹ sinh khó, dùng Forcep ở đầu trẻ sơ sinh có thể làm tổn thương 1 hoặc 2 bên TMJ. Tỉ lệ sử dụng Forcep đã giảm nhưng tỉ lệ KC loại II HD kém phát triển ko giảm.

- Q/niệm hiện nay, sụn lồi cầu ko phải là yếu tố quyết định cho sự tăng trưởng đúng của XHD

- Tóm lại, nếu trẻ sơ sinh có HD lệch thì thường là do bẩm sinh

• Gãy xương hàm khi trẻ còn nhỏ

- Trẻ nhỏ té, va chạm có thể gãy x. hàm. Ở HD thường xảy ra gãy lồi cầu HD.

- Vùng LC HD có khuynh hướng phục hồi nhanh ở trẻ nhỏ. Khoảng 75% trẻ em bị gãy sớm LC HD có HD phát triển bt và ko có sai KC sau này

- Nếu có b/chứng của gãy LC thì thường là sự phát triển ko cân xứng của HD, bên bị tổn thương phát triển chậm lại so với bên bt

3. Loạn chức năng cơ

- Hệ cơ mặt có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của x.hàm theo 2 cách.

• Thứ 1, sự thành lập x. ở điểm bám cơ tùy thuộc vào h/đ của cơ.

• Thứ 2, hệ cơ là t/p q/trọng của toàn bộ mô mềm, sự tăng trưởng của nó thường mang theo XHD xuống phía dưới và ra trước.

- Mất 1 phần hệ cơ có thể xảy ra do:

• Ng/nhân ko rõ trong bào thai

• Hậu quả của tai biến khi sinh

• Tổn thương dây TK vận động hay gặp nhất (cơ teo lại) →1 phần của mặt sẽ kém phát triển

4. Bệnh to cực và phì đại nửa hàm dưới

- Do bướu phần trước tuyến yên tiết nhiều hormon tăng trưởng. XHD có thể tăng trưởng quá mức →KC III. Chấm dứt khi bướu được lấy đi/xạ trị nhưng sự lệch lạc x.hàm vẫn tồn tại và thường chỉ định phẫu thuật để điều chỉnh lại XHD

- Thỉnh thoảng, sự tăng trưởng quá mức ở 1 bên XHD xảy ra, ng.nhân ko rõ. Thường ở 15-20t, có thể xảy ra sớm lúc 10t/muộn 30t nam/nữ. Có thể chấm dứt, TH nặng phải lấy đi LC tổn thương và tái tạo lại

5. Rối loạn trong sự phát triển của răng

• Thiếu R bẩm sinh

- Thiếu R bẩm sinh là hậu quả của RL trong g/đ khởi đầu của sự phát triển R hay trong g/đ lá R

• Anodontia: thiếu tất cả các R

• Oligodontia: thiếu nhiều R

• Hypodontia: thiếu 1 vài R

- Ko R và thiếu nhiều R hiếm khi xảy ra, thường kết hợp với loạn sản ngoại bì

- Thiếu 1 vài R thường gặp nhất. Nếu chỉ thiếu 1 hoặc 1 vài R thì R thiếu thường là R phía xa nhất của từng loại R. Hiếm khi thiếu răng nanh

• R dị dạng và R dư

- Bất thường về kích thước và hình dạng R là hậu quả của sự RL xảy ra trong thời kỳ biệt hóa về phương diện mô học/hình thể của sự phát triển R.

• Thường xảy ra nhất là sự thay đổi về kích thước, đặc biệt là R2 và R5.

• Khoảng 5% dân số có sự bất hài hòa đáng kể về kích thước R HT và HD

- R dư là hậu quả của sự RL xảy ra trong g/đ khởi đầu của sự phát triển R.

• Vị trí R dư thường xảy ra nhất ở đường giữa HT. R2, Răng cối nhỏ dư thỉnh thoảng x/hiện. Vài TH có 4 RHL.

• R dư thường cản trở sự phát triển của KC bt →cần nhổ R dư sớm.

• Nhiều răng dư thường gặp trong H/C loạn sản đòn sọ bẩm sinh

• Cản trở mọc R

- Có thể do R dư, x.hoại tử và lớp nướu sợi dày

- ~ cản trở trên đều b/hiện trong H/C loạn sản đòn sọ →để tạo đường mọc cho Rvv, ko chỉ nhổ R dư mà còn phải loại bỏ x. phía trên và bộc lộ nướu

- TH nhẹ,1 số Rvv mọc trễ có thể góp phần gây sai KC khi ~ R còn lại di chuyển sai vị trí trên cung R

• Răng mọc sai vị trí

- Mầm Rvv nếu ở sai vị trí có thể đưa đến R này mọc sai vị trí.

- Thường xảy ra ở R6 trên. Nếu hướng mọc của R6 trên ở về phía gần ngay từ đầu thì ko thể mọc được, và chân R5 sữa sẽ bị tổn thg. Vị trí phía gần của RHLvv sẽ dẫn đến mọc chen chúc nếu ko được θ chỉnh hình. Những răng khác mọc sai vị trí hiếm khi xảy ra, nhưng cũng có thể đưa đến R đổi chỗ hoặc mọc ở vị trí bất thường.

• Mất răng sữa sớm

- H/tượng R di gần khi có khoảng trống thường ở RHLvv, do hướng mọc R nghiêng về phía gần. R6 di gần khi R5 sữa mất sớm có thể dẫn đến chen chúc vùng R hàm nhỏ vv→ cần giữ khoảng khi R5 sữa mất sớm

- Khi R3/4 sữa mất sớm, do sự co rút chủ động của dây chằng ngang XOR ở nướu và áp lực từ môi má,R cửa vv có khuynh hướng di xa. Nếu mất R3 và R4 sữa sớm ở 1 bên hàm, ~ Rvv bên đó sẽ di xa đưa đến sự mất cân xứng của KC, R mọc chen chúc

• Răng di chuyển do chấn thương

- Chấn thg R có thể đưa đến sai KC=3 cách:

• Tổn thg mầm Rvv do chấn thg R sữa

• Rvv di chuyển do mất R sữa sớm

• Chấn thg trực tiếp vào Rvv

- Chấn thg ở R sữa có thể làm dịch chuyển mầm Rvv bên dưới

• Chấn thg xảy ra trong khi thân Rvv được thành lập, sự tạo men R sẽ bị RL và có khiếm khuyết ở thân Rvv

• Chấn thg xảy ra sau khi thân R hoàn tất thì thân R có thể bị dịch chuyển so chân R. Sự thành lập chân R sẽ bị ngừng lại, chân R sau này sẽ bị ngắn đi. TH phổ biến là chân R vẫn tiếp tục được hình thành nhưng phần còn lại của chân R sẽ tạo thành 1 góc so với thân R đã bị dịch chuyển

II. Dự phòng

- Mục đích

• Giảm quá trình điều trị CHRM

• Ngăn chặn các bất thường hàm mặt

• Loại bỏ bất thường nha chu

• Loại bỏ thói quen xấu

- Chỉnh R dự phòng

• Thực hiện bởi nha sĩ tổng quát

• Phân biệt KC bất thường, bt

• Phát hiện những bất thường về R

• Nhận biết và loại bỏ thói quen xấu

• Thực hiện các biện phát phòng ngừa:VD làm bộ phận giữ khoảng

• Đưa ra những lời khuyên: chỉnh R cho bn