OSHO
Ngón tay chỉ trăng
Bài nói về Adhyatma Upanishad

Finger pointing to the moon
Discourses on the Adhyatma Upanishad

Mục lục
Giới thiệu
1. Điều thiêng liêng là bạn
2. Chúng ta trong cái đó!
3. Nhân chứng và ảo tưởng
4. Phản chiếu trong gương
5. Buông bỏ và bay
6. Cuộc sống là cơ hội
7. Bạn là cái nút
8. Hiểu quả
9. Cái đó - tôn giáo vũ trụ
10. Bốn bước
11. Cơn khát của linh hồn
12. Chết cho tương lai
13. Quả ngọt
14. Bay là quyền tập ấm của bạn
15. Tỉnh dậy đi! Đây là mơ
16. Chỉ cái này hiện hữu
17. Tôi là điều này
Về Osho

*****************************************************

#Giới thiệu

Từ upanishad nghĩa là hạt mầm - hạt mầm của khoa học/
nghệ thuật phương Đông cổ đại về học quan sát tâm trí và
các quá trình của nó một cách thảnh thơi và không phán xét,
do vậy tạo khả năng cho người ta siêu việt lên trên cuộc sống
nô lệ vào các giác quan và tìm thấy cảm nhận và sáng tỏ của
tự nhận biết.
Trong mười bẩy bài nói này, Osho dùng trí huệ cổ đại
của Adhyatma Upanishad như bàn đạp cho thông điệp của
ông gửi tới nhân loại đang chuyển động ngày càng nhanh
hơn hướng tới người biết mọi điều, vào buổi bình minh của
thế kỉ hai mươi mốt. "...Lần đầu tiên Upanishad đã dùng
ngôn ngữ khoa học và đã gạt sang bên ngôn ngữ trung tâm
của con người."
Các bản kinh cổ thường được trình bày dưới dạng đối
thoại thầy-đệ tử. Adhyatma Upanishad thay đổi cách thức
này để cho bản thân đệ tử nói với mình về tự hiểu biết và làm
chi tiết cách hiểu của mình và các bước trên con đường tới
chứng ngộ.
Osho nói, theo cách nói của người tìm kiếm vô danh,
"Đây là lí do tại sao tôi đã chọn Upanishad này. Upanishad
là cuộc đọ sức trực tiếp với tâm linh. Không có học thuyết
trong nó; chỉ có kinh nghiệm của người đã được hoàn
thành... Trong nó không có thảo luận về cái được sinh ra từ
tò mò hay thóc mách, không; trong nó có những hướng dẫn
cho những người đầy khao khát giải thoát từ những người đã
đạt tới giải thoát..."
"Tôi sẽ chỉ nói điều tôi biết, điều tôi đã sống. Nếu bạn
đồng ý đặt cược tất cả, bất kì cái gì là kinh nghiệm của tôi
cũng có thể trở thành kinh nghiệm của bạn. Kinh nghiệm
không thuộc vào bất kì ai; chúng đến với bất kì người nào
sẵn sàng đón nhận chúng. Không ai có độc quyền về chân lí;
bất kì người nào sẵn lòng tan biến đều kế thừa nó. Chân lí
thuộc về người biểu hiện sự sẵn sàng hỏi về nó - người mở
cánh cửa trái tim họ và mời đón nó...
"Tôi sẽ nói với bạn chỉ những điều tôi biết, bởi vì chỉ
trong việc nói đó mới có giá trị nào đó; bởi vì chỉ có những
điều tôi biết mới có thể, nếu bạn sẵn lòng, làm rung động trái
tim bạn qua tác động sống của nó."
Khi nào câu hỏi, "Phải có cái gì đó nhiều hơn thế này
chứ?" nảy sinh trong lòng bạn, bạn trở thành người tìm kiếm.
Cuốn sách này là câu chuyện về một trong những người tìm
kiếm như thế và con đường của người đó, rộn ràng với bài ca
trong tim và nhảy múa theo bản thể của người: "Tôi là cái tôi
đã từng tìm kiếm, tôi là điều tối thượng, điều thiêng liêng."
Điệu vũ này, bài ca này cũng là quyền tập ấm của bạn.
Ma Kamaal

*****************************************************

#1Điều thiêng liêng là bạn

Triệu thỉnh
Om, cầu thần mặt trời giáng phúc cho chúng con,
Cầu thần Varuna, thần nước ban phúc cho chúng con,
Cầu thần Aryama, Indra, Brahaspati
và Vishnu ban phúc cho chúng con
Xin chào Brahman, thực tại tuyệt đối.
Hỡi Vayu, thần không khí, lời chào đặc biệt gửi tới ngài,
vì ngài là biểu hiện của Brahman.
Con sẽ gọi ngài là biểu hiện duy nhất cho Brahman.
Con cũng sẽ gọi ngài là chân lí, gọi ngài là rit - luật.
Cầu các thần bảo vệ con. Cầu các thần bảo vệ người nói
Xin bảo vệ con. Xin bảo vệ người nói -
Om, an bình, an bình, an bình.

Tôi sẽ chỉ nói điều tôi biết. Tôi sẽ chỉ nói điều bạn cũng
có thể biết. Với biết tôi ngụ ý sống với nó. Người ta có thể
biết mặc dầu không sống nó, nhưng tri thức như thế là gánh
nặng; người ta có thể chìm vì nó, nhưng người ta không thể
được nó cứu. Biết cũng có thể là sống động nữa. Việc biết
như vậy đem lại cho chúng ta vô trọng lượng - nhẹ đến mức
chúng ta có thể bay trên trời. Chỉ khi việc biết trở thành sống
động, cánh phát triển, xiềng xích bung ra và cánh cửa tới
điều vô hạn trở nên rộng mở.
Nhưng việc biết là khó đấy; tích luỹ tri thức là dễ. Tâm
trí chọn cái dễ và tránh cái khó. Nhưng người tránh cái khó
sẽ lỡ luôn cả tôn giáo nữa. Người muốn tránh không chỉ cái
khó mà cả cái không thể nữa sẽ không bao giờ đến gần được
tôn giáo.
Tôn giáo chỉ dành cho những người sẵn sàng đi vào cái
không có thể. Tôn giáo dành cho những người liều lĩnh,
không dành cho các chủ hiệu. Tôn giáo không phải là giao
dịch kinh doanh cũng không là thoả hiệp. Tôn giáo là đặt
cược. Kẻ đánh bạc đặt cược của cải của mình; người tôn giáo
đặt cược chính bản thân mình bởi vì đó là của cải tối thượng.
Người không sẵn sàng đặt cược chính cuộc đời mình sẽ
không bao giờ có khả năng biết được bí ẩn giấu kín của cuộc
đời. Những bí mật đó không có sẵn với giá rẻ đâu. Tri thức
có sẵn với giá rẻ; tri thức đầy rẫy trong sách vở, trong kinh
sách, trong giáo dục, với các thầy giáo. Tri thức có sẵn gần
như cho không; bạn không phải trả gì để được nó. Trong tôn
giáo bạn phải trả nhiều lắm. Nói trả ‘nhiều lắm’ cũng chưa
đúng, bởi vì chỉ khi ai đó đặt cược mọi thứ thì cánh cửa tới
cuộc sống đó mới mở. Cánh cửa tới cuộc sống đó chỉ mở cho
những người đặt cược cuộc đời này. Đặt cược cuộc đời này

là chìa khoá duy nhất cho cánh cửa của cuộc đời đó. Nhưng
tri thức rất rẻ, cho nên tâm trí chọn cách dễ hơn và rẻ hơn.
Chúng ta học mọi thứ - từ ngữ, học thuyết - và nghĩ rằng
chúng ta biết. Tri thức như vậy chỉ là dốt nát nâng cao.
Người dốt nát ít nhất biết rằng người đó không biết; ít
nhất người đó cũng có chân lí tới chừng nấy. Nhưng người ta
không thể tìm được những người giả dối nhiều hơn những
người chúng ta gọi là thông thái. Họ thậm chí không biết
rằng họ không biết. Cái gì đó được nghe, cái gì đó được giao
cho trí nhớ đã lừa dối họ trong việc nghĩ họ cũng đã biết.
Tôi sẽ nói với bạn chỉ điều tôi biết, bởi vì chỉ trong việc
nói đó có giá trị nào đó; bởi vì chỉ điều mà tôi có thể biết,
nếu bạn sẵn lòng, mới làm rung động sợi dây trái tim bạn
cùng với tác động sống của nó.
Điều mà bản thân tôi không biết và điều chỉ sâu như lớp
da trong tôi, không thể đi sâu hơn chừng ấy vào bạn được.
Chỉ những cái đã đi sâu vào tim tôi mới có khả năng đó; nếu
bạn hợp tác, nó có thể đạt tới tim bạn. Ngay cả thế thì hợp
tác của bạn cũng là điều phải có, bởi vì nếu trái tim bạn đóng
kín, không có cách nào ép buộc chân lí vào trong đó. Và
cũng là tốt nó là như vậy, bởi vì nếu chân lí bị ép buộc lên
bạn, nó không thể trở thành tự do của bạn được, nó chỉ có thể
trở thành nô lệ của bạn. Mọi cưỡng bách đều trở thành nô lệ.
Cho nên trong thế giới này, mọi thứ đều có thể trao cho
bạn thông qua sức mạnh; chỉ chân lí là không thể được, bởi
vì chân lí chưa bao giờ trở thành nô lệ cả. Chính bản chất của
chân lí là tự do. Cho nên chân lí là cái duy nhất trong thế giới
này không ai có thể trao cho bạn bằng sức mạnh, cái không
ai có thể tống vào bạn, cái không thể choàng vào bạn từ bên
ngoài như quần áo; với cái đó điều tiên quyết là sự sẵn lòng,
cởi mở, dễ cảm nhận, mời chào, trái tim tràn đầy lòng biết ơn
của bạn. Nếu trái tim bạn trở thành tựa đất khô trước mùa
mưa khi nó khát nước, nứt nẻ dưới cái nóng mùa hè như
nung như nấu - dường như nó cong môi đây đó ngóng chờ
cơn mưa - thế thì chân lí đi vào bạn. Bằng không, chân lí
quay lưng ngay từ chính ngưỡng cửa của bạn. Nhiều lần nó
đã quay đi, trong nhiều, nhiều kiếp.
Bạn không phải là mới - không có gì mới trên thế gian
này cả; tất cả các bạn đều rất cổ. Bạn đã ngồi dưới chân Phật
và nghe ông ấy, bạn đã từng thấy Krishna, bạn cũng đã từng
vây quanh Jesus, nhưng dầu vậy bạn đã lỡ, bởi vì trái tim bạn
chưa bao giờ sẵn sàng. Các con sông của Phật và Mahavira
đã chảy qua bạn, nhưng bạn vẫn còn khát.
Ngày Phật sắp rời bỏ thân thể mình, Ananda đã khóc và
đấm ngực trong mối tuyệt vọng. Phật đã hỏi ông ta, “Sao ông
khóc? Ta đã gần ông đủ lâu rồi... bốn mươi năm! Và nếu
điều ấy thậm chí còn chưa xảy ra trong bốn mươi năm ấy thì
phỏng có ích gì mà khóc bây giờ? Và tại sao ông cảm thấy
phiền muộn đến thế về cái chết của ta?”
Ananda trả lời, “Tôi đau buồn quá bởi vì tôi không thể
nào đảm đương việc tan biến trong khi thầy còn ở đây. Nếu
như tôi đã tan biến thì thầy đã có thể bước vào tôi. Trong
suốt bốn mươi năm sông đã chảy qua bên tôi mà tôi vẫn còn
khát. Bây giờ tôi khóc bởi vì tôi không biết khi nào và đến
kiếp nào tôi mới có thể gặp lại được dòng sông này.”
Bạn đâu có mới. Bạn đã hoả táng các vị phật, bạn đã hoả
táng Mahavira - Jesus, Krishna và mọi người; bạn đang sống
sau khi hoả táng tất cả họ. Họ đã thua trận chiến với bạn.
Bạn rất cổ. Bạn đã từng ở đây từ khi có cuộc sống. Đó đã
từng là cuộc hành trình vô tận. Chúng ta đang lỡ ở đâu? Đấy
chỉ là vì bạn còn chưa mở, bạn đóng đấy thôi.
Tôi sẽ nói cho bạn chỉ những điều tôi đã biết. Nếu bạn có

thể làm cho bản thân mình cởi mở ra, bạn cũng sẽ biết điều
đó. Và không phải là có cái gì khó khăn ghê lắm trong đó.
Chỉ có mỗi một khó khăn thôi, và đó là bạn.
Một số người đi chỉ vì tò mò, hệt như trẻ nhỏ hỏi trong
khi chúng đang bước, “Tên của cây này là gì ạ?” Và nếu bạn
không trả lời, chúng lập tức quên ngay rằng chúng vừa hỏi
điều gì đó và chúng lại bắt đầu hỏi cái gì đó khác: “Tại sao
hòn đá này lại nằm đây thế nhỉ?” Chúng hỏi chỉ với mục
đích để hỏi chứ không phải để biết. Chúng không hỏi để biết,
chúng hỏi vì chúng không thể vẫn còn không hỏi.
Những người đang sống từ tò mò vẫn là trẻ con. Nếu bạn
hỏi, “Thượng đế là gì?” ngẫu nhiên hệt như đứa trẻ sẽ hỏi khi
thấy hiệu đồ chơi bên đường, “Đồ chơi này là gì?” bạn vẫn
còn là trẻ con. Và trẻ con có thể được tha thứ, nhưng bạn thì
không.
Tò mò sẽ không có có tác dụng. Tôn giáo không phải là
trò chơi trẻ con. Cho dù bạn có được trao cho câu trả lời, nó
cũng không phục vụ cho mục đích gì. Vui đùa của trẻ con là
trong việc hỏi. Nó có thể hỏi, đó là vui đùa của nó. Cho dù
bạn cho nó câu trả lời, nó cũng không quan tâm mấy đến câu
trả lời đó. Có vấn đề gì?
Các nhà tâm lí nói rằng khi trẻ con học nói, lần đầu tiên
chúng chỉ thực hành việc nói bằng cách hỏi, khi đứa trẻ lần
đầu tiên học đi, nó thử mọi lúc để đứng dậy và bước. Cho
nên trẻ con cứ lặp đi lặp lại cùng một câu bởi vì chúng đã thu
được kinh nghiệm mới, chiều hướng mới qua việc nói. Cho
nên trong chiều hướng mới đó chúng trôi nổi và diễn tập; đó
là lí do tại sao chúng cứ hỏi mọi thứ, chúng nói đủ mọi thứ.
Trong thế giới tôn giáo, nếu bạn cũng hỏi đủ mọi thứ,
nói đủ mọi thứ, nghĩ đủ mọi thứ mà không có ham muốn sâu
sắc nào để biết - chỉ từ tò mò - thế thì bạn sẽ vẫn hoả thiêu
nhiều vị phật; thế thì ai biết bao nhiêu vị phật nữa sẽ vẫn
phải làm việc vất vả về bạn?
Chân lí không quan hệ gì với tò mò cả.
Một số người tăng thêm chút ít tính tò mò và trở thành
hay hỏi. Cũng có một chút ít sâu sắc hơn trong hay hỏi,
nhưng chỉ chút xíu thêm thôi. Hay hỏi không phải là rất sâu
sắc, nó là nông, vì nó chỉ là trí năng. Trí năng hệt như bệnh
ghẻ lở: nếu gãi một chút, bạn cảm thấy dễ chịu. Cho nên trí
năng cứ tiếp tục gây ngứa: có Thượng đế không? Có linh hồn
không? Có cứu rỗi linh hồn không? Thiền là gì? - không phải
là bạn muốn làm việc đó. Thượng đế là gì? - không phải bạn
muốn biết về điều đó, nhưng chỉ để thảo luận, chỉ để nói
chuyện. Đấy là bài tập tâm trí, giải trí trí năng. Cho nên mọi
người chỉ nói lớn, họ chưa bao giờ đặt cược điều gì. Dù
Thượng đế có hay không, đấy không phải là mối quan tâm
thực sự của họ; và họ vẫn còn không biến đổi dù Thượng đế
có hay không.
Đây là điều rất hay: người này tin có Thượng đế, người
kia tin không có Thượng đế, và cuộc sống của cả hai là hệt
nhau. Nếu ai đó bị lăng mạ thì người tin vào có Thượng đế
cáu mà người tin vào không có Thượng đế cũng cáu. Đôi khi
điều xảy ra là người tin vào có Thượng đế cáu hơn. Người
tin không có Thượng đế, người đó có thể làm đến đâu với
bạn? Nhiều nhất người đó có thể lăng mạ bạn để đáp lại,
đánh bạn hay giết bạn. Nhưng người tin có Thượng đế có thể
tống cổ bạn cho chết dần mòn trong đau đớn của địa ngục.
Người đó có nhiều cách hơn để trở nên giận dữ.
Nếu việc tin vào Thượng đế hay không tin vào Thượng
đế không đem lại thay đổi gì trong cuộc sống người ta, điều
đó chỉ có nghĩa là nó không có quan hệ gì đến Thượng đế cả,
nó chỉ là nói chuyện trí năng thôi. Việc hay hỏi như thế làm

cho con người thành triết gia. Người đó liên tục suy ngẫm và
cân nhắc, người đó học kinh sách, tích luỹ quá nhiều học
thuyết, có khả năng nghĩ về mọi cái ủng hộ, cái chống đối,
tham dự tranh cãi, nhưng người đó chưa bao giờ sống cả.
Nếu bạn cũng chỉ toàn hay hỏi sẽ không có cuộc hành
trình nào cả. Người đầy câu hỏi là những người ngồi cạnh
cột cây số và hỏi, “Đích là gì? Đích còn bao xa nữa?” Họ
tiếp tục hỏi điều này nhưng họ không bao giờ đứng dậy và
bắt đầu bước.
Bạn biết nhiều thế! Cái gì có đó bị thiếu trong việc biết
của bạn? Bạn biết gần như mọi thứ - bất kì cái gì Phật biết
hay Mahavira hay Krishna biết, bạn cũng biết. Trong khi đọc
Gita, bạn không cảm thấy bạn biết tất cả những điều này
sao? Có đấy, bạn cũng biết, nhưng đây tất cả chỉ trong đầu
bạn. Hạt mầm còn chưa đạt tới tim bạn. Và những ý tưởng
này, chỉ trong tâm trí, giống như hạt mầm nằm trên đá. Hạt
mầm có đấy, nằm trên đá, nhưng nó không thể nảy mầm
được. Để nảy mầm, hạt mầm sẽ phải rơi ra khỏi tảng đá và
tìm tới đất. Và mặt đất cũng chưa phù hợp, vì còn cần cả hơi
nước ẩm nữa. Cho nên nó phải chui xuống dưới mặt đất tới
chỗ có nước, nơi có nước tinh tuý chảy qua.
Hạt mầm vẫn còn trong tâm trí tựa như hạt mầm nằm
trên đá. Chừng nào nó còn chưa rơi vào trong tim thì đất ướt
vẫn còn chưa có sẵn. Trong tim nước tinh tuý chảy, tình yêu
nào đó; có nước ở đó. Nếu hạt mầm rơi vào đó, nó sẽ nảy
mầm.
Người hay hỏi có rất nhiều điều bên trong họ; mọi thứ
đều có đấy, nhưng nó cũng tựa như hạt mầm nằm trên đá.
Đất không xa lắm, nhưng thậm chí cuộc hành trình nhỏ bé
này cũng lại là khó khăn lớn đối với họ. Họ không thích di
chuyển, cho nên hạt mầm vẫn còn trên tảng đá. Cuộc hành
trình nhỏ này sẽ phải được tiến hành - đó là việc hạt mầm rơi
ra khỏi đá để vào đất, tìm một chỗ trong đất, tìm ra một chút
ẩm ướt, và ẩn mình một chút bên trong đất.
Nhớ lấy, bất kì cái gì được sinh ra trong thế giới này đều
cần im lặng sâu sắc, cần tĩnh mịch và bóng tối. Những cái
được giữ trong tâm trí là cái được giữ nơi ánh sáng để mở.
Việc nảy mầm không thể có ở đó. Tim là mảnh đất ướt ẩn
bên trong bạn. Cái gì đó có thể nảy mầm ở đấy.
Do đó những người sống chỉ với việc hay hỏi trở thành
học giả và bác học; thông thái, nhưng không có gì nảy mầm
được bên trong họ cả - không sinh thành mới, không cuộc
sống mới, không hoa mới, không cái gì cả.
Có một chiều của việc tìm kiếm: chúng ta gọi nó là
mumuksha, khát khao sâu sắc về giải thoát. Tại đây không có
mối quan tâm về việc biết, mối quan tâm là về hiện hữu. Tại
đây không có mối quan tâm về hiểu biết, mối quan tâm là về
con người. Câu hỏi không phải là liệu có Thượng đế hay
không, câu hỏi là liệu tôi có thể là Thượng đế hay không. Có
thể có Thượng đế, nhưng nếu tôi không thể trở thành
Thượng đế thì phỏng có ích gì trong đó. Câu hỏi không phải
là liệu có giải thoát hay không, câu hỏi là liệu tôi có thể cũng
được giải thoát hay không. Nếu không có khả năng nào để
tôi trở nên được giải thoát thì cho dù có giải thoát ở đâu đó
nó cũng là vô nghĩa đối với tôi. Vấn đề không phải là liệu có
linh hồn bên trong hay không - có thể có, có thể không có -
vấn đề thực là liệu tôi có thể trở thành linh hồn hay không.
Mumuksha, khát khao về giải thoát, là tìm kiếm hiện
hữu. Và khi người ta muốn hiện hữu, người ta phải đặt cược
chính bản thân mình. Đây là lí do tại sao tôi nói tôn giáo là
chuyện của những kẻ liều lĩnh.
Tôi sẽ chỉ nói điều tôi biết, điều tôi đã sống. Nếu bạn

đồng ý đặt cược tất cả, bất kì cái gì là kinh nghiệm của tôi
cũng đều trở thành của bạn. Kinh nghiệm không thuộc về bất
kì ai; bất kì ai sẵn sàng đón nhận chúng, chúng đến với người
đó. Không ai có bất kì quyền gì về chân lí, bất kì ai sẵn sàng
biến mất đều thừa kế nó. Chân lí thuộc về người biểu hiện sự
sẵn sàng hỏi đến nó - người mở cánh cửa trái tim mình và
mời gọi nó vào.
Đó là lí do tại sao tôi đã chọn Upanishad này. Upanishad
này là đương đầu trực tiếp với tâm linh. Không có siddhants,
học thuyết, trong nó; trong nó chỉ có kinh nghiệm của
siddhas, người đã được hoàn thành. Trong nó không có thảo
luận về điều được sinh ra từ tò mò hoặc hay hỏi, không;
trong nó có hướng dẫn cho những người tràn đầy khao khát
về giải thoát bởi những người đã đạt tới giải thoát.
Có một số người còn chưa đạt tới, họ chưa thể nào vứt
bỏ được việc thích thú hướng dẫn người khác. Cho sự hướng
dẫn là điều rất thích thú. Trên toàn thế giới, cái được đem
cho nhiều nhất là hướng dẫn và cái được nhận ít nhất cũng là
hướng dẫn. Mọi người đều cho, không ai nhận.
Bất kì khi nào bạn có cơ hội để nêu cho ai đó lời khuyên,
bạn đâu có để lỡ dịp đó. Không cần là bạn có khả năng đưa
ra lời khuyên này; không nhất thiết bất kì cái gì bạn nói cũng
là việc biết của bạn, nhưng khi nêu ra lời khuyên, cám dỗ của
niềm vui được làm thầy là rất khó vượt qua.
Niềm vui được làm thầy là gì? Bạn bỗng nhiên, chẳng
mất chi phí nào, ở phía cao hơn còn người kia thì ở phía thấp
hơn. Nếu ai đó tới bạn xin đồ tặng, bạn thấy khó khăn làm
sao khi phải cho đi một xu! Khó khăn là ở chỗ bạn phải cho
cái gì đó từ cái bạn có. Nhưng trong khi cho lời hướng dẫn
bạn đâu có khó khăn, bởi vì có khó khăn gì ở đó khi bạn đem
cho cái mà bạn không có? Bạn chả mất gì cả. Ngược lại, bạn
thu được cái gì đó: bạn thu được vui vẻ, bạn thu được việc
làm tăng bản ngã. Hôm nay bạn ở vị trí hướng dẫn, và người
kia ở đầu nhận. Bạn là ở trên đỉnh, người kia ở dưới.
Đó là lí do tại sao tôi nói rằng, trong Upanishad này,
không có vui thích của việc cho bất kì lời khuyên hay hướng
dẫn nào; thay vì thế có nỗi đau lớn, bởi vì điều mà người
thấy của Upanishad này đang cho, người đó cho sau khi biết
nó. Người đó chia sẻ cái gì đó rất thân thiết, rất bên trong.
Hướng dẫn là ngắn gọn nhưng sâu sắc. Cú đánh rất ít
nhưng chết người. Và, nếu bạn sẵn sàng, mũi tên sẽ xuyên
thẳng vào tim bạn và sẽ không để bạn sống nữa. Nó sẽ giết
chết bạn. Do đó, nhận biết và tỉnh táo đi, bởi vì chính việc
này là nguy hiểm. Bạn sẽ phải mất cái bạn nghĩ bạn đang là.
Trong nó, không có cách nào đạt tới mà không mất bản thân
bạn. Ở đây chỉ những người mất mới là người đạt tới.
Đấy cũng là lí do tại sao tôi đã chọn Upanishad này.
Thực tế tôi có thể nói thẳng với bạn, không có lí do gì để
đem Upanishad vào - nhưng tôi sẽ dùng nó như cái cớ, chỗ
nấp. Nếu bạn bắn một mũi tên trực tiếp, người ta có thể
thoát; nhưng nếu ẩn sau Upanishad thì ít có cơ may bạn bắn
trượt. Tôi đã chọn Upanishad để cho bạn có thể không biết
rằng tôi đang nhắm thẳng vào bạn. Theo cách này cơ hội trốn
thoát bị tối thiểu hoá. Mọi thợ săn đều biết rằng việc đi săn
thuận lợi hơn nếu được thực hiện ở nơi có chỗ ẩn nấp.
Upanishad này là nơi ẩn nấp duy nhất.
Tôi sẽ chỉ nói điều tôi đã biết, nhưng thế thì không có
khác biệt giữa cái đó và Upanishad, vì bất kì cái gì người
thấy của Upanishad này đã từng nói, ông ta cũng đã biết nó.
Upanishad này là biểu hiện của những bí ẩn tinh tế nhất
về tâm linh. Nhưng nếu tôi cứ tiếp tục chỉ nói về Upanishad,
có nỗi sợ là việc nói chuyện vẫn đơn thuần là nói chuyện.

Cho nên nói chuyện sẽ chỉ là bối cảnh, và cùng với nó sẽ có
các thực nghiệm. Bất kì điều gì được nói ra, bất kì điều gì
người thấy đã thấy, hay bất kì điều gì tôi nói, và tôi đã thấy -
đều sẽ có những nỗ lực để làm quay mặt bạn ra, để nâng mắt
bạn lên hướng về điều đó. Nỗ lực nâng tầm mắt bạn lên
hướng về điều đó sẽ là điều chính; việc nói chuyện về
Upanishad sẽ chỉ để tạo ra nơi chốn. Những rung động như
vậy có thể được tạo ra khắp xung quanh bạn để cho bạn quên
mất thế kỉ hai mươi và hướng tới thế giới của người thấy của
Upanishad, sao cho thế giới này, cái đã trở thành mờ xỉn và
xấu xí đến thế, có thể biến mất đi và kí ức có thể nảy sinh về
những ngày mà người thấy này đã sống. Bầu không khí, nơi
chốn - Upanishad chỉ là để dành cho điều đó. Nhưng điều đó
vẫn chưa đủ; nó là cần, nhưng không đủ.
Cho nên bất kì điều gì tôi nói, nếu bạn chỉ dừng nghe về
nó tôi sẽ biết ngay bạn không nghe nó chút nào cả. Bất kì ai
không bắt đầu khởi hành cuộc hành trình sau khi nghe về
điều này, tôi đều tin là người đó đã không nghe. Nếu bạn
nghĩ bạn đã hiểu chỉ bởi việc nghe... đừng vội vã như thế!
Nếu có thể hiểu được điều gì đó chỉ bằng việc nghe, chúng ta
đã hiểu được từ lâu rồi. Nếu như có thể hiểu được điều gì đó
chỉ bằng việc nghe thì đã không thiếu những người hiểu
trong thế giới này và khó mà tìm thấy người dốt nát. Nhưng
như nó vậy, thế giới toàn những người dốt nát.
Không có gì được hiểu chỉ bằng việc nghe. Bằng việc
nghe chúng ta chỉ siết nắm tay giữ lấy lời. Không phải bởi
việc nghe mà bởi việc làm, người ta mới hiểu. Cho nên nghe
để tìm ra cách làm, không phải để hiểu. Nghe để làm, làm để
hiểu. Đừng đi tới kết luận rằng chỉ có bằng cáchg nghe bạn
đã hiểu; mối nối trung gian đó của việc làm là cần thiết.
Không có cách khác. Nhưng tâm trí chúng ta nói, “Tôi đã
nắm được điều ấy; bây giờ cần gì làm?”
Đích được đạt tới bằng việc đi tới chúng. Bạn có thể đã
hiểu mọi thứ, toàn bộ con đường của cuộc hành trình của bạn
có thể đã được bạn ghi nhớ, bạn có thể có bản đồ chi tiết
trong túi; dẫu thế, không đi không ai đã bao giờ tới được
đích của mình. Nhưng có thể mơ đã tới đích. Một người có
thể ngủ ngay đây và có thể mơ đã tới đâu đó... Tâm trí là
chuyên gia về mơ.
Đừng nghĩ rằng chỉ bạn mới thấy những giấc mơ như
vậy; ngay cả những người bạn gọi là rất thông minh cũng
vẫn cứ có những giấc mơ này. Các thánh nhân, các sư và
sannyasin - những người đã từng tìm kiếm nhiều năm trời -
vẫn còn chưa đến gần thêm cho dù một li tới bất kì đâu. Họ
vẫn còn chưa bắt đầu cuộc hành trình chút nào và họ đã tìm
kiếm trong nhiều năm ròng rã! Toàn bộ tìm kiếm của họ đã
là vòng tròn. Trong tâm trí vòng tròn đã được tạo ra - một
loại xoáy nước. Và trong xoáy nước đó họ cứ đi vòng tròn và
vòng tròn, và cuối cùng mọi thứ đều mất đi. Mọi Veda,
Upanishad, Koran, Kinh Thánh - mọi thứ đều mất đi, nhưng
thậm chí không có lấy một li chuyển động.
Chúng ta sẽ thảo luận về Upanishad không phải để làm
cho bạn hiểu về Upanishad mà để cho bạn trở thành
Upanishad. Nếu bằng việc nghe bạn ghi nhớ điều gì đó và
bắt đầu lặp lại nó, điều đó có nghĩa là tôi đã làm hại bạn; tôi
đã không chứng tỏ là người bạn của bạn. Việc lặp lại của bạn
về điều bạn đã nghe là không có giá trị gì. Khi tôi có thể thấy
rằng cùng một điều xảy ra cho bạn như đã xảy ra cho tôi,
rằng mắt bạn cũng mở ra, chỉ thế thì bạn mới trở thành
Upanishad.
Hiểu điều đó theo cách này: nhà thơ ca lên bài ca về đoá
hoa. Có thể có dịu ngọt lớn, có nhịp điệu và âm nhạc trong
bài ca này - bài ca có cái đẹp của riêng nó - nhưng dù bài ca

có thể hát về đoá hoa nhiều thế nào, vậy mà bài ca cũng vẫn
chỉ là bài ca, nó không thể là đoá hoa được, nó không phải là
hương hoa. Và nếu bạn được thoả mãn chỉ với bài ca đó, thế
thì bạn đã đi lạc lối.
Upanishad là bài ca về đoá hoa mà bạn chưa từng thấy.
Bài ca này thật kì diệu: ca sĩ đã thấy đoá hoa đó. Những
đừng thoả mãn với bài ca, bài ca không phải là hoa.
Đôi khi sự việc xảy ra là bạn cũng tới gần với hoa - chỉ
đôi khi thôi. Đôi khi bạn cũng có thoáng nhìn về hoa - ngẫu
nhiên, bất chợt - bởi vì hoa không xa lạ với bạn, nó chính là
bản tính của bạn. Nó rất gần bạn, chỉ ngay bên cạnh bạn. Đôi
khi nó chạm vào bạn, không đếm xỉa tới bạn. Đôi khi hoa
cho bạn thoáng nhìn, thoáng nhìn tựa ánh chớp loé. Trong
một khoảnh khắc nào đó nó bất ngờ lọt vào kinh nghiệm của
bạn: bạn cảm thấy rằng có cái gì đó nhiều hơn trong thế giới
này, rằng thế giới này, mà bạn đã biết, không phải là nó chút
nào. Trong thế giới cứng như đá này có cái gì đó khác không
phải là đá mà là hoa, sinh động và nở rộ. Và nếu bạn đã thấy
nó trong giấc mơ nào đó, hay tia chớp loé trong bóng tối của
đêm... Bạn thấy cái gì đó và nó biến mất đi - do vậy thỉnh
thoảng nó xuất hiện trong cuộc sống của bạn. Điều thường
hay xảy ra trong cuộc sống của nhà thơ, điều thường hay xảy
ra trong cuộc sống của hoạ sĩ, là thoáng nhìn về hoa tới gần
cạnh kề.
Vậy mà dù có gần tới đoá hoa, dù thoáng nhìn bạn đã có
lớn đến đâu, tính gần gũi này cũng vẫn là khoảng cách. Hoa
có tới gần bạn đến đâu đi chăng nữa cũng không thành vấn
đề, khoảng cách vẫn còn đó. Và ngay cả nếu tôi thực tế có
thể chạm tay vào đoá hoa, dầu vậy vẫn không chắc chắn rằng
kinh nghiệm tôi có là kinh nghiệm về hoa, bởi vì thông điệp
tới qua tay tôi. Tay có thể cho thông điệp sai. Không có gì
chắc chắn về việc tay tôi cho thông điệp đúng cả: không có lí
do nào để hoàn toàn tin cậy vào tay tôi được. Lại nữa, thông
điệp mà tay cho thường sẽ ít phần về hoa mà lại nhiều phần
về bản thân nó.
Nếu hoa được cảm thấy là lạnh, không nhất thiết là hoa
đang lạnh; có thể tay tôi đang sốt và đó là lí do tại sao hoa
được cảm thấy là lạnh. Thông điệp vậy là nhiều phần về tay
hơn, vì bất kì khi nào thông điệp tới qua trung gian thì nó
bao giờ cũng tương đối. Người ta không thể tuyệt đối chắc
chắn về nó được.
Tôi đã đọc hồi kí do Popov viết. Popov là người tìm
kiếm, một người tìm kiếm hăng hái. Cô ấy đã thực hành kỉ
luật tâm linh với Piotr Dimitrovich Ouspensky. Có lần cô
đang ngồi với Ouspensky, một quí ông tới và hỏi ông ấy liệu
có Thượng đế hay không. Ouspensky kêu lên, “Thượng đế?
Không, không có Thượng đế.” Ouspensky dừng lại một chút
rồi nói, “Nhưng tôi không thể nói với bảo đảm nào được, vì
bất kì điều gì tôi biết đều là thông qua trung gian. Đôi khi tôi
đã thấy qua mắt, nhưng mắt không thể được tin cậy. Đôi khi
tôi nghe qua tai, nhưng tai cũng có thể sai. Đôi khi tôi chạm
bằng tay, nhưng chạm cũng không thể nào tin cậy được. Tới
giờ tôi đã không thấy một cách trực tiếp, tôi chưa bao giờ
từng mặt đối mặt cả. Do đó tôi không thể nói với đảm bảo
nào. Bất kì điều gì tôi đã biết cho tới giờ đều không cho tôi
kinh nghiệm nào về Thượng đế. Nhưng điều ấy cũng không
chứng tỏ rằng không có Thượng đế, nó chỉ báo cho ông về
kinh nghiệm của tôi là gì. Cho nên tôi không thể nêu cho ông
bất kì đảm bảo nào rằng Thượng đế là không có. Nhưng
đừng vứt bỏ tìm kiếm của ông và tin tôi đi, ông cứ tiếp tục
tìm kiếm cho chính ông đi.”
Bất kì khi nào cái gì đó xảy ra qua trung gian cũng đều

không đáng tin cậy cả. Cho dù chúng ta có đến rất gần hoa,
đấy cũng vẫn chỉ là mắt thấy, tay sờ, và mũi thu lấy hương
thơm. Tất cả những cái này đều là kinh nghiệm qua giác
quan của chúng ta. Vậy nó là cái mà đôi khi nhà thơ tới gần
với đoá hoa tối thượng đến mức tiếng vọng của nó choàng
xuống đi vào trong bài ca của ông ta. Nhưng dầu vậy ông ta
không phải là Phật, không phải là Mahavira.
Phật là ai? Mahavira là ai? Phật là tâm thức đó, cái đã trở
thành bản thân đoá hoa đó; ngay cả khoảng cách chừng đó
đó, khoảng cách của việc thấy đoá hoa, cũng không tồn tại.
Tâm thức đã trở thành đoá hoa.
Chỉ trở thành đoá hoa người ta mới hiểu biết đầy đủ cái
gì có đó.
Đây là những phát biểu của người thấy của Upanishad.
Nó tựa như bài ca về đoá hoa nào đó. Tiếp tục rì rào về nó đi
- có rất nhiều vị ngọt ngào và mùi vị tuyệt vời trong đó,
nhưng nó không phải là đoá hoa, nó chỉ là bài ca. Nếu bạn
làm nỗ lực, đôi khi bạn sẽ thấy đoá hoa.
Mọi người đến tôi và nói, “Có ánh sáng lớn trong thiền,
nhưng tôi lại làm mất nó. Ánh sáng vô hạn có đấy, nhưng nó
lại biến mất đi. Có phúc lạc mênh mông, nhưng bây giờ nó đi
đâu rồi?” Bây giờ họ đi tìm nó lần nữa nhưng không thể tìm
thấy nó.
Thoáng nhìn nghĩa là bạn đã tới gần. Nhưng thoáng nhìn
nhất định sẽ bị mất. Nhiều nhất thiền có thể cho chỉ thoáng
nhìn. Nhưng đừng dừng ở đó; đừng bị mắc kẹt vào việc tìm
đi tìm lại cùng cái thoáng nhìn đó. Mục đích duy nhất của
thiền là ở chỗ người ta có được thoáng nhìn. Rồi người ta
phải tiến lên trước, đi vào samadhi, vào trong chứng ngộ, để
cho người ta trở thành chính đoá hoa.
Trong thiền là thoáng nhìn; samadhi là việc là chính nó.
Đừng dừng lại ở thoáng nhìn. Chúng rất đáng yêu: toàn
thế giới bắt đầu trông nhạt nhoà - chỉ một thoáng nhìn về đoá
hoa sống đó, việc nở hoa đó ở bên trong, và toàn bộ thế giới
trở thành vô vị và vô nghĩa. Nhưng thế rồi người nào đó nắm
bắt các thoáng nhìn và bắt đầu lặp lại chúng và nghĩ mọi sự
đã xảy ra. Không, chừng nào bản thân bạn còn chưa là điều
thiêng liêng, đừng tin rằng đó là Thượng đế.
Bạn có thể là nó, vì bạn đã là nó. Bạn chỉ phải cởi mở ra
một chút, để mở ra một chút. Bạn đang hiện diện tại đây và
bây giờ, chỉ đang ẩn nấp. Chỉ có vài tầng quần áo bao phủ
lấy bạn - và chúng nữa cũng rất mỏng - cho nên nếu bạn ham
muốn thế, bạn có thể vứt bỏ chúng ngay bây giờ, thoát khỏi
chúng và trở thành điều thiêng liêng. Nhưng níu bám của bạn
là rất mạnh; mặc dù quần áo mỏng, nắm giữ của bạn lại rất
chặt. Tại sao nắm giữ này mạnh đến thế? Nắm giữ mạnh đến
thế bởi vì chúng ta nghĩ rằng quần áo này là con người chúng
ta, rằng đây là chính chúng ta. Bên cạnh đó chúng ta không
biết gì về bất kì sự tồn tại nào khác.
Trong Upanishad này sẽ có các hướng dẫn về sự tồn tại
đó nằm ngoài những cái che phủ này. Và cùng với
Upanishad này chúng ta sẽ thiền, vậy chúng ta có thể thu
được thoáng nhìn. Và chúng ta sẽ hi vọng về samadhi, chứng
ngộ, để cho chúng ta trở thành không có nó thì cũng không
có mãn nguyện, không an bình và không chân lí.
Upanishad bắt đầu với lời cầu nguyện. Lời cầu nguyện
gửi tới toàn thể vũ trụ.

Om, cầu thần mặt trời giáng phúc cho chúng con,
Cầu thần Varuna, thần nước ban phúc cho chúng con,
Cầu thần Aryama, Indra, Brahaspati

và Vishnu ban phúc cho chúng con
Xin chào Brahman, thực tại tuyệt đối.
Hỡi Vayu, thần không khí, lời chào đặc biệt gửi tới ngài,
vì ngài là biểu hiện của Brahman.
Con sẽ gọi ngài là biểu hiện duy nhất cho Brahman.
Con cũng sẽ gọi ngài là chân lí, gọi ngài là rit - luật.
Cầu các thần bảo vệ con. Cầu các thần bảo vệ người nói
Xin bảo vệ con. Xin bảo vệ người nói -
và thầy con.

Upanishad bắt đầu với lời cầu nguyện này. Cuộc hành
trình tôn giáo bắt đầu với lời cầu nguyện. Nó phải là như
vậy. Lời cầu nguyện có nghĩa là tin cậy và hi vọng. Lời cầu
nguyện có nghĩa là tình cảm của chúng ta về việc là một với
toàn thể vũ trụ. Lời cầu nguyện nghĩa là, “Làm sao tôi có thể
xoay xở được một mình?”
Nếu như có khả năng một mình bạn có thể làm cho điều
này xảy ra, chắc nó đã xảy ra từ lâu rồi. Nhưng với bản thân
bạn thậm chí điều tầm thường cũng không thể được đạt tới.
Bạn đã ham muốn tiền bạc, bạn không thể nào đạt tới được
ngay cả điều đó. Bạn đã ước ao địa vị, bạn không thể xoay
xở được ngay cả với điều đó. Bạn có đủ loại ước muốn, lớn
có nhỏ có, nhưng không cái nào được hoàn thành. Một mình
bạn thậm chí không thể đảm đương được cả thế gian: cuộc
hành trình vĩ đại đi tìm chân lí này liệu có thể được riêng bản
thân bạn tiến hành không? Với riêng bản thân mình, bạn
thậm chí thất bại ngay trong thế gian.
Mọi người đều bị thất bại trong thế gian này. Ngay cả
những người dường như là chiến thắng cũng bị thất bại. Họ
chỉ dường như là chiến thắng với người khác; trong bản thân
mình họ bị thất bại hoàn toàn. Bạn với bản thân mình cũng
dường như bị thất bại, nhưng với người khác bạn dường như
chiến thắng. Có những người đằng sau bạn, người cảm thấy
rằng bạn đã đạt tới, rằng bạn đã thắng trong trận chiến thế
gian. Nhưng nếu chúng ta nhìn vào trong con người, mọi
người đều thất bại.
Thế giới này là câu chuyện dài những thất bại. Ở đây
thắng lợi không xảy ra, ở đây thắng lợi không thể xảy ra
được; nó không phải là bản chất của thế giới. Thất bại là định
mệnh ở đây. Thất bại không phải của bất kì cá nhân nào,
không phải của bất kì người nào, nhưng định mệnh làm
người trong thế gian này là thất bại rồi. Bạn sẽ phải chấp
nhận thất bại ở đó. Không ai đã bao giờ thắng được ở đó.
Chúng ta không thể thắng trong thế giới này nơi mối
quan tâm duy nhất là với những điều nhỏ bé, nơi nó chỉ là
mơ - Shankara gọi nó là maya, ảo vọng. Khi mà chúng ta bị
thất bại ngay trong ảo vọng đó, trong việc xảy ra tựa mơ, thế
thì làm sao chúng ta có thể hi vọng chiến thắng theo cách
riêng của mình trong thế giới của chân lí?
Lời cầu nguyện nghĩa là nhận biết của người đã bị thất
bại trong thế gian. Khi thậm chí sau khi thử trong hết kiếp nọ
đến kiếp kia người đó đều bị thất bại trong những cái tầm
thường, người đó có thể thỉnh cầu khả năng nào ở thầy về
điều linh thiêng và điều tuyệt đối?
Do đó có lời cầu nguyện. Do đó người thấy đã khẩn cầu
toàn thể vũ trụ tới giúp người đó. Người đó đã khẩn cầu mặt
trời, người đó đã khẩn cầu Varuna. Tất cả những cái tên này
đều là biểu tượng của quyền năng của vũ trụ. Mặt trời được
khẩn cầu trước nhất bởi vì mặt trời là cuộc sống của chúng
ta. Không có mặt trời không có chúng ta. Bên trong chúng ta
đó là mặt trời sống, nóng bỏng. Nếu mặt trời tắt ở đằng kia,
chúng ta cũng tắt ở đây. Mặt trời là cuộc sống chúng ta, do

đó ngài đã được khẩn cầu tới.
Người thấy nói: Xin chào Vayu, thần không khí - Vayu
đã được đặc biệt chào mừng trong lời cầu nguyện này - vì
ngài là biểu hiện của Brahman. Điều này có hơi lạ một chút.
Nghĩ một chút mà xem. Điều này rất hay, bởi vì Vayu tuyệt
đối không biểu hiện; mọi thứ khác đều biểu hiện. Nếu như
người thấy đã nói với mặt trời, “Ngài là biểu hiện của
Brahman” - toả sáng, cháy bỏng, nóng rực, sống - điều đó
chắc có thể hiểu được. Nhưng người thấy đã không gọi mặt
trời là “biểu hiện của Brahman”; ông ta nói điều đó cho
Vayu, người chúng ta không thấy gì hết cả, người thực sự là
không biểu hiện.
Biểu hiện của Vayu ở đâu? Chúng ta chỉ suy diễn ra nó
là vậy, chúng ta chỉ cảm thấy rằng nó là vậy, nhưng nó
không thể thấy được. Nó sẵn có ở đâu để cho mắt thấy được?
Biểu hiện có nghĩa là cái có thể thấy được bằng mắt. Bây
giờ, Vayu không có sẵn chút nào cho mắt thấy. Đá, núi,
chúng tất cả là thấy được, nhưng Vayu thì không.
Nhưng người thấy nói: Hỡi Vayu, lời chào đặc biệt gửi
tới ngài, vì ngài là biểu hiện của Brahman. Ông ta nói như
vậy vì Vayu, không khí, là không thấy được nhưng vẫn có
đấy; là không thấy được bằng mắt, dầu vậy nó vẫn đang
chạm vào mắt từng khoảnh khắc - và cùng điều đó là tình
huống với chân lí tối thượng. Nó không thấy được nhưng nó
đang chạm vào chúng ta mọi khoảnh khắc.
Vayu là không thấy được bởi vì chúng ta không có mắt
để thấy nó. Vayu đơn giản có đó. Không có Vayu chúng ta
không thể tồn tại được. Vayu là trong hơi thở chúng ta, bảo
vệ chúng ta, và chính cuộc sống chúng ta phụ thuộc vào việc
hít vào thở ra nó. Cái gì đó gần gũi chúng ta thế, chính là
nhịp thở của ta, chúng ta không thể thấy được bởi vì mắt
chúng ta rất thô. Bất kì cái gì rất thô đó là cái ta thấy. Bất kì
cái gì tinh tế chúng ta đều không thể nào thấy được.
Vayu, không khí, là rất tinh tế. Nó hiện diện trước chúng
ta; nó ở bên trong và bên ngoài chúng ta. Nó hiện diện trong
từng tế bào của thân thể chúng ta, nhưng không thấy được.
Đó là lí do tại sao người ta nói: Ngài là biểu hiện của
Brahman - ngài hệt như Brahman.
Brahman hiện diện ở đây nhưng không thấy được. Và nó
đang hiện diện trong từng thớ thịt của chúng ta; thực tế, nó là
từng thớ thịt và vậy mà chúng ta không thấy dấu vết nào của
nó. Đó là lí do tại sao Vayu đã được chào - vì chúng ta biết
tới Vayu nhưng không biết tới Brahman. Sợi chỉ quan hệ đã
được thử lập, rằng Brahman là hệt như Vayu, không khí.
“Con sẽ gọi ngài là biểu hiện của Brahman,” người thấy
nói, “con cũng sẽ đặt tên ngài là chân lí và rit, luật, vì ngài
giống hệt như cái đang đó và không được biết đối với chúng
con; người là bản thân chúng con và vậy mà chúng con
không biết là ai; ai đang ở tại đây và bây giờ từ vĩnh hằng và
không được chúng con biết. Nhưng việc tìm kiếm này có thể
được hoàn thành, nếu tất cả các thần bảo vệ chúng con.”
Điều được ngụ ý bởi các thần là vô số các lực sống từ
vĩnh hằng. Và cuộc sống là mạng lưới mênh mông của vô số
lực. Sự tồn tại của bạn cũng là một mạng lưới mênh mông
của vô số sức mạnh này. Bên trong bạn gặp mặt trời, Varuna,
Indra, Vayu; Agni, lửa; Prithvi, đất; Akash, bầu trời - tất cả
chúng đều gặp nhau. Nếu chúng ta có thể biết một cá nhân
trong tính toàn bộ của người đó, chúng ta cũng biết đến cái
toàn thể của sự tồn tại dưới dạng hạt mầm. Mọi thứ đều có
đấy trong từng cá nhân, mọi thứ đều thống nhất trong người
đó, và trong sự gặp gỡ của chúng cá nhân tồn tại.
Cho nên lời cầu nguyện là cầu sự giúp đỡ từ tất cả những

điều này. Nhưng mặt trời có giúp không? Câu hỏi đó quả có
nảy sinh. Cho dù lời cầu nguyện được thực hiện, mặt trời có
giúp hay Vayu có giúp hay đất có giúp không? Vấn đề không
phải là sự giúp đỡ của đất hay của mặt trời, nhưng điều bạn
đã cầu nguyện - đó là sự giúp đỡ lớn nhất! Để điều này được
hiểu đúng.
Không mặt trời nào đến giúp bạn cả, nhưng bạn cầu
nguyện và điều đó sẽ ảnh hưởng tới bạn, không phải mặt
trời, bởi vì tâm trí cầu nguyện trở nên khiêm tốn, tâm trí cầu
nguyện trở nên không tự lực được, tâm trí cầu nguyện chấp
nhận sự kiện rằng một mình nó không thể hoàn thành được
bất kì cái gì; tâm trí cầu nguyện sẵn sàng tan biến và từ bỏ
bản ngã của nó và cảm thấy rằng nó có thể làm được việc đó.
Và những điều này đem lại kết quả. Toàn bộ kết quả của lời
cầu nguyện là vào bạn. Lời cầu nguyện không làm thay đổi
mặt trời, nhưng làm thay đổi bạn. Và khoảnh khắc bạn thay
đổi, bạn đi vào thế giới khác.
Thông thường, khi bạn cầu nguyện, bạn nghĩ rằng ai đó
sẽ làm điều gì đó cho bạn, và đó là lí do tại sao bạn cầu
nguyện. Không, lời cầu nguyện chỉ là phương tiện. Chắc
chắn bạn chắp tay trong lời cầu nguyện để hướng tới ai đó
khác, nhưng hậu quả của nó xảy ra bên trong bạn - trong
người đã chắp tay cầu nguyện.
Vậy có những khó khăn trong việc hiểu nó. Nếu bạn cầu
nguyện trong sự hiện diện của nhà khoa học, “Xin mặt trời
giúp con!” nhà khoa học sẽ nói, “Vô nghĩa làm sao! Làm sao
mặt trời lại có thể giúp anh được? Đã bao giờ mặt trời giúp
được người nào chưa?” Hay bạn cầu nguyện, “Cầu Indra
mưa xuống!” và người đó sẽ nói, “Anh có điên không đấy?
Đã bao giờ mưa rơi xuống bởi lời cầu nguyện chưa?” Nhà
khoa học cũng đúng.
Cả mặt trời lẫn mây lẫn gió đều không nghe bạn đâu.
Không ai nghe bạn cả. Nhưng sự kiện là bạn đã kêu cầu sẽ
làm biến đổi bạn. Bạn càng kêu cầu mãnh liệt càng tạo ra sự
mãnh liệt sâu sắc bên trong bạn. Nếu toàn thể con người bạn
kêu cầu, bạn sẽ trở thành người hoàn toàn khác.
Đây chính là điều lời cầu nguyện để làm gì.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#2Chúng ta trong cái đó!

Trong khoang tim, nằm bên trong thân thể, những kiếp
sống vĩnh hằng không sinh.
Đất là thân thể của nó, nó cư ngụ trong đất nhưng đất
không biết về nó.
Nước là thân thể của nó, nó cư ngụ trong nước nhưng
nước không biết về nó.
Ánh sáng là thân thể của nó, nó cư ngụ trong ánh sáng
nhưng ánh sáng không biết về nó.
Không khí là thân thể của nó, nó cư ngụ trong không khí
nhưng không khí không biết về nó.
Bầu trời là thân thể của nó, nó cư ngụ trong bầu trời
nhưng bầu trời không biết về nó.
Tâm trí là thân thể của nó, nó cư ngụ trong tâm trí nhưng
tâm trí không biết về nó.
Trí năng là thân thể của nó, nó cư ngụ trong trí năng
nhưng trí năng không biết về nó.
Bản ngã là thân thể của nó, nó cư ngụ trong bản ngã
nhưng bản ngã không biết về nó.
Tâm trí lí trí là thân thể của nó, nó cư ngụ trong tâm trí
lí trí nhưng tâm trí lí trí không biết về nó.
Cái không biểu hiện là thân thể của nó, nó cư ngụ trong
cái không biểu hiện nhưng cái không biểu hiện không
biết về nó.
Cái không huỷ diệt được là thân thể của nó, nó cư ngụ
trong cái không huỷ diệt được nhưng cái không huỷ diệt
được không biết về nó.
Cái chết là thân thể của nó, nó cư ngụ trong cái chết
nhưng cái chết không biết về nó.
Nó là cái ta bên trong nhất của tất cả những yếu tố này,
mọi tội lỗi của nó đều bị tiêu huỷ, và nó là một thượng đế
thiêng liêng Narayana - người nâng đỡ cho mọi con
người.
Thân thể, giác quan, vân vân, là vật chất vô linh hồn, và
cảm giác về ‘cái tôi’ về chúng là adhyas - ảo tưởng.
Do đó, người thông minh nên vứt bỏ ảo tưởng này qua
trung thành với Brahman - thực tại tuyệt đối

Cá trong biển vẫn còn là kẻ xa lạ với biển cả, không phải
bởi vì biển xa với cá mà bởi vì biển quá gần. Bất kì cái gì ở
khoảng cách xa đều được thấy nhưng cái ở rất gần trở thành
vô hình với mắt. Không khó biết khoảng cách, khó biết cái ở
gần. Và không thể nào biết được rằng cái nào là cái gần nhất
của cái gần. Để cho điểu này được hiểu đúng đi, bởi vì nó là
cái gì đó phải được biết cho cuộc hành trình bên trong.
Mọi người hỏi tìm Thượng đế ở đâu. Họ hỏi, “Làm sao
chúng ta quên rằng cái nào đang bị che giấu bên trong? Làm
sao cái đã bị tách ra ở gần chúng ta hơn là nhịp tim chúng ta,
ở gần ta hơn nhịp thở của chúng ta? Làm sao cái đã bị quên
lãng là bản thân tôi?” Và câu hỏi của họ dường như là logic.

Dường như là điều họ đang hỏi có tính hợp lệ và rằng điều
đó không nên xảy ra giống thế này.
Nếu tôi không thể nào biết ngay cả cái đang bị giấu kín
trong tôi, nếu ngay cả điều đó tôi vẫn còn chưa biết, thế thì
chúng ta sẽ biết ai khác, chúng ta sẽ nhận ra ai khác? Khi
ngay cả điều gần gũi cũng còn trượt khỏi tay thì làm sao
chúng ta có thể đạt tới cái ở xa được? Và không phải nó chỉ
tới gần với chúng ta hôm nay; nó bao giờ cũng ở gần chúng
ta, từ thời vô tận. Thậm chí chúng ta chưa từng tách biệt hay
xa rời khỏi nó dù chỉ một khoảnh khắc. Dù chúng ta đi đâu
nó cũng đi cùng chúng ta; bất kì chỗ nào chúng ta đi, nó đều
đi cùng chúng ta. Nó du hành cùng chúng ta tới địa ngục
cũng như tới cõi trời; nó bên chúng ta trong tội lỗi cũng như
trong đức hạnh. Nói rằng nó bên ta cũng chưa đúng, vì ngay
cả ‘bên ta’ cũng vẫn còn có khoảng cách. Thực tại bản thể
chúng ta và bản thể của nó là một và cùng một thứ.
Nếu điều này đúng, thế thì chính phép màu lớn lao trên
thế gian là chúng ta đã đánh mất cái ta riêng của mình - điều
dường như là không thể có được. Làm sao người ta có thể
đánh mất cái ta riêng của mình được? Không thể đánh mất
được ngay cả cái bóng của mình, và chúng ta đã đánh mất
linh hồn mình. Làm sao điều này có thể được? Nhưng điều
này đã xảy ra. Cách thức việc mất này về cái ta xảy ra, đó là
tinh hoa của kinh này. Trước khi chúng ta đi vào trong kinh,
chúng ta cần hiểu những nền tảng cơ sở của nó.
Mắt có giới hạn về tầm nhìn, một miền. Nếu một vật bên
ngoài miền đó mắt không thể thấy được. Nếu một vật nằm
bên trong miền đó nhưng quá xa về cả hai phía, thế nữa mắt
cũng không thể thấy được nó. Mắt có miền nhìn. Một vật
được đưa tới quá gần mắt không thể được thấy và nếu nó bị
đem ra quá xa nó cũng không được nhìn thấy. Bên ngoài cả
hai phía của miền nhìn nào đó, mắt không thể thấy được, thế
thì chúng là mù. Bây giờ, bạn đang gần với bản thân bạn đến
mức bạn không chỉ gần với mắt mà bạn còn ở đằng sau
chúng - và đó là vấn đề.
Chúng ta hiểu điều đó theo cách này. Nếu bạn đang đứng
trước một tấm gương, ở một khoảng cách nào đó hình ảnh
bạn rất rõ. Nếu bạn đi quá xa khỏi gương, sẽ không có hình
ảnh nữa. Nếu bạn lại quá gần gương, gần đến mức bạn chạm
mắt vào nó, thế thì bạn không thể thấy được hình ảnh mình
chút nào. Nhưng ở đây tình huống là ở chỗ bạn đang đứng
đằng sau gương; do vậy không có khả năng có bất kì hình
ảnh nào của bạn trong gương - mắt ngay phía trước và bạn ở
sau chúng.
Mắt thấy cái ở trước chúng. Làm sao mắt thấy được cái ở
sau chúng được? Tai nghe thấy cái ở bên ngoài tai. Làm sao
tai nghe được cái ở bên trong tai? Mắt mở hướng ra ngoài,
tai cũng mở hướng ra ngoài. Tôi có thể chạm vào bạn, nhưng
làm sao tôi có thể chạm vào tôi được? Và cho dù tôi có khả
năng chạm vào thân thể tôi thì đấy cũng chỉ vì tôi không là
thân thể - thân thể nữa cũng là cái khác, do đó tôi mới có thể
chạm vào nó. Nhưng làm sao tôi có thể chạm tới một người
mà là tôi, một người đang chạm? Tôi có thể chạm vào bằng
cái gì?
Do đó tay chạm vào mọi thứ nhưng không thể chạm vào
bản thân chúng. Mắt nhìn mọi thứ nhưng không thể nhìn
được bản thân chúng. Đối với cái ta riêng của chúng ta,
chúng ta mù; không một giác quan nào mà chúng ta đã biết
có thể dùng được vào đây. Chừng nào một số giác quan khác
còn chưa khai mở - con mắt nào đó có thể nhìn vào bên
trong, nhìn ra đằng sau, theo chiều ngược lại, hay tai nào đó
có thể nghe được âm thanh bên trong - chừng ấy vẫn không

có cách nào để cho chúng ta có thể thấy và nghe và biết bản
thân mình. Cho đến khi điều đó xảy ra thì không có cách nào
chạm vào bản thân chúng ta. Cái ở gần bị bỏ lỡ; cái ở gần
nhất trong tất cả là không thể nào được biết. Đây là lí do tại
sao cá không có khả năng biết biển.
Điều thứ hai: cá được sinh ra trong biển, nó sống trong
biển; biển là thức ăn của nó, biển là nước uống của nó, biển
là cuộc sống của nó, biển là mọi thứ của nó. Thế rồi nó chết
và tan biến trong biển, nhưng nó không bao giờ có được cơ
hội để biết biển vì nó không có bất kì khoảng cách nào với
biển. Tuy nhiên, cá đi tới biết biển là gì nếu ai đó tới và vớt
nó ra khỏi biển. Đây là điều rất mâu thuẫn: cá đi tới biết biển
khi nó xa khỏi biển - khi nó đang giẫy dụa để sống còn trên
cát dưới cái nóng mặt trời, thế thì nó biết biển là gì. Để biết,
khoảng cách như thế là cần thiết.
Làm sao chúng ta có thể biết được cái một, cái đã tồn tại
ngay trước khi chúng ta được sinh ra và cái sẽ còn lại ngay
cả sau khi chúng ta chết? Làm sao chúng ta có thể biết cái
một trong đó chúng ta được sinh ra và trong đó chúng ta sẽ
tan biến đi? Để biết, phân cách nào đó là điều phải có. Đó là
lí do tại sao cá không biết tới biển; chỉ khi ai đó ném nó lên
bờ thì nó mới nhận ra được.
Con người đang trong khó khăn lớn hơn. Điều thiêng
liêng là đại dương bao quanh chúng ta. Nó không có bờ nơi
bạn có thể bị vứt lên, nơi bạn có thể bắt đầu quằn quại với
nỗi đau như con cá. Vấn đề sẽ rất dễ dàng nếu có một bờ như
thế, nhưng không có bờ như thế. Thượng đế là đại dương.
Đây là lí do tại sao những người đi tìm Thượng đế như bờ
không bao giờ có khả năng tìm được ngài. Bờ có sẵn chỉ đối
với những người đã sẵn sàng đắm chìm trong đại dương của
điều thiêng liêng.
Đơn thuần không có bờ nào cho nên không có cách nào
để tìm thấy nó. Làm sao có thể có được bờ? Mọi thứ khác
đều có thể có bờ; cái toàn thể không thể có bờ - vì cái gì đó
khác được cần tới để tạo nên bờ. Bờ sông được tạo nên từ cái
gì đó khác hơn sông. Bờ của biển được tạo nên từ cái gì đó
khác hơn biển. Nhưng không có gì khác hơn Thượng đế để
có thể tạo nên bờ.
Chính ý nghĩa của Thượng đế là ở chỗ không tồn tại cái
gì khác hơn nó. Thượng đế không có nghĩa là ai đó ngồi ở
đâu đó trên trời và cai quản thế giới từ đó. Không, đấy chỉ là
chuyện cho trẻ con. Điều được ngụ ý qua Thượng đế là ở chỗ
phần tử khác hơn Thượng đế là không tồn tại. Đây là định
nghĩa khoa học về Thượng đế.
Thượng đế có nghĩa là cái toàn thể, cái toàn bộ, mọi thứ -
bất kì cái gì đang có. Cái mà không thể có bờ, vì không còn
gì khác hơn để tạo nên bờ. Do đó Thượng đế là mọi nơi;
không có bờ. Người sẵn sàng chìm là được cứu. Người cố
gắng để được cứu, bị chìm.
Chúng ta ở trong nó. Chúng ta đang trong cái chúng ta
đang cố tìm ra.
Không cần phải cầu tới người chúng ta vẫn cầu, bởi vì
thậm chí không có lỗ hổng nào để người ta phải cầu. Đó là lí
do tại sao Kabir hỏi, “Thượng đế của ông có bị điếc không
mà ông phải kêu ajan to thế?” Thượng đế ở gần đến mức
thậm chí không cần phải cầu gọi ngài. Cho dù có im lặng bên
trong, điều đó nữa cũng sẽ được ngài nghe thấy - ngài ở gần
thế. Nếu bạn phải cầu người khác, bạn phải nói. Nhưng để
cầu bản thân mình, cần gì phải nói? Người ta có thể nghe
người khác chỉ khi lời nói được phát ra, nhưng ngay cả im
lặng của riêng người ta cũng được nghe thấy.
Ở gần thế là khó khăn. Để điều này được hiểu cho đúng:

chúng ta đã bỏ lỡ chân lí bởi vì chúng ta được sinh ra trong
nó. Thịt chúng ta, tuỷ chúng ta, xương chúng ta, toàn bộ thân
thể đều được làm từ nó. Nó là hơi thở của chúng ta, cuộc
sống chúng ta, mọi thứ. Theo nhiều cách thức, qua nhiều
cánh cửa, chúng ta là tổ hợp từ nó - chúng ta là trò chơi của
nó. Không có lỗ lổng chút nào, do đó không có kí ức; do đó
việc hồi tưởng về nó trở thành không thể được. Do đó chúng
ta thấy thế giới, nhưng chân lí không được thấy chút nào.
Thế giới là ở khoảng cách, có lỗ hổng giữa hai điều này; đó
là lí do tại sao đam mê về thế giới nảy sinh.
Nghĩa của đam mê là gì? Đam mê nghĩa là ý định khép
lại khoảng cách giữa bạn và đối thể mà từ đó bạn có cảm
giác về khoảng cách. Không có đam mê về Thượng đế bởi vì
không có khoảng cách giữa bạn và Thượng đế. Hay ngay cả
ai đó dường như đi tìm Thượng đế, đấy có vẻ là một đam mê
giả. Người đó dường như đi tìm cái gì đó khác nhân danh
Thượng đế. Người đó làm Thượng đế trở thành cái cớ nhưng
người đó muốn cái gì đó khác. Có thể người đó muốn quyền
lực, có thể người đó muốn danh vọng, của cải, địa vị hay cái
gì đó khác.
Một người bạn tới và bảo tôi, “Từ lúc tôi bắt đầu cuốn
hút bản thân mình vào kinh nghiệm thiền trong trại của thầy,
tôi đã được lợi nhiều lắm.”
Tôi hỏi, “Bạn được lợi gì?”
Anh ta trả lời, “Lợi ích tâm linh không có đâu nhưng lợi
ích tài chính bắt đầu!”
Rất tốt! Đâu cần hấp tấp về tâm linh? - nó có thể để hoãn
lại dịp khác. Lợi ích tiền bạc là nhu cầu tức khắc!
Chúng ta tìm kiếm cái gì đó trong khi chúng ta gọi nó là
cái gì đó khác. Bất kì ở đâu chúng ta đã đặt nhãn Thượng đế
lên, nếu chúng ta xé bỏ cái nhãn đó đi chúng ta sẽ thấy cái gì
đó khác ẩn bên dưới. Chúng ta muốn cái gì đó khác. Người
muốn cái gì đó khác nhân danh Thượng đế là người kém
trung thực hơn người công khai tìm kiếm hoan lạc trần thế.
Chí ít còn có trung thực, đích thực. Người này nói, “Tôi
muốn tiền bạc,” người kia nói, “Tôi muốn hoan lạc dục,” rồi
người khác lại nói, “Tôi muốn địa vị, tôi muốn đáp ứng bản
ngã,” và còn có người nói, “Tôi muốn Thượng đế,” nhưng
trong ham muốn này về Thượng đế còn có cả cảm giác của
người đó rằng một ngày nào đó người đó sẽ chứng tỏ cho thế
giới rằng Thượng đế nữa cũng là trong nắm tay người đó.
Do đó, quan sát người tìm kiếm Thượng đế một cách cẩn
thận vào. Nếu bản ngã của người đó tăng lên, hiểu rằng việc
tìm kiếm của người đó vì cái gì đó khác; nếu bản ngã của
người đó giảm đi, tan tành, biến mất thì việc tìm kiếm của
người đó mới thực sự là vì Thượng đế.
Tính tự phụ của sannyasin và cái gọi là các thánh nhân
của bạn được biết rõ; thậm chí tính tự phụ của chính khách
lớn cũng không có chỗ đứng nào so với nó. Ít nhất chính việc
tìm kiếm của chính khách là để dành cho cái tự phụ đó, cho
nên nó là thoả đáng; nó là một vấn đề dứt khoát, không có gì
giả trong đó cả. Trò vui về việc là cái gì đó đặc biệt là toàn
bộ trò chơi với họ. Nhưng với thánh nhân vấn đề lại khác.
Ông ta nói rằng ông ta đang tìm kiếm việc là cái không... và
thế rồi ông ta cứ trở thành cái gì đó. Nếu hai thánh nhân gặp
nhau, họ không thể được để ngồi cùng một bục bởi vì sẽ có
vấn đề ai ngồi đâu, cao hơn hay thấp hơn. Cho nên thông
thường các thánh nhân đơn thuần không gặp lẫn nhau, vì
nhiều vấn đề nảy sinh.
Có một người bạn hơi chút lập dị - lập dị theo nghĩa là
người đó cố gắng thu xếp cho các thánh nhân gặp lẫn nhau.

Một lần người đó bảo tôi rằng có những vấn đề lớn nổi lên
bề mặt. Ngay cả vấn đề như ai nên đưa tay ra trước để chào
đón cũng phát sinh. Một tình huống khó khăn. Ngay cả phàm
nhân cũng không có vẻ trần tục đến thế. Họ có thể không
muốn đón chào ai đó bằng việc chắp tay, vậy mà họ cứ làm
điều đó. Trong tâm trí, họ có thể nghĩ rằng giá mà người kia
chắp tay trước thì tốt hơn, nhưng họ che giấu cảm giác đó;
nó có vẻ không hào hiệp. Với một số thánh nhân điều ấy
dường như là không hào hiệp - những thánh nhân đó thậm
chí còn không đáp ứng với việc chào đón, họ đã dừng ngay
việc thu xếp gặp gỡ. Họ chỉ ban ân huệ.
Người bạn đó rất bận thu xếp cuộc gặp gỡ cho thánh
nhân nọ với thánh nhân kia. Thánh nhân kia nói, “Mọi thứ
khác đều tốt cả, nhưng nếu tôi không đón chào ông ta và ông
ta lập tức lại ban cho tôi ân huệ thì điều đó sẽ làm hỏng mọi
thứ.”
Tìm kiếm của chúng ta là về cái gì đó khác, nó chẳng
liên quan gì tới tôn giáo hay với điều thiêng liêng. Chúng ta
ham muốn cái gì đó khác, chúng ta yêu cầu điều gì đó khác,
nhưng chúng ta không trung thực và chúng ta che phủ bản
thân mình bằng những yêu sách khác. Làm sao việc tìm kiếm
Thượng đế bắt đầu được? - bởi vì không có khoảng cách.
Nếu có khoảng cách, đam mê nảy sinh. Nếu có khoảng cách,
người ta cảm thấy thích chạy. Nếu có khoảng cách, ham
muốn nảy sinh để thắng. Nếu có khó khăn, bản ngã trở nên
quan tâm tới thất bại, tới thắng lợi. Nhưng chừng nào có liên
quan tới Thượng đế, không có khoảng cách. Tình huống là ở
chỗ Thượng đế đã ở cùng chúng ta.
Khi Tensing và Hillary trèo lên đỉnh Everest, niềm vui
của họ là gì? Họ là người đầu tiên trong lịch sử nhân loại
đứng trên đỉnh núi cao nhất. Không có gì khác trên Everest.
Nhưng người đầu tiên trên đỉnh Everest! - lịch sử đã được
tạo ra; bản ngã tìm thấy sự quan trọng trong hành động này.
Bây giờ chừng nào còn Everest trên thế giới thì chừng ấy tên
của Hillary và Tensing không thể bị xoá đi.
Có biết bao cạnh tranh để lên tới mặt trăng cho mãi tới
gần đây. Điều rất thú vị là biết chúng ta đã để lại gì trên mặt
trăng. Những người đã lên đến mặt trăng đều là người Ki tô
giáo, nhưng họ không để lại bức tượng của Jesus ở đó, họ đã
để lại lá cờ Mĩ. Nghĩ mà xem: cờ là thực, Jesus không thực!
Ngay cả ý tưởng này cũng không thoáng qua tâm trí người
Mĩ để mang ít nhất một bức tượng nhỏ của Jesus. Họ đã
mang lá cờ! Lá cờ là bản ngã thực của con người. Và nếu tên
của Jesus đôi khi còn được nhớ tới, điều đó cũng có nghĩa là
một loại lá cờ, nó không có ý nghĩa gì khác. Khi đấy là vấn
đề chiến đấu, vấn đề giương cao lá cờ, vào thời đó Jesus,
Rama, Krishna, Phật đều được ghi nhớ; nhưng việc dùng họ
thì không nhiều hơn việc dùng lá cờ. Họ cũng là một lá cờ
trên bản ngã con người.
Trên mặt trăng chúng ta đã để lại sau các lá cờ. Con
người bận bịu ham muốn tìm ra cái gì đó mà chỉ người đó
mới có thể làm để cho bản ngã người đó thu được tầm quan
trọng. Nhưng nếu như bạn được sinh ra trên đỉnh Everest bạn
sẽ gặp khó khăn lớn vì còn đâu để kéo cờ nữa.
Con người được sinh ra trong Thượng đế; chỉ ngài hiện
hữu. Bạn đã ở đấy, bạn chưa bao giờ đi xa. Đó là mảnh đất
của bạn mà trên đó bạn đã đứng. Do đó, trong việc đạt tới
Thượng đế không có cơ hội cho bất kì bản ngã nào. Bản ngã
không được quan tâm tới trong điều đó. Thế thì làm sao khao
khát và ước ao nảy sinh được khi không có ham muốn về
Thượng đế?
Khao khát về điều thiêng liêng nảy sinh theo cách rất kì

lạ. Hiểu điều này cho đúng, bởi vì không có cách nào khác
hơn cách này. Khát khao về thế giới nảy sinh bởi vì khoảng
cách. Nếu khoảng cách là không thể vượt qua được, hấp dẫn
trở nên cực kì lớn. Và đây là lí do tại sao, trong thế giới, bất
kì khi nào mọi thứ được đạt tới mối quan tâm của người ta
đều mất đi, bởi vì khoảng cách đã bị vượt qua rồi. Bạn đã
ham muốn người đàn bà, bạn đã tìm thấy cô ta; bạn đã ham
muốn xây nhà, bạn đã xây nó; bạn đã ham muốn chóp vàng
trên nhà mình và bạn đặt nó ở đó - cái gì tiếp?
Cho nên bất kì cái gì được đạt tới, thế thì nó trở thành vô
giá trị vì nó đã tới gần bạn, nó không còn khoảng cách nữa.
Nếu nó ở xa và có khó khăn theo cách không ai đạt tới được
nó, chỉ thế thì bạn mới cảm thấy xúc động, thấy vui về nó.
Vui về giầu có không có trong bản thân sự giầu có, nó là
trong cái nghèo của nhiều người khác. Nếu mọi người đều
trở thành giầu, toàn bộ mọi sự bị hỏng. Đấy là vấn đề ở Mĩ:
vui của việc thành giầu đang trở nên ngày càng ít đi. Người
nghèo đang mặc cùng kiểu quần áo như người giầu, lái cùng
kiểu xe ô tô, sống trong những ngôi nhà tương tự. Không có
khác biệt cơ bản nhiều mấy giữa người giầu và người nghèo.
Cái vui của người giầu đang bị mất đi. Người giầu đang cảm
thấy bị bối rối do điều đó; họ đang tìm những trò mới mà chỉ
có họ mới có khả năng hưởng thú.
Chúng ta là trong Thượng đế, do đó không có việc cầu
gọi, không lời mời trong đó cho bản ngã; không có thách
thức, không có động cơ cho bản ngã. Vậy thì làm sao khát
khao về điều thiêng liêng có thể nảy sinh được? Khát khao
về những thứ trần thế nảy sinh là do khoảng cách của chúng
và do sự thách thức và mời gọi của chúng. Khát khao về
Thượng đế nảy sinh từ thất bại của những điều trần tục.
Để điều này được hiểu. Khi bạn chạy theo mọi hướng và
ở đâu cũng thất bại; khi bạn đã đạt được mọi thứ và tất cả
đều chứng tỏ vô giá trị; khi tìm kiếm của bạn về mọi thứ đã
hoàn thành, và với hoàn thành này nảy sinh tiêu cực, mọi thứ
trở thành con số không; chỉ thế thì mới nảy sinh khao khát về
Thượng đế. Mọi thứ dường như vàng từ nơi xa nhưng tất cả
chúng lại chứng tỏ là đống bùn khi chúng lọt vào tay bạn.
Khoảng cách càng xa, vàng càng nguyên chất. Khi nó bắt
đầu lại gần hơn, nó cũng bắt đầu trở nên kém nguyên chất đi.
Gần hơn nữa nó bắt đầu biến thành đất sét.
Có câu chuyện về vua Midas ở Hi lạp - có trào phúng lớn
trong đó. Midas được ân huệ có một quyền năng siêu nhiên;
món quà của thần là ở chỗ bất kì cái gì ông ta sờ vào đều trở
thành vàng. Tất cả chúng ta là điều ngược của Midas: bất kì
cái gì chúng ta mó tay vào đều trở thành đống bùn!
Nhưng điều đó rất thú vị... Ngay cả Midas cũng trong rắc
rối lớn - làm sao có thể có bất kì kết thúc nào cho rắc rối của
chúng ta? Bất kì cái gì Midas sờ vào đều trở thành vàng. Ông
ta chạm vào vợ, bà ấy trở thành vàng. Ông ta chạm vào thức
ăn, nó thành vàng. Ông ta cầm cốc nước, trước khi nó tới
môi ông ta, nó đã thành vàng. Midas đáng thương! Ông ta
trong khó khăn lớn. Bạn không thể nào làm dịu cơn khát của
mình bằng vàng được. Chúng ta có nói nhiều đến đâu về
“một thân thể tựa như vàng lấp lánh,” cũng không thành vấn
đề, không có sự thoả mãn nào nảy sinh từ thân thể như thế.
Người yêu có thể ca tụng thân thể của người mình yêu như
“một tấm thân vàng” đến đâu đi chăng nữa thì cũng không
thành vấn đề, người đó sẽ hiểu điều gì xảy ra nếu tấm thân
đó thực sự trở thành vàng. Người đó sẽ phải đập đầu mình
nếu như điều như thế xảy ra. Người đó sẽ cảm thấy rằng tấm
thân trước còn tốt hơn.
Cho nên Midas đã gặp khó khăn lớn. Ông ta đã bị vàng

hấp dẫn bởi việc nói chuyện với các nhà thơ. Bây giờ sao?
Mọi thứ đều thành vàng - vợ, nước, thức ăn! Mọi người bắt
đầu chạy trốn khỏi ông ta. Con riêng của ông ta cũng bắt đầu
giữ khoảng cách với ông ta - ai biết được khi nào ông ấy có
thể chạm phải bạn! Không bạn bè nào dám lại gần ông ta.
Midas trở nên rất đơn độc. Ông ta là vua, và ông ta trở nên
đơn độc. Các quan thượng thư sẽ không tới quá gần ông ta;
họ giữ một khoảng cách an toàn từ xa để cho họ có thể chạy
trốn nếu cần. Midas bắt đầu chết đói. Ông ta không thể ăn
thức ăn nào, ông ta không thể uống nước. Ông ta bắt đầu la
hét và kêu to, “Ôi, lạy trời, xin ngài rút lại món quà này đi!
Tốt hơn cả là con vẫn như trước! Ân huệ này đã thành tai
hoạ.”
Midas đã trong trạng thái đó - mọi thứ mà ông ta sờ tới
đều biến thành vàng. Hình dung xem hoàn cảnh của chúng ta
sẽ như thế nào nếu bất kì cái gì chúng ta động tới cũng đều
biến thành đống đất sét. Vợ dường như đẹp đẽ và như vàng
khi cô ấy ở xa xa; cái ngày hôn nhân xảy ra, cô ấy bắt đầu
biến thành đất đen. Trong bốn hay năm năm cô ấy trở thành
như bùn. Mọi thứ đều biến thành bùn.
Cái ngày bạn nhận ra rằng mọi chạy đua đều trở thành vô
tích sự, bạn đi đến một cái dừng chết dí ngay nơi Thượng đế
hiện hữu. Cái ngày bạn đi tới biết rằng bạn đã không thu
được gì bởi việc chạy đua, bạn sẽ không chạy đua thêm nữa.
Và bởi vì bạn không chạy đua, bây giờ bạn thấy điều mà
trước đây không thấy được bởi vì chạy đua.
Khi tâm trí mê mải trong chạy đua, mọi thứ đã từng ở xa
đều được thấy. Khi chạy đua trở thành vô dụng, mắt trở lại
khung cảnh gần hơn. Và nếu chạy đua dừng lại toàn bộ, mắt
bắt đầu nhìn theo chiều ngược. Mãi cho đến nay chúng đã
chỉ nhìn bên ngoài, bây giờ chúng bắt đầu nhìn bên trong.
Gương thực hiện việc quay ngược lại. Thế thì bạn không tìm
thứ gì đáng nhìn trong thế giới nữa, hay đáng kiếm và đáng
tìm trong thế giới nữa. Bây giờ thế giới không còn là ham
muốn chút nào nữa. Đó là lí do tại sao Phật, Mahavira và
Upanishad đã đặt nhiều nhấn mạnh thế vào sự kiện là vô ham
muốn là cánh cửa.
Ham muốn là cánh cửa đi ra xa; vô ham muốn là cánh
cửa về lại gần.
Bây giờ chúng ta hiểu câu kinh này: “Bên trong thân thể
ẩn giấu cái không sinh và vĩnh hằng.”
Nó chưa bao giờ sinh ra, nó có đó mãi mãi. Cái vĩnh
hằng và không sinh đang ẩn bên trong thân thể nhưng thân
thể không biết về nó. Thân thể là một phần của đất; nó bị che
giấu bên trong đất nhưng đất không biết về nó. Trong kinh
này cùng điều đó được lặp lại từ những góc độ khác nhau.
Cái không sinh và vĩnh hằng bị ẩn giấu trong lửa, nhưng
lửa không biết nó. Nó được ẩn giấu ở mọi nơi, nhưng người
đứng sau cái bị che giấu không biết đến nó bởi vì người
đứng sau cái bị che giấu đang chạy đua bên ngoài. Bạn đã
bao giờ nhận ra điều này chưa? Nếu bạn có thể kinh nghiệm
được việc chạy đua bên trong của thân thể bạn, bạn sẽ đạt tới
samadhi. Bạn đã kinh nghiệm mỗi việc chạy đua bên ngoài
của thân thể - một thân thể đẹp được thấy và xúc động chạy
qua thân thể bạn; mọi tế bào thân thể bạn bắt đầu chạy đua
theo nó. Một đoá hoa đẹp được thấy và mắt bắt đầu chạy
đua. Một giai điệu du dương được nghe thấy và tai bắt đầu
chạy đua.
Thân thể bao giờ cũng chạy đua bên ngoài. Bạn đã bao
giờ kinh nghiệm thân thể chạy đua bên trong chưa? Không,
bạn chưa kinh nghiệm đâu. Thế thì làm sao thân thể đáng
thương này biết được ai đang ẩn náu bên trong? Nơi thân thể

chưa bao giờ đi, nơi thân thể chưa bao giờ ngó tới, chưa bao
giờ nghe thấy, chưa bao giờ thám hiểm... làm sao thân thể có
thể biết được cái gì có đó bên trong? Do đó thân thể vẫn còn
là kẻ xa lạ với người sở hữu thân thể đó. Tất cả chạy đua đều
hướng theo bên ngoài, do đó dốt nát tràn ngập bên trong.
Kinh này là việc lặp lại cho cùng một thứ nhưng từ những
cánh cửa khác nhau.
Cái ẩn kín bên trong không khí, không khí không biết.
Tâm trí không biết về người sở hữu thân thể đó. Bản ngã
không hay về người sở hữu thân thể đó. Tâm trí lí trí, cái bất
diệt, cái không biểu hiện - tất cả chúng đều không biết đến
người có thân thể chính là chúng và người ẩn kín bên trong
chúng. Ngay cả cái chết cũng vẫn còn không quen biết với
người có cái chết xảy ra. Phát biểu này có đôi chút kì lạ: cái
chết vẫn còn không quen biết với người chết. Không có gì
chết khi người ta chết cả.
Khi cái chết xảy ra, ai thực sự chết? Không ai cả. Thân
thể không chết, bởi vì nó bao giờ cũng chết rồi; không có
vấn đề về việc chết của nó. Người ẩn kín bên trong thân thể
là bất tử vĩnh viễn; không có vấn đề về việc chết của người
đó. Chỉ mối quan hệ tan vỡ. Trong cái chết mối quan hệ giữa
người chết và người bất tử tan vỡ. Nhưng bản thân cái chết,
cho dù sau khi tới gần đến thế, cũng vẫn còn không biết gì về
người bất tử.
Bao nhiêu lần chúng ta đã chết, vậy mà chúng ta vẫn
chưa đi tới biết người bất tử ở bên trong chúng ta. Chính tình
huống này có nghĩa là ngay cả trong khi tới gần chúng ta vẫn
không có khả năng nhìn vào trong; cái nhìn của chúng ta tiếp
tục hội tụ bản thân nó ra ngoài. Nhìn một người đang nằm
trên giường chết: người đó vẫn cứ nhìn ra ngoài. Thậm chí
bây giờ người đó không cảm thấy thích nhìn vào bên trong.
Cái chết đang kéo và lôi người đó khỏi thân thể, nhưng
người đó vẫn níu bám lấy thân thể - níu bám còn mạnh hơn,
mạnh hơn hẳn trước đó.
Đây là lí do tại sao người già trở nên xấu còn người trẻ
trông đẹp. Nếu chúng ta nhìn điều đó sâu sắc, lí do cho điều
này không phải là một mình thân thể. Người trẻ không níu
bám lấy thân thể, người đó vẫn còn tin tưởng vào nó. Người
già bắt đầu níu bám lấy thân thể; và bởi vì níu bám đó mà
mọi thứ xấu sinh ra. Người già bắt đầu sợ hãi: cái chết đến
đây... bây giờ cái chết tới... cái chết ở cạnh kề. Người già
càng sợ chết càng níu bám mạnh hơn vào cuộc sống. Và
người càng níu bám mạnh hơn vào cuộc sống, người đó càng
trở nên xấu hơn.
Trẻ con trông đáng yêu làm sao! Chúng đơn giản không
níu bám chút nào. Chúng không có ý tưởng rằng cái chết tồn
tại. Nhìn chim chóc và muông thú mà xem: chúng già đến
đâu chúng trông cũng vẫn thế. Tôi đang nói về những con
vật và những con chim còn chưa bị hư hỏng qua việc đồng
hành cùng con người. Con người chỉ làm hỏng mọi thứ. Cho
nên điều dường như rất lạ là trong rừng hoang chim chóc và
muông thú có vẻ không bị già đi. Kiểu tuổi già bắt giữ con
người dường như không bắt giữ chim chóc và muông thú.
Chúng vẫn còn giống như trẻ con. Theo một nghĩa sâu sắc
nào đó chúng không nhận biết chút nào rằng cái chết sẽ tới,
do đó không có níu bám vào thân thể.
Tính tươi tắn ở trẻ con bởi vì cuộc sống là tự nhiên,
không có sợ chết. Điều đó trở thành khó khăn cho tuổi già;
cái chết trở nên rõ ràng hơn. Cuộc sống là nỗ lực bây giờ,
người già sống bằng nỗ lực. Mọi li của cuộc hành trình
người đó đều ý thức tới cái chết bây giờ. Điều đó tạo ra bất
định; căng thẳng tăng lên bên trong người đó và lo âu cùng

buồn khổ bắt giữ người đó thường xuyên, và điều đó làm cho
tâm trí thành xấu.
Bản thân cái chết không đi tới biết người bất tử ẩn bên
trong thân thể. Lí do duy nhất cho điều này là ở chỗ hiện
tượng nhìn vào trong chỉ xảy ra khi việc nhìn ra ngoài đã trở
thành vô tích sự và vô nghĩa. Để điều này được hiểu đúng.
Nó dường như đã trở thành vô nghĩa nhiều lần rồi, nhưng
vẫn chưa trở thành thực sự như vậy. Không phải là cái vô
nghĩa đó không bừng dậy trong bạn - nó có bừng dậy trong
bạn đấy. Bạn đã nghĩ về việc mua một chiếc xe rồi bạn mua
nó. Khi bạn chưa mua nó, bạn mơ về nó trong đêm. Vào cái
đêm trước hôm nó được giao cho bạn, thậm chí bạn còn
không ngủ được ngon - cả đêm ròng!
Ai đó đã viết về người bạn mình, người mua một chiếc
xe rất đẹp, chiếc Ferarri. Nó là chiếc xe rất đắt. Trong chính
ngày đầu tiên người đó đã lái nó, chiếc xe bị xước một chút
xíu.
Người bạn đó không còn là đứa trẻ nữa, ông ta đã năm
mươi tuổi; và ông ta cũng không phải là người thiếu học vấn,
ông ta là một giáo sư đại học - giáo sư triết học hẳn hoi.
Nhưng người ta đã thấy ông ấy khóc hôm đó, gục đầu vào
vai mẹ mình. Chỉ bởi vì chiếc Ferarri bị xước! Chiếc xe đắt
thế. Ông ta đã mơ ước biết bao về nó. Vết xước đó của chiếc
xe hẳn đã phải ăn sâu vào ông ta, vào chính linh hồn ông ta;
đấy là lí do tại sao ông ta khóc.
Khóc thì tất cả các bạn đều làm. Người đàn ông đó phải
là một người chân thật hơn. Trên con đường thoáng đãng,
gục đầu vào vai mẹ, ông ta bắt đầu khóc. Nhưng trạng thái
này kéo dài được bao lâu? Trong vài ngày chiếc Ferarri sẽ
trở nên cũ. Sau một hay hai tháng người này sẽ ngồi trong
cũng chiếc xe đó nhưng ông ta thậm chí sẽ không cảm thấy
mình đang ngồi trong chiếc xe nào nữa. Ông ta sẽ chán với
chiếc xe này - nhưng chưa chán với xe. Mơ ước về một chiếc
xe khác nào đó sẽ bắt giữ ông ta. Bây giờ ông ta có thể nghĩ
tới việc làm chủ chiếc Rolls Royce, hay chiếc xe khác nào
đó. Tâm trí sẽ chán với một người đàn bà hay một người đàn
ông, nhưng nó sẽ không chán với đàn bà như vậy hay đàn
ông như vậy.
Tất cả chúng ta đều thấy chán, nhưng cái chán của chúng
ta vẫn còn gắn với những thứ đặc biệt. Còn chính thực tại
của việc chán này không trở thành một phần của kinh
nghiệm của chúng ta. Khi chúng ta mệt mỏi về thứ này,
chúng ta chọn thứ khác cùng kiểu, và quá trình này cứ tiếp
tục mãi. Đây là khác biệt duy nhất giữa bạn và vị phật.
Bạn chán với một người đàn bà nhưng mối quan tâm của
bạn vẫn tiếp tục trong người đàn bà khác. Nếu bạn chán với
vợ mình, mối quan tâm của bạn tiếp tục ở vợ của ai đó khác.
Bất kì cái gì gần gũi và có sẵn đều trở thành vô dụng, nhưng
cái ở xa duy trì mối quan tâm của bạn. Cái ở xa đó rồi cũng
sẽ trở thành vô dụng vào ngày mai khi nó lại gần bạn. Nhưng
không thể nào mọi thứ đều có thể lại gần người ta được. Một
số thứ vẫn tiếp tục còn ở xa; do vậy mối quan tâm vẫn tiếp
diễn, ham muốn vẫn cứ chạy đua.
Chán một đàn bà, vị phật chán luôn với mọi đàn bà.
Sống trong một lâu đài, vị phật đã sống trong mọi lâu đài.
Với vị phật, chỉ một việc xảy ra là đủ. Đây là cách tiếp cận
khoa học. Nếu một giọt nước đã được biết, thế thì toàn bộ
biển cả đã được biết. Ông ấy sẽ là nhà khoa học điên khùng
nếu cứ tiếp tục kiểm thử mọi đại dương và nói, “Khi tôi hoàn
thành việc kiểm thử mọi giọt nước của mọi đại dương, tôi sẽ
tuyên bố rằng nước được tạo nên từ hidro và oxi.” Chúng ta
đang trong một loại điên khùng tương tự. Nhà khoa học kiểm

thử một giọt nước, phát hiện ra rằng nước được tạo nên từ
các nguyên tử hidro và oxi, và rằng H2O là phương trình cho
các thành tố của nước, và thế là vấn đề xong với ông ta. Mọi
nước trong mọi biển bây giờ đều được biết. Bất kì nơi đâu có
nước, ngay cả trên bất kì hành tinh khác nào - và các nhà
khoa học nói có ít nhất năm mươi ngàn trái đất tương tự như
trái đất của chúng ta - hay ở bất kì đâu trong vũ trụ, nó đều
được tạo nên từ việc bố trí của các nguyên tử: H2O.
Mọi nước được biết bằng việc biết một giọt nước.
Với việc hiểu mẫu hình và hành vi của một ham muốn,
người đó đi tới biết toàn thể bản chất của mọi ham muốn và
trở thành vị phật. Biết một ham muốn, người đó, người thấy
được cái vô tích sự của nó - cái phù phiếm phổ cập - và cái
thất bại không tránh khỏi của nó, ham muốn của người đó
đơn giản rụng đi. Ham muốn rụng đi tựa như cái nạng của
người què bất thần rơi xuống. Người đó đã bước đi với trợ
giúp của cái nạng; người đó đã không có chân để bước,
người đó đã có chân gỗ. Bỗng nhiên chiếc nạng rơi ra và
người què đổ sập xuống. Điều tương tự cũng xảy ra khi cái
nạng ham muốn rơi rụng đi. Không có chân thực để bước
trong cuộc sống trần gian; chúng là nhân tạo, cứng đơ, được
làm bằng những ham muốn. Ham muốn rơi đi chính là chiếc
nạng rơi đi, và người ta bỗng nhiên thấy bản thân mình ở đó
- từ nơi mà người đó chưa bao giờ đi, nơi người đó bao giờ
cũng ở đấy, trong bản tính thực của mình. Đó là Thượng đế,
đó là linh hồn.
Đoạn cuối của kinh giải thích điều này:

Cái chết là thân thể của nó, nó cư ngụ trong cái chết
nhưng cái chết không biết về nó.
Nó là cái ta bên trong nhất của tất cả những yếu tố này,
mọi tội lỗi của nó đều bị tiêu huỷ, và nó là thiên thần
thiêng liêng Narayana
Thân thể, giác quan, vân vân, là vật chất vô linh hồn, và
cảm giác về ‘cái tôi’ về chúng là adhyas - ảo tưởng.
Do đó, người thông minh nên vứt bỏ ảo tưởng này qua sự
trung thành với Brahman - thực tại tuyệt đối

Điều cuối cùng là kinh này. Cuộc chạy đua theo các ham
muốn là do sự kiện rằng mơ nào đó bao giờ cũng có vẻ gần
đạt tới hoàn thành ở đâu đó nơi xa xa. Người trong sa mạc
nhìn thấy một hồ nước gần chân trời, chạy lại lấy nước, và
khi tới đó phát hiện ra rằng không có nước, rằng không có gì
ngoài cát và cát. Nhưng rồi cái hồ lại xuất hiện đâu đó khác.
Điều này được gọi là ảo cảnh.
Khi tia sáng mặt trời trở nên nóng và được phản xạ trên
cát thì các tia sáng rung rinh tạo ra ảo cảnh về gợn sóng và
sóng. Gợn sóng và sóng lăn tăn cứ liên tục lan rộng, việc
phản xạ trải trên bề mặt xuất hiện. Nếu có cây cối gần đó, cả
cây đó cũng được phản xạ lên bề mặt đó, bề mặt có tác dụng
tựa như chiếc gương. Khi từ một khoảng cách xa bạn thấy
không chỉ có nước mà còn cả phản xạ của đám mây bay qua
in trên nước, làm sao bạn không tin được? Nếu có cả phản xạ
của đàn chim bay trên trời trong cái gọi là nước đó, và nếu
cây cối gần đó cũng được phản xạ vào trong nước, niềm tin
của bạn vào sự tồn tại của nước lại càng được xác nhận.
Không chỉ sóng nước được trông thấy, ngay cả những phản
xạ trong nước cũng được thấy. Nhưng khi bạn lại gần hơn,
phản xạ dừng xuất hiện, và khi tiến lại chỗ ấy bạn không tìm
thấy gì ngoài cát.
Adhyas, hay ảo tưởng, nghĩa là thấy cái không có đó.

Shankara yêu từ này lắm, và với Upanishad nó là chính nền
tảng. Adhyas nghĩa là phóng chiếu, thấy cái không có đó: cái
được thấy không thực có đó, bạn đang phóng chiếu nó từ bên
trong. Bạn là nguyên nhân của việc phóng chiếu.
Một khuôn mặt dường như đẹp với bạn: liệu cái đẹp đó
đang có đó hay bạn đang phóng chiếu về nó?... vì ngày mai
cũng cùng khuôn mặt đó lại có thể tỏ ra xấu với bạn. Có thể
nó đã không có vẻ đẹp với bạn ngày hôm qua. Hôm nay
bỗng nhiên con mắt thiêng liêng của bạn đã mở ra và khuôn
mặt này đã bắt đầu trông đẹp với bạn. Với bạn bè của bạn nó
vẫn trông không đẹp.
Người ta nói rằng Laila không đẹp, chỉ có Majnu mới
trông cô ấy là đẹp. Cả làng đều khó xử, và mọi người cố
gắng thuyết phục Majnu: “Cậu ngây thơ lắm. Có bao nhiêu
gái đẹp trong làng; cậu cứ bị ám ảnh không cần thiết với
Laila làm gì.” Majnu trả lời, “Nếu bác muốn thấy Laila, bác
phải có con mắt của Majnu.” Đây là adhyas, ảo tưởng. Vấn
đề không phải là Laila mà vấn đề là con mắt của Majnu. Vấn
đề không phải là cái được thấy mà vấn đề là người đang thấy
cô ấy. Cho nên Majnu nói, “Thấy bằng mắt tôi đây này, thế
thì bác sẽ có thể thấy được Laila.” Không hoài nghi gì rằng
dưới con mắt của Majnu thì cô ấy sẽ trông đẹp. Nếu như có
thể mượn được cặp mắt của Majnu thì Laila sẽ thành đẹp đối
với bạn như cô ấy đã đẹp đối với Majnu.
Mắt cũng có một kiểu kính. Mầu của kính phóng chiếu
lên vật được thấy. Tất cả các giác quan bạn đều đang phóng
chiếu. Bạn đang tạo ra một thế giới khắp quanh bạn. Tâm trí
bạn không chỉ là người nhận, nó là đấng sáng tạo nữa. Bạn
đang sáng tạo ra một thế giới quanh bạn - về cái đẹp, về
hương thơm, thế này, thế nọ.
Thế giới này không phải như bạn thấy nó. Nó tuỳ thuộc
vào bạn. Nếu bạn thay đổi, thế giới cũng thay đổi theo.
Thanh niên nhìn thấy thế giới này, người già thấy thế giới
khác, và trẻ con lại thấy thế giới khác nữa. Cái gì tạo ra khác
biệt này? Thế giới vẫn như vậy thôi. Nhưng trẻ con không có
cùng con mắt như thanh niên. Trẻ con vẫn còn quan tâm tới
việc nhặt đá và sỏi - chỉ mầu sắc của mọi thứ là đủ. Thanh
niên nói, “Vứt quách những thứ ấy đi! Có gì trong đó nào?
Chúng có giá trị gì nào?” Với thanh niên tiền bạc đã trở nên
giá trị. Người đó bắt đầu hiểu giá trị của tiền. Bây giờ nhặt
đá sỏi không có tác dụng. Bây giờ chẳng ích gì mà đuổi theo
bướm cả.
Trẻ con bắt bướm; bướm trông như cõi trời với chúng.
Thanh niên coi trẻ con là dốt nát, nhưng khi người này già đi,
các giác quan người đó cũng mệt mỏi; kinh nghiệm của
người đó chuyển thành chua chát và cay đắng và người đó
cảm thấy dường như mồm đầy một kiểu vô vị. Bây giờ ngay
cả thanh niên cũng dường như là giống trẻ con đối với người
này. Với người đó, thanh niên đang đuổi theo các loại bướm
bướm khác. Chỉ có loại bướm là thay đổi, nhưng không phải
là con bướm.
Người già cứ hay nói năng, giải thích, rằng đấy là bướm,
nhưng không thanh niên nào chịu nghe họ. Bản thân họ đã
không nghe bố họ và ông họ. Có lí do để không nghe, và đó
là việc họ có con mắt khác. Nếu thanh niên có đôi mắt của
người già, người đó sẽ thấy cùng một sự việc. Và nhớ lấy,
điều thú vị là ở chỗ nếu người già có thể có được đôi mắt của
thanh niên lần nữa, người đó sẽ quên mọi kinh nghiệm này.
Người đó sẽ quên mọi khôn ngoan mà người đó đang thể
hiện; thế giới một lần nữa lại sẽ trở thành đầy mầu sắc với
người đó.
Tôi đã từng nghe: một chánh án của Toà Thượng thẩm

Mĩ đã tới Paris khi ông ta còn trẻ và đã xây dựng gia đình.
Sau ba mươi năm, khi ông ấy đã già, và sau khi con ông ấy
cũng đã xây dựng gia đình và ghé thăm Paris, vị chánh án lại
trở lại Paris cùng với vợ. Tên ông ta là Peare. Ông ấy nhìn
Paris, và nói với vợ, “Đấy không còn là cùng Paris đó nữa.
Mầu sắc của nó đã phôi phai rồi. Cái đẹp là ở những ngày đó
khi chúng ta tới Paris lần đầu tiên. Mọi thứ đều không thể so
sánh được; Paris đã khác rồi!”
Vợ ông trả lời, “Xin lỗi ông, ông quên mất rồi. Lần đầu
tiên chúng ta tới thì Peare là con người khác; Paris vẫn thế.
Nếu ông có thể thấy được Paris bằng con mắt của thanh niên
thì nó vẫn thế. Làm sao Paris thay đổi được?” Mọi người
thay đổi và cái nhìn của họ thay đổi.
Nếu thế giới dường như bị thay đổi với thay đổi trong cái
nhìn của bạn, hiểu cho rõ rằng cái bạn đã thấy và đã nghĩ nó
chỉ là adhyas, ảo tưởng thôi. Nó đã được tạo ra bởi phóng
chiếu của bạn, nó không phải là thế giới như nó đang đấy.
Liệu có cách nào để thế giới được thấy không có phóng
chiếu của bạn không? Nếu có, chỉ có thế người ta mới thấy
được thế giới như nó đang đấy.
Phóng chiếu là ảo tưởng. Do đó, nhớ lấy, thấy không có
nghĩa là chỉ nhìn bằng mắt. Thấy nghĩa là trạng thái mà tất cả
những phóng chiếu của bạn đều dừng lại, khi bạn không có
quan điểm nào. Khi bạn không có con mắt cá nhân riêng để
áp đặt các điều kiện, khi bạn không có xúc động và ham
muốn phóng chiếu, thế thì việc thấy xảy ra.
Nhìn sa mạc khi bạn không khát: thế thì sa mạc không
thể lừa bạn. Lừa dối xảy ra bởi vì cơn khát. Bạn cần nước, và
khi bạn không có nước, ham muốn trở thành ngày một mạnh
hơn. Và khi ham muốn trở nên quá mạnh, tâm trí bạn phát rồ
và nó muốn tin ngay cả những cái mà thực tế không có đó.
Nhưng có một trạng thái mọi cái nhìn đều dừng và việc
thấy nảy sinh. Khi nào thì cái nhìn dừng lại? Cái nhìn dừng
lại chỉ khi mọi ham muốn dừng lại, bởi vì mọi cái nhìn đều là
trò chơi của ham muốn của bạn, sự mở rộng của các ham
muốn của bạn.
Kinh nói:

Thân thể, giác quan, vân vân, là vật chất vô linh hồn, và
cảm giác về ‘cái tôi’ về chúng là adhyas - ảo tưởng.
Do đó, người thông minh nên vứt bỏ ảo tưởng này qua sự
trung thành với Brahman - thực tại tuyệt đối

Qua sự trung thành với Brahman - trung thành với cái ta.
Trung thành của chúng ta bao giờ cũng là với người
khác, với ai đó khác, không phải với cái ta riêng của chúng
ta. Chúng ta chạy theo những thứ khác, không hướng về
trung tâm riêng của mình. Chúng ta bao giờ cũng đi đâu đó
khác, né tránh người ở bên trong.
Trung thành với Brahman nghĩa là cuộc đua của các ham
muốn đã qua rồi, người ta đã đạt tới cái ta của mình. Người
ta phải đi tới chỗ không có tâm trí nữa, không giác quan,
không thân thể, nhưng chỉ còn tâm thức thuần khiết. Trong
việc được bắt rễ vào đó, mọi ảo tưởng đều lập tức tan tành;
thế thì không còn thế giới mà chỉ có Brahman, thực tại tuyệt
đối.
Khi tôi đang nói tiếng Hindu - nhiều người không hiểu
tiếng Hindu nhưng họ cũng có thể dùng được cơ hội này.
Những người không hiểu tiếng Hindu nên nhắm mắt lại và
lắng nghe chỉ âm thanh. Họ nên ngồi im lặng dường như

trong thiền. Và nhiều lần chân lí mà người ta không hiểu qua
lời người ta đi tới hiểu đơn thuần bởi việc lắng nghe âm
thanh.
Khi tôi nói tiếng Anh, những bạn không hiểu tiếng Anh
không nên nghĩ rằng điều này vô dụng cho họ. Họ nên nhắm
mắt lại và thiền theo âm thanh của lời tôi mà không dự định
hiểu ngôn ngữ. Không cần cố hiểu ngôn ngữ mà bạn không
biết. Ngồi im lặng, trở thành giống như người dốt nát, và
thiền về tác động của âm thanh. Chỉ lắng nghe. Lắng nghe đó
sẽ trở thành thiền và nó sẽ có ích lợi.
Vấn đề thực sự không phải là việc hiểu, mà là trở nên im
lặng. Nghe không phải là vấn đề, trở nên im lặng mới là vấn
đề. Biết bao nhiêu lần điều xảy ra là cái bạn đã hiểu trở thành
rào chắn, và điều tốt là lắng nghe cái gì đó bạn không hiểu
chút nào; thế thì suy nghĩ không thể can nhiễu được. Khi cái
gì đó không được hiểu, không có cách nào cho suy nghĩ
chuyển động; chúng đơn giản dừng lại.
Do đó, đôi khi lắng nghe tiếng gió xào xạc trong lùm
cây, nghe tiếng chim hót, tiếng nước chảy, còn tốt hơn là
lắng nghe người thấy và hiền nhân. Upanishad thực đang
tuôn chảy ở đó, nhưng bạn sẽ không hiểu chúng. Và nếu bạn
hiểu và bạn có thể lắng nghe, trí năng của bạn sẽ không mấy
chốc mà lắng xuống bởi vì nó không được cần nữa. Và khi
trí năng của bạn đã lặng yên, bạn được đưa lên chỗ bạn đang
tìm kiếm.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#3Nhân chứng và ảo tưởng

Biết bản thân mình là sakshi pratyagatma, linh hồn
chứng kiến bên trong về trí năng của người ta và tất cả
những khuynh hướng của nó, và thu được khuynh hướng
rằng “Cái đó là tôi,” từ bỏ đòi hỏi ‘của tôi’ với mọi vật.
Từ bỏ theo đuôi lok, xã hội, người đó từ bỏ theo đuôi cả
thân thể. Từ bỏ theo đuôi kinh sách, người đó từ bỏ ảo
tưởng cả về linh hồn.
Được bắt rễ vào linh hồn mình, và thông qua các kĩ
thuật, thông qua việc lắng nghe và thông qua tự kinh
nghiệm, nhà yoga nhận ra bản thân mình là linh hồn của
tất cả và tâm trí của người đó bị triệt tiêu.
Không trao cơ hội cho việc ngủ, cho chuyện trò của xã
hội, cho âm thanh, động chạm, hình dạng, vị và mùi - các
đối tượng của giác quan - và sự quên lãng của linh hồn,
suy tư về linh hồn bên trong.

Làm sao người ta có thể đi vào trong chân lí tối cao đó,
làm sao người ta có thể biết rằng bí ẩn tối cao ở gần đến thế
và vẫn còn chưa được biết tới? - cái nào là vĩnh viễn với
chúng ta và vậy mà bị mất? Làm sao chúng ta đạt tới nó?
Làm sao đã có ai đã bao giờ đạt được tới nó? Trong những
kinh này là giải thích về khoa học đó, quá trình của con
đường đó.
Trước hết chúng ta hiểu đôi điều về ảo tưởng. Ảo tưởng
có nghĩa là thấy khi nó không có. Chân lí có nghĩa là thấy
khi nó có. Bất kì cái gì chúng ta thấy đều là ảo giác, bởi vì
chúng ta đưa cả bản thân mình vào trong việc thấy của mình;
kinh nghiệm của chúng ta không còn khách quan, nó trở
thành chủ quan. Bất kì cái gì đang có ở ngoài kia, nó không
tới chúng ta như nó vậy. Tâm trí chúng ta bóp méo nó, tô vẽ
nó, trang điểm cho nó, tỉa tót nó, làm cho nó lớn hơn hay nhỏ
hơn và thay đổi nó thành nhiều, nhiều dạng.
Thay đổi lớn nhất, lừa dối sâu sắc nhất, là ở chỗ chúng ta
liên kết bản thân mình với mọi thứ, mà thực tế chúng ta
không được liên kết chút nào. Ngay khi chúng ta được liên
kết thực tại bị mất và phóng chiếu mơ bắt đầu dường như
thật. Chẳng hạn, chúng ta gọi một thứ là ‘của tôi’ - nhà của
tôi... ngôi nhà đã có đó khi chúng ta còn chưa có và nó sẽ
còn đó khi chúng ta không còn nữa. Cái gì đó có thể hiện
hữu trước khi tôi hiện hữu, và sẽ tiếp tục sau khi tôi không
hiện hữu, cái không biến mất cùng với sự biến mất của tôi -
làm sao mà nó có thể là ‘của tôi’ được? Nếu tôi chết vào
khoảnh khắc này, ngôi nhà của tôi đâu có sập đổ hay biến
mất; thực tế nó thậm chí sẽ không biết rằng tôi đã chết. Thế
thì loại liên kết nào có thể có đó giữa bản thân tôi và ngôi
nhà đó? Mối quan hệ là gì? Ngày mai ai đó khác sẽ sống
trong cùng ngôi nhà đó và gọi nó là ‘của tôi’. Hôm qua ai đó

khác đã sống trong nó và người đó đã gọi nó là 'của tôi'. Ai
biết được bao nhiêu người đã móc ‘cái tôi’ của họ vào ngôi
nhà đó, và đã qua đời rồi? Nhưng ‘cái tôi’ đó không bao giờ
dán được lên ngôi này, và ngôi nhà đó cũng không thuộc về
ai cả; ngôi nhà thuộc về bản thân nó.
Trong thế giới này mọi thứ đều thuộc về cái ta riêng của
nó. Nếu chúng ta có thể hiểu được điều này đúng đắn chúng
ta sẽ có thể làm tan vỡ các ảo tưởng một cách dễ dàng.
Có một mảnh đất. Bạn gọi nó là cánh đồng của tôi, hay
khu vườn của tôi. Nếu không phải hôm nay, ngày mai sẽ có
lời đòi hỏi đưa ra về mặt trăng - Mĩ sẽ nói đấy là ‘của chúng
tôi’, Nga sẽ nói đấy là ‘của chúng tôi’. Cho đến hôm qua mặt
trăng đã không thuộc về ai cả; nó đơn giản có đó, nó đơn
giản thuộc về bản thân nó. Nhưng bây giờ người này hay
người nọ sẽ đòi hỏi sở hữu mặt trăng và sớm hay muộn sẽ có
tranh đấu và đương đầu. Cho tới tận bây giờ mặt trời vẫn
thuộc về chính nó, nhưng ngày mai mặt trời cũng có thể bị
đòi hỏi thuộc ai đó.
Cứ nơi đâu con người đặt chân tới con người đều gắn
luôn cái nhãn cho nó là ‘cái tôi’ của người đó. Tự nhiên
không chấp nhận cái nhãn của người đó, nhưng những người
khác phải chấp nhận, nếu không thì sẽ có đương đầu. Người
khác phải chấp nhận các cái nhãn bởi vì họ muốn đặt nhãn
của riêng họ vào mọi thứ. Cho nên nhà trở thành của ai đó và
mảnh đất trở thành của ai đó khác. Tại sao chúng ta nôn
nóng muốn dán cái nhãn ‘tôi’ này vào đâu đó vậy? Nôn nóng
là bởi vì càng nhiều chỗ và vật mà chúng ta dán được nhãn
này lên, hay kí tên vào đó, cái vòng ‘của tôi’ càng lớn hơn và
cái 'tôi’ cũng phát triển lớn hơn bên trong chúng ta.
‘Tôi’ lớn như số lượng những vật mang nhãn của nó.
Nếu ai đó nói rằng người đó có một sào đất thì làm sao cái
'tôi’ của người đó lớn bằng cái 'tôi’ của người khác, người
nói, “Tôi có một nghìn sào đất” được?
Với sự bành trướng của cái ‘của tôi’, cái 'tôi’ cảm thấy
dường như nó đang tăng trưởng lớn hơn. Nếu bành trướng
của cái 'của tôi’ giảm đi, cái 'tôi’ cũng co lại. Cho nên mọi
hòn gạch của 'tôi’ đều được làm từ cái ‘của tôi’. Vậy tôi có
thể nói 'của tôi' càng nhiều cách, lâu đài của cái 'tôi' càng
vươn lên cao hơn. Do đó trong toàn bộ cuộc đời mình, chúng
ta vẫn còn chỉ trong một cuộc đua: bao nhiêu thứ chúng ta có
thể dán nhãn của mình lên và nói, “Đấy là của tôi.” Trong
khi làm như vậy, trong khi chúng ta tiếp tục gán nhãn cho
mọi thứ, một hôm nào đó chúng ta chết, và bất kì chỗ nào
chúng ta đã đặt nhãn của mình, ai đó khác bắt đầu dán nhãn
của người ấy vào mọi thứ chúng ta đã gọi là ‘của tôi’.
Mọi thứ đều thuộc về bản thân chúng, không thuộc về
người nào cả. Chúng có thể được dùng, nhưng không thể có
chủ sở hữu. Chủ sở hữu là ảo tưởng, và trong khi chúng ta
dùng chúng, chúng ta nên có cảm giác biết ơn bởi vì chúng
ta đang dùng cái gì đó không thuộc về mình. Nhưng khi
chúng ta nói ‘của tôi’, mọi cảm giác về biết ơn đều biến mất
và thế giới mới về cái ‘của tôi’ được tạo ra. Cái đó bao gồm
tiền bạc, địa vị, danh vọng, giáo dục và đủ mọi thứ. Với
những thứ này điều đó có thể là được, nhưng điều đáng ngạc
nhiên hơn là ở chỗ những cái không liên can gì tới 'tôi’ cũng
được bao hàm. Chúng ta nói: tôn giáo của tôi, thượng đế của
tôi, thiên thần của tôi, đền đài của tôi - với cả những người
mà ‘tôi’ chẳng có quan hệ gì với bất kì cái gì. Và nếu điều đó
là có thể, thế thì không có khả năng nào giải phóng bản thân
người ta khỏi thế giới. Nếu tôn giáo cũng có thể là của tôi
hay của anh, nếu Thượng đế cũng có thể là của tôi hay của
anh, thế thì không có hi vọng nào cả. Thế thì chúng ta sẽ tìm
con đường ra khỏi cái ‘của tôi’ ở đâu? Nếu Thượng đế cũng

rơi vào trong phạm vi quyền lực của mình, thế thì không còn
lại chỗ nào cho cái ‘tôi’ đi đâu cả. Nhưng chúng ta đặt cái
nhãn ‘của tôi’ vào đền đài và nhà thờ và vào cả Thượng đế
nữa.
Bất kì nơi đâu con người tới, người đó cũng đem tới đấy
cả cái ‘của tôi’. Cố hiểu ngụ ý này. ‘Tôi’ thực tế trở nên lớn
hơn qua ‘của tôi’, nhưng cái ‘của tôi’ càng bành trướng hơn,
bất hạnh càng lớn hơn. Tăng trong 'tôi’ là tăng của bất hạnh,
bởi vì ‘tôi’ là vết thương. Và cái ‘tôi’ càng lớn, vùng nhạy
cảm đau càng lớn, cho nên nhiều vết thương hơn có thể phát
tác trên nó. Cũng tựa như ai đó có một vết thương thể chất
lớn luôn dễ gây ra đau đớn mọi lúc; bất kì một cử động
người đó thực hiện và điều đó gây đau. Vết thương lớn, trải
trên vùng rộng, một cái chạm khẽ là đủ gây đau. Cái ‘tôi’
càng lớn, vết thương càng lớn và cái đau cũng càng lớn.
Với việc bành trướng của cái ‘của tôi’, cái ‘tôi’ bành
trướng. Khi cái ‘tôi’ tăng lên, đau cũng tăng lên. Một mặt
người ta cảm thấy rằng hạnh phúc đang tăng lên, mặt khác
bất hạnh cũng tăng lên. Chúng ta càng làm tăng hạnh phúc
này, càng nhiều bất hạnh cứ tăng lên - và giữa hai điều này
ảo tưởng được mang theo. Nơi không có khả năng nào nói
cái ‘của tôi’ thì thế nữa chúng ta vẫn tiếp tục nói ‘của tôi’
một cách giả dối, vô nghĩa lí. Tay này bạn gọi là ‘của tôi’,
thân thể này bạn gọi là ‘của tôi’, đều không phải là của bạn.
Khi bạn không có, ngay cả thế thì xương, da, máu của tay
này vẫn tồn tại ở đâu đó; và chúng vẫn tồn tại ngay cả sau
bạn. Xương bên trong thân thể bạn, chúng đã từng là xương
trong biết bao nhiêu thân thể khác trước đây. Máu trong thân
thể bạn đã chảy trong thân thể của con vật nào đó hôm qua
và trong cây cối nào đó hôm kia. Ai biết được bao lâu, bao
nhiêu tỉ, tỉ tỉ năm rồi cuộc hành trình đã diễn ra? Ngay cả khi
bạn sẽ không có đó, không một hạt của thân thể bạn bị triệt
tiêu. Nó tất cả sẽ tồn tại. Nó sẽ trôi vào trong thân thể khác
nào đó.
Hiểu điều đó theo cách này: hơi thở bạn vừa thở xong,
khoảnh khắc trước nó đã ở bên trong người ngồi cạnh bạn.
Khoảnh khắc trước người đó đã gọi nó là hơi thở của tôi, và
khoảnh khắc sau nó không còn thuộc vào người đó chút nào
nữa, nó đã trở thành của ai đó khác.
Cuộc sống không chấp nhận đòi hỏi của bất kì ai về nó
và cứ chảy đi từng khoảnh khắc. Nhưng chúng ta cứ đòi hỏi.
Ảo tưởng này về đòi hỏi, đây là ảo tưởng sâu sắc nhất của
con người.
Cho nên bất kì khi nào một người nói ‘của tôi’, người đó
rơi vào trong dốt nát. Kinh này là để phá vỡ chính ảo tưởng
này. Không chỉ đất không phải là của tôi, nhà không phải là
của tôi, tiền bạc không phải là của tôi - ngay cả thân thể này
cũng không phải là của tôi nốt. Thân thể bạn được tạo nên từ
các nguyên tử của bố mẹ bạn. Các nguyên tử đó tồn tại trước
khi có bạn, và chúng đến với bạn sau cuộc hành trình dài.
Trước bố mẹ bạn, chúng đã ở trong thân thể bố mẹ họ.
Những nguyên tử này đã có cuộc hành trình dài hàng triệu
năm; bây giờ chúng thiết lập nên thân thể bạn. Thân thể đó
nữa cũng là cánh đồng, mảnh đất mà bạn được bắt rễ vào,
nhưng bạn không phải là nó. Bạn không phải là thân thể, bạn
tách biệt khỏi nó.
Kinh này nói một người không chỉ không là thân thể, nó
thậm chí còn đi sâu hơn và nói con người thậm chí không
phải là tâm trí, bởi vì tâm trí cũng là một thứ tích luỹ.
Bạn có một ý nghĩ nào mà có thể là của bạn không, mà
bạn có thể nói là của bạn không? Chẳng có ý nghĩ nào cả.
Một số ý nghĩ đến từ truyền thống, một số từ kinh sách, một
số từ nghe ai đó, một số thì từ việc đọc sách báo - chúng đã

đến từ một hay nhiều nguồn ngoài khác. Nếu bạn tìm kiếm
sơ đồ sinh của từng ý nghĩ riêng lẻ, nếu bạn nhìn vào cuộc
hành trình của từng ý nghĩ riêng lẻ, bạn sẽ thấy bạn không có
một ý nghĩ riêng nào của mình cả, tất cả chúng đều là đồ vay
mượn; chúng đã đến với bạn từ đâu đó.
Không một ý nghĩ nào đã bao giờ là nguyên bản, mọi ý
nghĩ đều là vay mượn. Nhưng chúng ta cứ cho là ngay cả
một ý nghĩ cũng là ‘của tôi’.
Nhớ lấy, ngay cả một hơi thở cũng không thể gọi là ‘của
tôi’ được; ý nghĩ là vật chất tinh tế hơn nhiều. Đi ngày càng
sâu hơn vào trong phân tích này, người ta tới đâu?
Upanishad đã đi đến đâu? Phật đi tới đâu? Mahavira đã tới
đâu? Tiếp tục phân tích này, dùng kiểu phủ định, “Tôi không
là cái này, tôi không là cái này”; khi cuối cùng không còn lại
cái gì để bị phủ định, khi không còn gì về cái tôi thậm chí có
thể nghĩ liệu nó là của tôi hay không, cái còn lại ngay cả
thế... Khi không gì còn lại để cắt bỏ, khi tất cả các quan hệ
đều bị phá vỡ và không có gì còn lại mà có thể còn bị đập ra
nữa, cái thậm chí còn lại như thế chính là điều Upanishad đã
gọi là sakshi, nhân chứng.
Có một thế giới lớn quanh tôi - nó không phải là của tôi.
Co lại, tôi tới gần hơn - thân thể này không phải là của tôi.
Hạ sâu hơn vào trong nó - tâm trí này không phải là của tôi.
Thế thì ai có đó cái người tôi có thể gọi là ‘tôi’? Hay không
có gì trong tôi mà tôi có thể gọi là ‘tôi’. Tôi có hay tôi không
có? Cắt bỏ cái ‘của tôi’ đi trong sự toàn bộ của nó, cái gì
thuần khiết nhất còn lại bên trong? Chỉ có một điều còn lại
mà không bỏ đi được; không có cách nào bỏ nó đi được.
Ở phương Tây có một nhà triết học tên là Descartes -
một nhà tư tưởng sâu sắc. Ông ấy đã quyết định không chấp
nhận bất kì cái gì chừng nào ông ấy còn chưa tìm ra chân lí
không thể bị hoài nghi, cho nên ông ấy bắt đầu suy ngẫm.
Ông ấy lao động cần cù và ông ấy cảm thấy mọi thứ đều
đáng hoài nghi. Người ta có thể nói, “Có Thượng đế,” nhưng
rồi hoài nghi có thể nảy sinh về điều đó. Có thể có mà cũng
có thể không có Thượng đế, nhưng hoài nghi bao giờ cũng
được tạo ra. “Có cõi trời,” “Có giải thoát” - tất cả điều đó
đều có thể bị hoài nghi. Descartes nói, “Tôi sẽ chỉ tin vào
điều không thể hoài nghi được, không phải cái gì đó mà có
thể chứng minh hay biện luận được về nó, không. Cái gì đó
không thể hoài nghi được, cái gì đó không tránh khỏi, không
thể nghi ngờ được... chỉ thế thì tôi mới chấp nhận nó.”
Ông ấy đã tìm kiếm và tìm kiếm. Tuy nhiên ông ấy cũng
đã dừng tại một điểm. Ông ấy phủ nhận Thượng đế, cõi trời,
địa ngục, và mọi thứ khác, nhưng ông ấy mắc kẹt vào một
điểm: “Tôi có hay tôi không có?”
Descartes nói, “Điều này không thể hoài nghi được, bởi
vì cho dù tôi nói ‘Tôi không có,’ thì thế nữa tôi vẫn cần phải
có để có thể nói điều này.” Cũng tựa như một người đang
trong nhà và trả lời người gọi, “Tôi đã đi ra ngoài,” hay
“Ngay bây giờ tôi không ở nhà. Chút nữa hãy tới và thế thì
tôi có thể gặp anh bởi lúc đó tôi sẽ về nhà.” Chính việc nói
điều này của người đó sẽ là bằng chứng cho việc người đó
đang ở nhà. Cho nên sự kiện về con người tôi là không thể
hoài nghi được. Đến chừng nấy là rõ ràng, rằng tôi có, mặc
dầu tôi là gì thì không được rõ như thế. Tôi có là thân thể
không, có là tâm trí không, hay là gì? - điều này không được
rõ ràng đến thế.
Đây chính là điều Upanishad đang tìm kiếm. Hết cái nọ
đến cái kia bị vứt bỏ, hệt như người ta bóc hết lớp nọ đến lớp
kia của củ hành. Nếu bạn cứ bóc mãi một củ hành, cuối cùng
không còn lại gì của củ hành trong tay bạn cả. Củ hành

không là gì khác hơn những tầng tầng lớp lớp vỏ - quần áo
trên quần áo - và chẳng có gì được tìm thấy nếu bạn cứ cởi
mãi nó ra. Dường như ai đó có thể đã làm một con búp bê
vải và chúng ta bỏ dần từng lớp vải. Tầng thứ nhất được cởi
bỏ, tầng thứ hai lộ ra; tầng thứ hai được cởi bỏ, tầng thứ ba
lộ ra; và cứ như thế cho đến khi mọi tầng vải cuối cùng đã
được vứt bỏ hết, và không còn lại con búp bê nữa, chỉ cái
không trong tay bạn.
Cho nên tìm kiếm lớn nhất của con người là tìm ra liệu
người đó nữa không là gì ngoài tích luỹ của nhiều, nhiều
tầng mà ta có thể cứ bóc dần và đến cùng chẳng có gì trong
tay cả. Nếu chúng ta cứ phủ nhận và nói, “Tôi không phải là
thân thể, tôi không phải là tâm trí, tôi không phải là cái này,
tôi không phải cái nọ,” điều ấy có thể biến thành câu chuyện
củ hành, và chung cuộc không còn lại gì về cái mà người ta
có thể nói rằng “Đây là tôi.”
Nhưng Upanishad nói rằng cho dù có thế đi chăng nữa,
vẫn cần biết chân lí; cho dù đúng là không có gì bên trong,
vẫn đáng biết đến nó, vì kết quả của việc biết về chân lí là rất
có ý nghĩa. Tuy nhiên, khi tìm kiếm sâu sắc, cuối cùng người
ta lại thấy rằng không, con người không chỉ là tích luỹ của
các lớp quần áo, con người không chỉ là tầng nọ phủ lên tầng
kia; còn có cái gì đó bên trong các tầng khác nhau. Nhưng
chúng ta chỉ đi tới biết điều đó khi, bằng cách vứt bỏ mọi
tầng, chúng ta đi vào bên trong bản thân mình. Phần tử đó,
cái vẫn còn đến cuối cùng, được Upanishad gọi là sakshi,
nhân chứng.
Từ sakshi này rất hay và rất có giá trị. Toàn bộ triết lí,
thiên tài và trí huệ của phương Đông đều được bao hàm
trong từ nhỏ bé này. Phương Đông không có đóng góp từ
nào quan trọng hơn sakshi, nhân chứng, cho thế giới.
Sakshi nghĩa là gì? Sakshi nghĩa là người thấy, nhân
chứng. Đấy là ai, người đang kinh nghiệm rằng “Tôi không
phải là thân thể”? Đấy là ai, người đang kinh nghiệm rằng
“Tôi không phải là tâm trí”? Đấy là ai, người cứ liên tục phủ
nhận rằng “Tôi không là cái này, tôi không là cái này”? Có
một yếu tố của việc nhìn, của việc quan sát, của người quan
sát bên trong chúng ta, người thấy, người quan sát mọi thứ.
Người thấy này chính là sakshi, nhân chứng. Cái được
thấy chính là thế giới. Người đang thấy chính là người tôi
đang là, và cái đang được thấy là thế giới. Adhyas, ảo tưởng,
nghĩa là người đang thấy hiểu lầm bản thân mình là tất cả
những cái được thấy. Đây là ảo tưởng.
Có viên kim cương trong tay tôi: tôi đang thấy nó. Nếu
tôi bắt đầu nói rằng tôi là viên kim cương, đó là ảo tưởng. Ảo
tưởng này phải bị tan vỡ và người ta cuối cùng phải đi tới
phần tử thuần khiết đó cái bao giờ cũng là người thấy và
không bao giờ là cái được thấy. Điều này có đôi chút khó
khăn. Người mà là người thấy không bao giờ có thể được
thấy, bởi vì điều đó sẽ được thấy bởi ai? Bạn có thể thấy mọi
thứ trong thế giới ngoại trừ bản thân bạn. Làm sao bạn thấy
được bản thân mình? - bởi vì hai điều sẽ được cần tới cho
việc thấy: một là người thấy và điều kia là cái được thấy.
Chúng ta có thể kẹp mọi thứ với một cái kẹp ngoại trừ bản
thân cái kẹp đó. Nỗ lực đó sẽ thất bại. Chúng ta có thể thấy
thách đố là trong khi cái kẹp cặp được mọi thứ, tại sao chúng
không thể kẹp được bản thân chúng?
Chúng ta thấy mọi thứ, nhưng chúng ta không có khả
năng thấy bản thân mình. Và chúng ta sẽ không bao giờ có
khả năng làm được như vậy. Bất kì cái gì bạn có thể thấy,
biết rõ rằng cái đó không phải là bạn. Vậy một điều chắc
chắn, rằng bất kì cái gì bạn có khả năng thấy đều không phải

là bạn. Nếu bạn có khả năng thấy Thượng đế, thế thì một
điều đã trở thành chắc chắn, rằng bạn không phải là Thượng
đế. Nếu bạn đã thấy ánh sáng bên trong bạn, một điều xác
quyết là bạn không phải là ánh sáng đó. Nếu bạn có kinh
nghiệm về phúc lạc bên trong mình, một điều dứt khoát là
bạn không phải là phúc lạc đó. Bất kì cái gì đã được kinh
nghiệm, bạn đều không là cái đó. Bạn là cái đang kinh
nghiệm.
Cho nên bất kì cái gì trở thành kinh nghiệm của bạn, bạn
ở bên ngoài nó cả. Do đó sẽ có ích để hiểu một điểm khó
khăn ở đây: tâm linh không phải là kinh nghiệm. Mọi thứ
trong thế giới này đều là kinh nghiệm, nhưng không phải là
tâm linh. Tâm linh vươn tới cái kinh nghiệm tất cả, nhưng
bản thân nó không bao giờ trở thành kinh nghiệm. Nó bao
giờ cũng còn là người kinh nghiệm, nhân chứng, người thấy.
Tôi nhìn bạn: bạn ở phía này, tôi ở phía kia. Bạn ở đó,
người được nhìn; tôi ở đây, người đang nhìn. Có hai thực
thể. Không có cách nào phân chia bản thân người ta thành
hai để cho một phần nhìn và phần kia được nhìn. Ngay cả
nếu có khả năng phân chia, thế thì phần sẽ thấy là bản thân
tôi, phần sẽ được thấy sẽ không phải là bản thân tôi. Vấn đề
kết thúc.
Đây là toàn bộ quá trình hay phương pháp luận của
Upanishad: neti, neti - không cái này không cái kia. Bất kì
cái gì có thể được thấy, nói rằng bạn không phải là cái đó.
Bất kì cái gì có thể được kinh nghiệm, nói rằng bạn không
phải là cái đó. Bạn có thể cứ bước lùi mãi cho đến khi chẳng
cái gì còn lại mà có thể bị phủ nhận hay khử bỏ. Một khoảnh
khắc tới khi tất cả cảnh đều mất. Một khoảnh khắc tới khi
mọi kinh nghiệm đều bị vứt bỏ - tất cả!
Nhớ lấy, tất cả! Kinh nghiệm về dục tất nhiên bị vứt bỏ,
kinh nghiệm về thiền cũng bị vứt bỏ. Kinh nghiệm về thế
giới, về yêu và ghét bị vứt bỏ, kinh nghiệm về phúc lạc và
chứng ngộ cũng bị vứt bỏ. Chỉ người thấy thuần khiết còn
lại. Không còn gì ở đó để được thấy nữa, chỉ trống rỗng còn
lại khắp xung quanh. Chỉ có người quan sát còn lại, và bầu
trời trống rỗng khắp xung quanh. Đứng ở giữa là người thấy,
người quan sát, người thấy cái không, vì mọi thứ đã bị phủ
nhận và khử bỏ là cái có thể được thấy. Bây giờ người đó
kinh nghiệm cái không. Người đó đã vứt bỏ mọi kinh
nghiệm khỏi con đường của mình. Bây giờ người đó còn lại
một mình, người đang kinh nghiệm.
Khi không có kinh nghiệm, không có việc thấy; không
có gì được thấy và không có đối thể để được thấy, và nhân
chứng một mình còn lại. Rất khó diễn đạt trong ngôn ngữ cái
gì thực sự xảy ra, bởi vì chúng ta không có từ nào khác ngoại
trừ từ ‘kinh nghiệm’ trong ngôn ngữ của mình; do đó chúng
ta gọi nó là ‘tự kinh nghiệm’ hay ‘tự nhận ra’. Từ kinh
nghiệm không đúng. Chúng ta nói “kinh nghiệm về tâm
thức” hay “kinh nghiệm về Brahman, cái tuyệt đối,” nhưng
không một cách diễn đạt nào là đúng, vì từ kinh nghiệm
thuộc về cùng thế giới mà chúng ta đã khử bỏ. Từ kinh
nghiệm quả có nghĩa trong thế giới nhị nguyên, nơi có cả
‘cái kia’ nữa. Tại đây nó không có nghĩa chút nào. Tại đây
chỉ có người kinh nghiệm còn lại, nhân chứng còn lại.
Tìm kiếm về nhân chứng này chính là tâm linh.
Nhớ lấy: tìm kiếm về Thượng đế không phải là tâm linh.
Trong kinh yoga cổ đại Thượng đế không được bàn tới, thậm
chí không được nhắc tới; không cần. Sau này, ngay cả khi
kinh có nhắc tới Thượng đế, họ gọi Thượng đế là phương
tiện trong cuộc hành trình tâm linh và không phải là mục
đích. Người ta nói rằng Thượng đế là có ích trong thực hành

tâm linh, trong tìm kiếm tâm linh, do đó chấp nhận Thượng
đế cũng tốt; nhưng đấy chỉ là phương tiện, phương sách, có
vậy thôi.
Phật và Mahavira cũng phủ nhận Thượng đế. Họ đã phát
minh ra một phương sách mới. Phương sách này là không
được cần tới, họ nói. Nếu Thượng đế không là gì ngoài
phương sách, thế thì các phương sách khác cũng sẽ phục vụ
cho mục đích đó được. Nhưng cả Phật lẫn Mahavira đều
không thể phủ nhận sakshi, nhân chứng. Họ có thể phủ nhận
Thượng đế, họ có thể phủ nhận mọi thứ khác, nhưng khi đi
tới sakshi, đấy là tôn giáo. Nếu không nói gì đến nhân chứng,
hiểu rõ rằng toàn bộ vấn đề không có liên quan gì tới tôn
giáo cả. Mọi thứ khác đều là phụ. Mọi thứ khác có thể hữu
dụng, có thể không hữu dụng; có thể có khác biệt ý kiến về
mọi thứ khác, nhưng không có khác biệt về nhân chứng.
Do đó, nếu một ngày nào đó trong thế giới này khoa học
về tôn giáo được tạo ra, sẽ không có việc nhắc tới Thượng
đế, linh hồn hay Brahman. Đây toàn là những vấn đề cục bộ
- một số tôn giáo tin vào chúng, số khác không tin - nhưng
sakshi chắc chắn sẽ được nhắc tới bởi vì nó không phải là
vấn đề cục bộ.
Không thể có được tôn giáo mà không có nhân chứng.
Cho nên một mình nhân chứng là cơ sở khoa học cho mọi
kinh nghiệm tôn giáo - cho mọi tìm kiếm và hành trình tôn
giáo. Và chính trên điều này và xung quanh sakshi này mà
tất cả Upanishad xoay tròn. Mọi nguyên lí và mọi chỉ báo
đều chỉ để trỏ tới nhân chứng.
Chúng ta cố hiểu điều này thêm chút nữa. Không khó
hiểu ý nghĩa của từ nhân chứng, nhưng trong thực hành thực
tế thì nó là điều phức tạp.
Tâm trí chúng ta tựa như mũi tên, sắc nhọn một đầu. Bạn
có thể đã từng thấy mũi tên: nó không thể được bắn đi từ cả
hai đầu, mũi tên sẽ chỉ đi theo một hướng. Nó không thể đi
theo hướng đối lập đồng thời được, nó sẽ chỉ đi tới mục tiêu
theo một hướng. Cho nên, khi mũi tên đã lên cung và rồi
được bắn đi, có hai khía cạnh cần được xem xét - khi nó rời
khỏi cung nơi nó đã được đặt lên, nó bắt đầu bay đi khỏi
cung; và nó bắt đầu tới gần hơn hướng tới mục tiêu, nơi nó
chưa ở đó trước đấy. Một trạng thái là ở chỗ mũi tên đang
trên cung, và xa trên cây là con chim đậu. Mũi tên vẫn còn
trên cung và chưa xuyên vào con chim. Thế rồi mũi tên rời
khỏi cung, bắt đầu đi xa cung và lại gần con chim hơn. Và
rồi đến trạng thái mũi tên xuyên vào con chim; cung vẫn còn
trơ khấc không tên mà tên thì đang trong lồng ngực chim.
Đây là điều chúng ta đang làm với nhận biết của mình
trong toàn bộ thời gian. Bất kì khi nào mũi tên của nhận biết
của chúng ta rời khỏi chúng ta, cánh cung bên trong trở
thành trống không và mũi tên, khi đạt tới đối thể, bị gắn vào
nó. Một khuôn mặt trông đẹp với bạn, mũi tên nhận biết của
bạn được buông ra. Vì mũi tên đó không ở bên trong bạn,
nhận biết đó không ở bên trong bạn. Nhận biết đã rượt đi và
gắn bản thân nó vào khuôn mặt đẹp.
Có viên kim cương nằm trên đường; mũi tên đã được
buông ra từ cánh cung. Bây giờ nhận biết này không ở bên
trong bạn, bây giờ nhận biết di chuyển và, đạt tới viên kim
cương, xuyên vào trung tâm nó. Bây giờ nhận biết của bạn là
với viên kim cương và không còn bên trong bạn nữa. Bây
giờ nhận biết đang ở đâu đó khác. Cho nên mọi mũi tên của
nhận biết của bạn đều đi ra ngoài và xuyên vào đâu đó khác -
và đâu đó khác, và đâu đó khác. Bạn không có nhận biết bên
trong nữa, nó bao giờ cũng ra đi. Mũi tên chỉ có thể đi theo
một hướng, nhưng nhận biết có thể đi theo hai hướng - và
khi điều đó xảy ra nhân chứng được kinh nghiệm. Mũi tên

của nhận biết có thể đi theo cả hai hướng; nó có thể có hai
đầu.
Khi nhận biết của bạn bị kéo ra đâu đó, nếu bạn có thể
quản lí được chừng này thôi, thế thì một ngày nào đó nhân
chứng sẽ xảy ra bên trong bạn. Khi chú ý của bạn bị kéo ra
ngoài - chẳng hạn một cô gái trẻ đẹp đi qua hay một chàng
trai trẻ đẹp đi qua, nhận biết của bạn bị bắt theo đó và bây
giờ bạn hoàn toàn quên mất bản thân mình. Nhận biết không
còn ở bên trong nữa. Bây giờ bạn không ý thức: bây giờ bạn
trở thành vô ý thức, bởi vì tâm thức của bạn đã đi tới ai đó
khác. Bây giờ tâm thức của bạn đã trở thành cái bóng của
người đó hay vật đó - bây giờ bạn không còn ý thức nữa.
Bây giờ, nếu bạn có thể làm được một điều này... Bạn
thấy ai đó đẹp, nhận biết của bạn bị kéo ra đó. Nếu trong
cùng khoảnh khắc đó bạn có thể nhận biết về cánh cung bên
trong mà từ đó mũi tên được bắn ra, nếu bạn có thể đồng thời
thấy được chúng cả hai - nguồn gốc từ đó nhận biết được bắn
ra và đối thể mà nhận biết đang đi tới - nếu chúng cả hai đều
đến trong chú ý của bạn một cách đồng thời, thế thì lần đầu
tiên bạn sẽ kinh nghiệm cái được ngụ ý là nhân chứng. Từ
nơi nhận biết nảy sinh, từ nơi nhận thức đang bắn đi - nguồn
đó phải được tìm thấy.
Chúng ta thấy cây cối - chúng ta thấy cành cây, tán lá, lá
cây và hoa, quả, nhưng chúng ta không thể nào thấy được rễ
cây. Rễ ẩn kín dưới đất tối. Nhưng cây đang hút chất dinh
dưỡng từ rễ. Nhận biết của bạn mở rộng và đi khắp xung
quanh; cây lớn về thế giới được tạo ra, nhưng cội nguồn từ
đó nhận biết toả ra, tâm thức đại dương đó, vẫn còn chưa
được chú ý tới. Điều được cần là ở chỗ rễ cũng đồng thời
được thấy, cả rễ và cây đồng thời được thấy.
Hiểu điều đó theo cách này: khi tôi đang nói, nhận biết
của bạn là trên lời tôi. Làm điều này thành mũi tên nhắm hai
điểm... điều đó có thể trở thành đúng ngay bây giờ, chính
khoảnh khắc này. Khi tôi đang nói, đừng chỉ lắng nghe điều
tôi đang nói, duy trì cả nhận biết đồng thời rằng bạn đang
lắng nghe. Diễn giả là ai đó khác, người đó đang nói; tôi là
thính giả, tôi đang nghe. Nếu cho dù chỉ một khoảnh khắc,
bây giờ, ở đây, bạn có thể xoay xở cả hai điều đồng thời -
lắng nghe cũng như luôn nhớ tới thính giả, việc ghi nhớ này
ở bên trong rằng, “tôi đang lắng nghe” - thế thì không cần
phải lặp lại lời này. Nếu bạn lặp lại lời này, “tôi đang lắng
nghe,” bạn sẽ không có khả năng lắng nghe được đồng thời
nữa, bạn sẽ lỡ mất điều tôi nói. Không cần phải hình thành
lời nói bên trong, “Tôi đang lắng nghe, tôi đang lắng nghe.”
Nếu bạn làm việc đó bạn sẽ thành điếc với những điều tôi
đang nói trong khoảng thời gian đó. Trong khoảnh khắc đó
khi bạn nghe tiếng nói riêng của mình rằng, “Tôi đang lắng
nghe,” bạn sẽ không nghe điều tôi đang nói.
Đó là kinh nghiệm đồng thời lắng nghe điều tôi đang nói
và cũng nhận biết rằng bạn đang nghe. Cảm giác, việc nhận
ra, kinh nghiệm rằng bạn là thính giả, là khía cạnh thứ hai.
Việc đạt tới nhận biết của khía cạnh thứ hai là khó khăn. Nếu
bạn có thể xoay xở được việc đó, trở nên nhận biết về khía
cạnh thứ ba là rất dễ dàng.
Khía cạnh thứ ba là thế này: nếu diễn giả là A, thính giả
là B, thế thì ai là người đang kinh nghiệm cả hai, cả diễn giả
cũng như thính giả? Người đó là người thứ ba, và điểm thứ
ba này là nhân chứng. Bạn không thể đi ra ngoài người thứ
ba này. Người thứ ba này là điểm cuối cùng. Và tất cả ba
người này là ba điểm của tam giác cuộc sống: hai điểm là đối
thể và chủ thể, còn điểm thứ ba là nhân chứng của hai điểm
này, người kinh nghiệm cho hai điểm này, người thấy hai
điểm này.

Bây giờ chúng ta có thể hiểu kinh.
Biết bản thân mình là sakshi pratyagatma, linh hồn
chứng kiến bên trong về trí năng người ta và tất cả
những khuynh hướng của nó, và thu được khuynh hướng
rằng “Cái đó là tôi,” từ bỏ đòi hỏi ‘của tôi’ với mọi vật.
Người tìm kiếm, người thám hiểm chân lí này, người
khao khát về giải thoát, đã kinh nghiệm rằng “Tôi là nhân
chứng” và chưa bao giờ là người làm, rằng “Tôi vẫn là nhân
chứng” và chưa bao giờ là người đam mê, bỏ đi cảm giác về
‘cái của tôi’ và ham muốn về mọi thứ. Người đó cứ lùi xa
dần vào bên trong tới điểm vượt ra ngoài mà không thể nào
lùi xa hơn được nữa.
Từ bỏ theo đuôi lok, xã hội...

Người như vậy dừng việc theo đuôi xã hội. Từ lok có
nghĩa là xã hội, văn hoá, văn minh, những người xung quanh
bạn, đám đông. Từ bỏ theo đuôi xã hội trước khi bạn có kinh
nghiệm về nhân chứng cũng là điều nguy hiểm, bởi vì với xã
hội có liên kết đạo đức, luật lệ, qui định, giới hạn, tổ chức và
kỉ luật. Cho nên xã hội chắc chắn sẽ trở thành chủ cho những
người chưa phải là chủ của chính mình. Ai đó phải kiểm soát
người còn chưa là chủ của riêng mình; kỉ luật nào đó là cần
thiết, nếu không thì mọi hệ thống sẽ nổi loạn, sẽ trở thành vô
chính phủ. Nhưng người đã kinh nghiệm bản thể riêng của
mình, người đã kinh nghiệm việc chứng kiến của mình, bản
thân người đó là người chủ của riêng mình trong thế giới
này.
Điều rất thú vị là người vứt bỏ mọi việc làm chủ trên mọi
thứ trở thành người chủ của riêng mình; còn người cứ tích
luỹ mọi kiểu làm chủ, người đó chỉ chứng tỏ rằng người đó
còn chưa làm chủ được cái ta riêng của mình. Điều này nghĩa
là người đang bận bịu cố gắng có thêm nhà cửa, đất đai,
vương quốc, cái này cái nọ - một điều là chắc chắn, rằng
người đó còn chưa thuộc về bản thân mình, bởi vì với người
đã thu được vương quốc bên trong của mình, mọi vương
quốc khác đều trở thành vô vị và vô giá trị.
Người đã thu được vương quốc bên trong của mình
không còn có bất kì ham muốn nào với bất kì vương quốc
nào khác. Cho dù người đó có vương quốc bên ngoài, nó
cũng trở thành vô giá trị. Nếu ham muốn của người đó về
vương quốc bên ngoài còn mạnh mẽ, điều đó chỉ chứng tỏ
rằng người đó còn chưa có ý tưởng chút nào về làm chủ bên
trong, về nhân chứng; người đó đang cố gắng thay thế cho
nó. Không có người chủ bên trong, cho nên qua việc thu
được quyền làm chủ với mọi thứ, người đó đang cố gắng tự
thuyết phục bản thân mình rằng người đó là chủ: “Trông
đây! Ta đã có biết bao đất đai, biết bao tiền bạc, biết bao của
cải!” Bằng cách làm như vậy người đó đang cố gắng tạo ra
tin tưởng bên trong bản thân mình rằng, “Ai nói ta không
phải là chủ? Ta là chủ của nhiều thứ chứ!” Cái làm chủ này
là giả, bởi vì không ai đã bao giờ là chủ mọi thứ trong thế
giới này.
Bhartrihari từ bỏ vương quốc của mình: ông ấy bỏ lại
vương quốc, đi vào rừng và bắt đầu thiền sâu sắc. Sau này,
một biến cố rất thú vị đã xảy ra. Ông ấy đang ngồi gần cửa
động; bỗng nhiên một kị sĩ trên đường xa phóng đến trước
động. Gần như đồng thời một kị sĩ khác cũng xuất hiện từ
phía kia, gươm tốt trần sẵn sàng cho trận chiến quyết tử.
Bhartrihari không thể hiểu được điều xảy ra bất thình lình
này. Khi họ trỏ kiếm về một vật nào đó trên đường,

Bhartrihari thấy rằng có một viên kim cương ở đó. Kị sĩ thứ
nhất nói rằng mình đã thấy viên kim cương trước, do đó nó
là của người đó. Kị sĩ thứ hai nói, “Mi có thấy sự sắc bén của
lưỡi kiếm ta không? Mi có thấy sức mạnh cánh tay ta không?
Ai trông thấy nó trước phỏng có nghĩa lí gì? Bất kì ai xứng
đáng là người chủ thì mới là người chủ . Lẽ tự nhiên, ta là
người chủ!”
Một trận chiến quyết tử xảy ra và trong thoáng chốc đầu
của cả hai kị sĩ đã lăn trên đất; cả hai thân thể đẫm máu nằm
trên đất, còn viên kim cương lấp lánh vẫn nằm nơi họ đã thấy
nó.
Bhartrihari nghĩ sự việc này thật kì cục quá! Viên kim
cương mà cả hai kị sĩ đều tranh quyền làm chủ và đã chết vì
nó sẽ không bao giờ biết điều gì đã xảy ra quanh nó, bởi vì
nó. Và ai biết cái gì khác có thể đã xảy ra trong quá khứ
quanh viên kim cương này? Còn viên kim cương thì vẫn nằm
đó. Nhiều người nữa có thể chết vì nó trong tương lai, và
viên kim cương thì vẫn nằm đó, vô tình.
Nỗ lực làm chủ mọi thứ là một chỉ dẫn rằng người đang
nỗ lực không làm chủ gì trên bản thân mình cả. Bất kì khi
nào một người bắt đầu kinh nghiệm nhân chứng, người đó
đều trở thành người chủ riêng của mình. Ham muốn về việc
làm chủ bị vứt bỏ; người đó không còn muốn trở thành chủ
của bất kì ai hay bất kì cái gì khác, bởi vì bây giờ người đó
biết rằng đơn giản không có cách nào trở thành chủ của
người khác. Để tôi nhắc lại nó: Không có cách nào trở thành
người chủ của người khác.
Nếu chồng nghĩ anh ta là chủ của vợ, anh ta điên. Nếu vợ
nghĩg cô ta là chủ của chồng, tâm trí cô ta cần được điều trị
thuốc men. Không ai có thể là chủ của bất kì ai, bởi vì mọi
người đều được sinh ra như người chủ của riêng mình. Trong
chính bản chất của mọi thứ, việc làm chủ của mọi người đều
bị ẩn kín bên trong bản thân người ta. Không vì một lí do gì
mà điều đó có thể bị huỷ bỏ. Và chừng nào nó còn chưa bị
huỷ bỏ, làm sao bất kì ai khác có thể trở thành người chủ của
nó?
Do đó, một điều rất thú vị xảy ra. Chồng nghĩ, “Tôi là
chủ.” Vợ cười khẩy bên trong và cô ấy biết, “Tôi mới là
chủ.” Đó là lí do tại sao lại có va chạm hai mươi bốn tiếng
một ngày. Va chạm đó là bởi chính lí do này, rằng từng
khoảnh khắc cần phải quyết định ai là chủ, ai nắm quyền.
Không có chắc chắn. Không bao giờ có chắc chắn cả. Vì
không có chắc chắn ngay cả trong mối quan hệ với các vật,
tuyệt đối không thể có chắc chắn trong mối quan hệ với các
cá nhân. Không thể có làm chủ ngay cả trên một viên kim
cương, làm sao có thể có làm chủ trên một cá nhân đang
sống được?
Người là nhân chứng vứt bỏ mọi loại làm chủ, bởi vì
người đó đã trở thành người chủ riêng của mình. Việc làm
chủ có thể có được, nó trở thành của người đó; việc làm chủ
không thể có được - người đó không bận tâm rơi vào cái điên
khùng đó. Trong trạng thái như vậy người đó vứt bỏ bận tâm
về xã hội; người đó vứt bỏ nó bởi vì bây giờ không còn kiểm
soát nào trên người đó, người đó là người kiểm soát riêng
của mình. Bây giờ người đó có thể bước đi trên chân riêng
của mình, bây giờ người đó có thể bước trong ánh sáng riêng
của mình, bây giờ người đó không cần bất kì ánh sáng vay
mượn nào nữa.
Từ bỏ theo đuôi lok, xã hội, người đó từ bỏ theo đuôi cả
thân thể.

Người đó không chỉ dừng đi theo người khác, khi việc
nhận ra nhân chứng sâu sắc hơn, người đó vứt bỏ cả sự nô lệ
vào thân thể nữa. Thế thì người đó không làm các điều vì
thân thể nói vậy, bây giờ người đó làm điều người đó muốn
và thân thể tuân theo người đó như cái bóng.
Ngay bây giờ thân thể bạn không tuân theo bạn như cái
bóng đâu; ngược lại, bạn tuân theo thân thể tựa như cái bóng
của nó. Thân thể chỉ đạo bạn làm mọi thứ hay không làm
mọi thứ, và bạn phải hành động tương ứng. Thân thể là
người chủ, và nó có những chỉ báo riêng của nó kiểm soát
bạn.
Nó nhất định là như vậy, vì bất kì ai không phải là người
chủ riêng của mình, xã hội sẽ là người chủ của người đó,
sinh học của người đó sẽ là người chủ của người đó. Xã hội
là một nhóm người quanh chúng ta, và thân thể chúng ta
được nối với đất, với tự nhiên. Người đã trở thành người chủ
của riêng mình trở nên tự do với hệ thống xã hội và cũng tự
do với sinh học của mình. Thế thì thân thể không bảo được
người đó, “Làm cái này đi”; thế thì người đó đi theo cách
riêng của mình và thân thể đi theo.
Hiện tượng thân thể đi theo bạn là rất có giá trị. Chúng ta
thậm chí không thể quan niệm được làm sao thân thể có thể
đi theo được. Chỉ khi thân thể đói... cho dù đấy là thân thể
của một Mahavira, ông ấy nữa cũng sẽ cảm thấy đói chỉ khi
thân thể đói trước hết; và chỉ khi thân thể báo hiệu cái đói
của nó Mahavira mới đi tìm thức ăn, xin thức ăn. Cho nên
làm sao thân thể tuân theo người ta được? Điều đó liệu có
nghĩa là đột nhiên Mahavira sẽ nói, “Tôi đói,” và thân thể sẽ
trở nên đói không?
Nghĩa của việc thân thể tuân theo là gì? Đó là thuật giả
kim sâu sắc. Chắc chắn thân thể sẽ không đói chừng nào
Mahavira không đồng ý. Bất kì cái gì xảy ra cho thân thể, bất
kì cái gì nó cảm thấy, nó sẽ có khả năng truyền đạt điều đó
cho Mahavira chỉ khi ông ấy sẵn sàng lắng nghe. Chính
Mahavira là người quyết định rằng ông ấy sẽ nhịn ăn trong
một tháng. Nếu bạn quyết định rằng bạn sẽ nhịn ăn trong một
ngày, trong hai mươi tư giờ bạn sẽ cứ ăn thức ăn trong tâm
trí, bởi vì thân thể sẽ phản đối, “Ai là chủ? Không tư vấn ta...
mà nhịn ăn sao? Ta sẽ xem điều đó!” Thân thể sẽ cứ gửi
thông điệp trong cả ngày: đói, đói, đói; và toàn thể tâm thức
của bạn sẽ bị bao phủ bởi cái đói. Thông thường thân thể sẽ
không gây rắc rối cho bạn nhiều lắm nếu bạn không thể ăn
được, cho dù đấy là cả ngày, nhưng bạn đã quyết định vào
một sáng rằng bạn sẽ không ăn ngày hôm đó, và...!
Điều rất thú vị xảy ra đáng chú ý. Nếu bạn vẫn ăn hàng
ngày vào một giờ trưa, thông thường thân thể bạn sẽ không
báo cáo về cái đói cho tới một giờ. Nhưng nếu một sáng bạn
dậy lúc sáu giờ và quyết định rằng hôm nay bạn sẽ nhịn, tâm
trí bạn sẽ bắt đầu có bữa trưa ngay từ sáu giờ ngày hôm đó.
Thân thể đáng phải đợi ít nhất đến một giờ chứ! Nhưng
không, thân thể đã nhận được hướng dẫn rằng bạn đang cố
thiết lập quyền làm chủ. Một giờ là vấn đề còn xa; thân thể
bạn sẽ bắt đầu sách nhiễu ngay từ sáng. Điều ấy chưa bao
giờ xảy ra trước đây như thế này - bạn quen cảm thấy đói
quãng một giờ, nhưng hôm nay nó sẽ bắt đầu xảy ra ngay từ
sáng.
Việc làm chủ của thân thể là điều cổ xưa, hàng nghìn
hàng nghìn kiếp sống. Và bất kì ai là chủ, không ai muốn từ
bỏ quyền làm chủ một cách dễ dàng đến thế.
Nếu Mahavira nói ông ấy sẽ nhịn ăn một tháng, thân thể
trở nên im lặng trong một tháng; nó không trao đổi bất kì
thông điệp đói nào trong thời hạn đó. Thân thể tuân theo,

điều đó có nghĩa là nó không báo cáo. Nó sẽ báo cáo chỉ sau
một tháng liệu nó có đói hay là không; trong cả tháng nó sẽ
còn im lặng. Nhưng điều này nghĩa là gì? Nó có xảy ra qua
thực hành được không? Nếu bạn cứ thực hành hàng ngày -
chỉ như người ta tập thể dục hàng ngày, tương tự nếu bạn cứ
thực hành nhịn đói hàng ngày - thế thì thói quen sẽ dần hình
thành không? Không, đừng rơi vào ảo tưởng này. Vấn đề
không phải là việc thực hành và thói quen, đấy là vấn đề của
việc kinh nghiệm nhân chứng.
Nếu việc kinh nghiệm nhân chứng có đó, nếu Mahavira
quyết định nhịn không chỉ một tháng mà thậm chí cả năm...
Thân thể có thể trở nên chỉ còn là bộ xương và chết và bị kết
thúc, nhưng nó sẽ không cần gửi bất kì thông điệp nào cho
Mahavira. Nó sẽ không dám trao đổi thông điệp cho
Mahavira rằng nó đang đói. Gửi thông điệp không phải là
việc của thân thể. Đấy là vấn đề giải quyết một lần cho mọi
lần ai là chủ. Chừng nào mà thân thể biết rằng nó còn là chủ,
nó vẫn thực thi quyền làm chủ, nhưng một khi nhân chứng
đã được kinh nghiệm, quyền làm chủ của thân thể lập tức
mất đi. Luật bên trong đơn giản thay đổi. Thân thể bắt đầu
tuân theo bạn. Và thế thì có những kinh nghiệm duy nhất.
Sau Mahavira hàng nghìn người đã nhịn ăn - biết bao
nhiêu sư Jaina đang tham dự nhịn ăn - nhưng việc nhịn ăn
của Mahavira là duy nhất. Bạn đã bao giờ nhìn thân thể
Mahavira chưa, tượng của ông ấy? Nếu bạn đặt thân thể của
các sư Jaina trước tượng của Mahavira bạn sẽ biết điều tôi
ngụ ý. Khác biệt là ở đâu? Thân thể các sư liên tục báo cáo
đói, không chỉ cho họ mà thậm chí cho cả bạn nữa. Thân thể
của Mahavira không báo cáo về đói nào - không báo cáo cho
Mahavira mà cũng không báo cáo cho bạn.
Rất khó tìm thấy một thân thể đẹp như thân thể của
Mahavira. Thân thể đẹp trai đó đang nói rằng bây giờ ai đó
đã trở thành người chủ bên trong và thân thể không có năng
lực nào quấy rầy. Bây giờ thân thể không thể nói bất kì điều
gì như “Làm cái này đi,” hay “Đừng làm cái đó.” Bây giờ
không còn mối bận tâm về thân thể nữa; bây giờ mọi thứ là
trong tay người biết bên trong. Bây giờ bất kì điều gì người
đó quyết định, bất kì cách nào người đó quyết định, người đó
đều có thể làm; quyết định là trong tay người đó. Người đó
có thể sống nếu người đó chọn sống, người đó có thể chết
nếu người đó chọn chết, nhưng thân thể không thể can thiệp
vào được. Thân thể sẽ chỉ tuân theo như cái bóng.
Từ bỏ theo đuôi lok, xã hội, người đó từ bỏ theo đuôi cả
thân thể. Từ bỏ theo đuôi kinh sách, người đó từ bỏ ảo
tưởng cả về linh hồn.

Vậy người ta cứ từ bỏ: xã hội, thân thể, tuân theo kinh
sách. Với người là nhân chứng, mọi kinh sách đều trở nên vô
nghĩa. Điều này có đôi chút phức tạp. Chúng ta có thể nói
điều này theo cách đối lập lại nữa, rằng với người là nhân
chứng, kinh sách cũng trở nên có nghĩa. Và điều này là như
nhau. Lí do nó là như nhau là ở chỗ chừng nào bạn còn chưa
trở thành nhân chứng, không kinh sách nào có thể có nghĩa
cho bạn. Bạn có thể học thuộc lòng chúng, bạn có thể thuộc
lòng mọi kinh Veda, nhưng chúng cũng không có nghĩa bởi
vì ý nghĩa không nằm trong lời mà trong kinh nghiệm. Kinh
nghiệm này không phải là của riêng bạn. Bạn có thể cứ lặp
lại từ nhân chứng như vẹt, nhưng thậm chí trong khi bạn lẩm
nhẩm nó, không có nhân chứng nào bên trong, người có thể
lắng nghe nó.
Chừng nào bạn chưa là nhân chứng mọi kinh sách đều vô
dụng. Nhưng chúng sẽ dường như có nghĩa cho tới khi bạn

có cái biết của riêng mình. Cái ngày bạn có cái biết của riêng
mình, bản thân bạn trở thành kinh sách. Khi bản thân bạn đã
trở thành kinh sách, bây giờ bạn còn dùng gì kinh sách nữa?
Vậy cái ngày kinh sách trở nên có nghĩa chúng cũng trở nên
vô dụng nữa. Bây giờ bạn biết điều kinh sách diễn tả. Bây
giờ kinh sách có giá trị gì? Bạn đã tới đích; cuộc hành trình
đã hoàn thành, cho nên cần dùng gì tới bản đồ đó mà bạn đã
mang cho tới giờ? Bây giờ bạn có thể vứt bản đồ đi. Bạn sẽ
làm gì với nó bây giờ?
Phật hay nói rằng khi ai đó đi qua sông trên một chiếc
thuyền, lúc người đó đã qua sông rồi thuyền không có ích
nữa. Người ấy bỏ lại chiếc thuyền ở đó và đi tiếp. Nhưng
Phật kể lại một câu chuyện: Có lần đã xảy ra chuyện bốn
chàng ngốc qua sông trên một chiếc thuyền. Qua sông xong
họ lật úp chiếc thuyền và bắt đầu vác trên đầu. Mọi người
trong làng nói với họ, “Chúng tôi đã từng thấy rất nhiều
người đi qua sông này, nhưng tất cả họ đều bỏ lại thuyền ở
đó tại sông. Các anh làm cái gì thế này?”
Họ trả lời, “Làm sao chúng tôi có thể bỏ lại chiếc thuyền
đã từng có ích thế? Chúng tôi đâu có là kẻ đần.”
Bây giờ họ bị mắc kẹt. Thuyền đã giúp họ vượt qua
sông, nhưng bây giờ làm sao vượt qua chiếc thuyền? Cho
nên họ bắt đầu mang chiếc thuyền đến mọi nơi họ tới. Bây
giờ sự việc trở thành không thể bỏ được chiếc thuyền.
Bạn đừng cho rằng những người như thế chỉ tồn tại trong
quá khứ. Họ có thể đã chết, nhưng con cháu họ vẫn còn đó
và họ vẫn tiếp tục mang chiếc thuyền. Họ nói, “Bố chúng ta
đã mang cũng những kinh sách này và chúng ta cũng sẽ
mang chúng. Bố của bố chúng ta cũng làm cùng việc đó; cho
nên chúng ta có thể làm gì bây giờ? - chúng ta bất lực.
Những điều này bao giờ cũng được đặt trên đầu ông cha
chúng ta, cho nên chúng ta nữa cũng sẽ giữ nó trên đầu
mình. Hơn nữa, kinh sách này cũng là một loại thuyền, và
bao nhiêu hiền nhân đã từng có khả năng sang qua nhờ
những chiếc thuyền này!”
Cái ngày người ta kinh nghiệm bản thân mình, không có
gì còn lại để mà học từ kinh sách cả - và điều này cũng đúng,
rằng ngày đó kinh sách cũng trở thành có nghĩa. Thế thì đấy
là điều chúng ta đi tới biết rằng những cái được viết trong
kinh sách là đúng. Điều này sẽ dường như là phát biểu ngược
đời: ngày bạn biết mắt thấy tai nghe rằng điều mà kinh sách
nói là đúng, từ ngày đó trở đi kinh sách trở thành vô dụng, và
người ta vứt bỏ nó đi. Người lữ hành tâm linh thực vứt bỏ tất
cả các kinh sách.
Và điều cuối cùng được nói trong Upanishad là huyền
diệu. Chỉ Phật mới có được dũng cảm đến thế và nói, “Ta
không phải là linh hồn.” Kinh này của Upanishad thật kì
diệu. Nó chứa toàn bộ tinh tuý của điều Phật đã nói. Cuối
cùng:
Từ bỏ theo đuôi kinh sách, người đó từ bỏ ảo tưởng cả về
linh hồn.

Thế thì người đó thậm chí không nói, “Tôi là linh hồn.”
“Tôi không là xã hội,” đây là chỗ sự việc bắt đầu. Nó đi
sâu hơn khi nó nói, “Tôi không là thân thể, tôi không là tâm
trí.” Bây giờ đây là bước nhảy cuối cùng: “Tôi không là ngay
cả linh hồn.” Điều này nghĩa là gì? Điều này nghĩa là bây giờ
tạo ra bất kì biên giới nào cho bản thân tôi sẽ là ngu xuẩn về
phần tôi.
Khi chúng ta nói “Tôi là linh hồn,” linh hồn tôi và linh
hồn bạn trở thành các thực thể khác nhau. Khi tôi nói “Tôi là

linh hồn,” tôi trở thành một cá nhân, và toàn thể vũ trụ trở
thành tách biệt với tôi. Ảo tưởng cuối cùng này cũng tan biến
đi, rằng tôi là tách biệt, tôi là một cá nhân. Thế thì mọi
khoảng cách và mọi biên giới giữa tôi và vũ trụ biến mất.
Giọt nước trở thành đại dương. Làm sao giọt nước thậm chí
có thể nói “Tôi là giọt nước” được? Giọt nước đã trở thành
đại dương.
Đến cuối cùng, khi mọi thứ đã biến mất, thậm chí cả ý
tưởng rằng “tôi là linh hồn” cũng bị vứt bỏ - và điều này
nghĩa là gì? Điều này không có nghĩa là không có linh hồn.
Nó có nghĩa là “Ta là Thượng đế.” Là một linh hồn vẫn chưa
đủ! Đây là một tuyên bố rất khó khăn. Bất kì khi nào tuyên
bố này được nêu ra, rắc rối nảy sinh.
Al-Hilaj Mansoor đã tuyên bố với người Mô ha mét
giáo, “Ta là Thượng đế.” Họ lập tức giết chết ông. Họ nói,
“Ông nói điều tội lỗi làm sao. Ông phạm phải tội lỗi làm sao!
Ông mà là Thượng đế! Dù ông có đạt cao đến đâu, dù ông có
trở thành một siddha vĩ đại đến đâu, người được hoàn thành,
ông không thể là Thượng đế được, vì là Thượng đế có nghĩa
là điều cuối cùng.” Con người được làm bằng đất... và
Mansoor lại đang nói về sự bay bổng cao ngất đến thế.
Không, điều ấy là không thể được.
Cho nên họ chặt Mansoor từng chi một. Trong khi
Mansoor bị chặt ra ông ấy cười. Ai đó trong đám đông hỏi
ông, “Sao ông cười?” Mansoor đáp, “Ta cười vì ta đã nói rồi,
ngay từ đầu, rằng ta không phải là cái mà những người này
đang chặt ra. Họ nghĩ họ đang chặt ai? Ta đã nói rồi, ‘Ôi
mấy cậu ngốc ơi, ta đâu có phải là cái mà các cậu đang chặt.’
Chỉ có khi ta có thể nói như thế, ta mwois đi tới biết rằng ta
là Thượng đế.” Cho đến hơi thở cuối cùng, từ mồm của
Mansoor vẫn có những lời, “Ana’l haq, ana’l haq,” nghĩa là,
“Ta là Thượng đế, ta là chân lí,” vẫn vọng ra trong toàn bộ
bầu không khí.
Có một thầy tu khổ hạnh fakir tên là Sarmad. Ông ấy
được người theo Sufi rất kính trọng. Ông ấy là một trong số
ít những người được lựa chọn, có thể đếm trên đầu ngón tay.
Aurangzeb, vua Moghul của Ấn Độ, nghe thấy đôi điều phàn
nàn về Sarmad, rằng ông ấy nói những điều kì lạ. Có một câu
mật chú của người Mô ha mét giáo, “Không có Thượng đế
trừ mỗi Allah, chỉ có một Allah duy nhất.” Nhưng Sarmad
chỉ lặp lại nửa câu mật chú, “Không có Thượng đế, không có
Thượng đế.” Bây giờ điều này đã làm thay đổi toàn bộ ý
nghĩa. Nó nghĩa là không có Allah. Đấy quả là một việc hết
sức nghiêm trọng!
Aurangzeb triệu Sarmad đến và nói, “Ông tự cho mình là
thầy tu fakir, người yêu Thượng đế! Rồi ông cứ lặp lại
‘Không có Allah.’ Thế thì quá quắt lắm.”
Sarmad đáp, “Tôi mới đạt tới độ xa này thôi. Tôi còn
chưa du hành hết phần còn lại của lãnh thổ này. Bệ hạ đang
nói toàn bộ câu mật chú ‘Không có Thượng đế trừ mỗi
Allah, chỉ có một Allah mà thôi.’ Tôi còn chưa đạt tới kinh
nghiệm về câu mật chú đầy đủ chú này. Xin để tôi đi thêm
nữa; dần dần, dần dần, có lẽ thôi có thể đạt tới. Nhưng tới
giờ tôi chỉ có thể nói được ngần ấy thôi. Và tôi không sẵn
sàng nói dối. Mãi tới giờ tôi mới chỉ biết ngần này, “Không
có Thượng đế.’ Phần còn lại - ‘trừ mỗi Allah, chỉ có một
Allah duy nhất’ - tôi vẫn còn chưa hiểu được. Xin đợi cho
một chút, tôi đang làm việc theo hướng đó. Nếu bệ hạ đã
hiểu được câu mật chú này một cách đầy đủ, xin nói như
thế.”
Không hoài nghi gì nữa đấy đã là tội lỗi... và người này
là kẻ vô thần. Còn bao nhiêu người nữa sẽ bị ông ta làm hư

hỏng? Sarmad có danh tiếng lớn ở Delhi. Hàng triệu người
đến chạm vào chân người này, người nói, “Không có
Thượng đế.” Điều này được gọi là phép màu - khi ai đó nói,
“Không có Allah,” và hàng triệu người thấy Allah trong ông
ấy!
Điều đó đã xảy ra như vậy; điều đó đã xảy ra như vậy
với Phật, nó đã xảy ra với Mahavira, nó đã xảy ra như vậy
với Sarmad. Mahavira quả quyết, “Không có Thượng đế,” và
hàng triệu người gọi ông ấy là bhagwan, người được ân huệ.
Phật nói, “Không có Thượng đế lẫn linh hồn,” và hàng triệu
người cúi đầu dưới chân ông ấy và yêu cầu ông ấy chỉ cho
con đường và cách thức đạt tới chỗ không có cả linh hồn và
Thượng đế.
Sarmad được Aurangzeb cho ba ngày để sửa lại sai lầm
của mình và bắt đầu lặp lại đầy đủ phát biểu về câu mật chú;
nếu không ông ấy sẽ bị chặt đầu.
Sarmad nói, “Cái gì là cái đảm bảo của ba ngày? Tôi có
thể sống, tôi có thể không sống, và bệ hạ có thể bị mất mất
cơ hội chặt đầu tôi. Cũng không có gì chắc chắn rằng trong
thời gian ba ngày tôi sẽ có thể đạt tới được hoàn toàn câu
mật chú - chừng nào mà tự tôi còn chưa đạt tới chân lí của
toàn bộ câu mật chú, tôi không định lặp lại nó theo cách bệ
hạ muốn. Tôi sẽ nói điều gì đó chỉ nếu nó là kinh nghiệm của
tôi. Cho nên tốt hơn cả là bệ hạ cứ chặt đầu tôi ngay bây giờ
đi.”
Tương truyền Sarmad còn nói thêm, “Cũng có thể là khi
bị chặt đầu cuộc hành trình còn lại của tôi có thể được hoàn
tất, phần cuối mà tôi không thể nào biết được cho tới tận bây
giờ. Có lẽ cái đầu tôi là vật cản trở.”
Người ta cũng hoài nghi rằng Aurangzeb đã hiểu được
mật chú. Hoàng đế và thông minh không có quan hệ với
nhau gì mấy. Aurangzeb đã chặt đầu Sarmad ngay ngày hôm
đó. Tại Jama Masjid, tại Delhi, Sarmad đã bị chặt đầu. Và
khi đầu ông ấy rơi trên các bậc của Jama Masjid và bắt đầu
lăn xuống các bậc thềm thì ngưòi ta nghe thấy nó nói,
“Không có Thượng đế trừ mỗi Allah, chỉ có một Allah mà
thôi.” Hàng nghìn, hàng nghìn người chứng kiến nghe thấy
điều đó.
Aurangzeb hối hận lắm, nhưng đã quá trễ. Khi ông ta hỏi
đệ tử của Sarmad, họ cười và nói, “Sarmad đã nói cho chúng
tôi, ‘Chừng nào ta còn sống, cho dù theo cách nhỏ bé nhất,
làm sao có thể có việc nói gì về phần thứ hai của câu mật chú
được? Allah sẽ có trong ngày ta không có. Cái đầu này là
chướng ngại nhỏ. Nếu nó bị cắt bỏ đi thì cũng là tốt. Nó là
chính kiểu của Aurangzeb mà ông ta đang cắt bỏ nó đi. Ta
chắc sẽ tự xoay xở điều đó, nhưng điều đó phải mất thời
gian. Aurangzeb làm cho công việc được làm nhanh hơn.’”
Khi một người làm tan biến bản thân mình hoàn toàn,
người đó thậm chí không nói rằng người đó có linh hồn. Thế
thì ngay cả ảo tưởng cuối cùng cũng bị vứt bỏ. Chừng nào
mà bạn chưa biết rằng bạn là Thượng đế, biết rõ rằng ảo
tưởng vẫn còn đấy. Chừng nào bạn chưa có chính kinh
nghiệm, “Ta là Brahman, cái tối thượng,” hiểu cho rõ rằng
dốt nát vẫn còn thịnh hành - và cứ vứt bỏ nó. Trở nên tự do
với xã hội, trở nên tự do với thân thể, trở nên tự do với kinh
sách, và cuối cùng trở nên tự do với chính cái ta riêng của
bạn nữa.
Được bắt rễ vào linh hồn mình, và thông qua các kĩ
thuật, thông qua việc lắng nghe và thông qua tự kinh
nghiệm, nhà yoga nhận ra bản thân mình là linh hồn của
tất cả và tâm trí của người đó bị triệt tiêu.

Tâm trí có thể bị kìm nén - mặc dầu đấy là khó khăn.
Tâm trí có thể bị che giấu - mặc dầu đấy là khó khăn. Nhưng
triệt tiêu tâm trí - đấy là điều cuối cùng có thể được quản lí.
Cho dù tâm trí bạn trở nên tĩnh lặng, nó lại trở nên bồn
chồn vào ngày hôm sau. Nó nảy sinh trở lại mãi, nó sống lại
mãi; nó mọc ra mãi - bằng cách nào đó hạt mầm của nó vẫn
còn. Dù chúng ta có thể thiền nhiều, cầu nguyện và tưởng
nhớ tên Thượng đế, khoảnh khắc này chúng ta cảm thấy rằng
mọi thứ ổn thoả cả rồi, khoảnh khắc sau chúng ta lại cảm
thấy rằng mọi thứ lộn nhào cả; đôi khi chúng ta cảm thấy
rằng đích đã tới, đây là chỗ ấy, rồi mọi thứ lại mất sạch.
Toàn thể trò chơi này có vẻ giống trò con rắn và chiếc
thang mà trẻ con vẫn chơi. Có cả rắn và thang trong đó. Bạn
trèo lên thang và rồi bỗng nhiên bạn đi tới mồm con rắn nào
đó và lập tức bạn tụt xuống mức thấp hơn. Điều này cứ thế
xảy ra - trèo lên, tụt xuống. Việc tương tự diễn ra cho tâm trí.
Đôi khi người ta cảm thấy rằng mình đã trèo lên, mọi thứ
đều xuôn sẻ, hoàn toàn tốt; người ta cảm thấy đã tới nơi,
“Vậy đây là điều các thánh nhân đã từng nói tới - đây chính
là chỗ ấy, đây chính là trạng thái ấy - và mãi tới giờ mình
mới có được nó!” Nhưng ngay khi bạn nhớ tới các thánh
nhân, bạn rơi vào mồm con rắn và tụt xuống để phát hiện ra
rằng bạn lần nữa lại trở lại nơi bạn bắt đầu. Bạn cảm thấy
những thánh nhân này chắc hẳn phải nói dối, hay “Có lẽ
mình bị ảo giác; mình đã tưởng tượng ra mọi thứ đều ổn,
nhưng thực tế mọi thứ đều sai cả.”
Quanh tôi nhiều người đã trèo lên thang và tụt xuống qua
mồm con rắn. Một hôm họ tới và báo cho tôi, “Thật là tuyệt
diệu, phi thường biết bao! Bây giờ thực sự không còn lại gì
phải làm nữa.” Rồi sáng hôm sau họ quay lại, chán nản, quị
hẳn. Lại thang và rắn vẫn đang đợi bạn.
Nhiều lần bạn cảm thấy tâm trí đã ra đi ổn thoả, và nó lại
quay lại lần nữa. Bạn sẽ có được những thoáng nhìn. Cho dù
nó biến đi chỉ một thoáng chốc, bạn cũng sẽ có thoáng nhìn
nhỏ bên ngoài tâm trí. Cho dù nó đi xa khỏi con đường của
bạn trong một chốc, không gian được tạo ra; bầu trời quang
đãng, cửa sổ đã mở ra và bạn thấy sao trên trời. Nhưng điều
này không kéo dài lâu. Nhà yoga trở thành siddha, người
chứng ngộ, khi tâm trí bị triệt tiêu. Tâm trí bị triệt tiêu khi
người ta kinh nghiệm rằng, “Tôi thậm chí không là linh
hồn.”
Chừng nào tôi cảm thấy rằng, “Đúng, tôi không phải là
thân thể, tôi không phải là tâm trí, nhưng tôi là linh hồn,”
chừng nào còn có bất kì hỗ trợ còn lại cho cái ‘tôi’ của tôi,
tâm trí tôi vẫn còn sống sót dưới dạng hạt mầm của nó.
Chừng nào vẫn còn hỗ trợ cho bất kì cái gì còn lại, kể cả đó
là linh hồn, tâm trí tôi sẽ vẫn còn dưới dạng hạt mầm của nó.
Bất kì khi nào một giọt mưa tới, hạt mầm đó sẽ vỡ tung ra,
mọc lên và bắt đầu phát triển thành cây.
Chỉ khi tôi không còn nữa tâm trí mới dừng lại. Dễ dàng
từ bỏ tiền bạc, dễ dàng từ bỏ địa vị, dễ dàng từ bỏ gắn bó với
thân thể, dễ dàng từ bỏ gắn bó với tâm trí, nhưng nhiệm vụ
khó nhất là phá vỡ gắn bó với chính cái ta của mình, với
chính cá nhân mình, với chính sự tồn tại của mình. Nhưng
ngay khi điều này bị phá vỡ, tâm trí bị triệt tiêu.
Sariputta đến Phật. Ông ta hỏi Phật, “Làm sao tôi có thể
được giải thoát?” Phật nói, “Đừng tới ta, đi chỗ khác đi - vì
ta không thể giải thoát cho ông được, ta chỉ có thể giải thoát
cho ông khỏi cái ‘ông’ này thôi.” Phật nói thêm, “Cái ‘tôi’
không bao giờ được giải thoát. Người ta được giải thoát khỏi
cái ‘tôi’. Cho nên nếu ông đang tìm kiếm giải thoát của ông,
đi đâu đó khác đi. Nhưng có, nếu ông muốn giải thoát khỏi

bản thân mình, ông đã đến đúng chỗ. Ta sẽ làm cho ông
được tự do khỏi chính mình. Vậy đừng hỏi bằng cách nào
ông sẽ được giải thoát. Ông sẽ không tồn tại trong giải thoát
của mình. Ông nên hỏi cách được tự do khỏi cái ‘tôi’ này -
cách được giải thoát khỏi cái ‘tôi’ này."
Do đó Phật đã không chọn từ moksha, giải thoát, ông ấy
đã chọn từ niết bàn, nirvana. Với từ moksha còn có cảm giác
về ‘của tôi’. Chí ít đến chừng này vẫn còn lại, linh hồn sẽ
vẫn còn lại - và ngồi trên siddhashila, chỗ của người đã giải
thoát, người ta sẽ tận hưởng việc giải thoát. Cùng người đó,
cùng người đang quản lí một cửa tiệm ở đây, bây giờ ngồi
vào chỗ của người được giải thoát trong thế giới của giải
thoát, đang tận hưởng ở đó!
Mối quan tâm này vẫn còn ẩn nấp trong tâm trí bạn, rằng
bạn sẽ còn lại. Nhưng cái gì có đó trong bạn đáng giữ lại? Và
cái gì có đó trong bạn đáng phải giữ? Bạn đã bao giờ nghĩ về
nó chưa? Bạn đã bao giờ xem xét cái bạn có mà đáng giữ gìn
vĩnh viễn không? Loại hương thơm nào bạn có mà bạn có thể
nói rằng nó nên còn lại mãi mãi? Loại giai điệu nào bạn có
mà bạn muốn làm cho nó thành bất tử? Cái gì có đó trong
tính cách của bạn mà bạn muốn còn lại mãi mãi? Dường như
không có gì thuộc loại như thế bên trong bạn cả.
Phật nói, “Điều này nữa cũng là một loại ham muốn,
thèm khát cuộc sống - rằng người ta nên tồn tại, không vì lí
do nào hết cả. Dường như không có lí do nào tại sao ông nên
tồn tại. Cái gì trong ông mà, nếu được giữ lại, có thể có ích
cho thế giới? Không có gì cả.”
Cho nên Phật nói, “Không, từ giải thoát này không
đúng”; và ông ấy chọn từ niết bàn.
Kinh này là kinh về niết bàn. Niết bàn có nghĩa là việc
tắt đi của chiếc đèn. Khi chiếc đèn bị tắt, bạn có biết ngọn
lửa đã đi đâu không? Ngọn lửa không đi đâu cả, nó đơn giản
dừng hiện hữu; nó biến mất, nó đơn giản hội nhập. Bây giờ
bạn sẽ không có khả năng tìm thấy ngọn lửa đã tắt ấy ở đâu
nữa. Không có đâu trong mọi thế giới, không có đâu trong
cái vô hạn mênh mông này, mà bạn có khả năng định vị
ngọn lửa đã tắt đó. Nó đã hội nhập, nó đã hội nhập một cách
toàn bộ đến độ nó không thể nào được gọi lại từ cái vô hạn
đó. Nó đã đi sâu vào trong cái vô hình đến mức nó không thể
lấy bất kì hình dạng nào nữa. Nó đã bị triệt tiêu.
Cho nên Phật nói rằng bạn cũng sẽ bị triệt tiêu đi, hệt
như chiếc đèn bị tắt. Do đó ông ấy đã chọn từ niết bàn. Ông
ấy nói, “Ông sẽ đạt tới niết bàn - không phải là moksha, giải
thoát, mà là niết bàn. Ngọn lửa bập bùng mờ nhạt trong ông
sẽ tắt ngấm.”
Điều này dường như có vẻ là việc rất đáng sợ. Thế thì cái
gì là mục đích của tất cả những điều này? Đổ thêm dầu vào
đèn của bạn và giữ cho ngọn lửa cháy mãi chăng? Cái gì
thực sự là điều bản chất? Nhưng Phật nói rằng khi bạn đã bị
triệt tiêu, chỉ thế thì bạn mới biết bạn là gì. Và khi bạn đã
biến mất, chỉ thế thì bạn mới biết rằng bạn không bị mất; bạn
đã thu được tất cả, bạn đã trở thành tất cả.
Cho nên linh hồn cũng bị vứt bỏ.
Không trao cơ hội - tại bất kì điểm nào - cho việc ngủ,
cho chuyện trò của xã hội, cho âm thanh, động chạm,
hình dạng, vị và mùi - các đối tượng của giác quan - và
sự quên lãng về linh hồn, suy tư về linh hồn bên trong
ông.

Mọi thứ cứ bị vứt bỏ dần. Ngủ bị vứt bỏ, vô ý thức bị vứt
bỏ. Chúng ta đã quên cái ta của mình - điều này Upanishad

gọi là ngủ. Việc quên lãng này về cái ta riêng của chúng ta,
chúng ta là ai, việc không biết gì về chân lí rằng “Ta là
Thượng đế” - điều này Upanishad gọi là ngủ. Cái ngày giấc
ngủ này không chiếm lĩnh chúng ta dù chỉ một khoảnh khắc
thì ngày đó không còn cách nào để vô ý thức nắm quyền nữa.
Khi khói này không còn bao quanh chúng ta nữa, những đám
mây này không còn lơ lửng treo quanh và bầu trời trở thành
không tì vết và trong sáng và bóng tối do những đám mây
này gây ra không bao giờ hạ xuống, thế thì có hồi tưởng
thường xuyên.
Hồi tưởng cũng không phải là từ đúng. Mọi từ đều sai để
diễn tả cái Upanishad muốn nói. Nhưng người ta không bất
lực - không có cách nào khác ngoài việc dùng từ.
Nói là ‘hồi tưởng’ là không đúng, bởi vì từ hồi tưởng
ngụ ý cái gì đó trong quá khứ và cũng đã bị quên. Hồi tưởng
thường xuyên ngụ ý cái gì đó chưa bao giờ bị quên lãng.
Ngày xưa đã có chuyện này: Có một nhà huyền môn ở
Tây Tạng tên là Naropa. Nhiều người hay tới ông ấy và họ
rất lấy làm phân vân, bởi vì người ta biết quá rõ rằng ông ấy
đã hoàn toàn được hội nhập vào điều thiêng liêng và họ chưa
từng nghe Naropa đã bao giờ nhớ đến tên Thượng đế. Đệ tử
của ông ấy thường hỏi Naropa, “Mọi người nói rằng thầy đã
hội nhập vào điều thiêng liêng, nhưng sao không bao giờ
thầy nhớ tới Thượng đế?” Tương truyền Naropa đã đáp lại,
“Làm sao ta nhớ khi ta chưa bao giờ quên? Và cái ngày ta
bắt đầu nhớ Thượng đế, biết rằng Naropa đã mất. Cái ngày ta
nhớ, cái ngày ta gọi tên Thượng đế, ông cũng có thể hiểu
rằng Naropa đã mất, rằng ông ta đã quên lãng và đã rơi vào
trong giấc ngủ. Khi ta không rơi vào trong giấc ngủ, khi ta
không bao giờ quên Thượng đế, làm sao ta nhớ được?”
Trong trạng thái như thế tức là đi vào trong cái hang bí
mật tuyệt đối ở bên trong tất cả chúng ta.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#4Phản chiếu trong gương

Thân thể này được làm từ chất tiết ra của mẹ và cha và
đầy những chất bài tiết và thịt. Do đó, bằng cách đi khỏi
nó như từ một chandra, tiện dân thấp kém, và trở thành
Brahman, thực tại tuyệt đối, là được hoàn thành. Hỡi
người tìm kiếm chân lí! Bằng cách biết cái một của linh
hồn và linh hồn tối cao, giống hệt như cái một của
ghatakash, bầu trời bên trong cái bình, và mahakash,
bầu trời bên ngoài cái bình, một cách không phân chia
được bao giờ cũng là an bình.
Việc trở thành cái hỗ trợ tự toả sáng, tự tạo của tất cả
linh hồn và linh hồn vĩnh cửu, Brahman, thực tại tuyệt
đối, là vứt bỏ cảm giác về thân thể ông và cả thân vũ trụ,
dường như đấy chỉ là bình chứa chất bài tiết.
Làm cho cảm giác bản ngã, mà đã kiểm soát thân thể, trở
thành cái ta ý thức phúc lạc, từ bỏ thân thể thô kệch và
thành linh hồn đơn độc bất tử của ông.
Hỡi người hồn nhiên! Như thành phố có thể được nhìn
được phản xạ trong gương, Ta là Brahman đó, thực tại
tuyệt đối, trong người mà việc phản xạ thế giới này được
thấy - biết điều này, hỡi người hồn nhiên, là được hoàn
thành.

Chúng ta biết thân thể chỉ từ bên ngoài. Như một người
có thể đi quanh lâu đài, nhìn hình dạng bên ngoài và cái đẹp
của các bức tường của nó rồi kết luận rằng đây là toàn bộ lâu
đài, tương tự như chúng ta thấy thân thể chỉ từ bên ngoài.
Thân thể không chỉ là cái được thấy được từ bên ngoài.
Thấy được thân thể từ bên trong, người ta lập tức được tự do
với nó. Hình dạng của thân thể thấy được từ bên ngoài chỉ lại
cái che phủ. Thực tại của thân thể được thấy từ bên trong,
cách thân thể thực sự hiện hữu.
Phật hay phái các đệ tử của mình tới chỗ hoả thiêu để
xem các xác chết, để nhìn xương, nhìn sọ. Đó là cách thân
thể hiện hữu: mọi thứ đều được bao phủ bởi tầng da, ngoài
thứ ấy ra bạn sẽ thấy ghê tởm nó và sẽ không thể nào thèm
khát nó quá, gắn bó với nó quá, và cảm thấy ‘cái của tôi’ về
nó. Đôi khi thử quán tưởng thân thể từ bên trong mà xem;
thế thì bạn sẽ có khả năng hiểu được kinh này. Đôi khi đi đến
bệnh viện; xem bác sĩ phẫu thuật tiến hành ca mổ trong
phòng mổ. Điều bạn sẽ thấy bên trong thân thể, đấy là thực
tại.
Kinh này rất có ích cho thiền. Để nó rất rõ ràng cho bạn
rằng không có kết án về thân thể trong kinh này. Tôn giáo
không quan tâm tới việc kết án bất kì thứ gì, hay trong việc
ca tụng bất kì thứ gì. Tôn giáo chỉ quan tâm tới việc biết cái

đang hiện hữu.
Cho nên khi được nói rằng thân thể là đống thịt, xương,
máu, tuỷ, chất bài tiết, vân vân, nhớ lấy không có ý định kết
án chút nào. Không hề có ý định ruồng bỏ thân thể; thân thể
chỉ là như vậy thôi. Toàn bộ sự việc chỉ là việc tiết lộ sự kiện
cách thức thân thể là vậy, không gì khác.
Kinh này nói:

Thân thể này được làm từ chất tiết ra của mẹ và cha và
đầy những chất bài tiết và thịt... Bằng cách đi khỏi nó
như từ một chandal, tiện dân bậc thấp, và trở thành
Brahman, thực tại tuyệt đối, là được hoàn thành.

Các từ chandal và sudra là rất có giá trị. Tâm lí học Ấn
Độ cổ đại nói rằng bất kì ai tin tưởng mình là thân thể đều là
sudra; ‘sudra’ nghĩa là người tin bản thân mình là thân thể.
‘Brahmin’ nghĩa là người đã biết bản thân mình là Brahman,
cái tuyệt đối. Người ta không phải là brahmin chỉ bởi được
sinh ra trong một gia đình brahmin, người ta không là sudra
chỉ bởi được sinh ra trong gia đình sudra. Tính chất sudra
hay brahmin không có liên quan gì tới nhà cửa hay gia đình,
sudra là trạng thái của con người, và brahmin cũng vậy.
Mọi người sinh ra đều như sudra, chỉ một vài người chết
đi như brahmin. Toàn thế giới đều là sudra. Sudra nghĩa là,
tất cả những người trên thế giới sống với việc tin rằng bản
thân họ là thân thể. Rất khó tìm được brahmin. Không khó
nhận việc sinh ra trong nhà của brahmin, nhưng để là
brahmin là khó.
Tôi đã từng nghe, Uddalaka nói với con mình Svetketu,
“Đến đạo tràng của người thấy và quay về sau khi đã trở
thành brahmin.”
Svetketu nói, “Nhưng con đã là brahmin, con là con của
một brahmin.”
Thế rồi Uddalaka nói với con một cách quả quyết nhưng
đầy yêu thương, “Chưa bao giờ xảy ra việc chỉ bởi được sinh
ra trong nhà chúng ta một người trở thành brahmin. Chúng ta
thực tại đã trở thành brahmin. Cho nên con tới đạo tràng của
thầy và quay về khi đã trở thành một brahmin. Có đâu trên
thế giới mà phẩm chất brahmin được nhận được từ người bố?
Nó được nhận được từ thầy chứ! Và trong gia đình chúng ta
chưa bao giờ có brahmin danh hiệu, chúng ta bao giờ cũng
thực sự trở thành brahmin. Con đi đi và quay về khi con đã
trở thành một brahmin.”
Kinh này nói: Đi ra khỏi thân thể bạn dường như bạn
đang đi ra khỏi chandal hay tiện dân. Không phải là người ta
phải đi xa; khoảnh khắc người ta hiểu, nó là rác rưởi tanh
hôi, nó là chất bài tiết, nó là thịt, máu và tuỷ - ngay khi điều
này được nhận ra, việc rời xa bắt đầu theo cách riêng của nó.
Chúng ta bị hấp dẫn, chúng ta bị lôi kéo đến nơi chúng ta
nghĩ là ngát hương. Chúng ta bắt đầu rời đi, chúng ta bị đẩy
đi khỏi nơi chúng ta cảm thấy hôi hám. Thiên vị của chúng ta
về thân thể là bởi vì dốt nát của mình về nó. Chúng ta không
có ý tưởng gì về việc thân thể chúng ta thực tại là gì.
Cho nên quán tưởng cái bên trong thân thể bạn đi. Trở
thành bác sĩ giải phẫu của riêng bạn và mở thân thể riêng của
bạn ra. Da không dầy lắm đâu, nó mỏng thôi. Chúng ta đã
phát triển quá nhiều gắn bó với mọi thứ bị giấu kín đằng sau
làn da này, và chúng ta bắt đầu sống dường như đó là tất cả
những cái có cho con người chúng ta. Cho nên chúng ta gắn
bó với nó, buộc vào nó.
Nếu bạn bắt đầu nhận ra thực tại đích xác của thân thể
mình, bạn sẽ thấy rằng việc rời xa đã bắt đầu; bạn không

phải rời đi xa, việc rời đi tự nó bắt đầu theo cách riêng của
nó. Thế thì nếu chúng ta phải đồng nhất lại với thân thể điều
đó sẽ phải cần tới nỗ lực. Nhưng việc bị bị gắn bó với thân
thể của chúng ta chỉ ngụ ý một điều, và điều đó là việc chúng
ta chưa bao giờ nhìn vào thân thể từ bên trong của nó.
Chúng ta biết tới thân thể mình bởi việc thấy nó trong
gương - nhưng cái được thấy trong gương chỉ là lớp che phủ
bề ngoài của thân thể. Sẽ rất tốt nếu một ngày nào đó khoa
học phát minh ra máy - kiểu như máy tia x - mà nếu người ta
đứng trước nó, nó sẽ phơi bầy mọi thứ bên trong thân thể ra
như đúng cách nó là vậy: xương, thịt, tuỷ, chất bài tiết và
mọi thứ. Cái máy như thế sẽ rất hữu dụng.
Một khi bạn đi tới biết tình huống thực của cái bên trong
thân thể mình, bạn lập tức sẽ thấy rằng một khoảng cách đã
phát triển giữa thân thể và bản thân bạn; mọi nhịp cầu nối đó
sẽ sập đổ, mọi đồng nhất sẽ biến mất và lỗ hổng sẽ bắt đầu
tăng lên. Những người thấy của Upanishad đã cố tạo ra con
mắt đó để qua nó bạn có thể có thoáng nhìn vào trong - đằng
sau làn da, đằng sau lớp da riêng của bạn.
Chân lí giải thoát. Nếu chúng ta đi tới biết chân lí về thân
thể mình, tâm trí chúng ta bắt đầu trở nên tự do với nó. Thiếu
chân lí là tù túng. Bất kì điều gì chúng ta không biết trong
thực tại của nó đều trở thành tù túng.
Hỡi người tìm kiếm chân lí! Bằng cách biết cái một của
linh hồn và linh hồn tối cao, giống hệt như cái một của
ghatakash, bầu trời bên trong cái bình, và mahakash,
bầu trời bên ngoài cái bình, một cách không phân chia
bao giờ cũng an bình.

Khi cái vô tích sự của thân thể được thấy và cái vô giá trị
của thân thể được nhận ra, thân thể chỉ còn là cảm giác về
đống rác rưởi và máu mủ. Và khi khoảng cách từ thân thể bắt
đầu tăng lên, chỉ thế thì sự gần gũi với Thượng đế bắt đầu
phát triển. Người ta càng gần với thân thể, càng xa với
Thượng đế; càng xa với thân thể, người ta càng gần với
Thượng đế. Ràng buộc với thân thể của chúng ta càng mạnh,
khoảng cách tới tâm thức vô thân thể càng lớn. Khi ràng
buộc này trở nên kém đi và khi khoảng cách với thân thể bắt
đầu tăng lên, điều này chỉ có một nghĩa - rằng sự gần gũi với
linh hồn đang tăng lên.
Linh hồn là một cực và thân thể là cực kia: chúng ta ở
giữa hai cực. Khi chúng ta quá gần với thân thể, chúng ta ở
xa linh hồn; khi chúng ta bắt đầu rời xa khỏi thân thể, chúng
ta đang tới gần hơn với linh hồn. Đây là lí do tại sao hành
động rời xa khỏi thân thể đã được lấy như quá trình thiền.
Điều này cũng bị hiểu sai rất nhiều nữa.
Khi các kinh sách Ấn Độ lần đầu tiên được dịch sang
tiếng phương Tây, mọi người nghĩ rằng những kinh sách này
là kẻ thù của thân thể. Nhưng nó không phải như vậy. Chúng
chỉ là phương sách thôi. Biết về thực tại thân thể, tâm thức
chúng ta lập tức đi vào cuộc hành trình vào trong. Nhận ra
chân lí thực tại về thân thể, mối nối với thân thể lỏng ra. Để
làm lỏng mối nối đó, cần phải làm mạnh việc nhận ra này.
Suy ngẫm về cái chết, suy tư về thực tại của thân thể, mở
ra thực tại của thân thể và thấy chúng một cách rõ ràng - đây
là những phương pháp của thiền. Thông qua chúng người ta
bắt đầu đi vào bên trong. Và việc đi đó dễ dàng xảy ra,
không cần nỗ lực cho điều đó. Nếu bạn muốn đi vào bên
trong mà không hiểu về thân thể điều đó sẽ rất khó khăn, bởi
vì tâm trí sẽ vẫn còn quan tâm và bị buộc vào thân thể.
Một khất sĩ bhikkhus của Phật đi ngang qua một thôn

làng. Ông ta rất đẹp trai, và thiền đã tăng thêm chân giá trị,
vẻ duyên dáng cho cái đẹp của ông ấy. Im lặng đã kết tinh
bên trong ông ta và tia sáng của nó toả ra từ đôi mắt và
khuôn mặt của ông ta. Hào quang ánh sáng làm duyên dáng
cho ông ta. Một gái mãi dâm rất nổi tiếng thấy ông và phải
lòng ông. Rabindranath Tagore đã viết một bài thơ hay về sự
kiện này.
Cô mãi dâm tới ông ta và đề nghị khất sĩ nghỉ lại một
đêm trong lâu đài của cô ấy. Khất sĩ đáp, “Không có giới luật
nào về điều này cho nên ta sẽ không từ chối lời mời của cô.
Ta sẽ tới, nhưng thời gian còn chưa đúng. Khi thực tại thực
tế của thân thể cô được lộ ra cho cô, đó là lúc ta sẽ tới. Ngay
bây giờ cô còn đang lầm lẫn. Cái ngày cô thức tỉnh về thực
tại của nó, ta sẽ tới.”
Cô mãi dâm đó không thể hiểu được điều này. Chính ý
nghĩa của mãi dâm là người không hiểu bất kì ngôn ngữ nào
khác ngoài ngôn ngữ thân thể. Cho nên đừng nghĩ rằng chỉ
bởi vì người đàn bà là vợ ai đó mà cô ấy không phải là mãi
dâm. Nếu cô ấy chỉ hiểu ngôn ngữ của thân thể, cô ấy là mãi
dâm. Chừng nào ngôn ngữ của linh hồn còn chưa được hiểu,
không ai có thể vượt lên trên việc mãi dâm được.
Và cũng đừng nghĩ rằng từ mãi dâm chỉ áp dụng cho đàn
bà; không, nó áp dụng cho cả đàn ông nữa. Chỉ ngôn ngữ của
thân thể là được hiểu; mọi giao tác đều được thực hiện trên
mức thân thể. Toàn thể tâm trí bị tập trung chỉ vào thân thể,
bản thân thân thể là việc buôn bán - đây là mọi điều được
ngụ ý bởi từ mãi dâm này.
Khất sĩ nói, “Ta chắc chắn sẽ đến, nhưng chỉ khi thực tại
của thân thể cô được lộ ra cho cô.”
Cô mãi dâm nói, “Ông có điên không đấy? Đây là lúc
cho ông tới - trong khi tôi còn trẻ và ở đỉnh sắc đẹp của tôi.
Thân thể tôi sẽ không bao giờ trong hoàn cảnh tốt hơn nữa.”
Khất sĩ đáp, “Mối quan tâm không phải là ở cái tốt hơn,
mối quan tâm là ở cái thực. Khi thân thể cô biểu hiện thực tại
của nó, thế thì ta sẽ tới.”
Cô mãi dâm nói, “Tôi không thể nào hiểu được lời ông
nói. Xin làm nó rõ hơn cho tôi.”
Khất sĩ nói, “Khi không ai đến với cô nữa thế thì ta sẽ
đến, bởi vì đến lúc đó thân thể cô sẽ biểu hiện thực tại của
nó. Thế thì thân thể sẽ trông giống nhau cả từ bên ngoài cũng
như nó thực bên trong. Ngay bây giờ thì bên ngoài trông
không giống như nó thực bên trong. Cho nên khi không ai tới
cô nữa, ta sẽ tới.”
Nhiều năm qua đi, và cô mãi dâm trở nên già, bệnh hủi
đã lan khắp thân thể cô, các chi đã bắt đầu teo lại, và người
ta tống cô ra khỏi làng.
Đây đã là cùng những người đã quen dập dờn quanh cửa
nhà cô! Đây là cùng những người đã xin chết để vào trong
lâu đài của cô, những người quen coi họ là may mắn và có
diễm phúc cho dù chỉ được thoáng nhìn xa xăm của cô. Cùng
những người đó đã tống cô ra khỏi làng.
Đấy là một đêm đem kịt không trăng. Cô ấy đau đớn và
khát. Không có người nào dù chỉ để cho cô ấy một cốc nước.
Đêm đó khất sĩ tới; ông ta đặt tay lên đầu cô và nói, “Ta đã
tới đây. Bây giờ thân thể cô trong hoàn cảnh thực của nó,
bây giờ không ai lại gần cô. Bây giờ thân thể bên ngoài đã
trở thành hệt như nó bên trong. Bây giờ khoảng cách giữa
bên ngoài và bên trong đã biến mất, ảo tưởng rằng làn da này
còn duy trì đã không còn nữa. Bây giờ rác rưởi và máu mủ
bên trong cũng biểu hiện ra bên ngoài; bây giờ cô là như
nhau ở bên trong và bên ngoài. Bây giờ ta đã tới. Đây là cái

ngày ta đã hứa ta sẽ tới khi ta nói rằng khi không ai khác tới
cô, ta sẽ tới.”
Khất sĩ còn nói thêm, “Như ta đã quan ngại trước, ngay
tại lần gặp gỡ đầu tiên ta đã có thể thấy trong cô điều bây giờ
biểu hiện ra. Vâng, thế nhưng cô đâu có thể thấy được nó. Ta
có thể đã trở thành khách của cô ngay trong ngày đó, chẳng
có gì khó khăn, nhưng ảo tưởng của cô chắc sẽ tăng lên:
‘Bây giờ ngay cả khất sĩ cũng bắt đầu trở thành khách của
mình.’ Ta thì không có khó khăn gì, ta có thể đến ngay ngày
đầu tiên đó, bởi vì ta có thể thấy thân thể cô như nó hôm nay.
Điều cả làng bây giờ có thể thấy ta đã thấy từ ngày đó rồi.”
Nhưng cô mãi dâm đó, bây giờ nằm ngoài làng, đã
không nhìn vào thân thể mình. Với mắt nhắm, cô ấy vẫn nhớ
lại những ngày khi cô còn có thân hình đẹp đẽ, khi cô còn
danh giá và sống tự hào trong làng.
Ngay cả trong tuổi già mọi người vẫn nghĩ về những
ngày tuổi trẻ của mình. Khi thân thể biểu hiện chính nó dưới
dạng đúng của nó, họ vẫn tiếp tục che đậy nó bằng tâm trí
mình. Khi thậm chí làn da không thể che giấu được tuổi già
của họ, họ nhắm mắt lại và sung sướng trong suy tư về quá
khứ.
Khi người già tìm thấy nguồn cảm khoái trong suy nghĩ
về tuổi trẻ của mình, người đó sẽ chết là một sudra. Và khi
một thanh niên thấy tuổi già trong thân thể mình trước khi nó
thực tế xuất hiện, người đó sẽ chết là một brahmin. Khi một
người đang hấp hối còn mang thèm khát về cuộc sống, biết
rõ rằng người đó là một sudra. Khi ngay cả tại đỉnh thanh
xuân, ai đó bắt đầu thấy cái chết của mình, hiểu rằng
brahmin đang được sinh ra trong người đó. Và điều cần thiết
là chúng ta thấy được thực tại này của thân thể, sao cho dây
buộc bị chùng ra và chúng ta có thể hướng tới nơi tâm thức
hiện hữu.
Hỡi người tìm kiếm chân lí! Bằng cách biết cái một của
linh hồn và linh hồn tối cao, giống hệt như cái một của
ghatakash, bầu trời bên trong cái bình, và mahakash,
bầu trời bên ngoài cái bình, một cách không phân chia
bao giờ cũng an bình.

Chỉ quay lưng khỏi thân thể và nhìn vào cái mahakash
đó thôi. Mahakash đó, sự tồn tại mênh mông đó, là rất gần.
Nếu một cái bình đất để trên mặt đất và chúng ta lộn
ngược nó, đặt úp nó xuống, và thế rồi nếu cái bình nhìn lên,
nó sẽ chỉ thấy cái thân bằng đất của nó, không thấy bầu trời.
Để bình lộn ngược úp xuống đất, cho dù cái bình có nhìn lên,
nó sẽ thấy gì? Tất cả những cái nó có thể thấy chỉ là cái đáy
bình, tầng bùn của riêng nó - thân thể nó - nhưng không thấy
bầu trời. Rồi chúng ta đặt cái bình thẳng đứng lại, miệng
bình hướng lên trời. Thế thì khi nó nhìn lên trời nó sẽ có khả
năng thấy, “ta không phải là thân thể.” Bây giờ cái bình cũng
có khả năng thấy, “Bầu trời nhỏ bên trong ta cũng cùng là
bầu trời bên ngoài; và giữa hai bầu trời đó của chúng ta
không chỗ nào có lỗ hổng nào, chúng ta là không tách biệt.
Chính ta là người đã mở rộng vào trong bầu trời bên trên, và
chính bầu trời bên trên là nơi mọi con đường đã đi xuống
theo mọi đường vào trong ta; không đâu có bất kì chướng
ngại, bất kì biên giới, bất kì bức tường nào ở giữa.”
Điều tương tự cũng xảy ra khi bạn nhìn vào thân thể
mình; bạn giống như cái bình bị lộn ngược - bạn chỉ thấy
thân thể. Khi bạn rời xa khỏi thân thể mình, bạn trở thành
giống như cái bình được dựng thẳng - bây giờ bạn đối diện
với bầu trời. Khi một người rời xa khỏi thân thể, lập tức

người đó được tập trung vào bầu trời và lần đầu tiên thấy
rằng không có đến một hạt sạn khác biệt nào giữa người đó
và sự tồn tại bao la này đang trải rộng khắp xung quanh.
Người đó đã trở thành sự tồn tại bao la, sự tồn tại bao la đã
vươn tới người đó.
Hỡi người tìm kiếm chân lí! Bằng cách biết cái một của
linh hồn và linh hồn tối cao, giống hệt như cái một của
ghatakash, bầu trời bên trong cái bình, và mahakash,
bầu trời bên ngoài cái bình, một cách không phân chia
bao giờ cũng an bình.

Ngay khi sự thống nhất này được nhìn thấy, an bình xảy
ra.
Thực tế, bất ổn là gì? Bất ổn của chúng ta là gì? Bất ổn
của ta là ở chỗ chúng ta quá lớn và bị cầm tù trong cái tí
hon. Bất ổn của chúng ta giống như bất ổn của người đã bị
nhét vào bộ quần áo trẻ con và không thể cử động tự do
được, người đó cảm thấy rất gò bó. Và thêm nữa, nếu những
quần áo này được làm bằng sắt, khó khăn còn lớn đến đâu?
Khó khăn của chúng ta là tương tự.
Chúng ta lớn - không chỉ lớn mà còn bao la - và chúng ta
bị cầm tù trong thân thể nhỏ. Ngôi nhà nhỏ mà cư dân rất
lớn. Cảm giác bất tiện khắp mọi phía; mọi nơi đều dường
như là đường biên và mọi nơi đều bất tiện. Dường như là
không có chỗ nào người ta có thể chui ra. Và khó khăn còn
nhân lên gấp bội bởi vì điều chúng ta nghĩ là ngôi nhà của
mình lại là nhà tù của chúng ta. Chúng ta bận bịu trang trí
nó, bầy biện đồ đạc và phát triển nó. Chúng ta thu xếp để
trang hoàng vàng bạc bên trong nhà tù, chúng ta làm đẹp và
trang điểm các bức tường nhà tù - và đây cũng chính là nhà
tù mà chúng ta bị mắc bẫy vào. Chúng ta đối diện với các
bức tường, không hướng ra cửa.
Nó sẽ là vậy, bởi vì bạn quay sang cái hấp dẫn bạn. Mặt
đang hướng về nơi có hấp dẫn và lưng thì hướng về nơi có
kinh tởm. Chừng nào bạn còn đồng nhất với thân thể, bạn sẽ
còn đối diện với bức tường. Và khoảnh khắc có kinh tởm
hướng về thân thể, bạn đã tìm thấy cánh cửa.
Trong thân thể bạn nữa cũng có cửa. Nhưng cửa đó sẽ
chỉ được thấy khi hấp dẫn của bạn vào thân thể biến mất.
Cửa đó trong thân thể được gọi là tâm. Đấy không phải là
trái tim thực mà bạn vẫn gọi là tim; cái bạn gọi là tim đó chỉ
là một cơ quan vẫn đập gần phổi. Không có cửa ở đó đâu,
đấy chỉ là việc bố trí cho việc bơm máu thôi. Đấy không phải
là tâm.
Tâm, theo ngôn ngữ yoga, là tên của cánh cửa đó nơi bạn
bỗng nhiên thấy bản thân mình đứng khi bạn rời xa khỏi thân
thể, khi bạn không còn mối quan tâm nào ngay cả trong việc
nhìn vào thân thể - khi không còn hấp dẫn gì với thân thể và
cái vô hạn được sinh trong bạn. Chính đây là cửa - nơi cái
bình mở ra hướng tới bầu trời.
Có nhiều kiểu cửa trong thân thể bạn, nhưng bạn đi tới
biết chúng chỉ khi bạn đạt tới chúng, không trước điều đó.
Nhìn đứa trẻ nhỏ: trẻ con không biết rằng có cửa dục
trong thân thể nó. Nhưng khi trẻ con lớn lên và trở thành
thanh niên, bỗng nhiên một ngày nào đó nó sẽ trở nên nhận
biết về cửa đó. Qua cửa dục đó nó có thể đi vào trong thế
giới; đấy nữa cũng là một cửa để đi ra khỏi thân thể. Và nhớ
lấy, đây là lí do tại sao có nhiều ao ước đến thế về dục. Vì nó
mà chúng ta có khả năng chảy ra khỏi thân thể mình trong
thoáng chốc, nhưng chỉ thoáng chốc thôi. Trong thoáng chốc
thân thể bị quên lãng đi và chúng ta đắm chìm trong tự

nhiên.
Một trong những cửa của con người hướng ra tự nhiên -
hướng xuống - và cửa nữa hướng tới tính thượng đế - hướng
lên. Khi tâm trí chúng ta chất đầy những ham muốn dục thì
chúng ta gần với thân thể nhất. Và khi chúng ta gần với thân
thể nhất, thế thì cửa mở qua đó chúng ta đi vào trong thế giới
của thân thể khác. Khi chúng ta dửng dưng và rời xa thân
thể, thế thì cửa mở qua đó chúng ta đi vào trong thế giới của
linh hồn. Cả hai cửa này đều có đó trong thân thể.
Trong thân thể có cửa dẫn tới vật chất, và cũng trong
thân thể có cửa dẫn tới tính thượng đế. Nhưng việc không
quan tâm vào thân thể sẽ không xảy ra chỉ bởi suy nghĩ như
vậy. Nếu bạn cứ nghĩ rằng thân thể chỉ là thịt, xương, tuỷ và
không có gì khác, điều này không ích lợi gì cả; suy nghĩ chỉ
nói lên rằng bạn không biết - và đó là lí do tại sao bạn đang
nghĩ.
Nhiều người tự cứ nhủ mãi trong nhiều kiếp, “Có gì
trong thân thể?” Nhưng họ biết rằng có cái gì đó trong thân
thể, nếu không tại sao cần tới lời tự kỉ ám thị này? nếu không
cần gì lặp lại lời gợi ý này cho chính bạn? Họ đang dự định
thuyết phục chính mình, tâm trí mình, đừng đổ vì điều thân
thể nói bởi vì không có gì trong nó cả. Nhưng tâm trí này là
ai mà dính líu vào trong thân thể này? - đấy chính là bản thân
họ. Và mối quan tâm của tâm trí vào thân thể vẫn còn bền
vững, đó là lí do tại sao điều đó cần được thuyết phục.
Kinh này không ngụ ý thuyết phục. Đừng lặp lại nó;
đừng bắt đầu tụng nó khi ngồi nhắm mắt. Kinh này là để khải
lộ. Với việc hiểu kinh này, bằng mắt nhắm, cố tìm kiếm bên
trong thân thể bạn xem liệu có đúng không, như kinh nói,
rằng thân thể này không là gì ngoài xương, thịt và tuỷ.
Đừng chỉ tin vào nó. Việc tin vào nó sẽ nguy hiểm bởi vì
bạn sẽ bắt đầu lặp lại nó. Không, thám hiểm nó đi, tìm kiếm
nó đi. Có thể người thấy đơn giản đùa, có thể ông ta nói dối.
Bất kì cái gì người thấy đã nói đều không phải để cho bạn
tin, mà để biết qua tìm kiếm riêng của bạn.
Tìm kiếm bên trong bản thân bạn đi. Dò dẫm bên trong
về xương bạn. Ấn ngón tay vào thịt và cảm. Sờ vào sọ và
cảm xem cái gì có đó. Thử trở nên quen thuộc với thân thể
bạn từ mọi phía. Cái ngày quen thuộc này được hoàn chỉnh...
Và sao trì hoãn? - nó có thể xảy ra hôm nay. Bạn đã được
trao cho thân thể mình, nhưng bạn chưa bao giờ bận tâm
thám hiểm nó, bạn chưa bao giờ bận tâm xem xét nó. Nhưng
hành vi của con người không thể tin được đến mức có lẽ bạn
có thể được tha thứ.
Tôi biết nhiều bác sĩ đã được học hành và nghiên cứu về
xương, thịt và tuỷ, nhưng họ quá mê đắm như nhau với thân
thể. Bác sĩ mê đắm với thân thể là phép màu! Điều đó có
nghĩa là mù quáng của họ là vô song và không thể giải thích
nổi. Là bác sĩ giải phẫu, họ cưa cắt, mổ xẻ thân thể trên bàn
mổ, vậy mà, giống Majnu, họ cứ hát mãi bài ca ngợi về
Laila. Đây là phép màu thực; tạo ra bùa hộ mạng, vân vân từ
không khí bởi Satya Sai Baba chẳng phải là phép màu chút
nào. Phép màu là ở chỗ bác sĩ, người ngày nào cũng cắt mở
thân thể và biết mọi điều về thịt, tuỷ và chất bài tiết, người
bịt mũi lại để cho mùi hôi thối từ bên trong thân thể không
thể đi vào hơi thở ông ta, người quen thuộc với từng khúc
xương và từng mạch máu trong thân thể và biết không có gì
trong thân thể mà có thể gọi là đẹp cả, cũng trở nên điên
khùng với ham muốn về thân thể ai đó.
Điều rất thú vị đã xảy ra... Tôi đã nói tất cả những điều
này cho một bác sĩ - ông ta là bạn tôi. Ông ta nói, “Bây giờ,
trong khi ông đang kể cho tôi điều này, tôi nhớ lại một tai

nạn. Có lần tôi đã mổ bụng một người đàn bà. Khi mở bụng
ra, tôi bị nôn vì tất cả những gì tôi thấy ở đấy; nó đảo lộn hết
cả. Trong khi tất cả những điều này xảy ra,” ông bác sĩ kể
cho tôi - ông ta là một người thật thà - “đứng cạnh nhau, sự
hấp dẫn vào cô y tá đẹp đang đứng cạnh tôi tự khẳng định
nó. Cái dạ dầy mở ra đang ở đó, và tôi nghĩ làm sao hoàn
thành thật sớm ca mổ vì sau đó tôi định đi xem phim với cô y
tá này.”
Bây giờ đấy là cách thức của tâm trí con người! Chúng ta
đều khéo léo trong việc lừa dối chính mình. Con người này
nữa cũng làm cùng điều như thế. Chẳng mấy chốc ông ta sẽ
ra khỏi phòng mổ, ông ta sẽ cầm tay cô y tá và quên hoàn
toàn, thực ra, cái tay là gì.
Cho nên người trung bình có thể được tha thứ - nhưng
tôi đang nói như vậy chỉ để so sánh với vị bác sĩ này. Bằng
không thì không người nào có thể được tha thứ cả, vì chúng
ta có thân thể riêng của mình và chúng ta không có khả năng
tự mình quen được với với thân thể ấy. Và mọi người bắt đầu
lên đường đi tìm linh hồn của họ! Thậm chí không có khả
năng tự mình làm quen được với thân thể mình, họ vẫn lên
đường đi tìm linh hồn.
Mọi người hỏi tôi, “Làm sao đạt tới linh hồn?” Xin bạn
đủ lòng tốt để trước hết biết rõ về thân thể. Trước hết làm
quen với cái gần gũi với bạn đến thế đã. Và làm quen với nó
trở thành cái thang để vươn lên linh hồn, vì bất kì ai trở nên
quen thuộc với thân thể đều không đồng nhất với nó; và bất
kì ai rời xa khỏi thân thể đều đối diện với linh hồn - lối mở
của người đó hướng tới linh hồn. Và khi bầu trời gặp với
ghatakash này, bầu trời nhỏ bé bên trong cái bình, thế thì
điều xảy ra được gọi là an bình.
Vẫn còn bị cầm tù trong thân thể là nguyên nhân cho bất
ổn, và kinh nghiệm là một với không gian bao la, tràn ngập
khắp bên ngoài nhà tù thân thể, là đi tới an bình. Không có
gặp gỡ với cái tối thượng, không ai đã bao giờ trở nên an
bình. Do đó, mọi nỗ lực khác để trở nên an bình sẽ thất bại.
Nhiều nhất chỉ có thể có ít nhiều bất ổn hơn thôi. Đôi khi còn
nhiều bất ổn hơn, đôi khi ít hơn, tất cả chỉ có vậy. Điều bạn
gọi là an bình không là gì ngoài ít bất ổn, không gì nhiều hơn
thế này - chỉ là bất ổn thông thường. Khi có bất ổn thông
thường, người ta nói mọi thứ là an bình, mọi thứ đều tốt! Khi
bất ổn tăng lên một chút, người ta cảm thấy rắc rối.
Các nhà tâm thần nói rằng toàn bộ công việc của họ là
giữ cho mọi người bất thường một cách bình thường, điên
khùng một cách bình thường. Có hai kiểu người điên trên thế
giới - thực ra chỉ có hai kiểu người thế này: một, người điên
bất thường, họ phải bị giữ trong nhà thương điên; và người
điên bình thường, họ ngồi ở nhà, văn phòng và cửa tiệm mọi
nơi. Khác biệt giữa hai kiểu người này chỉ là ở mức độ điên.
Bất kì người nào thuộc kiểu thứ hai vào bất kì lúc nào cũng
đều có thể đột nhiên nhảy từ cửa tiệm vào nhà thương điên.
Không khó khăn gì trong điều đó, đấy chỉ là vấn đề nảy sinh
theo mức độ.
Và nhiều lần hàng ngày bạn đã tới rất gần nhà thương
điên. Khi bạn tràn đầy tức giận, chỉ vài khoảnh khắc bạn đã
trở thành điên. Vào lúc đó không có gì khác biệt giữa bạn và
người điên. Bạn sẽ làm cùng những việc mà người điên làm.
Khác biệt duy nhất là ở chỗ điều này thỉnh thoảng xảy ra cho
bạn, tính điên khùng này của bạn chỉ thỉnh thoảng xảy ra,
trong khi tính điên khùng của ai đó khác đã yên vị; nó không
rời bỏ họ, nó trở thành tĩnh tại. Bạn có chút ít tính lỏng trong
cái điên khùng của mình, nó giữ cho bản thân nó tuôn chảy.
Ai đó khác đã đông đặc trong nó, đông cứng trong nó như
băng.

Các nhà gia tâm thần nói rằng toàn thể công việc của họ
là kéo lại những người đã đi xa hơn một chút trong cái điên
của họ và đem họ trở lại cùng với đám đông điên thường. Họ
nói họ không thể làm được gì nhiều hơn thế; rằng bằng cách
nào đó, qua thuyết phục và dụ dỗ, chữa trị và liệu pháp, có
thể trong một hay hai năm, nhiều nhất chúng ta có thể đưa họ
trở lại với cửa tiệm hay văn phòng nơi họ đã từ đó tới. Họ
được phép điên đến mức không làm ảnh hưởng đến công
việc hàng ngày mà họ đang làm.
Bất ổn đã trở thành bản tính của chúng ta. Và điều tự
nhiên duy nhất là như vậy bởi vì chỉ có một ý nghĩa cho việc
trong an bình: khi con sông cuộc đời bạn rơi vào trong đại
dương cuộc sống, trong khoảnh khắc gặp gỡ đó có an bình.
Không gặp được cuộc sống vũ trụ, không có an bình.
Việc trở thành cái hỗ trợ tự toả sáng, tự tạo của tất cả
linh hồn và linh hồn vĩnh cửu, Brahman, thực tại tuyệt
đối, là vứt bỏ cảm giác về thân thể ông và cả thân vũ trụ,
dường như đấy chỉ là bình chứa chất bài tiết.

Không chỉ có thân thể này phải từ bỏ, mà thân thể bao la
này ta thấy như vũ trụ cũng phải bị từ bỏ. Con người là dạng
thu nhỏ của vũ trụ. Có thân thể này bao quanh bạn, và bên
trong nó bạn là ngọn lửa bất tử của linh hồn. Tương tự, thân
thể của cái toàn thể là vũ trụ này, và bên trong nó là ẩn giấu
Brahman, linh hồn vũ trụ. Giác quan của thân thể này cũng
phải bị từ bỏ, nhưng ngay cả giác quan của thân vũ trụ bao la
này trải khắp mọi nơi có được từ bỏ đi chăng nữa - điều đó
cũng trở thành vô nghĩa.
Khi một người không đồng nhất với thân thể mình,
người đó kinh nghiệm linh hồn mình. Cố hiểu điều này cho
rõ ràng. Khi một người vứt bỏ gắn bó với thân thể mình, thế
thì chói sáng tới từ đôi mắt người đó lần đầu tiên là chói sáng
của ngọn lửa riêng của người đó, linh hồn riêng của người
đó; đó chính là chói sáng của ghatakash - bầu trời bên trong
cái bình. Và khi ai đó trở nên tự do ngay cả với thân thể vũ
trụ của cái toàn thể, thế thì điều người đó kinh nghiệm là
chói sáng của ngọn lửa Brahman, cái tuyệt đối.
Đây là khác biệt duy nhất giữa linh hồn và linh hồn vũ
trụ. Linh hồn nghĩa là bạn kinh nghiệm chỉ ngọn lửa tí hon.
Linh hồn vũ trụ nghĩa là bây giờ bạn đang đứng trước siêu
mặt trời. Được tự do khỏi thân thể riêng của người ta, người
ta kinh nghiệm linh hồn này, được tự do khỏi thân thể vũ trụ
người ta kinh nghiệm linh hồn vũ trụ. Nhưng khác biệt chỉ ở
mức độ. Cho nên với một người đã đạt tới linh hồn, không
còn chướng ngại, không còn cản trở; người đó cũng có thể dễ
dàng thực hiện bước nhảy thứ hai.
Làm cho cảm giác bản ngã, mà đã kiểm soát thân thể, trở
thành cái ta ý thức phúc lạc, từ bỏ thân thể thô kệch và
thành linh hồn đơn độc bất tử của ông

Ý nghĩa của sannyas là ở chỗ khuôn mặt chúng ta thường
xuyên hướng lên bầu trời. Grihastha, chủ hộ, thỉnh thoảng có
được thoáng nhìn về bầu trời thông qua nỗ lực, nhưng lại
sớm trở về nhà mình, thân thể.
Được rõ ràng về nghĩa của grihastha đi; grihastha nghĩa
là người giữ việc trở về thân thể mình. Từ griha, ngôi nhà,
không nói tới ngôi nhà bạn ở trong đó đâu, nó nói tới ngôi
nhà - thân thể - nơi bạn được sinh ra. Và người đã trở nên
yên vị trong ngôi nhà này là grihastha. Đôi khi người đó có
thoáng nhìn về bầu trời nữa, nhưng người đó giữ việc quay

trở về thân thể. Đôi khi miệng bình quay lên trời, nhưng rồi
nó lại nhanh chóng quay ngược xuống - lại mắc kẹt. Vẫn còn
quay ngược xuống đã trở thành thói quen của nó. Và bởi vì
thói quen này, việc quay ngược xuống tạo ra cảm giác là điều
đúng - vì thói quen này, thói quen lâu dài.
Nếu một người bị làm cho đầu quay xuống đất ngay từ
lúc sinh ra và lớn lên vẫn trong cùng tư thế ấy, thế thì nếu
một ngày nào đó người đó được yêu cầu đứng thẳng dậy -
trên đôi chân mình - người đó sẽ hỏi tại sao người đó bị làm
cho đứng sai đi thế này! Cũng là tự nhiên, bởi vì bây giờ
người đó đã quen đứng đầu quay xuống đất.
Tôi đã từng nghe... Có một bộ lạc nhỏ tại Nam Mĩ; đó là
một bộ lạc quãng ba trăm người sống trên một đỉnh núi nhỏ,
và trên núi đó có một kiểu ruồi đốt làm cho người ta mù. Tất
cả ba trăm người của bộ lạc đó đều mù. Tất cả trẻ con sinh ra
đều có khả năng nhìn nhưng rồi chúng bị mù trong vòng ba
tháng, vì vào lúc đó ruồi đã đốt chúng. Do đó không người
nào trong bộ lạc đó nhận biết rằng có cái gì như khả năng
nhìn. Làm sao đứa trẻ ba tháng có thể biết được về mắt?
Trước khi nó lớn hơn ba tháng nó đã mù. Và tất cả những
người khác cũng đều mù cả.
Bây giờ nếu do may mắn một đứa trẻ lớn lên và thị lực
vẫn còn nguyên, các ông lang của bộ lạc đó chắc chắn sẽ liệt
chúng là đứa trẻ bất thường và phải mổ mắt cho nó. Cuộc mổ
như thế để phá huỷ mắt dường như là điều hoàn toàn bình
thường phải làm. Họ sẽ nói, “Lại có những thứ như mắt sao?
Đã ai có mắt chưa? Không có ai cả. Trường hợp này chắc
chắn là sai lầm nào đó của tự nhiên!” Việc phá huỷ mắt qua
mổ sẽ trở thành tuyệt đối cần thiết. Mù là tự nhiên đối với
họ; nó đã trở thành thói quen.
Điều chúng ta đang là thông thường, dường như là tự
nhiên. Nhưng không cần điều đó là tự nhiên. Cố hiểu điều
này. Thói quen có thể dường như là bản tính của bạn, nhưng
thói quen không phải là bản tính. Cái gì là khác biệt giữa hai
điều này? Thói quen có nghĩa là cái chúng ta đã từng làm và
do đó chúng ta tiếp tục làm nó. Bản tính nghĩa là cái sẽ tiếp
tục xảy ra cho dù chúng ta vứt bỏ mọi việc làm của mình; nó
là cái gì đó không cần phải làm.
Chính thói quen của chúng ta hết kiếp nọ đến kiếp kia là
bị gắn vào thân thể, thói quen của vô lượng kiếp; nó không
phải là bản tính của chúng ta. Cho nên một khi bạn đã có
kinh nghiệm đúng về bản tính đúng đắn, thói quen này sẽ tan
vỡ. Người ta có thể vẫn có thoáng nhìn, nhưng điều đó
không tạo ra khác biệt gì. Thoáng nhìn tựa như tia sét đột
nhiên xảy ra, và thế rồi bóng tối khép lại, thế rồi chúng ta lại
yên vị trong thói quen cũ.
Sannyasin là người đã quyết định, “Bây giờ ta sẽ phá vỡ
sự đồng nhất của tâm trí với ngôi nhà, thân thể, và ta sẽ tiếp
tục giữ nhận biết về bầu trời rộng mở. Và nỗ lực của ta sẽ
tiếp tục không dừng - ngồi, đi, bước và ngay cả trong ngủ
nữa - để cho chừng nào ta có thể đảm đương được, ta sẽ nhận
biết rằng tâm trí mình không đồng nhất bản thân mình với
thân thể, rằng linh hồn ta vẫn giữ việc chảy vào đại dương
bao la của cái toàn thể.”
Và khi tôi nói “giữ tuôn chảy,” tôi không chỉ dùng lời
nói. Khi bạn làm thực nghiệm này, bạn sẽ kinh nghiệm rằng
bạn thực tại là luồng chảy thường xuyên. Khi bạn sẽ đối diện
với linh hồn, bạn sẽ cảm thấy rằng bạn liên tục được làm
trống rỗng, rằng giống như sông Hằng bạn đang rơi vào
trong đại dương. Ghi nhớ này nên còn liên tục.

Hỡi người hồn nhiên! Như thành phố có thể được thấy
được phản xạ trong gương, Ta là Brahman đó, thực tại
tuyệt đối, trong người mà việc phản xạ thế giới này thành
thấy được - biết được điều này, hỡi người một hồn nhiên,
là được hoàn thành.

Hệt như phản chiếu được thấy trong gương... Nhưng
phản chiếu được thấy trong gương không phải là thực tại;
thực tại là gương mà trong đó việc phản chiếu được thấy.
Bạn có nhận biết rằng khi bạn nhìn vào trong gương, bạn
thấy sự phản chiếu và không thấy gương không? Khi bạn
đứng trước gương, bạn có bao giờ thấy bản thân mình đang
nhìn gương không? Không, bạn bao giờ cũng thấy khuôn
mặt mình, không thấy gương. Và khuôn mặt, không có đó
trong gương được thấy gương có đó là không được thấy.
Nếu gương có thể được làm ra mà trong đó phản chiếu
của khuôn mặt bạn không thể được thấy, thế thì bạn sẽ không
chú ý chút nào rằng có gương ở đó. Bởi vì khuôn mặt bạn
được thấy, bạn suy diễn rằng có gương. Gương chỉ được suy
ra bởi vì bạn có khả năng thấy khuôn mặt mình; cho nên chỉ
khuôn mặt được thấy, không phải gương. Vâng, nếu có
khiếm khuyết nào đó trong gương, đó là vấn đề khác. Gương
càng không khiếm khuyết, gương càng thuần khiết, nó sẽ
càng ít được nhìn tới. Nếu chúng ta có thể làm ra một chiếc
gương hoàn hảo không khuyết tật, nó sẽ không được thấy
chút nào.
Toàn bộ câu chuyện về Mahbharata đã xảy ra bởi vì việc
chế tạo ra chiếc gương không khiếm khuyết như thế. Đấy chỉ
là chuyện đùa, nhưng chuyện đùa này đã chứng tỏ rất đắt giá.
Duryodhana và tất cả anh em ông ta đều là con của một
người mù, cho nên chuyện đùa là về họ. Dẫu sao chuyện đùa
này cũng không có hương vị tốt lành, bởi vì chuyện đùa mà
có thể làm tổn thương ai đó là nhiều bạo hành hơn là trò đùa.
Pandavas đã xây dựng một lâu đài mới và đã mời người
anh họ tới thăm nó. Những gương tuyệt đối không khiếm
khuyết đã được lắp vào ngôi nhà đó; các gương không lỗi
đến độ chúng không thấy được như là gương. Cho nên nếu
một gương được lắp đối diện với cửa ra vào, cửa dường như
trong gương còn bản thân gương không thể được chú ý tới.
Ông Duryodhana đáng thương, trong khi cố gắng đi qua
những cánh cửa như thế, va đầu vào gương và ngã lăn.
Draupadi thấy điều này và phá lên cười: cái cười đó sinh ra
toàn bộ Mahabharata. Đó là sự trả thù cho cái cười đó.
Theo một cách nào đó, đấy không phải là điều gì nghiêm
trọng cho lắm, nhưng đôi khi ngay cả một cái cười khẽ cũng
có thể đem ra biết bao bạo hành! Điều mỉa mai đằng sau cái
cười là thâm: “Ông là con kẻ mù, cho nên tự nhiên làm sao
ông có thể thấy được? Nó nhất định là như vậy rồi, vì ông là
con kẻ mù mà.” Do đó cái cười: “Ông nhất định phải ngã,
ông con kẻ mù ơi - ông thấy cửa ở chỗ không có cửa!”
Gương hoàn toàn không khiếm khuyết đã được dùng, do vậy
phản xạ trong gương là được thấy nhưng gương không thấy
được.
Người thấy nói:
Hỡi người hồn nhiên! Như thành phố có thể được thấy
qua phản xạ trong gương, Ta là Brahman đó, thực tại
tuyệt đối, trong người mà việc phản xạ thế giới này là
thấy được - biết được điều này, hỡi người hồn nhiên, là
được hoàn thành.

Linh hồn bên trong chúng ta là gương sạch bong, không
khiếm khuyết; toàn thể thế giới được thấy được được phản
xạ trong nó. Cho nên chúng ta chạy đuổi để tóm bắt thế giới

nhưng chúng ta không thấy gương trong đó thế giới được
thấy được phản xạ.
Nếu viên kim cương được thấy, viên Kohinoor, bạn chạy
theo nó. Tuy nhiên, bạn thậm chí không xem xét tìm ra đây
là ai trong người mà kim cương được phản xạ, người đang
thấy nó. Cái gì là cái gương đó bên trong tôi mà phản xạ viên
kim cương ngay vào chiều sâu bên trong? Trăng được thấy
trên trời. Ai có đó bên trong đang phản xạ trăng?
Có một cái gương xoay tròn bên trong chúng ta cứ phản
xạ toàn thể thế giới trong nó. Chừng nào bạn còn chạy đuổi
bắt thế giới, bạn vẫn còn đang cố gắng bắt cái phản xạ. Ngày
bạn bắt đầu nhận biết về gương bạn đã đi vào thế giới của
chân lí. Và người thấy gương không trở nên mê đắm cái
phản xạ. Điều đó không có nghĩa là sẽ không còn phản xạ
trong gương; không, chúng sẽ hình thành, nhưng khăng
khăng bắt chúng đã bị vứt bỏ.
Và gương không bao giờ bị ô nhiễm bởi phản xạ. Không
thành vấn đề bạn có thể đã vẩn vơ lang thang qua bao nhiêu
thế giới, gương của bạn bao giờ cũng vẫn thuần khiết và hồn
nhiên. Hiểu điều này cho đúng. Đây là lí do tại sao trong
kinh lại nói: “Hỡi người hồn nhiên!” Nó nói với bạn đấy,
“Hỡi người hồn nhiên!” Ngay cả bạn cũng hoài nghi rằng
người thấy có lẽ đã sai lầm nào đó trong việc nói với bạn.
“Về tôi sao? Gọi tôi là hồn nhiên sao?” Nhưng không, điều
đó được nói có lí do đấy. Dù bao nhiều lỗi lầm có xảy ra
cũng không thành vấn đề, gương bao giờ cũng vẫn còn thuần
khiết và hồn nhiên.
Bạn có thể đặt bất kì cái gì phía trước gương - ngay cả
những chất bài tiết hôi hám - nó sẽ phản xạ đủ cả. Nhưng
bạn có cho rằng gương bị ô nhiễm bởi thứ hôi hám ấy
không? Không, dẹp bỏ những chất bài tiết bạn đã đặt trước
nó, và gương lại vẫn như trước đây; sẽ không có dấu vết nào
của rác rưởi còn lại đằng sau trong gương.
Cho nên nhiều điều đã xảy ra phía trước gương của bạn,
nhưng nó chỉ xảy ra trước gương thôi, không cái gì đi vào
bên trong nó. Không cái gì có thể đi vào trong nó. Đây là lí
do tại sao người ta đã nói: “Hỡi người hồn nhiên.”
Đây là khác biệt rất cơ bản giữa Ki tô giáo và Hindu
giáo. Ki tô giáo đòi hỏi bạn phải chấm dứt phạm tội, tư
tưởng Hindu yêu cầu bạn biết rằng bạn đã hồn nhiên. Ki tô
giáo nói, “Xoá sạch mọi tội lỗi, vứt bỏ mọi việc làm sai trái”;
tư tưởng Hindu nói, “ Cái gì có đó để bị xoá? Bạn là gương;
chỉ cần biết ngần này và mọi thứ đã được xoá hết - thế thì
bạn đã thuần khiết và hồn nhiên.”
Đấy là một và cùng điều. Cho dù người ta có tham gia
vào việc xoá đi mọi thứ, theo thời gian mọi sai trái đã bị xoá
đi trước gương, gương sẽ trông thuần khiết - nó đã thế rồi.
Cho nên nó có thể bắt đầu từ đầu này nữa.
Cũng có cùng khác biệt giữa tư tưởng Jaina và Hindu
nữa. Đây là điều rất thú vị. Nhấn mạnh của Jaina cũng nằm ở
việc bỏ đi tội lỗi: vứt bỏ mọi tội lỗi, sao cho khi tất cả tội lỗi
đã bị vứt bỏ, bạn sẽ có thể thấy gương thuần khiết - mặc dầu
gương đã thuần khiết ngay chỗ đầu tiên. Tư tưởng Hindu
nhấn mạnh: Tại sao phải làm những nỗ lực vô nghĩa trong
việc vứt bỏ tội lỗi làm gì? Chỉ nhận ra chân lí, rằng bạn là
gương; thế thì cho dù tội lỗi tiếp tục còn đó trước gương, bạn
vẫn là hồn nhiên, vô tội. Do đó cả Jaina lẫn Ki tô giáo bao
giờ cũng cảm thấy rằng tư tưởng Hindu có đôi chút nguy
hiểm; nó không dành nhiều chỗ cho khái niệm của bạn về
đạo đức và tội lỗi và đức hạnh.
Nó là nguy hiểm. Chân lí càng sâu sắc, nó càng nguy
hiểm, vì chân lí càng sâu sắc, nó càng trở nên mạnh hơn. Và

trong sức mạnh có nguy hiểm. Nếu nó rơi vào tay những
người sai trái, thế thì có nguy hiển lớn. Thường những người
sai đi tìm sức mạnh, cho nên nó lại rơi vào tay họ. Nhưng tư
tưởng Hindu rất, rất sâu sắc. Toàn bộ vấn đề là ở chỗ tâm
thức bên trong của bạn chỉ là gương. Bất kì cái gì bạn có bên
trong, nó đều ở bên ngoài tâm thức bạn. Không cái gì đã bao
giờ đi vào được bên trong tâm thức bạn, mặc dầu người ta
cảm thấy rằng dường như điều này xảy ra.
Nếu bạn đặt cái gì đó trước gương, nó xuất hiện sâu bên
trong gương cứ như là nó ở xa gương. Đấy chỉ là luật đơn
giản của tia sáng và tỉ lệ của chúng: vật ở càng xa gương, nó
xuất hiện càng sâu hơn bên trong gương. Cho nên chú ý đến
một nguyên lí rất hay: cái gì đó dường như càng ở sâu bên
trong bạn, biết rằng nó càng ở xa bạn. Nếu cái gì đó dường
như hoàn toàn bên trong, bạn có thể tuyệt đối chắc chắn rằng
không có thể có cái gì ở ngoài hơn nó. Như thường hay xảy
ra, mọi người nói, “Tình yêu này rất sâu trong tôi.” Điều đó
có nghĩa nó là cái gì đó xa hẳn bạn. Khi bạn nói rằng tình
yêu của ai đó đã đi vào rất sâu trong tim bạn, bạn phải biết
rằng bạn đang định chạm tới cái gì đó ở xa hẳn khỏi bạn.
Điều đó có nghĩa là ai đó đã xa hẳn bạn và do đó được thấy
như sâu bên trong gương của bạn.
Mọi thứ ở gần hơn dường như nông hơn, và những thứ ở
xa hẳn dường như sâu hơn trong gương. Lần nữa không nhất
thiết là nếu một vật dường như sâu trong gương, bản thân
gương phải thực sự sâu bên trong. Ngay cả một chiếc hồ nhỏ
mà mặt trăng cũng dường như sâu bên trong hồ cứ như là nó
ở xa trên trời, còn hồ thì không sâu được đến như thế. Gương
của bạn sâu thế nào? Đặt một gương trên đất và mặt trăng sẽ
xuất hiện trong nó sâu như khoảng cách của nó xa trên trời.
Việc phản xạ có thể đi vào bên trong sâu đến đâu, chúng
thực tại không bao giờ xuyên thấu vào được. Không cái gì có
thể đi vào bên trong bạn được, nó không thể đi vào được. Nó
chỉ dường như là đi vào bên trong bởi vì có gương bên trong.
Tâm thức chúng ta là gương, gương thuần khiết nhất, thuần
khiết đến mức... Vì dù kính có thuần khiết đến đầu cũng
không thành vấn đề, nó vẫn cứ là kính; vật chất chừng ấy vẫn
có đó. Nhưng tâm thức thuần khiết nhất...!
Cho dù chúng ta có làm ra gương bằng không khí, điều
đó nữa cũng không thể thuần khiết như gương tâm thức. Nếu
chúng ta làm gương không khí, và cái gì đó được phản xạ
trong nó, chúng ta sẽ lên đường tìm kiếm cái phản xạ đó qua
gương, vì gương sẽ không cản trở ta theo mọi cách. Nó là
gương không khí; bạn sẽ đi qua nó.
Gương tâm thức thuần khiết hơn nhiều, vì tâm thức là
hiện tượng tinh tế nhất trong thế giới. Nó là năng lượng vi tế
nhất. Toàn bộ thế giới đều được phản xạ trong nó.
Người thấy nói, “Hỡi người hồn nhiên! Hệt như sự phản
xạ thấy được qua gương, thế giới này cũng xuất hiện trong
ông như qua gương. Biết được điều này - thừa nhận rằng ‘Ta
là Brahman,’ rằng ‘ta là gương, không phải là cái được phản
xạ mà là cái trong đó mọi vật được phản xạ’ - là được hoàn
thành.”
Đơn giản không có sự hoàn thành nào khác hơn điều
này. Chừng nào người ta còn chưa nhận ra sự thuần khiết của
tâm thức mình, người ta vẫn còn chưa hoàn thành. Người đó
có thể cứ làm bất kì cái gì, người đó có thể cứ đạt tới mọi
thứ, nhưng tất cả những thành tựu đó sẽ đều vô dụng. Tất cả
những cái được làm sẽ bị hoàn tác lại; mọi việc chạy quanh
cũng chỉ như vẽ đường trên nước - chúng biến mất ngay
trước khi người ta kết thúc việc vẽ chúng. Người ta có thể cứ
vẽ mãi những đường này, nhưng chúng sẽ chỉ biến đi hoài.

Đến cuối đời, vào khoảnh khắc chết, mọi người đã tìm
kiếm những cái phản xạ mới nhận ra rằng họ đã vẽ các
đường trên nước. Mọi thứ biến mất: mọi kính trọng, mọi địa
vị, mọi của cải, mọi tích luỹ - mọi thứ đều biến mất. Người
ta phát hiện ra vào lúc chết rằng đó là sai lầm lớn, rằng người
ta đã vẽ những đường dường như trên đá nhưng thực tại
người ta vẽ trên nước. Nhưng điều đó chỉ được phát hiện ra
khi không cái gì có thể được làm về nó.
Nhưng nếu nó có thể được biết hôm nay, nếu nó có thể
được biết bây giờ, thế thì cái gì đó là có thể; việc vẽ trên
nước có thể đi tới chấm dứt. Và người đã chọn dừng việc vẽ
trên nước đi vào một thế giới khác, một thế giới trong đó
không cái gì chết.
Có một thế giới của cái chết, có một thế giới khác của
cái bất tử. Bất kì ai rời khỏi cái chết đều đạt tới cái bất tử.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#5Buông bỏ và bay

Chỉ người tự do khỏi nắm giữ vào bản ngã mới đạt tới tự
tính. Do đó, trở nên trong sạch không tì vết tựa như
trăng tròn, người ta trở nên cực lạc và tự toả sáng.
Dừng cảm giác làm, mọi lo âu dừng. Dừng lo âu, mọi
ham muốn dừng. Dừng các ham muốn là giải phóng - và
điều này được gọi là jivanamukti, giải thoát trong khi
sống.
Thấy tất cả, mọi nơi, theo mọi hướng, như Brahman,
thực tại tuyệt đối - với chín muồi của cảm giác thiện chí
như thế mà ham muốn dừng lại. Chớ bao giờ lãng quên
lòng trung thành của ông với Brahman, thực tại tuyệt
đối, bởi vì đó là cái chết duy nhất, những người đã bắt rễ
chắc vào Brahman nói.
Dù có bị gạt sang bên, tảo vẫn không mất thời gian để
phủ kín lại mặt nước. Tương tự, nếu người trí huệ đi
chệch lòng trung thành với Brahman dù chỉ một thoáng
chốc, ảo giác bao phủ người đó.

Trong kinh này nhiều điều quí giá đã được nói lên - không
chỉ quí giá mà còn nguyên bản nữa.
Chỉ người tự do khỏi nắm giữ vào bản ngã mới đạt tới tự
tính.
Chân lí rất sâu sắc được khải lộ trong điều này. Bản ngã
đã không bắt giữ bạn, chính bạn đã bắt giữ bản ngã. Thế giới
không bắt giữ bạn, chính bạn đã bắt giữ thế giới. Đau khổ
không níu bám lấy bạn, chúng là chính sáng tạo riêng của
bạn. Đau khổ không săn đuổi bạn, chúng không lấy quyết
tâm nào để gây cho bạn rắc rối; chúng đến với bạn chỉ do lời
mời của bạn.
Thông thường chúng ta không nghĩ theo cách này.
Chúng ta nghĩ: Sao có những đau khổ này? Sao có những
thống khổ trần gian này? Sao có vòng sinh tử? Tại sao bản
ngã này dằn vặt tôi? Làm sao được tự do với nó? Thường
xuyên ý nghĩ này chạy bên trong chúng ta: Làm sao được tự
do với nó? Lúc này lúc khác tất cả các bạn đã từng đương
đầu với câu hỏi này - làm sao được tự do với nó? - bằng
không thì đã không thể nào có khả năng cho bạn đến đây.
Nhưng bản kinh này còn làm bạn thất vọng nhiều hơn,
bởi vì nó nói chính câu hỏi trở nên tự do không nảy sinh bởi
vì bản ngã không níu bám bạn, thế gian không ngăn trở bạn
theo bất kì cách nào; sinh thành của bạn không gợi tới bạn,
nó tất cả là do ý chí của riêng bạn. Cho nên hỏi “Làm sao
thoát khỏi mọi thứ này?” là sai. Điều đúng cần phải hỏi là,
"Làm thế nào, theo cách thức nào và với thủ thuật nào mà tôi
vẫn đang níu bám vào mọi khốn khổ và rắc rối này?”
Nhưng kinh này sẽ làm bạn thất vọng lớn, bởi vì nó nói
chính câu hỏi trở thành tự do không nảy sinh bởi vì bản ngã
không nắm giữ bạn, thế giới không dừng bạn lại theo bất kì

cách nào; việc sinh của bạn đã không cầu khẩn tới bạn, nó tất
cả đều do ý chí riêng của bạn. Cho nên hỏi, "Làm sao được
tự do với mọi điều này?" là sai. Điều đúng phải hỏi là, "Làm
sao, bằng cách nào và với thủ thuật nào, tôi đang ôm giữ tất
cả những khổ cực và rắc rối này?"
Người ta không nên nêu ra câu hỏi về việc trở nên tự do
với mọi điều này. Câu hỏi nên là: Phương pháp luận của
chúng ta là gì, mẫu hình nào mà theo đó chúng ta cứ ôm giữ
lấy đau khổ? Chúng ta cứ bắt giữ đau khổ, và với tay riêng
của mình, chúng ta cứ áp đặt lên bản thân mình nhiều thế
gian hơn, nhiều sinh thành hơn, nhiều tái sinh hơn. Câu hỏi
nên là: Tại sao chúng ta cứ tạo ra những mở rộng mới và bầu
trời các ham muốn? Đây là điều cần được hiểu.
Điều này có nhiều nghĩa được ngụ ý. Một nghĩa sẽ là ở
chỗ giải thoát không phải là thành đạt nào đó cần được đạt
tới. Thế gian chắc chắn sẽ mất đi, nhưng giải thoát không
được đạt tới. Nếu bạn sẵn sàng vứt bỏ thế gian, thế thì bạn sẽ
thấy rằng giải thoát của bạn đã là hoàn cảnh rồi. Bạn đã tự
do, nhưng bạn đã xoay xở để vẫn còn trong tù túng qua việc
tự lừa mình.
Nếu bạn thấy cách vẹt bị bắt trong rừng bạn sẽ hiểu. Một
chiếc dây thừng được buộc qua hai cọc đỡ. Khoảnh khắc vẹt
bay tới và đậu lên dây thừng, nó lập tức bị treo lộn ngược bởi
vì dây thừng đã xoay do sức nặng của nó. Bây giờ con vẹt
cảm thấy rằng nó bị bắt. Con vẹt bị treo lộn ngược cảm thấy
rằng nó bị bắt, bị bắt thật tồi tệ; chân nó quắp vào dây, bây
giờ không còn cách nào thoát nữa. Chính con vẹt càng bám
chặt vào sợi dây, dây không giữ nó chút nào. Nhưng cái mà
vẹt cảm thấy cũng dường như logic: “Dây treo ngược mình
thì chắc phải giữ chặt mình rồi, nó phải giữ chắc mình!”
Cho nên vẹt ta cứ thế mà bị treo ở đó. Nó cố gắng đủ
mọi cách để đứng thẳng dậy để có thể bay được, nhưng nó
không thể nào xoay xở làm điều đó được bởi vì sợi dây rất
nhẹ so với trọng lượng con vẹt - cho nên dù nó cố gắng đến
đâu, nó bao giờ cũng đung đưa lại vị trí lộn ngược. Do vậy,
nó càng cố gắng, nó càng bị thuyết phục là nó không còn
cách nào để thoát được.
Nếu con vẹt có thể hiểu, nó có thể không giữ dây nữa và
bay ngay cùng khoảnh khắc đó. Nhưng trước hết nó cứ cố
ngoi về vị trí thẳng đứng. Thậm chí nếu nó bỏ việc giữ dây
trong trạng thái lộn ngược, nó có thể bay xa bởi vì dây đâu
có bắt giữ nó. Nhưng con vẹt chưa bao giờ bay ở vị trí đầu
lộn ngược xuống đất; bất kì khi nào bay nó đều bay ở vị trí
đứng thẳng. Nó chỉ biết mỗi một cách bay. Nó nghĩ rằng có
lẽ việc bay có mối nối không tránh khỏi nào đó với việc
đứng thẳng trên hai chân.
Làm sao để con vẹt bị treo ngược ấy hiểu rằng nó cũng
có thể bay được ngay ở đây và bây giờ, và rằng nó không bị
bắt chút nào? Nhưng bởi vì nó đang bị treo ngược nên nó sợ
rằng nếu nó bỏ sợi dây, nó sẽ bị ngã xuống đất và chết. Cho
nên nó bám chặt vào sợi dây. Và rồi dù mãi lâu sau người
bẫy vẹt mới tới, người đó sẽ thấy con vẹt đang bị treo ở đó.
Tân thức con người ít nhiều ở trong cùng tình huống này.
Không ai bắt giữ bạn. Ai quan tâm tới việc bắt giữ bạn? Thế
gian này không quan tâm gì tới việc nắm giữ bạn đâu. Cái gì
có thể là mục đích, điều thế gian này thành đạt được qua việc
nắm giữ bạn? Không, không ai quan tâm tới việc nắm giữ
bạn cả. Bạn đã nắm giữ bản thân mình. Nhưng có những ảo
tưởng cho bạn ý tưởng rằng bạn bị người khác nắm giữ.
Ảo tưởng lớn nhất là ở chỗ bạn nghĩ bản thân mình giá
trị đến mức toàn thế giới đều quan tâm tới việc bắt giữ bạn.
Đây là tính chất bản ngã cảm thấy rằng mọi khổ đều đang đổ

dồn về mỗi bạn; rằng biết bao nhiêu khổ chú ý thế tới bạn;
rằng mọi địa ngục đều được tạo ra cho bạn - chúng tất cả chỉ
dành cho bạn, và bạn ngồi ở trung tâm! Dường như toàn bộ
bố trí vũ trụ này vận hành vì bạn - và bạn không là gì ngoài
con vẹt bị treo ngược trên dây! Nhưng lí do cho việc tạo ra
ảo tưởng này ít nhiều cũng giống như lí do cho con vẹt.
Ngay khi đứa trẻ con người được sinh ra, nhiều biến cố
bi kịch đã xảy ra bên cạnh. Chúng là cần thiết, đó là lí do tại
sao chúng xảy ra. Đứa trẻ con người được sinh ra là kẻ
không tự lo liệu được nhất trong tất cả các con vật trong thế
giới này. Con của loài vật khác được sinh ra dều tự lo liệu
được cho chúng. Con của các loài vật khác đều có thể bước
đi, chạy và có thể bắt đầu đi tìm thức ăn ngay khi chúng
được sinh ra, nhưng con của con người sẽ cần hai mươi
nhăm năm sau khi sinh mới sẵn sàng đi tìm thức ăn riêng.
Những hai mươi nhăm năm!
Con của con người là yếu đuối nhất trong tất cả các loài
vật. Các nhà sinh vật nói rằng cái gì đó đã sai ở đâu đó. Họ
nói rằng để có sinh thành chín muồi, con của con người nên
còn trong bụng mẹ hai mươi mốt tháng. Nhưng phụ nữ con
người lại yếu đuối, cô ấy không thể giữ được đứa trẻ lâu đến
thế trong bụng. Do vậy theo một số nhà sinh vật, toàn bộ loài
người đều bị đẻ non. Không đứa trẻ con người nào được sinh
ra đã phát triển đầy đủ, tất cả đều mới phát triển có một
phần. Ngược lại, con của mọi loài vật khác sinh ra đều phát
triển đầy đủ.
Nhưng với đứa trẻ con người, việc sinh ra mới phát triển
một phần này vừa là ân huệ mà cũng vừa là tai ương. Trong
thế giới này chẳng cái gì là một mặt, bao giờ cũng có hai mặt
cho mọi thứ. Điều không may là đứa trẻ con người yếu đuối,
nhưng đây cũng là ân huệ bởi vì do cái yếu đuối đó mà con
người trở thành cao siêu hơn mọi con vật khác. Có một số lí
do sâu sắc cho điều đó. Bởi vì đứa con của con người được
sinh ra rất yếu ớt - nó cần có trợ giúp lớn lao, bằng không nó
không thể tồn tại được - chỉ để cung cấp sự trợ giúp đó mà
đơn vị ‘gia đình’ đi vào sự tồn tại; bằng không thì không cần
đến gia đình làm gì. Trong loài vật không có đời sống gia
đình bởi vì điều đó không cần thiết. Đứa trẻ con người sẽ
chết nếu không có gia đình; do đó phải có người mẹ, người
bố rồi cả thể chế thiêng liêng về gia đình. Tất cả những điều
đó được sinh ra do cái yếu đuối của đứa trẻ.
Trên cơ sở gia đình, xã hội, dân tộc, toàn bộ mạng lưới
nền văn minh cũng ra đời. Và bởi vì đứa trẻ con người được
sinh ra không tự lo liệu lấy cho mình được, cho nên nó
không có bản năng cơ bản. Con của các loài vật được sinh và
nó tới với thông minh - đủ cho nó sống cuộc đời nó. Nhưng
con của con người không tới với thông minh như thế; nếu
chúng ta bỏ mặc nó không để ý tới nó sẽ chết. Không có
cách nào cho nó sống sót. Đây là lí do tại sao đứa trẻ con
người phải được huấn luyện.
Không con của loài vật nào cần huấn luyện. Đứa trẻ con
người cần dạy dỗ. Nó không tới mà được chuẩn bị với cái gì,
mọi thứ đều phải được dạy. Do đó có trường phổ thông, cao
đẳng và đại học. Đây là những thể chế được sinh ra là do cái
yếu ớt của con người. Chúng ta phải truyền đạt tất cả qua
giáo dục, mọi thứ; hết thứ nọ đến thứ kia cần được dạy. Nỗ
lực lớn đã được thực hiện, vậy mà vẫn không có chắc chắn là
đứa trẻ sẽ học! Do vậy mọi thu xếp về giáo dục và ước định
đã được phát triển bởi vì cái yếu ớt này của đứa trẻ con
người. Kinh này có mối quan hệ nào đó với thực tại này.
Bởi vì đứa trẻ không tự lo liệu được, bố mẹ phải chú ý
nhiều tới nó. Bởi vì chú ý này đứa trẻ cảm thấy, “mình là

trung tâm của thế giới, toàn thế giới xoay quanh mình.” Đứa
trẻ khóc một chút và mẹ nó chạy tới. Đứa trẻ hơi ốm và bố
nó lập tức chăm sóc cùng với bác sĩ. Đứa nhỏ biết rằng mọi
thứ đều chuyển động với mệnh lệnh chút xíu của nó. Hơi
chút tiếng động, hơi kêu khóc, hơi tỏ ra trục trặc là đã lôi kéo
cả nhà vào phục vụ nó. Và với đứa trẻ, gia đình là cả thế
giới; nó không biết thế giới khác. Cho nên một ảo tưởng tự
nhiên được tạo ra trong tâm trí của đứa trẻ rằng, “mình là
trung tâm của thế giới, mọi thu xếp đều chỉ là cho mình; mọi
thứ đang xảy ra chỉ là cho mình, mọi người đều quan tâm tới
mình.”
Ảo tưởng này lắng sâu trong chúng ta, và thế thì với
phần còn lại cuộc mình chúng ta cứ sống với giả định rằng
chúng ta là trung tâm. Điều này đưa đến đau đớn cực kì lớn;
đó là lí do tại sao bản ngã tổn thương - bởi vì điều đó không
đúng, bạn không là trung tâm của thế giới. Thế giới diễn ra
rất hạnh phúc không có bạn. Nó không gặp chướng ngại chút
nào bởi vì sự vắng mặt của bạn. Nhưng ở đâu đó, trong một
góc nào đó của tâm trí bạn, bạn vẫn cứ cảm thấy, “mình là
trung tâm.” Và bạn bao giờ cũng chờ đợi cho thế giới chấp
nhận rằng bạn là trung tâm. Đây chính là tìm kiếm của bản
ngã.
Kinh này nói: Chỉ người tự do khỏi nắm giữ vào bản
ngã... người được chuẩn bị để từ bỏ khái niệm bản ngã điều
đã lớn lên và ăn sâu từ thời trẻ thơ... đạt tới tự tính.
Điều này là không tránh khỏi; việc tạo ra bản ngã ngay
từ lúc sinh của đứa trẻ là điều không tránh khỏi. Đây là điều
xấu không tránh khỏi. Nhưng bị mắc kẹt ở đó và không đi
tiếp sẽ phá huỷ toàn thể cuộc đời chúng ta, bởi vì thế thì
chúng ta vẫn còn bị tước đoạt việc biết thực thể đang ẩn kín
bên trong chúng ta. Chúng ta sẽ có khả năng biết được nó chỉ
khi chúng ta vứt bỏ bản ngã của mình. Tại sao? Tại sao trong
tôn giáo có nhấn mạnh nhiều đến thế vào việc vứt bỏ bản
ngã? Nhấn mạnh là bởi vì người cảm thấy rằng mình là trung
tâm của thế giới vẫn còn bị tước đoạt việc biết về trung tâm
riêng của mình. Người đó sống với việc tin vào một trung
tâm giả là trung tâm của mình. Người tin rằng mình là trung
tâm trong con mắt của người khác không bao giờ bận tâm tới
việc tìm kiếm xem liệu người đó thực ra có bất kì trung tâm
nào của riêng mình không, và do vậy một trung tâm giả được
sinh ra. Trung tâm giả này phụ thuộc vào người khác, và do
đó người ta chỉ thu được bất hạnh từ bản ngã.
Khi bạn nói, “Bạn là người tốt,” bạn đang làm tăng
cường bản ngã của tôi. Ngày mai nếu bạn nói, “Không, điều
ấy là sai lầm, bạn không phải là người tốt,” thế thì bạn vừa
rút đi viên gạch bạn đã cho bản ngã tôi mượn mà tôi xây
dựng lâu đài từ viên gạch đó; thế thì nó đi tới bờ sụp đổ.
Bản ngã được tạo ra qua mắt kẻ khác, qua ý tưởng của
người khác; bản ngã là phụ thuộc vào người khác. Và nhớ
lấy, bất kì cái gì phụ thuộc vào người khác đều không thể là
trung tâm của bạn được. Cho nên chúng ta lo lắng quá nhiều
về ai nói gì, ai nói điều tốt về chúng ta và ai nói điều xấu về
chúng ta.
Một người bạn vừa tới tôi nói, “Đây là vấn đề của tôi”...
người đó đang hiện diện ở đây. Người đó nói, “Đây là chính
vấn đề của tôi, rằng ai đó nói điều gì đó, một điều nhỏ nhặt,
một điều hoàn toàn không có ý nghĩa, và tôi bị tổn thương
tới mức tôi không thể ngủ được cả đêm.” Chẳng hạn, người
đó nói, “Tôi mới ra tiệm mua vài thứ đồ. Tôi muốn mua một
thứ nào đó, nhưng tôi không thích cái mà người chủ tiệm chỉ
cho tôi. Người chủ tiệm nói, ‘Bỏ lại cái đó đi. Tôi biết khi
lần đầu tiên tôi nhìn khuôn mặt anh là anh sẽ không mua thứ

gì đâu.’ Tôi không thể ngủ được cả đêm đó, cố gắng tìm ra
tại sao người chủ tiệm nói như thế.”
Bản ngã chúng ta phụ thuộc vào điều người khác nói.
Mọi người xung quanh chúng ta hoặc đóng góp cho bản ngã
của chúng ta hoặc họ lấy đi cái gì đó từ nó. Đây là lí do tại
sao toàn bộ thời gian chúng ta chỉ bận tâm tới điều mọi
người nói hay nghĩ về chúng ta. Đấy là vốn của chúng ta.
Thu thập ý kiến người khác đóng góp cho tự hào của ta -
nhưng cái gì là tính tin cậy trong ý kiến người khác? Ý kiến
của họ là trong tay họ. Hôm nay họ có thể nghiêng về thiện
cảm với chúng ta, ngày mai họ có thể không. Hôm nay họ có
thể có ý kiến tốt về chúng ta, ngày mai họ lại có thể có ý kiến
xấu - và họ có động cơ riêng của họ.
Người chủ tiệm kia có động cơ riêng của ông ta. Ông ta
đánh vào bản ngã. Bây giờ hai điều có thể xảy ra qua nó.
Một là ở chỗ người đàn ông này có thể mua hàng, chỉ để giữ
thể diện chứ không vì cái gì khác. Và như thế thì sẽ tốt hơn
nếu người đó mua hàng bởi vì ít nhất thì người đó cũng cứu
mình khỏi cả đêm mất ngủ. Nhưng rồi lo âu khác lại nắm bắt
tâm trí: “Sao mình mua quần áo mà mình không thích?” Và
tất cả các bạn đều đã mua nhiều thứ mà bạn chẳng bao giờ
muốn mua, nhưng nhiều cơ hội bản ngã của bạn thúc giục
bạn mua.
Ở phương Tây, anh bán hàng đang dần bị thay thế trong
các cửa hàng bởi cô bán hàng. Bây giờ không còn anh bán
hàng nữa, chỉ còn cô bán hàng! Bây giờ không còn ý nghĩa
gì mấy khi giữ việc dùng từ anh bán hàng. Khi một khách
hàng nam vào tiệm mua đôi giầy và một cô bán hàng xinh
đẹp tiến lại gần anh ta, thử đi đôi giầy vào chân anh ta bằng
chính tay cô ấy, buộc dây giầy cẩn thận và mỉm cười nói
thêm, “Đẹp quá! Đôi này trông đẹp trên chân anh thế,” bây
giờ dù đôi giầy có bó chân thế nào anh ta cũng buộc phải
mua chúng. Anh ta sẽ phải mua chúng. Bây giờ không còn là
vấn đề của giầy nữa, bây giờ bạn đang mua cái gì đó khác,
giầy chỉ là cái cớ.
Tất cả chúng ta đều đã mua nhiều thứ mà chúng ta chưa
bao giờ muốn. Toàn bộ cuộc đời ta cũng tựa như bộ sưu tập
những thứ đồ, và bản ngã chính là tổng tập của những cái
này. Chúng ta đã đánh cắp ánh mắt của người khác, gắn tất
cả lại và cái đó trở thành ánh sáng lập loè của mình. Nhưng
người khác bao giờ cũng là chủ, bất kì ngày nào họ muốn họ
đều có thể kéo lại sự hỗ trợ đó.
Ngay cả người lãnh đạo lớn nhất cũng không lớn hơn
những người đi theo người đó. Người đó không thể lớn hơn
được, bởi vì toàn bộ quyền lãnh đạo của người đó là trong
tay của người khác. Hôm nay họ cho nó, ngày mai họ có thể
lấy nó đi.
Do đó, người lãnh đạo dù có thể lớn đến đâu, người đó
vẫn là người theo sau của những người theo sau mình. Người
đó phải theo sau họ. Người đó phải quan sát xem những
người theo sau đang định đi hướng nào, thế rồi người đó
chạy ra và đứng trước họ. Người đó phải đánh dấu hướng
gió, hướng của những người đi theo mình, và toàn thể tri
thức chuyên gia của người đó là chạy ngay và đứng trước.
Và đây là lí do tại sao, mọi lúc, mọi ngày, người lãnh đạo cứ
thay đổi tuyên bố của mình. Người đó phải thay đổi. Đó là
điều được gọi là tâm niệm về quan điểm của người theo sau.
Bạn đã nhận được bản ngã của mình từ họ. Danh vọng, địa vị
của bạn, mọi thứ bạn đều nhận được từ họ - tất cả nó đều
được vay mượn. Và bất kì cái gì là của vay mượn, nó không
phải là bạn. Bạn đã có đó trước khi tất cả những điều này
được nhận. Khi cái chết chộp lấy mọi thứ này khỏi bạn, bạn

vẫn sẽ có đó.
Bạn đã tạo ra một trung tâm giả, và nếu bạn đã coi bản
thân mình là trung tâm này, thế thì tại sao bạn đi tìm trung
tâm thực của mình? Bạn đã coi là đương nhiên rằng đây là
trung tâm thực.
Cái gì là hình ảnh của bạn trong con mắt riêng của mình?
Nó là hình ảnh được tạo ra bởi người khác. Chính người
khác đã tạo ra nó - ai đó đã cho nó mầu sắc, ai đó đã vẽ mắt
của nó, ai đó đã vẽ chân, và đó là tất cả những cái gì bạn là.
Nhưng đây chỉ là hình ảnh trên giấy, một cơn mưa rào nhỏ sẽ
xoá sạch mọi mầu sắc của nó. Nhưng tình huống này sinh ra
từ cái không tránh khỏi của cuộc sống.
Các nhà tâm lí nói rằng đứa trẻ đầu tiên trở nên nhận biết
về người khác, không phải về bản thân nó. Một cách tự
nhiên, khi đưa trẻ mở mắt, nó thấy mẹ nó. Làm sao nó có thể
thấy bản thân nó được? Người khác, ‘bạn’, được thấy, không
phải cái ‘tôi’. Dần dần hiểu biết của nó rộng ra. Nó thấy bố
nó, anh nó, chị nó và gia đình, và theo cách này nó dần dần
học cách kinh nghiệm người khác. Và chính trong tương
phản và mối quan hệ với người khác này mà nó bắt đầu kinh
nghiệm cái ‘tôi’ của nó.
Điều rất thú vị cần lưu ý là việc kinh nghiệm cái ‘tôi’
không phải là đầu tiên. Tôi hiện hữu, nhưng tôi không kinh
nghiệm bản thân tôi trước hết, tôi kinh nghiệm người khác
trước hết. Một cách tự nhiên khi tôi kinh nghiệm người khác
trước hết, thế thì cái ‘tôi’ mà tôi sẽ tạo ra sẽ phải dựa trên ý
kiến của những người khác này.
Do đó, các nhà tâm lí nói, đứa trẻ đã nhận được tình yêu
từ người mẹ và người bố và đã nhận được cách ca ngợi của
gia đình thì cũng có cảm giác về tự ái. Nhưng một đứa trẻ
không nhận được tình yêu nào từ bố mẹ, không nhận được ca
ngợi từ gia đình - một loại nhân cách đáng khinh sẽ phát
triển trong nó, bởi vì nếu mọi người mà qua họ đứa trẻ trước
hết trở nên nhận biết về cái ‘tôi’ của mình không diễn tả vui
vẻ và hạnh phúc về nó, cái ‘tôi’ của đứa trẻ đó trở nên nghèo
nàn và thiếu thốn mãi mãi. Nó đã không nhận được chất nuôi
dưỡng.
Các nhà tâm lí nói rằng cái gì đó đã bị mất đi trong đứa
trẻ lớn lên thiếu vắng người mẹ, và điều này có thể không
bao giờ bù đắp được bởi vì chính kinh nghiệm đầu tiên của
đứa trẻ về cái ‘tôi’ vẫn còn bị què quặt. Người mà từ người
đó cái hiểu đầu tiên về ‘tôi là ai’ được sinh ra, cái ‘bạn’ mà
từ người đó lần đầu tiên thoáng nhìn về cái ‘tôi’ xảy tới đã
không bao giờ có đó để cho những cái thoáng nhìn này.
Người đó không bao giờ có đó để phản ánh những kinh
nghiệm về nhân phẩm, kính trọng, tự hào, danh dự và tình
yêu.
Nếu người mẹ không hớn hở trong bản thân mình khi
sinh nở đứa con, nếu người mẹ không tràn ngập trong vui vẻ
và nếu toàn bộ con người của người mẹ không rung lên vì
xúc động thế thì cái ‘tôi’ của đứa trẻ đặc biệt đó sẽ vẫn còn
bị què quặt mãi mãi. Nó sẽ đau khổ nhiều. Nó sẽ phải tìm
nạng. Nó sẽ gặp rất khó khăn.
Chúng ta thu được kinh nghiệm đầu tiên về cái ‘tôi’ từ
người khác, và chúng ta tiếp tục nhận được nó từ người khác
từ đầu tới cuối. Dần dần, dần dần chúng ta tích luỹ ý kiến,
chấp thuận, chứng nhận, quan điểm của người khác, uy tín
và kính trọng từ xã hội. Trên trung tâm giả này chúng ta vẫn
còn treo đấy, trong khi trung tâm thực của chúng ta bị ẩn kín
đằng sau nó.
Cái ‘bạn’ không thể là cái đầu tiên, cái ‘tôi’ mới là cái
đầu tiên - đó là vấn đề khác mà chúng ta đi tới biết nó mãi về

sau. Khi đứa trẻ được sinh ra, nó được sinh ra với cái ‘tôi’
của nó, với linh hồn của nó. Nhưng trung tâm đó vẫn còn bị
giấu kín và một trung tâm mới khác được tạo ra. Thế rồi
chúng ta bám vào trung tâm mới này. Chúng ta làm như vậy
bởi vì chúng ta không biết bất kì trung tâm nào khác, và
chúng ta sợ rằng nếu chúng ta buông bỏ trung tâm này,
chúng ta có thể bị treo lơ lửng trong không trung, và nếu
chúng ta không chăm nom chúng ta có thể bị mất. Chúng ta
sợ rằng mọi thứ có thể bị đảo lộn, hỗn độn. Do đó chúng ta
nắm giữ chắc vào nó tựa như con vẹt bám chặt vào sợi dây
thừng, bởi vì nó sợ rằng nó có thể bị ngã xuống và bị thương.
Chúng ta cũng cứ bám vào cái ‘tôi’ này bởi vì chúng ta
không thấy bất kì cái gì khác có thể được giữ để đỡ cho ta.
Chúng ta đi dựa trên hỗ trợ của nó và giữ chặt để nó không
tuột khỏi bám giữ của chúng ta. Điều này đem đến khổ sở
bởi vì nó không phải là trung tâm thực.
Tình huống này của chúng ta tựa như một người được
sinh ra với một kho báu, nhưng nghĩ lầm là kho báu bị chôn
vùi trong mương và cứ thế mà đào bới tìm kiếm nó một cách
không kết quả. Trung tâm thực của chúng ta là hoàng đế;
linh hồn của chúng ta là phúc lạc cực kì và là kho báu.
Nhưng cái ‘tôi’ này là con mương giả mà, dù chúng ta có
đào bao nhiêu đi chăng nữa, chúng ta cũng không tìm thấy
kho báu ở đâu cả. Đào bới ở đó chúng ta không bao giờ đạt
tới tự tính của mình. Do đó kinh này nói:
Chỉ người tự do khỏi nắm giữ vào bản ngã mới đạt tới tự
tính.

Thế thì cái gì cần được làm?
Gurdjieff là một nhà huyền môn xuất chúng. Khi bà của
ông ấy đang trên giường chờ chết ông ấy đã hỏi bà ấy, “Bà
có kinh nghiệm sống nào và kết luận nào mà bà coi là đáng
truyền cho cháu không?”
Thế rồi bà của ông ấy nói một điều rất lạ với ông ấy. Bà
nói, “Nếu cháu có thể nhớ được một điều trong suốt cuộc đời
cháu điều đó sẽ có tác dụng. Đó là: đừng bao giờ làm bất kì
cái gì như người khác làm nó - đừng bao giờ làm bất kì việc
gì như người khác làm nó, bao giờ cũng cố làm nó theo cách
khác.” Gurdjieff sau đó đã phát triển cả một triết lí xoay
quanh điều này và đã phát biểu “luật của cái ngược lại” - bao
giờ cũng làm những việc khác với người khác.
Gurdjieff đã làm nỗ lực lớn để áp dụng lời khuyên này
và một con người duy nhất đã được sinh ra trong ông ấy, bởi
vì không làm bất kì điều gì như người khác làm đem lại vô
vàn kết quả. Kết quả đầu tiên là ở chỗ, vì bản ngã của người
ta chỉ được nuôi dưỡng khi người ta làm mọi việc theo cách
người khác làm chúng, một cách tự nhiên sẽ không có gì
nuôi dưỡng cho bản ngã của bạn. Ngược lại, mọi người sẽ
cười bạn.
Gurdjieff đã nói, “Bà tôi đã bảo tôi, ‘Bà gần chết rồi và
bà sẽ không bao giờ biết được liệu cháu có theo lời khuyên
của bà hay không. Cho nên cháu làm thử cho bà xem trước
khi bà chết.’ Và quả táo có đó ngay gần giường bà; bà đưa
quả táo đó cho tôi và bảo tôi ăn nó, nhưng phải chắc rằng tôi
không ăn nó theo cách như mọi người vẫn làm.”
Đứa trẻ Gurdjieff này phải đã thấy bản thân mình trong
khó khăn lớn: phải làm gì? Nhưng trẻ con đầy sáng tạo. Nếu
bố mẹ không giết chết tính sáng tạo của chúng hoàn toàn, sẽ
có nhiều nhà phát minh trên thế giới. Nhưng phát minh
dường như nguy hiểm, bởi vì bất kì cái gì mới đều đem đến
không dễ chịu.

Gurdjieff cầm lấy quả táo và đưa nó lên gần tai, trước hết
cậu cố gắng nghe nó, rồi đưa nó lại gần mắt để nhìn, cậu hôn
nó và chạm vào nó bằng đôi mắt nhắm kín, rồi nhảy múa
trong khi vẫn giữ quả táo trong tay, nhảy nhót và chạy, và rồi
cậu ăn quả táo. Bà của cậu nói, “Bà hài lòng lắm.”
“Sau đó,” Gurdjieff nói, “điều này trở thành một nguyên
tắc trong đời tôi - không làm bất kì điều gì theo cách như
người khác làm mà đem cái độc đáo nào đó của riêng tôi vào
nó.” Mọi người hay cười ông ấy và gọi ông ấy là điên. Họ sẽ
nói, “Không biết loại người gì thế này? Ông ta làm gì đây -
nghe quả táo bằng tai sao?”
Gurdjieff nói, “Tôi đã không nhận ra điều đó đâu, nhưng
kết quả khác là ở chỗ tôi không còn lo nghĩ về người khác
nữa. Điều người khác nói hay ý kiến của họ về tôi thế nào,
hay họ nghĩ gì về tôi - mối bận tâm này đơn giản bị vứt bỏ.
Tôi trở thành một mình, tuyệt đối một mình trên thế gian
này. Bởi điều này,” Gurdjieff viết thêm, “tôi đã không phải
trải qua đau khổ mà mọi người khác trải qua. Không trung
tâm giả nào đã bao giờ được tạo ra trong tôi và tôi chưa bao
giờ phải làm nỗ lực nào để phá huỷ bản ngã của mình. Nó
chưa bao giờ hình thành ngay chỗ đầu tiên.”
Cái gì cần được làm? Vứt bỏ bận tâm về người khác. Tôi
quan sát các bạn sáng nay khi các bạn thiền. Các bạn thiền,
nhưng một ý tưởng vẫn còn lẩn quất, “Ai đó phải đang quan
sát mình... người khác sẽ nói gì?”
Mới hôm nay một người bạn tới tôi. Người đó nói, “Bất
kì điều gì thầy nói, tôi sẽ làm nó một mình. Nhưng làm ở đây
trước bao nhiêu người thế này...” Sẽ không ích lợi gì mà làm
nó một mình đâu. Sẽ không ích lợi gì đâu, bởi vì ích lợi của
thiền là đa chiều. Dũng cảm của bạn để phát điên trước bao
nhiên người thế này đơn thuần đánh gục bản ngã bạn. Hành
vi kiểu trẻ con của bạn trước bao nhiêu người thế này bỗng
nhiên loại bỏ bạn ra khỏi bản ngã của mình và ném bạn về
trung tâm của bạn. Điều này sẽ không xảy ra trong sự một
mình của bạn. Trong một mình, mọi người đều là ca sĩ trong
buồng tắm và mọi người đều có thể làm đủ vẻ mặt trong
gương trong tính một mình của buồng tắm nhà bạn - không
chỉ có trẻ con mà cả người đã trưởng thành nữa. Những câu
chuyện như thế may mắn là không bị gương kể lại. Nhưng
những điều này không có giá trị gì, và cũng không ích lợi gì -
không ích lợi chút nào.
Bỏ lo nghĩ về người khác đi, dừng suy nghĩ về ý kiến của
người khác; bắt đầu giảm bớt thèm muốn được người khác
chú ý tới. Việc tìm kiếm chú ý của người khác là thức ăn cho
bản ngã. Chú ý của người khác là thức ăn, bản ngã được nuôi
dưỡng từ nó. Do đó, người ta càng chú ý đến bạn, bản ngã
càng cảm thấy lí thú hơn, bạn càng cảm thấy mình là cái gì
đó. Nhưng nếu không ai chú ý đến bạn, bạn ở nhà và không
ai thèm nhòm ngó đến bạn mà xem...
Gurdjieff đã làm thực nghiệm với đệ tử của mình. Ông
ấy và ba mươi đệ tử sống trong một ngôi nhà lớn, và ông ấy
bảo họ sống ở đó theo cách dường như hai mươi chín người
kia không tồn tại. Họ không được nói với bất kì ai, không
được làm dấu hiệu nào, không được làm cử chỉ nào có thể
tạo ra bất kì trao đổi nào. Cho dù một người đi qua ai đó,
người đó cũng phải nhớ rằng anh là một mình hoàn toàn ở
đó, không ai khác có đó trong ngôi nhà. Cố ý hay không cố
ý, không điều gì được làm bởi bất kì ai mà có thể chỉ ra sự
hiện diện của người khác. Nếu ai đó dẫm lên ngón chân của
ai đó khác, người đó không được xin lỗi, vì không có ai khác
được hiện diện ở đó. Cho dù vì sai lầm của ai đó mà một cục
than hồng trong lò rơi vào tay người nào đó, không ai được
hỏi xin lỗi - vì không có ai khác được hiện diện ở đó. Không

ai thậm chí được bày tỏ qua ánh mắt, “Tôi xin lỗi.”
Gurdjieff yêu cầu ba mươi đệ tử này phải sống ở đó
trong ba tháng. Hai mươi bẩy đệ tử biến mất sau một khoảng
thời gian; chỉ còn lại ba người cho tới cuối, nhưng ba người
đó đã được biến đổi thành những người hoàn toàn khác.
Cái gì là mục đích của thực nghiệm này? Chúng ta hãy
hiểu về nó. Rất dễ không chú ý gì đến người khác, hay không
xin lỗi, cho dù bạn đá ai đó! Điều này rất dễ dàng, không có
khó khăn gì trong đó cả. Đấy là cách chúng ta bao giờ cũng
muốn nó là vậy. Nhưng điều này không phải là vấn đề có ý
nghĩa. Vậy thực nghiệm này mang lại ý nghĩa gì?
Nhớ lấy, ý nghĩa của nó là sâu sắc và giấu kín. Gurdjieff
đã yêu cầu bạn không được chú ý tới sự kiện rằng có ai đó
khác đang hiện diện, nhưng thế thì cũng phải hiểu cho rõ
rằng người khác cũng sẽ không chú ý gì tới bạn cả. Đó chính
là nơi đặt bẫy. Bạn sẽ không chú ý tới người khác, bạn một
mình; người khác sẽ không chú ý đến bạn, cả hai mươi chín
người. Bạn sẽ không nhận được sự chú ý của hai mươi chín
người khác, trong suốt ba tháng trời, tất cả có vậy!
Mọi giao dịch đều là lẫn nhau. Tôi cho bạn sự chú ý, bạn
cho tôi sự chú ý. Đấy là kinh doanh. Tôi đáp ứng bản ngã
bạn, bạn đáp ứng bản ngã tôi. Nhưng trong thực nghiệm này
trao đổi sẽ dừng lại tại cả hai đầu. Cái gì là lí do cho hai
mươi bẩy đệ tử này chạy mất? Nhiều người trong họ về sau
nói, “Chúng tôi cảm thấy dường như chúng tôi bị ngạt, rằng
chúng tôi sẽ chết, rằng chúng tôi bị nghẹt.”
Thực tại cổ họng họ đâu có bị nghẹt, đấy là cổ họng của
bản ngã của họ bị nghẹt. Họ đã nghĩ, “Những ba tháng! Và
sẽ không có thức ăn cho bản ngã của mình! Đến lúc chúng ta
ra khỏi chỗ này, chúng ta sẽ thành trống rỗng.” Ba đệ tử
dũng cảm này, người còn ở lại, sau ba tháng đi ra như những
người hoàn toàn khác. Điều gì đã thay đổi trong họ?
Ouspensky là một trong ba đệ tử đó, người đã trụ lại qua
suốt thực nghiệm đó. Sau này ông ấy nói, “Ông Gurdjieff
này thật buồn cười, vì trong ba tháng... Và chúng tôi không
có ý tưởng rằng đây là phương cách để giết chết bản ngã của
chúng tôi. Chúng tôi đã nghĩ rằng thực nghiệm này được tiến
hành để đem lại an bình và tĩnh lặng cho tâm trí chúng tôi.
Chúng tôi thậm chí không được bảo rằng bản ngã của chúng
tôi sẽ bị giết chết. Sau ba tháng chúng tôi trở thành dường
như là chúng tôi không tồn tại nữa; chỉ bản thể chúng tôi là
còn lại. Không còn âm điệu của cái ‘tôi’ nảy sinh ở bất kì
đâu trong chúng tôi nữa.”
Cái ngày không cái ‘tôi’ nào nảy sinh bên trong bạn,
ngày đó bạn đang đứng trên cái ‘tôi’ thực của mình. Cái ‘tôi’
thực đó được gọi là linh hồn. Và một cách tự nhiên thế thì
tính cá nhân của bạn trở thành sạch không tì vết tựa như
trăng tròn - đầy phúc lạc và tự toả sáng.
Ánh sáng đã tồn tại ở đó, phúc lạc đã tồn tại đó; chỉ còn
mỗi vấn đề về một bước nhảy nhỏ từ cái ‘tôi’ của bạn sang
linh hồn. Sạch sẽ không tì vết đã có đó rồi, nó chưa bao giờ
bị quấy rối.
Một kinh quan trọng khác, cũng hay và nguyên bản
tương đương. Nhiều lần từ ngữ che giấu nghĩa thật và nó
không được thấy. Và bởi vì những từ ngữ đó là quen thuộc
nên khó chìm sâu vào chúng. Tất cả các bạn hẳn đã phải
nghe thấy những từ này trước đây; không một từ nào là
không quen thuộc cả, nhưng việc bố trí chúng ở đây lại hoàn
toàn không quen thuộc.
Dừng cảm giác làm, mọi lo âu dừng. Dừng lo âu, mọi
ham muốn dừng. Dừng các ham muốn là giải phóng - và

điều này được gọi là jivanamukti, giải thoát trong khi
sống.
Dừng cảm giác làm, mọi lo âu dừng... Tất cả chúng ta
đều muốn phá huỷ lo âu. Ai là người không muốn được tự do
khỏi lo âu? Nhưng chúng ta không muốn tự do khỏi là người
làm. Chúng ta muốn tự do khỏi lo âu nhưng chúng ta không
muốn tự do khỏi việc là người làm - và lo âu là hình bóng
của người làm. Người nghĩ, “tôi đang làm cái này,” không
thể cứu bản thân mình khỏi lo âu được. Lo âu sẽ cứ chồng
chất lên người đó. Người đó càng nghĩ, “tôi đang làm,”
người đó sẽ càng trở nên lo âu nhiều hơn.

Người phương Đông đã phát minh ra nhiều phương sách
tài tình. Một trong những phương sách đó là cảm thấy, ‘tôi
không làm, Thượng đế làm.” Đây là một kĩ thuật thiền. Kĩ
thuật này là: “Thậm chí chiếc lá trên cây cũng không lay
động nếu không có phép của Thượng đế.” Trong thực tại
không có gì giống như thế cả. Nếu Thượng đế phải cho phép
từng cái lá, đến giờ chắc ngài đã phát điên rồi. Hình dung
phải bảo cho mọi cái lá, “Bây giờ lay động đi, bây giờ dừng
lại!”
Không, không có Thượng đế như vậy ở đâu cả để cho
phép từng cái lá được lay động hay dừng lại. Nhưng phát
biểu này không liên quan gì đến Thượng đế theo bất kì cách
nào, nó đơn giản là một kĩ thuật thiền, một phương sách, bởi
vì một người tin rằng cho đến một cái lá cũng không lay
động được nếu không có phép của Thượng đế dần dà bắt đầu
vứt bỏ khái niệm về “tôi làm.” “Ngài là người làm,” người
như thế tin; “tôi không là cái gì cả. Nhiều nhất tôi có thể là
công cụ. Nếu ngài làm cho tôi đi, tôi đi; nếu ngài làm cho tôi
bước, tôi bước; nếu ngài làm cho tôi dậy, tôi dậy.”
Việc nghĩ rằng mọi thứ đều xảy ra thông qua Thượng đế
và chúng ta chỉ là con rối trong tay ngài đã cho phép một
hiện tượng vĩ đại xảy ra trong thế giới này; người ở phương
Đông đã trở thành hoàn toàn thoát khỏi lo âu. Thời đại vô lo
âu mà phương Đông đã biết thì không có nơi nào khác trên
thế giới này biết tới, còn thời đại nặng trĩu lo âu mà phương
Tây hiện tại đang kinh qua thì trước đây cũng chưa nơi nào
biết tới cả. Nhưng nguyên nhân phát xuất từ cùng một
nguồn. Ở phương Tây Thượng đế trở thành một thực thể
đáng hoài nghi, khái niệm về định mệnh mất hết ý nghĩa.
Tôi không nói rằng khái niệm về định mệnh là đúng,
nhưng nói về phương sách trong khái niệm định mệnh -
“Mọi thứ đang xảy ra như theo định mệnh” - đã kết thúc ở
phương Tây. Cả Thượng đế lẫn số mệnh lẫn định mệnh đều
không tồn tại; toàn bộ trách nhiệm dồn vào con người. “Tôi
làm. Bất kì điều gì tôi làm, tôi đang làm đấy.” Cái ‘tôi’ còn
lại, bởi vì không còn cách nào phủ nhận nó.
Không có gì khác biệt liệu Thượng đế có tồn tại hay
không, nhưng nếu bạn có thể gạt người làm của mình sang
bên vì Thượng đế - cho dù có ngài hay không - điều đó cũng
bắt đầu có tác dụng lên bạn: bạn trở nên thoát khỏi lo âu.
Ở phương Tây, lo âu đã thành sâu sắc. Các nhà tâm lí
học Mĩ nói rằng cứ ba trong bốn người là bị ốm yếu tinh
thần... ba trong bốn! Người thứ tư có thể còn không bị ảnh
hưởng bởi ba người kia được bao lâu nữa? Ba người này
đang cố bằng mọi cách có thể để nhấn chìm người thứ tư.
Đấy là một con số lớn nếu ba trong bốn người đã trở nên bị
rối loạn và ốm yếu tinh thần. Lí do là gì? Phương Đông chưa
bao giờ tạo ra lắm người điên đến thế như phương Tây.
Ở phương Tây bệnh điên cứ tăng lên và dần dần, dần dần
được coi là đương nhiên. Ngay cả Freud cuối cùng cũng
chấp nhận sau cả đời nghiên cứu về tâm trí rằng không có

cách nào chữa được cho con người; con người sẽ còn điên ít
hay nhiều. Ông ta chấp nhận bất lực của mình. Và nếu Freud
chấp nhận bất lực của mình, điều đó rất có ý nghĩa, bởi vì
con người này đã dành năm mươi năm cuộc đời mình để
thám hiểm tâm trí con người và ông ta đã làm một số nghiên
cứu sâu sắc. Ông ta nói không có cách nào để làm cho con
người hoàn toàn mạnh khoẻ được.
Nhưng Freud không nhận biết rằng người hoàn toàn lành
mạnh đã sống trên thế gian này và xã hội hoàn toàn lành
mạnh cũng đã tồn tại. Nhưng những xã hội đó có các quan
niệm rất khác biệt. Quan niệm sâu sắc nhất trong những quan
niệm này là, “tôi không phải là người làm.” Họ đã tìm ra
phương sách: người làm là Thượng đế, số mệnh, định mệnh -
ai đó khác. “Tôi chỉ là công cụ và giống như chiếc lá - lay
động khi bị lay động, không lay động khi không bị lay động,
thắng hay thua khi được làm cho thắng hay thua. Tôi không
có ở đâu trong đó cả.”
Điều này có hiệu quả kép. Một là ở chỗ khi bạn không là
người làm, thế thì không nảy sinh lí do nào để lo lắng về bất
kì cái gì. Thế thì thất bại được chấp nhận như thắng lợi. Khi
thắng lợi không phải do việc làm của bạn, nó không tạo ra
bản ngã; và vì thất bại cũng không phải do việc làm của bạn,
nó không gây ra những đêm mất ngủ, lo âu không chiếm lĩnh
người ta, không làm cho người ta đau tim. Và điều khác thú
vị hơn cũng xảy ra: nếu ai đó thắng, không có ghen tị trong
tâm trí bạn về điều đó, bởi vì nếu người đó thắng, đấy cũng
không phải là thành tựu của người đó, đấy là ý chí của
Thượng đế để cho sự việc phải xảy ra theo cách đó. Người
đó không lớn hơn vì người đó đã thắng, chúng ta không nhỏ
hơn vì chúng ta thua. Tất cả đấy là ý chí của Thượng đế.
Trạng thái tinh thần rất an bình phát triển nếu cảm giác
về người làm bị vứt bỏ. Không nhất thiết người ta phải tin
vào Thượng đế vì điều này. Phật đã vứt bỏ nó mà không tin
vào Thượng đế, Mahavira đã vứt bỏ nó mà không tin vào
Thượng đế. Điều này có khó khăn hơn chút ít. Nếu người ta
phải vứt bỏ người làm mà không tin vào Thượng đế, người ta
phải làm sâu sắc hơn việc chứng kiến của mình rất nhiều.
Vẫn còn là người quan sát; dù bất kì cái gì đang xảy ra, vẫn
còn là người quan sát. Nếu có thất bại, quan sát rằng bạn
đang chứng kiến thất bại; nếu có thắng lợi, quan sát rằng bạn
đang chứng kiến thắng lợi. Bạn không thua bạn không thắng,
bạn chỉ là nhân chứng. Khi đó là buổi sáng, bạn chứng kiến
buổi sáng đã tới; khi đó là buổi tối, bạn chứng kiến buổi tối
đã tới. Khi bóng tối của đêm tụ hội lại, bạn chứng kiến rằng
bóng tối đã tới. Khi mặt trời lên và có ánh sáng, bạn chứng
kiến rằng ánh sáng đã tới.
Bạn vẫn còn là người quan sát tại chỗ của mình - dù đó
là ngày hay là đêm, dù đó là hạnh phúc hay bất hạnh, dù đó
là thất bại hay thắng lợi. Vậy khi một người lắng đọng trong
việc chứng kiến người làm tan biến; việc làm không còn là
của bạn nữa. Bạn không còn là trung tâm của việc làm, bạn
trở thành trung tâm của việc thấy, chứng kiến, biết. Việc làm
cứ xảy ra xung quanh bạn trong sự tồn tại.
Mahavira nói, “Dạ dầy tôi đói, tôi quan sát nó; gai đâm
vào chân tôi và chân đau, tôi quan sát nó; thân thể bị ốm, ốm
đã tới, tôi quan sát nó.” Ngay cả vào lúc chết, Mahavira cũng
sẽ cứ quan sát thân thể đang chết. Bạn sẽ không có khả năng
quan sát rằng thân thể đang chết; bạn sẽ cảm thấy rằng bạn
sắp chết. Nếu bạn đã từng là người làm trong cả đời mình,
thế thì bạn cũng sẽ phải làm việc chết. Khi bạn đã làm mọi
điều, bạn có thể để lại hành động chết cho ai được? Người đã
chối bỏ cuộc sống thì cũng chối bỏ cả cái chết nữa. Người đã
giữ quan sát cuộc sống như một nhân chứng thì cũng quan

sát cái chết như một nhân chứng.
Nếu việc làm chết đi, nói cách khác nếu người làm biến
mất, lo âu chết. Phát biểu thứ hai là chân lí thậm chí sâu sắc
hơn điều này:
Dừng lo âu, mọi ham muốn dừng.

Dường như là có sai sót nào đó trong kinh này. Trong
kinh sách bao giờ cũng nói: khi ham muốn chết, mọi lo âu
chết. Và đây là điều bạn cũng có thể đã từng nghe, rằng nếu
không có ham muốn, không có lo âu. Kinh này đang nói
chính điều đối lập lại. Nó nói: nếu lo âu dừng lại, ham muốn
dừng lại. Với cái chết của việc làm, lo âu chết, và với cái
chết của lo âu, ham muốn chết. Tại sao?
Bạn đã bao giờ quan sát chưa? - khi bạn càng nhiều lo
âu, bạn càng nhiều ham muốn, khi bạn càng nhiều căng
thẳng, ham muốn dục càng nảy sinh nhiều trong bạn, bởi vì
với dục, căng thẳng có thể được dịu bớt và người ta có thể
trở nên nhẹ nhàng hơn. Khi tâm trí bạn đang trong giận dữ
thì thế nữa ham muốn dục cũng nảy sinh nhiều hơn trong
bạn. Khi tâm trí bạn trong trạng thái vui vẻ, phúc lạc, ham
muốn dục ít đi. Nếu tâm trí là toàn bộ và thường xuyên trong
trạng thái phúc lạc, đơn giản sẽ không có ham muốn dục. Có
lí do cho điều này. Khi tâm trí đạt tới một giới hạn căng
thẳng nào đó do bất kì cái gì, trung tâm dục vận hành tựa
như cái van an toàn; nó là van an toàn. Khi lo âu của bạn
tăng lên và trở thành quá nhiều, khi bạn không có khả năng
dung thứ nó và nhiều năng lượng đang chảy quanh trong
thân thể bạn đến mức làm cho bạn khó chịu, thân thể bạn tìm
cách để tống bớt năng lượng đó ra.
Trung tâm dục là cái van an toàn. Bất kì chỗ nào có năng
lượng đang vận hành, van an toàn cũng phải có đó. Tự nhiên
đã làm cùng việc như thế.
Nếu bạn đun nóng bếp lò hơi dầu lửa, thu xếp nào đó
phải có đó để cho nếu bạn bơm quá nhiều hơi, lượng dư thừa
sẽ được thoát ra. Khi bạn có đồ điện được lắp ráp trong nhà,
cầu chì phải được cung cấp để cho nếu dòng điện quá mức
chạy trong mạch điện, cầu chì sẽ cháy, ngắt luồng điện. Cầu
chì không cho phép quá một khối lượng năng lượng nào đó
chạy qua nó. Ngay khi dòng điện quá lớn chạy qua, cầu chì
sẽ cháy vì quá mức năng lượng định chạy qua, và mọi thứ sẽ
lại an toàn.
Thân thể có van an toàn sinh học qua trung tâm dục. Bất
kì khi nào năng lượng quá mức tích luỹ trong thân thể bạn và
trạng thái bứt rứt phát triển, lo âu thu bám giữ bạn, có vật lộn
bên trong bạn; thế thì điều cần thiết là hoặc bạn trở thành
nhân chứng và tất cả những rắc rối này sẽ giảm đi, hoặc khả
năng thứ hai là ở chỗ năng lượng chảy ra khỏi cơ thể bạn và
bạn trở nên yếu. Thế thì dưới ảnh hưởng của yếu đuối đó
mọi rắc rối nguôi đi - vì người ta cần sức mạnh ngay cả để
cho các rắc rối đó tiếp tục.
Do đó trường hợp hay xảy ra là người yếu là người tốt.
Điều đó không có nghĩa là họ thực ra là người tốt, mọi điều
nó ngụ ý là ở chỗ họ không có nhiều năng lượng cần thiết để
làm điều ác.
Bạn đã bao giờ quan sát rằng người béo thường vui đùa,
rất thân thiện và thường không hay cãi nhau. Sao vậy? Nếu
bạn hỏi nhà tâm lí, ông ấy sẽ nói rằng người béo không thể
đánh nhau được; nếu người đó đánh nhau người đó sẽ bị
đánh; do đó người đó trở thành thân thiện đến thế, bởi vì
người đó không thể đảm đương được chuyện đánh nhau. Nếu
người đó có ý định đánh nhau chắc chắn người đó sẽ bị đánh.
Cho nên họ bao giờ cũng mỉm cười. Nụ cười này nghĩa là

xin đừng đánh nhau; mọi thứ đều ổn thoả cả, không cần phải
lao vào đánh nhau.
Người béo không thể chạy được. Và trong đánh nhau chỉ
có hai cách: hoặc bạn đánh hoặc bạn chạy - mà người đó thì
không làm được cả hai. Cho nên người đó trở thành người
không cãi nhau. Nhưng điều đó không có nghĩa là người đó
vượt cao hơn việc đánh nhau. Không, trong con người mọi
thứ đều nằm sâu bên trong, và điều hữu dụng là trở nên nhận
biết về những điều này.
Cho nên bất kì khi nào bạn đầy lo âu, bất hạnh và khổ,
ham muốn sẽ nảy sinh trong tâm trí bạn. Hoặc bạn trở thành
nhân chứng, trong trường hợp đó năng lượng bị vướng trong
lo âu sẽ được thoát ra và, cưỡi lên nó, bạn sẽ lên đường theo
cuộc hành trình đi lên... Hoặc, nếu bạn không thể trở thành
nhân chứng được, năng lượng đang làm cho bạn bất ổn, cái
đã tạo ra rối loạn xoáy lốc trong bạn, sẽ được xả ra qua van
an toàn của trung tâm dục; bạn sẽ trở nên yếu và bạn sẽ cảm
thấy bạn đang trở nên nhẹ hơn, được giảm nhẹ.
Freud đã mô tả dục như thuốc an thần tự nhiên, liều
thuốc êm dịu. Con người trở về nhà mệt mỏi và mòn mỏi sau
cả ngày toàn những vấn đề thuộc đủ mọi loại và bị nhấn
chìm trong lo âu. Nếu người đó có khả năng xả ra năng
lượng qua dục, người đó rơi vào giấc ngủ một cách an bình
trong đêm.
Đây là lí do tại sao đàn bà không quan tâm mấy đến dục,
bởi vì họ nhanh chóng nhận ra rằng họ đang vận hành chỉ
như cái van an toàn cho đàn ông. Họ sớm phát hiện ra rằng
không có tình yêu hay thứ gì đại loại như thế trong dục cả,
đấy tất cả chỉ là công cụ. Họ sớm đi tới nhận ra rằng dần dần,
dần dần họ đã trở thành công cụ cho người đàn ông này để
qua đó người đó xả năng lượng của mình và chìm vào giấc
ngủ. Và điều thường hay xảy ra là sau khi giao hợp người
đàn ông quay mình và chìm vào giấc ngủ, trong khi người
đàn bà vẫn còn khóc bởi vì đối với cô ấy không có gì xúc
phạm lớn hơn là bị dùng như một vật.
Một số không kể xiết đàn bà đến và nói với tôi rằng họ
không quan tâm chút nào tới dục cả. Lí do cho điều này
không phải vì họ thiếu quan tâm về nó, toàn bộ lí do là ở chỗ
đàn ông đã dùng họ như đồ vật và mối quan tâm của họ đã bị
lên men. Thực ra thực tại chính là điều ngược lại: đàn bà
nhiều dục nhiều hơn đàn ông, họ có nhiều năng lượng dục
hơn. Nhưng họ không tỏ ra hướng dục, thay vì thế họ tỏ ra
lãnh đạm với dục. Thái độ của họ đối với đàn ông dường như
là, “Thôi được, cứ làm cái anh thích và được thoả mãn với
nó đi. Kệ vấn đề cho tôi!” Nhưng họ dường như không có
nhiều quan tâm hơn điều này. Lí do cho điều này không phải
là ở chỗ họ không có chút nào ham muốn dục bên trong,
nhưng bởi vì họ có cảm giác bị tổn thương là bị sử dụng như
đồ vật. Họ đã phiền lòng khi bị đối xử giống như đồ vật mà
không như một cá nhân. Nhưng tất cả những điều này đem
tới kết quả khác.
Đàn ông có khả năng giải toả năng lượng của mình qua
dục, nhưng đàn bà giải toả như thế nào? Thế là đàn bà quay
sang hay cãi lộn, cằn nhằn, độc đoán. Họ ném năng lượng
của họ qua những tuyến khác này hai mươi bốn giờ một
ngày, bởi vì thiết bị van an toàn dục không vận hành đối với
họ, và họ đi tới coi thiết bị này chỉ dành cho đàn ông.
Bây giờ đây là điều rất ngược đời. Đàn bà đáng phải dịu
dàng hơn, nhưng điều này không xảy ra theo cách đó; họ nên
tốt bụng hơn, nhưng điều này không xảy ra theo cách đó; họ
nên hài hoà hơn, nhưng điều này không xảy ra theo cách đó.
Vấn đề là gì? Tại đâu đó sai lầm nào đó đang xảy ra trong sự

thu xếp tự nhiên. Và sai lầm đó là ở chỗ cái có thể là đầu ra
tự nhiên cho năng lượng của họ bị khoá trái và họ mất quan
tâm đến nó. Trở thành nhân chứng là gay go, cho nên tất cả
những năng lượng này cứ tiếp tục luẩn quẩn bên trong và
chúng đi ra dưới nhiều dạng khác nhau.
Đàn bà sẽ ném đồ dùng nấu bếp đang cầm trong tay -
thông thường nó phải là đồ sứ, cho nên nó rơi và vỡ tan.
Trong việc phá vỡ này, năng lượng của cô ấy tìm được lối ra.
Bạn có thể chuẩn bị một sơ đồ đầy đủ về những sự kiện như
vậy để tìm ra cho bản thân mình khi nào những điều như thế
xảy ra nhiều trong gia đình bạn. Và bạn tất yếu sẽ phát hiện
ra rằng họ đập phá nhiều hơn trong những ngày khi năng
lượng của người đàn bà không được giải toả - thế thì qua
nhiều phương pháp như giận dữ, căng thẳng vân vân đàn bà
sẽ trút năng lượng của cô ấy ra.
Khi có lo âu lớn của tâm trí, nó chạy về các ham muốn
mê muội. Do đó, kinh này nói rằng với cái chết của lo âu,
mọi ham muốn chết.
Đây là bản kinh cổ đại và duy nhất. Và chỉ đến bây giờ
các nhà tâm lí mới đang phát hiện ra điều này. Nếu bạn trở
nên thoát khỏi lo âu, ham muốn của bạn sẽ trở nên rất yếu.
Nếu bạn trở nên hoàn toàn thoát khỏi lo âu, tâm trí bạn sẽ
thậm chí không chuyển hướng về ham muốn nữa. Ham muốn
trở nên không tránh khỏi để xả ra cơn bão khi nó nảy sinh
bên trong bạn vượt ra ngoài một giới hạn nào đó. Khi không
có bão tố về sự dồn dập đó, ham muốn trở nên rất yếu.
Nhưng năng lượng không bị yếu đi; ham muốn yếu, nhưng
năng lượng cứ tích luỹ.
Mọi thứ sẽ tới lúc biến đổi tại một giới hạn nào đó. Nước
biến thành hơi khi được đun nóng tới một trăm độ. Khi tích
luỹ nhiệt lên đến một trăm độ thế thì nước trở thành hơi. Khi
tinh trùng của bạn, năng lượng của bạn, tiếp tục được tích
luỹ bên trong tới một điểm nào đó - không có bất kì cơn bão
nào xảy ra và không cần nảy sinh việc vứt bỏ vô ích năng
lượng ra ngoài - thế thì bỗng nhiên, khi việc tích luỹ năng
lượng đạt tới một mức nào đó, tựa như điểm một trăm độ, nó
bắt đầu bay lên thay vì chảy tràn xuống.
Bạn có quan sát không: nước chảy xuống còn hơi nước
bay lên. Nước có bản tính chảy xuống, bỗng nhiên tại một
trăm độ trở thành hơi và bắt đầu bay lên, hướng lên trời.
Đây là hiện tượng xảy ra bên trong bạn nữa: có một
điểm, một mức, điểm bay hơi, tại đó việc bay hơi xảy ra. Khi
năng lượng tích luỹ tới điểm đó, bỗng nhiên bạn thấy rằng
cái thường chảy ra đã bắt đầu chảy vào trong, cái mà mãi tận
tới hôm qua vẫn còn là tội lỗi đã biến thành đức hạnh, còn
cái trông như kẻ thù ngày hôm qua, nay không có người bạn
nào lớn hơn được nó - tất cả những điều này đều đi đến được
nhận ra.
Dừng các ham muốn là giải phóng

Khi không có ham muốn bạn được giải thoát. Và người
ta có thể được giải thoát trong khi sống, không có nhu cầu
được giải thoát sau khi chết. Người không có khả năng được
giải thoát trong khi sống đừng hi vọng rằng người đó sẽ đạt
tới nó trong cái chết, bởi vì người ta chết theo cùng cách
thức như người ta sống. Như bạn đã sống, vậy bạn sẽ chết;
không gì khác xảy ra trong khi chết cả. Chết là cao trào tối
thượng của sống. Chỉ có jivanamukta, người đã biết tới giải
thoát bây giờ và ở đây, cái chết trở thành giải thoát trong khi
sống nữa.

Thấy tất cả, mọi nơi, theo mọi hướng, như Brahman,
thực tại tuyệt đối - trên sự chín muồi của cảm giác thiện
chí như thế mà ham muốn dừng lại. Đừng bao giờ lãng
quên lòng trung thành của bạn với Brahman, thực tại
tuyệt đối, bởi vì đó là cái chết duy nhất, những người đã
bắt rễ vào Brahman nói thế.
Cho dù bị gạt sang bên, tảo không mất thời gian để phủ
kín lại mặt nước. Tương tự, nếu một người trí huệ đi
chệch lòng trung thành với Brahman dù chỉ một thoáng
chốc, ảo tưởng sẽ bao phủ người đó.
Cho nên cần phải thường xuyên giữ vững nhận biết. Mất
nhận biết dù chỉ một khoảnh khắc sẽ không có tác dụng.
Việc còn nhận biết là cần thiết cho tới thời điểm mà không
còn thậm chí một lượng tảo hay cỏ nhỏ nhất bên trong. Khi
tất cả tảo và cỏ đều bị thiêu cháy trong chính dạng hạt mầm
của chúng, thế thì không cần phải duy trì nhận biết nữa, vì
nhận biết tại giai đoạn này trở thành chính bản tính của bạn.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#6Cuộc sống là cơ hội

Người đã đạt tới cái một với Brahman, thực tại tuyệt đối,
trong khi sống, sẽ vẫn còn như vậy ngay cả sau khi rời
bỏ thân thể. Do đó, hỡi người hồn nhiên! trở nên tỉnh
thức tránh mọi chọn lựa nhị nguyên.
Khi người ta thấy linh hồn bất nhị qua nirvikalpa
samadhi - thức tỉnh vô chọn lựa - đó là khoảnh khắc khi
cái nút dốt nát trong tim tan biến hoàn toàn.
Củng cố cái ta, vứt bỏ cái tôi, vân vân, tồn tại cùng dửng
dưng với chúng, giống như ấm nước và quần áo, vân
vân. Mọi danh hiệu - từ Brahma, đấng sáng tạo, tới tảng
đá - đều là giả. Do đó, chỉ bắt rễ trong linh hồn, thấy
linh hồn riêng của mình ở mọi nơi.
Bản thân tôi là Brahman - đấng sáng tạo; bản thân tôi là
Vishnu - đấng duy trì; bản thân tôi là Shiva - đấng huỷ
diệt; bản thân tôi là Indra - thủ lĩnh của tất cả các thần;
bản thân tôi là vũ trụ này, và bản thân tôi là tất cả.
Không có gì khác hơn bản thân tôi.

Bất kì cái gì đáng đạt tới trong cuộc đời đều có thể đạt
được chỉ trong cuộc sống. Nhưng nhiều người cứ đợi cho
đến sau cái chết. Nhiều người nghĩ rằng làm sao có thể đạt
tới được chân lí, điều thiêng liêng, giải thoát trong khi vẫn
còn trong thân thể, trong cuộc sống, trong thế giới này? Tuy
nhiên, điều không thể đạt tới được trong cuộc sống chẳng lúc
nào có thể đạt tới được.
Sống là cơ hội để đạt tới, dù bạn dùng nó cho việc nhặt
sỏi đá hay để đạt tới điều thiêng liêng. Sống là cơ hội hoàn
toàn trung lập. Sống không bảo bạn phải đạt tới cái gì. Nếu
bạn nhặt sỏi đá, tích luỹ những thứ vô giá trị, hay phí hoài
cuộc đời mình trong việc làm tăng thêm và thổi phồng bản
ngã, cuộc sống không ngăn cản bạn làm điều như vậy. Hay
bạn có thể cống hiến cả đời để đạt tới chân lí, cái ta và chiều
sâu tối thượng của cuộc đời; như thế nữa cuộc sống cũng
không phản đối việc làm của bạn như vậy.
Cuộc sống đơn thuần là cơ hội trung lập - bạn có thể
dùng nó tuỳ thích. Nhưng nhiều người đã thu xếp để tự lừa
dối mình. Họ nghĩ, “Sống là để dành cho những hoan lạc trần
thế.” Họ đã tạo ra những phân chia thế này: “Sống là để dành
cho bhoga, mê đắm.” Nhưng thế rồi duy nhất chết còn lại
cho yoga, hợp nhất với điều thiêng liêng. Nhưng chết không
phải là cơ hội. Để điều này được hiểu đúng. Chết là chấm
dứt mọi cơ hội.
Nghĩa của chết là gì? Nghĩa của nó là ở chỗ bây giờ
không còn cơ hội nào nữa. Sống là cơ hội, chết là chấm dứt
cơ hội. Cho nên không có gì đạt được qua chết, bởi vì để đạt
tới được cái gì đó, phải có quãng cách cơ hội.
Nhưng chúng ta đã phân chia: chúng ta nói sống là để
dành cho mê đắm. Nhưng khi cuộc sống cạn kiệt đi thì

sao?... thế thì yoga. Chúng ta đã tạo ra đủ loại chuyện rằng
bạn có thể thì thào vào tai người hấp hối vào thời điểm chết -
khi người đó thậm chí không có khả năng nghe. Khi người
sống không nghe, làm sao người chết hay hấp hối nghe được
câu mật chú gayatri, hay trích dẫn tên điều thiêng liêng, hay
tụng “Rama, Rama”?
Người đã không thể nghe được câu mật chú gayatri trong
cả đời mình, và cho dù người đó có nghe người đó cũng
không lắng nghe, và thậm chí nếu người đó có lắng nghe thì
người đó cũng không hiểu thấu được... Người đó vào thời
điểm chết - khi tất cả các giác quan đều sụp đổ; khi mắt sẽ
không thấy, tai sẽ không nghe, tay sẽ không sờ được; khi
cuộc sống đang biến vào cội nguồn của của nó - sẽ có khả
năng nghe được gayatri sao? Không, người đó sẽ không có
khả năng nghe đâu. Nhưng thế thì tại sao người ta cứ thì thào
mãi những điều như thế vào tai người đó? Có bí mật trong
đó. Người đang hấp hối đó không có khả năng nghe thấy
điều gì, nhưng người đang sống, người đang thì thào điều đó
vào tai người đó, ở dưới bảo đảm rằng vào thời điểm chết
của họ ai đó sẽ thì thào điều đó cho họ, và mục đích sẽ được
đạt tới. Cho nên họ đã bịa ra những câu chuyện loại này.
Những người không trung thực này đã bịa ra các câu
chuyện. Người ta kể: một người sắp chết và người đó có đứa
con có tên là Narayana, một trong các tên của thần, và người
đó réo to “Narayana” để gọi nó. Nghe thấy điều này, thần
Narayana, đang trên trời, bị lầm tưởng. Ông ta nghĩ rằng ông
ta đã được nhớ tới. Người sắp chết gọi con mình, có lẽ để
khuyên đứa con trong những khoảnh khắc cuối cùng cách
buôn bán chợ đen hay cách tăng gấp đôi số tiền! Nhưng vì
hiểu lầm của thần Narayana nên người chết được lên trời.
Bản thân người đó cũng ngạc nhiên làm sao mình lại tới
được đấy. Nhưng việc người đó thốt ra tên của Narayana vào
thời điểm chết đã tạo ra phép màu. Không, những điều như
thế không thể được xoay xở rẻ rúng đến thế. Và một
Narayana dễ dàng bị lừa dối đến thế thì cũng chỉ là một
Narayana hư huyễn mà thôi.
Lừa dối không có tác dụng trong cuộc sống thực; đấy là
một vấn đề khác mà bạn có thể an ủi cho tâm trí mình với
những ý tưởng như thế.
Chết là kết thúc của cơ hội. Hiểu nghĩa này cho đúng.
Chết không phải là cơ hội khác để làm cái gì đó.
Chết là kết thúc của mọi cơ hội; bạn sẽ không có khả
năng làm gì nữa. Đơn giản là không có cách nào để làm bất
kì cái gì trong cái chết. Làm nghĩa là sống, cho nên bất kì cái
gì dự định làm đều phải được làm trong cuộc sống.
Trong kinh này một số từ hay đã được dùng.
Người đã đạt tới cái một với Brahman, thực tại tuyệt đối,
trong khi còn sống, sẽ vẫn còn như vậy sau khi rời khỏi
thân thể.

Chỉ người nào đã biết bản thân mình trong cuộc sống sẽ
còn như Brahman, người tối thượng, khi thân thể người đó bị
vứt bỏ. Ai đó đã tin tưởng trong cả đời rằng người đó là thân
thể đều sẽ trở thành vô thức khi chết đi - người đó sẽ ra đi
hoàn toàn vô ý thức. Rất ít người chết có ý thức. Chết xảy ra
trong một kiểu giấc ngủ, trong trạng thái vô ý thức. Bạn
không ý thức trong khi chết, bằng không bạn sẽ có khả năng
nhớ được lần chết trước của mình. Bất kì cái gì xảy ra trong
vô thức đều không còn lại trong kí ức. Đó là lí do tại sao mọi
người không biết rằng họ đã từng được sinh ra nhiều lần và
họ đã chết đi nhiều lần, bởi vì bất kì khi nào họ chết họ đều
vô ý thức. Và bất kì ai chết trong vô thức được sinh ra trong

vô thức, bởi vì sinh và tử là hai cực của cũng một điều. Một
người chết ở đây, đó là một đầu của hiện tượng; thế rồi cùng
người đó đi vào bụng mẹ ở đâu đó, đó là đầu kia. Chết và
sinh là hai mặt của cùng một đồng tiền.
Người chết vô ý thức được sinh ra vô ý thức. Do đó bạn
thậm chí không biết rằng bạn đã chết trước đây. Bạn cũng
không biết về sinh của bạn. Tin tức về sinh của bạn được
trao cho bạn qua người khác. Nếu không ai nói cho bạn rằng
bạn đã được sinh ra, bạn sẽ không có hồi tưởng gì của riêng
bạn về việc bạn được sinh ra. Điều đó rất thú vị. Điều bạn
được sinh ra là xác định - bạn có thể đã chết trước đó hay
không, nhưng sự kiện là bây giờ bạn được sinh ra là xác
định. Nhưng bạn thậm chí không có bất kì kí ức gì về điều
này. Cả điều này nữa bạn cũng được nghe từ bố mẹ bạn, từ
người khác.
Tin tức về sự ra đời của riêng bạn là tin đồn tới bạn, bạn
không có bất kì bằng chứng nào về nó. Không có kí ức nào
về nó trong ý thức của bạn. Cái gì có thể là lí do cho điều
đó? Bạn đã được sinh ra; việc sinh là biến cố lớn, và bạn
không có tri thức nào về biến cố lớn lao này cả.
Nhớ lấy, người không biết gì về sinh thành của mình sẽ
gặp khó khăn lớn để biết về cái chết của người đó trong khi
đang hấp hối. Chúng được liên nối. Chết đã xảy ra nhiều lần,
nhưng bạn đã chết trong vô thức. Gạt cái chết sang một bên
đã; bạn ngày nào cũng ngủ, hiện tượng ngủ xảy ra hàng
ngày, nhưng bạn có biết rằng ngay trước khi giấc ngủ kéo
đến bạn đang mất dần ý thức của mình không? Bạn có nhận
biết gì về việc đương đầu với giấc ngủ không? Khi giấc ngủ
hạ xuống, bạn có khả năng thấy nó hạ xuống không? Cho tới
điểm ngủ bạn còn có khả năng chú ý đến bất kì điều gì; bạn
vẫn còn tỉnh thức, giấc ngủ chưa buông xuống. Và khoảnh
khắc giấc ngủ choàng xuống bạn mất. Chính lúc giấc ngủ hạ
xuống bạn mất ý thức.
Khi bạn không có khả năng nhận biết ngay trong giấc
ngủ, làm sao bạn sẽ còn nhận biết trong chết? Chết là giấc
ngủ rất sâu, giấc ngủ say nhất: rất khó vẫn còn nhận biết
trong nó. Bạn sẽ chết vô ý thức. Và trong vô ý thức đó, bất kì
ai đọc lại câu mật chú gayatri, bất kì ai tụng câu “Rama,
Rama,” bạn sẽ không biết gì về điều ấy cả. Và vô ý thức này
thực ra là cần thiết.
Người được tự do khỏi vô ý thức này chỉ là người đã trở
nên tự do khỏi đồng nhất mình với thân thể. Tại sao? Nếu
bác sĩ phẫu thuật đang mổ dạ dầy cho bạn, ông ta sẽ phải làm
cho bạn thành vô ý thức bởi vì nếu bạn còn ý thức thì sẽ thấy
rất đau đến mức bạn không thể chịu đựng nổi. Bạn sẽ kêu
thét, la hét và vùng vẫy, và như thế thì không thể nào tiến
hành ca mổ được. Cái đau sẽ nhiều đến mức bạn thậm chí
phát điên, tâm trí bạn sẽ không bao giờ trở lại bình thường
nữa. Đó là lí do tại sao bác sĩ phẫu thuật phải cho gây mê
trước và làm cho bạn vô ý thức, rồi mới tiến hành phẫu thuật.
Cơ thể bạn bị mổ ra, nhưng rồi bạn đâu có biết. Và bởi vì
bạn không biết, bạn không cảm thấy đau.
Hiểu điều này cho đúng. Đau không được kinh nghiệm
thấy bởi vì cái đau, nó được kinh nghiệm thấy bởi vì việc
biết. Khi bác sĩ phẫu thuật tiến hành ca mổ, đau có đó, nhưng
khác biệt duy nhất là ở chỗ bạn không biết về nó. Bác sĩ
phẫu thuật sẽ mổ bạn ra và cắt bỏ đi những bộ phận không
cần thiết, nhưng bạn sẽ không biết về nó. Bạn sẽ biết về cái
đau chỉ khi bạn thu lại được ý thức. Và khi bạn biết, bạn sẽ
kinh nghiệm thấy cái đau xảy ra. Trong vô thức, thậm chí
nếu hết chi nọ đến chi kia bị cắt đi - bạn bị cắt thành từng
mảnh - bạn sẽ không biết.

Tuy nhiên, bác sĩ giải phẫu tiến hành ca mổ nhỏ, trong
khi chết là ca mổ rất lớn. Không ca mổ nào lớn hơn cái chết.
Bác sĩ giải phẫu đơn thuần cắt đi một hay hai chi, nhưng cái
chết phải cắt đi và phân tách bạn với thân thể bạn. Bạn
không thể được có ý thức trong ca mổ lớn đến thế, do đó cái
chết mãi mãi dùng cơn mê tự nhiên. Ngay khi cái chết lại
gần bạn đã rơi vào vô thức. Trong vô ý thức đó, cuộc giải
phẫu lớn nhất thế giới xảy ra, việc phân tách thân thể bạn
khỏi linh hồn bạn.
Nhưng một người có thể chết mà không trở nên vô ý
thức. Tự nhiên cho phép một người chết có ý thức, người đã
đi tới biết rằng mình không phải là thân thể. Tại sao? - bởi
vì, khi thân thể bi cắt rời, người đó không đồng nhất với thân
thể. Người đó tiếp tục theo dõi từ một khoảng cách. Người
đó có thể theo dõi từ một khoảng cách bởi vì người đó biết
rằng cái gì đó khác đang bị cắt: “mình không bị cắt, mình
đang theo dõi nó, mình chỉ là nhân chứng.” Bất kì khi nào
nhận biết như vậy trở nên được kết tinh, tự nhiên trao cho
người đó cơ hội được chết có ý thức. Nhưng điều này xảy ra
ở giai đoạn muộn hơn nhiều. Trước hết người ta phải học
ngủ có ý thức, và điều đó cũng đến sau; trước nữa người ta
phải học có ý thức trong khi còn tỉnh thức.
Người có ý thức trong khi tỉnh thức dần sẽ học cách ngủ
có ý thức. Người sống có ý thức một ngày nào đó chết có ý
thức. Người chết có ý thức có khả năng biết rằng người đó
đã trở thành một với Brahman, thực tại tối thượng. Nhưng
trước hết người ta phải biết điều này trong ý thức ẩn náu bên
trong thân thể riêng của mình. Thế thì một ngày nào đó cái
bình bên ngoài cũng vỡ và bầu trời bên trong hội nhập với
bầu trời bao la.
Người chết có ý thức sẽ trải qua những kinh nghiệm
tuyệt diệu. Chết dường như không phải là kẻ thù với người
đó, chết tựa như bạn người đó. Chết dường như là thống nhất
vĩ đại với điều thiêng liêng, với cái bao la. Người chết có ý
thức cũng có thể nhận sinh thành mới một cách có ý thức.
Người được sinh ra có ý thức, cuộc sống của người đó hoàn
toàn khác bởi vì người đó không lặp lại cùng những việc mà
người đó đã lặp đi lặp lại nhiều lần trước đây. Tất cả những
cái đó trở thành ngớ ngẩn và vô nghĩa đối với người đó.
Cuộc sống người đó trở thành cái gì đó mới mẻ, cuộc sống
người đó đi vào chiều hướng mới. Và chứng kiến của người
đó vẫn tiếp tục; người đã là nhân chứng vào lúc sinh thành,
người đã là nhân chứng vào lúc chết trước đây, người đó vẫn
còn là nhân chứng trong suốt cuộc đời mình.
Vậy chỉ trong một lần chết bạn có thể chết hoàn toàn có
ý thức, và chỉ trong một lần sinh bạn có thể hoàn toàn có ý
thức; từ sau đó vòng sinh tử dừng lại. Từ sau đó bạn sẽ biến
mất khỏi thế giới thân thể. Bởi hiện tượng biến mất này mà ở
Ấn Độ chúng ta đã phát minh ra một từ rất hay: kaivalya.
Đây là một từ kì diệu. Kaivalya nghĩa là “Tôi một mình. Chỉ
tôi và không có gì khác; chỉ tôi, chỉ tâm thức, chỉ linh hồn
này, không gì khác; chỉ có người quan sát, chỉ có nhân
chứng, không gì khác. Tất cả những cái khác chỉ là trò chơi,
tất cả những cái khác chỉ là mơ. Chân lí duy nhất là tâm thức
chứng kiến. Người thấy duy nhất là chân lí, cái được thấy
không phải là chân lí.” Kaivalya là tên đặt cho kinh nghiệm
này.
Hiểu điều này thêm một chút. Bạn là đứa trẻ, thế rồi bạn
trở thành thanh niên, và thế rồi bạn trở thành già. Tuổi thơ
trôi qua và tuổi thanh xuân tới, tuổi thanh xuân qua đi và tuổi
già tới. Điều này có nghĩa là bạn không gì ngoài sự thay đổi
thường xuyên. Tuổi thơ, tuổi thanh xuân, tuổi già đều không
còn lại - mọi thứ đều thay đổi. Nhưng có cái gì đó bên trong

bạn không thay đổi không? Bạn khổ, thế rồi bạn trở nên hạnh
phúc; bạn hạnh phúc thế rồi bạn trở nên khổ; bạn an bình thế
rồi bạn bất ổn; bạn bất ổn thế rồi bạn trở nên an bình - mọi
thứ đều thay đổi. Bạn giầu, bạn trở thành nghèo; bạn nghèo,
bạn trở thành giầu - mọi thứ đều thay đổi. Nhưng có một cái
gì bên trong bạn không thay đổi không?
Nếu không có cái như vậy bên trong bạn, thế thì bạn đơn
giản không có đó chút nào. Thế thì cái gì là nghĩa của hiện
hữu của bạn ở đó? Vậy thế thì ai sẽ xâu chuỗi tuổi thơ của
bạn, tuổi thanh xuân của bạn và tuổi già của bạn, giống như
dây hạt cườm? Vòng hạt cườm là một vòng cổ chỉ khi các
hạt cườm của nó được xâu chuỗi với nhau. Nếu không có sợi
dây bên trong để xâu chuỗi chúng lại mà chỉ có các hạt cườm
thôi, thế thì không chỉ không có vòng hạt mà mọi hạt cườm
cũng tản mát hết.
Tuổi thơ của bạn có đó tựa như một hạt cườm, tuổi thanh
xuân của bạn có đó như một hạt cườm, tuổi già của bạn có
đó như một hạt cườm - nhưng sợi dây để xâu chuỗi chúng lại
với nhau đâu? Nhân tố liên tục đó ở đâu? Và nhân tố liên tục
đó là chân lí. Tất cả những cái khác đều thay đổi. Định nghĩa
của Ấn Độ là ở chỗ bất kì cái gì thay đổi, chúng ta đều gọi
nó là mơ. Để điều này được hiểu đúng.
Chúng ta có định nghĩa riêng của mình về từ mơ. Bất kì
cái gì thay đổi, chúng ta gọi nó là mơ, còn cái gì không bao
giờ thay đổi, chúng ta gọi nó là chân lí. Cho nên tuổi thơ trôi
qua tựa mơ; tuổi thanh xuân trôi qua tựa mơ; hạnh phúc tới
rồi đi, bất hạnh tới rồi đi; hệt như mơ tan biến, mọi thứ cứ
biến mất. Do đó những người thấy của Ấn Độ nói, đó là mơ
bao la trải khắp quanh bạn.
Có hai kiểu mơ. Một kiểu là mơ cá nhân của bạn, mơ
bạn thấy khi ngủ trong đêm. Kiểu kia là mơ chung bạn thấy
trong khi đang tỉnh thức ban ngày. Nhưng không có khác
biệt giữa hai kiểu này, bởi vì chúng cả hai đều vẫn đang thay
đổi. Mơ ban đêm bị thành giả bởi sáng hôm sau, còn mơ
cuộc đời bị thành giả bởi cái chết. Một thời điểm tới khi tất
cả những cái đã được chứng kiến trở thành vô dụng. Thế thì
có chân lí nào không? Nhưng ngay cả để tồn tại mơ hẳn phải
có cơ sở của chân lí. Ngay cả để có thay đổi cũng phải có cơ
sở nào đó không thay đổi; bằng không thì không thể có thay
đổi được. Cơ sở đó là ở đâu? Nó nằm bên trong chúng ta.
Kinh của hiền nhân này nói: chứng kiến là cơ sở.
Bạn đã thấy tuổi thơ của mình; tuổi thơ đã thay đổi
nhưng người thấy bên trong bạn là không đổi. Thế rồi tuổi
thanh xuân tới và bạn thấy nó; thế rồi tuổi thanh xuân cũng
qua đi nhưng người thấy nó là không đổi. Đó chính là cùng
người thấy người đã thấy tuổi thơ, người đã thấy tuổi thanh
xuân, người đã thấy tuổi già; người đã thấy việc sinh, người
đã thấy cái chết; người đã thấy hạnh phúc, người đã thấy bất
hạnh; người đã thấy thành công và thất bại. Mọi thứ đều thay
đổi, duy nhất một người cứ thấy, người cứ kinh nghiệm mọi
thứ là không thay đổi. Chính người thấy này là cái chúng ta
gọi là linh hồn; đó là chân lí. Biết được người này, cái không
thay đổi, chính là kaivalya.
Kaivalya được kinh nghiệm vào ngày một người, với
việc tách bản thân mình ra khỏi mọi mơ, tách bản thân người
đó ra khỏi mọi hạt cườm, đi tới biết bản thân mình là sợi dây
luồn qua tất cả chúng. Cái ngày người đó đi tới biết rằng,
“Tâm thức không ngưng này, tâm linh chứng kiến này, đây
là điều tôi là; tôi chỉ là tâm thức này”... khi việc nhận ra như
thế trở thành kinh nghiệm được kết tinh - không phải là ý
nghĩ mà là kinh nghiệm, không phải là lời nói mà là nhận ra -
chúng ta gọi người như thế là người đã đạt tới kaivalaya.
Người đó đã biết cái một đáng biết, người đó đã đạt tới cái

một đáng đạt tới. Và trong việc đạt tới cái một một mình đó
người ta đạt tới mọi thứ; và trong khi đánh mất cái một một
mình đó, người ta đánh mất mọi thứ.
Chúng ta cố gắng nắm bắt các giấc mơ, nhưng ngay
trước khi ta nắm được chúng, chúng bị mất đi và nắm tay của
chúng ta còn trống rỗng. Trong đêm chúng ta đã thấy rằng
mình là hoàng đế; sáng hôm sau tay chúng ta trống rỗng.
Trong cuộc đời chúng ta thấy mình đã trở thành cái này,
chúng ta thấy mình trở thành cái kia; vào lúc chết tay chúng
ta trống rỗng. Bất kì ai ta đã nắm giữ như của riêng mình -
bất kì ai ta đã nắm giữ trong nắm tay mình - họ đều biến mất
tựa như không khí trong nắm tay vậy. Tay nắm lại và không
khí biến mất khỏi nắm tay. Mọi thứ đều chứng tỏ là mơ.
Nhớ lấy, chính nghĩa của chúng ta về “mơ” chỉ là thế
này, rằng bất kì khi nào có thay đổi đều không có chân lí.
Cái gì là cái không thay đổi và thống nhất? Bạn cứ đi tìm
trong thế giới này và bạn sẽ thấy rằng không đâu có chân lí
không thay đổi, thống nhất cả. Chỉ khi bạn tìm kiếm vào bên
trong bản thân mình bạn sẽ thấy trong người quan sát cái liên
tục đó, cái toàn vẹn đó mà là thống nhất. Cái đó được gọi là
kaivalya. Nếu bạn biết cái một đó trong khi sống, thế thì vào
lúc chết, lúc vứt bỏ thân thể, cái một với Brahman, thực tại
tuyệt đối, được kinh nghiệm.
Do đó, hỡi người hồn nhiên! trở nên tỉnh thức tránh tất
cả những chọn lựa nhị nguyên.

Làm sao chúng ta sẽ có khả năng biết về cái một này?
Quá trình là: tránh mọi vikalpa, mọi chọn lựa trong nhị
nguyên. Từ vikalpa này cũng đáng hiểu. Vikalpa nghĩa là
mọi thứ có cái đối lập của chúng - mọi cái đối lập đó là
vikalpa. Chẳng hạn, hạnh phúc: đối lập của nó là bất hạnh.
Nếu bạn muốn hạnh phúc, bạn cũng sẽ nhận bất hạnh. Bạn sẽ
phải mang nó. Đó là cái giá người ta phải trả vì hạnh phúc.
Nếu bạn muốn yêu, bạn cũng sẽ phải đương đầu với ghét
nữa, đó là cái giá. Nếu bạn muốn thành công, thất bại cũng
sẽ đến trên con đường của bạn; nó là cái bóng của thành
công, nó đi cùng với thành công. Vikalpa nghĩa là thế giới
nhị nguyên, nơi mọi thứ đều có hai phần; bạn ham muốn
phần này và bạn nhất định bị vướng vào phần kia nữa.
Không có cách nào được cứu khỏi tình huống này.
Cách duy nhất để được cứu khỏi nó là vứt bỏ cả hai, trở
thành vô chọn lựa. Điều đó nghĩa là bất kì khi nào có nhị
nguyên, đừng chọn lựa, bỏ mọi chọn lựa. Hiểu điều này thêm
chút nữa, bởi vì chính vấn đề này đưa người ta đi rất sâu. Bất
kì khi nào có khả năng của hai - bất kì khi nào ...! Nếu bạn
muốn an bình, bạn sẽ tiếp tục bị mắc vào bất ổn. Điều này có
chút khó hiểu. Chúng ta có thể hiểu được tính nhị nguyên
của hạnh phúc và bất hạnh, thành công và thất bại, kính
trọng và bất kính; nhưng tôi nói cả an bình và bất ổn nữa. Nó
là cùng một sự vật, vấn đề nhị nguyên. Không chỉ điều này:
nếu bạn muốn giải thoát bạn sẽ cứ rơi vào tù túng bởi vì nhị
nguyên là như nhau ở đây nữa, các cái đối lập đang đối diện
với nhau ở đây nữa; khả năng chọn lựa là như nhau. Cho nên
một người nói người đó muốn giải thoát, người đó sẽ bị sập
bẫy.
Giải thoát đến với người không chọn lựa giữa những cái
nhị nguyên; an bình thuộc về người không chọn lựa giữa
những cái nhị nguyên - người không yêu cầu an bình. Người
nói, “An bình hay rối loạn, tôi không định chọn giữa hai thứ
này” - người như vậy trở thành an bình. Hoa của tình yêu nở
trong cuộc đời của người không chọn lựa yêu chống lại ghét,
người nói, “Tôi không muốn cả yêu lẫn ghét, tôi dửng dưng
với cả hai; tôi xin được tha thứ cho cả hai, tôi không muốn

xen vào cái nào trong hai điều này.” Hoa của tình yêu nở
trong cuộc đời của người như vậy.
Bất kì khi nào có nhị nguyên, bất kì khi nào có vikalpa -
tuỳ chọn - bất kì khi nào có khả năng chọn lựa, đừng chọn.
Nhưng chúng ta bao giờ cũng chọn! Và chúng ta không có
khả năng hiểu được rằng chọn lựa của chúng ta chính là
vướng mắc. Khi bạn chọn hạnh phúc, bạn cũng đã chọn bất
hạnh rồi, bất hạnh đã tới rồi, bất hạnh cũng đã bước vào cửa
nhà bạn rồi. Tại sao?
Hiểu quá trình này đi. Tôi ham muốn hạnh phúc - ham
muốn này ngụ ý nhiều điều. Một, nó ngụ ý rằng bây giờ tôi
bất hạnh. Chỉ người bất hạnh mới muốn hạnh phúc. Tại sao
người hạnh phúc ham muốn hạnh phúc? Chúng ta chỉ đòi hỏi
cái mà chúng ta không có, chúng ta không đòi hỏi cái chúng
ta đã có. Đó là lí do tại sao không ai đòi hỏi bất hạnh, bởi vì
mọi người đều đã có nó. Người ta đòi hỏi hạnh phúc bởi vì
người ta không có nó. Cho nên ngày bạn nói bạn muốn hạnh
phúc ít nhất bạn đã làm một điều rõ ràng - rằng bạn đang bất
hạnh.
Thứ hai là, với bất kì hạnh phúc nào bạn đang đòi hỏi,
nếu bạn không đạt được nó, bạn sẽ trượt sâu thêm vào bất
hạnh - và không có gì đảm bảo đạt được hạnh phúc này. Và
nếu bạn quả có đạt được nó, dầu vậy bạn vẫn sẽ trượt vào
trong bất hạnh bởi vì bây giờ bạn đã đi tới biết bao nhiêu mơ
ước bạn đã dựng lên xung quanh nó mà chẳng cái nào trong
chúng được đáp ứng.
Mọi hạnh phúc đều dường như ở xa xa, trong tương lai,
nhưng khi bạn tới gần hơn nó biến mất. Chừng nào mà hạnh
phúc còn chưa là của bạn, nó còn là hạnh phúc; khi nó trở
thành của bạn, nó biến thành bất hạnh. Hạnh phúc là ở nơi xa
xa. Hạnh phúc không có trong các vật, nó ở trong khoảng
cách, nó ở trong hi vọng của bạn, nó ở trong chờ đợi của bạn.
Khi nó tới, hay khi nó tới gần hơn, nó bắt đầu biến mất, và
ngay lúc nó ở trong tay bạn, nó trở thành bất hạnh.
Không hạnh phúc không bất hạnh nào là có cố hữu trong
bất kì cái gì. Khoảng cách càng lớn, hạnh phúc dường như
càng lớn; khi nó lại gần hơn, bất hạnh lớn hơn. Đây là cái
bẫy rất phức tạp. Bất kì cái gì chúng ta đem lại gần, bất hạnh
bắt đầu tràn lan ra từ nó. Chúng ta càng đòi hỏi hạnh phúc...
Một, bạn sẽ không nhận được nó, bởi vì chẳng có gì được
nhận bằng việc đòi hỏi; và khi bạn không nhận được nó, bạn
sẽ thất vọng. Hai, cho dù bạn có nhận được nó, bạn cũng sẽ
đương đầu với thất bại, và trống rỗng sẽ bao quanh bạn, rằng
mọi nỗ lực của bạn đã biến thành vô tích sự, không có gì
thực sự được đạt tới; người ta hối hả, lao động vất vả và tất
cả những cái nhận được là như thế này sao? Cái dường như
lấp lánh thế từ khoảng cách xa... Bất kì âm nhạc nào nghe từ
xa đều có vẻ tinh tú.
Nếu bạn chọn lựa bạn sẽ trở nên dính líu trong thế gian.
Thế gian là trong chọn lựa, giải thoát là trong vô chọn lựa.
Chỉ đừng chọn thôi! Khi hạnh phúc đến, chấp nhận nó; khi
bất hạnh đến, chấp nhận nó. Nhưng đừng có chọn lựa nào
bên trong đó rằng, “Tôi muốn cái này.” Người không đưa ra
bất kì nhu cầu nào trong thế giới này sẽ trở thành tự do với
thế giới này. Để điều này chìm sâu hơn một chút vào bạn đi.
Người không yêu cầu điều gì từ thế giới này không thể bị
mắc bẫy bởi thế giới. Nếu bạn yêu cầu bất kì điều gì từ thế
giới này, bạn sẽ bị mắc bẫy. Nếu bạn nhận được điều bạn
yêu cầu từ thế giới, bạn bị mắc bẫy. Nếu bạn không nhận nó,
thế nữa bạn cũng bị mắc bẫy. Bạn bị mắc bẫy bởi chính việc
hỏi; điều đó không liên quan đến việc được nó hay không
được nó.

Người câu cá gắn mồi vào lưỡi câu. Chỉ với điều đó cá
sẽ thấy an toàn với lưỡi câu mà thường nó không há mồm
chút nào. Cá há mồm là bị mắc câu. Cá há mồm vì mồi;
không cá nào ngu đần há mồm vì lưỡi câu. Mọi cá sẽ há
mồm vì mồi, và đó là lí do tại sao người câu cá chỉ ngồi đợi
sau khi thả cần câu xuống nước. Cá bị mắc bẫy bởi mồi.
Mọi người đều muốn hạnh phúc, và lưỡi câu của bất
hạnh đi ra từ hạnh phúc. Mọi người đều ham muốn kính
trọng, và lưỡi câu của bất kính xuất hiện ra từ chính sự kính
trọng. Mọi người đều muốn được an bình, và chính an bình
trở thành rối loạn. Nghĩ về con cá không chọn lựa cái gì
trong hai điều - mồi và lưỡi câu; nó chỉ dửng dưng bơi qua
mồi này. Không thể nào bắt được con cá này.
Sống trong thế giới giống như con cá này không chọn
lựa, không đòi hỏi gì. Thế thì không thể có tù túng cho bạn
được, bạn không thể bị mắc bẫy được.
Trở thành sannyasin có nghĩa là từ bỏ mọi chọn lựa các
tuỳ chọn. Cho nên nhớ lấy, tính chất sannyas không phải là
chọn lựa chống lại thế giới. Và những người đã cho sannyas
ý nghĩa chống lại thế giới sẽ vẫn còn bị vướng mắc trong thế
giới.
Có những người nói, “Sannyas là chống lại thế giới; và
chúng tôi đang trong thế giới - làm sao chúng tôi có thể nhận
tính chất sannyas được? Chúng tôi sẽ nhận tính chất sannyas
khi chúng tôi từ bỏ thế giới này.” Sannyas của họ cũng là nhị
nguyên. Sannyas và thế giới đối với họ là hai phía, đối lập.
Họ nói rằng nếu họ chọn thế giới, làm sao họ có thể chọn
tính chất sannyas được? Hay nếu họ chọn tính chất sannyas,
làm sao họ cũng có thể chọn thế giới được? Nếu tính chất
sannyas là nhị nguyên, thế thì mọi ý nghĩa của sannyas đều
mất. Chính nghĩa của sannyas là trở thành bất nhị. Bây giờ
chúng ta không chọn lựa! Bất kì cái gì xảy ra đều được chấp
nhận, cái gì không xảy ra là không được yêu cầu. Trạng thái
con người như thế là sannyas. Thế thì bạn có thể là một
sannyasin ở bất kì đâu. Thế thì sannyas là trạng thái con
người, không phải là một chọn lựa phương án.
Bản kinh này nói:
Do đó, hỡi người hồn nhiên! tỉnh thức để tránh tất cả
chọn lựa nhị nguyên.
Tỉnh thức chỉ xảy ra khi người ta trở nên tránh mọi chọn
lựa trong nhị nguyên:
Khi người ta thấy linh hồn bất nhị qua chứng ngộ
nirvikalpa - tỉnh thức vô chọn lựa - đó là khoảnh khắc
cái nút dốt nát trong tim tan biến hoàn toàn.

Có hai kiểu tỉnh thức. Một là savikalpa samadhi, tỉnh
thức có chọn lựa. Đó là tỉnh thức nhân danh. Savikalpa
samadhi - tỉnh thức có chọn lựa - nghĩa là ai đó chọn trở nên
an bình. Hiểu điều này cho đúng.
Thường đây là điều mọi người chọn lựa trước hết. Khi
người ta quá bị tổn thương bởi thế giới họ trở nên rối trí, bất
ổn và thế rồi họ nghĩ đạt tới an bình qua thiền. Họ chọn an
bình chống lại rối loạn. Họ bắt đầu tìm an bình qua thiền,
nhưng sâu bên trong an bình này vẫn còn che giấu khuôn mặt
của bất ổn. Phương án đó bao giờ cũng hiện diện đấy, bởi vì
ngay chỗ đầu tiên bạn đã chọn an bình chống lại rối loạn.
Bạn không thể tự do với cái đối lập của cái bạn đã chọn; nó
sẽ vẫn còn hiện diện. Nhiều nhất điều có thể xảy ra là ở chỗ
phía bạn đã chọn có thể trèo lên đỉnh còn phía bạn không
chọn có thể vẫn còn tại đáy - nhưng nó không thể bị phá huỷ.

Chọn lựa không bao giờ có thể đưa người ta ra khỏi nhị
nguyên; nhị nguyên vẫn còn đó. Bạn có thể chọn, nhưng bởi
vì chính sự kiện chọn lựa đó cái đối lập của nó vẫn còn hiện
diện. Cho nên bạn thậm chí có thể trở nên an bình, nhưng an
bình của bạn sẽ chỉ trên bề mặt. Việc an bình của bạn sẽ chỉ
trên bề mặt và rối loạn sẽ vẫn còn ẩn kín bên trong. Và bạn
bao giờ cũng sẽ sợ hãi rối loạn bùng phát vào bất kì khoảnh
khắc nào. Hạt mầm của rối loạn vẫn còn đấy và nỗi sợ việc
nhú ra của nó ra cũng sẽ vẫn còn.
Đây là lí do tại sao mọi người chạy khỏi thế giới, bởi vì
trong thế giới họ sợ rối loạn vẫn đang còn ẩn kín bên trong
họ, điều rất có thể bùng phát vào bất kì khoảnh khắc nào nếu
ai đó gợi nó ra một chút. Người trốn chạy hướng về rừng sâu
không phải là chạy khỏi bạn đâu, người đó đang chạy khỏi
rối loạn ẩn kín bên trong bản thân mình. Nếu người đó
dường như chạy xa khỏi bạn, đấy chỉ là vì nỗi sợ rằng bạn có
thể khơi ra tầng rối loạn bên trong của người đó. Chồng trốn
vào rừng sâu không phải là để trốn khỏi vợ mình mà là để
trốn khỏi vô dục mà người đó đã áp đặt lên bản thân mình.
Dục tính vẫn còn ẩn náu bên trong người đó, bởi vì bất kì ai
hiểu về vô dục là chống lại dục tính đều không thể được tự
do với hạt mầm của dục tính. Người chọn lựa sẽ vẫn còn bị
buộc vào cái đối lập.
Chính ý nghĩa của chọn lựa là ở chỗ chúng ta đang chọn
chống lại cái gì đó. Và bất kì cái gì chúng ta đã chọn chống
lại sẽ tiếp tục theo đuổi chúng ta. Bất kì cái gì chúng ta đã bố
trí trên bề mặt, phía dưới nó vẫn hiện diện cái chống lại cái
chúng ta đã chọn - bởi vì cái đó nữa cũng là một phần của
nó.
Thực ra chúng ta đã phân chia cuộc sống ra làm hai phần
- một phần chúng ta đã chọn, phần kia chúng ta không chọn -
trong khi chúng cả hai là những phần toàn vẹn. Phần chúng
ta không chọn sẽ đi đâu? Nó vẫn còn lại với chúng ta. Và thế
rồi bạn sẽ sợ rằng nếu bạn ở cùng với mọi người, nếu bạn có
gia đình, có doanh nghiệp, và ở trong chợ, phần đang ẩn kín
trong bạn sẽ bật ra ngay khi ai đó hơi mò vào. Do đó, chạy
đi! Chạy thật xa tới chỗ không ai có thể làm cho bạn thấy
điều đang ẩn kín bên trong. Nhưng điều đó sẽ không phá huỷ
nó. Người ta có thể sống trên Himalaya hàng nghìn năm,
nhưng ngày người đó quay lại chợ người đó sẽ thấy rằng cả
nghìn năm đó đã bị phí hoài. Phố chợ lại sẽ gợi ra điều bị
giấu kín bên trong và nó sẽ đi ra chỗ trống.
Tỉnh thức chọn lựa nghĩa là bạn đã trở thành im lặng
bằng chọn lựa.
Tỉnh thức vô chọn lựa nghĩa là bạn đã vứt bỏ mọi chọn
lựa. Chỉ tỉnh thức vô chọn lựa - điều có nghĩa là bạn không
phân chia mọi sự vật thành hai phần - là tỉnh thức. Tỉnh thức
có chọn lựa không gì khác hơn là lừa dối về tỉnh thức.
Nhưng người ta trước hết đến với tỉnh thức có chọn lựa;
người ta chọn sannyas vì bị thất vọng bởi thế giới. Điều đó là
tự nhiên, vì bị đau khổ bởi thế giới mà người ta chọn tính
chất sannyas.
Điều thứ hai sẽ xảy ra chỉ khi người ta trở nên mệt mỏi
vì tính chất sannyas, khi người ta sẽ kinh nghiệm rằng giống
như bất kì hai điều đối lập nào, sannyas và thế giới cũng là
hai phần của cùng một bản giao hưởng. Cái ngày mà mà
người ta sẽ vứt bỏ chọn lựa là như vậy. Ngày đó sannyas
thực sẽ nở hoa. Ngày đó người ta sẽ không chọn lựa. Ngày
đó người ta sẽ vứt bỏ chọn lựa như vậy. Ngày đó người ta sẽ
hiểu, “Trong chọn lựa là thế giới, và do đó tôi không chọn
thêm nữa. Bây giờ bất kì cái gì xảy ra, tôi chấp nhận nó; bất
kì cái gì không xảy ra, tôi không bận tâm về nó. Bây giờ tôi

sẵn lòng - trong bất kì cách thức nào sự tồn tại chăm nom tới
tôi, tôi đều sẵn lòng... Bây giờ không còn tiếng nói của tôi về
bất kì cái gì ngược với sự tồn tại. Bây giờ nếu bất hạnh tới,
điều đúng đang xảy ra. Nếu hạnh phúc tới, điều đúng đang
xảy ra. Bây giờ tôi không tách bản thân mình và nói rằng nó
phải xảy ra chỉ theo cách nào đó. Bây giờ tôi không có mong
đợi, đòi hỏi và phàn nàn của riêng tôi. Tôi đã từ bỏ phàn
nàn.”
Cái ngày người ta từ bỏ phàn nàn tỉnh thức vô chọn lựa
xảy ra. Ngày đó sẽ không còn tù túng cho bạn trong thế giới
này. Cho dù toàn bộ thế giới trở thành giam cầm và nó thiết
chặt bản thân nó xung quanh cơ thể bạn tựa như con bạch
tuộc, sẽ không có tù túng, bởi vì bạn chấp nhận cả điều ấy;
nó là được.
Nếu ai đó đặt cùm vào tay tôi, nhớ cái cùm đó không
phải là xiềng xích bởi vì người đặt nó vào tay tôi tin nó là
vậy; nó là tù túng chỉ nếu tôi tin nó là tù túng. Nó có thể là tù
túng chỉ nếu tôi tin nó là như vậy - điều đó tất cả tuỳ thuộc
vào niềm tin của tôi. Tôi có thể đưa tay ra và yêu cầu đặt
cùm vào tay tôi.
Có một biến cố rất thú vị và đẹp đẽ trong cuộc đời của
Ramakrishna. Từ ngay tuổi thơ Ramakrishna đã là người có
tâm trí hướng về điều thiêng liêng. Cậu bé khó về được nhà
nếu phải đi ngang qua ngôi đền. Nó sẽ nhảy múa ở đó, nằm
dài trên bậc thềm ngôi đền, và nếu ai đó thốt ra tên của
Rama, nó sẽ vào trạng thái kiểu như mê. Cho nên mọi người
trong gia đình đều nghĩ rằng đứa trẻ này sẽ không sống được
cuộc sống trần tục, không có hi vọng nào như thế cả.
Tuy nhiên, trách nhiệm của bố mẹ là khi cậu bé đến tuổi
phải hỏi nó liệu nó có muốn lấy vợ không. Họ hỏi cậu thanh
niên, “Rama” - tên thật, tên cúng cơm của cậu là Gadadhar -
“con sẽ lấy vợ chứ?” Họ cứ tưởng rằng Ramakrishna sẽ từ
chối. Nhưng Ramakrishna sung sướng với câu hỏi đó và nói,
“Lấy vợ là gì và nó giống cái gì vậy? Con chắc chắn sẽ làm
điều đó!” Bố mẹ sửng sốt giật lùi. Họ cứ tưởng rằng đứa con
mang bản tính của một sannyasin và rằng nó sẽ không muốn
lấy vợ, nhưng cái gì thế này? Họ bắt đầu đi tìm cô dâu.
Một cô dâu được chọn; cô ta thật trẻ theo độ tuổi, cô ấy
còn trẻ hơn Ramakrishna tám đến mười tuổi. Ramakrishna
tới gặp cô gái và mọi người trong gia đình cũng đi cùng. Mẹ
Ramakrishna đã đặt ba ru pi trong túi cậu để phòng khi cậu
cần tới cho việc gì đó, mặc dầu làng của cô dâu cũng không
xa lắm. Ramakrishna được cho mặc quần áo mới và tề chỉnh
cho cơ hội này. Khi tới làng cô dâu, cậu thấy cô gái; cô ấy rất
đáng yêu. Ramakrishna đặt ba đồng ru pi lên chân cô gái và
chạm vào chân cô. Mọi người thấy điều đó xảy ra đều rất lấy
làm bối rối và nói, “Cháu điên hay sao? Cô ấy sắp làm vợ
cháu, mà cháu chạm chân cô ấy! Mà tại sao cháu đã đưa cho
cô ấy ba đồng ru pi kia?”
Ramkrishna nói, “Cô ấy trông đáng yêu như mẹ cháu.”
Ramakrishna chỉ biết một tình yêu, tình yêu của người mẹ.
Cậu ta nói, “Cô ấy đáng yêu đến thế, hệt như mẹ cháu! Cháu
sẽ gọi cô ấy là ‘mẹ’. Có gì khác biệt nếu cô ấy cũng là người
vợ?”
Sau này khi họ đã cưới nhau, nhưng Ramakrishna bao
giờ cũng gọi Sharda là ‘Mẹ’ và ông ấy vẫn tiếp tục chạm vào
chân cô ấy. Và khi ngày kỉ niệm nữ thần đức mẹ Kali tới,
Ramakrishna sẽ đặt Sharda lên ngai và thờ cô ấy. Ông ấy sẽ
nói, “Khi có một người mẹ sống, cần gì thần tượng.” Có vợ
không phải là tù túng; ông ấy không bao giờ nhìn cô ấy như
tù túng. Ông ấy chìa tay ra và nhận lấy cái cùm.
Mọi thứ đều phụ thuộc vào thái độ của bạn. Bất hạnh là

bất hạnh bởi vì bạn bác bỏ nó và bạn ham muốn hạnh phúc.
Bất hạnh là vì bạn ham muốn cái đối lập của nó, bằng không
bất hạnh là gì? Bất hạnh bị che giấu trong đòi hỏi của bạn về
cái đối lập. Bất ổn là gì? Bất ổn là vì bạn ham muốn an bình.
Thế giới của chúng ta nằm trong chọn lựa của chúng ta.
Kinh này nói: Bất kì ai trở thành vô chọn lựa đều thấy
linh hồn bất nhị bởi vì người không chọn lựa trong thế giới
bên ngoài - không hạnh phúc không bất hạnh, không yêu
không ghét, không thế giới không giải thoát, không vật chất
không Thượng đế - người đơn giản không chọn lựa, người
mà mọi chọn lựa đã dừng lại, người đó lập tức đạt tới bên
trong bản thân mình.
Người đạt tới vô chọn lựa thấy được linh hồn, và thế thì
cái nút dốt nát trong tim hoàn toàn bị phá huỷ.
Củng cố cái ta, vứt bỏ cái ngã, vân vân, tồn tại cùng
dửng dưng với chúng, như bình và quần áo, vân vân.

Hiểu từ udasin này đi, dửng dưng. Udasin, dửng dưng,
không có nghĩa là udas, buồn. Udasin nghĩa là sống không
bận tâm, sống không mục đích. Từ udasin đã gây nhiều tai
hại. Có một phái những sannyasin dửng dưng, họ vẫn còn
trong cái buồn tự áp đặt bởi vì họ nghĩ udasinata, dửng
dưng, nghĩa là udasi, buồn.
Dửng dưng không có liên quan gì tới buồn; mối quan hệ
chỉ ở âm thanh của các từ. Dửng dưng nghĩa là, “Tôi giữ
không chọn lựa. Bất kì cái gì xảy ra, để cho nó xảy ra.
Không phải là udasi, buồn, mà là udasinata, dửng dưng. Tất
cả đều tốt, bất kì cái gì xảy ra cũng đều tốt cả.” Cũng tựa như
người ta sống trong một ngôi nhà - thí dụ lấy trong kinh này
là bình, quần áo, của cải, vân vân trong ngôi nhà - và người
ta cứ đi vào đi ra thoải mái trong nhà. Nếu cái bình nằm đâu
đó nó nằm ở đâu đó, người ta không cần chú ý tới nó. Nếu
quần áo đang treo trong nhà, chúng cứ việc treo ở đó; người
ta đi qua những thứ đó, người ta không cần để ý đặc biệt đến
chúng.
Tương tự, bên trong chúng ta bản ngã của chúng ta treo
đó, cùng với bất hạnh, hạnh phúc, đau khổ và lo âu, kí ức về
hạnh phúc và bất hạnh - tất cả chúng đều nằm đó bên trong
ta. Những thứ này giống như đồ vật trong nhà - bình, xoong
nồi, quần áo, vân vân. Đi qua chúng theo cách tất cả đều tốt
đẹp; bất kì cái gì có đó đều tốt. Không cần để ý đến chúng,
không cần chọn lựa từ chúng, không cần bị hấp dẫn vào điều
này và bị đẩy ra từ điều khác - đấy là ý nghĩa của dửng dưng.
Người dửng dưng rất vui nhộn, không buồn. Nhưng nhớ
trong tâm ý nghĩa của vui nhộn. Vui nhộn nghĩa là bây giờ
không có gì quấy rối người đó, và do đó đoá hoa bên trong
bắt đầu nở; bây giờ không cái gì làm bận tâm người đó, do
đó người đó còn trong phúc lạc bên trong bản thân mình.
Nếu bạn buộc áp đặt buồn lên chính mình, bạn sẽ không
bao giờ có khả năng vui nhộn được. Người ta phải trở nên
dửng dưng. Thử điều đó bằng cách thực nghiệm...
Bạn đang bước đi trên đường: quyết định vẫn còn dửng
dưng với mọi thứ bạn bắt gặp trong năm phút. Thế thì ngôi
nhà nào đẹp, ngôi nhà nào không đẹp, tất cả đều như nhau.
Thế thì bất kì ai đi ngang qua - dù người ấy là giầu có hay
nghèo khó, người ấy là người đáng kính hay bất hảo, người
ấy là người lãnh đạo chính trị hay kẻ cắp - dù người ấy là bất
kì ai, bạn không liên quan gì tới điều đó. Đàn bà đẹp đi
ngang qua, đàn ông đẹp trai đi ngang qua, bộ quần áo của ai
đó thanh nhã - bạn không quan tâm tới cái gì trong những
chuyện này. Bước đi trên đường trong năm phút dường như
nó là trống rỗng toàn bộ, hoặc bạn đi qua khu rừng rậm và

không có gì hấp dẫn bạn. Thử điều này đi - vẫn còn dửng
dưng - và bạn sẽ lập tức để ý rằng con đường đã mất hết mọi
nghĩa. Nghĩa của nó là trong gắn bó bên trong của bạn.
Trong một kí sự Vidyasagar đã viết ông ấy đã nói rằng
một buổi tối ông ấy đi dạo và đã thấy một quí ông Mô ha mét
giáo đang bước phía trước mình. Ông này nữa ngày nào cũng
đi dạo. Bỗng nhiên một người hầu chạy tới - Vidyasagar
đang bước ngay đằng sau - và nói với ông bạn Mô ha mét
giáo, “Thưa ông Sahib! Nhà ông bị cháy, xin ông về nhanh.”
Mir Sahib đáp, "Tôi đang về đây." Nhưng ông ta vẫn bước đi
theo nhịp cũ; cùng chuyển động chân, cùng các bước thong
thả - không có gì thay đổi trong ông ta. Nghe tin cháy nhà,
ngay cả tốc độ đi của Vidyasagar cũng thay đổi, nhịp thở của
ông ấy trở nên nhanh hơn. Nhưng Mir Sahib vẫn tiếp tục
bước theo cùng cách dửng dưng.
Người hầu cảm thấy phân vân, người đó lại nói to hơn
một chút, “Ông không nghe thấy à? Nhà ông cháy đấy!” Mir
Sahib nói, “Tôi đã nghe rồi,” và ông ta lại tiếp tục bước theo
cùng cách thức hờ hững.
Vidyasagar đi lên trước và nói, “Ông đang làm gì vậy?
Ông có hiểu điều người hầu nói không, rằng nhà ông bị cháy
đấy?” Mir Sahib nói với Vidyasagar, “Được thôi, nhưng tôi
làm được gì bây giờ sau khi nhà bị cháy? Tại sao tôi phải
làm hỏng cuộc đi dạo của mình? Và tôi có một cơ hội này -
nếu tôi có thể tiến hành cuộc đi dạo không bị ngăn cản bởi sự
kiện nhà tôi cháy, tôi sẽ có hương vị của dừng dưng. Ngôi
nhà đang cháy, được rồi, nhưng tôi sẽ bước theo cùng cách
như tôi đã bước trước khi ngôi nhà bị cháy. Nếu tôi đổi dáng
đi dù chỉ hơi chút, đó sẽ là thay đổi trong tâm thức tôi... cho
nên điều đó là ổn thoả.” Và Mir Sahib vẫn tiếp tục bước
theo cùng cách.
Vidyasagar đã viết thêm rằng ông ấy và người hầu của
ông Sahib chạy về phía ngôi nhà cháy, bỏ mặc ông Sahib với
việc đi dạo của ông ấy. “Chúng tôi thấy rất khó chịu và khi
tới nhà chúng tôi đã giúp dập tắt ngọn lửa.” Và Vidyasagar
nói ông ấy không thể nào ngủ ngon được đêm hôm đó.
Nhưng với thái độ bình thản của Mir Sahib mà ông ấy đã
thấy ngày hôm đó, rất rõ ràng là Mir Sahib phải ngủ an bình
đêm ấy nữa. Đã có khác biệt nào ở đấy? Một người có bước
đi không khác biệt - làm sao có thể có khác biệt nào trong
giấc ngủ của ông ấy được?
Dửng dưng nghĩa là thái độ trung lập. Bất kì cái gì đang
xảy ra cũng đều được, đều được chấp nhận; có trạng thái của
như vậy, không có chọn lựa bất kì kiểu nào. Bất ổn không bị
sinh ra bởi sự kiện rằng ngôi nhà bị cháy. Cố hiểu điều đó:
bất ổn sinh ra bởi mong đợi rằng, “Nhà mình đáng không bị
cháy được.” Có mong đợi ẩn kín rằng nhà của bạn phải
không bị cháy. Bạn thậm chí có thể không biết về nó, nó bị
giấu kín trong tâm trí vô thức rằng nhà bạn phải không bị
cháy. Cho nên khi ngôi nhà bị cháy, mong đợi bên trong đó
bị tan tành và điều đó làm đảo lộn bước đi của bạn, điều đó
làm đảo lộn tâm thức của bạn. Nhưng những người không có
mong đợi về bất kì loại nào, và bất kì điều gì xảy ra họ
không có thái độ và sự nhất quyết chống lại nó, tâm thức của
họ không bị đảo lộn. Sự không dao động của tâm thức này
chính là udasinata, dửng dưng.
Mọi danh hiệu - từ Brahma, đấng sáng tạo, tới tảng đá -
đều là giả. Do đó, được bắt rễ chỉ trong linh hồn, thấy
linh hồn riêng của ông ở mọi nơi.

Mọi chức vụ, mọi danh hiệu và mọi danh tiếng đều là giả
và nhân tạo. Dù đấy là tảng đá nằm trên vệ đường hay

thượng đế được chúng ta đặt lên trời, tất cả đều vô dụng.
Vẫn còn chú ý chỉ tới cái một không là giả, vẫn còn bị
cuốn hút vào một mình việc chứng kiến đó. Cho nên cho dù
bạn là tảng đá, vẫn còn bị hấp thu vào trong cùng việc chứng
kiến, và cho dù bạn là Brahman, đấng sáng tạo, vẫn còn bị
cuốn hút vào trong cùng việc chứng kiến. Thế thì không
chọn lựa sẽ là cần giữa việc trở thành tảng đá hay Brahman,
bởi vì việc chứng kiến là một và như nhau. Nếu bạn nghèo,
vẫn còn bị cuốn hút vào trong việc chứng kiến; nếu bạn trở
nên giầu, vẫn còn bị cuốn hút vào việc chứng kiến. Thế thì
nghèo khó và giầu có sẽ không tạo khác biệt nào cho bạn,
bởi vì bên trong bạn cùng dòng suối chứng kiến sẽ tuôn
chảy.
Mọi danh hiệu đều vô tích sự. Tất cả những cái được
nhận từ bên ngoài đều vô tích sự. Chỉ cái được đạt tới từ bên
trong là có nghĩa. Nhưng không cái gì khác hơn tâm thức
chứng kiến được đạt tới từ bên trong. Trong mọi hoàn cảnh,
trong mọi tình huống, cứ thấy linh hồn cư trú bên trong.
Bản thân tôi là Brahman - đấng sáng tạo; bản thân tôi là
Vishnu - đấng duy trì; bản thân tôi là Shiva -đấng huỷ
diệt; bản thân tôi là Indra - thủ lĩnh của tất cả các thần;
bản thân tôi là vũ trụ này, và bản thân tôi là tất cả.
Không có gì khác hơn bản thân tôi.

Cùng một thái độ kaivalya - người kinh nghiệm tâm thức
này, người biết về việc chứng kiến này, ‘người kia’ biến mất
khỏi người đó. Người kia không còn có đó, chỉ tôi hiện hữu;
mọi thứ đều là sự mở rộng riêng của tôi. Bởi vì cái ngày tôi
đi tới biết tâm thức của riêng mình, tôi cũng đi tới biết rằng
tâm thức của bạn không tách biệt với tâm thức của tôi.
Chừng nào tôi chỉ biết thân thể tôi, bạn là tách biệt với tôi,
bởi vì thân thể tôi là tách biệt và thân thể bạn là tách biệt.
Hiểu điều đó theo cách này. Có một chiếc đèn đất đang
cháy, có một chiếc đèn bạc khác đang cháy, và có một chiếc
đèn vàng thứ ba đang cháy. Bây giờ nếu cả ba chiếc đèn này
nhìn vào thân thể chúng, bằng đất sét, bằng bạc và bằng
vàng, thế thì cả ba chúng là khác nhau. Chiếc đèn bạc sẽ nhìn
xuống chiếc đèn đất và chiếc đèn vàng nhìn xuống chiếc đèn
bạc và chiếc đèn đất. Nhưng bất kì một trong ba chiếc đèn
này đều kinh nghiệm ngọn lửa - “Ta là ngọn lửa” - chiếc đèn
đó liệu có thể nói với các chiếc đèn khác, “Bạn khác tôi!”
được không? Không, bởi vì bây giờ nó sẽ thấy những chiếc
đèn khác như ngọn lửa nữa. Bây giờ với cái đèn này thân thể
đã trở thành vô nghĩa, dù chúng bằng đất sét, bạc hay vàng.
Bây giờ chỉ có ngọn lửa là còn có ý nghĩa, mà đấy không
phải là đất sét, không phải bạc, không phải vàng, chỉ đơn
thuần là ngọn lửa. Với chiếc đèn đã kinh nghiệm rằng nó là
ngọn lửa, mọi chiếc đèn của thế giới cũng đều trở thành một
với nó: “Bây giờ ở đâu có lửa, đấy là tôi.”
Chừng nào chúng ta nhìn thân thể, chúng ta là tách biệt.
Nhưng khi chúng ta đã thấy nhân chứng bên trong, chính là
ngọn lửa vĩnh hằng của mình, tất cả chúng ta đều trở thành
một và không tách rời. Thế thì nhân chứng ẩn bên trong con
chim đang bay gần cây kia, cái đó nữa cũng là tôi. Và nhân
chứng ẩn bên trong Brahman, đấng sáng tạo thế giới và đấng
kiểm soát thế giới, cái đó nữa cũng là tôi. Thế thì người ăn
xin trên phố cũng là tôi và hoàng đế ngồi trên ngai vàng cũng
là tôi. Một khi kinh nghiệm về ngọn lửa bên trong đã bắt
đầu, hình dạng trở thành vô nghĩa; thế thì thân thể, vật chất,
trở thành vô nghĩa, chỉ có ngọn lửa trở nên có nghĩa.
Một điều thú vị nữa là ở chỗ dù chiếc đèn được làm bằng

đất sét hay bằng vàng, không có khác biệt trong ngọn lửa.
Liệu cái đèn đất có ngọn lửa đất còn đèn vàng có ngọn lửa
vàng không? Không, không có khác biệt - ngọn lửa là ngọn
lửa, như nhau ở mọi nơi. Thân thể không tạo ra khác biệt cho
ngọn lửa. Cùng ngọn lửa chiếu sáng trong người dốt nát nhất
như trong Phật. Nhưng Phật biết điều đó còn người dốt nát
không biết. Và cái gì thực sự là khác biệt trong việc biết?
Phật đã dừng bận tâm về hình dạng bên ngoài của chiếc đèn
và đã phát hiện ra ngọn lửa bên trong; người dốt nát vẫn bị
ảnh hưởng bởi hình dạng bên ngoài - trong thân thể đất sét,
bạc hay vàng - và còn chưa có khả năng biết ngọn lửa bên
trong. Nhưng ngọn lửa vẫn có đấy.
Đấy là cái ‘tôi’ trải rộng ra tất cả - việc nhận ra như vậy
là adhyatma, tâm linh.
Có hai hay ba điều quan trọng cần nhắc tới. Ngay ngày
đầu tiên tôi đã yêu cầu bạn phải vẫn còn vui nhộn, hân hoan,
hạnh phúc và tươi cười; cười hết mức có thể được - thậm chí
không cần lí do nào. Nhưng một điều tôi đã chủ ý bỏ ra. Tôi
đã không yêu cầu bạn không cười không cần lí do nào trong
khi tôi đang nói. Phần này tôi đã chủ ý bỏ lại. Tôi muốn phát
hiện ra ba hay bốn cái gọi là người thông minh, những người
chắc chắn phải tới đây - họ sẽ cười ngay cả trong khi tôi
đang nói! Và do cái cười của họ mà họ sẽ mất đi việc hiểu
điều tôi đang nói và sẽ gây cản trở cho người khác nữa. Và
suy luận của tôi không phải là không đúng.
Ba hay bốn người 'thông minh' đang ở đây - một hay hai
người trong họ tới từ Punjab. Tôi thường nghe nói rằng
những người ở Punjab có chút ít thông minh thêm, nhưng tôi
chưa bao giờ tin vào điều đó. Ngay cả bây giờ tôi cũng
không tin vào điều đó, mặc dầu hai người bạn Punjab này
đang cố gắng vất vả để làm cho tôi tin vào điều đó! Được
thôi, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ rằng trong nhóm của họ
hai hay ba người Gujaratis cũng làm cùng điều đó! Không có
hi vọng về nhiều thông minh từ những người Gujaratis,
nhưng họ vẫn ganh đua với người Punjab.
Thậm chí trong ngu si cũng có ganh đua! Và nhớ lấy,
bao giờ cũng dễ dàng đi tới cực đoan, nhưng vấn đề là duy
trì ở giữa. Hoặc là mọi người sẽ ngồi đó giữ cho khuôn mặt
và nét mặt như xác chết, hoặc họ sẽ bắt đầu diễn đạt vui
nhộn một cách ngu ngốc. Điều đó nữa cũng không là vui
nhộn.
Nếu bạn làm âm thanh to mà không có lí do gì trong khi
tôi đang nói, bạn không có ý tưởng gì về điều bạn đang làm.
Bạn chỉ đang hấp dẫn sự chú ý của mọi người, bảo họ rằng
bạn cũng đang ở đây. Đấy không phải là biểu hiện cho khôn
ngoan và nó sẽ không ích lợi cho việc thiền của bạn theo bất
kì cách nào. Khi tôi đang nói, đấy là lúc nên trở nên im lặng
và yên lặng, gạt sang bên mọi hoạt động của tâm trí bạn để
cho điều tôi đang nói có thể thấm nhuần vào bạn. Nếu tôi
đang nói điều gì đó còn bạn cười khanh khách mà không có
lí do gì, thế thì bất kì cái gì đi vào sẽ bị đẩy ra bởi sức mạnh
của cái cười của bạn. Bạn ném nó ra. Cho nên hành động có
suy nghĩ một chút đi. Nếu bạn không hành động có suy nghĩ,
bạn sẽ không bao giờ có khả năng đi sâu hơn được.
Điều thứ hai: hôm qua tôi đã đưa ra một hướng dẫn rằng
chỉ trong khi thiền buổi sáng bạn có thể cởi bỏ trang phục
hoàn toàn nếu bạn cảm thấy thích điều đó - nó là hữu dụng.
Nhưng nó không hữu dụng chút nào trong buổi lễ kirtan buổi
chiều, hát và múa cầu nguyện, và thiền buổi đêm. Đối với
tôi, cả mặc quần áo lẫn ở trần đều không có ý nghĩa gì - chú
ý đến điều đó. Nhiều lần điều đó bị hiểu sai. Nhiều lần người
ta cảm thấy rằng có lẽ tôi đang nói rằng nếu bạn ở trần, bạn

đạt tới giải thoát. Sự việc không dễ dàng đến thế, bằng không
thì mọi chim chóc và con vật đã được giải thoát hết tới giờ.
Và nếu giải thoát chỉ bị ngăn cản bởi việc mặc quần áo, thế
thì chẳng có mấy khó khăn trong việc làm cho toàn bộ thế
giới được giải thoát bằng cách làm cho mọi người ở trần hết.
Không, vấn đề không dễ dàng và không rẻ rúng đến thế đâu.
Khi tôi nói rằng trong một khoảnh khắc nào đó trong
thiền, nếu bạn cảm thấy rằng quần áo làm vướng víu bạn -
trong chuyển động của thân thể bạn, trong cách diễn đạt - bỏ
quần áo đi; thế thì ở trần sẽ có ích. Nhưng có thể có vài kẻ
ngu, thực ra có đấy ... Một số kẻ ngu níu bám vào quần áo,
và một số kẻ ngu bắt đầu bám vào việc ở trần. Họ nghĩ rằng
vì họ đang ở trần nên không có gì khác phải được làm. Cho
nên tôi thấy có một hay hai người, người không tiến được
bước nào về thiền, chỉ có ngồi trần ra đấy - và họ nghĩ thế
này là đủ.
Không cái gì sẽ xảy ra chỉ bởi việc ở trần. Và tôi không
nhấn mạnh vào việc ở trần - cả hai việc nhấn mạnh là như
nhau. Một số người nghĩ rằng nếu bạn vứt bỏ tất cả quần áo
khỏi thân thể bạn, cuộc sống bạn bị kết thúc; và một số nghĩ
rằng nếu bạn vứt bỏ mọi quần áo, bạn đạt tới mọi điều - tâm
trí của họ cũng gắn giá trị lớn cho việc mặc quần áo. Hai
kiểu này là tương tự nhau. Người được che phủ bởi quần áo
và sư ở trần - họ là tương tự nhau, tâm trí của họ là như
nhau, không có khác biệt lớn giữa hai kiểu này. Cả hai đều
tin rằng quần áo là quan trọng.
Tôi không bảo bạn bỏ quần áo bởi vì với việc ở trần bạn
sẽ đạt tới giải thoát. Ở trần bạn đã vậy rồi - dưới quần áo bạn
ở trần. Có khác biệt gì khi bạn ở trần không quần áo hay bạn
ở trần bên trong quần áo? Khi tôi cho phép bạn cởi quần áo,
điều đó có nghĩa là nếu và khi, trong lúc thiền, bạn cảm thấy
hữu dụng của việc bỏ quần áo, khi năng lượng thân thể bạn
thức dậy, khi năng lượng sinh học thức dậy do việc gõ búa
sâu từ việc thở của bạn và bạn cảm thấy rằng quần áo cản trở
bạn theo mọi cách, chỉ thế thì cởi quần áo ra; bằng không thì
không có ý nghĩa gì khi làm như thế. Và cũng không cần cởi
bỏ quần áo chút nào vào buổi lễ kirtan buổi chiều, cũng
không cần phải làm như thế trong khi thiền buổi đêm. Và
nếu bất kì ai cứ khăng khăng phải ở trần trong buổi kirtan
buổi chiều hay thiền buổi đêm, chúng ta sẽ loại người đó ra
khỏi đạo tràng.
Trong thiền sáng điều đó có cơ sở khoa học. Khi thở sâu
và năng lượng thân thể bắt đầu thức dậy mạnh mẽ, quần áo
có thể tạo ra cản trở. Thế thì bỏ quần áo của bạn ra là tốt. Và
thế rồi trong bước thứ hai của việc thiền này, lúc tôi đang
bảo bạn bỏ mọi loại ức chế và đừng kìm hãm bất kì cái gì mà
thân tâm bạn cảm thấy thích làm, thế thì nếu nó cảm thấy
thích cởi bỏ quần áo, làm vậy đi. Nhưng không có nhu cầu
trong buổi kirtan hay trong buổi thiền đêm.
Đừng làm ở trần thành học thuyết; ở trần là phương sách
thôi.
Điều thứ ba: một số sannyasin đàn ông và đàn bà phương
Tây có thể tắm truồng tại giếng, thế rồi một số bạn Ấn Độ bu
lại xem họ. Đừng ngu xuẩn thế. Nếu bạn muốn tắm truồng,
làm vậy đi. Nhưng khi ai đó khác đang tắm truồng và bạn tới
xem họ, bạn chỉ chứng tỏ thái độ bệnh hoạn và bị ức chế của
mình mà thôi.
Có hai kiểu người điên. Một kiểu người điên được tạo
nên từ những người muốn xem người khác tắm truồng; và
cũng có một kiểu người khác muốn trưng bày mình ở truồng.
Tâm lí học có những tên khác nhau cho cái ốm yếu của tất cả
những người điên này. Ở phương Tây có nhiều vụ đưa ra toà

án chống lại những người như vậy, những người bỗng nhiên
phô bày bản thân mình ra cho ai đó. Họ được gọi là những
người theo chủ nghĩa phô bày. Hai hay ba người bạn như vậy
đã tới đây; toàn bộ niềm vui của họ dường như là ở chỗ
người khác nên nhìn vào thân thể họ. Và thông thường đây là
những người có thân thể chẳng đáng xem. Nếu họ là người
có thân thể đáng xem, mọi người sẽ đến họ để chiêm ngưỡng
thân thể họ. Những người có thân thể không đáng xem là
những người đang đứng trần giữa đám đông; không ai tới
xem họ cả, nhưng họ nghĩ ít nhất theo cách này ai đó có thể
xem họ. Những người như thế với bệnh hoạn như thế không
có lí do gì ở đây cả.
Và rồi có một số người tham gia vào việc xem người
khác ở truồng. Họ cũng bệnh hoạn nốt! Nếu bạn thích ai đó,
nếu bạn đang yêu ai đó và có thân mật gần gũi đến thế, thế
thì quần áo tự bỏ theo cách riêng của chúng và họ ở truồng.
Nhưng trong tình yêu đó họ không cảm thấy ở truồng, họ
cảm thấy gần gũi hơn; chướng ngại của quần áo đã bị vứt bỏ.
Nhưng chỉ tới và xem ai đó ở truồng mà bạn không có tình
cảm thân thiết yêu thương là rất bẩn thỉu và hèn hạ và chỉ nói
đến bệnh hoạn ẩn náu bên trong bạn.
Trong khi tôi tới đây, trong xe tôi còn có một cô
sannyasin người Anh, Vivek. Khi ô tô dừng lại tại một góc,
bốn hay năm kẻ đần tới và đứng cạnh xe. Tôi hỏi Vivek liệu
ở Anh có kẻ đần lớn hơn những kẻ đang đứng ở đây không
hay họ cũng như những người này? Cô ấy trả lời, “Hơi lớn
hơn.” Tôi không nói gì nữa với cô ấy, bởi vì tôi chỉ đùa.
Nhưng rồi hôm qua tôi được báo rằng mọi người đang tụ tập
trong một đám đông gần giếng để xem người tắm. Cho nên
hôm nay tôi định nói với cô ấy rằng cô ấy lầm, khó mà tranh
đua được với Ấn Độ; kẻ đần là lớn hơn ở Ấn Độ.
Điều thứ tư: sau ba mươi phút thiền, khi tôi yêu cầu bạn
yên tĩnh, im lặng, thế thì nếu bạn không có khả năng trở nên
yên tĩnh và im lặng được, điều ấy chỉ có nghĩa là bạn không
làm việc thiền nào, bạn chỉ cuồng loạn. Hiểu khác biệt này
cho rõ ràng. Khi tôi nói, “Thở nhanh và mãnh liệt trong mười
phút,” bạn phải là người chủ riêng của mình và có khả năng
làm như vậy. Khi tôi nói, “Phát điên lên trong mười phút,”
bạn cũng phải có quyền làm chủ để phát điên - bạn điên dứt
khoát, việc điên không chiếm quyền bạn. Bạn đang tống ra
kìm nén từ bên trong bản thân mình, theo ý chí của bạn. Và
khi tôi nói, “làm âm thanh gõ búa của tiếng “hu - hu’ trong
mười phút,” bạn đang làm việc ấy - nó phải không bắt giữ
bạn, bằng không bạn đã trở thành nô lệ. Và thế rồi khi tôi
nói, “Dừng hoàn toàn!” người không thể dừng được là cuồng
loạn. Điều đó có nghĩa là vấn đề không còn dưới kiểm soát
của người đó, bây giờ người đó không có khả năng dừng nó;
người đó cứ gào lên, người đó cứ khóc. Điều đó có nghĩa là
việc khóc đã chế ngự người đó.
Điều này sẽ không có tác dụng. Người như thế là người
bệnh hoạn, người đó không thiền.
Thiền nghĩa là bạn định thiết lập việc làm chủ của mình.
Và nếu việc làm chủ này không thể được thiết lập thế thì sẽ
chẳng có gì khác biệt giữa cuồng loạn và thiền. Cho nên khi
tôi nói “Dừng lại!” bạn phải dừng ngay lập tức. Ngay cả
chậm trễ một khoảnh khắc trong đó chỉ ra rằng bạn đã mất
quyền làm chủ của mình, và bất kì điều gì bạn đang làm
trong khoảnh khắc đó đều trở thành chủ. Nếu bạn đang hét
lên, nó đã bắt giữ bạn và bạn không có khả năng dừng được
nó. Nếu việc la hét bắt bạn và bạn không có khả năng vứt bỏ
nó, thế thì bạn sẽ không thể nào đi vào trong an bình được.
Làm chủ dẫn bạn vào an bình.

Có ba hay bốn người người đơn giản không dừng lại
được thậm chí sau cả khi tôi đã yêu cầu mọi người dừng lại.
Họ nghĩ rằng họ đã vào sâu thế trong thiền, bây giờ làm sao
họ có thể dừng lại được? Bạn chưa đi vào thiền đâu! Và nếu
điều này được làm lần nữa hôm nay, tôi sẽ yêu cầu họ phải bị
loại ra, bởi vì họ cần điều trị thuốc men, không phải là thiền.
Và sau ba mươi phút, khi bạn nghĩ rằng bây giờ cơn ho đến
hay cái gì khác tựa như thế, xin đừng bị lẫn lộn. Ho là hiện
tượng lây nhiễm. Một người ho, và thế rồi năm cho tới mười
kẻ ngốc theo người đó. Cơn ho của người đầu tiên có thể là
thật, nhưng năm cho tới mười người đơn giản chỉ theo sau
người đó. Bạn có chú ý đêm qua không – việc ho cũng đã
dừng sao? Bây giờ làm sao điều này xảy ra? Khi tôi yêu cầu
bạn thậm chí không ho, làm sao no dừng lại? Bởi vì nó là
giả.
Ho cũng không được phép. Thử thực nghiệm với nó mà
xem; bạn sẽ không chết bởi việc không ho trong mười phút.
Bạn không có ý tưởng nào về việc tâm trí bạn giở bao nhiêu
thủ đoạn. Tâm trí nói, “Ho đang áp đặt theo cách của nó thực
sự tệ, mình sẽ ho khe khẽ vậy.” Bạn thành công trong việc
cản trở nó hơi chút, nhưng bạn ho. Bạn nghĩ, “Nhưng mình
có thể làm được gì? - ho là bị ép buộc.” Không, nó không
phải là điều ép buộc.
Bạn có chú ý rằng khi tôi nói ở đây liền một giờ rưỡi bạn
thậm chí không ho lấy một tiếng, và khi tôi yêu cầu bạn yên
tĩnh trong mười phút, bạn đột nhiên bị chế ngự bởi cơn ho
không? Nếu cơn ho là thật, nó phải hiện diện trong cùng tỉ lệ
qua suốt một thời kì. Nhưng nó không như vậy. Bạn đang
ngồi trong rạp chiếu bóng, và không có ho trong ba giờ. Điều
gì thực sự xảy ra? Thế rồi bạn vào ngôi đền và ho nắm
quyền! Có vi khuẩn ho nào đang ngồi trong đền hay cái gì?
Ho trong rạp chiếu bóng có thể hiểu được, chắc chắn ở đó có
vi khuẩn trong chỗ đông người. Nhưng ho xảy ra trong ngôi
đền, nơi mọi thứ đều sạch sẽ tinh tươm.
Lí do là tâm lí. Cơn ho này kéo đến cho bạn không mang
tính thể chất, nó là tinh thần. Dừng nó lại! Dừng nó lại tuyệt
đối! Cái gì có thể thực sự đi sai trong mười phút? Và nhiều
nhất bạn có thể chết... mặc dầu chưa bao giờ nghe thấy nói
về ai đó không ho được trong mười phút và chết bởi vì nó.
Người ta có thể chết bởi vì ho trong mười phút, nhưng chưa
bao giờ vì không ho trong mười phút. Xin hãy tử tế, dừng nó
hoàn toàn đi. Chỉ là cái xác trong mười phút đó.
Khi tôi nói, “Dừng lại!” dừng hoàn toàn; đông cứng lại.
Bằng không tất cả là vô dụng. Năng lượng nảy sinh nhưng
nó không có cơ hội làm việc trên bạn; còn bạn, sau khi đã
tiêu tán nó một cách sung sướng trong cơn ho và những cái
đại loại như thế, trở về nhà. Thế rồi bạn đến bảo tôi rằng
chẳng có gì xảy ra cả! Bạn đã ho - thế chẳng đủ để xảy ra
sao? Họ đến bảo tôi rằng thiền đã không xảy ra cho họ, và tôi
biết rằng họ đã ho suốt cả thời gian. Bây giờ thậm chí việc
thiền đáng thương cũng bị trách cứ!
Thiết lập một chút làm chủ đi. Khi tôi nói, “Yên tĩnh,”
thế thì phải có im lặng ở đây đến độ một tiếng kim rơi cũng
nghe thấy được, dường như không một người ở đây, dường
như tất cả đã biến mất. Chỉ thế thì kết quả...
Cũng vậy, khi tôi bắt đầu nói tiếng Anh bạn đừng đứng
dậy. Cứ ngồi ở chỗ bạn đang đấy. Cư xử ít nhất cũng với
hiểu biết nào đó đi. Khi tôi nói tiếng Hindu, những người
không hiểu tiếng Hindu vẫn ngồi an bình. Còn khi tôi bắt đầu
nói tiếng Anh, những người không hiểu tiếng Anh đơn giản
đứng dậy và bỏ đi. Điều này chỉ ra sự thiếu kiên nhẫn và ngu
si lớn.
Có khoảng năm chục bạn phương Tây ở đây. Họ cũng ở

đây ngồi và lắng nghe. Nhìn vào khuôn mặt họ. Khi tôi đang
nói tiếng Hindu, nhìn vào khuôn mặt họ. Họ dường như hiểu
thậm chí còn sâu sắc hơn các bạn hiểu. Tại sao? Họ không
hiểu ngôn ngữ chút nào, nhưng họ có kiên nhẫn ngần này -
“Chúng tôi có thể không có khả năng hiểu, nhưng cái gì đó
có ý nghĩa đang được nói ra; cho nên để chúng tôi ngồi yên
lặng và lắng nghe nó.” Họ không có khả năng hiểu, nhưng
im lặng này trong một giờ dứt khoát sẽ có lợi. Họ sẽ không
có khả năng hiểu, vậy mà kiên nhẫn trong một giờ không là
gì ngoài thiền. Nhưng rồi ngay khi tôi bắt đầu nói tiếng Anh,
các bạn đứng dậy và đi. Điều đó nghĩa là bạn không có kiên
nhẫn nào, không chờ đợi im lặng nào xảy ra, bạn cũng không
quan tâm chút nào tới phiền nhiễu gây cho người khác. Xin
nghĩ lại cho!
Một người bạn nhà thơ của tôi, một nhà thơ người Urdu,
đã từng ở Thuỵ điển. Ông ta đã kể với tôi rằng khi ông ấy
trích dẫn thơ của mình trong tiếng Urdu không ai hiểu cả,
nhưng cả nghìn người vẫn ngồi im lặng. Ông ấy bảo tôi, “Tôi
rất lấy làm ngạc nhiên. Tôi cứ tưởng rằng không ai tới nghe
tôi, hay nếu họ tới, họ sẽ sớm ra về.” Cho nên ông ấy hỏi họ,
“Các bạn không hiểu được ngôn ngữ, vậy làm sao các bạn có
thể ngồi yên lặng đến thế khi tôi đang trích dẫn thơ?” Họ
đáp, “Đúng là chúng tôi không hiểu được điều ông đang nói,
nhưng khi ông đang trích dẫn thơ với tình cảm như thế chúng
tôi hiểu được mắt ông, cử chỉ của ông, chuyển động của tay
ông, và chúng tôi biết rằng cái gì đó rất có ý nghĩa và sâu sắc
đang được nói ra. Ít nhất chúng tôi có thể biểu hiện lịch sự
đến mức không quấy rối ông trong tình cảm đó, trạng thái đó
của ông.”
Cho nên điều này sẽ không có tác dụng! Ban đêm, tôi
thấy vài người ngoài lại đây, và khoảnh khắc tôi bắt đầu nói
tiếng Anh, họ bắt đầu bỏ đi. Đêm nay không ai sẽ được phép
bỏ đi giống điều đó. Nếu ai đó đứng dậy rời gần bạn, lập tức
yêu cầu người đó ngồi xuống. Và nếu họ vẫn bỏ đi, từ đêm
mai trở đi tôi sẽ không cho phép họ ở đây. Tôi sẽ tuyên bố
trước khi tôi bắt đầu nói tiếng Hindu rằng những người
muốn bỏ đi trong phần nói tiếng Anh nên bỏ đi ngay từ bây
giờ.
Cuộc sống cần phải có kỉ luật, trật tự, bằng không chẳng
cái gì sẽ xảy ra.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#7Bạn là cái nút

Ảo tưởng về mọi thứ trong linh hồn người ta là hiện
tượng bị áp đặt. Vứt bỏ nó, người ta là bản thân
Brahman hoàn hảo, bất nhị và vô hành động - thực tại
tuyệt đối.
Thế giới, cái dường như là một điều khác đối với linh
hồn, gần như không thực. Phân chia ở đâu trong thực thể
vô hình dạng và vô tổ chức, thuần khiết? Linh hồn-ý thức
là tự do với các ý niệm của người thấy, việc thấy và cái
được thấy, vân vân. Nó là miễn nhiễm và tràn đầy tựa
đại dương vào lúc đại hồng thuỷ.
Ngay cả bóng tối cũng tan biến trong ánh sáng, nguyên
nhân của ảo tưởng tan biến trong thực tại tuyệt đối vô
song vốn không có tổ chức - cho nên phân chia trong nó
là ở đâu?
Thực tại tối cao là cái một kì dị; làm sao có thể có phân
chia trong nó được? Trạng thái sushupti - ngủ say,
không mơ - là phúc lạc; ai thấy phân chia trong đó?

Câu hỏi rất quan trọng đã được nêu ra trong kinh này.
Câu hỏi này đã từng nảy sinh trong tâm trí con người trong
nhiều thế kỉ, kể từ lúc bắt đầu thời đại: làm sao được tự do
khỏi thế giới này cái chúng ta đã trở nên bị bao quanh bởi
buồn và khổ? Và thế giới này là thực tại gì và cái gì là bản
chất của bóng tối này mà trong đó chúng ta bị nhấm chìm và
bị lạc?... bởi vì không biết về bản chất của nó, không thể có
cách tự do với nó.
Bất kì cái gì người ta muốn tự do với nó, người ta sẽ phải
biết rõ về nó. Tù túng được tạo ra bởi do dốt nát của chúng ta
tạo ra. Cho nên nếu tù túng được mở ra và làm lỏng đi, nó
chỉ thông qua việc biết rằng các nút có thể được tháo ra.
Một hôm, khi Phật đến giữa các đệ tử, ông ấy đã cầm
trong tay một chiếc khăn tay bằng lụa. Các đệ tử ngạc nhiên,
vì Phật chưa bao giờ cầm cái gì trong tay khi ông ấy đến nói
chuyện với đệ tử. Thế rồi ông ấy ngồi trước họ và buộc một
nút trên chiếc khăn tay, thế rồi nút thứ hai, thế rồi nút thứ ba
- năm nút cả thẩy, nút nọ trên nút kia. Thế rồi ông ấy hỏi các
đệ tử, “Khi ta đến đây với chiếc khăn tay này chưa có nút
nào trên đó, còn bây giờ đã có năm nút. Bây giờ ta hỏi các
ông liệu có gì thay đổi trong chiếc khăn tay không hay nó
vẫn còn là chiếc khăn tay khi ta đem tới?”
Chắc chắn các đệ tử phải đã trong khó khăn. Nói rằng
chiếc khăn đã thay đổi thì không đúng, vì chiếc khăn vẫn còn
y hệt như cũ. Thắt các nút trên chiếc khăn không làm khác
biệt chút xíu gì trong bản chất của chiếc khăn - nó lớn thế
nào và nó làm bằng gì thì vẫn như cũ. Nhưng nói chiếc khăn
không thay đổi gì thì cũng không phải, bởi vì trước đây nó là
chiếc khăn để mở còn bây giờ nó đầy những nút. Thay đổi
ngần ấy chắc chắn đã xảy ra.

Một đệ tử đứng dậy và nói, “Thầy hỏi một câu rất khó.
Cái khăn đã gần như thay đổi.”
Hiểu điều này một chút đi, bởi vì từ gần như này không
mấy chốc sẽ tới trong kinh này và thế thì bạn sẽ bắt buộc
phải hiểu nó. “Đã gần như thay đổi” - điều đó có nghĩa là nó
đã thay đổi và nó cũng không thay đổi. Nó thay đổi nếu
chúng ta nhìn vào thân thể của chiếc khăn, và nó không thay
đổi nếu ta nhìn vào bản chất của chiếc khăn. Nó đã thay đổi
nếu chúng ta nhìn vào thân thể nó. Nó không thay đổi nếu
chúng ta nhìn vào linh hồn nó. Thay đổi đã xảy ra bên ngoài
bởi vì các nút, nhưng nó không bị thay đổi bên trong. Hình
dạng và dáng vẻ đã thay đổi. Nó không bị thay đổi nếu ta
nhìn vào bản chất thực của nó, nhưng nó bị thay đổi nếu ta
nhìn vào thực tại của nó, bởi vì chiếc khăn để mở có thể
được dùng như chiếc khăn tay, nhưng chiếc khăn có năm nút
trong nó không thể dùng được như chiếc khăn tay. Nó thậm
chí không còn có thể được gọi là khăn nữa, vì ‘khăn’ là tên
của một vật dùng được.
Nhớ lấy, khi chúng ta đặt tên cho cái gì đó, thực ra đó là
việc đặt tên cho một vật dùng được. Đó là việc lạm dụng
ngôn ngữ để dùng cùng tên ngay cả khi vật dùng được không
có đó. Chẳng hạn, cái quạt: khi người ta dùng nó quạt trong
thời tiết nóng, nó được gọi là chiếc quạt; nhưng khi chiếc
quạt không được sử dụng và đem cất đi, nó không nên được
gọi là quạt nữa. Cái quạt nghĩa là cái gì đó đã được dùng để
quạt, cái hiện tại vận hành như cái quạt. Nhưng khi nó nằm
không đấy, khi nó không quạt không khí thì nó không nên
được gọi là quạt.
Chân là cái gì đó để bạn bước. Nhưng khi bạn không
bước, chúng không nên được gọi là chân. Tên nên là chức
năng, là hành động. Nhưng ngôn ngữ sẽ trở nên quá khó -
một tên tách biệt cho chân đang bước, một tên tách biệt cho
chân nghỉ - điều đó tất cả thành quá phức tạp; cho nên bằng
cách nào đó chúng ta dùng một tên thôi.
Vậy từ quạt có hai nghĩa ngụ ý. Một, chiếc quạt đang
quạt không khí; và thứ hai, chiếc quạt có thể quạt không khí,
có tiềm năng quạt không khí. Chúng ta dùng cùng một từ
theo cả hai nghĩa. Có các cách dùng với chiếc khăn: cái gì đó
có thể được buộc trong nó. Nhưng chiếc khăn tự nó đã được
buộc lại, bây giờ chẳng cái gì có thể được buộc trong nó.
Phật nói, “Ta muốn hỏi thêm một câu hỏi nữa, và đó là,
nếu ta muốn gỡ chiếc khăn này, ta sẽ phải làm gì?” Nói điều
này, Phật bắt đầu kéo chiếc khăn từ cả hai đầu; các nút trở
nên nhỏ hơn và chặt hơn.
Một đệ tử kêu lên, “Thưa thầy, nhưng điều thầy đang
làm sẽ làm cho các nút thậm chí chặt hơn và làm cho việc
tháo ra trở thành gần như không thể được nữa.”
Phật nói, “Một điều bây giờ rõ ràng, là chiếc khăn không
thể được mở ra bằng cách làm bất kì điều gì. Ta đang làm
điều gì đó, nhưng các ông nói rằng điều này làm cho tình thế
tồi tệ hơn. Vậy cái gì sẽ phải được làm để mở chiếc khăn
ra?”
Một đệ tử trả lời, “Trước hết chúng tôi sẽ phải biết cách
các nút đã được buộc lại. Chừng nào mà bản chất của các nút
còn không được hiểu, không thể nào gỡ được chúng ra. Cho
nên trước hết chúng tôi sẽ phải xem nút được buộc lại như
thế nào. Cách gỡ nút ra chỉ là làm ngược lại với cách buộc
nút. Chừng nào chúng tôi chưa biết cách thức nút được buộc
lại, không làm gì là tốt hơn làm cái gì đó, bởi vì làm cái gì đó
phức tạp có thể còn tăng lên và nút có thể còn chặt hơn, làm
cho giải pháp thêm phần rắc rối.”

Trong tâm thức chúng ta cũng có các cái nút. Và tình
huống cũng hệt như vậy: chúng ta không thay đổi chút nào
vậy mà chúng ta cũng đã thay đổi. Bản chất của chúng ta
đích xác hệt như bản chất của Brahman tối thượng, nhưng có
một số nút trong chúng ta. Chừng nào những nút này không
được gỡ ra, chúng ta không thể là bản tính tối thượng không
có nút.
Người Jaina đã đặt tên cho Mahavira, một cái tên rất
đáng yêu. Cái tên là: Nirgrantha, người vô nút. Bất kì khi
nào Phật nói tới Mahavira ông ấy đều gọi ông này là
Nirgrantha Natputta, tức là đứa con của gia đình Natha, tức
là đứa con trai được sinh ra trong cộng đồng Natha, người đã
trở thành vô nút; các nút của người đó đều được cắt hết, mở
hết.
Từ nirgrantha rất có giá trị. Brahman, cái tuyệt đối, là vô
nút, còn chúng ta đầy những nút - đấy là khác biệt duy nhất.
Nhưng làm sao các cái nút bị buộc lại và chúng là gì? Cần
hiểu bản chất của chúng. Kinh này là về bản chất của nút. Để
chúng ta hiểu kinh này, có một vài hướng dẫn rất có giá trị
trong đó.
Ảo tưởng về mọi thứ trong linh hồn người ta là hiện
tượng bị áp đặt. Vứt bỏ nó, người ta là bản thân
Brahman hoàn hảo, bất nhị và vô hành động - thực tại
tuyệt đối.

Khi cái nút được tạo ra trong chiếc khăn tay, nó không
hề tách biệt khỏi khăn tay. Bạn đã bao giờ thấy riêng cái nút
mà không có khăn tay chưa? Bạn đã bao giờ thấy cái nút
riêng không có dây nào không? Bạn đã bao giờ thấy cái nút
thuần tuý - cái nút tất cả chỉ nó thôi chưa? Bất kì khi nào có
nút, nó sẽ ở trong cái gì đó, nó không bao giờ có thể là tất cả
chỉ nó. Điều này chỉ ra một sự kiện rõ ràng, rằng nút không
thể tách rời khỏi cái kết cấu nên nó. Khi nó không thể tồn tại
chỉ bởi bản thân nó, làm sao nó có thể bị áp đặt từ bên ngoài
được?
Không, nút không đến từ bên ngoài. Và ngay cả trong
chiếc khăn nút cũng chưa có đó chừng nào khăn còn chưa bị
buộc lại. Cho nên đấy là một vấn đề rất thú vị. Nút không thể
tới từ bên ngoài được - không ai đã bao giờ thấy cái nút
riêng mình nó, không có loại như thế tồn tại. Nó bao giờ
cũng nằm trong cái gì đó, chưa bao giờ một mình cả. Và bản
thân chiếc khăn là vô nút mới khoảnh khắc trước, nó đã
không mang bất kì nút nào. Thế thì nút từ đâu tới? Nó có tới
từ bên trong chiếc khăn không? Làm sao nút có thể tới từ bên
trong chiếc khăn khi không có dấu vết nào về nút trong chiếc
khăn từ khoảnh khắc trước đó? Nút không đến từ bên ngoài,
bởi vì ở bên ngoài chẳng tìm thấy nút ở đâu cả. Nút không
tới từ bên ngoài, không tới từ bên trong; chiếc khăn đã áp đặt
nút lên bản thân nó, chiếc khăn đã tạo ra nút. ‘Đã tạo ra’
nghĩa là nó không có trong bản chất của chiếc khăn, nó đã
đạt tới điều đó.
Thế giới là thành tựu của chúng ta; chúng ta đã tạo ra nó
bằng nỗ lực lớn, qua nhiều phương sách. Nút không tồn tại
sẵn đâu đó trong sự tồn tại, chiếc khăn đã áp đặt nút lên
chính nó bằng nỗ lực lớn.
Bất kì điều gì dường như trong tâm thức cũng đều sự áp
đặt. Bất kì cái gì tới được kinh nghiệm bên trong, nó tất cả
đều là áp đặt.
Như chúng ta đã thảo luận trước đây, mọi thứ đến trước
gương và chúng được phản xạ trong đó. Nếu như gương
phạm phải cùng sai lầm mà chúng ta phạm phải, nghĩ rằng

nó chính là cái phản xạ đó, nó sẽ trong cùng rắc rối như
chúng ta vậy. Nhưng gương không phạm phải sai lầm như
vậy, mặc dầu một số vật tựa gương khác thì có thể - như tấm
kẽm chụp ảnh hay phim chụp ảnh - có phạm phải những sai
lầm như vậy.
Phim được giấu kín bên trong máy ảnh và gương là
tương tự nhau. Hình ảnh hình thành trong gương cũng như
trong phim trong máy ảnh, nhưng gương không bắt giữ hình
ảnh, trong khi phim bắt giữ hình ảnh. Vậy, bất kì hình ảnh
nào tạo ra trên phim đều bị nó giữ lại, và bởi vì việc bắt giữ
này phim trở thành vô dụng. Bây giờ không hình ảnh nào
khác có thể hình thành trên bề mặt của nó được nữa, nó đầy
rồi.
Gương không bao giờ đầy. Tuy nhiên nhiều hình ảnh có
thể hình thành trong nó, nó bao giờ cũng còn trống rỗng.
Hình ảnh tới rồi đi, gương cứ buông bỏ chúng. Từ bỏ của
gương là liên tục. Nó cứ buông bỏ đam mê, nó không bao
giờ bám giữ vào chúng. Khuôn mặt bạn được thấy trong
gương, và nó buông bỏ khuôn mặt đó. Ngay khi bạn rời bước
đi là gương đã quên bạn rồi, dường như bạn chưa bao giờ tới
trước nó cả.
Tâm thức của con người giống hệt gương và tâm trí của
con người tựa như phim chụp ảnh. Tâm thức bên trong của
con người tựa như gương, không cái gì bám vào đó cả.
Nhưng con người có cơ chế khác tên là tâm trí. Tâm trí tựa
như phim: bất kì cái gì được phản chiếu trong nó đều bị nó
giữ lại.
Thực ra nếu tâm trí không nắm giữ mọi thứ nó mất tính
tiện dụng của nó. Đó là lí do tại sao chúng ta nói rằng trí nhớ
tốt là điều có giá trị. Xã hội, giáo dục, tất cả đều dựa trên hệ
thống trí nhớ tốt. Trí nhớ tốt đó thuộc về ai? Nó thuộc về tâm
trí nắm giữ các vật.
Tâm trí là cơ chế tựa như phim. Nó cứ giữ lại tựa như
phim; bất kì cái gì đến trước nó, nó giữ lại. Bất kì cái gì
không dùng cũng được giữ lại; bất kì cái gì vô dụng, rác rưởi
và vô nghĩa, cũng được giữ lại. Cái không được cần chút nào
cũng được giữ lại. Phim không thể chọn được. Bất kì cái gì
được phơi ra trước nó - nó không thể chọn cái gì giữ lại, cái
gì không giữ lại. Bất kì cái gì tới trước nó đều bị nó bắt giữ.
Tâm trí bạn cứ nắm giữ mọi thứ: bạn không có ý tưởng
bạn tích luỹ bao nhiêu thứ hẩu lốn trong ngày. Các nhà tâm lí
bây giờ nói rằng tâm trí bạn không chỉ nắm bắt những cái
bạn nhận biết, nó cũng nắm bắt cả những cái bạn không nhận
biết. Chẳng hạn, chúng ta đang ngồi cả đây; tôi nói và các
bạn nghe tôi. Bạn thậm chí không nhận biết rằng chim đã líu
lo và bay mất, rằng có tiếng còi ô tô trên đường - bạn không
có ý tưởng nào về tất cả những điều này, nhưng tâm trí đang
nắm bắt tất cả những thứ này nữa. Nếu sau này người ta hỏi
bạn liệu chim có bay qua không khi bạn đang lắng nghe bài
nói, bạn có thể nói bạn không nhớ điều này chút nào. Tuy
nhiên, nếu bạn bị thôi miên và thế rồi được hỏi những cái gì
khác đã xảy ra, bạn sẽ thừa nhận cả hai: chim đã bay qua và
còi ô tô đã vang trên đường.
Các nhà tâm lí gọi điều đó là kí ức tiềm thức. Ẩn đằng
sau tâm trí có ý thức là tâm trí tiềm thức ghi nhận mọi việc
trong toàn bộ thời gian - ngay cả những cái bạn không nhận
biết. Trong khi bạn đang ngủ ban đêm, thì thế nữa tâm trí
tiềm thức của bạn cũng vẫn đang hấp thu; nó cứ hấp thu
ngay cả điều đang xảy ra bên ngoài.
Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng những khám phá khoa
học mới nhất để lộ ra rằng trẻ con thu thập kí ức ngay từ khi
còn trong bụng mẹ. Đứa trẻ cứ thu thập ấn tượng về bất kì

điều gì đang xảy ra ở bên ngoài. Yoga đã thừa nhận điều này
từ thời cổ đại, rằng bất kì cái gì xảy ra bên trong người mẹ,
hay xung quanh người mẹ, đứa trẻ đều nắm bắt nó và trưởng
thành của nó bị ảnh hưởng bởi điều đó. Và khoa học của
phương Tây đang tới gần hơn để thừa nhận điều này bây giờ.
Khi hiểu biết của chúng ta phát triển, mọi thứ đều trở
thành phức tạp hơn. Bây giờ các nhà tâm lí nói rằng đến bốn
tuổi đứa trẻ đã thu thập được năm mươi phần trăm tri thức
của nó. Năm mươi phần trăm! Toàn bộ tri thức nó sẽ có khi
nó chết ở độ tuổi tám mươi, năm mươi phần trăm của lượng
đó nó đã thu thập trong bốn năm đầu tiên; năm mươi phần
trăm còn lại được thu thập về sau. Theo quan điểm của tri
thức, bạn đã hoàn thành một nửa cuộc đời trong vòng bốn
năm; bạn đã trở thành già một nửa! Nhưng yoga nói rằng khi
chúng ta hiểu điều trẻ con thu thập khi còn trong bụng mẹ thì
có lẽ tình huống còn kì lạ hơn: có lẽ đứa trẻ đã tự nó thu thập
một số phần trăm lớn hơn trong bản thân bụng mẹ. Nhưng
bản thân đứa trẻ không có kí ức, mọi thứ đều là tiềm thức;
tiềm thức có đó trong tâm trí nó.
Các chính phủ phương Tây rất quan tâm tới điều đó, vì
thông tin bị tâm trí tiềm thức nắm bắt và hiện tượng này có
thể được khai thác, và khai thác một cách nguy hiểm. Các
quảng cáo trong phim nói về hút một điếu xì gà nào đó, hay
dùng một loại xà phòng nào đó, hay làm cái này, cái kia - tất
cả những điều này vẫn cần được hiển thị trên màn hình.
Trong việc hiển thị này, vẫn có chống đối tinh tế. Bởi vì bạn
biết đây là quảng cáo nên bạn không bị ảnh hưởng nhiều như
nó có khả năng gây ảnh hưởng. Một phụ nữ đẹp đang cầm
bánh xà phòng trong tay và bảo với bạn rằng bí mật của cái
đẹp toả sáng nằm trong bánh xà phòng này - bây giờ mọi
người đều biết rằng chẳng có cái gì đó để được tin. Dầu vậy,
qua lặp lại nó có tác dụng, nó bắt lấy tâm trí bạn.
Nhưng bây giờ người ta đã phát hiện ra cách quảng cáo
tiềm thức. Bây giờ, “Dùng xà phòng tắm Lux,” sẽ không
thấy trên màn hình nữa. Phim bạn đã xem vẫn tiếp tục tại
một điểm nào đó trong nó, trong một chớp loé, trong một
phần nghìn giây, quảng cáo cho xà phòng tắm Lux sẽ trôi
qua. Mắt bạn không thể nào bắt được nó vì nó trôi qua quá
nhanh, nhưng tâm trí của bạn sẽ bắt nó.
Điều này là nguy hiểm. Chính phủ của nhiều nước đang
nghĩ tới việc ra lệnh cấm những điều như thế, vì nó quá nguy
hiểm. Bạn thậm chí không nhận biết được về nó, bạn không
có khả năng thậm chí đọc nó, bạn thậm chí không cảm giác
thấy rằng cái gì đó khác đã xảy ra giữa các hình ảnh phim.
Bạn đang bận rộn theo dõi phim, và trong giữa hai cảnh
phim là một quảng cáo đã trôi qua trong chớp nhoáng.
Sau nhiều điều tra người ta đã thiết lập được rằng một
trong một nghìn người sẽ có nghi ngại mờ nhạt rằng điều gì
đó đã xảy ra, rằng cái gì đó khác đã có đó ở giữa - nhưng
người đó cũng không rất chắc chắn lắm về nó. Chín trăm
chín mươi chín người còn lại không có ý tưởng gì về nó cả;
họ sẽ hạnh phúc ở đó trong chỗ của mình và tâm trí tiềm
thức của họ sẽ nắm bắt điều đó. Điều này là nguy hiểm.
Điều này có nghĩa là ai đó có thể đua tranh một ghế
trong cuộc bầu cử và quảng cáo của người đó có thể cứ
nhoáng theo kiểu này trong phim - và bạn sẽ đi và bầu cho
người đó mà thậm chí không nhận ra tại sao bạn làm như
vậy. Điều này là nguy hiểm. Điều này có thể bị lạm dụng.
Các chính phủ độc tài có thể lạm dụng nó một cách tồi tệ bởi
vì bạn có thể bị thành nạn nhân dễ dàng đến vậy.
Nhưng tâm trí đang nắm bắt mọi vật trong toàn bộ thời
gian, nắm bắt mọi thứ. Hàng nghìn gợi ý đang bị nắm bắt
từng khoảnh khắc, chúng đang tích luỹ lại. Tâm trí tựa như

cuộn phim, hay giống như băng trong máy ghi âm; nó cứ tích
luỹ mọi thứ. Và trong óc mọi người đều có quãng bẩy mươi
triệu tế bào, mỗi tế bào có thể nhớ hàng triệu hàng triệu đơn
vị thông tin. Một người, nếu sống đủ lâu, có thể ghi nhớ tất
cả các cuốn sách trong mọi thư viện trên thế giới. Vấn đề là
cuộc sống đủ dài thôi; về phần tâm trí không có vấn đề gì cả.
Tâm trí có cuộn phim đủ dài, chính cuộc đời là ngắn. Nếu
một người có một trăm hay hai trăm nghìn năm để sống,
trong hộp sọ tí hon này mọi thư viện của thế giới có thể được
chứa vào.
Tâm trí tích luỹ. Nó là kẻ thu thập. Không có kẻ tích trữ
nào lớn hơn tâm trí. Mọi két sắt đều quá nhỏ và mọi người
giầu đều là nghèo nếu so với việc tích luỹ mà tâm trí có thể
có.
Ẩn kín đằng sau tâm trí này là tâm thức. Tâm thức đó
sạch bong không tì vết tựa như gương, nó không nắm giữ cái
gì cả. Bất kì cái gì đến trước nó, nó thấy cái đó; khi đối
tượng dời đi, nó hết luôn - gương một lần nữa lại trong sáng
và trống rỗng. Dù đó là mặt trăng được phản ảnh trong tâm
thức, hay chiếc gai hay đoá hoa, dù đó là khuôn mặt đẹp đối
diện nó hay một biến cố xấu, điều đó được thấy trong tâm
thức chỉ trong những khoảnh khắc đó khi điều đó đối diện
với nó. Ngay khi điều đó dời đi nó biến mất khỏi tâm thức.
Tâm trí là cái máy. Bạn không phải là tâm trí, bạn là tâm
thức. Nhưng tất cả chúng ta đều tin bản thân mình là tâm trí.
Chúng ta không có bất kì ý tưởng nào về gương đó, cái vốn
sạch bóng không tì vết và thuần khiết.
Kinh này nói:
Ảo tưởng về mọi thứ trong linh hồn người ta là hiện
tượng bị áp đặt. Vứt bỏ nó, người ta là bản thân
Brahman hoàn hảo, bất nhị và vô hành động - thực tại
tuyệt đối.

Không cái gì phải được làm, bạn đã là Brahman - đây
chính là điều Vedanta tuyên bố. Bạn không phải trở thành
Brahman, bạn đã là Brahman. Bạn không phải đi đâu để đạt
tới chân lí, nó bao giờ cũng ở cùng bạn. Thế thì cái gì đã đi
sai? Tâm trí ở trước tâm thức, cho nên bất kì cái gì được tích
luỹ vào tâm trí, tất cả những tích luỹ đó cứ lung linh trong
tâm thức.
Để chúng ta hiểu điều đó theo cách này. Mặt trăng lên và
được phản xạ trong hồ. Thế thì, khi trăng lặn, việc phản xạ
cũng biến mất khỏi mặt hồ - vì nó được thấy trong hồ chừng
nào nó còn trên trời. Khi nó không trên trời, nó cũng biến
mất khỏi hồ. Bây giờ nếu chúng ta treo một mặt trăng nhân
tạo trên trời để cho nó không bao giờ rời đi đâu, thế thì phản
xạ của nó bao giờ cũng vẫn có đó trong hồ. Nó sẽ không bao
giờ biến mất khỏi hồ, bởi vì chừng nào mặt trăng không
chuyển đi đâu, phản xạ của nó trong hồ sẽ không dời đi.
Cố hiểu điều này đi. Nó là tinh tế, và việc hiểu hoàn toàn
về cơ chế bên trong của con người là cần thiết.
Nếu tình huống này tiếp tục một thời gian dài, bản thân
hồ có thể bắt đầu nghi ngờ rằng hình ảnh này là của riêng nó
và không phải là phản xạ của mặt trăng, vì nó không bao giờ
biến mất. Mặt trời mọc buổi sáng mọi ngày và mặt trăng mọc
trong đêm, nhưng chúng cũng lặn và phản xạ của chúng tiêu
tan trong hồ, để lại hồ trống rỗng. Vậy có một khoảng thời
gian hàng ngày, và hồ có thể đi tới nhớ rằng mặt trời đã tới
và nó đã đi rồi, mặt trăng đã tới và nó đã đi rồi, và rằng “Tôi
đơn thuần là gương, cái hồ.”
Tâm thức ở sâu bên trong bạn; phía trước nó là tâm trí và

trước tâm trí là thế giới. Trong thế giới mọi thứ đều thay đổi,
thay đổi mọi khoảnh khắc. Trong tâm trí không có gì thay
đổi; tâm trí mang tính ảnh chụp, tĩnh tại. Cho nên bất kì tấm
ảnh nào từ thế giới cũng đều in dấu vào tâm trí, nó vẫn còn
mắc kẹt trong tâm trí mãi mãi. Bức ảnh mắc kẹt đó dường
như cũng bị mắc vào tâm thức - nó bao giờ cũng có đó. Điều
này tạo ra ảo tưởng rằng tâm thức và tâm trí là một và như
nhau. Cả hai chúng dường như là một, vì không có khoảng
cách giữa hai điều này là thấy được. Bất kì cái gì được thấy
trong tâm trí, nó cũng được thấy trong tâm thức; dường như
không có đường biên giữa hai điều này. Do đó có ảo tưởng
này: thế giới dường như được chồng chất trong tâm thức, và
dường như là thế giới đã đi vào trong linh hồn.
Không cái gì đã bao giờ đi vào trong tâm thức, mọi thứ
đi vào trong tâm trí. Cho nên chừng nào chúng ta còn chưa
học được nghệ thuật vứt bỏ tâm trí ở giữa để cho tâm thức và
thế giới có thể tới đối diện không có tâm trí tại đó như kẻ
trung gian, để cho thế giới của tâm trí không chen vào giữa,
để cho những phóng chiếu của tâm trí không có đó - chừng
nào còn chưa được như thế, chúng ta sẽ không đi tới biết
rằng mọi thứ đã bị áp đặt từ bên ngoài. “Tôi là Brahman,
không phải là thế giới, và tôi là tâm thức, không phải là thân
thể. Chỉ dường như là tôi là thân thể thôi bởi vì bức tranh đã
được in vào trong tâm trí rằng tôi là thân thể.” Cùng bức
tranh này đã phản xạ trong tâm thức. Thực ra không có tham,
hay giận hay dục trong tâm thức. Tất cả những cái này ở
trong tâm trí và mọi hình ảnh trong tâm trí đang phản xạ bên
trong, và chúng đã phản xạ lâu, vĩnh hằng tới mức điều tự
nhiên là rơi vào ảo tưởng rằng nó không phải là phản xạ hay
hình ảnh, rằng nó chính là bản chất của bạn.
Nhớ lấy, thân thể bạn bị phá huỷ trong mọi kiếp sống.
Nhưng tâm trí thì sao? Tâm trí không bị phá huỷ, và tâm trí
của bạn đầu thai từ kiếp nọ sang kiếp kia. Khi bạn chết thân
thể bạn bị bỏ lại sau, nhưng không bỏ tâm trí. Tâm trí bị bỏ
chỉ khi bạn được chứng ngộ.
Ngay cả chết cũng không có khả năng phá huỷ được tâm
trí; chết chỉ phá huỷ thân thể, không tâm trí. Tâm trí cũng đi
ra ngoài cái chết. Chỉ samadhi, chứng ngộ, có khả năng phá
huỷ tâm trí. Do đó những người biết đã gọi là samadhi là cái
chết lớn, vì trong cái chết chỉ thân thể chết, nhưng trong
samadhi cả thân thể lẫn tâm trí đều chết và chỉ còn cái một
tồn tại - đó là cái bất tử và không thể chết được.
Vậy tâm trí cứ hình thành, tích luỹ và tăng lên qua
khoảng thời vô hạn, và vào mọi thời, dù có thân thể hay
không có thân thể, tâm trí bao giờ cũng vẫn còn gắn với linh
hồn. Cái bóng của tâm trí vẫn còn thường xuyên với linh
hồn. Và dần dần, dần dần linh hồn cũng bắt đầu cảm thấy,
“Bất kì cái gì có đấy trong tâm trí đều là cái điều ta đang là.”
Đây là thế giới của chúng ta, đây là cái nút của chúng ta.
Cách duy nhất để tháo gỡ cái nút này là hiện hữu không có
tâm trí trong một thoáng chốc; đẩy tâm trí sang bên và đi tới
đối diện với thế giới - không cần có kẻ môi giới, người trung
gian ở giữa.
Nếu chúng ta có thể có cho dù một thoáng nhìn trực tiếp
vào thế giới, không có sự hiện diện của tâm trí ở giữa, chúng
ta sẽ đi tới nhớ lại rõ ràng rằng không cái gì đã đi vào tâm
thức cả, rằng gương bên trong bao giờ cũng sạch bóng và
không tì vết, rằng không hình ảnh nào đã bao giờ mắc kẹt
vào nó. Mọi hình ảnh đều đến rồi đi; các biến cố của hết kiếp
nọ đến kiếp kia đã từng xảy ra, nhưng không dấu vết, không
một vết xước nào đã bao giờ được để lại trên tâm thức.
Kinh nghiệm về bản chất không tì vết đó chính là Param
Brahman, thực tại tối thượng tối cao. Khi Brahman, thực tại

tối thượng, liên kết với tâm trí nó trở thành thế giới; khi
Brahman phân tách khỏi tâm trí nó trở thành Param
Brahman, thực tại tối thượng tối cao. Và khi linh hồn liên kết
với tâm trí thân thể trở thành điều không tránh khỏi, bởi vì
việc thoả mãn các đam mê của tâm trí không thể có được nếu
không có thân thể. Tâm trí thúc ép và kích động đam mê,
nhưng chúng không thể được đáp ứng nếu không có thân thể.
Bạn có thể đã nghe, và bây giờ điều đó đang nhanh
chóng trở thành thực tại khoa học, rằng ma nào đó đã đi vào
thân thể của một người. Một số người sẽ gọi điều đó là mê
tín, một số sẽ gọi đó là bệnh hoạn, một số lại gọi đó là thế
này hay thế khác, nhưng bạn có thể chưa từng bao giờ nghĩ
rằng cho dù ma có đó, tại sao chúng đi vào trong thân thể
người khác? Bạn có thể nghĩ có lẽ đó có thể là kẻ thù cũ nào
đó đã đi vào để hành hạ người đó. Bạn có thể nghĩ có lẽ đấy
là vấn đề báo thù, hậu quả của nghiệp, của hành động quá
khứ, một cách giải quyết của hành vi quá khứ. Không, không
có những điều như thế đâu.
Ma là tâm thức có thân thể đã bị vứt bỏ nhưng tâm trí
chưa bị vứt bỏ. Và tâm trí đòi hỏi thân thể, vì mọi ham muốn
và đam mê của tâm trí chỉ có thể được đáp ứng chỉ qua thân
thể. Tâm trí của nó muốn sờ vào thân thể yêu mến nào đó,
nhưng ma không thể sờ được vì nó không có tay; tâm trí của
nó muốn nếm món ăn ngon... Ma vẫn có tâm trí ham muốn
nếm mọi thứ, nhưng nó không có lưỡi. Cho nên vấn đề của
ma là ở chỗ nó có tâm trí, nhưng không có giác quan để qua
đó đáp ứng cho các ham muốn này. Toàn bộ phức hợp ham
muốn vẫn còn nguyên, nhưng tất cả phương tiện để đáp ứng
cho ham muốn đó lại thiếu.
Toàn bộ ý nghĩa của hồn-ma là người chưa nhận được
thân thể. Có hai kiểu hồn gặp khó khăn khi nhận thân thể.
Người bình thường nhận thân thể mới một cách dễ dàng; một
người chết đi ở đây và được thai nghén ở kia, không có lỗ
hổng. Đôi khi cũng có lỗ hổng nhiều nhất quãng một phút,
hai phút hay năm phút. Thông thường bạn chết nơi đây và
được thai nghén lập tức ở nơi kia. Nhưng các linh hồn cực
đoan, linh hồn kẻ xấu nhất hay linh hồn cao quí nhất không
dễ dàng tìm thấy nơi thai nghén vì họ cần bụng mẹ thích
hợp. Nếu một Hitler chết, sẽ không dễ dàng gì cho ông ta tìm
được bố mẹ, vì để cho ông ta việc sinh cần phải có bố mẹ
độc ác tương đương. Cho nên trong nhiều năm, đôi khi vài
thế kỉ, họ phải đợi. Khó khăn này tương tự cho các linh hồn
cao quí.
Các linh hồn cao quí vẩn vơ không thân thể chúng ta gọi
là devas, thần; còn các linh hồn độc ác vẩn vơ không thân thể
chúng ta gọi là pretas, ma.
Bất kì khi nào có một khoảnh khắc khi một người yếu
đến mức linh hồn người đó co lại trong thân thể, ma nào đó
đi vào người đó - không phải để quấy rối người đó hay hành
hạ người đó, mà là để thoả mãn ham muốn của riêng nó qua
thân thể người này.
Nếu bạn yếu và không có ý chí nào, một số ma có thể
chen lấn vào bên trong bạn, vì nó không có thân thể và ham
muốn của nó đang bùng cháy. Con ma đó sẽ sờ một người
đàn bà nào đó qua tay bạn, sẽ nếm thức ăn nào đó qua lưỡi
bạn, sẽ nhìn cái đẹp qua mắt bạn và sẽ nghe nhạc nào đó qua
tai bạn. Chính vì những lí do này mà ma đi vào thân thể của
ai đó, không để quấy nhiễu người đó. Bạn bị quấy nhiễu
trong quá trình này, nhưng đấy là sản phẩm phụ, không phải
là động cơ của ma. Nhưng chắc chắn khi hai linh hồn cùng
cư ngụ trong một thân thể thì rắc rối và quấy nhiễu nhất định
có đó.

Quấy nhiễu này cũng tựa như là khách đến nhà ai đó
chơi rồi ở lại luôn, thậm chí không nghĩ tới việc ra đi. Dần
dần khách bắt đầu bành trướng lãnh thổ trong nhà và người
chủ của ngôi nhà bắt đầu co lại trong một góc; rồi dần dần,
dần dần đến lúc không còn rõ rệt ai là khách ai là chủ trong
nhà. Còn khách thì sao? Tính kiêu ngạo của người đó cứ
dâng lên bởi vì người chủ phục vụ người đó, vì người đó là
khách và “khách là Thượng đế.” Thế là khách rơi vào ảo
tưởng rằng người đó là người chủ; và một ngày nào đó người
đó sẽ yêu cầu người chủ thực tại của ngôi nhà phải ra đi, vì
người đó đã ở trong ngôi nhà quá lâu rồi. Tình huống đau
khổ có thể phát sinh. Tâm trí lập tức yêu cầu thân thể sau cái
chết, do đó có sinh thành mới. Hồn được liên kết với tâm trí
và tâm trí được liên kết với thân thể.
Có hai kiểu bộ môn tâm linh. Một là phân tách thân thể
khỏi tâm trí, điều chúng ta thường gọi là chủ nghĩa khổ hạnh.
Đây là cuộc hành trình rất dài, gian truân và kết quả bất định.
Kiểu kia là tách tâm trí khỏi tâm thức, điều chúng ta gọi là
vedanta, còn đường của tri thức. Nếu chúng ta muốn gán
đúng tên chúng sẽ là: tách tâm trí khỏi thân thể mang tên là
yoga, và tách tâm trí khỏi linh hồn mang tên sankhya, tri
thức. Chỉ có hai bộ môn đó.
Sankhya nghĩa là một mình tri thức là đủ, không cái gì
khác được yêu cầu để được thực hiện; và yoga nghĩa là,
nhiều điều phải được làm, và chỉ thế thì cái gì đó sẽ là có thể.
Kinh này nói về sankhya, tri thức. Nó nói,
Ảo tưởng về mọi thứ trong linh hồn người ta là hiện
tượng bị áp đặt. Vứt bỏ nó, người ta là bản thân
Brahman hoàn hảo, bất nhị và vô hành động - thực tại
tuyệt đối.
Không cái gì khác cần được làm cả.
Thế giới, cái dường như là một điều khác đối với linh
hồn, gần như không thực.
Do đó tôi đã nói rằng sư này đã nói với Phật rằng chiếc
khăn gần như thay đổi. Kinh này nói rằng toàn bộ thế giới
của phân chia này, cái được thấy, là gần như không đúng.
Bởi vì...
Phân chia ở đâu - và làm sao có thể có được - trong
thực thể vô hình dạng và vô tổ chức, thuần khiết?

Gần như không đúng - đây là một khái niệm triết học rất
có giá trị. Và cần hiểu nó một chút, bởi vì ‘gần như không
đúng’ nghĩa là gì? Cái gì đó có thể không đúng, điều này có
thể hiểu được. Nhưng gần như không đúng nghĩa là gì? Cái
gì đó là đúng, điều này có thể hiểu được, nhưng khi ai đó nói
‘gần như đúng’, điều đó sẽ nghĩa là gì? Cái ‘gần như’ này
phá rối mọi thứ. Cũng tựa như bạn nói với ai đó, “Anh gần
như yêu em.” Bây giờ điều này sẽ phá rối mọi thứ. Nếu có
yêu, nói, “Đúng, có yêu”, nếu không, nói, “Không yêu,”
nhưng “gần như trong tình yêu” này là gì? Phải gọi nó là gì:
yêu, không yêu hay cái gì? Nếu bạn nói người nào đó là “gần
như thánh nhân,” điều đó nghĩa là gì?
Từ gần như này là quí giá và có giá trị trong triết học Ấn
Độ. Ấn Độ đã tạo ra một phân loại mới, một mức tư duy
mới. Trong triết học của toàn thế giới có hai loại tư tưởng:
chân lí và phi chân lí. Trong triết học Ấn Độ có ba loại tư
tưởng: về chân lí, về phi chân lí và gần như chân lí - loại thứ

ba, loại ở giữa. Cái ‘gần như đúng’ hay ‘gần như không
đúng’ chúng ta đã gọi là maya, ảo vọng, hay mithya, cái giả.
Vậy chúng ta đã tạo ra ba từ: satya, chân lí, asatya, phi chân
lí, và mithya, cái giả. Bây giờ, mithya này được ngụ ý gì?
Thông thường, mọi người hiểu rằng mithya nghĩa là phi chân
lí, dối trá. Không, mithya không có nghĩa là phi chân lí; nó
nghĩa là cái gì đó ở giữa chân lí và phi chân lí. Ở giữa chân lí
và phi chân lí à? Điều đó nghĩa là cái phi chân lí nhưng
dường như chân lí.
Trời tối và có sợi dây thừng nằm trên đường và với bạn
nó dường như là con rắn. Trong bóng tối bạn mất mọi dũng
cảm. Bạn chạy, mồ hôi toát ra, tim đập thình thịch. Rồi ai đó
nói, “Bạn hoảng sợ và lo lắng không cần thiết. Cầm lấy cái
đèn này và quay lại tự mình xem; không có rắn, nó chỉ là sợi
dây thừng nằm đó.” Thế rồi trong ánh đèn bạn nhìn nó và
thấy nó là sợi dây thừng. Bây giờ bạn sẽ gọi con rắn đó mà
bạn đã thấy là gì? Nó chắc chắn không phải là con rắn thật,
nhưng bạn không thể nào gọi nó là không thật, bởi vì nó
trông dường như là thật. Bạn chạy khỏi nó theo hệt cách bạn
chạy xa khỏi con rắn thật; bạn toát mồ hôi, và việc toát mồ
hôi là thực - và điều đó được gây ra bởi con rắn không thực!
Nhịp tim bạn tăng lên và có sợ đau tim. Đau tim là rất có thể,
và bạn có thể chết. Và điều này là thách đố: làm sao cơn đau
tim thực xảy ra do con rắn không thực? Nhưng cơn đau tim
thực có thể xảy ra do con rắn không thực. Triết học Ấn Độ
không được chuẩn bị để gọi con rắn đó là không thật khác.
Con rắn dứt khoát là không thực, vì khi điều tra người ta
phát hiện ra rằng đấy là sợi dây thừng nằm đó. Nhưng nó
cũng không phải là không thực, vì nó đem tới cùng kết quả
như con rắn thực đem lại. Điều này Ấn Độ gọi là ‘gần như
không đúng’, hay ‘gần như đúng’; mithya - giả, maya - ảo
vọng. Đây là loại thứ ba, loại ở giữa. Khó dịch được nó sang
tiếng Anh, khó tìm được từ chỉ loại này trong các ngôn ngữ
khác. Bất kì việc dịch nào được thực hiện đều chuyển nghĩa
của asatya - phi chân lí, không phải là mithya - cái giả.
Mithya là thuần tuý từ của Ấn Độ.
Lưu ý tới ý nghĩa của mithya đi. Nó có nghĩa là cái
không có nhưng dường như nó có. Cho nên, Ấn Độ nói, cần
phải tạo ra loại thứ ba cho những việc như thế.
Thế giới giả này... Bạn phải đã nghe thấy vedanta mô tả
thế giới này là giả bao nhiêu lần rồi. Upanishad gọi nó là giả,
Shankara gọi nó là giả suốt từ sáng tới tối trong mọi phát
biểu của ông. Cho nên chúng ta đi tới nghĩ rằng tất cả họ đều
nói rằng thế giới này là không thật. Không, họ không gọi nó
là không thật; họ nói rằng nó giống như thấy con rắn trong
sợi dây. Thế giới này không xuất hiện như cái nó đang thế
mà xuất hiện như cái nó không thế. Đó là ảo tưởng thị giác,
khiếm khuyết của cái nhìn.
Điều đó giống như nhìn trăng sau khi ấn tay vào mắt và
do vậy thấy hai mặt trăng. Không có mặt trăng thứ hai.
Nhưng nếu bạn được hỏi trong khi mắt bạn đang trong điều
kiện đó, trăng nào là thật và trăng nào không thật, bạn sẽ
không có khả năng trả lời đúng. Cả hai dường như đúng.
Nhưng cả hai đều không đúng, và nếu bạn dừng ấn tay vào
mắt, bạn sẽ thấy chỉ một mặt trăng, mặt trăng thứ hai biến
mất. Mặt trăng kia là gì? Sau rốt, nó được thấy bằng mắt.
Nếu có cách nào đó giữ mắt ai đó thường xuyên bị ấn theo
kiểu này, người đó bao giờ cũng sẽ thấy hai mặt trăng.
Cái nhìn của chúng ta bị ép dưới kinh nghiệm, hình ảnh
và tích luỹ của tâm trí mọi lúc. Cho nên chúng ta thấy cái mà
tâm trí bầy tỏ cho chúng ta.
Hình dung một chút rằng bạn là cư dân của một nước
không có rắn. Bạn chưa bao giờ thấy rắn, hay hình ảnh về

rắn - bạn đơn giản không biết về từ rắn. Bây giờ liệu bạn có
thể thấy rắn trong sợi dây thừng được không? Không thể
được. Làm sao bạn có thể thấy rắn được? Nếu bạn không có
kinh nghiệm về rắn, dây thừng có thể nằm đó nhưng làm sao
bạn có thể thấy được rắn trong nó?
Người ta thấy rắn trong sợi dây thừng bởi vì tâm trí có
liên kết với rắn, một hình ảnh, một ấn tượng về rắn; tâm trí
đã thấy rắn. Bạn có thể đã thấy rắn trong tranh, hay thấy
thực, hay với người dụ rắn - nhưng đã thấy nó ở đâu đó.
Hình ảnh đó là trong tâm trí bạn; nó ẩn nấp bên trong tâm trí
bạn.
Sợi dây thừng nằm trong bóng tối; bất chợt được thấy,
sợi dây tạo ra nhiều ảo tưởng. Bóng tối tạo ra sợ. Với sợ này
gợi ra sợ khác có liên kết mà đã nảy sinh khi thấy rắn, rằng
nó có thể cắn bạn. Với tất cả điều này bạn bắt đầu thấy trong
sợi dây thậm chí một mẫu hình uốn éo của thân rắn. Sợ hãi,
sợ rắn, cái tương tự với mẫu hình uốn éo... con rắn bên trong
tâm trí bạn được phóng chiếu lên sợi dây. Bạn chạy trốn. Sợi
dây thừng thậm chí không nhận biết về điều đã xảy ra. Điều
gì đã làm cho bạn phải chạy trốn, và tại sao?
Có lần nhiều năm trước đây, chuyện đã xảy ra với tôi.
Tôi quen dậy quãng 3 giờ sáng và đi dạo. Đó là một đêm
đáng yêu và lề đường được phủ dầy bởi các cụm trúc. Tại
một điểm có chỗ hơi quang đãng, còn các chỗ khác trúc che
phủ dọc con đường. Tôi quen chạy thẳng từ đầu nọ đến đầu
kia của con đường rồi chạy giật lùi theo chiều kia. Trong một
giờ, từ 3 đến 4 giờ sáng - tôi tập thể dục như thế ở đó. Một
hôm một điều kì lạ đã xảy ra. Trong khi tôi đang chạy giật
lùi và vẫn trong bóng lùm trúc thì một người - một người
đưa sữa - tiến lại gần tôi với những bình chứa rỗng, người đó
đang đi lấy sữa hàng ngày từ xưởng làm sữa. Thế rồi đột
nhiên tôi nhô ra khỏi khu vực bóng cây - đó là đêm có trăng -
người đó có thể thấy tôi bất thình lình. Khoảng khắc trước
tôi là không thấy được, thế rồi bất thình lình... mà lại chạy
giật lùi nữa! Người ta biết chỉ ma mới chạy giật lùi!
Người đưa sữa đó quẳng luôn các thùng rỗng và ù té
chạy biến. Có cái gì đó kì lạ về cách người đó chạy trốn. Tôi
không có ý tưởng nào là người đó đã trở nên sợ tôi đến thế,
cho nên tôi đuổi theo người đó để giúp đỡ. Bây giờ người đó
chạy bán sống bán chết! Tôi càng đuổi theo nhanh hơn, với
mối quan tâm bảo người đó dừng lại, người đó lại càng chạy
nhanh hơn. Trước đây tôi chưa hề thấy ai chạy được như thế!
Thế rồi tôi có ý niệm mơ hồ rằng có lẽ tôi là người duy nhất
ở quanh đó và người đó đã trở nên sợ tôi.
Nghe thấy tiếng thùng chứa rơi và tiếng bước chân chạy,
một người trong khách sạn gần đó thức dậy. Tôi tới người đó
và hỏi người đó xem người đó có biết điều gì đã xảy ra
không. Người đó đáp, “Nếu bác hỏi tôi, tôi biết rằng bác
hàng ngày vẫn chạy giật lùi ở đây, nhưng đôi khi tôi vẫn sợ.
Người đó chắc phải là người mới trên con đường này.”
Tôi nói, “Bác giữ lấy bình chứa này, có thể người ấy sẽ
quay lại vào buổi sáng.” Cho đến tận bây giờ người đó cũng
không quay lại! Cứ khi nào tôi đi qua khách sạn đó là tôi lại
hỏi xem liệu người đó đã quay lại chưa. Người đó không bao
giờ quay lại nữa.
Bây giờ không có cách nào nói cho người đó rằng điều
người đó đã thấy là ‘gần như giả’. Không có ma nào ở đó cả,
nhưng người đó đã xoay xở thấy được nó! Với người đó ma
là thực tại hoàn toàn, bằng không thì người đó đã không biến
mất trong thời gian lâu đến thế. Người đó phải đã có một
kinh nghiệm quá khứ nào đó mà người đó áp vào cảnh này.
Cái thực có đấy không phải là cái chúng ta đang thấy

đâu; chúng ta đang thấy cái mà mắt cho hiện lên cho chúng
ta thôi. Tâm trí chúng ta đang áp đặt mọi thứ từng khoảnh
khắc và chúng ta đang thấy người biết cái gì, và điều đó chắc
chắn không có đó trong thế giới.
Toàn bộ thế giới này là sự mở rộng của tâm trí chúng ta.
Cái chúng ta thấy được chúng ta phóng chiếu ra. Đầu tiên
chúng ta phóng chiếu và thế rồi chúng ta thấy. Đầu tiên
chúng ta phóng chiếu ra con rắn trong sợi dây thừng, thế rồi
chúng ta thấy rắn và bỏ chạy. Toàn thế giới này đều giống
điều đó. Bản thân chúng ta cho ai đó là đẹp, thế rồi chúng ta
trở nên mê tít về người đó và thế rồi cứ ngẩn ngơ điên khùng
về điều đó.
Người thấy của Upanishad nói rằng toàn thế giới này
được con người thấy là ‘gần như giả.’ Trong khi nói ‘gần
như’ một điều rất hay đã được nói. Điều đã được nói là ở chỗ
nó không hoàn toàn sai, bằng không làm sao bao nhiêu người
bị rắc rối vì nó thế? Thực tại nào đó có đó trong nó. Nó là sợi
dây thừng, chừng ấy là đúng; nó không phải là rắn, chừng ấy
là sai. Sợi dây giống như con rắn ở mức độ nào đó, điều đó
nữa cũng đúng; nhưng sợi dây là sợi dây và nó không trở
thành rắn, điều đó nữa cũng đúng. Và thế giới sợ hãi đã nảy
sinh giữa hai điều này, thế giới của việc thấy con rắn trong
sợi dây - đó là sai, đó là ảo tưởng.
Chừng nào tâm trí chưa bị vứt bỏ toàn bộ và chúng ta
còn chưa có khả năng thấy thế giới một cách trực tiếp, chúng
ta sẽ không thể nào thấy được chân lí của thế giới. Khi người
ta thấy ra chân lí của thế giới, thế giới biến mất và chỉ còn
thực tại tuyệt đối còn lại. Khoảnh khắc này thực tại tuyệt đối
được thấy bị phân chia. Đâu đó thực tại tuyệt đối là tảng đá,
đâu đó là cây cối, đâu đó nó là đàn ông và đâu đó là đàn bà -
thực tại tuyệt đối được thấy bị phân chia. Nếu toàn bộ thu
xếp phóng chiếu đằng sau con mắt bị vứt bỏ, thế thì toàn bộ
thế giới này trở thành tâm thức thuần khiết, một đại dương.
Mọi phân chia sụp đổ.
Linh hồn-ý thức là tự do với các ý niệm của người thấy,
việc thấy và cái được thấy, vân vân. Nó là miễn nhiễm và
tràn đầy tựa đại dương vào lúc đại hồng thuỷ.

Nơi có nhân chứng bên trong - linh hồn-tâm thức đó
được tự do khỏi tâm trí và đã trở thành trống rỗng - không có
phân chia. Việc thấy, cái được thấy, mọi ý niệm này đã biến
mất. Không có người thấy, không có gì để thấy: mọi nhị
nguyên đã biến mất. Chỉ còn duy nhất một mở rộng của tâm
thức ở đó. Về mở rộng đó một cách ví von hay đã được dùng
ở đây, nói rằng:
Nó là miễn nhiễm và tràn đầy tựa đại dương vào lúc đại
hồng thuỷ.

Đại dương của chúng ta, dù có thể lớn đến đâu, vẫn bị
giới hạn, và dù nó có mở rộng đến đâu đi chăng nữa, nó vẫn
có bờ. Bất kì ai hay bất kì cái gì có biên giới đều không đầy
đủ, vì nó bị chặn. Ao nhỏ có biên giới nhỏ, đại dương lớn có
biên giới lớn. Cái gì là khác biệt giữa biên giới nhỏ và biên
giới lớn? Biên giới là biên giới. Bạn đang bị cầm tù trong
một nơi nhỏ hẹp hay trong một nơi rất lớn. Điều đó có tạo
nên khác biệt gì không? - nhà tù là nhà tù!
Do đó ví dụ này không nói, “tựa đại dương,” nó nói...
tựa đại dương vào lúc đại hồng thuỷ.
Đại hồng thuỷ, Pralaya kal, là một lí thuyết huyền thoại
rằng khi sự sáng tạo này, thế giới này tan biến, nó sẽ bị bao

phủ trong nước - toàn thể sự sáng tạo. Không một li đất nào
còn lại ở bất kì đâu. Cho nên hoàn cảnh của đại dương vào
lúc đại hồng thuỷ là ở chỗ sẽ không còn biên giới nữa, không
còn bờ cho chúng... vì chính nghĩa của bờ là ở chỗ vẫn còn
mảnh đất nào đó còn lại để làm bờ cho đại dương, và mảnh
đất đó trở thành biên giới của nó.
Tâm thức chứng kiến cũng tựa như đại dương vào lúc đại
hồng thuỷ. Nó không có đường bờ còn lại quanh nó; nó tuyệt
đối đầy - không có biên giới ở bất kì đâu, nó là vô giới hạn.
Nhưng điều này là đúng chỉ khi phân chia đã bị vứt bỏ.
Chừng nào phân chia có đó, có giới hạn.
Ngay cả bóng tối cũng tan biến trong ánh sáng...
Điều phi thường đã được nói ở đây:
...nguyên nhân của ảo tưởng tan biến trong thực tại tuyệt
đối vô song vốn không có tổ chức - cho nên phân chia
trong nó là ở đâu?

Ngay cả bóng tối cũng tan biến trong ánh sáng... Sáng
suốt rất độc đáo. Có bóng tối trong nhà và bạn thắp đèn lên -
bạn đã bao giờ nghĩ bóng tối đi đâu không?
Khi bạn thắp đèn, bóng tối đi đâu? Nó có đi ra khỏi nhà
không? Vậy làm một việc này: trước hết thắp vài ngọn đèn
bên ngoài nhà rồi để vài người canh chừng. Rồi thắp đèn
trong vùng tối trong nhà. Nếu bóng tối đi ra ngoài, người
ngồi ngoài sẽ thấy nó đi ra khỏi nhà. Không, bóng tối không
ra khỏi nhà. Thế thì bóng tối đi đâu?
Chính điều rất hay mà Upanishad đang nói, rằng bóng tối
hoà vào trong ánh sáng. Điều này sẽ khó hiểu, vì chúng ta
coi ánh sáng và bóng tối là kẻ thù. Làm sao chúng có thể hoà
vào nhau được? Và chúng ta tin là chúng là đối lập. Có tranh
đấu và xung đột giữa hai điều này và chúng ta muốn bỏ bóng
tối và giữ ánh sáng.
Cho nên sẽ rất khó cho chúng ta tin rằng bóng tối hoà
vào trong ánh sáng. Nỗi sợ của chúng ta sẽ là ở chỗ nếu bóng
tối hoà vào ánh sáng, mọi ánh sáng sẽ thành bóng tối. Chẳng
hạn, mực đen hoà vào trong vải trắng: điều ấy thực ra nghĩa
là gì? Nó sẽ không có nghĩa là mực đen sẽ biến mất trong vải
trắng, nó sẽ có nghĩa là vải trắng sẽ biến mất trong mực đen.
Làm thực nghiệm này và xem. Hoà mực đen vào vải trắng và
xem. Thế thì bạn sẽ thấy rằng chính vải trắng đã biến mất,
không phải mực đen.
Bóng tối tan biến trong ánh sáng. Nhiều điểm khác nảy
sinh từ sự kiện này. Trước hết, điều đó có nghĩa là không có
thù địch giữa bóng tối và ánh sáng. Điều này nghĩa là gì?
Điều này nghĩa là không có thù địch giữa thế giới và chứng
ngộ, và rằng thế giới hoà vào trong chứng ngộ. Điều này
nghĩa là không có đối lập giữa sai và đúng, và có nghĩa là sai
hoà vào trong đúng.
Bống tối hoà vào trong ánh sáng - dường như là bóng tối
chỉ đợi ánh sáng tới để cho nó có thể hoà vào đó. Bạn đã bao
giờ thấy bóng tối ngần ngại chưa? Khi bạn thắp đèn bóng tối
có nghĩ xem nên hoà vào hay không hoà vào? - “Để tôi nghĩ
một chút?” Hay, “Mai tôi sẽ quay lại sau khi nghĩ có nên
nhận tính chất sannyas hay không.” Hay, “Bóng tối nên trộn
vào hay không? Để tôi suy nghĩ và cân nhắc đã.” Không, nó
không nghĩ. Dường như là nó sẵn sàng và chờ đợi, đợi rằng,
“Bạn sẽ xuất hiện và tôi sẽ hoà vào trong bạn.” Nó không
chậm trễ một li lai, thạm chí không một khoảnh khắc. Xuất
hiện của ánh sáng và hoà với bóng tối xảy ra đồng thời.
Cái gì là ngụ ý của nó trong tâm linh?

Ngụ ý của nó là ở chỗ ngay khi ánh sáng nảy sinh bên
trong, tâm trí và những ảo tưởng của nó, mang mọi tình
huống của chúng với chúng, hoà nhập toàn bộ vào trong ánh
sáng đó. Chúng không tồn tại, chúng không thể được tìm
thấy ở bất kì đâu cho dù với việc tìm kiếm lớn lao. Thậm chí
điều đó trở thành khó quan niệm làm sao hôm qua chúng đã
có đấy. Khi bạn thấy sợi dây thừng trong sợi dây thừng, bạn
sẽ có khó khăn trong việc hiểu làm sao ngay khoảnh khắc đã
có rắn trong sợi dây và bây giờ nó đi đâu. Bản thân bạn bắt
đầu hoài nghi về bản thân mình: bạn có rơi vào một loại ảo
tưởng nào đó để đi vào ý nghĩ rằng nó đã có đó không?... làm
sao nó có thể thế được?
Những người đã tỉnh thức đều thấy khó khăn để thậm chí
nghĩ rằng có hay có thể có thế giới.
Mới sáng nay tôi đã nói chuyện với một sannyasin. Cô
ấy tới và cô ấy hỏi khi nào cô ấy có thể gạt bỏ tất cả những
khổ và lo này: “Đôi khi dường như là nó đã xảy ra, nhưng
thế rồi tôi trở lại cùng khổ cũ.”
Tôi bảo cô ấy rằng tôi cũng đang khó khăn. Dần dần, dần
dần vấn đề càng trở nên rất khó khăn cho tôi ngay cả để hiểu
làm sao khổ trở thành có thể, làm có khả năng để khổ xuất
hiện. Không phải là tôi không bao giờ khổ. Tôi đã khổ,
nhưng bây giờ tôi thấy khó hiểu.
Dường như là ở đâu đó xa xôi trong quá khứ người ta đã
từng thấy rắn trong sợi dây thừng và bây giờ, khi nhớ lại,
người ta thấy khó hiểu nổi làm sao thậm chí có khả năng
nhìn ra rắn khi đó là sợi dây thừng. Và nếu ai đó vẫn còn
thấy rắn, điều đó trở thành tình huống rất khó khăn cho tôi.
Khó khăn là ở chỗ điều đang xảy ra cho bạn giống như một
vấn đề lớn thì không còn là vấn đề chút nào với tôi cả, và có
cảm giác là bạn đang mang mọi loại điều vô nghĩa cùng bạn.
Nhưng nói như thế cũng cảm thấy sai, vì người đó đang đau
khổ, đang chạy nhanh; người đó vẫn đang thấy rắn. Nếu bạn
nói với một người đang chạy nhanh trong sợ hãi, tim đang
rung lên và thót lại, “Sao bạn chạy và nói những điều vô
nghĩa này, đấy chỉ là sợi dây thừng và không phải là rắn,”
người đó sẽ trở nên rất giận.
Nhớ lấy, bạn không có ý tưởng gì về khó khăn của một
Phật, một Mahavira, một Krishna và một Christ trong việc
dạy cho bạn, bởi vì họ phải trao cho bạn cách trị liệu một
chứng bệnh mà thực sự không tồn tại chút nào. Chứng bệnh
này đơn giản không có đó, nhưng bệnh nhân đang run rẩy;
bệnh nhân đang kêu rằng mình sắp chết.
Trong y học có từ thuốc trấn an. Tên này được dùng cho
một loại thuốc gần như là thuốc. Thuốc trấn an có nghĩa là
đấy không phải là thuốc chút nào; nó tác động lên một bệnh
mà thực tại không phải là bệnh. Nó ‘gần như là thuốc’ trị cho
‘gần như là bệnh’. Nó có tác dụng - nó chỉ là viên đường.
Thuốc vi lượng ít nhiều cũng là một thuốc trấn an, chúng
không phải là thuốc hẳn như thế. Nhưng chúng có tác dụng,
vì đâu là bệnh thật? Không có vấn đề gì - thuốc không được
cần tới ngay từ đầu. Thuốc thực được cần tới chỉ nếu có bệnh
thực, và chín mươi trong số một trăm bệnh là không thực -
kể cả các bệnh thông thường. Và điều nguy hiểm là đem
thuốc thực cho bệnh không thực vì thế thì thuốc sẽ đem lại
hiệu quả có hại.
Căn bệnh tâm linh này, căn bệnh khổ và phiền não này,
căn bệnh trần gian này, một trăm phần trăm là không thật.
Nhưng gọi nó là một trăm phần trăm không thật là không
đúng - nếu Phật nói điều đó hay Ahankara nói điều đó, thì
đấy là phát biểu đúng về phần họ, nhưng do từ bi đối với
hàng triệu và hàng triệu người đang đau khổ bởi căn bệnh

này họ phải nói ‘gần như’. Những người này bị dụ dỗ, bị
thuyết phục: thử thuốc này đi, nhẩm câu mật chú này, tụng
bản kinh này, làm thế này, làm thế nọ. Uống thuốc liên tục,
có lẽ bạn sẽ quên bệnh này. Hay uống thuốc liên tục có lẽ
bạn sẽ trở nên chán ngấy đến mức bạn ném cả chai thuốc lẫn
bệnh tật đi. Hay uống thuốc liên tục, có lẽ bạn sẽ trở nên
chán ngán tới mức bạn quẳng cả thuốc lẫn bệnh đi. Hay uống
thuốc liên tục bạn sẽ nói, “Đủ lắm rồi, thế là đủ để cứ uống
mãi một loại thuốc hết kiếp nọ đến kiếp kia, tôi sẽ không
uống thuốc nữa, bây giờ tôi chấp nhận bệnh tật.” Nếu bất kì
cái gì giống thế này xảy ra bạn sẽ thấy rằng không có bệnh
chút nào; kẻ thù mà bạn đã tranh đấu liên tục không có đó
chút nào cả - nó ‘gần như có’, nó chỉ dường như có đó thôi.
Do đó mọi tôn giáo đều đã phát triển những phương sách
giả, và khó tìm ra kẻ nói dối nào lớn hơn Phật, Mahavira,
Krishna và Christ! Lí do cho điều này không phải là ở chỗ họ
là kẻ nói dối - chưa bao giờ có người nào nói thật hơn những
người này - nhưng bởi vì mọi bệnh tật của bạn đều là giả cả.
Và những người đã phải làm việc để xử lí cho những người
bệnh tật giả này, họ biết điều họ phải làm.
Tất cả các triết học lớn được tạo ra bởi những người trí
huệ này đều giả cả. Giả có nghĩa là ‘gần như sai’. Chúng chỉ
là những phương sách để cắt đi bệnh tật của bạn.
Chẳng hạn, bạn đã chạy trốn khỏi sợi dây thừng và tin nó
là con rắn. Bây giờ tôi có thể nói một triệu lần rằng đấy
không phải là rắn mà là sợi dây thừng, nhưng đấy chỉ là lời
nói thôi và bạn sẽ nói, “Làm sao tôi có thể tin được vào điều
thầy nói? Ai biết được, đấy có thể là kinh nghiệm của thầy,
nó cũng có thể không phải! Cho dù thầy có kinh nghiệm đó,
nó có thể là một loại dây thừng khác, một loại rắn khác. Ai
mà biết được liệu đấy là rắn này hay dây này?”
Thay vì giải thích cho bạn, tốt hơn cả là tôi buộc một
chiếc bùa hộ mạng vào bạn và nói, “Đấy là rắn, không phải
là dây thừng, nhưng ở đây, đeo lấy bùa hộ mạng này vào -
không rắn nào trên toàn thế giới dám đối diện với lá bùa
này.” Điều này sẽ hiệu quả hơn. Thay vì giải thích rằng đấy
là sợi dây và không phải là rắn, đeo lá bùa hộ mạng này vào.
Không có con rắn thực nào ở đó, đúng, nhưng ở đây nữa
cũng không có lá bùa thực. Nhưng lá bùa này sẽ cho bạn sức
mạnh, niềm tin sẽ nảy sinh trong bạn rằng đây là cái gì đó
thực.
Và nếu phép màu này cũng có thể được dàn cảnh, rằng
dây thừng được đặt trong bóng tối của ngôi nhà và bạn đeo
bùa hộ mạng, và từ khoảng cách xa bạn thấy nó là rắn nhưng
khi lại gần hơn nó hoá ra sợi dây, thế thì mọi điều đều được
giải quyết - bùa hộ mạng có tác dụng! Thế thì bạn có thể đi
bất kì đâu trên thế giới, và có thể đi tới một trạng thái mà
ngay cả rắn thật cũng dường như là sợi dây - bùa hộ mạng
mà!
Tâm trí con người tạo ra ảo tưởng. Những ảo tưởng này
đều do tự ám thị. Tất cả những ảo tưởng này đều hoà trong
chân lí tối thượng. Khoảnh khắc việc chứng kiến được kinh
nghiệm, toàn thế giới, toàn thể khung cảnh phóng chiếu của
chúng ta, co lại và hoà vào trong việc chứng kiến - trong đại
dương bất tận, vô biên.
Thực tại tối cao là cái một kì dị; làm sao có thể có phân
chia trong nó được? Trạng thái sushupti - ngủ say,
không mơ - là phúc lạc; ai thấy phân chia trong đó?

Hiểu điều cuối cùng trong kinh này: trạng thái của
sushupti, ngủ say, không mơ. Những người đã tìm kiếm

trong các tầng bên trong đều chấp nhận ba trạng thái tâm
thức con người. Một trạng thái chúng ta gọi là trạng thái
thức, chiếm ưu thế từ lúc ta thức dậy vào buổi sáng. Trạng
thái thứ hai chúng ta gọi là trạng thái mơ, chiếm ưu thế trong
giấc ngủ khi chúng ta thấy các hình ảnh về mọi thứ. Và trạng
thái thứ ba đôi khi đến trong giấc ngủ một quãng ngắn khi
không có mơ không thức mà chỉ là giấc ngủ say - sushuptu -
còn lại. Sushupti nghĩa là giấc ngủ say thậm chí không có
mơ.
Upanishad tin - không, người ta nên nói là biết - rằng
không có phân chia trong trạng thái sushupti. Chúng không
thể còn lại bởi vì chính tâm trí từ đó chúng đã nảy sinh... Khi
bạn thức, phân chia có đó. Đây là ngôi nhà của bạn, nhà của
hàng xóm không phải là của bạn; bạn nghèo, hàng xóm bạn
giầu; bạn da đen, hàng xóm bạn da trắng - cả nghìn phân
chia, tất cả chúng còn lại đó. Những phân chia này do tâm trí
tạo ra. Bạn có thể quan sát một sự kiện rất thú vị - rằng phân
chia còn trong trạng thái mơ nhưng đường phân chia biến
mất.
Hiểu điều này một chút. Trong trạng thái thức, phân chia
có đó và biên giới phân chia có đó. Có bạn, có thù; bạn là
bạn, thù là thù; trong trạng thái thức A là A và B là B. Tuy
nhiên, trong trạng thái mơ phân chia có đó nhưng biên giới
phân chia ở giữa bị mất. Phân chia không còn rắn chắc,
chúng trở thành lỏng. Bạn đang thấy rằng một người bạn tiến
tới và bỗng nhiên người đó biến thành kẻ thù! Và bạn thậm
chí không có hoài nghi, trong giấc mơ bạn thậm chí không
hỏi làm sao điều này có thể có được! Bạn đang nói với một
người, rồi bỗng nhiên người đó biến thành con ngựa. Bạn
vẫn không hoài nghi trong mơ rằng một người có thể bỗng
nhiên biến thành ngựa.
Đường biên chia không còn. Phân chia vẫn còn - người
là người, ngựa là ngựa - nhưng đường biên giới không còn.
Mọi thứ trở thành lỏng, mọi thứ đều bị trộn lẫn dường như
tâm trí bị lay động. Trong trạng thái thức mọi thứ đều tách
bạch rõ ràng, logic, hợp lí và phân biệt. Trong trạng thái mơ
tâm trí trở nên không ổn định. Dường như là phản chiếu của
trăng có đó trong nước, thế rồi ai đó khuấy nước và phản
chiếu bị phân chia thành nghìn mảnh và trăng trải ra khắp
mặt nước. Ánh trăng vẫn còn nhưng không có trăng; nó bị
tan vỡ thành nhiều mảnh. Theo cùng cách đó tâm trí bị lay
động trong trạng thái mơ. Vậy bị lay động và không ổn định,
mọi đường biên mất đi. Mọi thứ trộn lẫn nhau. Không cái gì
rõ ràng nữa như cái gì là cái gì, A là gì và B là gì, khi thì A
biến thành B và không có logic gì theo sau.
Mơ không tin chút nào vào logic cả, chúng diễn ra theo
cách thức không thể nào hiểu nổi. Bất kì cái gì lấn vào bất
cái gì, và bạn không thể nói tại sao nó xảy ra giống thế này.
Không có qui tắc nào trong trạng thái mơ. Qui tắc của trạng
thái thức không vận hành ở đây.
Trạng thái thứ ba là sushupti, ngủ say, không mơ. Ngay
cả mơ cũng không còn ở đây. Và nhớ lấy, nơi mơ dừng, tâm
trí cũng dừng. Nơi không có ý nghĩ, không thể có tâm trí.
Trong trạng thái thức tâm trí là rắn, trong trạng thái mơ
nó thành lỏng, còn trong trạng thái ngủ say nó biến mất tựa
hơi. Đây là ba trạng thái của mọi vật chất mà khoa học thừa
nhận. Ấn Độ đã thừa nhận ba trạng thái này cho cả tâm trí.
Khoa học nói có ba trạng thái của vật chất: rắn, lỏng và
hơi. Nếu bạn làm nước đóng băng, nó trở thành rắn; nếu bạn
làm nó bốc hơi, nó thành hơi nước. Cho nên nước có ba
trạng thái: hơi nước, nước và băng. Mọi vật chất trong thế
giới đều có ba trạng thái. Nhưng Ấn Độ nói tâm trí cũng là

vật chất và nó cũng có ba trạng thái. Thức là trạng thái rắn,
mơ là trạng thái lỏng và ngủ say là trạng thái hơi - tâm trí
đơn giản bay hơi, nó đơn giản không có đó. Trong giấc ngủ
say không còn cảm giác về cái gì còn lại. Không cảm giác
nào còn lại, vì không còn cảm biến. Toàn thế giới trở thành
một.
Trong sushupti bạn đạt tới cùng chỗ các hiền nhân đạt tới
trong samadhi, tỉnh thức tối cao. Khác biệt duy nhất là ở chỗ
hiền nhân ý thức đầy đủ trong khi bạn vô ý thức. Trạng thái
ngủ say và samadhi là như nhau, chỉ hơi khác nhau, nhưng
đấy là khác biệt lớn. Hiền nhân đạt tới sushupti tỉnh thức đầy
đủ và tràn đầy ý thức - thế thì nó trở thành samadhi, tỉnh thức
tối cao. Ngủ say cộng với nhận biết tương đương với
samadhi.
Bạn cũng đạt tới đó hàng ngày. Bạn báo cáo điều đó khi
bạn tỉnh dậy buổi sáng mà nói, “Tôi có giấc ngủ say rất dễ
chịu.” Nếu như mơ xảy ra suốt đêm, bạn sẽ không bao giờ
nói rằng bạn đã có giấc ngủ say dễ chịu. Thế thì bạn sẽ nói,
“Tôi trải qua một đêm bất ổn; toàn những mơ là mơ, tôi
không ngủ được chút nào.” Khi mơ dừng, bạn có giấc ngủ dễ
chịu. Nhưng khi bạn thực tế có giấc ngủ say bạn không nhận
biết rằng nó là dễ chịu và tốt, bởi vì những điều như thế
không thể được cảm thấy trong khi ngủ trong vô thức. Chỉ
sau khi tỉnh dậy buổi sáng bạn còn lại với một cảm giác dễ
chịu, khoẻ khoắn - dường như có cái bóng mờ nhạt, xa xăm
nhưng là tiếng vọng dội lại của sự hài lòng bị rớt lại sau.
Điều rất thú vị cần lưu ý là không ai nói lại, ngay khi
tỉnh dậy, rằng người đó đã có giấc ngủ say không thoải mái.
Nếu bạn đã có kinh nghiệm về nó, rằng có giấc mơ và ác
mộng và... thế thì đấy không phải là giấc ngủ say. Thế thì
giấc ngủ say không bao giờ tới với bạn cả. Trong cả lịch sử
loài người không ai đã báo cáo, “Tôi có giấc ngủ say đến thế
trong đêm với biết bao ác mộng!” Không ai đã từng nói như
thế cả, điều đó đơn giản không bao giờ xảy ra. Làm sao ai có
thể nói được như thế? Giấc ngủ say là giấc ngủ dễ chịu;
không bất hạnh nào có thể tồn tạo ở đó được.
Do đó chúng ta không thể gọi cái dễ chịu đó là dễ chịu
được, chúng ta gọi nó là phúc lạc, bởi vì hài lòng có cái đối
lập được gọi là buồn rầu, nhưng phúc lạc không có cái đối
lập với nó. Do đó trạng thái ngủ say là phúc lạc. Chỉ còn lại
một cảm giác - cảm giác của phúc lạc không có phân chia
nào. Như trạng thái ngủ say là điều kì dị, tương tự việc kinh
nghiệm về nhân chứng là điều kì dị. Chỉ phúc lại còn lại ở
đó. Và giống như đại dương tràn đầy hoàn toàn của Pralaya
kal - thời kì của đại hồng thuỷ, tan biến của vũ trụ - là vô
giới hạn, vô biên, không bến bờ, phúc lạc cũng vậy không có
bất kì phân chia nào.
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#8Hiểu quả

Gốc rễ của phân chia này là tâm trí.
Nếu không có tâm trí, không có phân chia.
Do đó, tập trung tâm trí ông vào tâm thức vũ trụ cái là
lãnh thổ của ông.
Biết rằng ông là linh hồn phúc lạc hoàn toàn, bao giờ
cũng hân hoan trong phúc lạc này, bên trong và bên
ngoài chính linh hồn ông.
Quả của tách rời là tri thức,
quả của tri thức là thảnh thơi,
và an bình hạ xuống từ việc kinh nghiệm tự phúc lạc
chính là quả của thảnh thơi.
Nếu từng điều đã nói trên không xảy ra kế tiếp, biết rằng
điều trước đó đã không cho quả. Thiếu vắng đối tượng
cảm giác là trong chính bản thân sự mãn nguyện tối cao
và phúc lạc vô song
Gốc rễ của phân chia này là tâm trí.
Nếu không có tâm trí, không có phân chia.
Do đó, tập trung tâm trí ông vào tâm thức vũ trụ.

'Tâm trí' và 'tập trung', hai điểm này cần phải được hiểu
sâu sắc. Tâm trí là cái phải có cho cuộc sống. Tâm trí nghĩa
là luồng ý nghĩ, và mọi lúc tâm trí bạn đều tuôn chảy bên
trong bạn.
Lưu ý đến điểm thứ nhất, rằng tâm trí không phải là vật.
Tâm trí là luồng, không phải là vật. Và phân biệt này là có ý
nghĩa. Hòn đá nằm đó, đấy là vật; thác nước tuôn chảy, đấy
là luồng. Vật nằm đó là tĩnh tại; cái là luồng là thay đổi mọi
khoảnh khắc.
Tâm trí không phải là vật mà là luồng, cho nên tâm trí
thay đổi vào mọi khoảnh khắc. Nó chưa bao giờ như trước
ngay cả cho một khoảnh khắc. Nó tựa như dòng sông thay
đổi.
Heraclitus đã nói, “Ông không thể tắm hai lần trên cùng
một dòng sông,” vì khi bạn xuống tắm trong con sông lần
thứ hai, nước mà bạn bước vào trong lần đầu phải đã chảy đi
rất xa rồi. Tương tự, cùng một tâm trí không thể được thấy
lại - cái đã chảy qua rồi là đã chảy qua rồi. Trong toàn thể
thời gian luồng chảy cứ tuôn chảy bên trong, và đứng đằng
sau luồng này chúng ta nhìn thế giới.
Vậy cái bóng của tâm trí rơi vào mọi thứ chúng ta thấy.
Và tâm trí thay đổi, tâm trí bị chia thành nghìn mảnh, cũng
phân chia toàn thể thế giới nữa.
Cho nên, điều đầu tiên, tâm trí là luồng thay đổi mọi lúc.
Do đó qua tâm trí không thể nào biết được cái một không

bao giờ thay đổi. Nếu cái trung gian của việc biết đang thay
đổi vào mọi lúc, chúng ta không thể biết cái không bao giờ
thay đổi. Bất kì cái gì biết được qua trung gian thay đổi cũng
sẽ bị xem như thay đổi. Dường như bạn đang đeo kính đổi
mầu cứ đổi từ đỏ sang lục, từ lục sang vàng, từ vàng sang
trắng. Mầu của mọi thứ mà bạn đang thấy cũng sẽ cứ thay
đổi tương ứng bởi vì cái trung gian được dùng để thấy bị áp
đặt lên mọi cái được thấy.
Tâm trí chúng ta thay đổi mọi khoảnh khắc. Cho nên
chúng ta chỉ có thể biết qua tâm trí cái cũng thay đổi; chúng
ta không bao giờ biết được qua tâm trí cái không thay đổi.
Và chân lí tối thượng ẩn kín của cuộc sống thì không đổi, nó
là vĩnh hằng, nó không bao giờ thay đổi, cho nên tâm trí
không phải là cái trung gian để biết nó.
Mọi vật chất trong thế giới đều cứ thay đổi, nó cứ thay
đổi tựa tâm trí. Cho nên qua tâm trí vật chất của thế giới có
thể được biết, nhưng linh hồn vũ trụ ẩn kín bên trong thế giới
không thể được biết. Chẳng hạn, khoa học dùng tâm trí để
khám phá; khoa học nghiên cứu thế giới qua tâm trí. Khoa
học sẽ không bao giờ có khả năng nói có linh hồn vũ trụ, nó
bao giờ cũng nói chỉ có vật chất. Nhận ra linh hồn vũ trụ sẽ
không bao giờ có sẵn cho khoa học. Không phải bởi vì
không có linh hồn vũ trụ, nhưng bởi vì cái trung gian mà
khoa học dùng để biết chỉ có khả năng biết cái thay đổi, nó
sẽ không bao giờ có khả năng biết đến cái không thay đổi.
Hiểu điều đó theo cách này. Nếu nhạc đang được chơi và
bạn cố nghe qua đôi mắt, bạn sẽ không bao giờ có khả năng
nghe nó - thực ra bạn sẽ không nhận biết về chính sự hiện
diện của nó. Mắt có thể nhìn, cho nên qua mắt bạn có thể
biết hình dạng; nhưng mắt không thể nghe cho nên bạn
không thể biết về âm thanh qua chúng. Tai có thể nghe
nhưng không thể nhìn. Nhưng nếu ai đó cố nhìn qua tai,
người đó sẽ nói, “Không có hình dạng trong thế giới.” Tai
chỉ có thể bắt được âm thanh. Cái trung gian chỉ có thể biết
cái nó nhạy cảm với.
Tâm trí là thay đổi. Bản chất của tâm trí là thay đổi,
luồng. Tâm trí có thể đến dưới dạng cái thay đổi nhưng nó
không bao giờ có khả năng biết cái không đổi. Cho nên
những người bắt đầu tìm kiếm linh hồn vũ trụ qua tâm trí
chẳng chóng thì chầy đều biến thành kẻ vô thần. Nếu họ
không trở thành kẻ vô thần, điều đó chỉ có nghĩa là họ không
đủ dũng cảm để chấp nhận hoàn toàn điều tâm trí đang nói
cho họ. Nhưng người làm việc qua tâm trí không thể là
người hữu thần được. Hữu thần của người đó sẽ là giả như
việc nói người điếc nghe thấy nhạc qua đôi mắt, hay như
việc nói người mù thấy được cái đẹp hay ánh sáng qua đôi
tai. Hữu thần của một người vận hành qua tâm trí sẽ giả như
những điều đó.
Cho nên có biết bao nhiêu người hữu thần trên thế giới
nhưng rất khó tìm ra người hữu thần thực sự. Bạn nữa, nếu
bạn xoay xở đem tới tin cậy, nó tới qua tâm trí bạn; bạn đang
đem nó qua suy nghĩ tính toán. Qua suy nghĩ, không ai đã
bao giờ có thể là người hữu thần; và nếu người đó là người
hữu thần, người đó sẽ là người hữu thần giả .
Nếu người ta muốn trở thành người hữu thần qua suy
nghĩ, chỉ vô thần tới. Cố gắng hết sức hiểu điều này đi - bởi
vì chính cái trung gian tâm trí không có khả năng hiểu thấu
cái không thể thay đổi. Tự lừa dối mình là vấn đề khác. Nghĩ
về thuyết hữu thần của bạn đi! Bạn tin vào Thượng đế,
nhưng đấy là một thực thể được tính toán, nó được đưa ra từ
logic của bạn, từ phỏng đoán, suy nghĩ, kinh sách, tín
ngưỡng và học thuyết. Thượng đế như thế là không thật và

thượng đế như thế chỉ nói về cái không trung thực của bạn,
bởi vì Thượng đế không bao giờ có thể được sinh ra từ tâm
trí.
Trong thế giới này, chín mươi chín phần trăm mọi người
được gọi là hữu thần đều là vô thần giấu mặt. Không có sức
mạnh trong chủ nghĩa hữu thần của họ, đấy là yếu đuối, đấy
là bất lực. Chỉ khẽ chạm là chủ nghĩa hữu thần của họ khô
héo đi. Nó không có gốc rễ bên trong. Người ta trở thành
hữu thần chỉ nếu người ta nhìn thế giới một cách trực tiếp,
gạt tâm trí sang một bên. Thế thì không phải thế giới là được
thấy, bởi vì với việc vứt bỏ tâm trí, cái đang thay đổi không
thể được thấy. Khi vứt bỏ tâm trí, tâm thức thấy thế giới, nó
có thể kể lại chỉ những cái không đổi.
Tâm thức là vĩnh hằng, nó không thay đổi. Tâm thức chỉ
rơi vào hoà hợp với cái vĩnh hằng. Cái được thấy khi vứt bỏ
tâm trí là cái ta tối thượng; cái thấy được khi đem tâm trí vào
là thế giới. Để chúng ta định nghĩa nó theo cách này - rằng
những người đã biết tới sự tồn tại không qua tâm trí đã nói,
“Không có gì ngoài cái ta tối thượng.” Còn những người đã
biết tới sự tồn tại qua tâm trí đã nói, “Có mọi thứ ngoại trừ
cái ta tối thượng.”
Cho nên qua tâm trí bạn sẽ không bao giờ có khả năng
biết được. Vâng, bạn sẽ có khả năng biết thế giới - thế giới
thực ra sẽ được biết chỉ qua tâm trí - nhưng không phải là
chân lí. Và bất kì cái gì được biết qua tâm trí đều là những
thứ sẽ thay đổi mọi khoảnh khắc. Đây là lí do tại sao khoa
học không bao giờ ổn định. Khoa học sẽ không bao giờ ổn
định, khoa học sẽ không bao giờ có khả năng nói rằng chân lí
như thế và như thế là thường hằng. Khoa học sẽ chỉ có khả
năng nói, “Không dứt khoát đâu, tạm thời thôi, từ tất cả
những điều chúng ta đã biết đến giờ, đây là chân lí. Cái gì sẽ
là kết quả của điều chúng ta sẽ biết ngày mai còn chưa thể
nói được.” Khoa học thay đổi hàng ngày. Tất cả những cái là
đúng hôm qua trở thành sai hôm nay.
Khó khăn bây giờ là tới mức bất kì khoa học nào được
dạy trong trường phổ thông và đại học, phần lớn trong chúng
đã trở nên ‘gần như sai’, bởi vì phải mất hai mươi năm mới
đưa được những khám phá mới xuống mức trường phổ
thông. Trong hai mươi năm đó nó đã trở nên không đúng.
Ngày nay không cuốn sách lớn nào có thể được viết về khoa
học bởi vì, nếu ai đó viết ra một cuốn sách một nghìn trang,
vào lúc nó được viết, được in và xuất bản, nhiều điều đã
được chứng tỏ là sai. Cho nên khoa học dần dần đi xuống
những cuốn sách nhỏ hơn. Thực tại ngay cả những cuốn sách
nhỏ cũng không được viết ra nữa, chỉ những đoạn nhỏ và bài
báo, bởi vì chúng có thể được viết ra ngay lập tức và không
sợ bị lạc hậu trước lúc chúng được xuất bản.
Khoa học nhất định thay đổi, bởi vì không cái gì được
khám phá ra qua tâm trí có thể là vĩnh viễn. Cho nên các nhà
tư tưởng phương Tây thấy khó hiểu được làm sao điều gì đó
Mahavira nói ra hai nghìn năm trăm năm trước đây, hay
những điều đã được người thấy của Upanishad nói ra năm
nghìn năm trước đây, vẫn còn đúng. Năm nghìn năm! Khi
ngay cả những điều mới chỉ được nói năm năm trước đây đã
trở thành lạc hậu và không đúng, thì những điều đã được nói
năm nghìn năm trước đây phải trở nên không đúng từ lâu rồi.
Điều họ nói dường như là hợp lí, bởi vì khi mọi điều
được nói thậm chí năm năm trước bây giờ đã đáng ngờ, điều
tự nhiên duy nhất là những điều đã được nói năm nghìn năm
trước đây nên bị coi là đáng ngờ.
Nhưng không, điều Upanishad đã nói vẫn còn đúng -
chúng đúng hôm nay và sẽ còn đúng ngày mai. Bây giờ điều

này có thể mang hai nghĩa. Một, rằng thông minh của Ấn Độ
đã trở nên đờ đẫn và không phát triển thêm nữa, rằng nó đã
trở thành tĩnh tại ở một điểm năm nghìn năm trước đây và
vẫn còn ngồi đó, bám chặt vào bất kì cái gì đã được phát hiện
ra từ hồi đó. Nó đã không di chuyển thêm chút nào từ đó;
bằng không mọi thứ đó sẽ trở thành sai bây giờ.
Ngay cả ở Ấn Độ ngày nay, những người làm bất kì suy
nghĩ nào - và rất ít người làm - họ hầu như vay mượn suy
nghĩ ít hay nhiều là cái bóng của cách suy nghĩ phương Tây.
Cho nên dù ở phương Tây hay ở Ấn Độ, theo cách suy nghĩ
của khoa học ngày nay dường như những phát biểu cổ lỗ
hàng nghìn năm này của Ấn Độ phải đã trở thành không
đúng từ lâu rồi. Bởi vì Ấn Độ đã dừng suy nghĩ thêm nó
không có khả năng làm tu chỉnh gì thêm, và do đó mọi thứ
vẫn còn lại ở nơi chúng đã từng ở. Và với những người nghĩ
qua tâm trí, điều họ nói cũng đúng.
Sự kiện là ở chỗ những chân lí này đã không thể được
đạt tới qua tâm trí. Chúng đã được đạt tới năm nghìn hay
năm mươi nghìn năm trước đây, chúng có thể được đạt tới
năm nghìn hay năm mươi nghìn năm sau đây - và việc đạt tới
này không qua tâm trí. Điều không được đạt tới qua tâm trí là
không thay đổi. Không có cách nào cho nó thay đổi, bởi vì
ngay khi tâm trí bị vứt bỏ thế thì người ta bước vào một thế
giới vĩnh hằng, phi thời gian; nơi không cái gì thay đổi, nơi
mọi thứ đều không đổi; nơi thời gian đã dừng lại, nơi không
có chuyển động trong thời gian, nơi thời gian đã đông cứng.
Những chân lí này bao giờ cũng vẫn còn là chân lí. Khi
chúng đã được nhận ra trong trạng thái bên ngoài tâm trí,
không thay đổi nào của thế giới này có thể đem đến bất kì
thay đổi nào trong chúng. Vâng, nếu những điều này đã được
nhận ra bên trong phạm vi của tâm trí, những thay đổi trong
thế giới sẽ cứ đem đến những thay đổi trong chúng.
Đây là khám phá nguyên bản của Ấn Độ, rằng sự tồn tại
cũng có thể được biết tới không bằng tâm trí. Đây là khác
biệt giữa khoa học và tôn giáo. Khoa học nói rằng bất kì cái
gì có thể được biết, chỉ có thể được biết qua tâm trí. Tôn giáo
nói rằng bất kì cái gì được biết qua tâm trí đều là thực dụng,
nó là ‘gần như đúng’, nhưng chân lí là cái được biết bằng
cách đi ra ngoài tâm trí. Và chỉ bên ngoài ngoài tâm trí mà
việc biết thực là có thể.
Cho nên làm sao vứt bỏ được tâm trí? Làm sao làm yên
tĩnh hay trống vắng tâm trí? Kinh này nói rằng nếu bạn có
thể tập trung tâm trí, nó sẽ yên tĩnh đi, nó sẽ trở thành trống
vắng.
Đây là điều thứ hai cần được hiểu: chính bản chất của
tâm trí là không tập trung. Nếu bạn cố tập trung nó cho dù
một khoảnh khắc, nó sẽ không tập trung, nó sẽ tìm cách chảy
đi.
Nếu tôi yêu cầu bạn tập trung tâm trí vào Rama, bạn sẽ
thấy rằng ngay khi bạn nghĩ về Rama, toàn bộ dây chuyền
các biến cố trong cuộc đời của Rama cũng sẽ bắt đầu tới tâm
trí bạn. Sita sẽ đi vào từ cửa sau, Hanuman sẽ bắt đầu ló vào,
và toàn bộ đống lộn xộn đó sẽ có đấy. Với việc tập trung tâm
trí bạn vào Ram, Dasharatha sẽ tới, Ravana sẽ tới, tất cả họ
sẽ tới. Cứ thử có một Rama xem - không Dasharatha, không
Ravana, không Sita, không Hanuman, không Lakshamana,
không có ai cả - tống cổ cả lũ ấy đi, chỉ một mình Rama thôi;
thế thì tâm trí sẽ trong khó khăn!
Nhưng thế rồi có cách khác để thoát ra khỏi tâm trí, chia
Rama thành nhiều phần: chẳng hạn, bắt đầu từ bàn chân.
Trước hết nhìn chân Rama, rồi nhìn thân thể ông, rồi nhìn
khuôn mặt rồi nhìn mắt; điều này sẽ làm nhẹ bớt cho tâm trí
bởi vì luồng chảy đã bắt đầu lại. Nếu bạn chỉ chọn mắt của

Rama, tâm trí sẽ cứ chuyển từ mắt này sang mắt kia. Cho
nên chọn chỉ một mắt, chọn Rama nửa mù chỉ có một mắt.
Bây giờ khi bạn tập trung tâm trí chỉ vào một mắt, suy nghĩ
sẽ bắt đầu về mắt đó và vận hành của nó.
Luồng chảy là bản chất của tâm trí. Cho nên chẳng thành
vấn đề bạn làm gì, tâm trí sẽ khám phá ra một kênh cho nó
chảy. Nó ngay lập tức sẽ khám phá ra một kênh và bắt đầu
suy nghĩ. Đây là khác biệt giữa thiền và suy nghĩ. Thiền
nghĩa là dừng suy nghĩ, dừng luồng chảy. Tập trung nghĩa là
chỉ có một điểm còn lại, không có suy nghĩ gì về nó.
Thế thì điều gì sẽ xảy ra? Điều này là chống lại bản chất
của tâm trí. Không có khả năng nào cho tâm trí còn lại theo
cách này. Nếu bạn cứ nhất quyết và thử điều không thể được
đó chỉ có một cách: trước hết tâm trí sẽ giằng co vất vả, và
nó sẽ thử theo đủ mọi cách để thuyết phục bạn, để khuyên
nhủ bạn, để bầy mẹo cho bạn suy nghĩ. Nó sẽ nói, “Không có
vấn đề gì, ta nghĩ về Rama; điều đó là tốt, nghĩ về Rama là
hành động tôn giáo.” Nó sẽ nói, “Được, nếu mình không
muốn nghĩ về Rama thì mình tụng vậy: Rama, Rama, Rama,
Rama.” Nhưng “Rama, Rama, Rama, Rama,” và luồng chảy
đã bắt đầu. Rama thứ nhất, Rama thứ hai, và luồng đã bắt
đầu, tâm trí đã tìm ra chuyển động, nó đã bắt đầu chuyển
động.
Ban đầu tâm trí sẽ nỗ lực tìm ra kênh để chảy theo đó, vì
đấy là bản chất của nó. Nhưng nếu bạn nhất quyết và duy trì
tỉnh thức và bạn nói, “Mình sẽ không cho phép bất kì dòng
chảy chút nào, mình sẽ bám lấy chỉ một điểm, mình sẽ không
đi từ nó theo cách này hay cách khác" - và nếu bạn tiếp tục
sự nhất quyết của mình, không để cho tâm trí di chuyển theo
mọi hướng dù bất kì cái gì, thế thì cách thứ hai cho tâm trí là
nó sẽ vứt bỏ, bởi vì tập trung đơn giản không thể có được
cho tâm trí.
Có lẽ bạn sẽ thấy kì lạ mà biết rằng tâm trí đơn thuần
không thể tập trung được. Đấy là lí do tại sao bạn được yêu
cầu phải tập trung, vì nếu bạn trở nên tập trung tâm trí bạn sẽ
dừng. Tập trung là không thể được đối với tâm trí. Khi bạn
được tập trung không có tâm trí. Chừng nào tâm trí có đó,
bạn không tập trung.
Tập trung có nghĩa là dừng lại, ngừng mọi luồng chảy,
chấm dứt mọi thời gian, biến mất mọi chuyển động.
Nếu bạn tiếp tục không ngừng nỗ lực của mình để tập
trung và vẫn còn nhận biết và quan sát rằng tâm trí không
tìm kiếm mẹo có thể lẩy cò luồng chảy, một khoảnh khắc tới
khi, do nỗ lực tập trung, tâm trí dừng lại. Bởi vì nỗ lực tập
trung, tâm trí không tập trung mà dừng lại; nó yên tĩnh, nó
biến mất. Khi bạn không nghe và vẫn còn tham dự vào nỗ
lực để tập trung nó, tâm trí bị vứt bỏ.
Việc dừng của tâm trí là trong việc trở nên được tập
trung, cho nên khi chúng ta nói, “Tập trung tâm trí,” tức là
chúng ta đang nói một điều không đúng. Đây là lí do tại sao
tôi nói rằng Phật và Mahavira đều nói mọi thứ ‘gần như sai’.
Họ phải nói vậy. Khi chúng ta nói, “Tập trung tâm trí,”
chúng ta đưa ra một phát biểu không đúng bởi vì tâm trí
không thể trở nên được tập trung, và nếu nó tập trung tâm trí
sẽ không còn nữa.
Tập trung và tâm trí là những hiện tượng đối lập nhau.
Trong nỗ lực về cái đối lập, tâm trí chết. Nhưng đấy là điều
rất khó khăn... khó bởi vì cần phải hiểu được tập trung. Tập
trung nghĩa là không cho phép luồng chảy được sinh ra. Suy
nghĩ là luồng chảy, thiền là dừng luồng chảy. Sông luôn
chảy. Nếu nó đông cứng thành băng để cho mọi luồng chảy
đều dừng, không có chuyển động nữa. Tương tự, nếu tâm trí

dừng để cho mọi luồng chảy đều dừng, nó đông cứng tựa
băng, thế thì chính khoảnh khắc đó không có tâm trí, tâm trí
đã biến mất - và thế thì cái còn lại là tâm thức.
Kinh này nói:
Gốc rễ của phân chia này là tâm trí.
Nếu không có tâm trí, không có phân chia.
Do đó, tập trung tâm trí ông vào tâm thức vũ trụ cái là
lãnh thổ của ông.

Chúng ta không biết chính xác liệu có linh hồn vũ trụ
nào không. Nhưng không cần biết đến điều đó. Câu hỏi lớn
không phải là liệu có linh hồn vũ trụ hay không, câu hỏi lớn
là tập trung tâm trí. Tập trung vào bất kì cái gì đi, cho dù bạn
có thể tập trung vào một vật tưởng tượng cũng có tác dụng.
Cho nên câu hỏi không phải là chỗ vấn đề sẽ được giải quyết
chỉ nếu bạn tập trung vào cái gì đó thực. Kinh này không yêu
cầu bạn trước hết phải tìm ra linh hồn vũ trụ và thế rồi mới
tập trung. Nó nói, cho dù bạn có cảm thấy rằng linh hồn vũ
trụ là đối thể tưởng tượng, đừng băn khoăn về điều đó; vì
nếu tâm trí có thể tập trung ngay cả vào một đối thể tưởng
tượng nó sẽ biến mất. Và ngay khi tâm trí biến mất, người ta
bắt đầu thấy cái là thực. Cho nên không hại gì trong việc đi
cùng với một vật tạo niềm tin.
Linh hồn vũ trụ hay Thượng đế là một giả thiết cho
thiền. Với những người tìm kiếm, linh hồn vũ trụ không phải
là cái gì đó để mà tin, nó là một điểm tưởng tượng để tập
trung tâm trí. Và khi tôi nói về một điểm tưởng tượng, đừng
nghĩ rằng tôi nói không có linh hồn vũ trụ. Nó chỉ chưa có đó
cho bạn thôi. Bạn chỉ mới đang tập trung chú ý của mình vào
một điểm tưởng tượng. Điểm đó có thể là bất kì cái gì, nó có
thể có bất kì hình dạng nào. Tên nó có thể là Ram hay
Krishna hay Allah, bất kì tên gì cũng được, điều đó không
tạo ra phân biệt gì. Không quan trọng việc bạn tập trung vào
cái gì, điều quan trọng là ở chỗ bạn tập trung. Cho nên mọi
tôn giáo trên thế giới đều phục vụ cho mục đích này. Nếu có
khác biệt trong học thuyết của họ, nó không gây khác biệt
cho người tìm kiếm. Tất cả những khác biệt đó đều dành cho
các học giả, cho những người phải mê đắm vào những thảo
luận vô tích sự. Với người tìm kiếm, những điều này không
tạo ra khác biệt; Allah, Rama hay Jehovah - mọi tên đều
được.
Khoa học của tôn giáo, quá trình của tôn giáo, không gắn
thêm bất kì giá trị nào vào cái bạn tập trung vào - nó là
không liên quan. Điều quan trọng là ở chỗ bạn tập trung. Nó
có thể là bất kì cái gì. A, B, C, D hay bất kì cái gì, nhưng bạn
đang tập trung. Trong chính quá trình tập trung, tâm trí dừng
lại. Và cái được biết tới sau cái chết của tâm trí - tên của nó
không phải là Allah, hay Rama hay Krishna. Nó không có
tên. Mọi tên đều là tưởng tượng. Chúng chỉ là tiện ích, chúng
là bùa hộ mạng, chúng có tác dụng, và khi hiểu biết bừng
lên, chúng có thể bị vứt đi. Thế thì chúng không được cần tới
thêm nữa.
Đây là ý nghĩ rất cách mạng. Người tôn giáo thông
thường thấy khó quan niệm được rằng Rama của mình,
Krishana của mình, đền đài của mình và những thần tượng
trong đó, tất cả đều là tưởng tượng. Tưởng tượng không có
nghĩa là giả, nó có nghĩa là giả thiết. Chúng có thể được
dùng; cuộc hành trình có thể được bắt đầu từ chúng, tới cuối
cuộc hành trình người ta khám phá ra rằng cuộc hành trình
có thể được hoàn thành cho dù không có chúng. Cũng ở cuối
cuộc hành trình người ta thấy rằng nó có thể được thực hiện

hành trình với bất kì tên nào khác. Nhưng điều đó không thể
được biết vào lúc đầu của cuộc hành trình mà cũng không
cần phải biết nó. Cứ để người Hindu tiến hành như người
Hindu, để người Mô ha mét giáo tiến hành như người Mô ha
mét giáo và để người Ki tô giáo tiến hành như người Ki tô
giáo. Khi đạt tới đích người ta sẽ biết rằng Hindu giáo, Mô
ha mét giáo, Ki tô giáo - tất cả những tên này chỉ là thứ tiện
dụng, và không có quan hệ gì với chân lí tối thượng thực tại
cả.
Những phân chia này có quan hệ với dốt nát của chúng
ta, không phải với tri thức của chúng ta. Chúng có cái gì đó
liên quan với việc làm cho chúng ta bắt đầu cuộc hành trình
từ nơi chúng ta đang đứng trong thế giới này, nhưng không
có liên quan gì với đích chúng ta đạt tới. Sau khi đạt tới,
không ai còn là người Hindu giáo, người Ki tô giáo hay
người Mô ha mét giáo; khi đạt tới, người ta chỉ còn tính tôn
giáo.
Cho nên nhớ lấy, chừng nào bạn còn là người Ki tô giáo,
người Hindu hay người Mô ha mét giáo, biết rõ rằng bạn
không mang tính tôn giáo. Đây chỉ là bắt đầu của cuộc hành
trình hướng tới tôn giáo.
Gurdjieff đã nói một điều rất có giá trị. Bất kì khi nào ai
đó tới và hỏi, “Con đường tới chân lí là gì?” Gurdjieff sẽ nói,
“Đừng nói điều to lớn. Tôi chỉ có thể chỉ ra những cách thức
để tìm ra con đường. Sau đó là tuỳ của bạn. Ngay bây giờ
bạn lần đầu tiên tìm con đường thế là đủ. Đừng hỏi con
đường là gì, trước hết hỏi hướng có thể đưa bạn tới con
đường. Trước hết quan tâm tới việc tìm ra con đường đã.”
Nhớ lấy, Hindu giáo, Mô ha mét giáo, Ki tô giáo, vân
vân đều là những đường mòn nhỏ để đạt tới con đường.
Không cái nào trong chúng là con đường; tôn giáo bản thân
nó là con đường. Hindu là một lối nhỏ, Mô ha mét giáo là
một lối nhỏ. Ki tô giáo là một lối nhỏ. Tôn giáo là con
đường. Một khi bạn đạt tới con đường, mọi lối mòn nhỏ đều
biến mất.
Được tập trung là có giá trị, vì nỗ lực để trở thành tập
trung là chống lại tâm trí. Nhưng cần phải rất cẩn thận, bởi vì
có hai cách chệch hướng trong khi trở thành tập trung. Một,
bạn có thể thích tạo ra chuỗi các ý nghĩ; và một khi suy nghĩ
bắt đầu, toàn bộ mọi thứ trở thành vô nghĩa. Khó khăn thứ
hai là, nếu chuỗi suy nghĩ không xảy ra, bạn có thể ngủ ngay.
Bạn có thể đã quan sát rằng trong vài đêm, nếu có quá
nhiều ý nghĩ trong đầu, bạn không thể nào ngủ được. Một số
ý nghĩ cứ diễn ra trong tâm trí bạn - có lo lâu nào đó, luồng
hoạt động nào đó trong tâm trí bạn - và việc ngủ trở thành
không thể nào có được bởi vì những ý nghĩ này đang cản trở
việc ngủ. Và ban đêm khi không có suy nghĩ, không có ý
nghĩ trong tâm trí, tâm trí trống rỗng - thế thì bạn rơi vào
giấc ngủ say ngay lập tức. Ngay khi bạn nằm xuống, giấc
ngủ trùm lên bạn.
Người làm thuê, nông dân có giấc ngủ say. Lí do cho
điều này là ở chỗ công việc của người đó không liên quan gì
tới suy nghĩ, lo lắng, quá trình suy nghĩ hay luyện tập tinh
thần. Người đó không cần tới chúng. Người đó đào hố hay
làm việc trên đồng. Đây là công việc thường lệ, không suy
nghĩ nào được cần tới. Buổi tối người đó về nhà mệt mỏi và
tả tơi, và người đó gieo mình vào giường; ý nghĩ vắng lặng,
và người đó rơi ngay vào giấc ngủ say.
Nhưng với người có công việc chủ yếu là tinh thần, mất
ngủ trở thành đau khổ chính của họ. Những người bận bịu
suy nghĩ và cân nhắc mọi lúc, việc suy nghĩ của họ tiếp tục
không dừng ngay cả ban đêm và họ không thể nào ngủ được.

Tôi nói tất cả những điều này để cho cái đối lập của nó
cũng trở nên rõ ràng cho bạn.
Trong khi thực nghiệm với tâm trí về việc tập trung,
nguy hiểm thứ hai là ở chỗ ban đầu tâm trí sẽ cố gắng thuyết
phục suy nghĩ - cái thuận tiện cho nó, là bản tính của nó;
nhưng nếu điều này không xảy ra và bạn vẫn còn nhất quyết
tập trung, điều thứ hai có thể xảy ra là ở chỗ, trong thiếu
vắng suy nghĩ, thay vì đi vào trong thiền bạn rơi vào giấc
ngủ, bởi vì ngay khi suy nghĩ dừng, thói quen cũ là chúng ta
rơi vào giấc ngủ.
Cho nên nhiều người, nhân danh thiền, cứ ngủ và hưởng
thú giấc ngủ ngắn. Vẫn ngồi trong đền họ cứ gà gà. Đấy
không phải là lỗi của họ; họ không biết điều đang xảy ra. Họ
đang cố tập trung và trong nỗ lực tập trung, hai điều không
may có thể xảy ra: hoặc là suy nghĩ có thể bắt đầu, hoặc là
nếu nó không xảy ra thì giấc ngủ có thể bắt đầu.
Cho nên người ta phải tránh cả nghĩ lẫn ngủ. Đó là hai
cái rãnh và ở giữa hai cái rãnh đó là thiền.
Trong thiền viện, các thiền sư bao giờ cũng có một sư đi
đi lại lại với chiếc gậy trong tay trong khi người khác đang
thiền. Khoảnh khắc người đó thấy thiền nhân nào đó bắt đầu
ngủ gật, người đó gõ nhẹ vào đầu người này.
Chúng ta cũng sẽ làm thu xếp này sớm thôi. Và không
phải là tất cả những điều đó đều vô dụng. Không, nó rất hữu
dụng, bởi vì ngủ gật bất thần bị ngắt quãng. Suy nghĩ lại diễn
ra - suy nghĩ dừng lại và ngủ gật bắt đầu. Bạn tránh rãnh này
và rơi vào rãnh kia. Ngủ gật bắt đầu chỉ khi luồng suy nghĩ
bị đứt đoạn.
Và rồi sư này tới cho một cái gõ lên đầu. Luồng suy nghĩ
dừng lại, ngủ gật đã len ra; sư gõ một cái vào đầu bạn - ngủ
gật bị phá vỡ trong chốc lát. Trong một khoảnh khắc đó
thoáng nhìn về thiền xảy ra. Và cho dù thoáng nhìn của
khoảnh khắc đó xảy ra, đó là hỗ trợ lớn lao cho thiền của bạn
rồi. Người ta bắt đầu cảm thấy rằng không có bóng tối nơi họ
đang đi, mọi thứ đều sáng tỏ ở đó.
Điều đó đôi khi xảy ra bởi vì có biết bao thiền nhân cho
nên không dễ gì cho thầy thực sự thấy được từng khoảnh
khắc ai ngủ gật và ai không ngủ gật. Cho nên đã có thu xếp
trong thiền rằng nếu bất kì thiền nhân nào cảm thấy người đó
sắp ngủ gật, người đó đưa cả hai tay lên ngang ngực. Vậy
thầy có thể dễ dàng thấy rằng trong người đó đang sẵp nảy
sinh nguy cơ rơi vào giấc ngủ. Cử chỉ này là lời mời cho cái
gõ; rằng, “Ngủ gật đang sắp bắt đầu, làn sóng ngủ bắt đầu
chạm vào tôi tựa lông chim; làn sóng này đang áp đảo tôi và
tôi sợ rằng bây giờ tôi sẽ mất trong giấc ngủ.”
Nếu suy nghĩ không bắt đầu và ngủ gật không xảy ra
thiền sẽ xảy ra. Thiền có nghĩa là thiếu vắng của nghĩ và ngủ.
Thế thì bạn sẽ có đó trong thiền.
Nhớ kĩ hai điều này trong tâm trí, bất kì cái gì cũng có
thể là điểm tập trung.
Biết rằng ông là linh hồn phúc lạc hoàn toàn, bao giờ
cũng hân hoan trong phúc lạc này, bên trong và bên
ngoài chính linh hồn ông.

Điều thứ hai này cũng rất có giá trị. Chúng ta hân hoan,
nhưng không bao giờ trong chính mình, chỉ trong người
khác. Sự kiện rất kì cục là chúng ta thấy vui sướng, chúng ta
thích thú, đôi khi chúng ta còn có chút ít hạnh phúc - nhưng
bao giờ cũng trong người khác. Bạn đã bao giờ hân hoan
trong bản thân mình chưa? Bạn chắc chưa bao giờ làm điều

đó cả. Chúng ta đơn giản không chú ý gì tới bản thân mình.
Kinh này nói rằng người tìm kiếm nên dần dần từ bỏ hân
hoan trong người khác và bắt đầu hân hoan trong bản thân
mình. Bạn đang ngồi rảnh rỗi và cảm thấy bất hạnh: bạn nghĩ
rằng nếu người bạn nào đó tới thế thì có thể có vui đùa; nếu
có bầu bạn nào kéo đến thế thì có thể có vui vẻ và vui đùa.
Một mình, bạn bắt đầu buồn. Một mình bạn không hạnh
phúc. Trong một mình, chán chường nảy sinh, chán từ cái ta
riêng của người ta.
Không ai thích bản thân mình! Điều thú vị là ở chỗ mọi
người đều muốn người khác thích mình, và bản thân bạn
không thích bản thân mình. Bạn thấy chán với bản thân mình
và bạn muốn người khác rất hài lòng khi họ gặp bạn. Làm
sao điều này xảy ra được? Điều ấy là không thể được. Bạn
nghĩ về việc đem cho người khác hạnh phúc lớn. Bạn không
thể đem hạnh phúc cho cái ra riêng của mình, làm sao bạn có
thể đem nó cho người khác được? Và cái bạn không có cho
bản thân mình, bạn không thể cho được; không có cách nào
đem nó cho người khác được.
Kinh này nói, hân hoan trong cái ta riêng của bạn đi. Bạn
đang ngồi một mình, vui đi. Trạng thái này đã được các fakir
mô tả là masti, cực lạc. Dường như không có lí do bên ngoài
nào cả nhưng người ta đơn giản say sưa với vui vẻ, dường
như dòng suối vui vẻ đang tuôn chảy bên trong theo cách
riêng của nó. Người ta đang tự mình tận hưởng, không có
trung gian của người khác.
Có nhiều bộ môn tâm linh khác nhau dùng cực lạc. Sufi
dùng và đánh giá cao việc thực hành tâm linh về cực lạc.
Nguyên lí cơ bản của họ là ở chỗ bạn không làm cho hạnh
phúc của mình phụ thuộc vào người khác. Bất kì ai liên kết
hạnh phúc của người đó với người khác, nỗi buồn của người
đó cũng được liên kết với người khác.
Đừng liên kết hạnh phúc của bạn với người khác, liên kết
nó với cái ta riêng bản thân bạn đi. Bạn đang ngồi rảnh rỗi
dưới gốc cây - hạnh phúc đi. Điều ấy dường như khó khăn:
làm sao hạnh phúc được, khi không có lí do gì để hạnh phúc?
Chúng ta thường chỉ trở nên hạnh phúc với lí do nào đó...
một người bạn sắp tới - bạn chưa gặp anh ấy đã lâu rồi, cho
nên bạn hạnh phúc. Chúng ta bao giờ cũng hạnh phúc vì lí do
nào đó.
Hạnh phúc mà không vì lí do gì là masti, cực lạc. Không
có nguyên nhân thấy được cho hạnh phúc này, người ta hân
hoan trong cái gì đó từ bên trong. Đôi khi việc như vậy xảy
ra cho người điên, cho nên đôi khi khó phân biệt giữa người
điên và người masta, người cực lạc. Những người mà chúng
ta gọi là masta, nhiều người trong số họ... ở phương Tây đích
xác cùng kiểu người này bị tống vào nhà thương điên, bởi vì
không có cách nào để phân biệt họ. Phương Tây không có ý
tưởng nào về cách phân biệt giữa người cực lạc masta và
người điên. Đối với họ những người này dường như điên cả.
Ở phương Tây họ đã làm thành định nghĩa về lành mạnh là
nếu ai đó vui vẻ từ lí do nào đó, tâm trí người đó là ổn thoả,
nhưng nếu người ta vui vẻ không lí do gì, người đó là điên.
Làm sao có thể có hạnh phúc mà không lí do gì?
Truyền thống của những người cực lạc masta nói rằng
hạnh phúc chỉ có thể có mà không với lí do gì: không bao
giờ có hạnh phúc bởi vì lí do nào đó. Bây giờ đây là một phát
biểu khá khó! Truyền thống của người cực lạc nói rằng
không bao giờ có hạnh phúc bởi vì lí do nào đó - chỉ có khái
niệm giả về hạnh phúc thôi. Từ các lí do chỉ có đau khổ phát
sinh. Để điều này được hiểu rõ - nó có tâm lí hoàn toàn của
riêng nó.

Khi bạn tìm kiếm hạnh phúc vì một lí do - ở ai đó, trong
cái gì đó, trong biến cố nào đó - kết quả cuối cùng không bao
giờ là cái gì ngoài bất hạnh cả. Đau khổ tiếp nối đau khổ. Vợ
tìm kiếm hạnh phúc từ chồng, mẹ tìm kiếm hạnh phúc từ
con, bố tìm kiếm hạnh phúc từ con trai, từ con gái. Hạnh
phúc bao giờ cũng được tìm từ đâu đó khác - trong các mối
quan hệ, trong tiền bạc, trong địa vị, trong danh vọng, nhưng
bao giờ cũng từ đâu đó khác. Tất cả chúng ta đều tìm kiếm
hạnh phúc ở mọi nơi ngoại trừ bên trong cái ta riêng của
mình. Và điều buồn cười là ở chỗ bản thân người khác cũng
đang tìm kiếm hạnh phúc ở đâu đó khác. Dường như là
chúng ta đang đào mỏ mà chúng ta nghĩ đấy là mỏ kim
cương, và bản thân mỏ đã đi mất trong việc tìm kim cương;
và bản thân kim cương từ cái gọi là mỏ ấy vẫn đi tìm kiếm ở
đâu đó khác.
Chúng ta giống như một bức thư ‘không dán tem’ không
có địa chỉ trên đó. Cho nên việc tìm kiếm cứ tiếp diễn.
Chúng ta không có ý tưởng nào về việc chúng ta đang tìm ai,
và lần nữa chúng ta cũng không hỏi về người có địa điểm ta
đang đi tới, liệu bản thân người đó có đi đâu đó trong việc
tìm kiếm tương tự không!
Mọi người đều đang ở đâu đó, cho nên gặp gỡ không bao
giờ xảy ra với bất kì ai. Bạn tới nhà của bất kì ai mà người ấy
không có đó. Bạn cầm tay bất kì ai trong tay mình, mà người
đó không có đó. Bạn ôm bất kì ai mà người đó không có đó,
người đó đang ở đâu đó khác.
Mọi người đều đi đâu đó khác, cho nên không ai có thể
gặp được bất kì ai - không ai đã bao giờ có khả năng gặp
được. Cho nên bất kì ai đang tìm kiếm hạnh phúc theo một lí
do nào đó sẽ cứ rơi vào trong khổ ngày càng sâu, bởi vì mọi
lúc đều có hi vọng rằng lí do đặc biệt này sẽ đem lại hạnh
phúc, và khi nó được đạt tái hi vọng sẽ tan vỡ.
Kinh sách của giáo phái cực lạc masta nói rằng chỉ có
nỗi buồn đến từ người khác, không bao giờ là hạnh phúc;
hạnh phúc bao giờ cũng đến từ cái ta riêng của người ta. Và
bất kì khi nào có cảm giác dường như nó đến từ người khác,
tín ngưỡng của người cực lạc nói rằng người khác không
phải là nguyên nhân, mà là ở bạn.
Hiểu điều này thêm một chút đi. Bạn cảm thấy rằng bạn
đang trong tình yêu với ai đó. Sự hiện diện của người đó đem
lại cảm giác dễ chịu. Có đúng sự hiện diện của người khác
cho bạn hạnh phúc không? Hay chính ý tưởng của bạn rằng
bạn đang trong tình yêu, và rằng sự hiện diện của người yêu
đem lại cho bạn hạnh phúc? Bây giờ cái nào đem lại cho bạn
hạnh phúc?
Nếu chính do sự hiện diện của người đó đem đến cho
bạn hạnh phúc, thế thì sự hiện diện của người đó cũng phải
đem lại hạnh phúc cho mọi người. Nhưng điều đó không xảy
ra. Sự hiện diện của cùng người đó có thể đem lại bất hạnh
cho ai đó khác. Nếu nước làm dịu cơn khát thì nó phải làm
dịu cơn khát cho mọi người. Nếu bạn nói rằng nước này chỉ
làm dịu cơn khát cho riêng tôi thôi, thế thì đấy là cái gì đó
phải giải quyết cho bạn, không phải cho nước.
Người ta nên học phân biệt giữa chân lí chủ quan và
chân lí khách quan. Nếu nước là nước, nó sẽ làm dịu cơn
khát của tôi, nó sẽ làm dịu cơn khát của bạn, nó sẽ làm dịu
cơn khát của bất kì ai. Nó sẽ làm dịu cơn khát, nó không liên
quan gì với những người khác nhau; bất kì ai khát nó sẽ đều
làm dịu cơn khát của họ.
Cái đẹp của ai đó làm tôi thích thú nhưng không làm cho
ai đó khác thích thú. Nếu nó là đẹp, thế thì bất kì ai đang tìm
kiếm cái đẹp, có khát khao về cái đẹp, cũng phải được hạnh

phúc từ nó. Nhưng điều này không xảy ra. Cái đẹp này
xuyên rọi vào ai đó tựa như gai và họ muốn chạy khỏi nó,
trong khi cũng cái đẹp đó cho bạn hạnh phúc. Người thì thấy
bất hạnh; người thì dường như không chú ý rằng có cái đẹp
nào cả; người đơn thuần chỉ cười và nói rằng bạn đang mất
hết cảm giác, thấy cái đẹp ở nơi không có gì cả!
Tất cả những điều đó nghĩa là gì? Nó nghĩa là cái đẹp mà
bạn đang thấy mang thuộc tính của bạn. Không có gì ở đó cả
- bạn là nguyên nhân của nó. Và đó là lí do tại sao có thể có
việc từ cùng một cái đẹp đó, bạn thấy hạnh phúc vào buổi
sáng, bạn có thể thấy bất hạnh vào buổi trưa và buổi tối bạn
lại thấy hạnh phúc. Hay hôm nay bạn thấy hạnh phúc, ngày
mai bạn bắt đầu thấy bất hạnh.
Một việc thú vị đã xảy ra. Một nữ nghệ sĩ điện ảnh đến
tôi và nói, “Tôi đang rất khó khăn và do vậy tôi đã tới tìm lời
khuyên của thầy. Khó khăn của tôi là ở chỗ tôi đã có cuộc
hôn nhân vì tình, nhưng trong vòng một hay hai năm tôi cảm
thấy rằng đấy là sai lầm và không có gì khác ngoài cãi cọ và
đau khổ trong đời tôi. Tuy nhiên, tôi vẫn chịu đựng trong
mười năm, nhưng cãi cọ và địa ngục cứ ngày càng sâu thêm
và không còn lại ý nghĩa gì hay thậm chí khả năng nào để
chịu đựng thêm nữa.”
Cô ấy rất lúng túng, bởi vì chồng cô ấy đã yêu cô ấy và
đã ra toà với cô ấy với nhẫn nại lớn, nhưng rồi chồng cô ấy
cũng trở nên rất mệt mỏi về toàn bộ câu chuyện. Cho nên sau
mười năm họ li dị, và bây giờ đã mười năm sau li dị. Họ có
một đứa con gái, bây giờ đã lớn và gần đây đã lấy chồng. Đó
là lúc người chồng và người vợ gặp lại nhau - nhân cơ hội
đám cưới của đứa con gái. Nữ nghệ sĩ điện ảnh đó đã đến kể
cho tôi rằng chồng cô ấy lần nữa lại thấy yêu cô ấy và đề
nghị rằng họ nên cưới nhau lần nữa. Bây giờ cô ấy nên làm
gì?
Có khó khăn. Rõ ràng là không ai yêu bất kì ai; người
khác chỉ là màn ảnh và, khi thấy hình ảnh chính mình trong
họ, chúng ta cứ sa vào tình yêu. Khi chúng ta cảm thấy rằng
chúng ta đang có được hạnh phúc từ người khác, thế nữa đấy
cũng không là gì khác ngoài ảo tưởng riêng của chúng ta.
Chúng ta càng đi sâu hơn, càng rõ ra là sự xuất hiện hạnh
phúc chỉ là phóng chiếu của riêng chúng ta. Và bởi vì chúng
ta tin rằng hạnh phúc là ở trong người khác, và vì không
hạnh phúc nào đến từ người khác, chúng ta khổ.
Người đã phát hiện ra rằng nguồn gốc hạnh phúc của
mình là ở bên trong bản thân mình không đi đâu khác tìm nó;
người đó bắt đầu kinh nghiệm bản thân mình ngập chìm
trong hạnh phúc. Người đó nhảy múa không phải bởi vì bất
kì nguyên nhân nào bên ngoài mà bởi vì sự tồn tại riêng của
người đó. Sự tồn tại của riêng người ta là đủ vui mừng, sự
tồn tại riêng của người ta là đủ phúc lạc; không cần tìm kiếm
vì bất kì nguyên nhân gì khác. Việc thở xảy ra, ngay cả điều
này cũng là phúc lạc tối cao; tim đang đập, ngay cả điều này
cũng là phúc lạc tối cao.
Thực nghiệm với điều này một chút... Ngồi dưới gốc cây
một mình và rơi vào trong tình yêu với cái ta riêng của bạn
lần đầu tiên; quên thế giới, chỉ trong tình yêu với cái ta riêng
của bạn.
Tìm kiếm tâm linh thực ra là tìm kiếm để rơi vào tình
yêu với cái ta riêng của người ta.
Thế giới là cuộc hành trình rơi vào tình yêu với người
khác, tâm linh là cuộc hành trình rơi vào tình yêu với cá ta
riêng của người ta. Tâm linh rất vị kỉ. Nó là việc tìm kiếm
cái ta riêng của người ta, việc tìm kiếm ý nghĩa của cái ta của
người ta. Nó là hân hoan trong cái ta riêng của bạn, nó là có

hương vị cái ta riêng của bạn. Và khi hương vị này bắt đầu
xảy ra bên trong... đợi một chút, tìm kiếm một chút. Cảm
thấy cái duy nhất của bạn, vui mừng trong sự tồn tại riêng
của bạn - bởi vì, “Tôi có thể đã làm được gì nếu như tôi
không được sinh ra? Làm sao tôi có thể phàn nàn - và phàn
nàn với ai - nếu như tôi không có ở đây?”
Bạn ở trong sự tồn tại này; ngay cả sự kiện này, ngay cả
tâm thức chừng này, nhận thức chừng này rằng, “tôi đây,”
chính khả năng của thoáng nhìn vào trong phúc lạc - hân
hoan trong tất cả những điều này một chút đi. Để cho hương
vị của tất cả những điều này ngấm vào từng lỗ chân lông.
Cho phép bản thân bạn được lướt đi trong cơn xúc động về
nó. Bắt đầu múa nếu bạn cảm thấy thích múa, bắt đầu cười
nếu bạn cảm thấy thích cười, bắt đầu hát bài hát nếu bạn cảm
thấy thích hát, nhưng nhớ tất cả bản thân bạn vẫn còn ở tâm
điểm của nó và để cho dòng suối hạnh phúc chảy từ bên
trong bạn, không phải là từ bên ngoài. Dần dần, dần dần điều
này sẽ đi sâu vào bên trong kinh nghiệm bạn, và trạng thái
mà nó đem lại chính là trạng thái của masta, của người cực
lạc. Masta có nghĩa là người đã trở nên cực lạc trong bản
thân người đó.
Kinh này là kinh nền tảng của masta.
Biết rằng ông là linh hồn phúc lạc hoàn toàn, bao giờ
cũng hân hoan trong phúc lạc này, bên trong và bên
ngoài chính linh hồn ông.
Quả của tách rời là tri thức...
Kinh này rất có giá trị.
Quả của tách rời là tri thức,
quả của tri thức là thảnh thơi,
và an bình hạ xuống từ việc kinh nghiệm tự phúc lạc
chính là quả của thảnh thơi.
Nếu từng điều đã nói trên không xảy ra kế tiếp, biết rằng
điều trước đó đã không cho quả. Thiếu vắng đối tượng
cảm giác là trong chính bản thân sự mãn nguyện tối cao
và phúc lạc vô song
Cố hiểu từng bước. Với người tìm kiếm từng bước đều
đáng ghi nhớ trong tâm trí và xem xét lại thường xuyên. Đây
là hòn đá thử.
Quả của tách rời là tri thức...

Như tôi đã nói trước đây, nhận ra cái vô nghĩa của thân
thể. Nếu bạn nhìn với con mắt xuyên rọi, bạn sẽ đi tới biết
rằng thân thể là vô nghĩa. Đi tới nhận biết rõ ràng và sâu sắc
rằng thế giới này không thể cho bất kì hạnh phúc nào. Và
không có cái ngăn trở; điều đó sẽ trở nên rõ ràng nếu bạn tìm
kiếm bởi vì nó là vậy. Cũng hệt như là yêu cầu một người
đang nhắm mắt mở mắt ra và thấy rằng ánh sáng có đó. Tất
cả những điều này đơn giản như điều đó. Đây chính là
trường hợp ấy. Không có hạnh phúc qua thế giới, không có
hạnh phúc qua thân thể, không có an bình qua người khác -
đây chính là trường hợp này, đấy chỉ là vấn đề thấy với mắt
mở. Vì sợ việc đi tới biết chân lí này mà chúng ta đã nhắm
mắt hết kiếp nọ đến kiếp kia. Việc nhắm mắt của chúng ta là
có mục đích. Chúng ta sợ.
Một người bạn đến tôi. Anh ta muốn cưới vợ vì anh ta
đang yêu ai đó. Tôi hỏi anh ta, “Bạn có thực sự yêu không?

Nghĩ lại điều đó thêm một chút nữa.”
Anh ta nói, “Nghĩ sao? Cái gì có đó gì mà nghĩ khi tình
yêu đang có đó?”
Tôi vẫn nói, “Thì hại gì? Thay vì nghĩ sau, tốt hơn cả là
nghĩ trước đi. Mà vội gì? Đợi thêm nửa tháng nữa đã.”
Anh ta có vẻ hơi bồn chồn và bất ổn.
Tôi nói, “Nếu tình yêu thực sự có đó, chắc chắn nó sẽ
kéo dài thêm mười lăm ngày nữa. Việc gì phải bồn chồn?”
Anh ta đợi thêm hai tuần. Tôi đã bảo anh ta quay lại sau
hai tuần, và nghĩ trong thời kì này nếu anh ta thực sự đang
yêu.
Sau mười lăm ngày anh ta quay lại và nói với tôi, “Thầy
làm tôi lẫn lộn. Tâm trí tôi rơi vào bất định lớn. Mười lăm
ngày trước đây tôi đã rất rõ ràng và chắc chắn trong tâm trí.
Thầy đã làm gì với tôi vậy? Tôi đã đến thầy để nhận được ân
huệ của thầy để cho hôn nhân vì tình của tôi có thể thành
công được.”
Tôi bảo anh ta, “Vì bạn đã đến nhận ân huệ của tôi - đó
là vì sợ - tôi đã yêu cầu bạn nghĩ lại. Người ta đi tìm kiếm ân
huệ chỉ khi người ta không chắc chắn về bản thân mình. Cho
nên nếu bạn không yêu cầu ân huệ ở tôi, tôi sẽ không nói gì
cả. Bạn không chắc chắn bên trong bản thân mình rằng bạn
sẽ hạnh phúc, cho nên bạn yêu cầu ân huệ của tôi để cho
trách nhiệm dịch chuyển sang ai đó, để cho bạn không còn
có trách nhiệm nữa. Bạn đã định bẫy tôi; bạn đang yêu và
bạn định bẫy tôi. Bây giờ bạn nghĩ thêm một chút đi, và nếu
bạn vẫn còn lẫn lộn, đợi thêm nửa tháng nữa.”
Anh ta nói, “Tôi không thể đợi lâu thêm nữa, bởi vì nếu
tôi đợi thêm nửa tháng nữa thì sẽ có li dị trước khi hôn nhân
xảy ra.”
Tất cả chúng ta đều sợ hãi. Chúng ta không mở mắt ra và
nhìn xung quanh để xem vấn đề là gì, bởi vì chúng ta đã
trong nỗi sợ rằng điều chúng ta thấy không phải là thật ở đó.
Chúng ta che giấu vết thương của mình. Nếu chúng ta mở
chúng ra và nhìn, thế thì chúng ta sẽ biết rằng có vết thương.
Cho nên chúng ta đã che giấu vết thương và phủ vòng vàng
lên trên nó. Vòng vàng được thấy, không phải là vết thương.
Và khi thấy vòng vàng chúng ta nghĩ rằng mọi thứ đều ổn
thoả. Nhưng vòng vàng có bao giờ chữa lành được vết
thương nào đâu? Vết thương đó cứ phát triển ngày càng lớn
hơn bên trong, cho đến khi nó trở thành ung thư.
Toàn bộ cuộc đời chúng ta là sự tự lừa dối trong đó
không có gì đáng giá cả. Chúng ta cũng cảm thấy rằng chẳng
có gì, nhưng chúng ta cũng sợ rằng chúng ta đang sống chỉ
với sự giúp đỡ của những ảo tưởng này và nếu chúng ta mở
mắt ra và thấy rằng những cái đó nữa cũng không tồn tại, thế
thì làm sao chúng ta sẽ sống được?
Khó khăn này đã nảy sinh ở phương Tây. Cố hiểu điều
này đi.
Trong ba trăm năm lại đây, phương Tây đã cố gắng để
nhìn mọi thứ như nó vậy. Bây giờ phương Tây lâm vào khó
khăn. Khó khăn là ở chỗ cố gắng này đã thành công trong
việc chỉ ra rằng không có gì trong mọi thứ. Làm gì bây giờ?
Bây giờ chỉ còn một cảm giác lan tràn ở phương Tây, rằng
mọi thứ đã trở thành trống rỗng và vô dụng, dường như
không có ý nghĩa gì. Làm gì bây giờ?
Trong suốt ba trăm năm này, phương Tây đã nghĩ nhiều
về mọi mối quan hệ trong cuộc sống, và kết quả là ở chỗ tất
cả các quan hệ này đều trở nên đáng ngờ. Ngày nay không
người yêu nào ở phương Tây có thể đủ bạo dạn để nói với

người mình yêu rằng tình yêu của người đó là vĩnh viễn,
vĩnh hằng. Nói như vậy đã trở nên không thể được, bởi vì
càng nhiều nghiên cứu được tiến hành về tình yêu, vấn đề
càng rõ ra rằng không có gì nhất thời hơn tình yêu. Đấy chỉ
là lời của nhà thơ và người mù, những người hay nói tình
yêu của họ là vĩnh viễn.
Cần mắt mù trước khi người ta có thể nói rằng tình yêu
là vĩnh viễn. Vấn đề dường như vậy nhưng trong thực tại thì
không phải như vậy. Khi bạn đang yêu ai đó, dường như là
tình yêu này sẽ kéo dài mãi mãi và không sức mạnh nào trên
trái đất này có thể phá vỡ nó được. Bạn đang trong ảo tưởng
lớn. Không cần tới sức mạnh nào lớn cả, thực ra không sức
mạnh bên ngoài được cần tớt chút nào; bạn sẽ đích thân làm
việc phá vỡ nó, một mình bạn là đủ cho nó.
Tình yêu là phù du. Khi hoa nở buổi sáng, ai có thể tin
được rằng nó sẽ tàn phai trong vài giờ? Việc nở hoa của nó
lừa dối và làm cho người ta cảm thấy rằng nó sẽ còn mãi
mãi, nhưng sự việc không xảy ra theo cách đó. Bất kì cái gì
đã nở hoa sẽ phôi phai. Khi tình yêu nở hoa, cái đó nữa cũng
là đoá hoa và nó sẽ phôi phai.
Phương Tây đã đi tới biết rõ điều này, đã đi tới hiểu rõ
điều này, và đã lâm vào khó khăn lớn: yêu đã trở thành khó
khăn, bởi vì để yêu, ảo tượng về cái vĩnh viễn của nó là cần
thiết. Không có ảo tượng đó không thể có tình yêu. Nếu ảo
tượng đó bị tan vỡ, tình yêu cũng sụp đổ.
Cho nên chỉ dục còn lại ở phương Tây. Dường như
không thể có tình yêu, bản năng dục còn lại. Nhưng rất khó
để cho cuộc sống chiều sâu dựa trên nền tảng dục. Và rất khó
để tạo ra gia đình dựa trên cơ sở bản năng dục. Và nếu bản
năng dục là thực tại duy nhất, thế thì không đáng để trải qua
nhiều rắc rối đến thế, nhiều trách nhiệm thế của hệ thống gia
đình.
Ở phương Tây, chồng và vợ đang mất dần, bạn trai và
bạn gái đang tăng lên. Mối quan hệ chồng-vợ đã thôi là điều
quan trọng. Bạn trai và bạn gái - điều đó nghĩa là mối quan
hệ vẫn còn tốt và sinh động. Nếu ngày mai nó thay đổi thế
thì không có đau đầu pháp lí nào. Nhưng thế thì trống rỗng
sẽ bắt đầu. Tình yêu bị bật gốc rễ, và nếu thiền không được
làm thành sẵn có sẽ có rắc rối nghiêm trọng. Năng lượng
được thoát ra và không có con đường khác cho nó đi. Đó là lí
do tại sao người ta cứ nhắm mắt lại và cảm thấy rằng nơi họ
đang bước là cõi trời - ngay cả trong địa ngục. Khi mắt mở
ra, địa ngục được thấy liền. Bạn cũng bắt gặp các cơ hội
hàng ngày, nơi bạn thấy địa ngục. Cuộc sống là tới mức bạn
sẽ chọn việc tách rời theo cách riêng của bạn.
Cuộc sống tới mức tách rời nhất định xảy ra, không phải
là bạn phải nỗ lực không mệt mỏi vì nó. Thực ra bạn đang nỗ
lực không mệt mỏi để cho tách rời không nảy sinh. Nghĩ mà
xem, nhìn lại cuộc đời bạn, lấy cái nhìn mắt chim và bạn sẽ
thấy rằng toàn bộ cuộc sống đều dẫn bạn tới tách rời. Toàn
thể thông điệp của cuộc sống là tách rời, toàn thể dòng chảy
cuộc sống đều hướng về tách rời. Cuộc sống đem đến cho
bạn nỗi buồn từ mọi hướng nhưng dầu vậy tách rời vẫn
không nảy sinh trong bạn. Cuộc sống làm thất vọng bạn
trong mọi khía cạnh, phá tan bạn, xé bạn thành từng mảnh,
nhưng tách rời vẫn không nảy sinh trong bạn - đấy là phép
màu! Bằng không, dòng chảy tự nhiên của cuộc sống là
hướng tới tách rời.
Trong gắn bó là việc sinh thành của cuộc sống, còn tách
rời là kết quả cuối cùng. Chúng ta được sinh ra từ gắn bó,
nhưng nếu chúng ta chết cũng trong gắn bó điều đó chỉ có
nghĩa là chúng ta không hiểu được thông điệp của cuộc sống.

Tách rời là ngôn ngữ của cuộc sống. Nếu bạn tìm kiếm,
nếu bạn không tự lừa dối mình thì tất cả đều có ích - cả bạn
bè lẫn kẻ thù; người gần gũi và thân thiết cũng như người xa
cách, tất cả đều có ích trong việc đưa bạn hướng tới tách rời.
Quả của tách rời là tri thức...

Ngày bạn đứng vững chắc trong tách rời và bạn không
còn ham muốn nào về thế giới này, bạn không còn nhu cầu
nào từ thế giới này, và cái vô tích sự của thế giới này được lộ
ra cho bạn - kết quả là hiểu biết. Thế thì bạn tràn đầy trí huệ;
thế thì lần đầu tiên trí huệ nảy sinh trong bạn và ngọn đèn
được thắp sáng bên trong bạn.
Trong trạng thái của tách rời ngọn đèn của trí huệ bùng
cháy. Nếu ngọn đèn của tri thức không bùng cháy, hiểu rõ
rằng tách rời là giả. Đây là phần thứ hai của kinh. Nếu bước
thứ hai không theo sau, thế thì bước thứ nhất là giả; nó đã
chứng tỏ không kết quả gì. Trong nước ta không thiếu những
người đã từ bỏ gắn bó - những người này vẫn đang ngồi
trong mọi đền đài và tu viện - nhưng khó mà tìm thấy người
trí huệ.
Tôi đã từng gặp không biết bao nhiêu là sadhu - thánh
nhân - và sannyasin. Họ đã chạy trốn nhiều năm trước đây,
nhưng họ nói, “Không có gì xảy ra tới giờ, tri thức đã không
xảy ra.” Nhưng ngay cả họ cũng không sẵn sàng để chấp
nhận rằng tách rời của họ là giả và đó là lí do tại sao tri thức
đã không xảy ra cho họ. Họ tin rằng tách rời của họ là đầy
đủ; mỗi tri thức đã không xảy ra. Nếu tri thức đã không xảy
ra, thế thì bước thứ nhất đã đi sai, tách rời của bạn là giả.
Đấy không phải là sản phẩm của gắn bó chín muồi, nó không
bắt nguồn từ gắn bó chín muồi; bạn đã thoát li khỏi thế giới
một cách vội vã, bạn đã chạy trốn mà không mở mắt ra - để
điều này được ghi nhớ.
Có một người đang bước đi trong địa ngục với mắt nhắm
nghiền và ấp ủ những giấc mơ trong đó người đó đang trên
cõi trời. Người đó không mở mắt ra để khỏi trông thấy địa
ngục. Người đó nghe thấy những phát biểu của người thấy và
hiền nhân rằng thế giới là địa ngục; bản thân người đó cảm
thấy bên trong rằng có thể là như vậy và người đó sợ mở mắt
ra. Hay đôi khi khi mắt người đó mở ra trong một biến cố
ngẫu nhiên nào đó người đó thấy địa ngục, và điều mà người
thấy và hiền nhân đang nói tỏ ra là đúng. Nhưng người đó
không giữ cho mắt mở, người đó cứ trở nên bồn chồn hơn,
và tiếng nói của người thấy và hiền nhân cứ tiếp tục ẩn sâu
hơn trong người đó. Người đó bắt đầu cảm thấy từ bên trong
rằng mọi thứ là sai và người đó chạy trốn khỏi thế giới.
Nhưng người đó chạy trốn với đôi mắt vẫn nhắm nghiền.
Người đó đi vào tách rời, nhưng người đó không nhìn vào
gắn bó bằng mắt mở. Với mắt nhắm người đó đã trong gắn
bó; với mắt nhắm người đó đã đi vào tách rời.
Điều này sẽ không đem lại kết quả của tri thức, bởi vì
không có thay đổi gì trong trạng thái tâm trí của người này -
mắt người đó vẫn nhắm. Cho đến hôm qua người đó đã bước
đi tựa người mù trong gắn bó; hôm nay người đó đang bước
đi tựa người mù trong tách rời.
Tách rời, cái xảy ra bởi việc mở mắt của người ta ở bên
trong gắn bó, là tách rời đã chín chắn, chín muồi. Chính
trong chín muồi này mà ngọn đèn tri thức được thắp sáng.
quả của tri thức là thảnh thơi.

Khi ngọn đèn của tri thức được thắp sáng kết quả là gì?

Kết quả là thảnh thơi, tĩnh lặng. Tâm trí, tâm thức, thân thể,
bản thể - mọi thứ đều đạt tới thảnh thơi. Không có nỗ lực bị
bỏ lại ở bất kì đâu; không có căng thẳng, không dồn nén,
thậm chí không một dấu vết của bất kì những điều này còn
lại ở bất kì đâu trong con người đó. Tĩnh lặng, thảnh thơi xảy
ra.
Nếu tri thức không đem đến thảnh thơi, hiểu rõ rằng tri
thức ấy là giả. Thế thì mỗi bước kế tiếp phải là giả nốt. Nếu
người có tri thức trông căng thẳng, nếu người có tri thức
không thảnh thơi, nếu người có tri thức phải áp đặt kỉ luật lên
chính mình, thế thì biết rằng tri thức đó phải đến từ kinh
sách, không phải là qua kinh nghiệm riêng của người đó.
Người đó có thể đã đạt tới tri thức đó bằng cách lắng nghe
người khác nhưng không qua việc biết riêng của người đó.
Trong trường hợp như thế, tri thức có thể tốt trong trí năng
nhưng nó còn chưa đi vào bản thể. Tri thức như thế là gánh
nặng trên đầu, nó không trở thành đôi cánh mà nhờ đó người
ta có thể bay trên trời.
Quả của tri thức là thảnh thơi, tới mức không còn nỗ lực
chút nào bên trong người ta. Không còn nỗ lực thuộc bất kì
loại gì, người ta trở thành vô nỗ lực. Bất kì cái gì xảy ra cũng
đều đúng - trạng thái của điều như thế thịnh hành, thảnh thơi
xảy ra. Bất kì cái gì hiện hữu đều đúng. Không có nỗ lực nào
để đạt tới bất kì điều gì, không có sợ hãi bị mất bất kì cái gì.
Không sợ nào nắm giữ bạn rằng cái gì đó có thể đi sai, không
khó chịu nào lởn vởn rằng sai lầm nào đó có thể xảy ra,
không căng thẳng là bạn có thể lỡ, bạn có thể ngã, bạn có thể
đi lạc lối - điều này gọi là uparati, thảnh thơi.
Uparati, thảnh thơi, là điều rất sâu sắc. Bạn sẽ bắt gặp
hàng triệu người vô gắn bó, nhưng không ai có thoáng nhìn
về tri thức trong họ. Bạn sẽ bắt gặp hàng nghìn người có tri
thức nữa, nhưng không có thoáng nhìn về thảnh thơi trong
họ. Không thiếu các học giả uyên thâm hay người thông thái.
Nhưng điều rất thú vị cần lưu ý là đôi khi người dốt nát
và người không có tri thức dường như nhiều thảnh thơi hơn
người có tri thức. Nếu bộ óc của học giả uyên thâm và bộ óc
của người dốt nát được đem ra kiểm tra thì bộ óc của người
dốt nát sẽ thấy trong thảnh thơi, còn bộ óc của học giả sẽ
thấy trong rối loạn lớn. Tất cả dường như đi vào trong lộn
ngược. Ngay cả dốt nát cũng tốt hơn tình huống này bởi vì ít
nhất dốt nát cũng là của bạn. Tri thức này được vay mượn và
do đó là gánh nặng. Cái gì của riêng người ta mới làm cho
người ta nhẹ nhàng, còn cái gì vay mượn đều làm cho người
ta nặng gánh. Cái gì của riêng người ta bao giờ cũng mang
đến nở hoa, cái gì của người khác nghiền nát người ta.
Quả của tri thức là thảnh thơi và quả của thảnh thơi là an
bình. Người đã đạt tới thảnh thơi dần dần, dần dần sẽ đắm
chìm sâu hơn và sâu hơn và sâu hơn trong nó, người đó đạt
tới trung tâm đã từng được gọi là an bình.
Khi một người đang bơi, người đó sẽ trên bề mặt nước.
Bơi là nỗ lực, việc làm. Nhưng người khác, người đã để bản
thân mình mất đi và thảnh thơi, người không bơi mà chỉ nổi
vô nỗ lực, cuốn đi theo dòng sông đến bất kì đâu nó đưa tới -
đối với người đó sông đưa người đó đến đâu cũng tốt, và nếu
sông không đưa người đó đến đâu cả thì thế nữa cũng tốt -
người như thế đã đạt tới thảnh thơi. Người như thế, người
nằm vô nỗ lực ở đó sẽ dần dần, dần dần chìm vào trong sông;
người đó sẽ tiếp tục chìm cho tới khi tới độ sâu tối thượng,
cho tới khi người đó chạm vào đá dưới đáy sông - hòn đá
đáy sông mang tên an bình.
Tri thức đến qua tách rời... nếu tách rời là thực, tri thức
nhất định theo sau. Nếu tri thức là đúng, thảnh thơi nhất định

sẽ theo sau. Nếu thảnh thơi là thực, an bình bao giờ cũng sẽ
theo sau. Và nếu an bình không nảy sinh từ thảnh thơi của
bạn, biết rõ rằng thảnh thơi của bạn là thứ bị áp đặt.
Ở phương Tây nhiều sách được viết mang những cái tên
kì lạ như, Bạn phải thảnh thơi. Bây giờ tiêu đề của cuốn sách
này là ngớ ngẩn. Trong chính từ ‘phải’ là đã có căng thẳng
rồi. Bây giờ ‘bạn phải’ này sẽ trở thành vấn đề, nó sẽ không
để bạn thảnh thơi nữa. Người ta nằm dài trên giường đọc
những cuốn sách như thế và thử đủ mọi tư thế. Cuốn sách
nói người ta phải thảnh thơi, cho nên họ đang thảnh thơi!
Họ có thể thậm chí áp đặt thảnh thơi lên bản thân mình,
họ thậm chí có thể nằm trên giường cứng đơ như cái xác,
nhưng căng thẳng vẫn tiếp tục bên trong họ bởi vì bây giờ họ
phải nghĩ cả về thảnh thơi nữa. Nếu bạn phải nghĩ về thảnh
thơi của mình, điều ấy nữa sẽ đòi hỏi nỗ lực, nghị lực. Và
nhớ, nếu bạn phải làm điều này, bạn sẽ ra khỏi nó thậm chí
còn kiệt lực hơn, bởi vì nỗ lực đó chính là cái làm cho người
ta mệt mỏi. Bạn đang tập trung vào “Tôi đang nghỉ ngơi, tôi
không làm bất kì nỗ lực nào chút nào.” Cái “tôi không làm
bất kì nỗ lực nào chút nào” bây giờ trở thành nỗ lực.
Không an bình nào sẽ được đạt tới thông qua việc thảnh
thơi như thế. Thảnh thơi là việc xảy ra mang tính tồn tại.
Thảnh thơi nghĩa là tâm thức bạn không có gì đáng phải đạt
tới, tâm thức bạn không có nhu cầu thuộc bất kì loại gì và
không ham muốn trở thành cái gì đó - không ham muốn
thậm chí để trở thành được thảnh thơi; không có khăng
khăng ngay cả để thảnh thơi tới. Nếu nó tới thì tốt, nếu nó
không tới thì cũng tốt tương đương.
Bạn có thể đã từng nghe những thầy tu khổ hạnh Mô ha
mét giáo trên đường nói, “Cầu cho người cho được hạnh
phúc, cầu cho người không cho được hạnh phúc.” Kẻ ăn xin
bình thường cũng lặp lại điều này, nhưng phát biểu này là từ
người Sufi. Kẻ ăn xin thường lặp lại điều này một cách dối
trá. Khi người đó nói, “Cầu cho người cho được hạnh phúc,”
loé sáng trong mắt của người đó rất khác thường, còn khi
người đó nói, “Cầu cho người không cho được hạnh phúc,”
không có loé sáng trong mắt chút nào. Bạn sẽ đi tới biết
khác biệt đó bằng cách cho người đó và quan sát, và bằng
cách không cho người đó và quan sát.
Có một thầy tu khổ hạnh Sufi tên là Bayazid. Ông ta có
thay đổi đôi chút trong phát biểu này. Ông ta hay nói, “Cầu
cho người cho được hạnh phúc và cầu cho người không cho
thậm chí còn hạnh phúc hơn.” Ai đó hỏi Bayazid, “Từ trước
tới giờ chúng tôi chỉ nghe thấy ‘Cầu cho người cho được
hạnh phúc và cầu cho người không cho được hạnh phúc,'
nhưng việc nói thêm này nghĩa là gì?”
Bayazid trả lời, “Khi ai đó cho, tôi hài lòng, nhưng khi ai
đó không cho, tôi thậm chí còn hài lòng hơn. Cảm giác của
tôi về lòng biết ơn còn mạnh mẽ hơn. Khi ai đó cho, điều ấy
là phải, tôi hài lòng; nhưng khi ai đó không cho, thế thì hài
lòng bên trong vẫn còn. Tôi cảm thấy muốn cúi mình với
người ấy. Tôi cảm thấy rằng nếu người ấy cho, tôi sẽ mất đi
cơ hội vẫn còn hạnh phúc khi không nhận được. Đấy là lí do
tại sao tôi nói, “Cầu cho người cho được hạnh phúc và cầu
cho người không cho còn hạnh phúc hơn.” Người đó là loại
người cho tôi thêm một cơ hội để thấy dòng suối hạnh phúc
của mình có còn liên tục không khi không nhận được gì.”
Thảnh thơi đến từ bên trong, nó không có được qua nỗ
lực. Cho nên toàn bộ quá trình này là theo từng bước. Vô gắn
bó là bước đầu tiên hướng tới yên tĩnh. Mọi người đều muốn
thảnh thơi, nhưng tách rời đến trước - đó là bước đầu tiên
hướng tới thảnh thơi. Nhưng Upanishad áp đặt các điều kiện

và làm cho mọi thứ thành khó khăn. Ai có đó mà không
muốn thảnh thơi? Mọi người đều tìm kiếm thảnh thơi, mọi
người đều tìm kiếm an bình. Nhưng thế thì toàn bộ khoa học
của nó cũng phải được tuân theo. Bạn muốn hoa nhưng
không gieo hạt. Bạn gieo hạt nhưng bạn không tưới nước cho
chúng. Hay nếu bạn tưới nước cho chúng, bạn không làm
hàng rào để bảo vệ cây khỏi thú ăn. Không, người ta phải đi
qua từng bước một.
Tách rời có nghĩa là vứt bỏ khỏi tâm trí người ta mọi loại
ham muốn. Khi tâm trí được vứt bỏ đi các ham muốn, năng
lượng mà đã bị tiêu phí cho việc chạy theo mọi ham muốn
này sẽ được tiết kiệm và nó trở thành ngọn lửa.
... quả của tri thức là thảnh thơi...
Người đã đi đến biết không còn nguồn căng thẳng nào
nữa. Người đã đi đến biết cũng không có lí do nào để lo lắng
băn khoăn. Không có gì trong thế giới này mà người ta phải
băn khoăn về nó cả.
... quả của tri thức là thảnh thơi,
và an bình hạ xuống từ việc kinh nghiệm tự phúc lạc
chính là quả của thảnh thơi.
Nếu từng điều đã nói trên không xảy ra kế tiếp, biết rằng
điều trước đó đã không cho quả. Thiếu vắng đối tượng
cảm giác là trong chính bản thân sự mãn nguyện tối cao
và phúc lạc vô song
Đủ cho hôm nay.

*****************************************************

#9Cái đó - tôn giáo vũ trụ

Người mang thuộc tính là hiện thân của ảo vọng, ảo
tưởng, người là cội nguồn của vũ trụ, người có đặc trưng
toàn thức, vân vân, và là hiện thân của gián tiếp, tính
nhiều và chân lí, vân vân, đều được biết tới bởi từ tat -
‘cái đó’.
Người dường như là hỗ trợ của cái ‘tôi’ như kinh nghiệm
cũng như là một từ và người được kinh nghiệm như tách
biệt khỏi ý thức, được gọi bởi từ tvam - ‘ngươi’.
Có hai thuộc tính: maya, ảo tưởng, cho linh hồn vũ trụ,
và avidya, dốt nát, cho linh hồn được hiện thân. Khi bỏ
hai cái đó, cái được thấy chính là Param Brahman phúc
lạc, hoàn toàn đúng đắn, ý thức - thực tại tối cao tối
thượng.

Thượng đế đã được đề cập tới bởi nhiều cái tên. Con
người đã lập ra đa dạng quan hệ với Thượng đế. Đâu đó ngài
là bố, đâu đó là mẹ, đâu đó là người yêu, đâu đó là người
được yêu, đâu đó là người bạn và đâu đó là cái gì đó khác.
Theo cách này con người đã cố gắng thiết lập nhiều, nhiều
mối quan hệ khác nhau với chân lí tối thượng. Nhưng
Upanishad mỗi một mình trên thế giới này gọi Thượng đế
chỉ là ‘cái đó’, tat, và do vậy không thiết lập ra mối quan hệ
thuộc bất kì loại nào.
Điều này cần được hiểu cho đúng. Đây là sáng suốt rất
sâu sắc. Từ tình yêu chúng ta có thể gọi Thượng đế là ‘bố’
hay ‘mẹ’, nhưng trong khi làm như vậy ít có hiểu biết và
phần nhiều mang tính ngu xuẩn. Mối quan hệ nào chúng ta
thiết lập với Thượng đế là không quan trọng gì, đó là ngu
xuẩn. Tại sao? - vì có một nhân tố không tránh khỏi trong
mối quan hệ: phải có sự hiện diện của hai người. Mối quan
hệ không thể được thiết lập mà không có hai đối tượng. Tôi
có đó và bố tôi có đó - cả hai đều cần; tôi có đó và mẹ tôi có
đó - cả hai đều cần. Quan hệ như thế với Thượng đế là không
đúng mà cũng không thể có ở nơi chúng ta có thể đặt quan
hệ bằng cách vẫn còn là hai. Với Thượng đế, chỉ có thể đặt
quan hệ qua việc đánh mất bản thân chúng ta, không phải
qua việc vẫn còn như các thực thể tách biệt.
Mọi quan hệ trong thế giới này đều được duy trì chỉ bằng
cách giữ các thực thể tách biệt. Mối quan hệ với Thượng đế
được thiết lập chỉ bằng cách hoà trộn với Thượng đế, bằng
cách đánh mất bản thân người ta trong Thượng đế, bằng cách
là một với Thượng đế. Đây là điều phức tạp lớn. Với mối
quan hệ cần có hai, cho nên chúng ta thậm chí có thể nói
rằng không bao giờ có mối quan hệ nào được thiết lập với
Thượng đế cả. Nếu cái hai là phải có cho một quan hệ thế thì

không quan hệ nào có thể thiết lập được với Thượng đế bởi
vì chính gặp gỡ với Thượng đế là có thể chỉ khi cái hai biến
mất và cái một còn lại.
Kabir đã nói, “Tôi đã bắt đầu tìm kiếm bạn nhưng tôi
không thể nào tìm thấy bạn. Tôi biến mất trong chính việc
tìm kiếm, thế thì bạn được tìm thấy. Người đã bắt đầu tìm
kiếm bạn... chừng nào người đó vẫn còn đó, không có gặp gỡ
với bạn; khi trong quá trình tìm kiếm bạn không được tìm
thấy mà người tìm kiếm biến mất, thế thì gặp gỡ đã xảy ra.”
Điều đó chỉ có nghĩa là con người không bao giờ gặp
Thượng đế, bởi vì chừng nào con người còn đó, không có
Thượng đế; và khi có Thượng đế, con người không có đó.
Cái hai chưa bao giờ gặp nhau.
Cho nên không mối quan hệ nào của thế giới là áp dụng
được cho việc gặp gỡ với Thượng đế. Chúng ta đã phạm sai
lầm bằng việc nghĩ theo cách này.
Bố có thể được gặp mà không làm mất bản thân chúng
ta; làm mất bản thân người ta không phải là điều kiện cho
gặp gỡ. Mẹ có thể được gặp mà không làm mất bản thân
chúng ta; làm mất bản thân mình không phải là điều kiện cho
gặp gỡ. Nhưng làm mất bản thân người ta là điều kiện cơ bản
để gặp Thượng đế. Mối quan hệ xảy ra giữa hai người nhưng
mối quan hệ với Thượng đế chỉ xảy ra ở nơi có một, không
có hai. Cho nên mối quan hệ này là cái đối lập.
Upanishad đã không đề cập tới Thượng đế như bố hay
như mẹ - họ đã không thiết lập bất kì mối quan hệ con người
nào. Các nhà xã hội học nói rằng việc thiết lập mọi mối quan
hệ con người là đã lấy con người trung tâm, trọng tâm con
người. Con người cứ áp đặt bản thân mình lên mọi thứ.
Chúng ta hiểu cách nhìn này về việc lấy con người trung
tâm, bởi vì tâm lí học và xã hội học hiện đại chịu ảnh hưởng
cao độ bởi từ này và gắn giá trị lớn cho nó.
Bất kì cái gì con người thấy, người đó phóng chiếu bản
thân mình vào trong đó. Nếu trăng bị mây che, chúng ta nói,
“Mặt trăng bị khuất sau tấm mạng.” Không có khuôn mặt
nào mà cũng không có tấm mạng nào ở đó cả. Nhưng con
người, theo bản tính, phóng chiếu kinh nghiệm của mình lên
mọi thứ. Nếu có nguyệt thực chúng ta nói, “Kẻ thù Rahu và
Ketu của trăng đã nuốt trăng, chúng ở sau trăng.”
Con người chỉ có thể nghĩ theo ngôn ngữ của con người.
Chúng ta cũng cứ phóng chiếu bản thân mình lên mọi thứ
chúng ta thấy xung quanh. Chúng ta nói trái đất là mẹ, đấy là
phóng chiếu. Chúng ta nói bầu trời là cha; đấy là phóng
chiếu. Nếu chúng ta nhìn sâu hơn, chúng ta sẽ thấy rằng bất
kì mối quan hệ nào con người có với vũ trụ, con người đã áp
đặt hình ảnh và cấu trúc riêng của mình lên mọi thứ.
Freud nói rằng toàn thể vấn đề về Thượng đế thực ra là
cái thay thế cho người bố.
Khi đứa trẻ được sinh ra, nó là kẻ bất lực, yếu đuối và
bấp bênh; người bố bảo vệ nó và nuôi nó khôn lớn. Đứa trẻ
nhỏ lớn lên trong bóng hình người bố, nó coi bố như siêu
cường; không cái gì lớn hơn bố nó trong thế giới này. Cho
nên trẻ nhỏ thường hay được thấy thảo luận giữa chúng xem
bố ai mạnh hơn. Mọi đứa trẻ đều đòi bố nó là lớn nhất, và
mọi đưa trẻ đều cảm thấy theo cách này - rằng cái gì có thể
lớn hơn và mạnh hơn bố nó được? Mọi sức mạnh đều nằm
trong tay bố nó.
Trong thời thơ ấu, đứa trẻ lấy hỗ trợ của bố nó để trưởng
thành. Niềm tin của nó, tin cậy, kính trọng, mọi điều đều dồn
vào bố nó. Nếu trong khi nắm tay nó, bố nó bước qua lửa,
đứa trẻ sẽ đi cùng và cười vang, bởi vì bất kì chỗ nào bố nó
đi đều không thể có nguy hiểm gì cho nó cả. Không có chút

nào hoài nghi hay không tin nảy sinh trong tâm trí đứa trẻ.
Bố nó vẫn tuyệt đối đáng tin cậy. Nhưng khi đưa trẻ lớn lên,
tin cậy này sẽ bắt đầu rơi rụng đi. Dần dần những yếu kém
của bố nó sẽ trở thành thấy được với nó.
Khi đứa trẻ lớn lên nó sẽ có khả năng hiểu được một
chút, và chính cái yếu kém đầu tiên nó sẽ đi tới thấy là ở chỗ
trong chín mươi của một trăm trường hợp, mẹ mạnh hơn bố,
từ chín mươi đến chín mươi chín trường hợp trong một trăm
trường hợp. Tất cả những phô trương và đạo mạo của bố nó,
tất cả oai vệ của ông ấy đều chỉ ở bên ngoài ngôi nhà nó -
ông ta vào nhà với một chút ít sợ hãi, chút ít nhu mì. Đây sẽ
là rạn nứt đầu tiên trong tin cậy của đứa trẻ. Khi nó lớn lên
và bắt đầu hiểu mọi điều, nó thấy rằng bố nó cũng có một bà
chủ và rằng bố nó cũng run rẩy trước mẹ nó.
Tin cậy này, mà đã được áp đặt lên người bố từ thủa
thiếu thời bây giờ dịch xa khỏi người bố, để lại lỗ hổng.
Chính cũng cùng tin cậy đó, theo Freud, người ta áp đặt lên
Thượng đế - người bố tưởng tượng - để cho tâm trí không có
lỗ hổng. Cho nên con người gọi Thượng đế là cha, cha tối
cao, người quyền năng nhất trong mọi người.
Nhớ lấy, bất kì phẩm chất nào mà đứa trẻ mô tả cho bố
nó cũng đều đích xác cùng những phẩm chất mà những
người tôn giáo mô tả cho Thượng đế. Và hệt như tụi trẻ đánh
lộn lẫn nhau để giải quyết việc bố ai vĩ đại hơn, người
Hindu, Mô ha mét giáo và Ki tô giáo đánh nhau để chứng tỏ
thượng đế của họ là vĩ đại hơn. Bây giờ, làm sao thượng đế
có thể là vĩ đại hơn? Đây toàn là ý tưởng trẻ con. Nhưng
chính trò bịp về cương vị người bố cho tới khái niệm về
Thượng đế là ấu trĩ; nó được sinh ra từ tâm trí trẻ con.
Cho nên Freud đã đi khá xa khi nói rằng chừng nào trẻ
con còn được nuôi dưỡng cùng bố nó rất khó cho họ gột bỏ
Thượng đế. Thượng đế không là gì ngoài hình dạng khác của
người bố. Dường như có chân lí nào đó trong đó, bởi vì trong
các xã hội mẫu hệ, nơi người mẹ là tối cao và người bố là thứ
yếu, Thượng đế không được đề cập tới như người bố mà như
người mẹ. Điều đó để lộ chân lí của vấn đề. Chẳng hạn,
những người tôn thờ nữ thần mẹ Kali chấp nhận Thượng đế
dưới dạng người mẹ, không phải dưới dạng người bố. Những
người tôn thờ Kali này đều từ xã hội mẫu hệ nơi người mẹ là
chủ yếu còn người bố là thứ yếu. Những xã hội như thế giờ
vẫn còn tồn tại trên trái đất, và trong những xã hội này khái
niệm về Thượng đế là khái niệm về người mẹ, không phải
người bố.
Điều này hỗ trợ cho ý tưởng của Freud thêm một chút
rằng các khái niệm đã được hình thành từ thời thơ ấu - và
những khoảnh khắc niên thiếu là có giá trị, bởi vì với bất kì
mẫu hình nào được hình thành trong tâm trí trong thời kì đó,
nếu có mất mát về chúng bất kì lúc nào, người ta đều cảm
thấy bất ổn. Người ta thấy cần phải bù đắp lại mất mát đó.
Và con người tiếp tục cố gắng cả đời để hoàn chỉnh các mẫu
hình đã được tạo ra trong thời thơ ấu của mình.
Từ điều này bạn nên lưu ý đến một điều thú vị nữa.
Trong các xã hội mà hệ thống gia đình đã bị bật rễ - chẳng
hạn, như đã xảy ra ở Mĩ, nơi rễ của hệ thống gia đình đã bị
nhổ ra, nơi việc chăm sóc trẻ con không phải của cả bố lẫn
mẹ nữa, cả bố lẫn mẹ đều không chăm sóc nhiều lắm tới trẻ
con; nơi mối quan hệ giữa các thành viên gia đình đã trở nên
yếu - trong những xã hội đó khái niệm về Thượng đế cũng
trở nên yếu.
Nơi mà hệ thống gia đình lung lay Thượng đế cũng lung
lay; tại đó vô thần bành trướng. Trong những xã hội mà
quyền lực của người bố là rất mạnh và nơi mệnh lệnh của

người bố là tối cao và kỉ luật được đảm bảo, vô thần không
sinh ra được. Và kết luận mà Freud suy dẫn ra từ tất cả
những điều này đều đúng, nhưng chỉ một nửa. Có chân lí
trong kết luận của ông ấy rằng việc thấy người bố trong
Thượng đế là cố gắng của con người để lấp chỗ trống tâm lí.
Nhưng khi Freud nói rằng Thượng đế không là gì hơn điều
này, đây là chỗ ông ấy bị sai lầm.
Con người có thể gọi đất là mẹ - đây là điều gì đó vừa ý
con người, nhưng bởi vì điều này đất không dừng là điều nó
đang là. Con người có thể gọi Thượng đế là bố, mẹ hay bất
kì cái gì khác. Điều này có thể là việc mở rộng của gia đình
người đó, thời thơ ấu của người đó hay tâm trí của người đó,
nhưng Thượng đế, mà việc mở rộng này được thực hiện cho
ngài, không trở thành điều lừa dối bởi vì điều đó. Cái tên nào
chúng ta đặt cho nó phụ thuộc vào chúng ta, nhưng sự tồn tại
của nó không phụ thuộc vào chúng ta.
Giá mà Freud biết được về Upanishad ông ấy chắc sẽ
trong khó khăn, vì Upanishad không tạo ra bất kì mối quan
hệ nào với Thượng đế. Nếu như Freud đã đọc Upanishad,
câu chuyện của tâm lí học hiện đại chắc đã khác. Nhưng
Freud là người chân thật. Giá như ông ấy chỉ hơi có ý niệm
rằng có một truyền thống tư tưởng, triết học, kinh nghiệm mà
không thiết lập bất kì loại quan hệ nào với Thượng đế và
truyền thống đó dùng một từ vô nhân tính nhất tat, ‘cái đó’ -
nơi Thượng đế là ‘cái đó’, và không thể có được bất kì cách
đề cập vô nhân tính nào khác - thì Freud chắc chắn phải sửng
sốt lắm. ‘Cái đó’ nghĩa là không có tên nào được đặt ra, chỉ
là hướng dẫn. ‘Cái đó’ không phải là tên, nó chỉ là chỉ dẫn,
ngón tay trỏ tới.
Chắc chắn cái tat này không thể sinh ra được từ bất kì
khan hiếm nào của tuổi thơ. Người ta có thể nghĩ tới mẹ,
người ta có thể nghĩ tới bố - nhưng ‘cái đó’ sao? Nó không
liên quan gì tới tâm lí của tuổi thơ cả. Thực ra nó chẳng liên
quan gì với tâm lí như vậy. Nó phải liên quan tới kinh
nghiệm của những người đã vượt ra ngoài tâm trí, người đã
vượt ra ngoài con người.
Những từ này manushya và mun, con người và tâm trí,
cũng nên được hiểu. Ở nước này chúng ta gọi con người là
manushya. Con người được gọi như vậy bởi vì người đó bị
bao quanh bởi mun, tâm trí, bởi vì người đó đang sống trong
tâm trí, bởi vì người đó hoàn toàn hướng tâm trí và nhận
được nuôi dưỡng từ tâm trí. Từ tiếng Anh, man, cũng được
dẫn ra từ từ tiếng Phạn mun, nghĩa là tâm trí.
Mun, tâm trí, là con người. Nơi tâm trí được siêu việt
lên, nhân tính cũng được siêu việt lên. Đây là những phát
biểu của những người đã vượt lên trên con người, người đã
vượt lên trên mun, tâm trí, và gợi ý về ‘cái đó’. Nhưng có vài
điều trong đó đáng xem xét. Người bố có thể được tôn thờ,
nhưng làm sao bạn tôn thờ ‘cái đó’? Đền cho ‘người bố’ có
thể được dựng, đền cho ‘người mẹ’ có thể được dựng, nhưng
làm sao bạn xây dựng ngôi đền cho ‘cái đó’? Làm sao bạn có
thể làm được ngôi đền về ‘cái đó’? hay bạn có thể làm được?
Người ta có thể làm thần tượng về đàn ông, đàn bà, mẹ, bố,
nhưng làm sao thần tượng về ‘cái đó’ được làm? Không có
kinh sách nào phá chấp hơn Upanishad, mặc dầu không một
lời đã được nói ra trong chúng chống lại việc tôn thờ thần.
Điều này nữa cũng đáng để hiểu.
Người Mô ha mét giáo đã từng bận rộn đập phá thần
tượng chỉ bởi vì Mohammed đã nói, “Không thể có thần
tượng về ‘cái đó’.” Phát biểu của Mohammed tương tự như
phát biểu của Upanishad, rằng không thể có thần tượng về
‘cái đó’. Người Mô ha mét giáo dường như tin rằng thần