Bài 1

Tác giả Sê-khốp qua truyện ngắn Người trong bao đã phơi bày lối sống hèn nhát, co cụm, thủ tiêu đấu tranh, tự hạ thấp nhân phẩm và nhân cách con người của một bộ phận trí thức Nga cuối TK XIX, sự trì trệ, thụ động, lối sống co mình được thể hiện qua các nhân vật mà ông miêu tả trong truyện ngắn này là sản phẩm gắn liền với thời kì lịch sử đó. Lối sống đó đã làm hạ thấp giá trị nhân phẩm của con người, biến con người thành một nô lệ tự nguyện, chỉ răm rắp phục tùng mà không hề biết phân biệt đúng sai, thật giả, tạo ra một cơ chế sống giả tạo, máy móc, rập khuôn. Nhà văn cho rằng “không thể sống như thế mãi được”. Ông phủ nhận xã hội đương thời và nhiệt tình cổ vũ cho một xã hội mới tốt đẹp hơn. Ông chứng minh một cách thuyết phục về những cái xấu xa đang tồn tại để chỉ cho mọi người thấy trách nhiệm của họ là phải thanh toán những cái xấu xa, lạc hậu ấy.

Truyện ngắn của Sê-khốp có dáng vẻ độc đáo riêng. Đó là hình thức nhỏ, nhưng mang nội dung lớn, không rườm lời nhưng ý thì lại sâu sắc, có sức gợi lớn, nhằm tạo ra khả năng liên tưởng giữa độc giả và văn bản, giữa tác giả và độc giả. Truyện ngắn Người trong bao được sáng tác năm 1898, trong thời gian Sê-khốp đi dưỡng bênh tại thành phố I-an-ta trên bán đảo Crưm thuộc biển Hắc Hải. Trước hết, câu chuyện được kể trong truyện ngắn Người trong bao về nhân vật kì cục Bê-li-cốp là do nhân vật Bu-rơ-kin, một GV và là đồng nghiệp của Bê-li-cốp, kể lại cho bạn anh ta, bác sĩ thú y I-van I-va-nứt.

Trong đoạn trích, nhân vật chủ yếu được tái hiện từ góc nhìn của người kể chuyện, của tác giả và người nghe kể chuyện là Bê-li-cốp. Qua cuộc trò chuyện giữa hai trí thức - một thầy giáo trường làng Bu-rơ-kin và bạn ông ta, bác sĩ thú y I-van I-va-nứt – nhân vật Người trong bao hiện ra. Đó là thầy giáo dạy tiếng Hi Lạp cổ Bê-li-cốp, tác giả dường như chỉ là người ghi chép lại một cách tình cờ câu chuyện nghe được. Song đây là cách kể khách quan.

Bê-li-cốp xuất hiện qua lời kể như là một điển hình cho loại người trong bao, loại người luôn tự tìm cho mình một cách thức bao gói để tự co mình lại vì sợ cuộc sống đang diến ra ồn ã xung quanh. Y sợ và “ghê tởm” hiện tại cho nên hướng về quá khứ, “luôn ngợi ca những gì không có thật”. Nghề nghiệp của y là dạy tiếng Hi Lạp cổ, thứ tiếng này cũng là một hình thức bao gói, giúp anh ta ẩn sâu hơn vào quá khứ mà trách đi cái hiện thực đang diễn ra.

Chạy trốn hiện tại cũng có nghĩa là từ chối tương lai, từ chối cái sẽ đến hoặc sẽ phải đến. Tìm về quá khứ, kể cả quá khứ không có thật, chính là sự vô trách nhiệm với bản thân, với cuộc đời. Chui vào bao, tự tìm cho mình những cái bao để che chở đã trở thành lối sống của Bê-li-cốp, trở thành “thói quen kì cục” của nhân vật này. Lối sống đó trở thành nỗi ám ảnh triền miên đối với mọi người, vì chẳng ai biết là y muốn gì, cần gì và lại càng không biết phải nói với y thế nào. Y đã khống chế cả trường học, cả thành phố “suốt mười lăm năm trời”.

Trong việc khắc hoạ nhân vật, Sê-khốp thường sử dụng nhiều chi tiết tưởng chừng “vặt vãnh”, “nhỏ nhoi”, “tầm thường” như giày, ô, mũ, bông nhét tai,... Và đặc biệt là hình ảnh “cái bao” .

Có thể phân tích hình ảnh cái bao qua ba cấp độ :

Hình ảnh “cái bao” qua các vận dụng hàng ngày của Bê-li-cốp.

Hình ảnh “cái bao” qua công việc hàng ngày.

Hình ảnh “cái bao” thường trực trong tư tưởng.

Cách kể của tác giả qua đoạn trích tỉ mỉ, chậm rãi thể hiện qua giọng văn mỉa mai, giễu cợt, vừa hài hước vừa ngậm ngùi, chua xót đã tạo ra hiệu quả nghệ thuật lớn, tác động thức tỉnh độc giả mọi thời đại.

II. Để hiểu rõ ý nghĩa người trong bao, đầu tiên ta cần tìm hiểu ý nghĩa của cái bao:

1. Xét về nghĩa đen: Vật dùng để bao gói bảo vệ đồ dùng khỏi những tác nhân có hại

2. Xét về nghĩa bóng: Lối sống tính cách cần phê phán và bài trừ của Bê-li-côp

Tú đó ta có thể rút ra "ý nghĩa hình tượng người trang bao là điển hình cho một kiểu người, một hiện tượng xã hội đã và đang tồn tại trong cuộc sống của bộ phận trí thức Nga đương thời, có ý nghĩa phổ quát cao mang tính quy luật".

III. "Người trong bao"- Sêkhốp là một trong những tác phẩm mới được đưa vàp trong chương trình Ngữ văn lớp 11. Bởi đây là một tác phẩm văn học nước ngoài mới được đưa vào trong chương trình nên chúng ta gặp khá nhiều khó khăn trong việc tiếp cận tác phẩm. Trong phạm vi bài viết này, người viết sẽ tìm hiểu nghệ thuật xây dựng nhân vật Bê-li-cốp.

Nhân vật Bê-li-cốp được xây dựng bằng 2 nghệ thuật cơ bản: nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình và nghệ thuật xây dựng nhân vật lưỡng diện.

Trước hết là nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình. Theo từ điển tiếng Việt thì điển hình được hiểu là kiểu mẫu và có khả năng tập trung nhiều tính chất tiêu biểu. Như vậy, một nhân vật điển hình phải là một nhân vật vừa mang những nét chung, khái quát lạ vừa mang những nét riêng, đặc biệt. Bê-li-cốp là kiểu người trong bao: ô trong bao, dao trong bao, suy nghĩ trong bao, khuôn mặt trong bao...Nét riêng của nhân vật này là tính cách trong bao, lối sống trong bao được đẩy đến đỉnh điểm. Như vậy, Bê-li-cóp là nhân vật có khả năng đại diện cho một kiểu người trong bao, một lối sống Mêsian- lối sống tiểu tư sản tầm thường, dung tục đã và đang tồn tại trong xã hội NGA cuối TK XIX-đầu TK XX.

Thứ hai, Bê-li-cốp là nhân vật lưỡng diện(2 mặt). Ở Bê-li-cốp tồn tại cả mặt tích cực và mặt tiêu cực. Mặt tích cực: Bê-li-cốp luôn tuân theo những chỉ thị, thông tư của cấp trên. Như vậy, hắn là một thầy giáo chuẩn mực của nhà trường, một viên chức tận tuỵ với cấp trên và một công dân gương mẫu của nhà nước. Mặt tiêu cực: lối sông trong bao, thu mìnhmột cách thái quá, việc máy móc tuân theo những chỉ thị, thông tư của Bê-li-cốp biến hắn thành một con ốc hèn nhát trong xã hội. KHông chỉ vậy, tính lưỡng diện của nhân vật này còn được thể hiện ở điểm: Bê-li-cốp vừa là nạn nhân, vừa là tội nhân. Bê-li-cóp là tội nhânb vì hắn gieo rắc lối sống ấy vào tất cả mọi người. Mặt khác Bê là nạn nhân, là sản phẩm tất yếu của XH chuyên chế Nga cuôí TK XIX - đầu TK XX.

BÀI 2

Lịch sử xã hội Nga thế kỉ XIX là lịch sử một thế kỉ không ngừng đấu tranh chống ách nông nô chuyên chế. Văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX ra đời, phát triển trở thành một trong những nền văn học tiên tiến nhất của nhân loại. Các nhà văn Nga đã trưởng thành và cống hiến cho nhân loại những giá trị văn hoá tinh thần cao quý. A. Sê-khốp được coi là người đại biểu kiệt xuất cuối cùng của chủ nghĩa hiện thực Nga thế kỉ XIX. Trong lĩnh vực truyện ngắn, ông là nhà cách tân nghệ thuật thiên tài. Truyện của ông thường đặt ra nhiều vấn đề có ý nghĩa xã hội và nhân bản sâu xa.

Viết trong bối cảnh xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nông nô bảo thủ nặng nề thế kỉ XIX, truyện ngắn Người trong bao đã phản ánh một cách chân thực sinh động bộ mặt xã hội và hình ảnh con người. Tập trung vào chủ đề “con người bé nhỏ”, Sê-khốp bên cạnh sự cảm thông sâu sắc với nỗi khổ của con người, còn phê phán nghiêm khắc những tật xấu của họ. Đặc biệt, môi trường xã hội bảo thủ nặng nề đã đẻ ra những thứ sản phẩm người “quái thai”, “kì dị” rất đáng phê phán và loại bỏ. Hình tượng “người trong bao” là một phát hiện nghệ thuật của nhà văn. Hình ảnh con người mắc chứng bệnh sợ hãi, bạc nhược đến nỗi sống và chết một cách thảm hại đã khái quát một triết lí sâu sắc tiếp nối chủ đề “con người thừa” trong văn học Nga suốt thế kỉ XIX.

1. Tác giả và tác phẩm

An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp (1860 - 1904) xuất thân trong một gia đình lao động bình dân ở tỉnh Ta-gan-rốc. Ông là nhà văn Nga kiệt xuất trong lĩnh vực truyện ngắn và kịch.

Truyện ngắn Người trong bao (1898) được Sê-khốp viết trong bối cảnh cả xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế bảo thủ nặng nề cuối thế kỉ XIX. Câu chuyện nói về một người điển hình về chứng bệnh sợ hãi, bạc nhược - đây là một phát hiện đặc sắc có tính triết lí và khái quát nghệ thuật cao của nhà văn.

2. Phân tích

Nhân vật Bê-li-cốp – "người trong bao", được nhà văn xây dựng bằng những thủ pháp nghệ thuật phong phú. Nhà văn vừa miêu tả chân dung thói quen sinh hoạt của nhân vật, vừa sử dụng lời đối thoại trực tiếp của nhân vật đi kèm với lời người kể chuyện tạo cho người đọc có cái nhìn toàn diện về nhân vật.

Cách miêu tả chân dung thói quen sinh hoạt của nhân vật Bê-li-cốp khá đặc biệt thể hiện một sự quan sát chi tiết, kĩ lưỡng. Lúc nào cũng vậy, Bê-li-cốp đều đi giày cao su, cầm ô và nhất thiết mặc áo bành tô ấm cốt bông. Ông ở trong bao, chiếc đồng hồ quả quýt để trong bao và chiếc dao nhỏ gọt bút chì cũng ở trong bao. Bê-li-cốp với mắt đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, ngồi xe ngựa thì thu mình lại. Có vẻ như một bộ dạng hài hước đến phi lí nhưng ngay cả bộ mặt của hắn “dường như cũng ở trong bao”. Hình ảnh cái bao như một ám ảnh đối với người kể chuyện khi tả lại chân dung Bê-li-cốp. Tưởng như cái bao đó là một tấm vỏ đáng sợ gói chặt hắn đến ngạt thở, làm tấm ngăn cách hắn với cuộc sống bên ngoài. Người kể chuyện vẫn còn kể thêm chi tiết “Cả ý nghĩ của mình, Bê-li-cốp cũng cố giấu vào bao”. Tưởng như thâm hiểm, thần bí lắm nhưng thực chất đó là một kiểu người kì quặc đến quái dị. Ngay cả “thói quen” của hắn cũng rất lạ. Việc đi hết nhà này đến nhà khác không nói không rằng, mắt nhìn xung quanh như kiếm vật gì rồi lại cáo từ làm người ta hoảng sợ. Hắn cho đó là cách duy trì mối quan hệ tốt đẹp. Sự im lặng – “trong bao” ấy như hàm chứa trong đó một sự bảo thủ trì trệ, ngu dốt, bạc nhược đến thảm hại.

Tự giam mình trong bao, hắn sống cũng rất “thảm hại”. Buồng ngủ “chật như cái hộp”, cửa sổ đóng kín mít, khi ngủ “kéo chăn trùm đầu kín mít”... Nhưng Bê-li-cốp nằm trong chăn rồi vẫn thấy sợ. Một nỗi sợ vô hình bao trùm hắn. Thức, hắn sợ. Mơ, hắn cũng sợ. Những giấc mơ khủng khiếp để lại cho hắn nét mặt tái nhợt, rầu rĩ. Tâm lí sợ hãi giống như một bóng ma vây lấy hắn, nhưng kì lạ là các nhân vật khác cũng hoảng sợ “sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách…”. Một sự mê muội hoang tưởng của những kẻ hèn yếu. Những kẻ tự giam mình trong vỏ ốc cá nhân ích kỉ bạc nhược, những kẻ không dám đấu tranh vượt lên chính mình. Hình ảnh dân chúng trong vòng mươi, mười lăm năm trở lại đây đâm ra sợ hãi khiến người đọc có những liên tưởng thú vị. Đây phải chăng là diện mạo chung cho cả xã hội nông nô chuyên chế Nga hoàng bảo thủ khắc nghiệt. Một bầu không khí u ám đến ngạt thở mà tất cả đều tự nhốt mình trong bao. Cả xã hội – ở mức độ này hay mức độ khác, đều là người trong bao.

Cách đối thoại trực tiếp của Bê-li-cốp với Cô-va-len-cô càng bộc lộ rõ hơn tính cách “người trong bao”. Lại là một chuyện phi lí khi Bê-li-cốp cho rằng đi xe đạp “hoàn toàn không phù hợp với tư thế của một nhà giáo dục thiếu niên”. Vẫn là một sự nhận thức mê muội, nhảm nhí, một sự bảo thủ đến ngu dốt, nhưng khi hắn “tái mặt”, khi động đến chuyện “cấp trên”, “chính quyền” thì tính cách của Bê-li-cốp lại có một biểu hiện khác. Hắn chính là một kẻ bạc nhược, một sản phẩm dị hợm của xã hội bảo thủ. Những con người như Bê-li-cốp là những công cụ đắc lực của xã hội nông nô chuyên chế Nga hoàng, những kẻ ngu dốt lại có tài bợ đỡ, luồn cúi. Hình ảnh “cấp trên”, “chính quyền” chính là bóng ma của “quyền lực” bao phủ câu chuyện.

Cái ngã lộn nhào và cái chết của Bê-li-cốp được tác giả thuật lại bằng giọng điệu hài hước. Mọi việc diễn ra “như không”. Bê-li-cốp không quan tâm tới việc ngã có đau không, có xây xước gì không mà điều đầu tiên xem “cặp kính có còn nguyên vẹn không”. Hắn không quan tâm đến việc ngã như thế nào mà chỉ sợ ai đó đã trông thấy lúc hắn ngã thì thật là “kinh khủng”. Hắn sợ mình là trò cười nhưng nỗi “sợ” của hắn đã biến hắn thành một tên hề đáng cười nhất. Hắn run rẩy trong nỗi sợ mù quáng và cũng chết trong sự mù quáng ấy. Quả thực, tiếng cười của Va-ren-ca đã chấm dứt cuộc đời Bê-li-cốp. Va-ren-ca cười khi cái bao che phủ con người Bê-li-cốp bị rách toạc, hình ảnh người trong bao lộ mặt. Mọi sợ hãi của Bê-li-cốp đã thành sự thực. Không phải chết do cú ngã, hắn lên giường và không dậy nữa. Hắn chỉ đáp “không” hoặc “có” rồi đến im lặng vĩnh viễn.

Cái chết của Bê-li-cốp là tất yếu, chấm dứt cuộc đời của một kẻ quái thai trong xã hội. Đây cũng là điều khiến mọi người thấy “nhẹ nhàng, thoải mái”. Nhưng bi kịch chính ở chỗ hắn chết trong sự thảm hại mà vẫn “tươi tỉnh lắm”, mừng như “được chui vào trong cái bao”. Cái nhìn hiện thực sắc sảo của tác giả đã khai thác rất sâu tính bi kịch của câu chuyện. Một kẻ ngu dốt hoang tưởng, bạc nhược hèn yếu nhưng lại không nhận ra được chính mình. Một kẻ bị ru ngủ trong sự bảo thủ trì trệ.

ở cuối truyện, lời người kể chuyện mang đầy sắc thái chiêm nghiệm : “Trên thực tế, Bê-li-cốp đã chầu âm phủ nhưng hiện còn bao nhiêu là người trong bao, trong tương lai cũng sẽ còn bao nhiêu kẻ như thế nữa”. Hình ảnh người trong bao không chỉ có một mà là số đông, là cả một xã hội bạc nhược, nhát sợ. Cái xã hội mà bóng ma chuyên chế nông nô bao phủ lấn át. Sự xuất hiện của những con người kiểu Bê-li-cốp đã kìm hãm sự phát triển phồn thịnh của đất nước, đẩy nước Nga chìm đắm trong màn đêm đen tối lạc hậu. Lời của bác sĩ I-van có ý nghĩa thức tỉnh sâu xa. ý thức được bản thân mình là kiểu “người trong bao” để rồi quyết tâm phá bỏ nó là cả một quá trình nhận thức tiến bộ. “Không thể sống mãi như thế được” – câu nói của I-van đã thắp sáng niềm tin tươi sáng vào sự phát triển của dân tộc. Trong ánh hoàng hôn ảm đạm của nước Nga nông nô chuyên chế, sự dũng cảm loại bỏ cái xấu xa hèn kém của chế độ Nga hoàng đã khẳng định tầm nhìn vĩ đại của Sê-khốp, khẳng định ông là một bậc thầy của cách mạng hiện thực Nga cuối thế kỉ XIX.

Người trong bao là tác phẩm có giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm phê phán sự vô nhân đạo của chế độ chuyên chế Nga hoàng đã huỷ diệt tinh thần sáng tạo, ý chí vươn lên của con người. Đồng thời tác phẩm cũng là lưòi cảnh tỉnh những ai vẫn đang ru ngủ mnhf trong cái bao cá nhân, vị kỉ hoặc đang nhu nhược, chấp nhận thoả hiệp hoặc đầu hàng trước thử thách, trước cái xấu.

Tác phẩm đã xây dựng chân dung nhân vật đặc sắc, với các thủ pháp nghệ thuật hấp dẫn, xây dựng các chi tiết nghệ thuật điển hình có sức khái quát cao, sử dụng thành công nghệ thuật đối thọai, giọng điệu trần thuật sinh động…

Bài 3

Không thể sống mãi như thế được!

(Đọc Người trong bao của Sê-Khốp)

(Gs.Ts.Trần Đình Sử.)

Đọc truyện Người trong bao của Sê-khốp cái đập mạnh vào ý thức ta là ba chữ "người trong bao"trong nhan đề. Chính cái nhan đề ấy hấp dãn ta ,kêu gọi ta. Từ xưa đến nay chưa bao giờ có từ ấy,từ điển không có ,ngôn ngữ đời thường cũng không thấy có.Nó là sáng tạo độc nhất vô nhị của nhà văn .

Người trong bao là gì? Tại sao nhà văn lại gọi Bê-li-cốp là người trong bao? Người trong bao là người mang bao, người bọc trong vỏ bọc , như con rùa , con ốc sên.Bê-li-cốp chính là người như thế.Bao giờ cũng vậy "...thậm chí cả vào khi rất đẹp trời , hắn đều đi giày cao su, cầm ô và nhất thiết là mặc áo bành tô ấm cốt bông.Ô hắn để trong bao , chiếc đồng hồ quả quýt cũng để trong bao bằng da hươu;và khi dút chiếc dao nhỏ để gọt bút chì thì chiếc dao ấy cũng đặt trong bao,;cả bộ mặt hắn ta nữa dường như cũng ở trong bao vì lúc nào hắn cũng giấu mặt sau chiếc áo bành tô cổ bẻ đứng lên. Hắn đeo kính râm, mặc áo bông chần ,lỗ tai nhét bông, và khi ngồi lên xe ngựa thì bao giờ cũng cho kéo mui lên"... Buồng ngủ của hắn cũng là một cái bao,hắn nằm trên giường , đắp chăn, buông màn,...,cho đến khi chết quan tài của hắn cũng là cái bao cuối cùng của đời hắn. Với tất cả những cái bao xung quanh người và xung quanh đồ vật của hắn, Bê-li-cốp thật là một người quái dị, kì quặc,lạ lùng chưa từng thấy .Bê-li-cốp hiện lên gần như là quái vật,quái thai giống người.

Mà Bê-li-cốp đâu chỉ có những cái bao vật chất như thế ? Hắn tạo cho mình những cái bao tinh thần. Hắn ngợi ca quá khứ,ngợi ca những gì không có thật.Ngay cả tiếng Hi Lạp mà hắn dạy ,một thứ tiếng cổ xưa cũng là cái bao để cách ly tiếng nói thực tại hàng ngày . Hắn quay lưng với thực tại, hắn tôn sùng các quy định , chỉ thị, điều lệ, những điều nói trong báo ...,tôn sùng các vị cấp trên như thanh tra,hiệu trưởng và coi đó như là những lá bùa hộ thân , và hắn không làm gì mà người ta không quy định hay không cho phép.Hắn tự trói buộc mình một cách tuyệt đối,và quay lưng với cuộc sống xung quanh ,kể cả nhu cầu cuộc sống của mình.Hắn cầu an, nhút nhát ,hèn nhát, sợ mọi đổi thay, cứ nhue là đổi thay thì sẽ đem đến tai hoạ ,bị trấn áp.

Nhưng hắn đâu chỉ mang bao cho riêng mình? Hắn muón mọi người xung quanh cũng phải mang bao như hắn , muốn họ phải làm theo quy định , những gì chưa quy định thì không được làm. Chẳng hạn như thầy giáo không được mặc áo thêu ,đi xe đạp, cầm sách ra ngoài phố, ngày nghỉ không được diễn kịch tại nhà, thầy tu không được ăn thịt,...Hắn la cà các nhà ,ngồi nghe người ta trò chuyện ,khuyên tôn trọng điều này điều nọ ,đem niềm sợ hãi của hắn mà gieo rắc sợ hãi cho mọi người ,đến nỗi,"cái thằng cha quanh năm đi giày cao su ấy và mang ô ấy đã khống chế cả trường học chúng tôi vào suốt mười lăm năm trời ",thậm chí"cả thành phố nữa ấy!".

Vì sao hắn lại thích mang những cái bao như thế? Hắn cần những cái bao để ngăn cách , bảo vệ hắn khỏi những ảnh hưởng bên ngoài ,bởi vì hắn sợ hãi, khó chịu,hắn lo âu, luôn luôn cảm thấy không yên ổn . Hắn sợ bóng , sợ gió, thần hồn át thần tính, rồi truyền cái sợ của mình cho mọi người ,đem cái sợ mà hù doạ mọi người.

Vì sao một giáo viên tầm thường không chức vụ, quái dị, vừa đáng ghét lại vừa đáng sợ ,mà lại có sức khống chế cả trường học , thậm chí cả thành phố? Đó có phải là một hiện tượng quái dị, lạ thường ở trên đời hay không?

Trả lời câu hỏi đó lại phải quay về với bản chất chế đọ chuyên chế khắc nghiệt, ngột ngạt của Nga hoàng.Sê-khốp viết truyện ngắn này vào năm 1898,khi ấy chế độ nông nô tuy đã được bãi bỏ ,nhưng những tàn dư của chế độ cddos vẫn còn, chủ nghĩa tư bản bắt đầu trỗi dậy với tất cả sự tàn bạo của nó. Phong trào cách mạng đang nung nấu ,tâm lý phản kháng đang nổi lên . Đó cũng là lúc chế độ Nga hoàng cực kì phản động. Khắp nơi đều có mật thám và cảnh sát,chúng cấm mọi hoạt động kể cả nghiên cứu khoa học, cấm mọi cái mới, Chúng dùng nhà tù, cấm đoán báo chí, bwung bít thông tin , dùng biện pháp bắt bớ để hù doạ ,khngr bố tinh thần . Bọn thống trị ấy là tần lớp quý tộc, quan lại, địa chủ, tư sản ,bè phài phản động ,chúng câu kết với nhau ,tạo thành một mạng lưới vây bủa ,trói chặt nước Nga , mọi thay đổi , dù nhỏ nhất đều bị cấm . Trong tình hình ấy tầng lớp tri thức Nga phân hoá. Một số bắt đaauf run sợ, xu thời, tìm cách thích nghi với hàon cảnh và trở thành một mắt xích trong guồng máy thống trị của Nga hoàng . Một số khác thì căm ghét sự cấm đoán ,bắt đầu phản kháng . Người trong bao -Bê-li-cốp chính là điển hình cho lớp trí thức xu thời, còn Bu-rơ-kin, Cô-va-len-cô ,Va-ren-ca,bác sĩ I-van ,giáo viên dạy thể dục I-va-nứt là đại diện cho đông đảo trí thức theo khuynh hướng dân chủ,

Các trí thức dân chủ bắt đầu trỗi dậy , tự ý thức về mình ,họ vẽ tranh biếm hoạ về Bê-li-cốp , họ công khai vặn lại ý nghĩ và lời nói của Bê-li-cốp ,công khai làm những điều họ thích .Bê-li-cốp không hiểu được tinh thần xã hội đã thay đổi . Hắn bị bất ngờ , hắn bị xô ngã và tiếng cười của "người yêu" đã giết chết hắn.

Cái chết và đám tang của Bê-li-cốp là niềm vui của mọi người. Ai cũng thấy nhẹ nhàng, khoan khoái .

"Nhưng chưa đầy một tuần sau,cuộc sống lại diễn ra như cũ, nặng nề,mệt nhọc, vô vị , một cuộc sống chẳng bị chỉ thị nào cấm đoán nhưng cũng chẳng được tự do hoàn toàn,chẳng tốt đẹp gì hơn trước . Trên thực tế Bê-li-cốp đã chầu âm phủ nhưng hiện còn bao nhiêu là người trong bao, trong tương lai cũng sẽ còn bao nhiêu kẻ như thế nữa!". Đó là một câu kết sâu sắc , đầy dư vị.

Tại sao lại như thế? Rất dễ hiểu , Bê-li-cốp chỉ là một cá thể,cội nguồn sinh ra hiện tượng , Bê-li-cốp là chế độ Nga hoàng phản động vẫn còn y nguyên thì làm sao có thể đổi thay cuộc sống được?

Nhuwng vấn đê àm Sê-khốp đặt ra còn sâu sắc hơn. Tại sao" không có chỉ thị nào cấm đoán, nhưng cũng chẳng được tự do hoàn toàn ","cuộc sống không thú vị"? Đó là vì tuy Bê-li-cốp bằng xương bằng thịt chết rồi ,nhưng tinh thần Bê-li-cốp ,thói quen Bê-li-cốp luôn sợ bóng, sợ gió ,không muốn sống thật , sợ làm những cái mới , không dám sống tự nhiên , hồn nhiên vẫn còn sống đâu đó trong mị người . Như thế, muốn loại trừ thói Bê-li-cốp thì phải có một quá trình lâu dài mới thực hiện được .

Hiểu như thế ta sẽ hiểu,nhân vật Bê-li-cốp là một điển hình,một biểu tượng về thói Bê-li-cốp trong đời sống Nga dưới chế độ chuyên chế .

Bê-li-cốp là một người thường,một giáo viên,hắn không phải là mật thám ,không phải là cảnh sát ,không phải quan chức ,không phải nhân viên gì trong hệ thống chuyên chính của chế độ Nga hoàng . Thế nhưng hắn như cái mầm cây mọc trong bóng tối , cứ trắng bệch ra,không có chút màu xanh do được tiếp nhận ánh nắng mặt trời rọi tới , hắn kết tinh toàn bộ cái chất độc của chế độ chuyên chế , trở thành kẻ bảo vệ chế độ chuyên chế một cách tự giác, trung thành.

Hắn là một kẻ đáng thương. Bọc mình vào trong bao, hắn hạn chế đến tối thiểu cuộc sống của chính hắn . Hắn tự nguyện sống trong cái bao mà chế độ quy định tạo ra cho mỗi người, một cái bao thiếu ánh nắng ,thiếu không khí,thiếu trò vui,thiếu tiếng cười ,thiếu tình yêu. Hắn tỏ ra gương mẫu trong cái bao tự tạo ấy ,tự nguyện hy sinh đời mình để duy trì cái bao, mà không hề tự thấy cái bao vô lí, phản nhân văn , phản dân chủ.

Nhưng hắn là một kẻ nguy hiểm , kẻ đầu độc xã hội , vì hắn muốn xây dựng một "cái bao" lớn trong đồng nghiệp , trong cộng đồng và trong xã hội, đã làm cho bao nhiêu người sợ trong mười lăm năm trời.

Việc Bê-li-cốp xuất hiện rồi chết đi đã cho thấy "lỗi" không phải ở một mình Bê-li-cốp ,mà ở trong tất cả môi trường, hoàn cảnh,bởi tuy hắn đã chết "nhưng còn bao nhiêu người trong bao ,tương lai cũng sẽ còn bao nhiêu kẻ như thế nữa". Bê-li-cốp là điển hình cho tính Bê-li-cốp trong đời sống chuyên chế. Hắn chỉ là người trong bao hữu hình để cho mọi người nhìn vào đều thấy được . Bao nhiêu người trong bao kia là những ai? Rõ ràng họ không có những cái bao hữu hình như Bê-li-cốp để nhìn một cái là thấy được ngay. Cái bao vô hình thật khó thấy và muôn hình vạn trạng .Tác giả không nói rõ. Điều đó cho thấy nguyên nhân của cuộc sống tồi tệ,không thú vị , không tự do hoàn toàn mà mọi người cảm thấy đó không nên chỉ tìm trong các chỉ thị cấm đoán ,không nên chỉ đổ lỗi cho một mình Bê-li-cốp hữu hình ,mà phải tìm cho ra cái bao vô hình trong mỗi người . Mỗi người hãy tự xét mình xem có bao nhiêu phần trăm Bê-li-cốp trong máu ,trong ý nghĩa, trong hành động của mình. Muốn cải thiện đời sống ,mỗi người hãy tự tìm ra những cái bao vô hình ấy và tự gaiir phóng mình khỏi những ràng buộc của chúng.

tacs phẩm bắt đầu từ một người trong bao hữu hình,một kẻ quái thai, quái dị , nhưng khi kết thúc thì Bê-li-cốp biến mất , chỉ còn những Bê-li-cốp vô hình , những quái dị rất khó thấy . Số phận Bê-li-cốp hữu hình thì đã xong rồi, còn số phận những Bê-li-cốp vô hình thì sẽ ra sao? Tác phẩm đã kết thúc bằng một vấn đề tư tưởng ,một suy tư triết lý. Ông giáo dạy thể dục I-va-nứt đã nói một câu chí lí , có tính chất giác ngộ :"Không thể sống mãi như thế được!". Đã đến lúc không phải sợ thay đổi như Bê-li-cốp ,mà phải nghĩ đến thay đổi.

Bê-li-cốp là một giáo viên tiếng Hi Lạp cổ, có thể coi như là một phần tử trí thức . Cuộc sống của Bê-li-cốp xảy ra trong trường học , có thể nghĩ đến môi trường trí thức của xã hội , môi trường đào tạo thế hệ trẻ, tương lai của đất nước . Người ta thường nói,trí thức là lương tâm của xã hội và thời đại . Một khi những người trí thức mà mang bao thì xã hội còn mong đợi gì ở tương tâm của họ nữa?