Nguyên nhân sâu xa của cách mạng xã hội là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất

và quan hệ sản xuất. Lực lượng sản xuất phát triển đến một mức độ nhất định thì quan

hệ sản xuất cũ trở nên lỗi thời, kìm hãm sự phát triển của các lực lượng sản xuất. "Từ

chỗ là những hình thức phát triển của các lực lượng sản xuất, những quan hệ ấy trở

thành những xiềng xích của các lực lượng sản xuất. Khi đó bắt đầu thời đại một cuộc

cách mạng xã hội"1.

Trong xã hội có giai cấp, mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

biểu hiện về mặt xã hội thành mâu thuẫn giữa giai cấp cách mạng, đại biểu cho lực

lượng sản xuất mới với giai cấp thống trị dùng mọi thủ đoạn, đặc biệt là sử dụng công

cụ nhà nước có trong tay để bảo vệ, duy trì quan hệ sản xuất lỗi thời. Để thay thế quan

hệ sản xuất cũ bằng quan hệ sản xuất mới cao hơn và làm cho nó trở thành quan hệ sản

xuất thống trị nhằm giải phóng mình, giai cấp cách mạng phải tiến hành đấu tranh

chống lại giai cấp thống trị, phải giành lấy chính quyền nhà nước. Do vậy, cách mạng

xã hội là đỉnh cao của đấu tranh giai cấp và là bước nhảy vọt tất yếu trong sự phát triển

của xã hội có giai cấp; vấn đề chính quyền là vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng xã

hội.