anh dat

phï hîp víi yªu cÇu n­íc cña c©y trång, kh«ng cÇn t­íi hoÆc tiªu n­íc.

Ngoµi ra, mét vµi t¸c gi¶ kh¸c cßn ®Ò nghÞ ph©n vïng t­íi tiªu theo c¸c hÖ sè Èm ­ít nh­:

P: L­îng m­a trong toµn n¨m

t: NhiÖt ®é h÷u Ých trong toµn n¨m

: HÖ sè ®k

ky: hÖ sè Èm ­ít TQ

ky': hÖ sè Èm ­ít ®• kÓ ®Õn ¶nh h­ëng cña dßng ch¶y.

Sau khi ph©n vïng tiÕn hµnh tÝnh to¸n viÕt PTCB n­íc.

* PTCB n­íc:

Trªn khu trång trét, ë tÇng ®Êt cã sù ho¹t ®éng cña rÔ c©y hoÆc tÇng ®Êt trªn MN ngÇm trong 1 kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, PTCB n­íc cã d¹ng.

dv + dw = (§Õn) - (§i)

= (P + N + G + A) - (E + S + R)  T­¬ng tù c©u 1.

C©u 3: L­îng n­íc bèc h¬i mÆt ruéng lµ g×? C¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh l­îng bèc h¬i mÆt ruéng vµ ­u khuyÕt ®iÓm cña chóng?

Tr¶ lêi:

1) Kh¸i niÖm:

- Lµ TP quan träng trong PTCB n­íc ®Ó tÝnh to¸n chÕ ®é t­íi cho c¸c lo¹i c©y trång.

- L­îng n­íc bèc h¬i mÆt ruéng bao gåm l­îng n­íc bèc h¬i kho¶ng trèng vµ l­îng n­íc bèc h¬i mÆt l¸. Trong ®ã l­îng n­íc bèc h¬i kho¶ng trèng chiÕm phÇn tû lÖ lín trong l­îng n­íc bèc h¬i mÆt ruéng vµ cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn l­îng bèc h¬i mÆt l¸.

2) C¸ch x¸c ®Þnh:

a, Ph­¬ng ph¸p Cètchiacèp:

Cètchiacèp ®Ò ngÞ x¸c ®Þnh l­îng bèc h¬i mÆt ruéng theo CT sau:

ET = c.Yn

hoÆc ET = k.Y víi k = c.Yn-1

Y: n¨ng suÊt c©y trång (tÊn/ha)

k: hÖ sè cÇn n­íc (m3/tÊn): L­îng n­íc cÇn ®Ó t¹o ra 1 ®¬n vÞ s¶n l­îng.

c, n: c¸c hÖ sè ®­îc x¸c ®Þnh = thÝ nghiÖm vµ thay doi phu thuéc c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh nh­: khÝ hËu, lo¹i c©y trång, thæ nh­ìng ®Þa chÊt thiªn v¨n, biÖn ph¸p kü thuËt n«ng nghiÖp.

- ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p: ®¬n gi¶n, nªu lªn ®­îc mèi t­¬ng quan gi÷a l­îng n­íc cÇn víi n¨ng suÊt cña c©y trång.

- Nh­îc ®iÓm: Møc ®é chÝnh x¸c cña ph­¬ng ph¸p kh«ng cao, v× hÖ sè k ph¶n ¸nh tæng hîp c¸c ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh mµ c¸c ®iÒu kiÖn nµy trong tù nhiªn l¹i thay ®æi kh¸ phøc t¹p. Do ®ã hÖ sè k, thay ®æi trong 1 pvi t­¬ng ®èi réng.

b, Ph­¬ng ph¸p Capèp:

Capèp ®i s©u nghiªn cøu quan hÖ gi÷a l­îng bèc h¬i mÆt ruéng E vµ l­îng bèc h¬i mÆt n­íc tù do E¬o. Quan hÖ ®ã ®­îc biÓu thÞ nh­ sau:

ET = .Eo

: hÖ sè Capèp,  = 1,34  1,84

Eo: L­îng n­íc bèc h¬i mÆt n­íc tù do.

- ¦u ®iÓm: ®¬n gi¶n, dÔ x¸c ®Þnh v× tµi liÖu bèc hîp mÆt n­íc tù do Eo cÇn cho tÝnh to¸n lµ 1 tµi liÖu dÔ t×m.

- Nh­îc ®iÓm: + C¬ së lý luËn cã nh÷ng ®iÓm ch­a hoµn toµn hîp lý v× l­îng bèc h¬i mÆt ruéng ET lµ 1 nh©n tè cã tÝnh chÊt võa vËt lý, võa sinh lý, cßn Eo l¹i lµ 1 hiÖn t­îng hoµn toµn mang tÝnh chÊt vËt lý.

+ Coi   ®iÒu kiÖn khÝ hËu lµ kh«ng hîp lý v×  = ET/Eo, trong ®ã ET võa thuéc ®iÒu kiÖn phi khÝ hËu vµ khÝ hËu. Do vËy, dÉn ®Õn viÖc tÝnh to¸n kh«ng chÝnh x¸c.

+ C«ng thøc Capèp kh«ng nãi lªn ®­îc quan hÖ gi÷a l­îng n­íc bèc h¬i mÆt ruéng vµ n¨ng suÊt c©y trång, v× vËy g©y khã kh¨n cho viÖc x¸c ®Þnh l­îng bèc h¬i mÆt ruéng khi n¨ng suÊt phÊn ®Çu kh¸c víi n¨ng xuÊt thÝ nghiÖm. Th­êng n¨ng suÊt phÊn ®Çu < n¨ng suÊt thÝ nghiÖm nªn g©y Ýt nhiÒu t¨ng phÝ. Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch t­íi.

c, Ph­¬ng ph¸p bøc x¹: ET = c.w.RS

c: hÖ sè hiÖu chØnh, e ®é Èm t­¬ng ®èi b×nh qu©n - tèc ®é giã.

w: hÖ sè thuéc nhiÖt ®é, ®é cao khu t­íi

RS: bøc x¹ mÆt trêi

 Tãm l¹i cã nhiÒu c¸ch x¸c ®Þnh ET. C¸c c¸ch x¸c ®Þnh ET ë trªn ®Òu cã chç hîp lý ®èi víi tõng n¬i, tõng n­íc, tõng tr­êng hîp cô thÓ vµ ®Òu cã nh÷ng tån t¹i nhÊt ®Þnh.

C©u 4: Qu¸ tr×nh ngÊm hót trªn ruéng lóa vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®¹i l­îng ®Æc tr­ng cho qu¸ tr×nh nµy lµ g×?

Tr¶ lêi:

XÐt 1 mÉu « vu«ng nh­ h×nh vÏ:

H×nh vÏ 2

Nh­ h×nh vÏ khi cho n­íc vµo ruéng, n­íc ban ®Çu ngÊm xuèng qua c¸c kÎ rçng cña ®Êt lµm cho ®é Èm cña ®Êt tõ o ®¹t ®Õn bh. Giai ®o¹n nµy gäi lµ giai ®o¹n ngÊm hót hoÆc cßn ®­îc gäi lµ giai ®o¹n b•o hßa tÇng ®Êt mÆt ruéng. Sau ®ã n­íc tiÕp tôc ngÊm xuèng tÇng s©u d­íi t¸c dông chñ yÕu cña träng lùc, giai ®o¹n nµy gäi lµ giai ®o¹n ngÊm æn ®Þnh.

* Sù ngÊm hót trªn ruéng lóa x¶y ra khi míi ban ®Çu cho n­íc vµo ruéng sau khi ®• cµy vµ ph¬i ruéng xong vµ lóc ®ã  cña ®Êt sÏ ®¹t dÇn ®Õn bh. Qu¸ tr×nh ngÊm hót th­êng ®­îc ®Æc tr­ng bëi c¸c ®¹i l­îng sau:

- Tèc ®é ngÊm hót Vt hoÆc hÖ sè ngÊm hót kt

- Thêi gian ngÊm hót hoÆc thêi gian b•o hßa tÇng ®Êt mÆt ruéng tb.

Trong thêi gian tb, vt vµ kt thay ®æi vµ gi¶m dÇn. Qu¸ tr×nh thay ®æi ®ã ®­îc biÓu diÔn bëi h×nh vÏ sau:

Theo Cètchiacèp, trªn c¬ së c¸c ®­êng qu¸ tr×nh ngÊm hót ®• thu thËp ®­îc, ®Ò nghÞ x¸c ®Þnh tèc ®é ngÊm hót theo c«ng thøc sau:

H×nh vÏ 3

vt = kt.Jt

Trong ®ã,

vt: Tèc ®é ngÊm hót ë thêi ®iÓm t

kt: hÖ sè ngÊm hót ë thêi ®iÓm t

Jt: gradien Tlùc ë thêi ®iÓm t

Jt = hm

h: Líp n­íc mÆt ruéng trong qu¸ tr×nh ngÊm hót.

m: chØ sè ngÊm hót, thay ®æi theo thêi gian ngÊm hót