II. Các chỉ tiêu chủ yêú đánh giá nên kte quốc dân:

1) Tổng sp quốc dan (GNP) va tong sp trong nuoc GDP trong he thong can doi tai san quoc gia NSA:

- Theo qui dinh cua LHQ de danh gia trinh do phat trien kte cua moi quoc gia trong nen kinh te thi truong, can cu de xac dinh cac loai mo hinh kinh te, phan loai cac nuoc giau ngheo, phan loai cac nuoc theo trinh do phat trien, nguoi ta thuong dung 2 muc tieu kte tong hop co ban trong he thong hoach toan thong ke dc ap dung cho nen kte thi truong, do la he thong can doi tai san quoc gia SNA

- Trong he thong can doi tai san quoc gia SNA thi GDP va GNP co vtri rat quan trong doi voi he thong chi tieu kinh te cua mot nuoc. o day, gia tri cua GNP va GDP dc tinh toan o ca hai khu vuc la khu vuc sx vat chat va phi vat chat. no khac voi cach tinh toan cua he thong can doi sx (MPS)_1 he thong thanh toan thong ke ap dung cho cac nen kinh te ke hoach hoa cua cac nuoc xhcn trong do co nuoc ta. TRong MPS chi co cac hdong cua khu vuc sx vat chat la duoc phan anh va tinh vao cac chi tieu kinh te tong hop, con gia tri tao ra o khu vuc sx phi vat chat thi ko dc tinh vao.

- Nhu vay quan nien cua SNA da coi pham tru sx bao gom tat ca cac hd kte co tao ra cac sp hang hoa vat chat va sp dich vu de thoa man cho nhu cau cua tung ca nhan va toan xh. Vi the tren thuc te he thong can doi tai khoan quoc gia ko phan biet sx vat chat va sx phi vat chat.

a) GNP:

- GNP là tổng giá tri các sp hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được tạo ra của nước, nói cách khác là tổng giá trị thị trường của mọi loại hàng hoá và dịch vụ đc tạo ra của một quốc gia trong một khoản thời gian nhất định thường là 1 năm.

- Trong quá trình hoạch toán thống kê sp quốc dân cần lưu ý:

+ gtrị GNP thừa nhận mọi lđ xh cho dù lđ đó ở khu vực sx vật chất hay phi vật chất, dân sự hay phi dân sự miễn là lđ đó đc thị trường trả giá.

+ GNP chỉ tính đến gtrị của hàng hoá và dịch vụ cuối cùng mà ko tính đến giá trị của các sp trung gian

+ GNP k chỉ bao gồm những gia trị của các sp hàng hoávà dịch vụ cuối cùng đc tạo ra bên trong lãnh thổ của quốc gia mà còn bao gồm cả những khoản thu nhập do đầu tư, hđ sx kinh doanh ở nước ngoài và các khoản tiền lương của công nhân từ nước ngoài đổ về nhưng đồng thời cũng phải trừ đi phần tương tự cho ng nước ngoài làm việc và có cơ sở sx kinh doanh đặt trong quốc gia đó.

+ GNP tính theo giá trị thị trường hiện hành của một quốc gia, tuy nhiên nếu để so sánh qui mô của GNP hay mức bình quân GNP theo đầu ng trong các thời kì khác nhau thì ng ta phải dùng giá cố định tức là giá chung của 1 năm gốc.

b) Tổng sp trong nước GDP

- Là tổng gtrị của toàn bộ các sp hàng hoá và dịch vụ cuối cùng đc tạo ra trong năm ở trong nước của bất cứ ai có thu nhập, k tính đến thunhập của những ng thuộc quốc gia đó đang sống, làm việc và có cơ sở kinh doanh ở nước ngoài.

c) So sánh:

* Giống nhau:

- Đều là tổng giá trị của các sp hàng hoá và dịch vụ cuối cùngđc tạo ra trong năm k tính đến gtrị của các sp trung gian.

- Đều đc tính theo giá thị trường hiện hành của quốc gia nhưng khi so sánh giữa các thời điểm khác nhau thì phải qui đổi tính theo giá cố định.

- GNP, GDP đc tính bằng tiền riêng của mỗi nước. Nhưng khi so sánh giữa các nước trên thế giới phải qui đổi sang đồng ngoại tệ mạnh (USD) theo tỉ giá hối đoái giữa hai loại tiền chuyển đổi.

* Khác nhau:

- GNP bao gồm tất cacr phần giá trị của phần trong nước đc tạo ra ở nước ngoài nhưng lại trừ đi phần gtrị của nước ngoài tạo ra ở trong nước còn GDP thì ngược lại.

- Sử dụng GNP nhấn mạnh khía cạnh chủ sở hữu của các giá trị đc tạo ra, bất kể các giá trị đó đc tạo ra ở đâu, nơi nào. Còn GDP thì nhấn mạnh ở khía cạnh không gianlãnh thổ của các gtrị đc tạo ra bất kể các gtrị đó thuộc về ai, thuộc về quốc gia nào.

- Về qui mô: GNP=GDP ở 3 trường hợp sau:

+ Khi tính ttrên toàn cầu

+ Đối với các nền kinh tế cô lập và khép ko quan hệ bên ngoài

+ Phần thu nhập chia về bằng gtrị phần thu nhập của người nước ngoài tạo ra ở nước đó.

GNP>GDP: là ở những nước chủ đầu tư lớn có cơ sở kinh doanh ở nước ngoài và nhận đầu tư của nước ngoài vào trong nước ít hơn, đây là những nước có nên kinh tế phát triển, tiềm lực kinh tế mạnh, có nguồn thu nhập lớn từ bên ngoài lãnh thổ của họ. Tuy nhiên có 1 số ít các quốc gia kinh tế chưa phát triển mạnh nhưng có nhiều người làm thuê nên các khoản tiền lương của công nhân từ nước ngoài gửi về khá lớn so với các khoản thu nhập phải chuyển trả cho ng nước ngoài ít thì GNP>GDP

=> Với nhưng so sánh , ptích trên khi sử dụng GNP và GDP làm tiêu thức so sánh giữa các nước cần lưu ý 3 điểm sau:

+ tránh nhầm lẫn và đồng nhất GNP và GDP

+ sử dụng những chỉ tiếu GNP và GDP để phác hoạ những nét lớn của bộ mặt ktế xh của 1 quốc gia là cần thiết nhưng như thế thì chưa đủ và tốt nhất để đánh giá đc tầm vóc một nền kinh tế và mức sống của dân cư.

+ khi cần nhấn mạnh và làm rõ khía cạnh chủ sở hữu theo từng quốc gia thì dùng GNP, còn khi cần hình dung về bức tranh cụ thể về khu vực pbố theo lãnh thổ thì dùng GDP.

2)GDP/ng - GNP/ng:

Bình quân theo đầu ng của tổng sp quốc gia là tỉ số giữa qui mô GNP, GDP với số dân tại thời điểm của năm.

- Ý nghĩa: việc tính GNP/ng và GDP/ng của các quốc gia có ý nghĩa rất lớn và đc thể hiện ở 5 điểm sau:

+ Căn cứ vào GNP/ng và GDP/ng để đánh giá trình độ phát triển kinh tế, mức sống lý thuyết về vật chất ủa dân cư mỗi nước

+ Căn cứ để so sánh về mức sông giữa các quốc gia

+ Dựa vào 2 chỉ tiêu này phân chia các nhóm nước trên thế giới thành các nhóm nước giàu nghèo

+ Căn cứ để qui định các quan hệ kinh tế giữa các quốc gia với các tổ chức quốc tế

+ Qui định mức phí đóng góp của các nước thành viên vào các tổ chức quốc tế do LHQ đúng đầu

- 1 số đặc điểm cần lưu ý khi sử dụng: 3 điểm sau:

+ GNP và GDP tính bằng tiền riêng của mỗi nước vì thế để so sánh qui mô với mức bình quân theo đầu ng của GNP và GDP giữa các nước thì ngoài cách tính theo tiền riêng của từng nước ng ta phải tính theo 1 đồng tiền chung sử dụng trên toàn thế giới do LHQ qui định là USD. Vì thế phải có sự chuyển đổi từ đồng tiền riêng của mỗi nước sang đồng USD. Trước đây tỉ giá hối đoái chính thức giữa 2 đồng tiền chuyển đổi là cơ sở để tính chuyển đổi sang USD.

+ Hiện nay trong quá trình chuyển đổi thì các tỉ giá hối đoái đặc biệt là các nước đang phát triển thường bị bóp méo đi nhiều, vì thế kết quả chuyển đổi k phản ánh đc khách quan gtrị vì tỉ giá hối đoái k phản ánh đc sự ngang giá về sức mua giữa 2 đồng tiền chuyển đổi.

Để khắc phục những nhược điểm, khiếm khuyết dẫn đến bóp méo các tỉ giá hối đoái thì đầu thập niên 90 của thế kỉ trước LHQ đã đưa ra cách tính GDP và GNP của mỗi nước theo sức mua tương đương đã làm cho kquả so sánh gần đúng với thực tế hơn. pp này là cách tính GDP qui đổi ra USD trên cơ sở chênh lệch giá cả hàng hoá ở nước đó so với 1 lg hàng hoá tương tự ở nước Mỹ.