A. Mở Bài:

Việt Bắc là đầu não của cuộc kháng chiến chống Pháp, đây chính là căn cứ địa vững chắc của Trung ương Đảng và Chính phủ trong suốt 15 năm thuở còn kháng Nhật. Nơi đây đồng bào các dân tộc Việt Bắc đã cưu mang, che chở cho Đảng, Chính phủ, cho bộ đội những ngày kháng chiến vô cùng gian khó. Và cũng chính nơi đây đã lập nên chiến thắng lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.

Tháng 10 năm 1945, những người kháng chiến từ căn cứ Việt Bắc trở về xuôi, Trung ưng Đảng và Chinh phủ về Hà Nội. Liệu những người chiến thắng có tấm lòng thủy chung ân nghĩa với mảnh đất đã từng cưu mang, gắn bó hay không? Đấy là vấn đề tư tưởng lớn đặt ra cho các cán bộ và chến sĩ. Tố Hữu đã viết bài thơ Việt Bắc để đáp lại nỗi niềm ấy. Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là thi phẩm xuất sắc của văn học Việt Nam thời kỳ chống Pháp; là khúc tình ca, anh hùng ca về cách mạng, về cuộc kháng chiến, về con người kháng chiến, mà cội nguồn sâu xa của nó là là tình yêu quê hương đất nước; là niềm tự hào về sức mạnh của nhân dân, là truyền thống nhân nghĩa, đạo lý thủy chung của dân tộc Việt Nam.

Một trong những đoạn gây xúc động lòng người là phần đầu bài thơ, tái hiện một giai đoạn lịch sử gian khổ vẻ vang của cách mạng và kháng chiến ở chiến khu Việt Bắc, nay đã trở thành những kỉ niệm sâu nặng của những người kháng chiến.

B: Thân Bài:

Đoạn thơ nằm trong cấu tứ của bài thơ, đó là tâm trạng đầy xúc động bâng khuâng của người đi kẻ ở, cả hai đã từng sống  và gắn bó suốt mười lăm năm, có biết bao kỉ niệm ân tình ân nghĩa, sẻ chia đắng cay ngọt bùi trong cuộc kháng chiến đầy gian khổ.

Tố Hữu đã rất khéo léo thể hiện ân tình ân nghĩa ấy dưới hình thức đối đáp của hai nhân vật trữ tình "mình-ta" trong ca dao truyền thống, tưởng như rất riêng của tình yêu đôi lứa nhưng lại hóa thành một vấn đề lớn trong mối quan hệ ân tình của đồng chí, đồng bào, của tình yêu quê hương, đất nước. Lời đối đáp giao hòa vọng trong tâm hồn mỗi người vì cả hai đề là người kháng chiến.

Nhà thơ sáng tạo hai từ "mình-ta" là thủ pháp nghệ thuật độc đáo, tài hoa góp phần vào sự phân đôi và thống nhất của chủ thể trữ tình. Mình là ta; ta là mình; là những người kháng chiến, là đồng bào Việt Bắc, là nhà thơ. Tất cả thâm nhập, chuyển hóa vào lời độc thoại, đối thoại, diễn tả chung tâm trạng, tâm tư, tình cảm của nhà thơ và những người tham gia kháng chiến. Họ đã sống gắn bó, tình nghĩa, sướng khổ có nhau; cùng chung kỉ niệm và mong ước, cùng chung cảm xúc buổi phân li; cùng xúc động, băn khoăn dằn vặt giữa cái đã qua và cái sắp tới; giữa phần đi và phần ở trong mỗi con người. 

  Mở đầu đoạn thơ là tình cảm bâng khuâng, lưu luyến của người ở-người đi trong buổi chia  tay . 

'' Mình về mình có nhớ ta
mười năm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn?''

Người ở lại nhạy cảm với hoàn cảnh đổi thay, dường như gợi nhắc cho người ra đi những kỉ niệm gắn bó suốt mười mấy năm biết bao gian khó, hi sinh mà thiết tha mặn nồng nay trở về xuôi liệu có nhớ không? Các điệp ngữ "mình xó nhớ ta", "mìn có nhớ không" với giọng điệu lưu luyến, da diết khôn nguôi về một thời cách mạng, nhắc nhở người ra đi đại lý "uống nước nhớ nguồn"

Tế nhị và sâu sắc biết bao, người ra đi chỉ biết cầm tay nghẹn ngào khó nói:

"Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nố gì hôm nay"

Nghe tiếng ai thiết tha mà lòng người đi xiết bao xao xuyến bâng khuâng, bồn chồn chân bước. Làm sao có thể ra đi mà quên cội nguồn "Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng!" Người ra đi không nói ra thành lời nhưng biết bao ngậm ngùi, thương nhớ qua cái "Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay". Cái cầm tay không lời mà chất chứa bao nỗi niềm của người đi. Nhịp thơ lục bát nhịp nhàng, diễn ta chân tình một thoáng ngập ngừng của tình cảm. Chút ngập ngừng tạo ra một phút lặng cho chuỗi câu hỏi tiếp theo được vang lên dồn dập, tha thiết hơn. PéOanhKiu
* Lời người ở lại hỏi người đi có nhớ về một chiến khu gian khó mà thủy chung?

"Mình đi có nhớ những ngày
Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?
Mình về , rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Mình đi có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Mình về có nhớ núi non
Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh
Mình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa?"

Mười hai dòng nhắc nhở những ngày tháng gian khó ở chiến khu Việt Bắc; mười hai dòng tạo thành sáu câu hỏi nhưng khơi sâu vào những kì niệm.
Mình đi có nhớ những ngày: "Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù", đó là đặc trưng của thiên nhiên Việt Bắc trong những ngày khắc nghiệt, gợi ra những gian nan, vẩ vả của những ngày kháng chiến.
Mình về có nhớ con người Việt Bắc nghèo nhưng thủy chung, tình nghĩa, đồng cam cộng khổ cùng kháng chiến: "Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai", "Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son"?
Mình về có nhớ mảnh đất chiến khu từ khi kjasng Nhật thuở còn Việt Minh, nơi ấy là căn cứ địa vững chắc cho kháng chiến với những địa danh Tân Trào, Hồng Thái và những kỉ niệm "mái đình cây đa"? Thiên nhiên mảnh đất, con người biết bao ân tình ân nghĩa, người đi $PéOanhKiu làm sao có thể quên.

Cuối cùng để trả lời cho sự băn khoăn, biết bao lo lắng ấy, người ra đi khẳng định:

"Ta với mình, mình với ta
Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh
Mình đi mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu..."

"Ta - mình", "mình - ta" quấn quýt, quyện hòa, ta với mình là một, lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh. Đinh ninh là sự khẳng định chắc chắn, mãi mãi mặn mà, gắn bó, thủy chung với Việt Bắc. Việt Bắc là cái nôi cội nguồn của cách mạng làm sao dễ dàng quên! Sự so sánh "Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu: khẳng định sự chung thủy sắt son với Biệt Bắc như tìn yêu đôi lứa bền chặt, mãi mã, khoing bao giờ cạn như nguồn nước kia...

* Những đặc sắc về nghệ thuật:
Cái tạo nên chất thơ ở đây chính là nhạc điệu và cách sử dụng từ vựng tiếng Việt của nhà thơ. Các câu lục bát rất chuẩn về luật, vần cách ngắt nhịp đã làm cho ngững hoài niệm cùng cảm xúc trở nên ngân nga, réo rắt, trầm bổng thâm sâu bào hồn người đọc. Các câu tám sử dụng nghệ thuật tiểu đối rất chỉnh làm cho cấu trúc cân xứng và giàu chất nhạc: Mưa nguồn suối lũ - những mây cùng mù; miếng cơm chám muối - mối thù nặng vai; trám bùi để rụng - măng mai để già

Các câu sáu luân phiên nhau, cứ một câu "minh đi" lại một câu "mình về". Đi hay về, tất cả đều chỉ cùng một hướng của người về xuôi. Cái hay là nhà thơ đã vận dụng rất khéo léo ngôn ngữ tiếng Việt để tạo ra sự đa dạng thú vị đó
Mình đi có nhớ những ngày
Mình về có nhớ chiến khu
Mình về rùng núi nhớ ai
Mình đi có nhớ nhũng nhà
Mình về có nhớ núi non
Mình đi mình có nhớ mình
Minh đi mình lại nhớ mình

Đặc biệt có những câu thơ chứa nhiều từ mình ( mình đi, mình có nhớ mình/ mình đi mình lại nhớ mình). Nhà thơ đã khai thác rất đắt từ "mình" trong tiếng việt. Mình là bản thân ta, nhưng cũng lại là người khác. Trong xưng hô giữa vợ chồng hay bạn bè thân thiết, đó là sự thể hiệm tìmh cảm gần gũi gắn bó, yêu thương. Trong văn cảnh nỲ cũng vậy, mình là ta, là người ở lại, là người ra đi vừa thống nhất, vừa biến hóa đa thanh đa nghĩa, thú vị mà tinh tế nhường nào!

C: Kết Bài
Đoạn thơ là khúc hát ân tình, ân nghĩa của người ra đi và người ở lại. Là tinh cảm thắm thiết sâu nặng của những người kháng chiến dù ở trong niềm vui hiện tại vẫn không quên cội nguồn của thắng lợi. Đó là truyền thống đạo lý đẹp đẽ của dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ manv đạm phong cách trữ tình - chính trị. Nhà thơ nói về vấn đề lớn của dân tộc nhưng được diễn tả qua ngôn ngữ mềm mại, giản dị, chí nghĩa, chí tình, nên thơ, nên nhạc gây ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc người nghe.

đề cập đến một người dùngđề cập đến một người dùng