Đề: Phân tích hình tượng sóng trong bài thơ cùng tên của nhà thơ Xuân Quỳnh. Cảm nhận của anh chị về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ được thể hiện qua bài thơ.

  Bài làm

  Thơ tình yêu là một mảng rất đặc sắc và tiệu biểu cho hồn thơ Xuân Quỳnh Đến Xuân Quỳnh,trong thơ Việt Nam có thêm một tiếng nói trực tiếp bày tỏ những khát khao sôi nổi,mãnh liệt mà chân thành, tự nhiên của một trái tim phụ nữ trong tình yêu. Chị viết nhiều, viết hay về tình yêu,trong đó “sóng” là một bài thơ đặc sắc. Sóng là hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu,là sự hóa thân,phân thân của cái tôi trữ tình mà qua đó nhà thơ biểu đạt sự mạnh mẽ,dạt dào,nồng thắm của tình yêu.

  Nếu như thi sĩ Xuân Diệu trước đã mượn hình tượng “ biển” để nói lên tình yêu thì nhà thơ Xuân Quỳnh đã mượn hình tượng “sóng” để diễn tả những cảm xúc,tâm trạng,những sắc thái tình cảm vừa phong phú vừa phức tạp,vừa thiết tha sôi nổi của trái tim phụ nữ đang rạo rực,khao khát yêu đương. Gắn liền với hình tượng sóng là hình tượng em,”sóng” và “em” tựa hồ như hai nhân vật hỗ trợ nhau,cùng khắc họa những trạng thái cảm xúc,những khát khao mãnh liệt của tác giả.

  Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm lí đặc biệt của một tâm hồn đang khao khát yêu đương,đang tìm đến một tình yêu rộng lớn hơn:

  Dữ dội và dịu êm

  ồn ào và lặng lẽ

  Quả không có cách miêu tả nào cụ thể và sinh động hơn về trạng thái tâm lí của trái tim đang đập những nhịp đập rộn ràng của tình yêu. Tình yêu trong trái tim người con gái cũng như những con sóng ngoài biển khơi kia. Có khi nó biểu hiện thật tha thiết,thật dịu dàng đầy nữ tính,nhưng cũng có khi thật nồng nàn,cháy bỏng. Hai đối cực trong tính cách ấy chứng tỏ một sự thật dễ thương,đó là em đang yêu. Mà tình yêu muôn đời vẫn thế :

  Vì tình yêu muôn thuở

Có bao giờ đứng yên

   ( Thuyền Và Biển)

            Tính khí người con gái đang yêu cũng như sóng. Và hơn nữa trái tim đang khao khát yêu thương ấy  không thể chấp nhận sự tầm thường,nhỏ hẹp ,họ luôn vươn tới cái lớn lao để đồng cảm,đồng điệu với mình:

                        Sông không hiểu nổi mình

                        Sóng tìm ra tận biển

Tựa vào sóng để xây tứ thơ,âm hưởng bài thơ nhịp nhàng,dạt dào,gợi cho ta liên tưởng đến nhịp các con sóng liên tiếp nahu,lúc tràn lên sôi nổi, lúc êm dịu lắng lại. Con sóng ngày xưa và ngày sau vẫn thế. Đó là quy luật của tự nhiên. Tình yêu cũng luôn đa dạng,phức tạp,khó hiểu…Vì vậy những ai đang yêu luôn tự trăn trở và khó thể nào tìm được lời lí giải cho thỏa đáng:

                        Ôi con sóng ngày xưa

                        Và ngày sau vẫn thế

                        Nỗi khát vọng tình yêu

                        Bồi hồi trong ngực trẻ

  Vâng! Họ không thể tìm ra được sự lí giải chính xác cho những trăn trở của mình trong đó một điều hiển nhiên mà họ cảm nhận rất rõ. Đó chính là cảm xúc bồi hồi xao xuyến. Nó không hình hài,không cầm nắm được, cảm nhận được một cách đầy đủ. Hai từ “bồi hồi” được đặt đầu câu nói lên những xốn xang,rạo rực của yêu đương. Cảm xúc này thật êm ái,dịu dàng và ngọt ngào à ai đã từng yêu đều được nếm trải. Trong ca dao từng thể hiện:

                        Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

            Như đứng đống lửa như ngồi đống than

Cái sự “ bổi hổi bồi hồi” ấy nghĩ cũng lạ! Chẳng biết tự bao giờ trái tim yêu bỗng rung lên những nhịp đập khác thường. Có người bảo rằng họ yêu “người ấy” ngay từ ánh mắt đầu tiên,cũng có khi là nụ cười làm xao động trái tim. Nhưng thật sự không thể lí giải được tình yêu một cách rõ ràng,làm sao lí giải được sự khởi nguồn,điểm bắt đầu của một tình yêu kia chứ. Chỉ khi người ta cảm nhận được tình yêu tồn tại trong tim thì tâm lí tự nhiên thường luôn có nhu cầu tìm hiểu. Soi vào lòng mình,đi tìm lời đáp cho câu hỏi khởi nguồn tình yêu,nhân vật trữ tình trong bài thơ đã nói lên được quy luật sâu xa của tình yêu. Điều mà trước đây Xuân Quỳnh từng băn khoăn: “làm sao cắt nghĩa được tình yêu?” thì nay nữ sĩ Xuân Quỳnh bộc bạch một cách hồn nhiên,dễ thương. Tình yêu cũng giống như sóng biển,như gió trời vậy thôi,làm sao mà hiểu hết được. Nó cũng khó hiểu, bất ngờ như thiên nhiên:

                        Sóng bắt đầu từ gió

                        Gió bắt đầu từ đâu

                        Em cũng không biết nữa

                        Khi nào ta yêu nhau

            Hàng loạt các câu hỏi: “Sóng bắt đầu từ gió;gió bắt đầu từ đâu?” nhằm truy tìm ráo riết ngọn nguồn của sự vật hiện tượng khó lí giải trong tự nhiên,cũng chính là khát vọng tìm lời giải đáp cho ngọn nguồn của tình yêu. Để rồi con người mãi mãi đi tìm lời đáp cho mỗi trái tim mình. Và điều ai cũng hiểu,cảm nhận rõ nhất đó là nỗi nhớ khi xa nhau:

                        Con sóng dưới lòng sâu

                        Con sóng trên mặt nước

                        Ôi con sóng nhớ bờ

                        Ngày đêm không ngủ được

                        Lòng em nhớ đến anh

                        Cả trong mơ còn thức

            Sóng có nhiều cung bậc khác nhau ,có con sóng cồn cào dữ dội trên mặt nước,nhưng cũng có những con sóng âm thầm lặng lẽ dưới lòng sâu. Tình yêu cũng vậy,có tình yêu ồn ào,dữ dội nhưng cũng có những tình yêu thầm lặng,sâu lắng và kín đáo. Nỗi nhớ của tình yêu chiếm lấy cả tầng sâu và bề rộng của không gian. Đó là nhớ khắc khoải  vượt không gian( nhớ bờ),vượt qua thời gian(ngày đêm không ngủ được). Nhưng từ hình ảnh sóng Xuân Quỳnh đến “em” qua sự so sánh có tính đòn bẩy.

                        Lòng em nhớ đến anh

                        Cả trong mơ càng thức

            Hơn cả sóng,nỗi nhớ trong em luôn hiện hữu,không chỉ trong không gian mà trong tiềm thức để rồi hiện diện trong cả giấc mơ. Không cần lời cầu kì hoa mĩ,chỉ một lời thổ lộ chân tình mà nhà thơ đã bộc bạch một cách sâu sắc cung bậc tình yêu đang cuộn chãy trong trái tim mình. Hình ảnh người yêu,nỗi khát khao mong đợi đã chiếm ngự tâm hồn của nữ sĩ. Lời tâm sự của nhân vật trữ tình cũng là lời trái tim của chính tác giả,nỗi nhớ ấy là hiển nhiên trong một tình cảm chân thật,cháy bỏng và tha thiết. Tỉnh và thức,thức cả trong mơ,tực hồ như con sóng triền miên dào dạt không bao giờ yên một chỗ. Đó là hiện thân của một tình yêu cao cả,tuyêt đối và đầy đức hi sinh. Bởi thế,giữa bao xuôi ngược của cuộc đời,dẫu thế sự thay đổi,thì lòng em cũng mãi mãi hướng về anh,duy nhất :phương anh mà thôi:

                        Dẫu xuôi về phương bắc

                        Dẫu ngược về phương Nam

                        Nơi nào em cũng nghĩ

                        Hướng về anh một phương

 Có ai đó nói rằng: sự xa cách đối với tình yêu như ngọn lửa trước gió. Nếu tình yêu ấy yếu ớt thì sẽ bị dập tắt,nếu tình yêu mạnh mẽ thì càng bùng lên dữ dội. Ở đây đối với Xuân Quỳnh,hơn cả sự cháy bỏng dữ dội vì nhớ vì thương là tấm lòng thủy chung son sắc,tất cả “em” dành trọn tâm hồn mình cho anh. Người phụ nữ yêu trong thơ Xuân Quỳnh mạnh bạo,chân thành bày tỏ khát khao của lòng mình,quên mình,nó cũng đòi hỏi sự tuyệt đối,duy nhất,và luôn đi liền với khát khao về mái ấm gia đình,với sự gắn bó lâu bền,thủy chung. Điều đó chứng tỏ rằng quan niệm tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh vẫn có gốc rễ trong tâm thức của dân tộc,đó là truyền thống của người phụ nữ Việt Nam .

            Con sóng vỗ như tình cảm bồi hồi khao khát,như tình yêu tìm đến hạnh phúc và đến đây bài thơ xuất hiện hình ảnh đôi bờ:

                        Ở ngoài kia đại dương

                        Trăm ngàn con sóng nhỏ

                        Con nào chẳng tới bờ

                        Dù muôn vời cách trở

Con sóng nào cũng khát khao đến bờ.Hình ảnh đến bờ như cái đích đi đến và con sóng sẽ không chơi vơi,bỏ cuộc. Nhà thơ đã lên tưởng rất sáng tạo để nói lên tình yêu chung thủy sẽ được đáp đền. Tình yêu thường trải qua nhiều gian nan thử thách,nếu ai vững tin,biết nhẫn nại,biết chờ đợi thì sẽ tới được bến bờ hạnh phúc. Phải chăng đây là một thông điệp tình yêu mà nữ sĩ muốn gửi gắm cho những trái tim đang rung lên nhịp đập đầy khao khát! Xuân Quỳnh làm bài thơ này năm 1967 khi mà chị đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song,người phụ nữ hồn nhiên tha thiết yêu đời này vẫn còn ấp ủ biết bao hi vọng,vẫn phơi phới một niềm tin vào hạnh phúc tương lai.

            Trong thơ,Xuân Quỳnh rất nhạy cảm với sự trôi chảy của thời gian,và ý thức thời gian thường đi liền với niềm âu lo  và khao khát nắm lấy hạnh phúc hiện tại:

Cuộc đời tuy dài thế

                        Năm tháng vẫn đi qua

                        Như biển kia dẫu rộng

                        Mây vẫn bay về xa

            Nhưng lo âu với Xuân Quỳnh không hề dẫn đến sự thất vọng mà càng thúc đẩy một cách ứng xử tích cực: sống hết mình,sống mãnh liệt trong tình yêu để có thể vượt qua và thắng được sự hữu hạn thời gian của mỗi đời người. Đỉnh cao của khát vọng tình yêu đọng lại ở khổ thơ cuối:        

                        Làm sao được tan ra

                        Thành trăm con sóng nhỏ         

                        Giữa biển lớn tình yêu

                        Để ngàn năm còn vỗ

“ tan ra” là khát vọng “hòa nhập,hóa thân”vĩnh viễn,tuyệt đối. Hai từ “ ngàn năm” đầy khát vọng hòa nhập ấy đến độ vĩnh cửu. “Vỗ”  là biểu hiện của sức sống muôn đời. Đó là khát vọng của một tình yêu lớn,của trái tim nhân hậu,đằm thắm và thiết tha với cuộc đời.

            Là người phụ nữ thời hiện đại, Xuân quỳnh luôn chủ động bày tỏ tình yêu một cách trực tiếp. Đối với thi sĩ,tình yêu không bao giờ nửa vời, nó đòi hỏi sự đắm say hết mình. Không chỉ hiện đại,táo bạo,tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh bao giờ cũng gắn với khát vọng được hòa nhấp, đoàn tụ,chia sẻ và rất mực thủy chung. Không phải chỉ là lúc còn trẻ trái tim yêu của nữ sĩ tài hoa mới nhiều sôi nổi,bồng bột,mà mãi mãi về sau này,khi Xuân Quỳnh đã qua nhiều khổ đau và từng trải,cái khát vọng được còn mãi tình yêu của mình vẫn là ước muốn tha thiết và khắc khoải trong trái tim giàu yêu thương ấy: 

                        Em trở về đúng nghĩa trái time em

                        Là máu thịt đời thường ai chẳng có

                        Vẫn ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa

                        Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi

                                                                                    ( Tự Hát)

            Đường thơ của XQ,trong khoảng một phần thế kỉ,nhưng chỉ khá nhiều và đều về số lượng tác phẩm, mà điều đáng kể hơn là vẫn giữ được bản sắc tươi tắn,hồn hậu và nồng nhiêt. Thơ XQ  là tiếng lòng của một tâm hồn gắn bó thiết tha với cuộc đời,với con người khát khao tình yêu,tâm trạng chi chút cho hạnh phúc bình dị của đời thường. Với XQ,tình yêu không chỉ gắn bó keo sơn giữa hai cá nhân mà hơn thế nữa,nó tượng trưng cho cái đẹp,cái cao cả,trượng trưng cho” niềm  khao khát tự hoàn thiện mình” và bài thơ “ Sóng” là một điển hình tiêu biểu cho quan niệm ấy.