A-Mở Bài
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những nhà văn chuyên viết bút kí. Lối viết văn của ông có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình với những liên tưởng mạnh mẽ và một lối hành văn mê đắm tài hoa.

Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? là bài kí suất xắc nhất của HPNT viết tại Huế năm 1981. Bài kí vừa thể hiện những nét đẹp độc đáo của sông Hương, vừa thể hiện nét tài hoa, uyên bác của cái tôi HPNT nhạy cảm, tinh tế, nhất mực say mê cái đẹp của quê hương dất nước.

B-Thân Bài
1-Với cái tôi của HPNT- cái tôi của tài hoa với vốn văn hoa sâu rộng, tâm hồn nhạy cảm, tinh tế pong đã đem đến cho người đọc được chiêm ngưỡng một thực thể thẩm mĩ tuyệt vời của tạo hoá ban tặng. (Vẻ đẹp của sông Hương đc phát hiện ở cảnh sắc thiên nhiên)

a)Ở thượng nguồn
Nhìn từ cội nguồn, sông Hương là một dòng chảy có mối quan hệ sâu sắc với dãy Trường Sơn. Sông Hương như một bản trường ca của rừng già với nhiều tiết tấu hùng tráng, dữ dội. Khi nó "rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn"; lúc thì "mãnh liệt qua những ghềnh thác"; khi thì "cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn". Và cũng có lúc nó trở nên "dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng". Ở giữa lòng Trường Sơn, sông Hương đã sống một nửa kcuộc đời mình như một cô gái Di-gan "phóng khoáng", "man dại" và có "bản lĩng gan dạ" với một tâm hồn tự do và trong sáng. Khi ra khỏi rừng già, sg Hươg được chế ngự để nhanh chóng trở thành người con gái mang sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thanh người mẹ phù sa của một vùng văn hoá sứ sở. Với ngòi bút tài hoa của HPNT, sông Hương ở vùng thượng lưu đã toát lên vẻ đẹp của một sức sống mãnh liệt, hoang dại đầy cá tính. Nó sống động như một cơ thể sống vô cùng hấp dẫn.

b) Sông Hương chảy về đông bằng và ngoại vi thành phố Huế.
Trước khi trở thanh người tình dịu dàng và thuỷ chug của Cố đô Huế, sg Hương đã trải qua một hành trinh đầy gian truân, nhiều thử thách. Trong cái nhìn tinh tế và lãng mạn của HPNT toàn bộ quá trinh của sông Hương từ khi ra khỏi vùng núi đến khi gắp TP Huế giống như một cuộc tìm kiếm có ý thức để tới nơi  gặp TP tương lai của mình.

Giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại sông Hương như một cô gái nằm ngủ mơ màng. Ngưng khi ta khỏi vùng núi sông Hương như nàng tiên được đánh thức bừng lên sức trẻ và niềm kháo khát của thanh xuân trong sự "chuyển dòng liên tục, vòng qua những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm". Từ ngã ba tuần, sông Hương chảy theo hướng nam-bắc, qua điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, nó chuyển sang hướng tây bắc vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều... Rồi nó đột ngột vẽ một vòng cung thật tròn về phía đông bắc ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế.
Từ Tuần trở đi sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn. "Nó trôi đi giữa hai vách đồi sừng sững như thành quách, cũng từ đó người ta thấy lòng sông Hương mềm như một tấm lụa..." Dòng sông kết hợp với những ngọn đồi tạo nên những mảng quang nhiều màu sắc trên nền trời phía tây nam của thanh phố: sớm xanh trưa vàng chiều tím.
Bằng vốn hiếu biết phong phú, sự quan sát tinh tế bút pháp kể và tả kết hợp nhuần nhuyễn, sử dụng những hình ảnh so sánh, nhân hoá... Tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp của aoong Hương trong bối cảnh kì thú, hài hoà giữa nó và thiên nhiên ngoại ô thanh phố Huế.

c) Khi chảy vào thành phố Huế.
Khi chảy vào thành phố thân yêu có lẽ đây là đoạn tác giả nói về sông Hương đẹp nhất, duyên dáng, trữ tình nhất. Nó như đã tìm đúng đường về, tìm thấy chính mình. Nó "vui tươi hẳn lên giữa những bãi biền bãi xanh biếc của ngoại ô Kim Long". Dòng sông "kéo một nét thẳng thực" theo hướng tây nam - đông bắc, cuối đường nó "đã nhìn thấy chiếc cầu trắng... nhỏn nhắn như những vành trăng non" rồi sông Hương "uốn một cánh cung rất nhẹ sang Cồn Hến... làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng "vâng" không nói ra của tình yêu". Sông Hương về đến Huế với cảm xúc mới, 1 vóc dáng mới: kín đáo dịu đang như tâm hồn người xứ Huế.l

Khác với những dòng sông cũng chảy qua thành phố như sông Xen (Pa-ri), sông Đa-nuýp ( Pu-đa-pét) và sông Nêva (Nga), sông Hương nằm ngay giữa lòng thành phố và trôi đi thật chậm, cơ hồ như chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh, mang một vẻ đẹp sâu lắng, trữ tình. Trong khoảng khắc trùng lại của sông nước ấy sông Hương đã trở thành tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Sông Hương đẹp với thần thái riêng của nó.

d) Rời khỏi kinh thành Huế
Với cái nhìn say đắm của một trái tim đa tình, sông Hương là người tình thuỷ chung với Huế. Điều này được nhà văn diễn tả trong một phát hiện thú vị :"Rời khỏi kinh thành, sông Hương chếch hướng chinh bắc, ôm lấy đảo Cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói... Và rồi, như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng dông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn bao vinh xưa cổ". Những khúc quanh bất ngờ lại được tác giả cảm nhận thật khác lạ, tự nhiên dường như giống xon người ở nơi đây, có cái gì "vấn vương, cả một chút lẳng lơ kìn đáo của tình yêu". Và còn giống như tình yêu của Thuý Kiều-Kim Trọng trong đêm tự tình ở ngã rẽ này để nói lời thề trước khi về biển cả... Như vậy, trong cảm nhận của HPNT sông Hương và thành phố Huế chẳng khác nào một cặp tình nhân, quyến luyến ngập ngừng, dùng dằng nuối tiếc bởi sông Hương là đẹp cho Huế, và Huế cùng khiến cho sông Hương mang vẻ đẹp riêng không thể lẫn với bất kì dòng sông nào.

2) Sông Hương trong mối quan hệ vs lịch sử, cuộc đời và thơ ca.
Sông Hương trong nét thơ mộng còn mang vẻ đẹp của một bản hùng ca ghi dấu ấn nhưng thế kỉ vinh quang. "Trong sách địa dư của Nguyễn Trãi, nó tên Linh Giang.... chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt..." . Ở thế kỉ XVIII "nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của anh hùng Nguyễn Huệ"... Từ thế kỉ XIX bó chứng kiên cuộc kháng chiên chống Pháp và Mĩ oanh liệt của dân tộc. Dong sông sử thi viết lên giữa những màu cỏ lá xanh biếc, tự hiến đời mình làm nên những chiến công để rồi đi qua những năm tháng oanh liệt ấy sông Hương lại trở về như một cô gái dịu dàng, thuỷ chung, say đắm lòng người.

Không những sông Hương mang dấu ấn lịch sử mà toàn bộ nền âm nhạc cổ điển của Huế đều được sinh thành trên mặt nước của sông Hương. Và cũng có một dòng thi ca về sông Hương, dòng sông ấy không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của mỗi nhà thơ. Mỗi nhà thơ đều có khám phá riêng về nó, trong mắt của Tản Đà từ canh biếc thường ngày nó bỗng thay màu thực bất ngờ "Dòng sông trắng lá cây xanh". từ thướt tha nó chợt nhiên hùng tráng đầy khí phách trong thơ Cao Bá Quát. Ở đây một lần nữa "sông Hương quả thực là Kiều, rất Kiều, trong cái nhìn thăm thiết tinh người của tác giả Từ ấy". Mỗi nhà thơ, nhà văn là một cảm nhận và co một nhà văn đã đến nơi đây -bên dòng sông lặng ngắm bâng khuang hỏi :"Ai đã đặt tên cho dòng sông?" mà thơ mộng huyền ảo, ngọt ngào, thơm mát đến thế.

C- Kết bài.
Như vậy ta có thể thấy đoạn trích Ai đã đặt tên cho dòng sông? là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương. Nét đặc sắc làm nên đoạn văn là những cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ một vốn hiểu biết phong phú về văn hoá cùng văn phong tao nhã của HPNT. HPNT đã cống hiên cho người đọc một bài bút kí tài hoa, khiến dòng sông Hương như một bức hoạ đồ, dịu dàng cuốn hút người đọc, gợic cho người đọc bao khao khát được đến với sông Hương của xứ Huế thơ- Huế mộng. Mộy công trình nghệ thuật tuyệt vời tạo hoá ban tặng cho đất nước và con người Việt Nam.