Câu 13: tội phạm: khái niệm, dấu hình hiệu cơ bản để nhận biết, phân loại
Khái niệm
là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự,
do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý
xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc,
xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức,
xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của côg dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa.
Dấu hiệu cơ bản để nhận biết tội phạm:
- Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội: Tính nguy hiểm được xác định bởi các yếu tố:
+ tầm quan trọng của các QHXH bị hành vi đó xâm hại: QHXH càng quan trọng bao nhiêu thì mức độ nguy hiểm càng cao bấy nhiêu.
+mức độ và quy mô của hậu quả do hành vi phạm tội gây ra: hậu quả càng lớn thì tội phạm ngày càng nghiêm trọng và mức đọ nguy hiểm càng cao
+ phương pháp thực hiện hành vi tối phạm: pp càng nguy hiểm, tinh vi, xảo quyệt thì tội phạm đó càng nghiêm trọng
+ tính chất và mức độ lỗi: hành vi thực hiện do lỗi cố ý thì nguy hiểm hơn lỗi vô ý
+ động cơ, mục đích của người có hành vi phạm tội: động cơ mục đích càng trái với đạo đức, trái quy luật phát triển thì hành vi phạm tội càng nguy hiểm.
- Tội phạm là hành vi có lỗi, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện: hành vi nguy hiểm cho xã hội được coi là tội phạm bao giờ cũng được thực hiện do lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý.
+ lỗi cố ý thể hiện dưới 2 dạng: lỗi cố ý trực tiếp và lỗi cố ý gián tiếp
+ lỗi vô ý thể hiện dưới 3 dạng: vô ý do cẩu thả và vô ý do quá tự tin
Tội phạm do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện:là người đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, có khả năng nhận thức, làm chủ hành vi của mìnhvà tự chịu trách nhiệm độc lập về hành vi đó.
- Tội phạm được quy định trong bộ luật hình sự: các hành vi gây nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm đều được quy định trong Bộ luật Hình sự. nếu một hành vi nguy hiểm cho xã hội,có lỗi nhưng chưa được quy định trong Bộ luật Hình sự thì không thể coi đó là tội phạm.
- Tội phạm phải được xử lí bằng hình phạt: hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của nhà nước chỉ áp dụng đối với người phạm tội.Tội phạm và hình phạt gắn liền nhau được quy định trog Bộ luật Hình sự.
Phân loại tội phạm
- Tội phạm ít nghiêm trọng
- Tồi phạm nghiêm trọng
- Tội phạm rất nghiêm trọng
- Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng