PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 1

MôC LUC

§¤I LêI VÒ T¸C GI¶ ... .2

CH¦¥NG 1... .7

CH¦¥NG 2... ..22

CH¦¥NG 3... ..34

CH¦¥NG 4... ..63

CH¦¥NG 5... ..82

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 2

§¤I LêI VÒ T¸C GI¶

ERICH MARIA REMARQUE - NG¦êI §I QUA CHIÕN TRANH

Erich Paul Remarque sinh ngµy 22-6-1898 trong mét gia ®×nh theo dßng C«ng gi¸o La M• t¹i Osnahruck, mét thµnh phè thuéc tØnh Westphalia n»m ë miÒn T©y n­íc §­c. Ngay tõ nhá, Erich ®• lu«n lu«n ng­ìng mé ng­êi mÑ - bµ Anna Maria trong khi lu«n tá ra ra l¸nh ng­êi cha - «ng Peter. ¤ng Peter Remarque vèn xuÊt th©n trong mét gia ®×nh phiªu b¹t ®ªn §øc sau C¸ch

m¹ng Ph¸p, chØ lµ mét ng­êi thî ®ãng s¸ch nghÌo. S­ vÊt v¶ va

thiÕu thèn cña gia ®×nh ®• khiÕn Remarque ph¶i ®i kiÕm tiÒn tõ khi míi m­êi mÊy tuæi b»ng viÖc d¹y kÌm piano. CËu bÐ lu«n lµm viÖc hÕt søc vÊt v¶ ®Ó bï vµo chç thiÕu thèn vµ cËu lu«n lu«n xin m­în tr­íc.

CËu bÐ say mª piano vµ nhiÒu thø kh¸c, vÝ du nh­ s­u tËp b­ím hoÆc lÇn dß kh¸m ph¸ nh÷ng dßng s«ng vµ c¸nh r­ng - tÊt

c¶ nh÷ng g× sau nµy sÏ lÇn l­ît hiÖn ra trong nh÷ng cuèn tiÓu

thuyÕt vÜ ®¹i. Thó viÕt l¸ch cña cËu be ®• khiªn cho cËu nhËn ®­îc biÖt danh: "KÎ-b«i-bÈn."

V× th­êng xuyªn ph¶i di chuyÓn nªn Remarque häc mét lóc hai tr­êng cÊp hai vµ sau ®ã lµ trong dù bÞ C«ng gi¸o. CËu say s­a nh÷ng diÔn biÕn ®Çy kÞch tÝnh cña c¸c nghi lÔ C«ng gi¸o, say mª vÎ ®Ñp cua nh÷ng ng«i nhµ thê, cua hoa trong v­ên tu viÖn vµ cña ho¹t ®éng nghÖ thuËt. Sau nµy, nh÷ng g× Remarque viÕt ®Òu cã chót h¬i h­íng cña mét nhµ h¸t, ®­êng nÐt cua gi¸o ®­êng vµ c¸c b¶o tµng, cßn hoa vµ c©y lµ biÓu t­îng cua s­ b×nh an vÜnh cöu. Nh÷ng ngµy häc ë tr­êng, cËu bÐ Erich lu«n gÆp rÊt nhiÒu chuyÖn khæ së v× c¸c gi¸o viªn; nh­ng råi sau ®ã, thÕ nµo cac gi¸o viªn còng sÏ bÞ nhåi vµo trong tiÓu thuyÕt cña nhµ v¨n Erich Maria Remarque! T¹i tr­êng d­ bÞ, Erich c•i nhau suèt ngµy víi mét gi¸o

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 3

viªn tªn lµ Konschorek. Sau nµy Konschorek ®• ho¸ thµnh mét g• gi¸o viªn t¹i n¬i huÊn luyÖn t©n binh víi ®Çy ®ñ thãi xÊu cña nguyªn mÉu vµ chØ kh¸c mçi c¸i tªn: Kantolek (PhÝa T©y kh«ng cã

g× l¹).

Th¸ng 11 n¨m 1916, chµng Erich 18 tuæi, sinh viªn n¨m thø 3 cña tr­êng s­ ph¹m Osnabruck Lehresminar bÞ gäi qu©n dÞch ®Ò tham gia vµo §¹i chiÕn ThÕ Giíi lÇn th­ nhÊt. Sau kho¸ huÊn luyÖn t©n binh t¹i Westerberg (chÝnh lµ tr¹i Klosterberg trong PhÝa T©y kh«ng cã g× l¹), Erich ®­îc ph©n vµo mét s­ ®oµn qu©n dù bÞ, tuy nhiªn cËu rÊt hay ®­îc vÒ th¨m nom bµ mÑ ®ang «m

nÆng.

Th¸ng 6 n¨m 1917, Erich bÞ chuyÓn ®Õn mét ®¬n vÞ c«ng binh ë mÆt trËn phÝa T©y. Anh lµ mét qu©n nh©n ®iÒm tÜnh, ngay c¶ khi ng­êi ®ång ®éi Troske bÞ th­¬ng v× dÝnh m¶nh l­u ®¹n,

Erich vÉn ®­a ®­îc Troske vÒ phÝa sau an toµn. Nh­ng c¸i chÕt

cña Troske - kh«ng ph¶i v× vÕt th­¬ng mµ lµ v× kh«ng ®­îc ch¨m sãc, ®• khiÕn cho Erich bÞ ®æ v¬ hoµn toan. Anh vÉn tiªp tôc c­u c¸c ®ång ®éi cho tíi khi còng bÞ th­¬ng v× m¶nh l­u ®¹n. Suèt hai n¨m 1917- 1918, Erich n»m t¹i bÖnh viÖn SiVillenz ë Duismeg ®Ó ch÷a th­¬ng. Trong khi ®ã, mÑ anh qua ®êi th¸ng 9-1917. Sau nµy, khi chiÕn tranh kÕt thóc, v× cßn th­¬ng nhí mÑ nªn ®• khiÕn Erich quyÕt ®Þnh ®æi tªn kÐp Erich-Paul thµnh Erich-Maria. Rêi bÖnh viÖn, Erich trë vÒ Osnabruck ®Õn d­ kho¸ huÊn luyÖn n©ng cao, lång nçi ®au buån sau c¸i tang lín. ChiÕn tranh ®• chÊm døt tr­íc khi anh trë l¹i mÆt tr©n vµ m¨c du ch­a hÒ tr¶i qua sù ®èi ®Çu t¹i chiÕn tuyÕn nh­ng chiÕn tranh ®• lµm thay ®æi suy nghÜ vµ th¸i ®é cña Erich m•i m•i. Anh ®• häc mét bai häc cay ®¾ng vÒ gi¸ trÞ mong manh thùc s­ cña ®êi sèng c¸ nh©n, sau khi ®• hoµn toan ®æ vì, khi nhËn lµ "chñ nghÜa yªu n­íc" cua c¸i x• héi n­íc ®o cã thÓ s½n sµng bá qua bÊt c­ mét c¸ nh©n nµo. Víi anh vµ nhiÒu ng­êi b¹n cña anh, tr¸ch nhiÖm c«ng d©n rèt ch¼ng cßn mét ý nghÜa g× n÷a.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 4

Nh÷ng n¨m tiÕp theo, n­íc §­c l©m vµo t×nh tr¹ng thiªn th«n, l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp vµ ®Çy rÉy bän ®Çu c¬ trôc lîi cung

bän c­c ®oan chÝnh trÞ.

Remarque cïng vµi ng­êi b¹n quay trë vÒ vµ nhËn thÊy nh÷ng gi¸o viªn cu b©y giê chØ lµ nh­ng kÎ c­íp. Remarque th­êng l«i m×nh vµo r¾c rèi theo kiÓu tù chup mét bøc ¶nh «ng mÆc ®å sÜ quan cã ch÷ thËp ngoÆc vµ mét c¸i hu©n ch­¬ng cung con chã c­ng trong mét c¸ch bè trÝ ®Çy m©u thuÉn... Sau khi tèt nghiÖp, Remarque ®­îc giíi thiÖu vµo d¹y thay

cho mét gi¸o viªn trong vßng hai n¨m. M«i tr­êng gi¸o duc kh«ng dÝnh d¸ng ®Õn chÝnh trÞ vµ Remarque chuyÓn sù say mª sang c¸c

m«n thÓ thao, nhÊt lµ ®ua «t«.

H×nh ¶nh vÒ Remarque lóc bÊy giê lµ mét chµng thanh niªn cã m¸i tãc vµng, rÊt ®iÓn trai, ¨n mÆc trang nh• vµ nh­ng c¬ b¾p cuån cuén næi. Tãm l¹i ®ã lµ h×nh ¶nh vÒ mét con ng­êi hµo hoa bÊt chÊp thu nhËn. Sau mét thêi gian, Remarque ch¸n n¶n vµ bo ®i lµm ®ñ th­ viÖc: ch¬i organ ë nh¹c viÖn, nh©n viªn mét c«ng ty s¶n xuÊt bia th«, lµm nhµ phª b×nh s©n khÊu ë mét thµnh ph« nhá, viÕt qu¶ng c¸o cho mét c«ng ty «t«. ¤ng lÊy mét n÷ diÔn viªn tªn lµ Zutta Ilse Zambona n¨m 1925, mét thêi gian ng¾n sau khi ®­îc nhËn vµo lµm biªn tËp ë t¹p chÝ Sport im Bild ë Berlin. §Çu n¨m 1920, víi c¸i tªn Erich Remark, «ng xuÊt b¶n mét cuèn tiÓu thuyÕt mµ nã bÞ thiªn h¹ l¹nh nh¹t ®ªn nçi «ng ph¶i bá c¸i but danh - véi lÊy tªn cña cu néi. Lèi viÕt b¸o cua «ng qua cøng, thËm chÝ tÇm th­êng vµ ®Çy c¶m tÝnh. ChÝnh v× thÕ, sù thµnh c«ng cña PhÝa T©y kh«ng cã g× l¹ xuÊt ban n¨m 1929 lµm cho «ng vµ bÊt cø mét ng­êi nµo còng ph¶i ng¹c nhiªn. "Bãng ma

cña chiÕn tranh lu«n ¸m anh chung t«i - «ng nãi - nhÊt lµ khi

chóng t«i cè g¾ng kh«ng nghÜ ®Õn nã n÷a". Vµ kÕt qu¶ lµ PhÝa T©y kh«ng cã g× l¹ ®• lµm tÊt c¶ nh­ng ng­êi ë hai bªn b¬ Th¸i B×nh D­¬ng xóc ®éng s©u s¾c trong khi tr­íc ®©y, hä ra s­c t×m kiÕm ý nghÜa cña chiÕn tranh.

Trong n¨m ®Çu tiªn, riªng ®éc gi¶ §øc ®• mua tíi h¬n mét triÖu b¶n cuèn tiÓu thuyÕt PhÝa T©y kh«ng cã g× l¹ vµ ng­êi Anh,

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 5

Ph¸p, Mü thËm chÝ cßn mua nhiÒu h¬n. Cuèn tiÓu thuyÕt cßn thµnh c«ng h¬n n÷a nhê bé phim do ng­êi My d­ng víi Lew Ayres

vµ Lewis Wolheim.

N¨m 1932, chÝnh quyÒn Quèc x• tÞch thu tµi kho¶n cua «ng ¬ Berlin - chóng nãi r»ng ®Ó bï vµo tiÒn thuÕ. Tuy nhiªn tr­íc ®ã Remarque ®• chuyÓn hÇu hÕt tiÒn vµ sè tranh theo ph¸i Ên t­îng sang Thuþ SÜ. T¹i ®©y, «ng mua mét ng«i biÖt th­ ë Porto Ronco c¹nh bê hå Magiore vµ dÇn dÇn mua vÒ nhiÒu thø ®å cæ quy gi¸. Trong thêi gian Remarque bÞ t­íc quyÒn c«ng d©n §øc, ba cuèn s¸ch cña «ng lÇn l­ît ®­îc d­ng phim ë Mü vµ ®«i lóc ng­êi

ta gäi «ng lµ Vua Hollywood.

B¹n bÌ cña «ng rÊt nhiÒu: Marlene Dietrich, Greta Garbo, Charles Chaplin, F. Scott Fritzgerald vµ Ernest Hemingway. Sau cïng, mÖt mái v× nh÷ng phu hoa gi¶ t¹o cua Hollywood,

«ng chuyÓn sang ®i vÒ ®«ng ë New York vµ Porto Ronco.

N¨m 1957, «ng cµng næi tiÕng v× vai diÔn trong bé phim chuyÓn thÓ tõ tiÓu thuyÕt cña «ng: Thêi gian ®Ó sèng vµ thêi gian ®Ó chÕt.

N¨m 1958, Remarque c­íi n÷ diÔn viªn Mü Paulette Goddard sau 18 n¨m quen biÕt.

LÇn ®Õn ®­îc Mü, Remarque kh«ng hÒ gÆp ph¶i khã kh¨n g× vÒ thñ tôc nh­ng «ng hÕt søc b­c béi vµ th«ng c¶m víi nh÷ng b©t c«ng mµ b¹n bÌ «ng ph¶i chÞu ®­ng trong c¶nh tha h­¬ng. MÆc dï ®• xin nhËp quèc tÞch My n¨m 1941 nh­ng Remarque lu«n phÉn

hËn v× bÞ mÊt quyÒn c«ng d©n §øc.

N¨m 1943, mét nçi ®au lín ®Õn víi Remarque: em g¸i «ng Elfried Scholz bÞ chÝnh quyÒn Quèc x• xö tr¶m v× tuyªn truyÒn

"lËt ®æ". Sau nµy, «ng thËt s­ c¶m ®éng khi Osnabruck ®• lÊy tªn c« g¸i ®Æt cho m«t con ®­êng n¨m 1965.

N¨m 1971, chÝnh quyÒn Osnabruck còng ®• ®Æt tªn mét con ®­êng ch¹y quanh thµnh phè lµ Erich Maria Remarque.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 6

Bãng tèi thiªn ®­êng lµ tiÓu thuyÕt cuèi cung cña «ng. Trong t¸c phÈm ®ã, ng­êi ta t×m gÆp l¹i vãc d¸ng cña rÊt nhiÒu nh÷ng nh©n vËt trong c¸c tiÓu thuyÕt tr­íc ®©y vµ nh©n vËt chÝnh ®• quyÕt ®Þnh trë vÒ l¹i n­íc §­c bÊt chÊp cuéc sèng vµ t×nh yªu ë Mü ngay sau khi chiÕn tranh kÕt thóc. Nçi hoµi nhí quª h­¬ng con thÓ hiÖn trong kho¶ng nh÷ng n¨m 1950 khi Remarque vÒ ®i t×m tµi liÖu cho nh÷ng tiÓu thuyÕt. ¤ng kh«ng bao giê trë vÒ thµnh phè quª h­¬ng v× c¶m thÊy thµnh phè ®­îc x©y l¹i nµy kh«ng cßn lµ nh÷ng g× th©n quen, mµ «ng ®• m« t¶ trong "PhÝa T©y kh«ng cã

g× l¹", "®­êng vÒ" va" Bia mé ®en" n÷a c¶.

Remarque qua ®êi sau mét loat c¬n ®au tim tai mét bªnh viÖn ë Locarno vµo ngµy 25-9-1970. B¸o chÝ mª m¶i ®i t×m c¸c chi tiÕt vÒ cuéc ®êi cña «ng mµ quªn c¶ mét ®iªu: Remarque lµ t¸c gi¶ cña cuèn tiÓu thuyÕt hay nhÊt vÒ ChiÕn tranh thÕ giíi thø NhÊt. Nh­ng dï sao ch¨ng n÷a, c¸c ®éc gi¶ ®• kh«ng hÒ quªn. ChØ riªng ë ch©u ¢u, ng­êi ta ®• mua ®Õn 13 triÖu b¶n nh­ng cuèn s¸ch cña «ng. Trong ®ã "PhÝa T©y kh«ng cã g× l¹" ban ®­îc 8 triÖu cuèn vÉn m•i m•i lµ mét trong nh­ng cuèn s¸ch b¸n ch¹y nhÊt ch©u ¢u cña

ThÕ kû 20.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 7

CH¦¥NG 1

Cuèn s¸ch nµy kh«ng ph¶i lµ mét b¶n c¸o tr¹ng, còng kh«ng ph¶i lµ mét b¶n ph¸t biÓu chÝnh kiÕn. Nã chØ thö nãi vÒ mét thª hÖ bÞ chiÕn tranh huû ho¹i. Ngay c¶ khi thª hª

Êy ®• tho¸t khái nh­ng viªn ®¹n ®¹i bac.

Chóng t«i hiÖn ë c¸ch m¨t trËn chÝn c©y sè. Ng­êi ta v­a thay phiªn chóng t«i ngµy h«m qua. B©y giê bông ®øa nµo còng ®Çy ¨m ¾p nh­ng ®Ëu tr¾ng víi thÞt bß, thËt lµ no nª tho¶ thÝch. Mçi ®øa l¹i cßn lÊy ®Çy ®­îc mét cµ mÌn ®Ó dµnh cho b÷a tèi; ngoµi ra l¹i cßn khÈu phÇn kÐp xuc xÝch vµ b¸nh m× n÷a, kÓ cung x«m trß ®Êy ch­! §• l©u l¾m míi

®­îc mét chÇu nh­ vËy; g• nÊu bÕp víi c¸i ®Çu cµ chua ®á hon

hán, th©n chinh mang thøc ¨n l¹i cho chung t«i.

Ng­êi nµo ®i qua, h¾n còng gi¬ c¸i m«i (muçng) ra hiÖu vµ móc cho mét m«i th­c ¨n ®Çy phÌ. H¾n thÊt väng qu¸ kh«ng biÕt

lµm c¸ch nµo ®Ó trut hÕt c¸i "khÈu ®¹i bac ®Ëu hÇm" nµy ®i. Hai th»ng Ja®¬n vµ Muynl¬ ví ®©u ®­îc mÊy c¸i chËu thau, thÕ lµ chóng nã h­ng ®Çy ®Õn miÖng, lµm cña d­ tr÷. Ja®¬n lµm thÕ lµ do c¸i bÖnh ¨n thïng bÊt chi th×nh cña nã, cßn Muynl¬ th× v× c¸i tÝnh phßng xa. Ch¼ng ai biÕt Ja®¬n täng tÊt c¶ c¸i cua Êy vµo ®©u cho hÕt: ng­êi nã x­a nay vÉn ®Ðt nh­ con c¸ m¾m. Nh­ng kho¸i nhÊt lµ cã c¶ khÈu phÇn kÐp vÒ mãn thuèc hut. Mçi ng­êi m­êi ®iÕu x× gµ, hai chôc ®iÕu thuèc l¸ vµ hai cuén thuèc nhai: thËt lµ hîp t×nh hîp lý! T«i ®¸nh ®æi chç thuèc nhai

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 8

lÊy chç thuèc l¸ cña Catdinxki, thÕ lµ t«i cã b«n chôc ®iÕu. §ñ dïng cho c¶ ngµy.

Nãi cña ®¸ng téi, tÊt c¶ nh÷ng mãn cÊp ph¸t nµy kh«ng ph¶i chñ ý dµnh cho bän t«i d©u. Ng­êi Phæ cã bao giê réng r•i ®Õn thÕ.

Ch¼ng qua lµ do mét s­ nhÇm lÉn.

C¸ch ®©y m­êi l¨m ngµy, chung t«i ra tiÒn tuyÕn thay phiªn ®¬n vÞ b¹n. Khu vùc chóng t«i t­¬ng ®èi yªn tÜnh, do ®ã viªn qu¶n

lý ®¬n vÞ c­ viÖc lÜnh ®ñ sè l­¬ng th­c th­êng lÖ cho c¶ mét tr¨m n¨m m­¬i ng­êi cña ®¹i ®éi, ®Ó dung khi trë vÒ. ThÕ nh­ng l¹i ®ïng c¸i ngµy cuèi cung, khu vùc chung t«i bÞ mét trËn tÈm quÊt ra trß; ph¸o binh h¹ng nÆng cña qu©n Anh dät liªn håi ky trËn xuèng vÞ trÝ chóng t«i, g©y nhiÒu thiÖt h¹i ®Õn nçi khi trë vÒ chØ cßn t¸m chôc mèng.

Chóng t«i rut vÒ ban ®ªm, thu xÕp ngay chç ng¶ l­ng ®Ó cã thÓ dµnh mét giÊc h¼n hoi v× Catdinxki nãi ®ung, nÕu ng­êi ta ngñ

®­îc nhiÒu h¬n th× chiÕn tranh còng ch¶ ®Õn nçi gay go qu¸. GiÊc

ngñ ë tiÒn tuyÕn cã g× ®¸ng kÓ, vµ mçi phiªn m­êi l¨m ngµy thËt lµ l©u qu¸.

Khi nh÷ng ®øa ®Çu tiªn trong bän t«i b­íc ra ngoµi l¸n tró qu©n th× trêi ®• tr­a. Nöa giê sau, mçi ®øa ®• cÇm mét c¸i cµ men vµ tËp häp tr­íc "c« nµng ®©u hÇm" ®ang to¶ ra mui th¬m ngËy bÐo bæ. §­ng trªn cïng, dÜ nhiªn lµ nh÷ng chµng h¸u ®ãi; anh chµng Anbecèp lo¾t cho¾t, chµng nµy cã nhiÒu y kiÕn rµnh rät nhÊt bän t«i: cho nªn ®• ®­îc phong chøc binh nhÊt; Muynl¬, sè n¨m, cßn mang theo kÌ kÌ nh÷ng cuèn s¸ch gi¸o khoa, vµ lu«n nghÜ ®Õn mét kú thi vít (ngay gi÷a trËn oanh t¹c nã cung vÉn

nghiÒn nh÷ng ®Þnh lý vËt ly). Lia, nu«i bé r©u rËm r×, rÊt mª bän

g¸i nhµ thæ cña sÜ quan; nã cam ®oan r»ng bän g¸i nhµ thæ Êy, theo lÖnh cña bé chØ huy, ®Òu ph¶i mÆc ¸o lãt m×nh b»ng lua, vµ khi tiÕp kh¸ch tõ cÊp ®¹i uy trë lªn, ®Òu ph¶i ®i t¾m tr­íc. Ng­êi thø t­ lµ t«i, P«nbaom¬. C¶ bèn ®­a cung m­êi chÝn tuæi, c¶ b«n ®øa cïng häc mét líp råi cung ra lÝnh.

§øng liÒn sau mÊy ®­a chung t«i, lµ tôi ban th©n. Ja®¬n, thî kho¸ gÇy gß, tr¹c tuæi bän t«i, lµ tay ®íp khoÎ nhÊt ®¹i ®éi. Nã

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 9

ngåi xuèng ¨n, lÐp kÑp nh­ que diªm, nh­ng khi ®­ng dËy th× xÖ ra nh­ con rÖp chöa. Hai, Vethut còng m­êi chÝn tuæi, thî than bïn, cã thÓ n¾m dÔ dang trong lßng bµn tay mét c¸i b¸nh lÝnh vµ hái mäi ng­êi: "C¸c cËu th­ ®o¸n xem tí cÇm c¸i g× ®©y?" §ªt¬rinh, n«ng d©n, chØ nghÜ ®Õn m¶nh ruéng vµ c« v¬; vµ cuèi

cïng, Stanitlat Catdinxki c¸i ®Çu cña nhãm chung t«i, con ng­êi

kh¾c khæ, l¾m m­u nhiÒu kÕ, tr¹c b«n m­¬i tuæi, cã b« mÆt x¸m xÞt, cÆp m¾t xanh, ®«i vai xu«i thâng vµ cã c¸i tµi ®anh h¬i kú diÖu, thÊy ngay nh÷ng chç nguy hiÓm cung nh­ nh­ng ch« cã chen ngon, nh÷ng chç róc tèt.

TiÓu ®éi chóng t«i lµm thµnh c¸i ®Çu con r¾n uèn khuc tr­íc "khÈu ®¹i b¸c ®Ëu hÇm". Chung t«i sèt ruét, v× g• ®©u bÕp cßn ®øng × ra ®Êy, c­ ngí ng­êi ra chê ®îi.

Cuèi cïng, Catdinxki qu¸t to vao mÆt h¾n: "Nµy. H¨ngri, më thïng sóp cña mµy ra ch­, ®Ëu nh­ råi cßn g× n÷a!"

G• kia l¾c ®Çu nh­ ng¸i ngñ:

- Ph¶i chê ®u mÆt mäi ng­êi ®•. Ja®¬n c­êi khÈy: "Bän t«i ®Õn ®ñ råi."

G• cai bÕp ch­a biÕt tÝ g× vÒ chuyÖn xÈy ra.

- Ph¶i, c¸c cËu th× ch¼ng mong g× h¬n. ThÕ nh÷ng th»ng kh¸c ®©u c¶ råi?

- Kh«ng ph¶i c¸i mµ mµy cho hä chÐn h«m nay ®©u nhÐ, ë qu©n y vµ hè chung Êy.

G• ®Çu bÕp t­ëng chõng bÞ mét chuy cho¸ng ãc khi vì nhÏ. H¾n l¶o ®¶o:

- ThÕ mµ t«i l¹i nÊu cho nh÷ng mét tr¨m n¨m m­¬i ng­¬i! Cèp tu«n ra cho h¾n mét trµng:

- ThÕ th× chóng tí ®­îc chÐn mét b÷a ra trß ch­ sao! Th«i, b¾t ®Çu ®i!

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 10

Nh­ng ®ét nhiªn, trong ®Çu Ja®¬n chît loÐ ra mét y nghÜ. C¸i mÆt chuét nhän ho¾t cña nã s¸ng h¼n lªn: cÆp m¾t nheo l¹i

®Çy vÎ l¸u c¸, ®«i m¸ rung rung, vµ nã cè l¸ch ®Õn thËt g©n: - Nµy, «ng b¹n, thÕ ®»ng Êy còng lÜnh c¶ phÇn b¸nh cho mét tr¨m n¨m m­¬i ng­êi ®Êy chø?

G• kia, ch­a hÕt cho¸ng v¸ng, ãc cßn ®Ó tËn ®©u ®©u gËt

®Çu.

Ja®¬n tóm lÊy ¸o g•. - C¶ xóc xÝch còng thÕ ch­? C¸i ®Çu cµ chua l¹i gËt.

- C¶ thuèc l¸ n÷a ch­? - Ph¶i, ®u.

Ja®¬n nh×n chung quanh, vÎ hín hë.

- MÑ kiÕp? ThËt lµ dÞp may hiÕm cã ®©y! ThÕ lµ cña chung m×nh r¸o c¶ ! Mçi ®­a sÏ lÜnh... xem nµo... §ung råi, ®ung lµ khÈu

phÇn kÐp.

Nh­ng g• cµ chua ®• chît tØnh vµ tuyªn bè.

- Kh«ng, kh«ng æn ®©u.

ThÕ lµ c¶ bän chóng t«i n÷a, còng tØnh ng­êi ra, x« nhau lªn phÝa tr­íc.

- Sao l¹i kh«ng æn, hë «ng m•nh? - Catdinxki hái. - Cña ph¸t cho mét tr¨m n¨m m­¬i ng­êi, kh«ng thÓ chia

cho t¸m chôc ng­êi ®­îc.

- Chóng tao sÏ cho mµy biÕt.- Muynl¬ gÇm lªn. - Thøc ¨n th× cßn ®­îc, ch­ khÈu phÇn, t«i chØ cã thÓ ph¸t

cho c¸c anh t¸m chôc khÈu phÇn th«i. - G• cµ chua cø n»ng nÆc

nh­ thÕ.

Catdinxki c¸u lªn:

- Mµy muèn ®­îc khiªng vÒ hËu ph­¬ng ®Êy pháng?... C¸i kho¶n Êy kh«ng ph¶i lµ cho t¸m m­¬i ng­êi mµ lµ cho ®¹i ®éi hai.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 11

HiÓu ch­a? §­a ®©y cho chóng tao. §¹i ®éi hai chÝnh lµ chung tao

®©y.

Chóng t«i qu©y chÆt lÊy th»ng cha Êy. Kh«ng ai chÞu ®­îc h¾n. ChÝnh v× h¾n mµ nhiÒu phen, ë chiÕn hµo, chóng t«i ph¶i lÜnh thøc ¨n qu¸ muén vµ nguéi tanh c¶, v× mçi khi ®¹i b¸c chØ míi b¾n s¬ s¬ mét tÝ, lµ h¾n ®• kh«ng d¸m ®em nåi ch¸o lªn, thµnh thö bän t«i, nh÷ng lóc ®i lïng ¨n, ph¶i ®i nhiÒu ®­êng ®Êt h¬n c¸c ®¹i ®éi kh¸c. Bunc¬, ë ®¹i ®éi mét ch¼ng h¹n, thËt lµ mét tay c­. Tuy bÐo nh­ con cun cót, nh­ng khi cÇn thiÕt, anh ta vÉn th©n hµnh lª thøc ¨n lªn tËn tuyÕn th­ nhÊt. Chung t«i ®ang b­c béi, vµ thÕ nµo còng xÈy ra cho¶ng nhau, nÕu viªn chØ huy ®¹i ®éi kh«ng ®Õn gi÷a lóc Êy. ¤ng ta hái ®Çu ®u«i t¹i sao to tiÕng, råi chØ biÕt nãi: - §óng ®Êy! H«m qua chung m×nh bÞ thiÖt h¹i nÆng. - Råi

«ng ta nh×n vµo c¸i thung nÊu th­c ¨n: Mãn ®Ëu nµy ¨n tèt ®©y...

G• cµ chua gËt ®Çu ®ång ý.

- HÇm víi mì vµ thÞt c¬ mµ.

Trung uý nh×n bän chung t«i. ¤ng ta hiÓu chung t«i ®ang nghÜ g×. ¤ng ta còng biÕt nhiÒu chuyÖn kh¸c n­a, v× «ng ta ®a lín

lªn gi÷a bän chóng t«i. Lóc t«i ®Õn ®¹i ®«i, «ng ta chØ míi ®ãng lon

cai. ¤ng ta l¹i më n¾p thïng mét lÇn n÷a vµ hÝt hÝt. Khi b­íc ®i, «ng ta b¶o:

- Nhí mang cho m×nh mét nöa livre. (Mét livre vµo khoang gÇn nöa kil«) víi nhÐ. Vµ nhí ph©n ph¸t tÊt c¶ khÈu phÇn nhÐ,

ch¼ng hÒ g× ®©u.

G• cµ chua mÆt thén ra, cßn Ja®¬n th× nh¶y nhãt chung quanh h¾n.

- §»ng Êy cã thiÖt g× ®©u kia ch­. C­ lµm nh­ bao nhiªu thøc ¨n lµ cña riªng cua nã kh«ng b»ng? Nay, b¾t ®Çu ®i, l•o lÝnh "hËu

ph­¬ng" vµ ®­ng cã ®Õm nhÇm ®Êy nhÐ

- Th«i, xÐo ngay ®i! - G• cµ chua hÐt lªn.

H¾n hoang mang qu¸ ®çi. H¾n kh«ng thÓ nghÜ ®Õn mét chuyÖn nh­ thÕ. H¾n kh«ng cßn hiÓu s­ ®êi ra sao n÷a. Vµ cung ®Ó

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 12

tá ra b©y giê ta phít tuèt, h¾n l¹i t­ ®éng ph¸t cho mçi ng­êi hai l¹ng mËt ong nh©n t¹o n÷a kia chø.

H«m nay thËt lµ mét ngµy h¶ hª. L¹i cã c¶ chuyÕn th­ n÷a. HÇu nh­ ai còng nhËn ®­îc th­ vµ b¸o. Giê ®©y chung t«i ®i phÊt

ph¬ vÒ phÝa c¸nh ®ång cá sau l¸n tró qu©n. Cèp c¾p ë tay mét c¸i n¾p hép mì cõu.

PhÝa tay ph¶i, ven ®ång cá, ng­êi ta ®• x©y nh­ng chuång xÝ c«ng céng to lín, c¶ mét ng«i nhµ ch¾c ch¾n cã m¸i miÕt h¼n hoi. Nh­ng chç Êy chØ ®Ó cho bän lÝnh míi ch­a biÕt xoay xë g× th«i. Bän chóng t«i muèn mét c¸i g× khoai h¬n kia. V× thÕ, cã nh÷ng c¸i

trøng c¸ nh©n nho nhá r¶i r¸c kh¾p n¬i vµ ®Òu dung vµo mét viÖc

gièng nhau. Nh÷ng c¸i thïng nµy vu«ng, s¹ch sÏ, toan b»ng gç, kÝn mÝt, cã mét chç ngåi thuËn tiÖn, thËt kh«ng thÓ chª vµo ®©u ®­îc.

Bªn c¹nh l¹i cã c¶ quai x¸ch n÷a, thµnh ra nã cã thÓ bª ®i bª l¹i d­îc dÔ dµng.

Bän chóng t«i ®Æt ba c¸i thïng ch©u vµo nhau, råi ngåi lªn, chÔm chÖ, Ýt ra còng ph¶i hai tiÕng ®ång hå chóng t«i míi ®­ng

dËy.

T«i cßn nhí, ®Çu tiªn, luc cßn lµ t©n binh, ë doanh tr¹i bän chóng t«i rÊt ng­îng ngËp v× c¸i chuång xÝ c«ng céng. ChØ cã mét

c¸i cöa ra vµo mµ hai chôc ®­a ngåi, ®­a nä chen ®­a kia, y nh­ trong tÇu ho¶. §­a m¾t mét l­ît lµ ng­êi ta cã thÓ kiÓm ®iÓm ®­îc tÊt c¶: ch¼ng qua c¸i th»ng lÝnh bao giê ch¶ ph¶i chÞu sù kiÓm soat

th­êng xuyªn.

Tõ d¹o Êy chóng t«i ®• häc tËp v­ît ®­¬c khèi ®iÒu cßn h¬n c¸i ng­îng nghÞu ví vÈn kia n÷a. Víi thêi gian, chung t«i gÆp

thªm nhiÒu viÖc ng­îng nghÞu kh¸c.

Ngåi ë ®©y, ngoµi trêi, qu¶ thùc lµ ky qu¸i. T«i kh«ng hiÓu sao lóc tr­íc, chung t«i l¹i c­ rut rÌ nh¾m m¾t tr­íc nh÷ng viÖc nµy, v× nã còng tù nhiªn nh­ ¨n nh­ uèng th«i. Vµ cã lÏ cung ch¶ cÇn nãi ®Õn ë ®©y, nÕu nh­ c¸i ®ã kh«ng ®ãng mét vai trß quan träng vµ nÕu qu¶ nhiªn nã kh«ng ph¶i lµ mét chuyÖn míi l¹ ®èi

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 13

víi bän chung t«i, v× ®èi víi bän lÝnh c­u trµo, c¸i ®ã ®• trë thµnh

sù b×nh th­êng t­ ®¬i nµo råi.

D¹ dµy vµ tiªu ho¸ lµ vÊn ®Ò thiÕt th©n ®«i víi ng­êi lÝnh h¬n lµ ®èi víi bÊt c­ ng­êi nµo kh¸c. Ng­êi lÝnh ë n¬i ®©y ra ®Õn

ba phÇn t­ sè tõ ng÷ th­êng dung; vµ viÖc biÓu hiÖn niÒm vui s­íng cao ®é nhÊt hoÆc nçi b­c t­c ®iªn cuång nhÊt ®Òu t×m ®­îc trong c¸i tõ vùng kia nh÷ng g× m•nh liÖt nhÊt. ThËt kh«ng cßn dïng c¸ch nµo kh¸c ®Ó nãi gän vµ râ h¬n thÕ. Gia ®×nh chung t«i vµ c¸c gi¸o s­ cña chung t«i h¼n sÏ rÊt ng¹c nhiªn khi chóng t«i trë vÒ nhµ, nh­ng ë ®©y nã l¹i lµ tiÕng nãi phæ biªn. §èi víi chung t«i, c¸c viÖc ®ã trë thµnh hån nhiªn v« t«i v¹ v× b¾t buéc ph¶i lµm mét c¸ch c«ng khai.

H¬n n÷a, ®èi víi chung t«i, c¸i viÖc ®ã b×nh th­êng ®Õn nçi chóng t«i thÊy khoan kho¸i y nh­ luc ®­îc ®¸nh mü m•n mét v¸n bµi: ch¼ng h¹n, ë mét chç kh«ng ph¶i lo ®¹i b¸c. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ng­êi ta ®Æt ra c¸i danh t­ bao c¸o "xÞa" ®Ó chØ c¸c lo¹i

chuyÖn nh¶m nhÝ. Nh÷ng n¬i Êy, ®èi víi con nhµ binh thËt ®ung lµ

chç ngåi t¸n phÝa vµ còng t­¬ng tù nh­ bµn ¨n cña kh¸ch quen. Lóc nµy chung t«i c¶m thÊy thu vÞ h¬n lµ ngåi trong bÊt cø c¸i nhµ xÝ nµo cã ®å s­ tr¾ng muèt, lÞch sù; ë ®ã chØ cã thÓ s¹ch sÏ h¬n, nh­ng ë ®©y th× l¹i thoai m¸i dÔ chÞu. ThËt lµ nh÷ng giê phut v« t­ tuyÖt vêi. Trªn ®Çu chóng t«i, trêi xanh biÕc. PhÝa ch©n trêi, lñng l¼ng nh÷ng qu¶ khinh khÝ cÇu, mµu vµng, cã nh­ng tia mÆt trêi lÊp l¸nh xuyªn qua, cïng nh÷ng ®¸m m©y nho nhá mµu tr¾ng cña nh÷ng viªn ®¸ ri cao x¹.

ThØnh tho¶ng, khi ®uæi theo mét tªn phi c«ng, chóng l¹i to¶ ra thµnh mét chum cao ngÊt. TiÕng gÇm thÐt u tai cña mÆt trËn väng ®Õn chóng t«i nh­ mét c¬n b•o rÊt xa. Nã ®a bÞ tiÕng vï vï cña ®¸m ong bß vÏ bay ngang qua lÊn ¸t. C¸nh ®ång cá ®Çy hoa tr¶i ra kh¾p chung quanh chóng t«i. Nh÷ng ngän cá non ®u ®­a mÒm m¹i, nh÷ng c¸nh b­ím tr¾ng l­în l¹i gÇn nhau; chung bay lµ lµ trong lµn giã Êm nãng, dÞu dµng cña mua h¹ ®Õn ®é chÝn mui; cßn chóng t«i, chung t«i ®äc th­, xem b¸o, hót thuèc, chung t«i bá

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 14

mò ca l«, ®Æt xuèng ®Êt bªn c¹nh chç ngåi; lµn giã nhÑ ®ua trªn

m¸i tãc, ®ïa c¶ víi nh÷ng lêi nãi vµ y nghÜ cua chung t«i. Ba c¸i thïng chóng t«i ngåi ®Æt gi÷a nh­ng ®¸m hoa mµo ga ®á rùc...

Chóng t«i ®Æt cai n¾p thïng mì trªn ®Çu gèi. ThÕ lµ cã c¸i mÆt bµn tÊt ®Ó ch¬i bµi so¸t råi. Cèp ®• mang theo cç bµi. ThØnh

tho¶ng l¹i chen vµo mét v¸n bµi ram. T­ëng ch­ng mÊy ®­a cã thÓ cø ngåi ®Õn mu«n thuë ë ®©y.

TiÕng ®µn phong cÇm t­ l¸n rut qu©n v¼ng ®Õn. ThØnh tho¶ng chóng t«i ®Æt bµi xuèng nh×n nhau; mét ®­a trong bän lªn tiÕng: "Nµy c¸c cËu, c¸c cËu..." ho¨c: "KhÐo háng bÐt c¶ ®Êy..." Råi chóng t«i lÆng ®i mét luc. Trong lßng chóng t«i cã c¶m xóc thÇm kÝn vµ m•nh liÖt. §­a nµo cung nhËn thÊy thÕ, cho nªn ch¼ng cÇn ph¶i nhiÒu lêi. RÊt cã thÓ lµ ngµy mai chung t«i

ch¼ng cßn ®­îc ngåi trªn nh÷ng thung xia nµy n­a; mµ thêi thÕ

còng ch¼ng khã kh¨n g× l¾m ®©u. Cho nªn, ®èi víi chung t«i, c¸i g× còng quan träng vµ míi l¹: nh­ng b«ng hoa mµo gµ ®á chãi cung nh­ b÷a ¨n ngon, nh­ng ®iÕu thuèc l¸ cung nh­ ngän giã hÌ. Cèp hái:

- §• cËu nµo gÆp l¹i Kem¬rich ch­a?

- Nã ®ang ë Xanh Tj«dÐp, - t«i nãi. Muynl¬ bao nã bÞ mét ph¸t xuyªn qua ®ïi, chç gÇn h«ng, ©u còng lµ mét dÞp tèt ®Ó ®­îc

vÒ quª mét chuyÕn. Chóng t«i ®Þnh chiÒu nay ®Õn th¨m nã. Cèp rót mét l¸ th­ trong tui ra.

Tí xin chuyÓn lêi chµo cña C¨ngt«rec ®Õn c¸c cËu.

Chóng t«i c­êi. Muynl¬ qu¨ng ®iÕu thuèc l¸ vµ nãi:

- C¸i l•o Êy t¬ muèn nã ë ®©y c¬.

C¨ngt«rec lµ gi¸o s­ cña bän t«i: mét con ng­êi lo¾t cho¨t nghiªm nghÞ, víi bé ¸o x¸m cã ®u«i t«m vµ c¸i ®Çu chuét chu. Th©n h×nh l•o cung gÇn gièng thÇy cai Himmenxt«t, "sù khñng khiÕp cña tr¹i lÝnh tËp". KÓ còng buån c­êi. Mäi thø tai v¹ trªn ®¬i th­êng lµ do c¸c h¹ng ng­êi th©n h×nh lo¾t cho¾t g©y ra: chung nã

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 15

c­¬ng quyÕt vµ qu¸ qu¾t h¬n nh÷ng ng­êi th©n h×nh cao lín rÊt

nhiÒu. Bao giê t«i còng cè tr¸nh nh÷ng trung ®éi cã nh­ng tay chØ huy "tÇm vãc bÐ nhá," nh÷ng tay nµy th­êng lµ nh­ng bän ®éc ¸c ®¸ng nguyÒn rña.

Trong nh÷ng giê tËp thÓ duc, l•o C¨ngt«rec thuyÕt cho chóng t«i hµng trµng ky cho ®Õn lóc tÊt c¶ líp häc ph¶i s¾p hµng theo l•o ta ®Õn së mé binh ®Ó xin nhËp ngò. T«i nh­ vÉn nh×n thÊy l•o ¬ tr­íc mÆt, víi ®«i kÝnh nÈy löa, cßn l•o th× nh×n bän t«i vµ nãi víi mét giäng xóc ®éng. Nh­ng luc Êy bon t«i ch­a nghÜ g× ®Õn chuyÖn

®ã c¶.

Tuy nhiªn, cã mét ®­a trong bän do d­ vµ kh«ng muèn ®i, Êy lµ J«dep Bem, c¸i th»ng to lín, tÝnh t×nh vui nhén. Nh­ng råi sau nã còng bÞ thuyÕt phôc. V¶ l¹i cung ph¶i nhËn thÊy r»ng kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c. Cã lÏ nh­ng ®­a kh¸c còng nghÜ gièng hÖt nh­ Bem; nh­ng lÈn trèn kh«ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ, v× thêi Êy, c¶ bè anh lÉn mÑ anh ®Òu cã thÓ v¨ng ngay vµo gi÷a mÆt anh c¸i tiÕng "hÌn nh¸t'. Lóc bÊy giê t©t c¶ nh­ng con ng­êi Êy ch­a ai t­ëng t­îng ®­îc nh÷ng g× sÏ xÈy ra sau nµy. Nãi cho ®ung th× nh÷ng ng­êi hiÓu biÕt h¬n c¶ l¹i lµ nh­ng ng­êi b×nh th­êng vµ nghÌo khæ; ngay t­ ®Çu hä ®• coi chiÕn tranh lµ mét tai ho¹, trong khi bän giµu cã l¹i vui s­íng ra mÆt, du r»ng

chÝnh bän nµy råi còng sÏ cã thÓ nhËn thÊy ngay nh­ng hËu qu¶

cña chiÕn tranh. Catdinxki ®æ téi cho nÒn gi¸o duc ®• lµm cho chóng t«i mª muéi ®i, vµ c¸i g× C¸t ®• noi lµ ®Òu cã suy nghÜ chÝn ch¾n.

KÓ còng l¹, chÝnh Bem l¹i lµ m«t trong nh­ng ng­êi ®Çu tiªn gôc ng•. Trong mét ®¬t tÊn c«ng nã bÞ mét ph¸t sung vµo m¾t, bän t«i cho lµ nã ®• chÕt nªn ®Ó l¹i trËn ®Þa. Kh«ng thÓ v¸c nã ®i ®­îc, v× b¾t buéc ph¶i rót lui gÊp. Buæi chiÒu, ®ét nhiªn chóng t«i nghe thÊy tiÕng nã gäi vµ thÊy nã ®ang cè bo phÝa tr­íc chiÕn hµo. Th× ra nã chØ bÞ ngÊt ®i th«i. Nh­ng luc nµy nã ch¼ng nh×n thÊy g×

n÷a, nã ®au ®Õn ph¸t cuång lªn, ch¼ng chÞu Èn nÊp g× c¶, nªn

tr­íc khi cã ng­êi ra d×u nã vÒ th× nã ®• bÞ giÕt chÕt.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 16

LÏ dÜ nhiªn, ng­êi ta kh«ng thÓ ®æ tr¸ch nhiÖm vÒ chuyÖn nµy lªn ®Çu l•o C¨ngt«rec, v¶ l¹i nÕu ng­êi ta cho ®ã lµ mét sù

ph¹m téi th× c¸i ®êi nµy cßn ra lµm sao n÷a? Cã ®Õn hµng ngh×n

l•o C¨ngt«rec, tÊt c¶ ®Òu yªn trÝ lµm thÕ lµ t«t - mét c¸ch tiÖn lîi cho hä.

Nh­ng chÝnh v× thÕ mµ chóng t«i thÊy hä ®Òu thÊt b¹i c¶. §èi víi c¸i tuæi m­êi t¸m cña chung t«i, ®ang lÏ hä lµ nh­ng

ng­êi ®­a ®­¬ng chØ lèi, d×u d¾t chóng t«i ®Õn chç tr­ëng thµnh,

më ra cho chóng t«i c¸i thÕ giíi míi cua cÇn lao, cña nghÜa vô, cua v¨n ho¸ vµ tiÕn bé, chuÈn bÞ cho t­¬ng lai. §«i khi chóng t«i còng trªu chäc hä, ch¬i kh¨m hä mét vµi vè g× ®ã, nh­ng trong th©m t©m chóng t«i tin t­ëng ë hä.

Theo chç chóng t«i thÊy, kh¸i niÖm vÒ mét thö quyÒn l­c mµ hä ®¹i diÖn, chØ lµ mét s­ s¸ng suèt h¬n vµ mét s­ hiÓu biÕt nh©n

®¹o h¬n. VËy mµ khi chóng t«i nh×n thÊy ng­êi ®Çu tiªn guc chÕt

th× niÒm tin t­ëng Êy ®• tiªu tan. Chóng t«i ph¶i thõa nhËn r»ng løa tuæi chung t«i trung thùc h¬n bän hä nhiÒu. Hä chØ h¬n chóng t«i ë c¸i khoa nãi vµ chç kh«n khÐo. TrËn ph¸o kÝch ®Çu tiªn ®• v¹ch ra chç lÇm lÉn cña chóng t«i vµ lµm ®æ sup c¸i quan niÖm vÒ mäi s­ trªn ®êi mµ hä ®• nhåi nhÐt cho chung t«i.

Hä vÉn cßn viÕt, vÉn cßn nãi, nh­ng chung t«i, chung t«i tr«ng thÊy nh÷ng tr¹m qu©n y, nh­ng ng­êi hÊp hèi. Trong khi ®èi víi hä, phung s­ quèc gia lµ gi¸ trÞ cao c¶ nhÊt, chung t«i ®• hiÓu r»ng c¸i sî chÕt cßn m¹nh h¬n nhiÒu. Tuy vËy, chung t«i còng ch¼ng næi lo¹n, ch¼ng ®µo ngò, ch¼ng hÌn nh¸t (tÊt c¶ nh­ng

danh tõ nµy, bän hä nãi lu«n miÖng!).

Chóng t«i yªu tæ quèc chung t«i, còng nh­ hä, vµ trong mçi ®ît tÊn c«ng, chóng t«i dòng c¶m x«ng lªn; nh­ng chÝnh chóng t«i

còng ®• biÕt ph©n biÖt, cïng mét lóc, chung t«i b¾t ®Çu nhËn thÊy, vµ chóng t«i ®• thÊy trong c¸i thÕ giíi cña bän hä ch¼ng cã g× cßn ®øng v÷ng n­a. BÊt gi¸c, chung t«i c¶m thÊy c« ®¬n mét cach ghª rîn vµ t­ chóng t«i ph¶i xoay xë lÊy mét m×nh.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 17

Tr­íc khi ®Õn th¨m Kem¬rich, mÊy ®­a chung t«i gãi ghÐm mét boc ®å dïng cña nã, nh÷ng th­ Êy cã thÓ cã Ých cho nã trong

khi ®i ®­êng.

ë tr¹m qu©n y, ng­êi ®i l¹i rén rÞp, lóc nµo kh«ng khÝ còng sÆc mïi phª n«n, mui kh¨m kh¼m, mui h«i h«i. Tuy l¸n tru qu©n

chóng t«i ®• quen víi nhau, nh­ng ë ®©y dï sao cung cã nh­ng c¸i lµm ng­êi ta ph¸t khiÕp. Chung t«i ®i hái nhiÒu chç xem Kem¬rich n»m ®©u. Nã n»m trong mét c¨n phßng, vµ khi thÊy chung t«i ®Õn, nã tho¸ng cã vÎ vui mõng, v× nã yÕu qu¸ kh«ng dËy ®­îc n÷a. Trong lóc nã mª man, ®• bÞ ng­êi nµo ®o xo¸y mÊt c¸i ®ång hå. Muynl¬ l¾c ®Çu:

- M×nh vÉn b¶o lµ cËu ®­ng cã mang theo c¸i ®ång hå tèt nh­ thÕ c¬ mµ.

Muynl¬ cã phÇn vông vÒ vµ l¾m ®iÒu: ®ang lÏ no nªn im ®i th× h¬n. V× râ rµng lµ Kem¬rich ch¼ng cßn sèng ®­îc bao l©u n÷a.

T×m thÊy c¸i ®ång hå hay kh«ng, còng ch¼ng cã nghÜa lý g×, bÊt qu¸ còng ®Õn göi vÒ cho gia ®×nh no th«i.

- Ph¨ng, cËu thÊy trong ng­êi thÕ nµo? - Cèp hái.

Kem¬rich cói ®Çu:

- Còng th­êng th«i, chØ ph¶i c¸i ch©n ®au qu¸. Chóng t«i nh×n vµo gi­êng. Ch©n Kem¬rich ®Æt d­íi mét vßng cung d©y thÐp, trªn ®o c¸i ch¨n ®¾p phång lªn. T«i khÏ huých vµo èng ch©n Muynl¬, v× th»ng nµy cã thÓ nãi to¹c ra víi Kem¬rich ®iÒu mµ bän y tÕ ®• cho chóng t«i biÕt ë ngoai: Kem¬rich kh«ng cßn ch©n n÷a. Ng­êi ta ®• c­a ch©n nã råi. Bé mÆt nã tr«ng khiÕp qu¸, võa vµng Öch l¹i v­a x¸m xÞt mµu tro. Trªn mÆt nã, hiÖn lªn nh÷ng ®­êng nÐt l¹ lung mµ chung t«i ®• biÕt râ v× nh×n hµng tr¨m lÇn råi. Nãi cho ®ung, ®ã kh«ng ph¶i lµ ®­êng nÐt, mµ la nh÷ng dÊu hiÖu. D­íi lµn da kh«ng cßn s­ sèng n­a, s­ sèng ®• bÞ ®Èy ra ngoµi c¬ thÓ råi; thÇn chÕt ®ang hoµnh hµnh bªn trong, vµ

®• ngù trÞ trong cÆp m¾t...

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 18

§Êy, Kem¬rich, c¸i th»ng b¹n, võa míi ®©y cßn n­íng thÞt ngùa víi chung t«i, cßn cung víi chung t«i ruc vµo mét c¸i hè tr¸i ph¸, b©y giê nh­ vËy ®Êy. VÉn lµ nã, mµ l¹i kh«ng ph¶i lµ nã n÷a. H×nh ¶nh nã bÞ xoa mê, chËp chên nh­ mét tÊm kÝnh ¶nh chup hai lÇn. Ngay c¶ ®Õn tiÕng nãi cua nã còng ®• ph¶ng phÊt c¸i g× cua

thÇn chÕt.

T«i nghÜ ®Õn d¹o chóng t«i ra mÆt trËn. MÑ nã, mét bµ cu to bÐo hiÒn lµnh tiÔn nã ra tËn ga. Bµ cu khãc s­ít m­ít. MÆt ba cô

s­ng hóp lªn. Kem¬rich cã vÎ h¬i ng­îng, v× bµ cu ch¼ng gi÷ y tø

g× c¶, t­ëng chõng c¶ ng­êi bµ cô d• ch¶y ra thµnh mì vµ n­íc m¾t. Bµ cô cø thÕ tum ngay lÊy t«i, chèc chèc l¹i nÝu lÊy c¸nh tay t«i, van vØ t«i khi nµo ra mÆt trËn th× tr«ng nom cho th»ng Ph¨ng. KÓ mÆt nã tr«ng còng non choÑt th­c, vµ x­¬ng cèt yÕu ít ®Õn nçi míi ®eo ba l« bèn tuÇn lÔ mµ ch©n ®• to be ra. Nh­ng ®• ra trËn th× cßn tr«ng nom ai ®­îc n÷a!

- CËu s¾p ®­îc vÒ nhµ ®Êy. - Cèp nãi. - NÕu kh«ng th× còng ph¶i ®îi ®Õn ba hay b«n th¸ng n÷a míi ®Õn kú nghØ phÐp.

Kem¬rich gËt ®Çu. T«i nh×n bµn tay nã mµ ¸i ng¹i. Ch¼ng kh¸c g× b»ng s¸p: c¸u ghÐt ë chiÕn hµo ®ong ®Çy c¶ kÏ mãng tay, ®en kÞt l¹i, nh­ mµu thuèc ®éc. T«i nghÜ r»ng trong khi Kem¬rich ®• t¾t thë tõ l©u th× nh÷ng c¸i mãng tay nµy vÉn tiÕp tôc mäc, gièng nh­ mét thø c©y mäc ngÇm, kú qu¸i. T«i t­ëng nh­ nh×n thÊy tr­íc m¾t, chung ®ang xo¾n l¹i thµnh h×nh tr«n èc, vµ vÉn mäc, ®ång thêi víi ®¸m tãc trªn c¸i sä ®ang thèi r÷a - nh­ cá trªn mét miÕng ®Êt mµu mì, hÖt nh­ cá vËy. Sao l¹i cã thÓ thÕ ®­îc nhØ?...

Muynl¬ cói xuèng:

- Ph¨ng nµy, bän m×nh mang c¸c thø l¹i cho cËu ®©y.

Kem¬rich ra hiÖu b»ng tay:

- Bá nã xuèng gËm gi­êng Êy.

Muynl¬ lµm theo. Kem¬rich l¹i nãi ®Õn c¸i ®ång hå. Lµm thÕ nµo cho nã yªn t©m mµ kh«ng khiÕn nã sinh nghi? Muynl¬ ngÈng

lªn, tay cÇm mét ®«i ñng phi c«ng.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 19

Mét ®«i ñng kiÓu ¡nglª tuyªt ®ep, da vµng vµ mÒm, cao ®Õn tËn ®Çu gèi vµ buéc d©y ë phÝa trªn; qu¶ la mét mãn ai còng ph¶i

thÌm. Muynl¬ ng¾m nghÝa m•i, ®Çy vÎ say s­a. Nã ¸p ®Õ ung vµo ®Õ ®«i giµy th« kÖch cña nã vµ hái:

- Ph¨ng nµy, cËu ®Þnh mang theo c¶ ®«i ung n÷a chø? C¶ ba ®øa chung t«i chØ cã mét y nghÜ. Dï cho nã qua khái ®­îc ch¨ng n÷a th× cung chØ dïng ®­îc mét chiÕc th«i; do ®ã ®«i ñng ®èi víi nã, ch¼ng cßn gi¸ trÞ g× n÷a. Vµ b©y giê ®«i ung Êy n»m

®©y, thËt lµ tai h¹i, v× hÔ nã chÕt mét c¸i, lµ tui y t¸ cuçm ngay.

Muynl¬ tiÕp:

- CËu ®Ó nã l¹i ®©y µ?

Kem¬rich kh«ng muèn thÕ. §Êy lµ cña quý nhÊt cua nã. - Nµy, chóng m×nh ®¸nh ®æi víi nhau nhÐ, - Muynl¬ l¹i tiÕp -

ë ®©y t¹i mÆt trËn dïng ®­îc viÖc h¬n.

Kem¬rich nhÊt ®Þnh kh«ng nghe.

T«i hÊt ch©n Muynl¬. ThÕ lµ cu cËu ngËp ng­ng tiÕc rÎ, ®µnh ®Ó l¹i ®«i ñng vµo gËm gi­êng. Bän t«i cßn nãi chuyÖn víi nhau

mét l¸t n÷a, råi míi chia tay.

Chãng khoÎ Ph¨ng nhÐ! T«i hÑn víi Kem¬rich ngµy mai sÏ trë l¹i. Muynl¬ còng hÑn thÕ. Cu cËu vÉn nghÜ ®Õn ®«i ung vµ cè ý theo dâi nã. Kem¬rich thë dµi. No lªn c¬n sèt. Ra ®Õn ngoai, chung

t«i gÆp mét y t¸ vµ nhê h¾n tiªm cho ng­êi bÞ th­¬ng mét ph¸t.

H¾n tõ chèi:

- NÕu ai còng tiªm moãcphin, th× ph¶i hµng thung... - ThÕ ra cËu chØ hÇu bän sÜ quan th«i µ? - Cèp nãi b»ng mét

giäng h»n häc.

T«i véi can ngay vµ cho g• y t¸ m«t ®iÕu thuèc l¸. H¾n nhËn, sau ®ã t«i b¶o h¾n:

- Nh­ng cËu cã quyÒn tiªm kh«ng c¬ ch­? C©u hái ch¹m t­ ¸i h¾n.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 20

- NÕu c¸c cËu kh«ng tin th× cßn nhê lµm g×?... T«i l¹i dói vµo tay h¾n mÊy ®iÕu thuèc n÷a. - Gióp chung tí mét tÝ...

- Th«i ®­îc, - h¾n nãi.

Cèp ®i theo h¾n, v× nã kh«ng tin mÊy, vµ nã muèn xem h¾n lµm ¨n thÕ nµo. Bän t«i ®îi nã ë ngoµi.

Muynl¬ l¹i nãi ®Õn ®«i ñng:

- §«i ñng võa ch©n m×nh l¹ lung. §i c¸i ®«i giµy thæ ta nµy, hÕt môn pháng nä ®ªn mun pháng kia. CËu cã tin lµ nã cßn tru

®­îc ®Õn sau phiªn g¸c ngµy mai kh«ng? NÕu nã chÕt ®ªm nay lµ

®i ®øt ®«i ñng.

Anbe trë ra. Nã hái: - C¸c cËu nghÜ sao vÒ...?

- §Õn ngoÎo th«i, - Muynl¬ nãi, cã vÎ d­t khoat. Chóng t«i quay vÒ l¸n tru qu©n. T«i nghÜ ®Õn b­c th­ ngµy mai sÏ viÕt cho mÑ Kem¬rich. T«i c¶m thÊy rÐt, muèn uèng mét cèc r­îu. Muynl¬ vÆt nh÷ng l¸ cá vµ bá vµo måm nhai. BÊt gi¸c anh chµng Cèp lo¾t cho¨t qu¨ng ®iÕu thuèc l¸ ®i, råi dËm ch©n ®iªn cuång, nh×n quanh víi nÐt mÆt ho¶ng hèt, meo xÖch, måm nãi

l¾p b¨p:

- Cøt ¬i lµ c­t!

MÊy ®øa chung t«i vÉn tiÕp tôc ®i. Mét luc kh¸ l©u sau, Cèp ®• dÞu. Chóng t«i ch¼ng l¹ g× c¸i ®ã.

Ng­êi ta th­êng gäi ®ã lµ c¬n ®iªn ë mÆt trËn. Ai còng t­ng

bÞ c¶.

Muynl¬ hái nã:

- L•o C¨ngt«rec viÕt cho cËu nh­ng g×? Th»ng kia c­êi tr¶ lêi:

- L•o ta viÕt r»ng chóng m×nh lµ tuæi trÎ gang thÐp.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 21

TÊt c¶ ba chóng t«i c­êi chua ch¸t. Cèp ch­i lung tung, nã lÊy lµm h¶ d¹ khi nãi lªn ®­îc...

§Êy bän hä nghÜ nh­ vËy, bon hä nghÜ nh­ vËy ®Êy, hµng chôc v¹n l•o C¨ngt«rec! "Tuæi trÎ gang thÐp". Tuæi trÎ! Ch­a cã ®øa nµo trong bän chóng t«i qu¸ hai m­¬i tuæi c¶. Nh­ng nãi r»ng

bän chóng t«i trÎ ­! TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®a chÊm d­t tõ l©u råi. Chóng t«i chØ lµ mét lò giµ nua.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 22

CH¦¥NG 2

§èi víi t«i thËt lµ mét ®iÒu l¹ lung, khi nghÜ ®Õn trong mét c¸i ng¨n kÐo ë nhµ, vÉn cßn xÕp ®Çy mét ®èng th¬ ca, vµ ®oan ®Çu b¶n bi kÞch cua Xauyn. T«i ®• mÊt vµo ®©y bao nhiªu lµ buæi t«i, vµ hÇu hÕt bän chóng t«i, ®­a nµo ch¶ lµm nh­ thÕ. Nh­ng tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã, ®èi víi t«i, ®• trë nªn mê ¶o ®Õn nçi t«i kh«ng thÓ

nµo h×nh dung ra ®­îc n÷a.

Tõ khi chóng t«i ®Õn ®©y, cuéc sèng cò thÕ lµ bÞ c¾t ®­t h¼n, mÆc dÇu chóng t«i ch¼ng lµm g× ®Ó c¾t ®­t nã c¶. NhiÒu lÇn, chung

t«i thö t×m nguyªn nh©n vµ c¾t nghÜa t¹i sao, nh­ng còng kh«ng cã kÕt qu¶ mÊy. §èi víi bän hai m­¬i tuæi chung t«i, c¸i g× còng rÊt lµ m¬ hå: víi Cèp, Muynl¬, Lia vµ t«i, víi t©t c¶ bän t«i mµ l•o C¨ngt«rec gäi lµ tuæi trÎ gang thÐp.

Bän lÝnh nhiÒu tuæi h¬n cßn g¾n bã chÆt chÏ víi qu¸ kh­. Hä cã mét c¬ së, hä cã vî, cã con, cã nghÒ nghiÖp, cã nh÷ng sîi d©y rµng buéc kh¸ v÷ng ch¾c mµ chiÕn tranh cung kh«ng c¾t ®­t næi. Nh­ng chóng t«i, víi c¸i tuæi hai m­¬i, chóng t«i chØ cã cha mÑ vµ

mét vµi ®øa trong bän, cã ng­êi yªu. Ch¼ng cã g× ®¸ng kÓ. ë c¸i

tuæi chóng t«i, quyÒn lùc cña cha me ch¼ng cßn ®­îc lµ bao, mµ phô n÷ cung ch­a chi phèi ®­îc chóng t«i n­a. Ngoµi c¸i ®ã ra, nh÷ng c¸i kh¸c ch¼ng cã g× ®¸ng kÓ. Mét chut m¬ méng viÓn v«ng, vµi c¸i ng«ng rëm vµ nhµ tr­êng; cuéc sèng cua chung t«i ch­a ®i ®Õn ®©u.

Vµ b©y giê ch¼ng cßn l¹i c¸i g× cña cuéc sèng Êy n÷a. C¨ngt«rec ®• nãi r»ng chung t«i ®ang b­íc vµo ng­ìng cöa cua cuéc ®êi. §óng lµ nh­ vËy. Chung t«i ®• lµ bän trªn kh«ng ch»ng, d­íi kh«ng rÔ, chiÕn tranh nh­ mét con s«ng ®• cuèn chung t«i theo dßng cña nã. Víi nh÷ng ng­êi nhiÒu tuæi h¬n, chiÕn tranh chØ lµ mét s­ gi¸n ®oan. Hä cã thÓ nghÜ ®Õn mét c¸i g× v­ît ra ngoµi

ph¹m vi cña nã.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 23

Nh­ng chóng t«i, chóng t«i ®• bÞ chiÕn tranh tãm lÊy: vµ kh«ng biÕt vÒ sau ra lµm sao n÷a. HiÖn giê, chóng t«i chØ biÕt r»ng m×nh ®• trë nªn côc sóc mét c¸ch kú qu¸i vµ ®au ®ín, du r»ng nhiÒu khi chóng t«i kh«ng cßn ®ñ s­c ®Ó c¶m thÊy buån phiÒn

n÷a.

Tuy Muynl¬ thÌm muèn ®«i ñng cua Kem¬rich, nh­ng nã vÉn th­¬ng b¹n, kh«ng kÐm g× mét ng­êi kh¸c mµ c¶nh ®au xãt co

thÓ ng¨n chÆn nh÷ng ý nghÜ t­¬ng t­. Cã ®iÒu lµ nã biÕt nhËn ra

chç kh¸c nhau.

NÕu ®«i ñng Êy cßn ®­îc ®«i chót Ých lîi cho Kem¬nch th× Muynl¬ thµ dÉm ch©n kh«ng lªn d©y thÐp gai cßn h¬n lµ nghÜ c¸ch chiÕm ®o¹t l©y nã. §»ng nµy ®«i ñng ch¼ng cßn dÝnh d¸ng ®Õn søc khoÎ Kem¬rich n÷a, trong khi nã rÊt cã thÓ ®­îc viÖc cho Muynl¬. Kem¬rich chÕt ®ªn n¬i, ai thõa h­ëng ®«i ung Êy mµ ch¶ thÕ. VËy t¹i sao Muynl¬ l¹i kh«ng cã thÓ lÊm lÐt mét tÝ. H¼n lµ Muynl¬ cã quyÒn h¬n mét g• y t¸ ch­. Chê ®Õn luc Kem¬rich chÕt th× muén qu¸. ChÝnh v× vËy mµ ngay t­ luc nµy, Muynl¬ ®• më m¾t thao l¸o ra mµ theo dâi. Chung t«i ®• mÊt y th­c vÒ mäi kiÓu quan hÖ kh¸c v× chung ®Òu gi¶ t¹o; chØ cã th­c tÕ míi ®¸ng kÓ vµ cã t©m

quan träng ®èi víi chung t«i. Vµ nh÷ng ®«i ñng tèt th× hiÕm l¾m.

Kh«ng ph¶i mét ngµy mµ ®Î ra ®iÒu ®ã. Khi ®Õn së mé binh chóng t«i chØ míi lµ mét líp hoc gåm hai m­¬i cËu trai trÎ, ®©y h•nh diÖn, cïng ®i c¹o träc ®Çu mét lo¹t (víi nhiÒu ®­a, ®ã lµ lÇn ®Çu tiªn) tr­íc khi b­íc vµo s©n tr¹i lÝnh. Chung t«i ch­a ®øa nµo cã dù ®Þnh râ rµng vÒ t­¬ng lai c¶; rÊt Ýt ®­a cã y nghÜ h¼n hoi vª nghÒ nghiÖp lµm ¨n sinh sèng sau nµy. Tr¸i l¹i, ®Çu ãc chóng t«i ®Çy nh÷ng ý nghÜ l«ng b«ng, g¸n cho cuéc ®êi vµ cho c¶ chiÕn tranh n÷a, mét tÝnh chÊt lý t­ëng vµ gÇn nh­ l•ng m¹n. Thêi gian luyÖn tËp qu©n s­ kÐo dµi m­êi tuÇn lÔ vµ sè ngµy Êy ®ñ thay ®æi chóng t«i mét c¸ch c¨n b¶n h¬n lµ m­êi n¨m trªn ghÕ nhµ tr­êng. Chóng t«i ®• häc ®­îc r»ng mét c¸i cuc ¸o ®¸nh bãng cÈn thËn cßn quan träng h¬n lµ c¶ bèn tËp sach Sc«penhac¬. Lóc ®Çu chung t«i ng¹c nhiªn, råi ®Õn b­c béi, sau cïng lµ mÆc kÖ, chóng t«i nhËn thÊy kh«ng ph¶i trÝ tuÖ cã vÎ chiÕm phÇn ­u thÕ,

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 24

mµ lµ c¸i ban ch¶i ®anh xi, kh«ng ph¶i t­ t­ëng mµ lµ "quy t¾c",

kh«ng ph¶i sù t­ do mµ lµ c¸ch luyÖn tËp. Chung t«i ®• ®i lÝnh víi tÊt c¶ lßng hµo høng vµ tù nguyÖn, nh­ng ng­êi ta ®• lµm ®u thø ®Ó chóng t«i ch¸n ng¸n. Sau ba tuÇn lÔ, chung t«i ®• hiÓu rÊt râ r»ng mét g• phu tr¹m ®eo lon cã uy quyÒn ®èi víi chung t«i h¬n c¶ bè mÑ chóng t«i tr­íc kia, h¬n c¶ nh÷ng ng­êi d¹y dç chung t«i, h¬n tÊt c¶ nh÷ng bËc thiªn tµi cua nÒn v¨n ho¸, t­ Plat«ng cho ®Õn G¬t. Víi nh÷ng cÆp m¾t non trÎ vµ rÊt linh lîi, chung t«i nh×n thÊy c¸i kh¸i niÖm cæ ®iÓn vÒ tæ quèc mµ c¸c thÇy gi¸o tr­íc kia nhåi cho chóng t«i, b©y giê t¬i ®©y ®• ®¹t ®Õn chç t­íc ®o¹t nh©n c¸ch mµ ng­êi ta ch¼ng bao giê d¸m lµm ®èi víi c¶ nh÷ng ng­êi ®Çy tí hÌn h¹ nhÊt.

Chµo, ®øng nghiªm, ®i nghiªm, bång sung, quay bªn ph¶i, hoÆc quay bªn tr¸i, ®Ëp gãt ch©n, chÞu ®­ng nh÷ng lêi xØ v¶, va vÊp hµng ngh×n chuyÖn, thËt thÕ, tr­íc ®©y chung t«i ®• nghÜ ®Õn c¸i s­ mÖnh cña chung t«i víi mét y nghÜ kh¸c h¼n, thÕ mµ nay chóng t«i thÊy ng­êi ta chuÈn bÞ cho chung t«i trë nªn nh÷ng bËc anh hïng y nh­ ng­êi ta tËp ng­a trong r¹p xiÕc vËy. Nh­ng råi còng quen th«i. ThËm chÝ chóng t«i cung biÕt r»ng mét phÇn cña nh÷ng c¸i ®ã lµ cÇn thiÕt, nh­ng cai phÇn cßn

l¹i kia th× thËt lµ th­a. Con nhµ lÝnh rÊt tinh ®èi víi nh÷ng

chuyÖn nh­ thÕ.

Líp häc cña chung t«i bÞ chia thµnh t­ng nhãm ba ng­êi, bèn ng­êi, ®îi ®­a vµo c¸c ph©n ®éi: chung t«i cïng ë víi nh÷ng anh

thuyÒn chµi, nh÷ng anh n«ng d©n, nh÷ng anh thî nhµ m¸y, nh­ng anh thî thñ c«ng ng­êi xø Frid¬,... va chung t«i rÊt chãng th©n nhau. Cèp, Muynl¬, Kem¬rich vµ t«i ®­îc ®iÒu ®Õn ph©n ®éi thø chÝn, ®øng ®Çu lµ Himmenxt«t.

H¾n næi tiÕng lµ tay "h¾c x× dÇu", ®Óu nhÊt tr¹i, vµ h¾n lÊy lµm h•nh diÖn vÒ c¸i ®ã. Mét con ng­êi bÐo lun, ®i lÝnh ®• m­êi

hai n¨m, r©u mÐp ®á hoe, cong vÓnh lªn, nguyªn lµ phu tr¹m luc cßn ë ngoµi.

§èi víi Cèp, Ja®¬n, Vethut vµ t«i, h¾n gi¸m s¸t mét c¸ch ®Æc biÖt v× h¾n c¶m thÊy bän t«i cã vÎ b­íng ngÇm ®èi víi h¾n. Mét

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 25

buæi s¸ng, t«i ph¶i dän gi­êng cho h¾n ®ung m­êi bèn lÇn, lÇn nµo h¾n còng kh«ng võa ý, råi l¹i ru tung ra. Trong hai m­¬i giê liÒn tÊt nhiªn còng cã nh­ng luc nghØ, t«i ®• ph¶i ®¸nh mì mét ®«i ung r¾n nh­ ®¸ vµ ®• lµm cho nã mÒm nhòn ra, ®Õn nçi chÝnh Himmenxt«t kh«ng cßn kªu vµo ®©u ®­îc n÷a. Theo lªnh h¾n, t«i ph¶i kú cä c¶ c¨n phßng cho s¹ch nh­ míi, b»ng mét chiÕc bµn ch¶i ®¸nh r¨ng. Cèp vµ t«i b¾t ®Çu chÊp hµnh c¸i mÖnh lÖnh ph¶i quÐt tuyÕt ngoµi s©n doanh tr¹i b»ng mét c¸i bµn ch¶i cÇm tay vµ mét c¸i cµo. NÕu kh«ng cã mét viªn trung uý t×nh cê ®i ®Õn ®uæi chóng t«i vÒ vµ x¹c cho Himmenxt«t mét trËn nªn th©n th× chóng t«i cßn ph¶i lµm cho ®Õn lóc chÕt cãng. Khèn nçi, hËu qu¶ cua viÖc nµy lµ Himmenxt«t ngµy cµng h»n häc ®èi víi bon t«i. T«i ph¶i nhËn phiªn g¸c bèn ngµy chñ nhËt liÒn vµ trong thêi gian Êy còng ph¶i "cÊm phßng" lu«n. Víi toan bé qu©n trang vò khÝ, t«i ®• ph¶i tËp nh÷ng ®éng t¸c sau ®©y trªn mét bai ®Êt hoang tr¬n nh•y vµ ­ít at: "Nh¶y", "N»m", "Nh¶y", "N»m!", cho ®Õn khi t«i biÕn thµnh mét ®èng bïn nhoe nhoÐt vµ quy xuèng v× kiÖt s­c. Bèn giê sau t«i ®• ph¶i ®Õn tr×nh diÖn Himmenxt«t cïng víi t©t c¶ ®å lÔ ®a cä r­a tinh t­¬m. Qu¶ thùc hai bµn tay t«i toÐ m¸u v× ph¶i ky cä nhiÒu qu¸. Cïng víi Cèp, Vethut vµ Ja®¬n, t«i ®• ph¶i ®­ng nghiªm trong m­êi l¨m phót, kh«ng ®eo bÝt tÊt tay gi÷a luc trêi rÐt khñng khiÕp, ngãn tay trÇn ¸p vµo nßng sung. Trong khi Êy bän Himmenxt«t ®i b¸ch bé xung quanh bän t«i m¾t g­êm g­êm nh×n xem bän t«i cã c­a quËy tÝ nµo kh«ng ®Ó b¾t lçi. Hai gi¬ ®ªm chØ phong phanh c¸i ¸o lãt mµ t«i ph¶i ch¹y liÒn tam lÇn, thËt nhanh,

tõ tÇng g¸c trªn cña doanh tr¹i xuèng tËn d­íi s©n, chØ v× téi ®Ó

quÇn ®ïi chêm vµi ph©n ra ngoµi mÆt ghÕ ®Èu, n¬i mäi ng­êi ph¶i xÕp gãi quÇn ¸o cña m×nh theo ®ung quy c¸ch. ThÇy cai trùc tuÇn Himmenxt«t - võa ch¹y ®Õn bªn võa m¾ng nhiÕc.

Trong buæi tËp ®©m lª, bao giê t«i còng ph¶i ®Êu víi Himmenxt«t; h¾n b¨t t«i cÇm mét c¸i gËy b¾t nÆng ch×nh chÞch, cßn h¾n chØ cÇm mét c¸i gËy gç sö dung thuËn tiÖn, thµnh th­ h¾n cã thÓ dÔ dµng ®©m vµo c¸nh tay t«i lµm cho tÝm bÇm nhiÒu chç. Nãi cña ®¸ng téi, mét lÇn t«i næi hung lªn, nh¾m m¾t x«ng bõa vµo h¾n, vµ thäc cho mét có vµo bung, m¹nh ®Õn nçi h¾n ng• quay

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 26

l¬ ra. Khi h¾n ®Þnh kiÖn th× viªn chØ huy ®¹i ®éi l¹i chÕ giÔu h¾n vµ b¶o t­ nay ph¶i cÈn thËn h¬n, thÕ th«i. ¤ng ta ®• biÕt tong Himmenxt«t råi vµ lÊy lµm thó vÞ vÒ c¸i chuyÖn h¾n bÞ mét v« nh­ vËy. T«i ®• trë nªn mét tay xuÊt s¾c vÒ m«n leo xµ ngang vµ dÇn

dÇn t«i ch¼ng h•i mét ®Þch thñ nµo trong m«n co ®Çu gèi. Nghe

thÊy tiÕng Himmenxt«t lµ bän t«i còng ®ñ ph¸t run lªn, nh­ng c¸i con ngùa tr¹m ®• thµnh man rî Êy ®­ng hßng lµm cho bän t«i

ph¶i h¹ cê khuÊt phuc.

Mét ngµy chñ nhËt, Cèp vµ t«i, hai ®øa cÇm gËy kÐo lª qua s©n tr¹i nh÷ng thïng ph©n cña nhµ xÝ; ®óng lóc Êy, Himmenxt«t

t¹t qua ®ã, ¸o quÇn b¶nh choÑ, s¾p s­a ®i ch¬i. H¾n dõng l¹i tr­íc mÆt chóng t«i hái xem lµm thÕ cã thÝch kh«ng. ThÕ lµ mÆc kÖ, muèn ra sao th× ra, chóng t«i gi¶ vê tr­ît ch©n m«t c¸i hÊt c¶ thïng ph©n vao ch©n h¾n, h¾n ph¸t ®iªn phat cuång lªn, nh­ng vè Êy thËt lµ ®Ých ®¸ng.

- Ph¶i cho chóng mµy ra toa ¸n binh! - H¾n thÐt lªn. Cèp ®• ch¸n ngÊy c¸i giäng Êy, tr¶ lêi:

- Nh­ng tr­íc hÕt sÏ cã mét cuéc thÈm vÊn, khi ©y chung t«i sÏ nãi to¹c mãng heo...

- Chóng mµy d¸m nãi víi thÇy cai nh­ thÕ h¶? - Himmenxt«t gÇm lªn. - Chóng mµy ®iªn råi h¶? §­ng ®Êy tao hái ®•. Chung

mµy ®Þnh lµm g× h¶?

- Chóng t«i sÏ nãi to¹c hÕt mäi chuyÖn vÒ thÇy cai, - C«p tr¶ lêi, ngãn tay ®Æt trªn nÑp quÇn.

Himmenxt«t hiÓu ngay t×nh thÕ, cót th¾ng, ch¼ng ho he g×

n÷a.

Nãi cho ®ung th× luc s¾p ®i, h¾n còng cßn lÇu b©u: - Råi chóng mµy sÏ biÕt tay «ng.

Nh­ng thÕ lµ bao nhiªu uy tÝn cña h¾n ®i ®êi nhµ ma. Mét lÇn kh¸c h¾n cßn b¾t chung t«i tËp ë b•i hoang, vÉn nh­ng ®éng t¸c "N»m", "Nh¶y", "N¨m", "Nh¶y"! Thùc t×nh, chóng t«i vÉn tu©n

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 27

theo, v× mÖnh lÖnh lµ mÖnh lÖnh, nh­ng chóng t«i lµm mét c¸ch chËm ch¹p ®Õn nçi Himmenxt«t ph¶i tuyÖt väng.

Chóng t«i b×nh th¶n nhÝch ®Çu gèi lªn, råi ®Õn hai tay, vµ cø thÕ tiÕp tôc; trong lóc ®ã h¾n ph¸t khïng lªn, ®• ra mét lÖnh kh¸c

råi. Tr­íc khi chóng t«i to¸t må h«i, th× h¾n ®• kh¶n ®Æc c¶ tiÕng.

Sau ®ã, h¾n ®Ó chung t«i yªn. KÓ th× h¾n vÉn x¹c chung t«i lµ "®å lîn", nh­ng xem ý ®• cã vÎ nÓ.

NhiÒu thÇy cai kh¸c tá ra ®• biÕt ®iÒu h¬n vµ rÊt ph¶i ch¨ng. Hä còng lµ sè ®«ng n÷a. Nh­ng tr­íc hÕt thÇy nµo cung muèn gi÷

c¸i ch©n "d¹y dç" ë hËu ph­¬ng cµng l©u cµng hay, mµ muèn thÕ th× ph¶i h¾c víi lÝnh míi.

Thùc ra, chóng t«i ®• hiÓu mét c¸i b•i tËp cña tr¹i lÝnh cã thÓ lÞch sù ®Õn møc nµo råi: vµ nhiÒu phen chung t«i ®• ph¶i ®iªn

cuång gµo thÐt lªn.

NhiÒu ®øa trong bän t«i ®• ph¸t èm, thËm chÝ th»ng V«n ®• chÕt v× s­ng phæi, nh­ng nÕu chóng t«i ®Çu hµng th× ng­êi ta sÏ

cho chóng t«i lµ ®¸m hÌn.

Chóng t«i trë nªn kh¾c khæ, ®a nghi, tµn nhÉn, hay h»n thï, côc sóc, mµ nh­ thÕ còng t«t th«i, v× chÝnh chung t«i ®ang thiÕu

nh÷ng ®øc tÝnh Êy. Gi¶ dô ng­êi ta ®iÒu ngay chóng t«i ®Õn c¸c chiÕn hµo, mµ kh«ng cã thêi ky huÊn luyÖn Êy, ch¾c h¼n nhiÒu ®­a trong bän t«i sÏ ph¸t ®iªn.

Nh­ thÕ chóng t«i ®• ®­îc chuÈn bÞ cho nh­ng g× ®ang chê ®îi m×nh.

Chóng t«i kh«ng bÞ quËt ng•. Tr¸i l¹i chung t«i thÝch øng ®­îc víi hoµn c¶nh. C¸i tuæi hai m­¬i cua chung t«i, tuy non nít

®èi víi nhiÒu viÖc kh¸c, l¹i ®­îc cho chung t«i vÒ viÖc nµy. Nh­ng

®iÒu quan träng nhÊt lµ mét t×nh c¶m v÷ng ch¾c vÒ ®oan kÕt ®• trçi dËy trong chóng t«i, t×nh c¶m ®ã ¬ ngoµi mÆt trËn lµm n¶y në c¸i quý nhÊt mµ chiÕn tranh t¹o nªn, ®o lµ t×nh ®ång ®éi. T«i ngåi c¹nh gi­êng Kem¬rich. Mçi lóc nã thªm nguy ngËp. Chung quanh chóng t«i, om sßm, rÇm rÜ.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 28

Mét chuyÕn tµu y tÕ v­a míi ®Õn vµ ng­êi ta lùa nh÷ng th­¬ng binh cßn cã thÓ chuyªn chë ®­îc. Ng­êi thÇy thuèc ®i qua

gi­êng Kemßlich, «ng ta ch¼ng buån nh×n nã n÷a.

- Ch¾c lµ ®Õn l­ît sau. Ph¨ng ¹. - t«i nãi víi nã. Nã chèng khuûu tay lªn, gi÷a nh­ng c¸i gèi dùa.

- Hä ®• c­a ch©n m×nh råi, - nã nãi.

ThÕ lµ b©y giê nã ®• biªt. T«i gËt ®Çu vµ tr¶ lêi: - CËu nªn mõng lµ ®­îc tho¸t nh­ thÕ.

Nã im lÆng.

T«i l¹i tiÕp:

- §¸ng lÏ bÞ c¶ hai ch©n c¬, Ph¨ng ¹. Veghªl¬ ®a mÊt c¸nh tay ph¶i, cßn khæ h¬n chø. MÊy l¹i cËu sÏ ®­îc vÒ nhµ c¬ mµ.

Nã nh×n t«i:

- Ch¾c kh«ng? - H¼n thÕ chø lÞ. Nã nh¾c l¹i:

- Ch¾c kh«ng ?

- NhÊt ®Þnh thÕ Ph¨ng ¹. Cã ®iÒu lµ sau khi gi¶i phÉu, cËu cÇn ph¶i l¹i søc ®•.

Nã ra hiÖu b¶o t«i l¹i gÇn. T«i cói ng­êi s¸t vµo nã vµ nã th× thÇm:

- M×nh kh«ng tin thÕ ®©u.

- Ph¨ng. §õng cã nãi ví vÈn; chØ vµi ngµy lµ cËu sÏ biÕt th«i. Mét ch©n th× cã sao ®©u. ë ®©y, ng­êi ta cßn ch÷a ®­îc nh­ng ca

nÆng gÊp mÊy Êy chø.

Nã gi¬ bµn tay lªn:

- CËu nh×n nh÷ng ngãn tay ®©y nµy.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 29

- Do gi¶i phÉu ®Êy th«i. Cè ¨n uèng ®i, råi cËu sÏ mau khái. C¸c cËu ¨n uèng cã kh¸ kh«ng? Nã chØ cho t«i c¸i ca cßn l­ng mét

nöa. T«i gÇn nh­ g¾t lªn:

- Ph¨ng, cËu ph¶i ¨n ®i chø, ¨n lµ chÝnh ®Êy. ë ®©y còng kh¸ ®Êy chø.

Nã xua tay, kh«ng ®ång y víi t«i. Mét luc sau, nã nãi thong

th¶:

- Tr­íc kia m×nh còng muèn ®i lµm kiÓm l©m.

- Th× cËu vÉn cã thÓ ®i lµm ch­ sao. - t«i nãi ®Ó an ñi nã. - HiÖn nay cã nh÷ng lo¹i ch©n tay gi¶ tuyÖt l¾m, l¾p vµo chÝnh cËu

còng kh«ng thÊy lµ m×nh thiÕu mét ch©n c¬, ¨n khíp víi c¸c b¾p thÞt ghª l¾m. L¾m lóc mét bµn tay gi¶, ng­êi ta cã thÓ c­ ®éng c¶ ngãn tay, cã thÓ lµm lông viÕt l¸ch ®­îc n÷a kia. MÊy l¹i, ngµy cµng cã nhiÒu ph¸t minh m¬i l¹ ch­.

Nã im mét luc råi nãi:

- CËu cã thÓ lÊy ®«i ñng cua m×nh cho th»ng Muynl¬. T«i gËt ®Çu vµ cè nghÜ xem cã thÓ t×m ®­îc c©u g× n÷a ®Ó ®éng viªn nã kh«ng. §«i m«i cña nã khuÊt ®i, c¸i miÖng trë nªn réng h¬n, r¨ng nh« ra h¬n, tr«ng nh­ côc phÊn, da thÞt tiªu ®i ®©u c¶, c¸i tr¸n d« ra nhiÒu h¬n, gß m¸ låi lªn... Bé x­¬ng ®ang hiÖn

h×nh. M¾t ®• trung xuèng. ChØ vµi giê n­a lµ hÕt chuyÖn.

Kh«ng ph¶i t«i tr«ng thÊy nã lÇn ®Çu, mµ hai ®øa ®• cung lín lªn víi nhau. ThÕ mµ b©y giê tr«ng nã thËt la kh¸c h¼n. T«i ®• tõng cãp bai cña nã. ë tr­êng, nã th­êng mÆc bé quÇn ¸o mau h¹t dÎ cã th¾t l­ng, hai c¸i khuûu tay bong lªn v× mµi trªn bµn. Ngoµi ra, trong bän t«i, chØ cã m×nh nã biÕt ch¬i quay th¼ng tay trªn xµ ®¬n. Lóc Êy, tãc nã xo• xuèng mÆt tr«ng nh­ t¬ vËy. VÒ chç nµy, l•o C¨ngt«ree lÊy lµm h•nh diÖn v× nã; nh­ng l•o ta lai kh«ng chÞu ®­îc mïi thuèc l¸. Da nã rÊt tr¾ng.

Tr«ng nã cã c¸i vÎ g× cua con g¸i.

T«i nh×n xuèng ®«i ñng cua t«i; ®«i ung míi to vµ th« lµm sao; c¸i quÇn nhÐt vµo ®Êy, phång ra; khi ®­ng dËy, hai c¸i èng

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 30

quÇn thïng th×nh tr«ng ng­êi cã vÎ ®« l¾m. Nh­ng khi chóng t«i ®i t¾m, ch©n vµ vai ®ét nhiªn l¹i cßm nhom ®i. Khi Êy chóng t«i kh«ng cßn lµ lÝnh n÷a, mµ hÇu nh­ lµ nh­ng th»ng bÐ con, kh«ng

ai tin lµ chóng t«i cã thÓ ®eo ba l« ®­îc. Luc chung t«i cëi trÇn,

thËt lµ ngé nghÜnh; chóng t«i lµ nh÷ng g• th­êng d©n, vµ chung t«i còng c¶m thÊy na n¸ nh­ vËy.

Ph¨ng Kem¬rich lóc ®i t¾m, tr«ng gÇy be nh­ mét ®­a trÎ con, thÕ mµ b©y giê nã n»m dµi ë ®©y, t¹i sao l¹i thÕ nhØ? Ng­êi ta cÇn ph¶i dÉn tÊt c¶ nh©n lo¹i ®Õn tr­íc gi­êng nã mµ nãi to lªn r»ng: "Nµy ®©y lµ Ph¨ng Kem¬rich, m­êi chÝn tuæi r­ìi, nã kh«ng

muèn chÕt, xin ®õng ®Ó nã ph¶i chÕt."

Nh÷ng ý nghÜ cña t«i tr¬ nªn lén xén. C¸i kh«ng khÝ ®Çy mïi phª n«n vµ m¸u mñ h«i thèi nµy lµm t¾t c¶ phæi, ®ã lµ mét th­ hå

®Æc qu¸nh lµm cho ng­êi ta ng¹t thë.

Bãng tèi trµn ®ªn. Khu«n mÆt Kem¬rich xanh nhît ®i. Khu«n mÆt nh« ra gi÷a hai c¸i tai vµ nhît nh¹t ®Õn nçi nh­ nã loe ra mét ¸nh s¸ng yÕu ít. C¸i miÖng cö ®éng nhÌ nhÑ. T«i l¹i s¸t

bªn nã. Nã th× thÇm: "NÕu cËu t×m thÊy c¸i ®ång hå cña m×nh, th× göi vÒ nhµ hé m×nh".

T«i kh«ng ph¶n ®èi g× c¶. B©y giê thËt v« Ých.

Kh«ng cßn c¸ch nµo lam cho nã yªn t©m ®­îc n÷a. S­ bÊt l­c dµy vß t«i.

Trêi! C¸i tr¸n víi hai th¸i d­¬ng lâm s©u vµo kia, c¸i mui ®• teo ®i kia! L¹i cßn bµ cu khãc lãc ë nhµ, mµ t«i phai viÕt th­ vÒ!

Chao «i, gi¸ c¸i th­ Êy ®• viÕt råi! Bän y t¸ x¸ch chai, x¸ch thïng ®i qua. Mét ng­êi trong bon b­íc l¹i, nh×n Kem¬rich cã vÎ th¨m dß, råi l¶ng ra; râ rµng lµ h¾n ®îi. Ch¾c lµ h¾n ®ang cÇn c¸i gi­êng.

T«i s¸t l¹i gÇn Ph¨ng, vµ nãi víi nã y nh­ t«i cã thÓ c­u sèng ®­îc nã:

- Cã lÏ ng­êi ta sÏ ®­a cËu vÒ an d­ìng ®­êng Cl«tecbe, chç cã nh÷ng biÖt th­ Êy, Ph¨ng ¹. Ngåi bªn cöa sæ cËu cã thÓ nh×n t©t c¶ vïng quª cho ®Õn tËn hai c¸i c©y ë phÝa ch©n trêi. B©y giê ®ang

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 31

lµ mua ®Ñp nhÊt n¨m. Lóa s¾p chÝn, buæi chiÒu, d­íi ¸nh mÆt trêi c¸nh ®ång ch¼ng kh¸c g× xµ c­. L¹i con ®­êng trång b¹ch d­¬ng däc theo khu Cl«tecbach mµ bon m×nh vÉn uèng cµ phª ngon tuyÖt n÷a chø! Luc Êy, cËu cã thÓ bµy mét c¸i chËu thuû tinh vµ nu«i c¸

vµng, cËu cã thÓ ra vµo tuy y, ch¼ng ph¶i phÐp t¾c g× c¶, cËu l¹i cã

thÓ ch¬i ®µn d­¬ng cÇm n÷a, nÕu cËu thÝch.

T«i cói xuèng khu«n mÆt cña nã ®ang ch×m trong bãng tèi. Nã cßn thë thoi thãp. MÆt nã ­ít ®Ém, nã khoÎ. Chao «i, t«i ¨n nãi

thËt lµ ví vÈn, ch¼ng ra lµm sao!

T«i quµng lÊy vai nã vµ s¸t mÆt t«i vµo mÆt nã. - B©y giê cËu cã buån ngñ kh«ng?

Nã kh«ng tr¶ lêi, nh÷ng giät n­íc m¾t ch¶y rßng rßng trªn m¸. T«i muèn lau cho nã, nh­ng c¸i kh¨n tay cña t«i bÈn qu¸. Mét giê tr«i qua, t«i vÉn ngåi ®©y, ®©u ãc c¨ng th¼ng vµ t«i ch¨m chó theo dâi xem nã cã muèn dÆn g× n­a kh«ng. Gi¸ nã më to miªng la ®­îc vµ kªu lªn! Nh­ng nã chØ khãc, ®Çu ngoeo sang mét bªn. Nã ch¼ng nh¾c g× ®Õn mÑ, ®Õn c¸c anh em, chÞ em, nã ch¼ng nãi g× c¶; cã lÏ tÊt c¶ nh­ng c¸i ®o ®• xa x«i ®«i víi nã råi. Giê ®©y nã chØ cßn

mét th©n mét m×nh víi cuéc ®êi hÌn män, m­êi chÝn tuæi, nã khãc

v× cuéc ®êi Êy bá nã mµ ®i.

§ã lµ c¸i chÕt c¶m ®éng, ®au ®ín nhÊt mµ t«i ch­a t­ng thÊy, dï r»ng lóc tr­íc TÐtgien chÕt còng buån l¾m, nã khoÎ nh­

mét con gÊu, thÐt lªn gäi mÑ, m¾t më trõng tr­ng, tay cÇm c¸i l­ìi lª, ®Çy vÎ hoang hèt, xua ®uæi thÇy thuèc ra khái gi­êng nã, m•i cho ®Õn lóc nã chÕt.

Bçng Kem¬rich b¾t ®Çu rÒn rÜ vµ thë dèc. T«i vung dËy, l¶o ®¶o ch¹y ra ngoµi vµ hái: "B¸c sÜ ®©u råi? B¸c sÜ ®©u råi?" Chît

thÊy c¸i ¸o choµng tr¾ng, t«i chÆn l¹i:

- ¤ng ®Õn ngay cho, nÕu kh«ng Ph¨ng Kem¬rich chÕt mÊt. L•o ta g¬ ra vµ hái ng­êi y t¸ ®­ng ®Êy:

- C¸i g× thÕ?

G• kia tr¶ lêi:

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 32

- Gi­êng 26, c­a b¾p ®ui trªn.

L•o thÇy thuèc g¾t lªn:

- Lµm thÕ nµo mµ hiÓu ®­îc. Ngµy h«m nay t«i c­a nh÷ng n¨m c¸i ch©n.

L•o ®Èy t«i ra vµ b¶o ng­êi y t¸: - §Õn xem sao!

Råi l•o ta l¹i ch¹y ®Õn phßng mæ.

T«i giËn ®iªn lªn, ®i theo g• y t¸. H¾n nh×n t«i vµ nãi: - HÕt c­a l¹i ®Õn c¾t suèt tõ n¨m giê s¸ng ®Õn giê ®Êy anh b¹n ¹, m×nh nãi thËt cËu biÕt, riªng ngµy h«m nay thªm m­êi s¸u ng­êi chÕt. C¸i th»ng cña cËu ®©y lµ th­ m­êi b¶y. NhÊt ®Þnh lµ

ph¶i ®Õn hai chôc.

T«i t­ëng chõng quþ xuèng. Kh«ng cßn søc ®i n÷a. T«i còng kh«ng muèn næi nãng n­a. V« Ých, t«i chØ muèn ng•

gôc xuèng vµ kh«ng bao giê ®øng dËy n÷a.

Chóng t«i ®Õn tr­íc gi­êng Kem¬rich. Nã ®• chÕt, mÆt cßn ®Ém n­íc m¾t. M¾t nöa nh¾m n­a më...

G• y t¸ huych t«i mét c¸i vµo s­¬n: - Cã lÊy ®å ®¹c kh«ng?

T«i gËt.

H¾n tiÕp:

- Chóng tí ph¶i mang h¾n ®i ngay v× cÇn gi­êng. NhiÒu ng­êi kh¸c cßn n»m ngoµi hµnh lang kia k×a.

T«i nhÆt nh¹nh ®å lÒ vµ th¸o c¸i biÕn c¨n c­íc cña Kemrich. G• y t¸ hái quyÓn qu©n b¹.

- Kh«ng cã ®Êy!

T«i nãi cã lÏ qu©n b¹ ë v¨n phßng ®¹i ®éi vµ t«i ®i. §»ng sau t«i, hä ®• l«i Ph¨ng vøt lªn mét tÊm v¶i b¹t. Bªn

ngoµi bãng tèi vµ giã nh­ gi¶i tho¸t cho t«i.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 33

T«i thë thËt m¹nh, vµ c¶m thÊy kh«ng khÝ phít qua da mÆt, nãng Êm vµ ªm dÞu h¬n bao giê hÕt. §ét nhiªn t«i nghÜ ®Õn bän con g¸i, ®Õn nh÷ng ®ång cá në hoa, ®Õn nh­ng ®¸m m©y tr¾ng. §«i ch©n t«i cø tù chung b­íc trong nh÷ng chiÕc giµy; t«i r¶o b­¬c, t«i

ch¹y.

Nh÷ng ng­êi lÝnh ®i qua bªn t«i; nh÷ng lêi hä nãi kÝch ®éng t«i, nh­ng t«i ch¼ng hiÓu g× c¶. MÆt ®Êt c¨ng ®Çy sinh lùc, xuyªn

qua bµn ch©n trµn ngËp vµo ng­êi t«i.

§ªm rung chuyÓn ngµn tia löa ®iÖn. §­êng ho¶ tuyÕn vang ®éng µo µo nh­ mét dan trèng hoµ víi nhau.

Ch©n tay t«i cö ®éng nhanh nhÑn. T«i thë vµ t«i vïng vÉy. §ªm khuya ®ang sèng. C¶ t«i n÷a, t«i cung ®ang sèng. T«i ®ãi,

mét c¸i ®ãi cån cµo ghª gím h¬n luc chØ ®ãi t­ trong bung. Muynl¬ ®øng tr­íc l¸n. Nã ®îi t«i. T«i ®­a ®«i ñng cña Kem¬rich cho nã. Chung t«i ®i vµo, nã xá th­ ®«i ñng, thËt lµ v­a khÝt. Nã lôc trong ®èng l­¬ng thùc, biÕu t«i mét miÕng xuc xÝch to. Ngoµi ra, l¹i cßn n­íc chÌ pha r­¬u rum, rÊt nãng.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 34

CH¦¥NG 3

Chóng t«i nhËn ®­îc viÖn binh. Ng­êi ta lÊp c¸c chç trèng, vµ nh÷ng æ r¬m trong l¸n tru qu©n l¹i cã ng­êi n»m. Mét phÇn lµ

lÝnh cò. Nh­ng cung cã hai m­¬i l¨m anh trÎ tuæi tõ nh­ng tr¹m t©n binh sau mÆt trËn göi ®Õn. Bän nµy kÐm chung t«i gÇn mét n¨m. Cèp huých t«i:

- CËu ®• tr«ng thÊy lu nhãc ch­a?

T«i gËt. MÊy ®øa chung t«i vªnh vªnh v¸o v¸o, chung t«i chói ®Çu ë ngoµi s©n, chóng t«i thäc tay vµo tui quÇn, chung t«i ng¾m nghÝa bän lÝnh míi vµ chung t«i tù cho lµ nh÷ng tay cùu trµo.

Catdinxki ®Õn nhËp bon víi chung t«i. Chung t«i d¹o qua nh÷ng chuång ngùa vµ ®i t×m nh­ng tay míi ®Õn mµ ng­êi ta ®ang ph¸t mÆt n¹ chèng h¬i ®éc vµ cµ phª. C¸t hái mét cËu trÎ

nhÊt:

- Chõng ®• l©u l¾m ®»ng Êy ch­a ®­îc ®íp c¸i g× kha kh¸ mét tÝ ph¶i kh«ng?

Th»ng kia nh¨n:

- S¸ng b¸nh cñ c¶i vµng, tr­a cu c¶i vµng, tèi s­ên nÊu cu c¶i vµng vµ xµ l¸ch cñ c¶i vµng.

Catdinxki huýt s¸o ra vÎ sµnh sái:

- B¸nh cñ c¶i vµng µ? Cßn lµ may ®Êy; b©y giê ng­êi ta ®• ®Õn chç lµm b»ng mun c­a råi. ThÕ cßn c¸i mãn ®Ëu tr¾ng, cËu

thÊy còng kh¸ ®Êy ch­? Cã muèn lµm mét miÕng kh«ng?

Cu cËu ®á mÆt:

- Anh lµm t«i thÌm rá d•i ra lµm g×? Catdinxki chØ nãi nh­ ra lÖnh:

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 35

- LÊy c¸i cµmÌn ra ®©y.

Chóng t«i nh×n C¸t ®Çy vÎ tß mß. Anh ta dÉn chóng t«i ®Õn mét c¸i thïng gç, gÇn æ r¬m cña anh.

Râ rµng, c¸i thung ®Çy ®Õn nöa toµn lµ ®Ëu hÇm víi thÞt bo. Catdinxki ®øng ­ìn ngùc tr­íc c¸i thïng, y nh­ «ng t­íng vµ nãi:

- Më m¾t ra, thß tay vµo, ®ã lµ khÈu lÖnh cua ng­êi Ph«i. Bän t«i ng¹c nhiªn qu¸. T«i hái anh ta:

- ChÕt cha ! C¸t, cËu lµm thÕ nµo mµ xoay ®­îc chç nµy thÕ ? - Th»ng cµ chua ®ång ý cho bª tÊt c¶, t¬ cho nã ba c¸i du lôa.

Nµy, nµy, c¸i mãn ®Ëu tr¾ng mµ ¨n nguéi th× tuyÖt l¾m ®Êy nhÐ.

Anh ta réng r•i cho th»ng nhãc mét khÈu phÇn vµ nãi: - LÇn sau mang cµmÌn ®Õn ®©y, nhí cÇm ë tay kia mét ®iªu x× gµ hay mét cuén thuèc, hiÓu ch­a?

Råi anh ta quay vÒ phÝa chóng t«i:

- TÊt nhiªn, víi c¸c cËu th× ®­îc miÔn kho¶n Êy. Catdinxki lµ mét ng­êi ®¸ng quý v× anh ta cã c¸i gi¸c quan thø s¸u. ë ®©u còng cã nh­ng ng­êi nh­ vËy nh­ng tho¹t ®Çu Ýt ai ®Ó ý. §¹i ®éi nµo còng cã mét hai ng­êi nh­ thÕ. Catdinxki lµ mét con ng­êi tinh qu¸i nhÊt x­a nay t«i ch­a t­ng thÊy. Anh ta xuÊt th©n tõ nghÒ ®ãng giÇy th× ph¶i, nh­ng c¸i Êy kh«ng ®¸ng kÓ, anh ta biÕt ®ñ mäi nghÒ. §¸nh b¹n víi anh ta thu ®¸o ®Ó. Cèp vµ t«i ®­îc coi lµ b¹n cña anh ta, vµ trong ch­ng m­c nµo ®ã, Hai Vethut còng thÕ. ThËt ra th»ng nµy chØ lµ tay sai cña anh ta th«i, v× khi nµo xoay xë mãn g× mµ cÇn ®Õn s­c lùc th× C¸t gäi ®Õn nã. Ng­îc l¹i, nã còng ®­îc h­ëng nh­ng ©n huÖ, gäi lµ ®Ó ®Òn bu cho c¸i

c«ng khã nhäc.

ThÝ dô cã lÇn ban ®ªm chung t«i ®Õn mét n¬i hoµn toµn xa l¹, mét n¬i võa ®Æt ch©n ®Õn ®• biÕt ngay lµ ch¼ng n­íc non g×, chØ

tr¬ ra mÊy bøc t­êng.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 36

Chç chóng t«i võa thu vÐn xong lµ mét c¸i x­ëng m¸y nhá, tèi mß. Cã mÊy c¸i gi­êng - nãi cho ®ung lµ mÊy c¸i gi¸t gi­êng,

mÊy thanh gç c¨ng d©y thÐp.

D©y thÐp th× gay l¾m. Chung t«i ch¼ng cã c¸i g× r¶i lªn v× ch¨n cßn ph¶i ®Ó ®¾p. V¶i b¹t th× máng qu¸.

C¸t nh×n quanh quÐo mét tÝ råi b¶o Hai Vethut:

- §i theo m×nh.

Hä ®i vµo xãm, mét n¬i hoµn toµn míi l¹ ®èi víi hä. Nöa giê sau, hä trë vÒ, tay «m ®Çy r¬m. C¸t ®• lung ®­îc

mét chuång ng­a vµ bao nhiªu lµ r¬m lu«n thÓ.

ThÕ lµ, gi¸ b©y giê kh«ng bÞ c¸i ®ãi cån cµo nã hµnh th× chóng t«i cã thÓ ®¸nh mét giÊc say s­a Êm ¸p. Cèp hái mét anh ph¸o thu ®ong ë vïng nµy ®• l©u: - Cã c¸i qu¸n ¨n nµo quanh ®©y kh«ng? G• kia c­êi:

- CËu t­ëng, ë ®©y ch¼ng cã cãc g× c¶. M«t mÈu b¸nh m× còng ®õng hßng.

- ThÕ kh«ng cßn d©n c­ g× c¶ sao?

G• kia kh¹c mét c¸i:

- Cã, cã ch­, vµi mèng, nh­ng chÝnh hä còng l­în quanh mÊy c¸i nåi nh­ bän nµy th«i.

ThËt lµ nÉu qu¸. Chung t«i l¹i ph¶i thÝt c¸i th¾t l­ng khèn khæ vµo thªm mét nÊc n÷a, ®anh ®îi ngµy mai xe chë thøc ¨n ®Õn

vËy.

ThÕ nh­ng, t«i thÊy C¸t chôp c¸i mò ca l«, t«i hái anh ta: - CËu ®i ®©u ®Êy, C¸t?

- Xem t×nh h×nh mét tÝ.

Anh ta uÓ o¶i b­íc ra, g• ph¸o thu c­êi khÈy:

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 37

- §»ng Êy cø ®i mµ xem t×nh h×nh. Nh­ng ®õng cã «m ®åm l¾m ®Êy nhÐ.

Ch¸n n¶n, chung t«i n»m ­ên c¶ ra vµ tù hái cã nªn ®éng ®Õn l­¬ng thùc d­ tr÷ kh«ng. Lµm th× liÒu qu¸, cho nªn chung t«i

cè chîp m¾t mét tÝ.

Cèp cÊu ®iÕu thuèc, cho t«i mét nöa. Ja®¬n nãi vÒ c¸c mãn ¨n ë vïng quª nã, ®Ëu v¸n nÊu thÞt mì. Ph¶i cho ca rau th¬m vµo, nh­ng ph¶i ®un cïng mét lóc, ch­ kh«ng ®­îc (xin Chóa che chë cho chóng t«i) cho khoai t©y ®Ëu v¸n víi thÞt mì riªng rÏ. Mét ®­a g¾t nhÆng lªn lµ nÕu Ja®¬n kh«ng im ngay måm ®i, h¾n sÏ nghiÒn nã ra lµm ®å gia vÞ ®Ó r¾c vµo c¸i mãn ®Ëu v¸n cña nã. ThÕ lµ im lÆng trë l¹i c¸i phßng ngu réng r•i vµ ngÉu nhiªn. ChØ cßn mÊy ngän nÕn lung linh trªn miÖng chai, vµ thØnh tho¶ng g• ph¸o thñ l¹i kh¹c nhæ. Chung t«i ®ang thiu thiu th× cöa kÑt më vµ C¸t xuÊt hiÖn. T«i ®­¬ng mª ngñ. H¾n c¾p hai c¸i banh ë m«t tay, tay kia x¸ch cai bÞ r¸ch vÊy m¸u, trong ®ùng thÞt ng­a. G• ph¸o thñ kinh ng¹c ®Ó tÈu thuèc r¬i khái miÖng. H¾n n¾n c¸i b¸nh: "§ung, banh thËt, mµ l¹i cßn nãng!" C¸t kh«ng dµi dßng mÊt th× giê. H¾n xoay ®­îc b¸nh, thÕ lµ ®ñ. T«i tin r»ng gi¸ ®ãng ¬ sa m¹c, còng chØ mét giê sau h¾n ta xoay xo¶ ®­îc b­a chÐn cã ®u thÞt quay, chµ lµ vµ r­îu nho. H¾n b¶o Hai b»ng giäng céc lèc: "Bæ

cñi." Råi h¾n ta rót ë trong ¸o ra mét c¸i ch¶o, mãc ë tui ra mét

n¾m muèi vµ mét khoanh mì. C¸i g× h¾n ta còng ®Òu nghÜ tíi. Hai nhãm bÕp ngay trªn mÆt ®Êt.

Löa kªu l¸ch t¸ch gi÷a c¶nh trèng tr¶i cua x­ëng m¸y. Chóng t«i nhón tay nh¶y xuèng gi­êng.

G• ph¸o thñ ngËp ngõng, kh«ng biÕt cã nªn to lêi khen ngîi kh«ng, biÕt ®©u l¹i kh«ng ®­îc tÝ chót; nh­ng Catdinxki ch¼ng ®Ó ý g× ®Õn h¾n, coi h¾n nh­ kh«ng cã, thÕ lµ g• ph¸o thñ lui mÊt,

måm lÈm b©m v¨ng tôc.

C¸t biÕt c¸ch r¸n thÞt ngùa sao cho th©t mÒm.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 38

Kh«ng ®­îc bá ngay vµo ch¶o; nh­ thÕ nã sÏ dai, tr­íc hÕt ph¶i cho vµo Ýt n­íc chÇn qua ®•. Chung t«i ngåi xæm thµnh vßng

trßn, tay cÇm dao ¨n råi cø viÖc täng cho ®©y d¹ day. §Êy, C¸t lµ con ng­êi nh­ thÕ. Gi¶ dô trong mét vung, quanh n¨m chØ cã c¸i g× ¨n vµo mét giê nµo ®ã th«i, th× ®ung c¸i giê ®Êy, anh chµng C¸t ta nh­ cã mét linh tÝnh b¸o tr­íc sÏ chup c¸i mò ca l« ®i ra, vµ ®Õn th¼ng chç cã c¸i mãn Êy, y nh­ cã la bµn dÉn ®­êng, vµ thÕ lµ anh ta ch«m ®­îc.

Anh ta t×m ra ®­îc ®ñ thø : khi trêi rÐt th× nh÷ng c¸i ch¶o con víi cñi, r¬m r¹, bµn ghÕ, nh­ng nhÊt lµ c¸i g× chÐn ®­îc. ThËt lµ mét s­ bÝ hiÓm. Ng­êi ta ngì nh­ng c¸i ®ã t­ trªn trêi r¬i

xuèng. C¸i chuyÕn bë nhÊt cua anh ta lµ bèn hép t«m hïm. Nh­ng

cña ®¸ng téi, bän t«i l¹i thÝch mì lîn r¸n h¬n.

Chóng t«i l¨n lén tr­íc l¸n tru qu©n vÒ phÝa cã n¾ng. Mïi h¾c Ýn, mïi mua hÌ vµ mui må h«i ch©n nång nÆc.

C¸t ngåi c¹nh t«i, v× anh ta thÝch nãi chuyÖn.

Buæi chiÒu h«m Êy, chóng t«i tËp chµo qu©n s­ trong mét giê ®ång hå, chØ v× Ja®¬n ®• chµo mét cÊp chØ huy uÓ o¶i qu¸. Cat chØ nghÜ vÒ chuyÖn Êy, anh ta nãi: "Råi cËu xem, chung ta sÏ thua trËn chØ v× chµo kü qu¸ th«i!" Cèp b­íc l¹i, ch©n ®i kh«ng, quÇn x¾n

mãng lîn.

Nã ph¬i ®«i bÝt tÊt võa giÆt trªn b•i cá. C¸t nh×n trêi, ®¸nh mét c¸i r¾m thËt l­c, råi nãi b»ng mét giäng kiÓu c¸ch: "BÊt kú h¹t ®Ëu nµo, du bÐ teo, còng ph¸t ra tÝ chut ©m nh¹c ch­!" Cèp va C¸t b¾t ®Çu tranh c•i víi nhau. §ång thêi, hai ng­êi ®¸nh cuéc mét chai bia vÒ trËn kh«ng chiÕn ®ang diÔn ra trªn ®Çu chóng t«i. C¸t kh«ng chÞu bá ý kiÕn cua m×nh, víi t­ c¸ch lµ lÝnh cùu trµo: anh ta cè ph¸t biÓu cho thµnh th¬: "NÕu cung h­íng cung chÐn nh­ nhau". ChiÕn tranh ®• hÕt tõ l©u cßn g×. Cßn Cèp th× l¹i lµ mét nhµ t­ t­ëng. Nã muèn nãi r»ng mçi lÇn tuyªn chiÕn sÏ la mét thø héi hÌ cña d©n chóng: "cã giÊy vµo c­a, cã ©m nh¹c cÈn thËn", nh­ trong nh÷ng cuéc thi ®Êu bß méng Êy. Råi trªn ®Êu tr­êng. c¸c ngµi bé tr­ëng vµ c¸c vÞ t­íng cua hai n­íc, sÏ mÆc quÇn ®ui t¾m vµ vò trang b»ng dui cui, cø viÖc x«ng vµo mµ nÖn nhau. VÞ nµo

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 39

cßn ®øng v÷ng ®­îc ®Õn phót cuèi cung th× n­íc cña vÞ Êy sÏ th¾ng

trËn. Lêi ®Ò nghÞ Êy ®­îc hoan nghªnh vµ c©u chuyÖn chuyÓn sang viÖc tËp lÝnh ë doanh tr¹i.

Mét h×nh ¶nh hiÖn ra trong ãc t«i. MÆt trêi gi÷a tr­a chiÕu hÇm hËp trªn s©n tr¹i lÝnh. C¸i nãng kinh ng­êi ®Ì trÜu kh«ng gian im lÆng. C¸c ng«i nhµ im l×m nh­ chÕt. Mäi vËt ®Òu ngñ. Ng­êi ta chØ nghe thÊy tiÕng trèng tËp ®¸nh. Hä ngåi ë quanh ®©u ®Êy vµ tËp ®¸nh mét c¸ch vông vÒ, ®Òu ®Òu, ngí ngÈn. C¶ mét sù

hµi hoµ: c¸i n¾ng gi÷a tr­a, c¸i s©n tr¹i lÝnh vµ buæi tËp ®¸nh

trèng.

Nh÷ng cöa sæ doanh tr¹i ®Òu trèng hèc vµ t«i om, ë vµi c­a sæ, cã v¾t ph¬i mÊy c¸i quÇn ¸o v¶i th«. Ng­êi ta nh×n vµo bªn trong cã vÎ thÌm thuång. Nh÷ng c¨n phßng thËt lµ m¸t me. Hìi

nh÷ng c¨n phßng tèi t¨m cã mui mèc, víi nh÷ng gi¸t gi­êng b»ng s¾t, nh÷ng tÊm ®Öm v¶i kÎ « vu«ng, nh­ng c¸i tu ®ung quy c¸ch

vµ nh÷ng chiÕc ghÕ ®Èu ®Ó tr­íc mÆt! ChÝnh c¸c ng­¬i, c¸c ng­¬i cã thÓ lµm chung ta ao ­íc. Ngåi ®©y nh×n c¸c ng­¬i, c¸c ng­¬i ®èi víi chung ta lµ c¸i ph¶n ¶nh thÇn ky cua Tæ quèc, víi c¸i mui nång nÆc cña thøc ¨n ®• thiu, cua giÊc ngu, cua thuèc l¸ vµ cua quÇn ¸o.

Catdinxki m« t¶ mét c¸ch rÊt hµo h­ng nh÷ng c¨n phßng Êy víi bao nhiªu lµ mµu s¾c rùc rì. Chung t«i cßn ngÇn ng¹i g× mµ kh«ng trë l¹i? V× chóng t«i còng ch¼ng ®ßi hái g× h¬n. ¤i! Nh÷ng giê huÊn luyÖn qu©n s­ trong buæi s¸ng tinh m¬. "KhÈu sóng kiÓu 98 gåm bao nhiªu bé phËn?" ¤i! Nh÷ng giê tËp thÓ dôc buæi chiÒu. "Nh÷ng anh nµo ®¸nh d­¬ng cÇm ®i ra khái hµng, bªn ph¶i quay! §Õn nhµ bÕp gät khoai!" Ky niÖm trµn ngËp. Tù nhiªn Cèp b©t c­êi vµ nãi: "§Õn Long, ®æi tau !" §ã lµ c¸i trß ­a thÝch cña thÇy cai chóng t«i. Long lµ mét nhµ ga ë ng• ba. §Ó cho tôi ®i phÐp kh«ng thÓ nhÇm ®­îc, Himmenxt«t b¾t chóng t«i tËp ë trong buång c¸i ®éng t¸c ®æi tµu. H¾n cho chóng t«i biÕt r»ng ®Õn Long, ng­êi ta sÏ ®i qua mét con ®­êng hÇm ®Ó sang chuyÕn tµu chë th­: con ®­êng hÇm Êy ®­îc

t­îng thµnh b»ng nh÷ng c¸i gi­êng. Mét mÖnh lÖnh ph¸t ra: "§Õn

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 40

Long. §æi tµu'. ThÕ lµ nhanh nh­ chíp, t©t c¶ bän chung t«i ph¶i

chui xuèng gËm gi­êng, råi nhoai ra phÝa bªn kia. Cã mçi mét ®éng t¸c Êy mµ ph¶i lµm hµng giê.

Trong lóc Êy chiÕc m¸y bay §­c ®• bÞ h¹i nÆng. Nã lao xuèng kh«ng kh¸c mét ng«i sao chæi, kÐo theo mét

®¸m khãi nh­ c¸i phiÕu.

ThÕ lµ Cèp thua cuéc, mÊt chai bia, nã xØa tiÒn ra nh¨n nhã nh­ bÞ.

- Himmenxt«t lµm phu tr¹m th× ch¾c ch¾n lµ mét con ng­êi chÊt ph¸c, - t«i nãi khi Anbe ®• b¬t Øu.

- Kh«ng hiÓu sao khi ®ãng lon cai, h¾n l¹i ®Óu c¸ng qu¸ quÈn ®Õn thÕ?

C©u hái lµm cho Cèp s«i næi h¼n lªn:

- Kh«ng ph¶i chØ riªng Himmenxt«t míi thÕ, nhiÒu ng­êi kh¸c còng thÕ. Khi hä võa ®eo cai lon hoÆc thanh g­¬m vµo lµ hä biÕn chÊt hoµn toan, y nh­ täng xim¨ng cÊt s¾t vao ng­êi. - Qu©n phôc nã lµm nªn thÕ... . - t«i nãi nh­ mét gi¶ thuyÕt.

- Còng gÇn ®óng thÕ, - C¸t võa nãi v­a chuÈn bÞ mét bai diÔn thuyÕt trµng giang ®¹i h¶i. - ThÕ nh­ng lý do chÝnh l¹i kh¸c. CËu thÊy ®Êy. Khi cËu luyÖn cho mét con chã biÕt ¨n khoai lang, råi sau cËu ch×a cho nã m«t miÕng thÞt: dÉu sao nã còng vÉn nh¶y xæ

vµo ®íp miÕng thÞt, v× ®o lµ b¶n chÊt cua nã; nÕu cËu cho con ng­êi

mét chót quyÒn hµnh, c©u chuyÖn còng thÕ th«i: h¾n cung nh¶y xæ vµo. C¸i ®ã lµ lÏ tù nhiªn, v× b¶n th©n con ng­êi, nguån gèc chØ lµ mét con vËt bÈn thØu, cã lÏ chØ m•i vÒ sau nµy nã míi d­îc quÐt lªn mét líp lÔ nghÜa, nh­ mét l¸t b¸nh cã phÕt b¬ lªn vËy. ThÕ mµ cuéc ®êi nhµ binh l¹i lµ th»ng nä cã quyÒn h¬n th»ng kia. Khæ mét nçi anh nµo còng cã nhiÒu quyÒn qu¸: mét thÇy cai cã thÓ hµnh chó lÝnh tr¬n ®Õn ph¸t ®iªn, còng nh­ ngµi thiÕu uy hµnh thÇy cai, ngµi ®¹i uý hµnh ngµi thiÕu uy. Bëi anh nµo còng biÕt c¸i quyÒn cña m×nh, nªn hä quen l¹m quyÒn. LÊy mét thÝ du ®¬n gi¶n: Chóng m×nh võa ®i tËp vÒ, mÖt bë h¬i tai. ThÕ mµ hä ra lÖnh h¸t. KÕt côc lµ mét ®iªu h¸t kÐm hµo h­ng, v× anh nµo anh nÊy chØ cßn

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 41

®ñ søc câng c¸i ba l«. ThÕ lµ c¶ ®¹i ®éi ph¶i ®»ng sau quay, chÞu ph¹t, t©p thªm mét giê n÷a. Khi trë vÒ l¹i cã lÖnh h¸t: ng­êi ta ph¶i cè h¸t cho ra hat. Nh­ vËy cã nghÜa ly g×. Viªn chØ huy ®ai ®éi cø lµm theo y m×nh, v× «ng ta cã quyÒn. Kh«ng ai cã thÓ chØ trÝch «ng ta ®­îc, tr¸i l¹i «ng ta l¹i ®­îc tiÕng c­¬ng quyÕt lµ ®»ng

kh¸c.

Nh­ng ®ã míi lµ chuyÖn vÆt cßn cã nh÷ng biÖn ph¸p h¾c h¬n nhiÒu, lµm cho c¸c cËu sui bot mÐp ra n÷a kia. B©y giê m×nh hái c¸c cËu, cã nghÒ g× cho mét ng­êi th­êng d©n lµm, du h¾n lµ «ng g× ®i n÷a, ®Ó h¾n cã thÓ gië nh­ng chuyÖn nh­ vËy mµ khái bÞ ng­êi ta ®Ëp cho vì mÆt ra kh«ng chØ trong c¸i nghÒ nhµ binh míi cã nh÷ng chuyÖn nh­ thÕ. B©y giê, c¸c cËu thÊy c¶ ®Êy, c¸i uy quyÒn

Êy b«c lªn ®Çu con ng­êi ta. H¬n n÷a, trong nganh d©n sù th× ho

kh«ng lµm bé ®­îc nh­ thÕ.

- Nh­ ng­êi ta th­êng nãi, cÇn ph¶i cã ky luËt, - Cèp nãi mét c¸ch uÓ o¶i.

- ¤i dµo, lý do th× thiÕu g×. C¸t lÇu b©u. - KÓ ra th× cã lÏ cung cÇn ®Êy nh­ng ®õng cã c¹n tµu r¸o m¸ng th«i. CËu thö nãi chuyÖn Êy víi mét anh ch÷a khoa, mét anh l­c ®iÒn, mét anh thî nµo ®o, cËu thö nãi chuyÖn Êy víi mét anh lÝnh khèn khæ nµo ®ã, mµ ®a s« chóng ta ë ®©y lµ thÕ. Anh ta chØ thÊy mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ ng­êi ta hµnh h¹ m×nh tr¨m khoanh tø ®èm vµ anh ta, ph¶i ra chç mòi tªn hßn ®¹n, anh ta biÕt râ c¸i g× cÇn, c¸i g× kh«ng cÇn ch­. M×nh nãi ®Ó c¸c cËu biÕt r»ng ë ®©y. ë mÆt trËn, c¸i anh lÝnh quÌn lµ dòng c¶m l¾m nhÐ. §iÒu Êy kh«ng phai xoµng ®©u nhÐ. Ai còng c«ng nhËn ®iÒu Êy; ai cung biÕt r»ng chØ cã ë chiÕn hµo míi kh«ng tËp qu©n s­ n÷a; nh­ng võa vÒ c¸ch mÆt trËn vµi c©y sè, viÖc tËp tµnh l¹i tiÕp tuc mét c¸ch ngu xuÈn víi nh÷ng ®éng t¸c chµo, ®i nghiªm, bëi v× ®ã lµ mét quy luËt kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc, ph¶i lµm cho th»ng lÝnh kh«ng rçi ®­îc mét phut. Võa lóc Êy, Ja®¬n tíi, mÆt lÊm t©m nh÷ng môn ®á. No c¶m

®éng ®Õn nçi lÝu c¶ l­ìi. Nã hín hë ®¸nh vÇn tõng tiÕng c©u nãi

sau ®©y: "Himmenxt«t ®ang trªn ®­êng ra mÆt trËn. H¾n s¾p tíi".

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 42

Ja®¬n th©m thï Himmenxt«t ®Õn tËn x­¬ng tËn tuû. V× Himmenxt«t ë tr¹i lÝnh ®• huÊn luyÖn nã theo c¸i kiÓu riªng cña h¾n. Jad¬n hay ®¸i dÇm; ban ®ªm nã ngñ, c¸i chuyÖn Êy c­ t­

nhiªn x¶y ra th«i.

Himmenxt«t g©n cæ lªn quyÕt ®o¸n r»ng ®ã chØ do bÖnh l­êi vµ h¾n ®• t×m ®­îc mét phÐp kh«ng hæ danh thÇy cai ®Ò ch­a cho

Ja®¬n.

H¾n ph¸t hiÖn ë l¸n bªn c¹nh còng cã mét anh chµng ®¸i dÇm n÷a tªn lµ Kjn®ecvat¬. H¾n b¾t cËu nµy ngñ cung phßng víi Ja®¬n. Trong c¸c l¸n cña chung t«i, ng­êi ta quen s¾p ®Æt nh­ thÕ nµy, hai gi­êng chång lªn nhau, gi¸t gi­êng b»ng d©y thÐp ken l¹i.

ThÕ lµ Himmenxt«t b« trÝ cho hai chµng n»m víi nhau, lÇn l­ît,

anh nµy n»m gi­êng trªn th× anh kia n»m gi­êng d­íi. DÜ nhiªn anh n»m d­íi ph¶i chÞu ®ùng c¶nh ngé mét c¸ch ª chÒ. Nh­ng ngµy h«m sau hä l¹i ®æi chç.

Anh n»m d­íi l¹i lªn n»m trªn, ®Ó tr¶ thï. §ã lµ ph­¬ng ph¸p tù gi¸o duc do Himmenxt«t ph¸t minh ra. BiÖn ph¸p th× kh¶ è. Nh­ng ý kiÕn kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã gi¸ trÞ. Khèn nçi, biÖn ph¸p Êy v« dông vµ gi¶ thuyÕt Êy cua Himmenxt¬t sai. C¶ hai cu

cËu ®Òu kh«ng ph¶i v× l­êi mµ ®¸i dÇm. ChØ nh×n n­íc da nhît nh¹t cña hai ng­êi, lµ ai còng nhËn thÊy thÕ.

KÕt qu¶ cuèi cïng lµ mét trong hai chµng t­ ®ã ph¶i n»m xuèng ®Êt, rÊt dÔ bÞ c¶m l¹nh.

Gi÷a lóc Êy, Hai ®Õn, ngåi xuèng c¹nh chung t«i. Nã nh¸y t«i mét c¸i, xoa xoa c¸i bµn tay hé ph¸p: th­c lµ chóng t«i ®• sèng víi nhau c¸i ngµy ®Ñp nhÊt cña ®êi lÝnh. Êy lµ buæi tèi tr­íc khi lªn ®­êng ra mÆt trËn. Ng­êi ta ®• ghÐp chung t«i vµo mét trung ®oan v­a thµnh lËp, nh­ng tr­íc ®ã ng­êi ta cho chóng t«i trë vÒ chç tru qu©n ®Ó lÜnh quÇn ¸o; nãi cho ®ung kh«ng ph¶i lµ vÒ tr¹i t©n Dinh mµ lµ vÒ mét tr¹i lÝnh kh¸c. S¸ng h«m sau chóng t«i ph¶i lªn ®­êng. Buæi tèi chung t«i nghÜ c¸ch thanh to¸n

víi th»ng cha Himmenxt«t míi ®­îc.

Chóng t«i ®• thÒ víi nhau mÊy tuÇn lÔ tr­íc.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 43

Cèp ®• ®Þnh bông, khi hoµ b×nh lËp l¹i, sÏ vµo ngµnh b­u ®iÖn ®Ó lµm cÊp trªn cña Himmenxt«t, lóc Êy ch¾c h¾n sÏ l¹i trë vÒ

lµm phu tr¹m. Nã nghÜ ®ñ mäi c¸ch ®Ó ¨n miÕng tr¶ miÕng cho b»ng ®­îc.

ChÝnh v× thÕ mµ kh«ng bao gi¬ Himmenxt«t hßng khuÊt phôc ®­îc bän t«i. Chóng t«i ®Þnh thÕ nµo còng cã phen h¾n vµo tay chóng t«i, chËm nhÊt lµ khi hÕt chiÕn tranh. Trong khi chê ®¬i, chóng t«i muèn gi• cho h¾n mét trËn nªn th©n. NÕu h¾n kh«ng nhËn ra ®­îc chóng t«i th× sî qu¸i g×, h¬n n÷a, s¸ng mai chóng t«i tÕch c¶ råi c¬ mµ! Chóng t«i ®• n¾m ®­îc buæi tèi h¾n hay ®Õn qu¸n nµo. Muèn vÒ tr¹i, h¾n buéc ph¶i qua mét phè t«i vµ v¾ng.

Chóng t«i r×nh h¾n ë ®Êy, sau mét ®èng ®¸.

T«i mang mét c¸i kh¨n tr¶i gi­êng. Chung t«i lo kh«ng biÕt h¾n cã ®i mét m×nh kh«ng. Cuèi cïng, chung t«i nghe tiÕng b­íc

ch©n quen thuéc cña h¾n.

Chóng t«i nghe tiÕng b­íc ch©n Êy ®• qu¸ quen, s¸ng nµo còng vËy, c¸i cöa bÊt th×nh l×nh më tung vµ Himmenxt«t ngo¹c

måm ra: "DËy!"

- Cã m×nh h¾n? - Cèp th× thµo.

- Ph¶i, mçi m×nh h¾n.

Cïng víi Ja®¬n, t«i bo len lÐn quanh ®èng ®¸. C¸i kho¸ th¾t l­ng cña h¾n ®• lÊp l¸nh kia råi. Himmenxt«t ®ang cã vÎ kho¸i chÝ. H¾n h¸t. H¾n ®i qua chç chóng t«i, ch¼ng nghi ngê g× c¶. Chung t«i cÇm c¸i kh¨n tr¶i gi­êng; chóng t«i chåm ra, nhÑ nhµng, t­ ®»ng sau, chup c¸i kh¨n

lªn ®Çu Himmenxt«t, råi tóm chÆt lÊy phÝa d­íi, thµnh thö h¾n y

nh­ chui vµo mét c¸i bÞ tr¾ng vµ kh«ng thÓ nµo gi¬ tay lªn ®­îc. TiÕng h¸t t¾t.

Mét l¸t sau, Hai Vethut chay ®Õn. Nã gi¬ tay g¹t chung t«i ra, giµnh lÊy phÇn ®Çu tiªn. Víi vÎ kho¸i tr¸ kh«ng thÓ t­ëng t­îng ®­îc, nã lÊy kiÓu ®­ng, vung c¸nh tay lªn nh­ cét tÝn hiÖu, råi quai bµn tay to nh­ c¸i xÎng xuc than vµo c¸i bÞ tr¾ng mét có,

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 44

t­ëng ®Õn bß còng ph¶i chÕt. Himmenxt«t chao ng­¬i ®i ng• v¨ng ra ®Õn n¨m th­íc vµ rèng lªn.

Chóng t«i ®• nghÜ ®Õn chuyÖn nµy. Chung t«i ®• mang theo mét c¸i gèi. Hai ngåi xæm, ®¨t c¸i gèi lªn ®Çu gèi, råi gh× ®Çu

Himmenxt«t vµo ®Êy. Nh÷ng tiÕng rèng cña Himmenxt«t t¾t ®i

ngay. ThØnh tho¶ng Hai cho h¾n thë mét tÞ, thÕ lµ nh÷ng ©m thanh khµn khµn hæn hÓn næi lªn, thay thÕ cho c¸i tiÕng thÐt oai vÖ sang s¶ng lóc nµy ®• lÞm ®i d­íi c¸i gèi...

Ja®¬n bÌn cëi d©y ®eo quÇn cua Himmenxt«t råi tôt quÇn h¾n xuèng. §ång thêi måm nã c¾n chÆt mét c¸i roi da. Råi nã ®­ng

dËy vµ b¾t ®Çu hµnh s­.

ThËt lµ mét bøc tranh tuyÖt tac. Himmenxt«t n»m dai trªn mÆt ®Êt; Hai cói xuèng, gh× chÆt ®Çu h¾n vµo gèi; mÆt h¾n nh¨n

nhã mét c¸ch qu¸i quû, måm h¸ hèc ra v× kho¸i qu¸ råi c¸i quÇn ®ïi kÎ säc dÉy giua, cïng víi ®«i ch©n b¾t chÐo ch÷ X, c­ mçi nh¸t roi, l¹i biÓu diÔn nh÷ng ®éng t¸c rÊt ®éc ®ao bªn trong c¸i quÇn bÞ tôt xuèng. Cßn phÝa trªn th× Ja®¬n kh«ng biÕt mái, cø ®¸nh nh­ bæ cñi. Sau chóng t«i ph¶i l«i nã ra ®Ó chung t«i còng dù phÇn n­a chø.

Cuèi cïng Hai dùng Himmenxt«t d©y vµ tr×nh diÔn mét kiÓu ®Æc biÖt, ®Ó kÕt thóc. Nã gi¬ bµn tay ph¶i lªn thËt cao, t­ëng

chõng muèn tãm lÊy mét ng«i sao, chuÈn bÞ ®¸nh mét c¸i t¸t n¶y ®om ®ãm.

Himmenxt«t ng• khuþu xuèng. Hai l¹i d­ng h¾n dËy, l¹i lÊy thÕ, dïng tay tr¸i, bîp cho mét c¸i n÷a, kh«ng chª vµo ®©u ®­îc.

Himmenxt«t rèng lªn vµ c¾m ®Çu ch¹y miÕt. C¸i m«ng kÎ säc kiÓu

phu tr¹m cña nã lÊp loe d­íi ¸nh tr¨ng.

Chóng t«i biÕn ngay t­c kh¾c; Hai cßn quay l¹i mét lÇn n÷a, nãi giäng chua ch¸t, tho¶ m•n vµ h¬i khã hiÓu: "S­ tr¶ thu ch¼ng qua lµ c¸i vßng lÈn quÈn..." §óng ra Himmenxt«t nªn b»ng lßng

míi ph¶i, v× c¸i ly thuyÕt cua h¾n vÒ sù ng­êi nµy ph¶i gi¸o duc

ng­êi kia ®• mang l¹i nh­ng kÕt qu¶ mµ chÝnh h¾n ®­îc h­ëng. Chóng t«i ®• trë nªn nh­ng m«n ®å th«ng th¸i cua h¾n.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 45

Kh«ng bao giê h¾n biÕt ®­îc ng­êi h¾n ®• ph¶i mang ¬n. Cã ®iÒu lµ h¾n ®­îc l•i c¸i kh¨n tr¶i gi­êng, v× mÊy giê sau, chung t«i

quay l¹i t×m th× kh«ng thÊy nã n÷a.

ChiÕn c«ng tèi h«m ®ã lµm sang h«m sau, chóng t«i lªn ®­êng cã vÎ hung dòng h¬n. Ch¶ thÕ mµ mét lao giµ ®a gäi chung

t«i, b»ng mét giäng rÊt c¶m ®«ng lµ tuæi trÎ anh hung.

Chóng t«i bÞ ®iÒu lªn tiÒn tuyÕn, lµm c«ng sù.

Khi bãng tèi võa to¶ xuèng, th× nh÷ng chiÕc xe vËn t¶i b¾t ®Çu chuyÓn b¸nh. Chung t«i trÌo lªn xe.

Buæi chiÒu nãng hÇm hËp, bong hoµng h«n nh­ mét tÊm mµn che khiÕn chóng t«i c¶m thÊy dÔ chÞu.

Nhê thÕ chóng t«i gÇn gòi nhau h¬n; c¶ ®ªn anh chµng Ja®¬n bñn xØn còng tÆng t«i mét ®iÕu thuèc l¸ vµ ®anh diªm cho

t«i.

Chóng t«i ®øng chen chuc nhau, chËt chéi, ch¼ng ai ngåi ®­îc. ThËt ra chóng t«i ch¼ng quen ®­îc tho¶i m¸i nh­ vËy; lÇn

®Çu tiªn, Muynl¬ cã vÎ phën; nã ®i ®«i ñng míi.

§éng c¬ næ rßn, xe ch¹y rÇm rÇm. §­êng xÊu, ®©y nh÷ng « gµ. Kh«ng ®­îc phÐp bËt ®Ìn, chung t«i bÞ xèc t­ëng ch­ng ng• lén

nhµo ra ngoai xe. Nh­ng c¸i ®ã kh«ng lµm chung t«i lo qu¸ ®ang. Cã g× x¶y ®Õn cho chung t«i ®­îc? G•y mét tay cßn h¬n bÞ mét lç

thñng ë bông. NhiÒu ng­êi l¹i mong muèn c¸i dÞp may hiÕm cã Êy ®Ó ®¶o vÒ nhµ mét chuyÕn. Bªn c¹nh chóng t«i, mét ®oan xe dai chë vò khÝ ch¹y véi v• vµ lu«n lu«n v­ît chóng t«i. Chung t«i nÐm sang hä nh÷ng lêi ®ua cît vµ hä cung tr¶ lêi.

Chóng t«i thÊy mét b­c t­êng cña mét ng«i nhµ c¸ch xa ®­êng. §ét nhiªn, t«i vÓnh tai lªn. Cã ph¶i mét s­ nhÇm lÉn kh«ng? Mét lÇn n÷a, t«i nghe râ rµng tiÕng ngçng kªu cµng c¹c.

T«i nh×n Catdinxki, anh ta còng nh×n tr¶ l¹i ngay. Chóng t«i hiÓu

nhau qu¸.

- C¸t, m×nh nghe tiÕng mét «ng kh¸ch cña c¸i ch¶o bän m×nh

®Êy...

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 46

Anh ta gËt gï vµ nãi:

- §­îc th«i! §Ó lóc vÒ. Tí biÕt chç råi.

DÜ nhiªn C¸t biÕt ®ñ mäi chç. Ch¾c r»ng bÊt kú dÊu ch©n ngçng nµo trong vßng hai chôc c©y sè anh ta còng ®Òu biÕt c¶. §oµn xe ®Õn nh÷ng vÞ trÝ ph¸o binh. Cac ô ph¸o ®Òu nguy

trang cµnh l¸ ®Ó che m¾t tôi phi c«ng.

Quang c¶nh gièng nh­ ngµy héi Tiªt mao cua qu©n ®éi. Nh÷ng vßm c©y ®ã cã vÎ vui m¾t vµ hiÒn lµnh biÕt bao nªu kÎ tró

ngô kh«ng ph¶i lµ nh÷ng khÈu ®¹i b¸c.

Kh«ng khÝ nÆng trÜu khãi sung vµ s­¬ng mu.

Ng­êi ta c¶m thÊy vÞ ®¾ng cua thuèc sóng trªn ®Çu l­ìi. Nh÷ng viªn ®¹n khëi hµnh" næ rung c¶ xe chóng t«i, tiÕng väng lan xa Çm Çm. Mäi vËt ®Òu nghiªng ng¶. NÐt mÆt chung t«i tù

nhiªn biÕn s¾c.

TÊt nhiªn, chóng t«i kh«ng lªn tíi nh÷ng chiÕn hµo cña tuyÕn thø nhÊt, mµ chØ ®Õn khu vùc lµm c«ng s­ th«i; nh­ng trªn mçi g­¬ng mÆt chóng t«i, ng­êi ta cã thÓ ®äc ®­îc nh÷ng y nghÜ: "®©y lµ mÆt tr©n, chóng m×nh ®• vµo khu v­c mÆt trËn". Tuy vËy, kh«ng ph¶i lµ mét s­ khiÕp s¬. Khi ®• lªn tuyÕn thø nhÊt nhiÒu lÇn nh­ bän t«i, th× ng­êi ta ®©m l× ra. ChØ cã bän t©n binh míi hèt. C¸t dÉn dô cho ho: "Qu¶ 305 ®©y. C­ nghe tiÕng

næ lóc b¾n ®i th× biÕt. Cac cËu nghe nã r¬i xuèng ngay b©y giê ®Êy?" Nh÷ng tiÕng næ ï tai cña nh­ng "qu¶ ®ªn" kh«ng lät ®­îc

®Õn tËn ®©y. Nã bÞ lÉn trong mu«n ngh×n tiÕng ån µo cña mÆt trËn. C¸t l¾ng tai råi nãi: "§ªm nay lµ gi• nhau kÞch liÖt ®Êy". Chóng t«i ®Òu l¾ng nghe. MÆt trËn ®ang rung chuyÓn. Cèp nãi qu©n nhµ T«m b¾n ®Êy. Nghe râ tiÕng b¨n. §ã lµ ph¸o binh cña qu©n Anh bè trÝ ë bªn ph¶i khu vùc chóng t«i. Chung n• sím h¬n lÖ th­êng mét giê. PhÝa chóng t«i bao giê còng ®ung m­êi giê míi b¾n.

- Chóng nã lµm sao thÕ ? - Muynl¬ kªu lªn.

- Ch¾c ®ång hå chóng nã nhanh.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 47

- Th× ®• b¶o s¾p gi• nhau kÞch liÖt mµ. Tí c¶m thÊy râ rÖt nh­ vËy. - C¸t võa nãi v­a rut cæ l¹i.

C¹nh chóng t«i, ba qu¶ ®¹i bac b¾n ®i, gÇm lªn. Tia l­a xuyªn chÐo qua ®¸m s­¬ng mï; träng ph¸o gÇm g­ qu¸t th¸o;

chóng t«i rïng m×nh, vµ lÊy lµm sung s­íng lµ s¸ng s¬m mai l¹i ®­îc trë vÒ l¸n tró qu©n.

NÐt mÆt chung t«i kh«ng t¸i còng kh«ng ®á h¬n luc th­êng, còng kh«ng c¨ng th¼ng, cung kh«ng b×nh th¶n h¬n, nh­ng l¹i kh¸c h¼n. Chung t«i c¶m thÊy mét luång ®iÖn ch¹y trong m¹ch m¸u. §ã kh«ng ph¶i chØ lµ mét c¸ch nãi. §ã lµ mét s­ thËt. §©y lµ mét mÆt trËn, chÝnh c¸i y th­c ®ang ë m¨t trËn bËt lªn luång ®iÖn Êy. Khi nh÷ng qu¶ ®¹i b¸c ®Çu tiªn rÝt lªn, khi nh÷ng viªn ®¹n

b¾n ®i xÐ kh«ng khÝ, th× ®ét nhiªn trong m¹ch m¸u chung t«i,

nhen lªn mét s­ chê ®îi Êm øc, mét kiÓu gi÷ miÕng, mét s­ nhøc nhèi m•nh liÖt nhÊt cña c¬ thÓ, mét s­ tinh tÕ ®¨c biÖt cua gi¸c quan. Con ng­êi ®ét nhiªn s½n sµng hµnh ®éng.

NhiÒu lóc, t«i t­ëng nh­ kh«ng khÝ bÞ x« ®Èy vµ rung ®éng ®• chåm lªn chóng t«i víi ®«i c¸nh im lÆng. T«i l¹i cã c¶m t­ëng

r»ng chÝnh trËn ®Þa loÐ ra mét luång ®iÖn, ®ang kÝch ®éng trong t«i nh÷ng sîi d©y thÇn kinh míi l¹.

LÇn nµo còng vËy. Khi ra ®i chóng t«i chØ lµ nh­ng anh lÝnh tÇm th­êng, nh¨n nhã hoÆc hín hë.

Nh­ng khi ®Õn nh÷ng vÞ trÝ ph¸o binh ®Çu tiªn, th× mçi tiÕng chóng t«i nãi ra, l¹i cã mét giäng kh¸c h¼n... Khi C¸t ®­ng tr­íc d•y l¸n cho qu©n vÒ nghØ mµ nãi: "s¾p gi• nhau kÞch liÖt", th× ®ã chØ lµ ý kiÕn riªng cña anh ta, thÕ th«i; nh­ng ë ®©y, khi anh ta nãi thÕ, th× c©u nãi cã c¶ sù s¾c bÐn cua mét l­ìi lª d­íi ¸nh tr¨ng. Nã xuyªn qua t­ t­ëng chung t«i mét c¸ch m•nh liÖt; c©u nãi Êy

gÇn gòi chóng t«i h¬n vµ khªu gîi trong tiÒm th­c chung t«i mét ý

nghÜ thÇm kÝn: "Ph¶i ch¨ng c¸i sinh mÖnh quy b¸u nhÊt vµ thÇm kÝn nhÊt cña chóng t«i ®ang rung lªn, ®ang chåm lªn ®Ó tù vÖ". §èi víi t«i mÆt trËn lµ mét c¬n lèc qu¸i gë. Khi cßn ë xa trung t©m, trong dßng n­íc ph¼ng lÆng, ng­êi ta ®• c¶m thÊy c¸i søc hut nã l«i kÐo anh, thong th¶, kh«ng thoat khái, kh«ng c­ìng

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 48

næi. Nh­ng cã nh÷ng lùc l­îng phßng thñ, t­ mÆt ®Êt, t­ kh«ng trung ®Õn víi chung t«i, nhÊt lµ t­ ®Êt. §Êt, ®Êt ®èi víi ng­êi lÝnh quan träng h¬n ®èi víi bÊt c­ ng­êi nµo. Khi ng­êi lÝnh gh× lÊy ®Êt thËt l©u, thËt m¹nh, khi ng­êi lÝnh vôc s©u mÆt m×nh. ch©n tay m×nh xuèng ®Êt, trong nh÷ng giê phót khñng khiÕp chÕt ng­êi cua

löa ®¹n, th× lóc Êy ®Êt lµ ng­êi b¹n duy nhÊt, lµ ng­êi anh em, lµ

bµ mÑ cña anh ta. S­ khiÕp s¬ vµ nh÷ng tiÕng kªu la rÒn rÜ cña anh ta næi lªn trong im lÆng, trong n¬i Èn n¸u: ®Êt ®ãn lÊy chóng vµ l¹i ®Ó anh ta ch¹y, sèng thªm m­êi gi©y kh¸c, råi ®Êt lai «m lÊy anh ta, vµ cã khi lµ «m vÜnh viÔn.

¤i ®Êt! §Êt! §Êt! ¤i ®Êt! Víi nh÷ng chç nhÊp nh« cña ®Êt, víi nh÷ng lç, nh­ng hang hèc, n¬i ng­êi ta cã thÓ n»m d¸n xuèng vµ ngåi nÐp m×nh, «i ®Êt! Trong nh÷ng giê phut qu»n qu¹i kinh khñng trong nh÷ng c¬n tµn ph¸ nh­ th¸c ®æ sãng trµo, trong tiÕng gÇm rèng chÕt chãc cña mu«n ngµn tiÕng næ, chÝnh ®Êt ®• mang ®Õn cho chóng t«i c¸i dßng n­íc ng­îc cña cuéc ®êi ®­îc c­u thoat. Gi÷a nh­ng lóc ®ang ®¶o ®iªn cuång lo¹n th× cuéc sèng t¬i bêi cua chóng t«i gÆp ®­îc mét nguån khÝ l­c håi sinh chuyÓn tõ ®Êt ®Õn tay chóng t«i: nhê ®o, sau khi thoat chÕt, chung t«i ®• sôc sao

trong lßng ®Êt vµ, trµn ngËp niÒm h¹nh phóc ©m th©m vµ håi hép

®­îc sèng sãt trong phut nµy, chung t«i ®• c¾n vµo ®Êt ®ªn ngËp c¶ ®«i m«i...

Nghe tiÕng gÇm ®Çu tiªn cña träng ph¸o, mét phÇn con ng­êi chóng t«i nh­ ®ét nhiªn bÞ kÐo lïi l¹i hµng ngò ngµn n¨m vÒ tr­íc. §ã lµ b¶n n¨ng cua con vËt th­c dËy trong chóng t«i, dÉn d¾t vµ che chë chóng t«i. Nã kh«ng cã y th­c, nã nhanh h¬n, v÷ng h¬n l­¬ng tri s¸ng suèt rÊt nhiÒu; kh«ng ai c¾t nghÜa ®­îc hiÖn t­îng Êy. Nµy ®©y, ng­êi ta ®ang ®i ch¼ng nghÜ g×, th×nh l×nh ng­êi ta n»m r¹p xuèng mét hè ®Êt, trong khi trªn ®Çu, nh÷ng m¶nh ®¹n ®¹i b¸c toe ra, thÕ mµ kh«ng tµi nµo nhí ®­îc lµ m×nh ®• nghe thÊy tiÕng ®¹n ®Õn vµ nghÜ ®Õn chuyÖn lao m×nh xuèng ®Êt. Nªu cã chê ®îi ®Ó lµm c¸i viÖc Êy, th× b©y giê ng­êi ta chØ cßn lµ mét ®èng thÞt v­¬ng v•i tø tung. ChÝnh c¸i yÕu tè kh¸c Êy, c¸i gi¸c quan tinh tÕ Êy ®• hÊt ng­êi ta xuèng ®Êt, vµ kh«ng hiÓu sao ®• cøu ng­êi ta tho¸t chÕt. NÕu kh«ng thÕ th× t­ l©u, t­ miÒn

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 49

Fl¨ng®r¬ ®Õn nói V« gi¬, ch¼ng mét ng­êi nµo cßn sèng sãt. Khi ra ®i, chóng t«i chØ lµ nh÷ng anh lÝnh tÇm th­êng, nh¨n nhã hoÆc

hín hë, nh­ng khi chóng t«i ®Õn ®Þa ®Çu mÆt trËn, chung t«i tr¬ nªn nh÷ng thø nöa ng­êi n­a ngîm.

Chóng t«i tiÕn vµo mét khu rõng nhá. Chung t«i ®i qua nh÷ng "khÈu ®¹i b¸c ®Ëu hÇm". Chung t«i xuèng xe ë phÝa sau khu rõng. §oµn xe trë vÒ; tê mê s¸ng mai, chung sÏ lén l¹i ®ãn bän

t«i.

S­¬ng mï vµ khãi ®¹i b¸c phñ ®Çy c¸nh ®ång cá, ngËp ®Õn tËn ngùc. PhÝa trªn, mÆt tr¸ng chiÕu s¸ng.

Trªn ®­êng, qu©n lÝnh ®i rÇm rËp; nh÷ng chiÕc mu s¾t loÐ d­íi ¸nh tr¨ng nh÷ng tia s¸ng ®ôc. §Çu ng­êi vµ mui sung nh«

lªn khái líp s­¬ng mï bµng b¹c,®Çu ng­êi l¾c l­ vµ mòi sung lËp loÌ.

Xa h¬n mét chót, kh«ng cßn s­¬ng mï n÷a. ë ®ã ®Çu ng­êi kÐo dµi thµnh nh÷ng c¸i bong trän vÑn: nh­ng bé qu©n phuc,

nh÷ng c¸i quÇn, nh­ng ®«i ñng lßi ra khái s­¬ng mu nh­ khái mét

c¸i ao s÷a. Hä ®i thµnh hµng. Hµng ng­êi tiÕn th¼ng vÒ phÝa tr­íc.

Bãng ng­êi lÉn vµo nhau, c¶ khèi gièng nh­ mét c¸i nªm; ng­êi ta kh«ng nhËn ra ng­êi n÷a; ®ã chØ lµ mét c¸i nªm mµu tèi

sÇm, thong th¶ tiÕn ®Õn, vµ ky dÞ h¬n l¹i thªm nh÷ng ®Çu ng­êi,

nh÷ng khÈu sóng nh­ b¬i ra khái c¸i ao s­¬ng mï. Mét hµng ng­êi, nh­ng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng con ng­êi.

Nh÷ng khÈu ®¹i b¸c h¹ng nhÑ vµ nh­ng cç xe chë ®¹n ch¹y trªn mét con ®­êng xuyªn ngang. L­ng ng­a lÊp lo¸ng d­íi ¸nh tr¨ng, ®éng t¸c cña chung thËt ®Ñp m¾t, ®Çu chung v­¬n cao, m¾t

nh­ nÈy löa.

Nh÷ng khÈu ®¹i b¸c vµ nh­ng cç xe l­ít trªn c¸i nÒn mê nh¹t cña bøc vÏ ®ªm tr¨ng, nh­ng lÝnh ky m• ®éi mu s¾t, cã vÎ

nh­ nh÷ng kþ sÜ thêi x­a; vÒ mét mÆt nµo ®ã thËt lµ ®ep vµ xuc

c¶m.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 50

Chóng t«i ®Õn khu vùc c«ng binh. Tèp nµy v¸c nh÷ng cäc s¾t nhän vµ cong, tèp kia xèc nh÷ng thanh s¾t xuyªn qua nh­ng cuén

d©y thÐp gai, råi v¸c ®i.

Nh÷ng cña Êy thËt cång kÒnh vµ nÆng nÒ. MÆt ®Êt lóc nµy ®Çy nh÷ng vÕt n­t toac.

Tõ ®Çu hµng ng­êi ta chuyÒn xuèng: "Coi ch­ng! Bªn tr¸i co hè ®¹i b¸c s©u ®Êy!..." M¾t chung t«i c¨ng ra ®Ó nh×n cho râ; ®«i ch©n vµ chiÕc gËy do dÉm mÆt ®­êng tr­íc khi ®ãn lÊy s­c nÆng cña toµn th©n. BÊt th×nh l×nh hµng ng­êi d­ng l¹i. Chót n÷a th×

vÊp ph¶i d©y thÐp gai cña ng­êi ®»ng tr­íc, thÕ lµ l¹i cã tiÕng

v¨ng tôc.

MÊy chiÕc xe vËn t¶i bÞ ®¹i b¸c ph¸ huy ch¾n ngang ®­êng, lÖnh míi: "T¾t thuèc l¸ vµ tÈu ®i". Chóng t«i ®• ®Õn s¸t c¸c chiÕn

hµo.

Trong lóc Êy bèn bÒ tèi om. Chung t«i l­în quanh mét c¸nh rõng nhá; vµ k×a. tr­íc mÆt chung t«i lµ ho¶ tuyÕn thø nhÊt. Mét luång s¸ng ®á nh¹t vµ mê ao ch¹y suèt phÝa ch©n trêi. Luång ¸nh s¸ng Êy lu«n lu«n chuyÓn ®éng, bÞ nh÷ng ¸nh chíp loÐ

ra tõ träng ph¸o xuyªn qua.

Nh÷ng ph¸o hiÖu nh­ nh­ng qu¶ cÇu ®á r­c, lÊp l¸nh ¸nh b¹c, vät lªn trªn tÊt c¶, næ tung ra råi r¬i xuèng thµnh mét trËn m­a ngµn v¹n ng«i sao xanh, ®á, tr¾ng. Ph¸o hiÖu cua qu©n Ph¸p

bay vót lªn, më ra trong kh«ng trung chiÕc dï lôa råi t­ t­ r¬i

xuèng ®Êt. Chóng s¸ng nh­ ban ngµy, ¸nh s¸ng cña chung chiÕu ®Õn tËn chç chóng t«i, vµ chung t«i nh×n thÊy râ bãng chung t«i trªn mÆt ®Êt. Chóng bay lµ lµ mÊy phut råi míi t¾t. TiÕp lu«n ®ã, nh÷ng lo¹i ph¸o hiÖu kh¸c, vät lªn kh¾p n¬i, råi thØnh tho¶ng l¹i cã nh÷ng chiÕc mµu xanh, mµu ®á, mµu l¬.

- §Óu thËt, - C¸t nãi.

C¬n b•o t¸p cña träng ph¸o mçi luc mét d­ déi, ®Õn nçi nã trë thµnh mét tiÕng gÇm thÐt duy nhÊt, u tai, råi sau nã l¹i t¸ch ra thµnh t­ng lo¹t kÕ tiªp nhau. T­ng trµng sóng m¸y kh« khan, næ rßn r• trªn ®Çu chóng t«i. Kh«ng khÝ trµn ngËp nh­ng ®ît x« ®Èy

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 51

v« h×nh nh÷ng tiÕng rèng, nh­ng tiÕng rÝt, nh­ng tiÕng r× rµo, ®ã lµ nh÷ng qu¶ ®¹i b¸c cì nhá.

Nh­ng thØnh tho¶ng, xuyªn qua mµn ®ªm, næi lªn giäng trÇm hïng cña nh÷ng thung than, nh­ng ®¹n cua ph¸o binh h¹ng

nÆng, lao xuèng tÝt ®»ng xa phÝa sau chóng t«i. Giäng chóng khµn khµn, xa vêi, gµo lªn nh­ bÇy h­¬u ®éng cìn. Luång ®¹n cña chóng v­ît lªn trªn h¼n nh÷ng tiÕng gÇm rÝt cña ®¹i b¸c h¹ng nhÑ.

§Ìn chiÕu b¾t ®Çu sôc s¹o b©u trêi t«i ®en.

Nh÷ng tia s¸ng kÐo dµi, gièng nh­ nh÷ng c¸i th­íc kÎ khæng lå h×nh bóp sîi. §©y, mét luång s¸ng dõng h¼n l¹i vµ chØ h¬i rung

rinh tÝ chót. LËp t­c mét luång kh¸c b¾t chÐo vµo; ng­êi ta thÊy

gi÷a hai luång Êy, mét con bä ®en ®ang cè tÈu tho¸t: chiÕc m¸y bay. §­êng bay cña nã trë nªn lo¹ng cho¹ng, nã bÞ qu¸ng m¾t vµ nã l¶o ®ao.

Chóng t«i ®ãng thËt ch¾c nh÷ng cäc s¾t thµnh t­ng kho¶ng ®Òu nhau. Bao giê còng cã hai ng­êi gi­ c¸i trôc, cßn nh­ng ng­êi

kh¸c th× r¶i d©y thÐp gai, c¸i thø d©y ghª ng­êi víi ®¸m gai gãc dµi nhän, c¸i nä xen vµo c¸i kia. T«i kh«ng th¹o c«ng viÖc nµy, nªn bÞ r¸ch n¸t c¶ bµn tay.

Sau vµi giê chóng t«i xong viÖc. Nh­ng cßn l©u « t« míi ®Õn. PhÇn ®«ng bän t«i n»m l¨n ra ®Êt vµ ®¸nh lu«n mét giÊc. T«i còng ®Þnh bông ngñ. L¹nh qu¸ Chung t«i nhËn ra lµ m×nh ®ang ë gÇn

vïng bÓ vµ cø bÞ th­c giÊc lu«n v× l¹nh.

Nh­ng cuèi cïng t«i còng ngñ thùc s­. §ét nhiªn t«i chåm dËy, kh«ng biÕt m×nh ®ang ë ®©u n÷a, t«i nh×n thÊy sao, t«i nh×n thÊy ho¶ ph¸o, vµ trong kho¶nh kh¾c, t«i cã c¶m gi¸c nh­ m×nh ®ang ngñ trong mét khu v­ên, gi÷a lóc cã héi. T«i cung ch¼ng biÕt lóc Êy lµ s¸ng hay lµ chiÒu n÷a. T«i n»m trong chiÕc n«i xanh nhît cña buæi hoµng h«n, vµ chê ®îi nh÷ng lêi ngät ngµo tÊt nhiªn sÏ ®Õn, nh÷ng lêi ªm dÞu vµ Êm lßng, cã ph¶i t«i khãc kh«ng? T«i ®­a tay lªn m¾t, l¹ qu¸, t«i lµ mét ®­a trÎ hay sao? ChØ cã lµn da mÒm m¹i. C¸i ®ã chØ thoang qua trong gi©y l¸t råi t«i nhËn thÊy bãng d¸ng Catdinxki. Anh lÝnh giµ ®ang ngåi thanh th¶n, måm ngËm

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 52

c¸i tÈu, dÜ nhiªn lµ t©u cã n¾p. Khi thÊy t«i thøc giÊc anh ta b¶o: "CËu võa giËt m×nh ®Êy. §ã chØ lµ tiÕng rÝt cña mét c¸i ph¸o hiÖu

r¬i xuèng bôi rËm th«i".

T«i nhám dËy, t«i c¶m thÊy c« ®¬n mét c¸ch l¹ lïng. Cã C¸t ngåi ®ã, thËt lµ tèt qu¸. Anh ta trÇm ng©m nh×n vÒ phÝa trËn ®Þa

vµ nãi: "Mét c¶nh ph¸o hoa tuyÖt ®Ñp, chØ tiÕc r»ng nã nguy hiÓm qu¸ th«i".

Mét qu¶ ®¹i b¸c r¬i xuèng phÝa sau chung t«i. Bän t©n binh sî run lªn. Vµi phót sau l¹i mét qu¶ n÷a næ. LÇn nµy gÇn chung t«i h¬n. C¸t vç c¸i tÈu: "S¾p kÞch liÖt ®©y". ' ThÕ lµ b¾t ®Çu. Chung t«i ®¸nh bµi chuån, ra s­c bo thËt nhanh. Qu¶ tiÕp theo r¬i ngay gi÷a bän chóng t«i. Vµi tiÕng kªu næi lªn. PhÝa ch©n trêi vät lªn

nh÷ng qu¶ ph¸o xanh. Bïn toÐ lªn rÊt cao. M¶nh ®¹n kªu vo vo.

Ng­êi ta nghe thÊy tiÕng m¶nh ®¹n quËt xuèng ®Êt rµo rµo mét lóc kh¸ l©u sau khi viªn ®¹n næ.

Mét cËu lÝnh míi toc vµng hoe, khiÕp ®¶m n»m dµi c¹nh bän t«i. Cu cËu guc mÆt vµo lßng bµn tay, c¸i mò v¨ng ra mét n¬i, t«i nhÆt mò vµ ®Þnh ®Æt lªn ®Çu cËu ta. CËu ta ng­íc m¾t lªn, ®Èy c¸i mò ra, råi cø thÕ ruc ®Çu vµo n¸ch t«i ¸p ®Çu vµo ngùc t«i y nh­

mét ®øa trÎ con. §«i vai gÇy cua cu cËu run b¾n lªn. §«i vai gièng

hÖt vai Kem¬rich tr­íc ®©y.

T«i cø mÆc h¾n, nh­ng muèn cho c¸i mò s¾t cung cã tÝ chut t¸c dông t«i bÌn ®Æt nã lªn m«ng ®Ýt cu cËu kh«ng ph¶i ®Ó ®ua, v× ®ã lµ chç nh« lªn cao nhÊt cña ng­êi h¾n. §µnh r»ng ë ®ã cã mét t¶ng thÞt ®Çy nh­ng bÞ ®¹n vµo ®ã th× ®au khiÕp l¾m. H¬n n÷a ë bÖnh viÖn l¹i ph¶i n»m sÊp hµng th¸ng liÒn, råi sau th­êng bÞ thät. M«t qu¶ ®ai b¸c ®©u ®ã r¬i xuèng gi÷a ®¸m ®«ng. TiÕng kªu thÐt næi lªn gi÷a nh­ng tiÕng næ liªn tiÕp. Cuèi cïng yªn tÜnh trë l¹i. TrËn ph¸o kÝch ®• chuyÓn sang môc tiªu xa h¬n vµ b©y giê nã nh»m nh÷ng vÞ trÝ hËu bÞ cuèi cung. Chung t«i

®­a m¾t nh×n quanh. Nh÷ng ph¸o hiÖu mµu ®á lÊp l¸nh trªn nÒn trêi. Ch¾c h¼n s¾p cã mét ®ît xuÊt kÝch.

Bªn phÝa chóng t«i mäi vËt ®Òu im lÆng. T«i nhám dËy vç vai anh lÝnh trÎ: "Xong råi, chó lái, may ®Êy nhÐ" Cu cËu nh×n quanh

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 53

ng¬ ng¸c. T«i nãi cèt cho h¾n yªn t©m: "Råi cËu còng sÏ quen th«i".

H¾n tr«ng thÊy c¸i mò s¾t liÒn chôp lªn ®Çu. DÇn dÇn h¾n hoµn hån.

§ét nhiªn cu cËu ®á mÆt, d¸ng ®iÖu bèi rèi. H¾n cÈn thËn ®­a bµn tay ra ®»ng sau, vµ nh×n t«i mét c¸ch ®au ®ín. T«i hiÓu ngay: bÖnh "®au bung sóng". ThËt ra kh«ng ph¶i v× thÕ mµ t«i ®Æt c¸i mò vµo ®Ýt h¾n, nh­ng t«i vÉn an ñi h¾n: "Ch¼ng viÖc g× mµ xÊu hæ c¶, khèi th»ng to h¬n cËu, ra trËn lÇn ®Çu cßn bÜnh ra ®©y quÇn c¬. Ch¹y ®Õn sau bui c©y kia, råi cëi quÇn ra. HiÓu ch­a?..." H¾n ch¹y ®i. S­ yªn tÜnh cµng t¨ng thªm,nh­ng nh÷ng tiÕng gµo

ró vÉn kh«ng døt. T«i hái An-be:

- C¸i g× thÕ?

- ë ®»ng kia, mÊy ®¬n vÞ bÞ gi• t¬i bêi.

Nh÷ng tiÕng kªu gµo vÉn tiÕp tôc. Ng­êi kh«ng tµi nµo kªu gµo khñng khiÕp ®Õn thÕ d­îc. C¸t b¶o : "Ng­a bÞ th­¬ng ®©y!" T«i ch­a bao giê nghe ngùa kªu rªn nªn khã mµ tin ®­îc ThËt lµ tÊt c¶ s­ khèn khæ trªn ®¬i. §ã lµ kiÕp sinh linh bÞ day xÐo, mét nçi ®au ®ín man rî, khñng khiÕp ®ang gµo thÐt. Chung t«i t¸i mÆt ®i. §ªt¬rich chåm lªn: "MÑ kiÕp! KÕt liÔu chung ®i th«i chø!" Nã lµ n«ng d©n, nã hiÓu biÕt vÒ ngùa. §iÒu ®ã quan hÖ mËt thiÕt ®Õn nã. ThÕ råi nh­ ®­îc s¾p ®Æt tõ tr­íc, trËn ph¸o kÝch luc nµy h×nh nh­ ngõng h¼n. TiÕng kªu gµo cña nh÷ng con vËt l¹i cµng râ h¬n. Gi­a c¶nh vËt mµu tr¾ng b¹c rÊt yªn tÜnh nµy, kh«ng hiÓu c¸i tiÕng kªu kia tõ phÝa nµo väng ®Õn n÷a; s­ vËt thËt v« h×nh, ma qu¸i. Kh¾p n¬i, gi÷a vßm trêi vµ mÆt ®Êt, nh­ng tiÕng

kªu gµo Êy lan réng ra mªnh m«ng. §ªt¬rich chåm lªn, ®iªn cuång:

"MÑ kiÕp? KÕt liÔu chóng ®i! KÕt liÔu chung ®i th«i ch­! MÑ kiÕp!". - Hä cßn ph¶i ®i nhÆt ng­êi ®• chø! - C¸t nãi.

Chóng t«i ®øng c¶ dËy, ®i t×m chç ph¸t ra tiÕng kªu Êy. NÕu chóng t«i tr«ng thÊy nh÷ng con vËt th× cßn kh¶ dÜ chÞu ®­ng ®­îc h¬n. May cã mét c¸i èng nhßm. Chung t«i thÊy mét ®¸m m©y ®en y t¸ víi nh÷ng c¸i c¸ng vµ nh­ng khèi lín mµu sÉm ®ang cö ®éng. §ã lµ nh÷ng con ngùa bÞ th­¬ng. Nh­ng chung kh«ng n»m ®ã tÊt

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 54

c¶. Vµi con cßn tiÕp tôc ch¹y n­íc kiÖu, quy xuèng råi l¹i ch¹y. Mét con bÞ to¹c bung ra, ruét gan lßng thßng däc ®­êng. §ªt¬rinh

n©ng sóng lªn, nh»m b¾n, C¸t tr«ng thÊy, g¹t mòi sung ®i. - Mµy ®iªn µ?

§ªt¬rinh run lªn vµ vÊt khÈu sóng xu«ng ®Êt. Chóng t«i ngåi xuèng, bÞt tai l¹i, nh÷ng nh­ng tiÕng kªu

rèng Êy, nh÷ng tiÕng gµo thÐt tuyÖt väng Êy, nh­ng tiÕng rªn rØ Êy

vÉn cø v¨ng v¼ng ®Õn, th©m nhËp vµo moi vËt.

Cã thÓ nãi r»ng chung t«i cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng ®­îc nhiÒu thø, nh­ng luc nµy, må h«i chóng t«i ®Çm ®×a. Chung t«i muèn

®øng dËy vµ ch¹y ®i, bÊt ky ®i ®©u miÔn lµ kh«ng ph¶i nghe tiÕng

kªu rªn Êy n÷a.

VËy mµ, kh«ng ph¶i lµ nh÷ng con ng­êi, ®ã chØ lµ nh­ng con ngùa. Mét lÇn n÷a, nh­ng c¸i c¸ng l¹i t¸ch ra khái ®¸m ®en. Råi mÊy tiÕng sóng næ. Nh÷ng c¸i khèi to l¬n Êy l¶o ®ao vµ n»m bÑp xuèng. ThÕ lµ xong. Nh­ng ch­a hÕt. Ng­êi ta kh«ng thÓ l¹i gÇn nh÷ng con vËt bÞ th­¬ng ®ang kinh ho¶ng ch¹y lång lªn: miÖng h¸ hèc, kªu gµo ®au ®ín. Mét bãng ®en quú xuèng. Mét ph¸t sung: mét con ng­a ng• vËt ra, råi mét con n­a. Con cuèi cïng ®øng, dùng trªn hai vã tr­íc vµ xoay trßn nh­ ngùa gç ch¹y vßng. Nã ®øng xuèng nh­ng vÉn xoay vßng trßn trªn hai vã tr­íc ®• c­ng

®ê; ch¾c h¼n m«ng nã ®• bÞ th­¬ng nøt to¸c. Ng­êi lÝnh ch¹y ®Õn

phÝa nã vµ b¾n mét ph¸t.

C¸i khèi to l¬n quþ xuèng chËm ch¹p, khèn khæ. Chóng t«i bu«ng tay ra khái tai. Nh÷ng tiÕng kªu ®• im bÆt.

ChØ cßn tiÕng thë dèc hÊp hèi bay l­în trªn kh«ng trung. Råi chØ

cßn nh÷ng ph¸o hiÖu, tiÕng tr¸i ph¸ næ vµ nh­ng v× sao, va ®iÒu Êy lµm cho chóng t«i gÇn nh­ ng¹c nhiªn.

§ªt¬rinh võa ®i ®i l¹i l¹i v­a l¶m nh¶m: "Kh«ng hiÓu nh÷ng con vËt Êy ®au ®ín ®Õn thÕ nµo". Råi nã trë l¹i vÊn ®Ò. Giäng no

c¶m ®éng gÇn nh­ nghiªm trang, lóc nã nãi. "Nµy, suc vËt mµ ph¶i ®i ®¸nh trËn, th× thËt lµ ®iÒu kinh tëm nhÊt trªn ®êi!".

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 55

Chóng t«i quay trë vÒ hËu tuyÕn, ®• ®ªn luc trë vª ®oµn xe vËn t¶i. NÒn trêi ®• s¸ng h¬n mét chut.

Lóc Êy vµo kho¶ng ba giê s¸ng, giã m¸t va l¹nh n÷a, vµ c¸i thêi gian nhît nh¹t nhuém lªn mÆt chóng t«i mét mµu tro. Chóng t«i võa b­íc v­a dß dÉm, ng­êi nä nèi ng­êi kia, ®i

xuyªn qua khu chiÕn hµo vµ nh÷ng hè ®¹i b¸c, chung t«i l¹i vÒ ®Õn khu vùc s­¬ng mï.

Catdinxki cã vÎ lo l¾ng. §ã lµ triÖu ch­ng ch¼ng lµnh: - C¸t, cËu sao thÕ" - C«p hái.

- Tí muèn chung m×nh trë vÒ nhµ.

"VÒ nhµ" cã nghÜa lµ VÒ l¸n tru qu©n. - C¸t, råi sÏ vÒ ch­ sao.

Anh ta ®ang bÞ kÝch thÝch.

- M×nh kh«ng biÕt, m×nh kh«ng biÕt.

Chóng t«i ®Õn nh÷ng d•y giao th«ng hµo råi tíi c¸nh ®ång cá. C¸nh rõng con ®• ë tr­¬c mÆt. ë ®©y, chung t«i biÕt râ t­ng t©c ®Êt. Nµy ®©y lµ nghÜa ®Þa cña l¹p binh, nhÊp nh« mé ®¸ va thËp tù

®en.

Gi÷a lóc Êy, chung t«i chît nghe mét tiªng rÝt phÝa sau, nã to dÇn vµ trë thanh mét tiÕng gÇm m•nh liÖt nh­ tiÕng sÊm. Chóng

t«i r¹p xuèng; mét tr¨m th­íc phÝa tr­íc chung t«i, löa toe ra nh­ mét ®¸m m©y. Mét phut sau, mét phÇn cña khu rõng t­ t­ bèc lªn kh«ng trung. §ã lµ qu¶ ®¹i b¸c thø hai v­a r¬i xuèng, ba b«n c©y bÞ bËt v¨ng ®i, g•y vun tõng khóc. Nh÷ng viªn ®¹n tiÕp theo ®• dån dËp nh­ tiÕng n¾p nåi h¬i, ho¶ l­c rÊt ¸c liÖt.

- NÊp ®i! NÊp ®i! - Mét ng­êi gµo lªn.

§ång cá ph¼ng l×, khu rõng th× nguy hiÓm qu¸ kh«ng cßn chç nÊp nµo kh¸c ngoµi nh÷ng ng«i må trong nghÜa ®Þa. Chung t«i

ch¹y vµo ®ã, lo¹ng cho¹ng trong bãng tèi. §­a nµo ®­a nÊy ®Ýnh bÖt xuèng mét m« ®Êt nh­ mét b•i ®êm.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 56

Cßn kÞp. Bãng ®ªm lång lén. C¶ mét trËn b•o tap s«i suc. Nh÷ng bãng tèi ®en h¬n c¶. §ªm tèi lao xuèng chung t«i, ®iªn cuång, ch¼ng kh¸c g× nh÷ng c¸i b­íu khæng lå, råi v­ît qua chç chóng t«i. Löa tõ nh÷ng qu¶ næ bèc ch¸y r­ng rùc trªn nghÜa ®Þa. Kh«ng ®©u cã lèi tho¸t. Qua ¸nh s¸ng cña l­a ®¹n, t«i liÕc nh×n phÝa ®ång cá. C¶ mét vïng biÓn ®éng; nh÷ng ngän l­a tr¸i ph¸ vät lªn nh­ nh÷ng vßi n­íc. Kh«ng ai cã tai g× v­ît qua ®­îc. Khu rõng biÕn mÊt, nã bÞ tan tanh t­ng m¶nh, bÞ nghiÒn

n¸t. bÞ tiªu tan. Chung t«i b¾t buéc c­ ph¶i ¬ l¹i ®©y, trong khu nghÜa ®Þa.

PhÝa tr­íc chung t«i, mÆt ®Êt n­t toac. §Êt t¶ng rµo rµo nh­ m­a. T«i c¶m thÊy bÞ lay chuyÓn, c¸nh tay ¸o cua t«i ®• bÞ m¶nh ®¹n xÐ r¸ch. T«i n¾m chÆt bµn tay l¹i, kh«ng thÊy ®au. Nh­ng vÉn kh«ng yªn t©m, v× nh÷ng vÕt th­¬ng sau mét lóc míi thÊy ®au. T«i sê lªn c¸nh tay, nã bÞ x©y x¸t, nh­ng vÉn cßn nguyªn vÑn. Bçng ®Çu t«i bÞ quËt mét c¸i m¹nh ®Õn nçi tri gi¸c tèi sÇm c¶ l¹i. Mét ý nghÜ loÐ ra trong ãc "Kh«ng ®­îc ngÊt." T«i c¶m thÊy bÞ ngôp trong tèi t¨m mï mÞt, nh­ng l¹i håi tØnh ®­îc ngay. M«t m¶nh tr¸i ph¸ ®• quËt vµo mu t«i, nh­ng nã næ t­ xa qu¸, nªn ch¼ng ®ñ søc xuyªn qua mò. T«i vuèt ®©t ®• lÊp kÝn c¶ m¾t. PhÝa tr­íc t«i, mét c¸i lç h¸ hèc. T«i nh×n thÊy nã, tuy rÊt lµ khã kh¨n. Kh«ng mÊy khi ®¹i b¸c l¹i c­ r¬i liªn tiÕp xuèng mét hè. Cho nªn t«i ®Þnh bông xuèng ®ã. T«i nh¶y mét c¸i, n»m xoµi xuèng ®Êy. T«i n»m bÑp dÝ xuèng ®Êt nh­ mét con c¸ ra khái n­íc. Nh­ng l¹i cã tiÕng rÝt. T«i véi co róm ng­êi l¹i, t×m c¸ch nÊp tr¸nh. T«i c¶m thÊy mét vËt g× phÝa bªn tr¸i, t«i nÐp ng­êi vµo ®o, nã lun xuèng. T«i rªn rØ, mÆt ®Êt to¸c ra, kh«ng khÝ bÞ Ðp, gÇm rèng bªn tai

t«i. T«i tr­ên lªn trªn vËt Êy, nã kh«ng c­ìng l¹i. T«i lÊy nã phñ

lªn ng­êi; ra lµ gç vµ v¶i, mét chç tró, mét chç tru th¶m h¹i chèng nh÷ng m¶nh ®¹n ®ang quËt rµo rµo xuèng chung quanh t«i. T«i më m¾t, ngãn tay t«i ®ang n¾m chÆt mét c¸i tay ¸o, mét c¸nh tay ng­êi, mét ng­êi bÞ th­¬ng ch¨ng? T«i nãi hÕt s­c to v¬i h¾n; kh«ng cã tr¶ lêi, mét ng­êi chÕt. Bµn tay t«i thôc s©u vµo h¬n

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 57

n÷a, ví ph¶i nh­ng m¶nh v¸n... luc nµy t«i míi nhí ra lµ chung t«i

®ang ë khu nghÜa ®Þa.

Nh­ng lùu ®¹n ®• m¹nh h¬n tÊt c¶. Nã tiªu huy mäi gi¸c quan; t«i cµng chói s©u h¬n n÷a xuèng d­íi chiÕc quan tµi, t«i cÇn ph¶i nÊp tr¸nh, dï nã ch­a ®ùng c¶ ThÇn ChÕt ®i n÷a. Tr­íc mÆt t«i, cai hè ®¹i b¸c h¸ hèc. T«i nh×n nã trõng tr­ng, kh¸c nµo ®ang tãm chÆt lÊy nã. ThÕ nµo còng ph¶i lao xuèng ®Êy mét c¸i míi ®­îc. Nh­ng cã mét vËt g× ®Ëp vµo mÆt t«i, mét bµn tay tóm lÊy vai t«i. Th»ng chÕt tØnh dËy ch¨ng? Bµn tay l¾c l¾c ng­êi t«i. T«i quay ®Çu l¹i vµ trong mét gi©y loÐ sang, t«i nh×n thÊy khu«n mÆt Catdinxki. Anh ta h¸ måm thËt to nh­ hÐt lªn c©u g× ®ã... T«i ch¼ng nghe thÊy g× c¶; anh ta lay t«i, anh ta l¹i s¸t t«i. Trong mét gi©y phót t¹m l¾ng, t«i nghe thÊy tiÕng anh ta: "H¬i ng¹t, h¬i ng¹t, h¬i ng¹t. §eo vµo!" T«i ví lÊy hép mÆt n¹; cã mét ng­êi n»m gÇn t«i, t«i chØ cßn nghÜ mét ®iÒu: lµm sao cho h¾n còng biÕt míi ®­îc "h¬i ng¹t, hái ng¹aat..." T«i gäi h¾n, t«i tr­ên vÒ phÝa h¾n, t«i gi¬ c¸i hép mÆt n¹ vÒ phÝa h¾n; h¾n ch¼ng nhËn thÊy g× c¶: Mét lÇn n÷a, l¹i mét l©n n­a, h¾n chØ nghÜ ®Õn chuyÖn co róm ng­êi l¹i. §ã lµ mét t©n binh. T«i nh×n mét c¸ch thÊt väng vÒ phÝa C¸t, anh ta ®• ®eo mÆt n¹, t«i cung rut nhanh c¸i ¸o cña t«i ra, chiÕc mò bay xuèng ®Êt vµ c¸i mÆt na Êp vµo m¨t t«i. T«i ®Õn bªn g• t©n binh. Hép mÆt n¹ cña h¾n ngay c¹nh ®ã. T«i chup lÊy c¸i mÆt n¹, ®Æt lªn ®Çu h¾n. H¾n cÇm lÊy, t«i ®Ó h¾n ®ã, vµ b©t th×nh l×nh t«i chåm lªn, lao th¼ng vµo c¸i hè h×nh phÔu. TiÕng kªu ï tai cña nh÷ng qu¶ ®¹i b¸c mang h¬i ng¹t chen lÉn tiÕng kªu r¨ng r¾c cña nh÷ng qu¶ ®¹n næ. Mét håi chu«ng

vang lªn gi÷a nh­ng tiÕng næ.

Nh÷ng tiÕng thanh la vµ tiÕng ®Ëp trªn kim khÝ, b¸o hiÖu kh¾p n¬i cã h¬i ng¹t, h¬i ng¹t, h¬i ng¹aat...

§»ng sau t«i, cã tiÕng Çm ©m nh­ c¸i g× ®æ sôp, mét lÇn, hai lÇn. T«i lau m¾t kÝnh mÆt n¹ ®Ó khái bÞ ¸m h¬i n­íc cua h¬i thë. C¸t, Cèp vµ mét ng­êi n÷a n»m kia. ThÇn kinh bèn ®­a chung t«i ®ang bÞ v« cïng c¨ng th¼ng, chóng t«i ®ang gi÷ miÖng, chung t«i

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 58

cè thë cµng Ýt cµng hay. Nh÷ng phót ®Çu tiªn ®eo mÆt n¹ quyÕt ®Þnh c¸i sèng hay c¸i chÕt, vÊn ®Ò lµ mÆt n¹ cã kÝn hay kh«ng. T«i nhí l¹i nh÷ng h×nh ¶nh rïng rîn cua bÖnh viÖn: nh­ng ng­êi bÞ tróng h¬i ng¹t, ngµy nä qua ngay kia, khac ra t­ng miÕng

phæi ch¸y báng...

T«i thë rÊt thËn träng, måm ¸p vµo c¸i lãt. Giê ®©y líp h¬i ng¹t ®• xuèng ®Õn mÆt ®Êt vµ chui vµo c¸c kÏ ®Êt. Nh­ mét con søa khæng lå vµ mÒm nhòn, nã tr­ên vµo c¸i hè ®¹i b¸c cña chung t«i, trµn ngËp tÊt c¶ c¸c ngãc ng¸ch. T«i ®Èy C¸t. Nªn ra khái ®©y vµ n»m lªn phÝa trªn th× tèt h¬n lµ n»m chç h¬i ng¹t tu l¹i. Nh­ng kh«ng sao ra ®­îc v× mét trËn m­a ®¹i b¸c n÷a l¹i trut xuèng. Chóng t«i t­ëng kh«ng ph¶i lµ ®¹n ®¹i bac gÇm thÐt n÷a mµ chÝnh lµ mÆt ®Êt ®ang næi c¬n cuång lo¹n. Mét vËt g× ®en ngßm lao

xuèng ng­êi t«i, kªu r¨ng r¾c. Nã r¬i s¸t c¹nh chung t«i: mét chiÕc quan tµi bÞ hÊt tung lªn trêi..

T«i thÊy C¸t ne ng­êi, vµ t«i còng lµm theo anh ta. ChiÕc quan tµi ®æ ôp xuèng c¸nh tay ruçi cña ng­êi lÝnh th­ t­ n»m cïng hè víi chung t«i. H¾n ®Þnh dung tay kia th¸o mÆt n¹ ra. Cèp kÞp thêi ng¨n chÆn, vÆn quÆt cæ tay h¾n l¹i sau l­ng vµ gi÷ thËt chÆt. C¸t vµ t«i cè gì c¸nh tay bÞ th­¬ng cña h¾n ra. C¸i n¾p quan tµi ®• bÞ bËt va chÎ ra. Chóng t«i cã thÓ nhÊc nã ra dÔ dµng. Chóng t«i l«i c¸i x¸c chÕt ra, nã r¬i phÞch xuèng ®Êt nh­ mét c¸i bao t¶i; råi chóng t«i cè nhÝch c¸i phÇn d­íi cua chiÕc quan tµi. May sao ng­êi bÞ th­¬ng ®• ngÊt ®i vµ Anbe cã thÓ giup chung t«i

mét tay. Ch¼ng cÇn ph¶i g­îng nhÑ n÷a, chóng t«i lÊy nh­ng c¸i

xÎng lµm ®on, ra søc bÈy, kú cho c¸i quan tµi ph¶i bËt ra cung víi tiÕng thë phµo cua chóng t«i. Trêi r¹ng s¸ng h¬n. Cat lÊy mét m¶nh n¾p quan tµi, ®Æt d­íi c¸nh tay dËp g•y, råi chung t«i quÊn nã l¹i b»ng tÊt c¶ nh÷ng cuén b¨ng cua chung t«i. Trong luc nµy, ch­a cã thÓ lµm g× h¬n ®­îc. §Çu t«i kªu ï u vo vo d­íi c¸i mÆt n¹. Cã lÏ ®Çu ãc ®Õn vì tung ra mÊt. Phæi rÊt ngét ng¹t, nã ph¶i thë ®i thë l¹i c¸i th­ kh«ng khÝ nãng báng ®• thai ra. Mach m¸u hai bªn th¸i d­¬ng c¨ng lªn. T«i t­ëng bÞ chÕt ng¹t ®Õn n¬i...

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 59

Mét ¸nh s¸ng mê ®uc räi ®Õn chç chung t«i, giã ®ang quÐt khu nghÜa ®Þa. T«i nhæm lªn khái bê hè ®¹i b¸c. Trong c¶nh ch¹ng v¹ng nh¸ nhem, mét c¸i c¼ng bÞ ®­t rêi n»m vËt ngay tr­íc mÆt t«i. ChiÕc ñng cßn nguyªn vÑn. T«i tho¸ng nh×n thÊy t©t c¶ nh÷ng c¸i ®ã mét c¸ch rÊt râ rµng. Nh­ng b©y giê, tr­íc mÆt t«i ®é hai ba th­íc, cã ng­êi nhám dËy. T«i lau ®«i m¾t kÝnh, chung l¹i mê ®Æc h¬i n­íc ngay, v× t«i thë m¹nh qu¸. T«i nh×n trõng tr­ng, ng­êi nµy kh«ng ®eo mÆt n¹ n÷a. T«i ®îi thªm vµi gi©y, h¾n ta vÉn ®øng nguyªn. H¾n nh×n chung quanh nh­ t×m vËt g× råi h¾n ®i mét hai

b­íc; giã ®• thæi tan h¬i ng¹t, kh«ng khÝ ®a s¹ch råi. Luc Êy, t«i

còng giËt m¹nh c¸i mÆt n¹ ra, thë rèc lªn mét tiÕng vµ ng• quþ xuèng ®Êt. Kh«ng khÝ nh­ mét dßng n­íc l¹nh, ch¶y trµn trÒ trong t«i, ®«i m¾t nh­ muèn låi ra khái ®Çu.

C¸i luång giã m¸t r­îi Êy ®• trµn ngËp c¶ ng­êi t«i vµ lµm mê c¶ m¾t t«i. TrËn ph¸o kÝch ®• ng­ng. T«i quay ng­êi l¹i phÝa hè ®¹i b¸c vµ ra hiÖu cho nh÷ng ng­êi kh¸c. Hä ra khái hè vµ lÊy bé mÆt n¹ ra. Chóng t«i d×u ng­êi bÞ th­¬ng, mét ng­êi ®ì c¸nh tay b¨ng bã cña h¾n. C­ thÕ chung t«i ch¹y thËt nhanh, nh­ng kh«ng ph¶i kh«ng lo¹ng choang. Khu nghÜa ®Þa chØ cßn lµ mét b•i

hoang tµn.

Quan tµi vµ x¸c chÕt v­¬ng v•i t­ tung. Ch¼ng kh¸c g× ng­êi chÕt bÞ giÕt mét lÇn thø hai. Nh­ng mçi x¸c chÕt bÞ tan ra tõng

m¶nh nh­ vËy ®• cøu sèng mét m¹ng ng­êi trong bän t«i. Hµng

rµo nghÜa ®Þa bÞ ph¸ trôi.. §­êng s¾t d• chiÕn ch¹y s¸t qua bÞ toÐ lªn, dùng ®øng lªn trêi, uèn thµnh h×nh c¸nh cung. PhÝa tr­íc chóng t«i, cã ng­êi n»m sãng s­ît.. Chung t«i dõng l¹i; riªng Cèp vÉn tiÕp tôc ®i víi ng­êi bÞ th­¬ng. Ng­êi n»m ë ®Êt lµ mét t©n binh. H«ng h¾n ®Ém m¸u ®• ®«ng côc.

H¾n kiÖt l­c qu¸, t«i ®• th¸o c¸i bi®«ng ®­ng n­íc chÌ cã pha r­îu rum. Nh­ng C¸t ng¨n l¹i vµ cui xuèng ng­êi lÝnh: "CËu

bÞ th­¬ng ë ®©u ?" M¾t h¨n ®éng ®Ëy. H¾n mÖt qu¸, kh«ng tr¶ lêi ®­îc.

Chóng t«i thËn träng cëi quÇn h¾n ra. H¾n rªn lªn.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 60

"B×nh tÜnh, b×nh tÜnh, kh«ng viÖc g× ®©u..." NÕu h¾n bÞ th­¬ng ë bông th× kh«ng nªn cho uèng. H¾n kh«ng n«n möa, nh­ thÕ lµ triÖu chøng tèt. Chung t«i lét trÇn h«ng h¾n ra. C¶ mét ®èng thÞt bÇy nhÇy víi nh÷ng m¶nh x­¬ng g•y vôn. Khíp x­¬ng bÞ tróng ®¹n, anh chµng nµy ch¶ bao giê hßng ®i l¹i ®­îc n÷a. Tay ­ít xoa th¸i d­¬ng h¾n vµ cho h¾n uèng. §«i m¾t h¾n s¸ng lªn. Lóc Êy chung t«i míi l¹i thÊy tay h¾n còng bÞ ch¶y m¸u. Víi hai cuén b¨ng, C¸t cè g¾ng buéc kÝn vÕt th­¬ng l¹i. T«i t×m v¶i quÊn tÊt c¶ chung quanh, nh­ng còng kh«ng quÊn chËt qu¸. Chung t«i kh«ng cã g× n÷a. T«i bÌn tôt quÇn g• bÞ th­¬ng ra, ®Þnh lÊy mét m¶nh quÇn ®ïi cua h¾n lµm b¨ng quÊn. Nh­ng h¾n kh«ng cã quÇn ®ïi; khi nh×n kü h¾n, tÐ ra anh chµng toc vµng hoe ban n•y. Trong lóc Êy, C¸t lôc ®­îc mÊy cuén b¨ng trong tói mét ng­êi lÝnh ®• chÕt, chóng t«i thËn träng b¨ng vÕt th­¬ng. T«i b¶o ga trÎ tuæi ®ang nh×n t«i kh«ng chíp: "Chung tí ®i lïng mét c¸i c¸ng ®©y '. H¾n liÒn më miÖng vµ lÈm bÈm: "C¸c anh ¬ ®©y." C¸t nãi:

"Chóng tí l¹i ngay b©y giê, ®Ó chung t¬ ®i kiÕm mét c¸i c¸ng cho

cËu chø".

Kh«ng biÕt h¾n cã hiÓu kh«ng. PhÝa sau chóng t«i, h¾n rªn rØ nh­ mét ®øa trÎ: "C¸c anh ®õng bá t«i". Cat quay l¹i vµ th× thµo: "Hay lµ cho mét ph¸t sung luc cho xong chuyÖn ®i?" G• trÎ tuæi khã lßng chÞu ®ùng ®­¬c khi ng­êi ta khiªng h¾n ®i, vµ nhiÒu nhÊt còng chØ thoi thãp ®­îc vµi ngµy n­a lµ cung. TÊt c¶ nçi ®au ®ín tõ lóc h¾n bÞ th­¬ng cho tíi giê kh«ng thÊm vµo ®©u víi c¸i ®au ®ín tõ giê cho ®Õn luc h¾n chÕt. Luc nµy h¾n cßn ®ang bÞ tª d¹i, vµ ch­a c¶m thÊy g×. ChØ mét tiªng ®ång hå n÷a, h¾n se thµnh mét c¸i bäc gÇm rèng lªn v× nh÷ng nçi ®au ®ín kh«ng thÓ chÞu ®­îc. Nh÷ng ngµy sèng sãt cña h¾n sÏ chØ la mét h×nh phat tµn nhÉn ®èi víi h¾n mµ th«i.. §Ó cho h¾n sèng thªm vµi ngµy n÷a th× Ých g× cho

h¾n?"

T«i gËt ®Çu t¸n thµnh.

- Ph¶i ®Êy C¸t ¹, ta lÊy mét khÈu sung luc.

- §­a ®©y, - anh ta nãi vµ d­ng l¹i. Tr«ng bé d¹ng, t«i biÕt lµ anh ta ®• qu¶ quyÕt.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 61

Chóng t«i nh×n chung quanh, nh­ng kh«ng ph¶i chØ cã m×nh chóng t«i. Tr­íc mÆt chung t«i ®ang h×nh thµnh mét cuéc tËp hîp nho nhá. Nh÷ng c¸i ®Çu nh« ra khái c¸c hè ®¹i bac vµ c¸c ng«i mé. Chóng t«i ®µnh ®i t×m mét c¸i c¸ng.

C¸t l¾c ®Çu:

- Nh÷ng th»ng bÐ nh­ thÕ... Nh­ng th»ng bÐ thËt ng©y th¬ ®¸ng th­¬ng!...

Nh÷ng thiÖt h¹i cña chóng t«i Ýt h¬n chung t«i d­ ®oan. N¨m ng­êi chÕt va t¸m ng­êi bÞ th­¬ng.

Ch¼ng qua chØ lµ mét tr©n ph¸o kÝch bÊt chît trong mét th¬i gian ng¾n. Hai ng­êi trong bän chóng t«i bÞ chÕt, n»m dµi trong mét ng«i mé tung n¾p, chóng t«i chØ cßn viÖc lÊp ®©t lªn th«i.

Chóng t«i l¹i ®i. Im lÆng, chung t«i ch¹y hµng mét, ng­êi nä nèi

ng­êi kia. Nh÷ng ng­êi bÞ th­¬ng ®• ®­îc chë ®Õn tr¹m cøu th­¬ng. Trêi buæi s¸ng ¶m ®¹m. C¸c y t¸ ch¹y ®i ch¹y l¹i víi nh÷ng con sè vµ nh­ng tÊm phiÕu; c¸c th­¬ng binh rÒn rÜ. Trêi b¾t ®Çu m­a. Chõng mét giê sau, chóng t«i ®Õn chç xe vËn t¶i, chung t«i trÌo lªn xe. B©y giê th× réng chç h¬n lóc ®i.

M­a mçi lóc mét to h¬n. Chung t«i gië v¶i b¹t ra ®éi lªn ®Çu. N­íc m­a r¬i xuèng long bong nh­ gâ trèng. Quanh chung t«i, m­a cø tÇm t• trut xuèng. Xe lâm bâm l¨n qua c¸c hè trung. Chóng t«i l¾c l­ bªn nä qua bªn kia, ngñ chËp chên. Hai ng­êi ngåi phÝa tr­íc xe, cÇm nh÷ng c¸i gËy dµi cã ch¹c.

Hä chó y nh×n nh÷ng qu•ng d©y ®iÖn tho¹i vâng xuèng ngang mÆt

®­êng, thÊp ®Õn nçi cã thÓ hít mÊt ®Çu bän t«i ®i. Hai ng­êi dung c¸i ch¹c ë ®Çu gËy kÞp thêi n©ng lªn khái ®Çu chung t«i. Chung t«i nghe tiÕng hä nh¾c: "Chó y? D©y ®Êy!". Vµ, ngñ gµ ngu gËt, chung t«i cói xuèng råi chung t«i l¹i ngÈng lªn.

Xe lóc l¾c ®Òu ®Òu. TiÕng nh¾c ®Òu ®Òu vµ m­a r¬i ®Òu ®Òu. M­a r¬i xuèng ®Çu chóng t«i, xuèng ®Çu nh÷ng x¸c chÕt phÝa

tr­íc, xuèng th©n h×nh anh lÝnh bÐ nhá bÞ vÕt th­¬ng qu¸ to ®èi víi c¸i h«ng cña anh ta.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 62

M­a r¬i xuèng nÊm må cña Kem¬rich, m­a r¬i xuèng t©m hån chóng t«i.

Mét qu¶ ®¹i b¸c næ tung gÇn ®©u ®Êy.

Chóng t«i giËt m×nh. M¾t chung t«i c¨ng ra, nh÷ng bµn tay ®• s½n sµng ®Ó nh¶y ra khái xe vµ lao vµo nh­ng c¸i hè c¹nh

®­êng...

Ch¼ng cã g× xÈy ra n÷a. ChØ cã tiÕng nh¾c ®Òu ®Òu vang lªn: "Chó y ! D©y ®Êy!" Chung t«i cói xuèng vµ l¹i ngñ gµ ngu gËt. Cø

thÕ, suèt trªn ®­êng.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 63

CH¦¥NG 4

Khi ng­êi ta cã ®Õn hµng tr¨m con rËn mµ giÕt t­ng con mét th× ch¼ng tiÖn tÝ nµo. Nh÷ng con vËt Êy cung kh¸ c­ng, nªn c­ lÊy mãng tay mµ giÕt m•i chung th× cung phiÒn. Bëi vËy Ja®¬n ®a lÊy

d©y thÐp buéc mét c¸i n¾p hép xi, ®Æt lªn trªn mét ngän nÕn. ChØ viÖc bá con rËn vµo c¸i ch¶o tÝ hon Êy. Chung næ lÐp bep, thÕ la xong.

Chóng t«i ngåi thµnh vßng trßn, ¸o s¬ mi ®Æt lªn ®Çu gèi, m×nh ®Ó trÇn trong kh«ng khÝ nãng b­c, hai tay b¾t rËn tÝu tÝt. RËn cña Hai thuéc mét lo¹i nhá ®Æc biÖt. Chóng cã mét ch÷ thËp ®á ¬ trªn ®Çu. V× vËy Hai ta cho lµ ®• chë chóng t­ qu©n y viÖn thua rót vÒ, ë ®Êy chung lµ cua riªng cua viªn b¸c sÜ qu©n y. Hai

nãi h¾n cßn muèn dung chç mì ®äng d»n trong hép s¾t t©y ©y ®Ó

®¸nh xi ®«i ñng n÷a vµ nã c­êi sÆc c­êi sÆc sua ®Õn n­a giê ®ång hå v× c©u kh«i hµi cña nã.

ThÕ nh­ng h«m nay nã kh«ng ®­îc mäi ng­êi chu y ®Õn mÊy n÷a, v× cã mét chuyÖn kh¸c ®• lµm chung t«i hÕt s­c quan t©m.

Tin ®ån ®• thµnh sù th­c: Himmenxt«t ®Õn ®©y råi. H¾n ®Õn h«m qua; chóng t«i ®• nghe thÊy giäng nãi quen thuéc cña h¾n. H×nh nh­ ë hËu ph­¬ng h¾n ta ®• hµnh h¹ qu¸ ®¸ng mÊy anh lÝnh míi tuyÓn ë nh÷ng miÒn ®ång hoang. H¾n kh«ng ngê trong sè ®ã l¹i cã cËu Êm con quan quËn tr­ëng. Thµnh ra h¾n bÞ thÊt ®iªn b¸t ®¶o v× c¸i chuyÖn Êy.

ChÝnh h¾n sÏ ph¶i ng¹c nhiªn ë ®©y! Ja®¬n tranh luËn hµng giê vÒ tÊt c¶ mäi cung c¸ch mµ nã cã thÓ sÏ ®«i x­ víi h¾n. Hai ng¾m nghÝa hai bµn tay hé ph¸p cña m×nh mét c¸ch trÇm ng©m, vµ nh¸y nh¸y m¾t nh×n t«i. TrËn ®ßn gi• cho Himmenxt«t qu¶ la

c¸i ®Ønh cao nhÊt cña ®êi nã. Nã cã kÓ cho t«i nghe lµ thØnh tho¶ng

nã vÉn cßn n»m mª thÊy c¸i trËn Êy.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 64

Cèp vµ Muynl¬ nãi chuyÖn víi nhau. Cèp lµ ng­êi duy nhÊt cã c¸i ¨n luc nµy, mét cµ-mÌn ®Ëu, cã lÏ nã ®• xoay ®­îc trong bÕp

cña tôi c«ng binh. Muynl¬ liÕc nh×n mãn ®Ëu, nh­ng nã t­ k×m ®­îc vµ nãi:

- Anbe nµy, nÕu bÊt chît mµ hoµ b×nh lËp l¹i b©y giê, th× cËu sÏ lµm g×? Hoµ b×nh µ, ch¶ cã ®©u? - Anbe tuyªn bè gän lán.

- §µnh thÕ, nh­ng nÕu... - Muynl¬ nhÊn m¹nh - th× cËu sÏ lµm g×?

- Tí sÏ vÊt mÑ nã c¶ mäi c¸i ®i. - Cèp lÇu bÇu. - Râ råi. Nh­ng sao n­a? Tí sÏ say bÝ tØ. - Anbe tr¶ lêi. - §õng nãi ví vÈn n÷a; tí nãi chuyÖn ®­ng ®¾n c¬ mµ... - Tí còng thÕ, - Anbe nãi, - cËu cßn muèn tí lam c¸i g× khac n÷a? C¸t chu y ®Õn c©u chuyÖn. Anh ta xin Cèp mét Ýt ®©u vµ ®­îc ngay; anh nghÜ mét lóc l©u råi nãi: - Ph¶i, ng­êi ta cã thÓ say bÝ tØ, hoÆc nÕu kh«ng, th× lËp tøc ch¹y ®Õn nhµ ga gÇn nhÊt vµ mét lÌo

th¼ng vÒ nhµ. HOµ B×NH, Anbe nµy, mÑ kiÕp!

Anh ta t×m trong c¸i vÝ b»ng v¶i s¬n mét tÊm ¶nh vµ gi¬ cho c¶ bän xem mét c¸ch kiªu h•nh. - MÑ ®Ü nhµ m×nh ®Êy nhÐ. - Råi

anh ta võa cÊt tÊm ¶nh ®i v­a ch­i rua. - C¸i chiÕn tranh ®Óu c¸ng khèn n¹n nµy...

- CËu nãi th× dÔ, - t«i nãi, - v× cËu cã vî cã con.

- §óng, - anh ta tan ®ång - m×nh ph¶i xoay xë cho vî con cã miÕng mµ ¨n chø.

Chóng t«i c­êi.

- Kh«ng ph¶i hä thiÕu thèn nh÷ng thø Êy, C¸t, nÕu kh«ng th× cËu cø yªu cÇu.

Muynl¬ ®ãi vµ no còng ch­a tho¶ m•n. Nã l«i Hai Vethut ra khái c¸i giÊc m¬ ®Êm ®¸.

- Hai, nÕu ngay b©y giê hoµ b×nh trë l¹i, th× cËu sÏ lµm g×?. - Th»ng Hai nã ph¶i ®¸ ®Ýt cho cËu mét trËn kÞch liÖt vÒ c¸i

téi d¸m ®¶ d«ng ®Õn chuyÖn nh­ thÕ ¬ ®©y, t«i nãi.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 65

- Lµm sao cËu l¹i cã thÓ...?

- Lµm sao mµ cøt bo l¹i lªn ®­îc m¸i nhµ? - Muynl¬ tr¶ lêi céc lèc. Råi nã l¹i hái Hai Vethut.

Mét c©u hái nh­ thÕ cã vÎ khã qu¸ ®èi víi Hai.

Nã luc l¾c c¸i ®Çu lÊm tÊm môn ®á.

- CËu muèn nãi, nÕu chiÕn tranh chÊm d­t ph¶i kh«ng? - §óng ®Êy, nãi g× cËu còng hiÓu ngay.

- NÕu vËy, l¹i cã ®µn bµ ph¶i kh«ng?. - V­a nãi, Hai v­a liÕm

mÐp.

- Ph¶i, cã c¶ c¸i khoan Êy n÷a..

- Tæ mÑ ¬i! Hai nãi, ®ång thêi mÆt no t­¬i h¼n lªn - Luc Êy tí sÏ ngoÆc víi mét c« ¶ thËt lµ ch¾c nÞch, m«t con Mai to bÐo, cËu

hiÓu kh«ng? Lµm sao cho c« nang kh«ng thÓ chuåi ra ®­îc, råi lµ tí bÕ lªn gi­êng ngay t¾p lù. CËu thö t­ëng t­îng xem, mét c¸i gi­êng lãt l«ng chim, thËt ªm cã ®Öm lß xo. C¸c cËu ¬i, t¬ sÏ kh«ng mÆc quÇn - trong t¸m ngµy liÒn nhÐ !

Ai nÊy ®Òu nÝn thë. C¸i h×nh ¶nh ®Æc s¾c qu¸. Da chung t«i næi gai èc lªn. Sau cïng, Muynl¬ trÊn tÜnh l¹i vµ nãi.

- Råi sao n÷a?

Mét lóc im lÆng. Sau ®ã Hai nãi, cã vÎ h¬i lung tung: - NÕu tí ®ãng lon cai, tí sÏ vÉn ë l¹i trong qu©n Phæ vµ... tí

sÏ t¸i ngu...

- Hai, ®»ng Êy dë h¬i µ? - T«i hái.

Nã hái vÆn l¹i lu«n:

- CËu ®• lµm ë má than bun bao giê ch­a? Th­ tÝ xem. - Ch¾c còng ch­a tÖ b»ng nh­ng chiÕn hµo ë S¨ngpanh¬ ®©u.

- T«i ®¸p.

Hai võa nhai v­a c­êi khÈy:

- Nh­ng nã kÐo dµi h¬n nhiÒu, vµ cËu kh«ng thÓ nµo Èn nÊp ®­îc..

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 66

- ThÕ nh­ng vÒ nhµ th× vÉn h¬n chø, anh b¹n? Còng tµm t¹m th«i. - nã nãi, måm h¸ hèc ra, cã vÎ suy nghÜ. Nh×n nÐt mÆt nã, ng­êi ta biÕt nã ®ang nghÜ g×. Nã nghÜ ®Õn nh÷ng c¸i lÒu th¶m h¹i ë má than bïn, nghÜ ®Õn

c«ng viÖc nÆng nÒ d­íi s­c n¾ng hÇm hËp cña nh÷ng bo ®uèc tÈm

dÇu, tõ s¸ng sím ®Õn tËn chiÒu tèi, nã nghÜ ®Õn ®ång l­¬ng Ýt ái, ®Õn bé quÇn ¸o dÞ d¹ng ®Çy c¸u ghÐt...

- Thêi b×nh mµ ®i lÝnh th× ch¼ng lµ c¸i cãc g× c¶, - cuèi cung nã nãi. - Hµng ngµy cËu ®• cã c¸i chÐn råi nhÐ, nÕu kh«ng cËu c­ la rÇm lªn. CËu cã gi­êng ngñ, t¸m ngµy mét lÇn cã quÇn ¸o s¹ch, ch¼ng kh¸c g× mét «ng hoµng; cËu lµm c«ng viÖc cña thÇy cai, cËu

cã quÇn ¸o, tÊt... t«i ®Õn cËu hoµn toan t­ do vµ ra quan r­îu.

Hai ta cã vÎ ®¾c y l¹ lïng vÒ c¸i y kiÕn cua m×nh. Nã lÊy thÕ lµm thu vÞ: "ThÕ råi sau m­êi hai n¨m, cËu sÏ

®­îc lÜnh h­u bæng vµ sÏ thµnh sen ®Çm. Suèt ngµy cËu chØ cã viÖc

®i rong"

Lóc nµy, y nghÜ vÒ c¸i t­¬ng lai Êy lµm cho nã nãng c¶ ng­êi

lªn.

- CËu thö t­ëng t­îng xem, mäi ng­êi sÏ ®èi ®•i víi cËu nh­ thÕ nµo: chç nµy mét cèc c«-nh¾c, chç kia nöa chai r­¬u. Ai mµ ch¶

muèn yªn lµnh víi «ng sen ®Çm, ph¶i kh«ng nµo?

- Nh­ng cËu ch¶ bao giê thµnh thÇy cai ®­îc ®©u: Hai ¹! - C¸t ®©m ngay mét c©u.

Hai côt høng, nh×n C¸t vµ im ngay. Ch¾c ch¾n giê ®©y no ®ang nghÜ ®Õn buæi tèi huy hoµng cña mua thu, ®Õn nh÷ng ngµy chñ nhËt n»m ­ên d­íi bui th¹ch th¶o, ®Õn nh÷ng håi chu«ng cña

lµng quª, ®Õn nh÷ng buæi chiÒu vµ nh­ng ®ªm n»m víi g¸i, ®Õn

nh÷ng c¸i b¸nh r¸n lua m¹ch ®en mµ mì lµm sui lªn nh÷ng c¸i b­íu lín, ®Õn nh÷ng giê chuyÖn gÉu v« t­ l­ ë qu¸n r­îu... Nã cÇn cã th× giê ®Ó chui ra khái c¸i thÕ giíi h×nh ¶nh nh­ thÕ. V× vËy, nã chØ cßn biÕt c»n nh»n cau cã.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 67

- C¸c cËu hay hái ví vÈn bá mÑ! Nã chui ®Çu vµo ao lãt råi cµi khuy ¸o ngoµi.

- Cßn cËu, Ja®¬n, cËu sÏ lµm g× hë? - C¸t hái.

Ja®¬n chØ biÕt cã mét viÖc.

- Tí sÏ lµm thÕ nµo ®Ó th»ng cha Himmenxt«t kh«ng tho¸t khái d­îc tay tí.

Cã lÏ c¸i méng cña nã lµ nhèt th»ng cha Himmenxt«t vao mét c¸i chuång råi s¸ng s¸ng x«ng vµo nªn cho mét chÇu dui cui..

Nã phÊn khëi nãi víi Cèp:

- Vµo ®Þa vÞ cËu, tí sÏ cè trë thanh trung uý. Luc Êy cËu cã thÓ rÌn h¾n kü cho hai c¸i m«ng ®Ýt cña h¾n ph¶i l¹y van lªn míi

th«i..

- Cßn cËu, §ªt¬rinh? - Muynl¬ tiÕp tuc. Víi c¸i kiÓu hái con nhµ ng­êi ta nh­ thÕ, nã cã thÓ trë nªn mét thÇy gi¸o chÝnh cèng.

§ªt¬rinh Ýt nãi. Nh­ng ®èi víi vÊn ®Ò nµy, nã tr¶ lêi h¼n hoi. Nã nh×n lªn kh«ng vµ chØ ph¸t ra mçi mét c©u:

- M×nh vÒ còng cßn kÞp vô gÆt...

Nãi xong nã ®­ng dËy vµ ®i th¼ng.

Nã ®ang cã chuyÖn lo nghÜ. Vî nã ph¶i qu¸n xuyÕn c¶ m¶nh ®Êt lÝnh canh Êy. ThÕ mµ ng­êi ta l¹i v­a tÞch thu cña h¾n thªm hai con ngùa. Ngµy nµo nã còng ®äc nh­ng tê bao v¬ ®­îc, chØ cÊt xem thêi tiÕt ë "xã, nhµ quª ¤n®enbua cua nã ra sao. Nªu ë ®Êy

còng m­a, ch¾c hä kh«ng thÓ ®­a r¬m vÒ kÞp.

Gi÷a lóc Êy, Himmenxt«t xuÊt hiÖn. H¾n ®i th¼ng vÒ phÝa bän chóng t«i. MÆt Ja®¬n ®á lªn, nã n»m th¼ng b¨ng trªn cá vµ

nh¾m nghiÒn hai m¾t l¹i, ®ñ biÕt nã ®ang bÞ kÝch thÝch ®Õn m­c nµo.

Himmenxt«t cã phÇn ngËp ngõng. H¾n b­íc chËm l¹i. Nh­ng råi cuèi cïng h¾n còng ®i vª phÝa chóng t«i.

Ch¼ng ai buån nhóc nhÝch. Cèp ch¨m chu nh×n h¾n.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 68

H¾n ®Õn tr­íc mÆt chung t«i vµ ®­ng ®îi. Ch¼ng ai nãi; h¾n ®µnh bu«ng ra mét tiÕng: "ThÕ nµo?" MÊy gi©y tr«i qua. Râ rµng.

Himmenxt«t lóng tung kh«ng biÕt nªn cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo. Cã lÏ lóc nµy h¾n cung muèn ra oai thËt s­ víi chung t«i. Nh­ng, h×nh nh­ h¾n còng ®• biÕt mÆt trËn kh«ng ph¶i lµ c¸i s©n tr¹i lÝnh tËp. H¾n thö mét lÇn n÷a vµ lÇn nµy, h¾n kh«ng hái tÊt ca mäi ng­êi, mµ hái riªng mét ng­êi, nh­ vËy ch¾c sÏ ®¾t l¬i h¬n. Cèp ngåi gÇn h¾n h¬n c¶, v× vËy ®­îc h©n h¹nh h¾n hái tíi. - ThÕ nµo? Còng ë ®©y µ?

Nh­ng Anbe cã ph¶i lµ b¹n h¾n ®©u. Nã tr¶ lêi céc lèc: - M×nh ë ®©y h×nh nh­ còng ®• l©u h¬n ®»ng Êy mét Ýt ®Êy!

Bé r©u mÐp ®á c¹ch run lªn.

- Ch¾c c¸c cËu kh«ng nhËn ra m×nh ph¶i kh«ng? Jad¬n lóc nµy më m¾t ra:.

- Cã ch­, nã nãi.

Himmenxt«t quay vÒ phÝa nã: - µ ! Ja®¬n ®Êy ph¶i kh«ng?

Ja®¬n ngãc ®Çu dËy vµ nãi:

- ThÕ mµy cã biÕt mµy lµ g× kh«ng? Himmenxt«t ng¹c nhiªn:

- Mµy tao víi nhau t­ bao giê thÕ. T«i víi anh cã cung ch¨n lîn víi nhau bao giê ®©u?

H¾n hoµn toµn kh«ng biÕt nªn lµm g× trong mét tr­êng hîp nh­ thÕ nµy. H¾n kh«ng ngê ®ªn th¸i ®é thu ®Þch tr¾ng trîn nh­

vËy. Nh­ng b©y giê h¾n ®©m ra kh«n ngoan, ch¾c h¼n cã ng­êi ®•

m¸ch víi h¾n chuyÖn nh÷ng ph¸t sung ®­îc truyÒn tung, b¾n vµo l­ng cÊp chØ huy. C¸i c©u cïng ch¨n lîn víi nhau khiÕn Ja®¬n ph¸t khïng lªn ®Õn m­c nã trë thµnh hãm hØnh:

- Kh«ng ph¶i ®©u, - nã nãi, cã m×nh mµy ch¨n lîn th«i ch­!

B©y giê ®Õn l­ît Himmenxt«t còng s«i lªn.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 69

Nh­ng Ja®¬n kh«ng ®Ó h¾n kÞp më måm, nã ph¶i nãi cho ra nhÏ míi ®­îc.

- Mµy muèn biÕt mµy lµ c¸i ®å g× ph¶i kh«ng? §å ®Óu c¸ng chø cßn g× n÷a. Tao ®a ®Þnh bao cho may biÕt t­ l©u råi kia! Sù tho¶ m•n tõ bao l©u khao kh¸t lµm cho ®«i m¾t ti hÝ cua nã s¸ng long lanh h¾n lªn, lóc nã thÐt lªn c¸i tiÕng "®å ®Óu c¸ng!"

Himmenxt«t bõng b­ng næi giËn.

- Mµy muèn g× h¶, ®å hèt ph©n, ®å mÆc v¸y? §­ng nghiªm khi cÊp trªn nãi!

Ja®¬n, víi mét cö chØ ®­êng bÖ:

- Himmenxt«t, anh cã thÓ ®­ng theo t­ thÕ nghØ.

- Gi¶i t¸n.

Himmenxt«t trë nªn hiÖn th©n ®iªn cuång cua quy t¾c qu©n sù. §Õn Hoµng ®Õ cña n­íc ®éc ch¾c còng kh«ng thÓ bÞ xuc ph¹m

h¬n h¾n. Nã gµo lªn:

- Ja®¬n, theo ®óng cÊp bùc nhµ binh, t«i ra lÖnh cho anh:

dõng!

- Råi sao n÷a! - Ja®¬n hái. - Anh cã phôc tïng mÖnh lÖnh cua t«i kh«ng? Cã hay kh«ng th× b¶o?

Ja®¬n tr¶ lêi mét c¸ch b×nh tÜnh vµ c­¬ng quyÕt, s­ dung mét c¸ch kh«ng ngê c©u viÖn dÉn cæ ®iÓn th«ng th­êng nhÊt. §ång

thêi nã chæng m«ng vao h¾n.

Himmenxt«t võa ch¹y véi, v­a gÇm lªn:

- Ph¶i cho mµy ra toa ¸n binh!

Chóng t«i thÊy h¾n ch¹y khuÊt vÒ phÝa v¨n phßng ®¹i ®«i. Hai vµ Ja®¬n kho¸i tr¸ kh«ng thÓ t­ëng t­îng ®­îc. Hai c­êi l¨n c­êi lén ®Õn nçi s¸i c¶ quai hµm, vµ ®ét nhiªn måm nã h¸ hèc ra kh«ng cö ®éng ®­îc n÷a. Anbe ph¶i tèng cho nã mét qu¶, míi lµm

quai hµm cña nã vµo khíp ®­îc.

C¸t cã vÎ lo l¾ng.

- NÕu h¾n kiÖn cËu, th× còng phiÒn ®Êy.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 70

- CËu t­ëng h¾n lµm thËt µ? - Ja®¬n hái.

- H¼n chø! - T«i nãi.

- Ýt ra cËu còng ph¶i n¨m ngµy tu, - C¸t tuyªn bè.

Ja®¬n kh«ng m¶y may xóc ®éng.

- N¨m ngµy vµo hép, l¹i cµng ®­îc nghØ khoÎ x¸c. - NÕu hä t«ng cËu ®i ph¸o ®µi th× sao ? Muynl¬ hái vµ tÝnh ®Õn ®u mäi mÆt cua vÊn ®Ò. - NÕu vËy, trong thêi gian Êy, chiÕn tranh coi nh­ chÊm døt

®èi víi tí.

Ja®¬n cã sè ®á, nã ch¼ng ph¶i lo l¾ng c¸i g× bao giê c¶. No ®øng dËy, ®i cïng víi Hai vµ Lia ®Ó ng­êi ta khái thÊy nã t­ luc

b¾t ®Çu giËn d÷.

Muynl¬ vÉn ch­a chÞu bu«ng tha nh÷ng c©u lôc vÊn. Nã l¹i tãm lÊy Cèp:

- Anbe nµy, nÕu cËu ®­îc vÒ nhµ b©y giê, cËu sÏ lµm g×? Cèp b©y giê ®• chÐn ®Éy tª nªn cã vÎ cëi më h¬n.

- Líp m×nh cßn l¹i bao nhiªu ®­a nhØ?

Chóng t«i ®Õm, líp chung t«i cã hai m­¬i häc sinh, b¶y ®­a ®• chÕt, b«n ®øa bÞ th­¬ng, mét ®­a ®i tr¹i ®iªn. Cßn l¹i gÆp nhau

nhiÒu nhÊt lµ m­êi hai ®øa.

- Ba ®øa lµ trung uý. Muynl¬ nãi. - CËu cã tin r»ng chung nã cßn ®Ó cho l•o C¨ngtorec m¾ng má n­a kh«ng?

Chóng t«i kh«ng tin; c¶ chung t«i n÷a, chung t«i còng kh«ng thÓ ®ª cho l•o ta hµnh h¹ ®­îc n­a.

- Tãm l¹i, trß thÊy ba lÇn hµnh ®éng cña Ghi«m Ten nh­ thÕ

nµo?

§ét nhiªn Cèp luËt l¹i vµ nã ph¸ ra c­êi.

- Nh÷ng môc ®Ých cña Hai bun ë thµnh Gíttinhg¬n lµ g×? - Muynl¬ còng hái b»ng c¸i giäng ®ét nhiªn trë nªn nghiªm nghÞ.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 71

- S¸cl¬ Tªmªre cã bao nhiªu con? - T«i còng b×nh tÜnh vÆn

l¹i.

- Bao m¬, ra ®êi trß sÏ lµ mét ®øa v« tÝch s­, hiÓu ch­a? - Muynl¬ c­êi khÈy.

- TrËn Jama x¶y ra bao giê? - Cèp hái.

- Cèp, trß häc thiÕu nghiªm tóc, ngåi xuèng, trß sÏ ®­îc ®iÓm trõ ba. - T«i v­a nãi v­a ®­a ban tay ra hiÖu.

- Trß h•y nãi nh­ng ch­c n¨ng mµ LiquyÕcg¬ cho la quan träng h¬n hÕt ®èi víi Nhµ n­íc - Muynl¬ v­a th× thµo v­a lµm bé

l¾p c¸i kÝnh mét m¾t.

Thµnh phè Menluèc cã bao nhiªu d©n c­? - Muynl¬ l¹i hái víi c¸i giäng r× rÇm.

- NÕu c¸c trß kh«ng biÕt c¸i Êy th× c¸c trß ®Þnh ®¶m bao ®êi sèng b»ng c¸ch nµo?

T«i hái Anbe b»ng mét giäng c¸u kØnh.

- Sù ng­ng tu nghÜa lµ g×? - Anbe nãi cã vÎ ®¾c th¾ng.. Chóng t«i ch¼ng cßn nhí qu¸i g× n÷a vÒ tÊt c¶ c¸i mí t¸p

nham Êy. Nã ch¼ng giup Ých g× cho chung t«i.

Ng­îc l¹i, ë nhµ tr­êng, ch¼ng cã ai d¹y chung t«i ch©m thuèc l¸ khi trêi m­a hoÆc trêi giã thÕ nµo, nhãm bÕp khi cñi ­ít

ra lµm sao, hoÆc gi¶ c¸i bung lµ n¬i ®©m l­ìi lª vµo tèt nhÊt, v× l­ìi lª kh«ng bÞ m¾c vµo nh­ ë c¹nh s­ên.

Muynl¬ nãi cã vÎ t­ lù:

- TÊt c¶ nh÷ng c¸i Êy ®Ó lµm g×? Êy thÕ mµ råi chung m×nh l¹i ph¶i trë vÒ ghÕ nhµ tr­êng ®Êy.

T«i thÊy khã lßng cã chuyÖn Êy vµ t«i nãi: - Cã lÏ se cã mét kú thi riªng cho chung m×nh ch¾c? - Nh­ng cËu còng ph¶i chuÈn bÞ chø. Cho lµ cËu ®ç ®i n­a, råi sau ra sao? Lµ sinh viªn còng ch¼ng h¬n g× mÊy. NÕu kh«ng cã

tiÒn, cËu l¹i ph¶i xoay ®Õn b¬ h¬i tai.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 72

- KÓ th× còng cã h¬n tÝ chót ®Êy, nh­ng dï sao, nh­ng c¸i ng­êi ta täng cho m×nh vÉn chØ lµ nh÷ng c¸i l¨ng nh¨ng ví vÈn

th«i.

Cèp ph¸t biÓu y kiÕn cña chung t«i mét c¸ch ch÷ng ch¹c: - Khi c¸nh m×nh ®ang ë mÆt trËn, th× lµm thÕ nµo mµ nghÜ

h¼n hoi vÒ chuyÖn Êy ®­îc.

- Nh­ng dÉu sao, trß còng ph¶i cã mét nghÒ nghiÖp ch­? Muynl¬ ®©m ngang vµo, y nh­ nã lµ C¨ngt«rec. Anbe g¶y mãng tay b»ng mét con dao. Chung t«i ng¹c nhiªn

vÒ kiÓu c¸ch lÞch sù cña nã. Nh­ng víi nã, ®Êy chØ lµ mét c¸ch ®Ó

suy nghÜ cho chÝn h¬n. Nã ®Æt con dao xuèng vµ nãi: - Ph¶i, sù th­c lµ nh­ vËy. C¸t, ®ªt¬rinh vµ Hai, c¸c cËu sÏ trë vÒ nghÒ cò, v× tr­íc khi ra ®i, c¸c cËu ®• cã nghÒ trong tay. C¶ Himmenxt«t còng vËy. Cßn chóng tí, chung tí ch­a cã nghÒ ngçng g× c¶. VËy th× sau c¸i trß nµy (v­a nãi nã v­a chØ vÒ phÝa mÆt trËn) lµm sao mµ chóng tí cã mét nghÒ trong tay ®­îc?

- CÇn ph¶i lµ mét tay cã tiÒn cho vay l•i vµ sèng mçi mét m×nh ë trong rõng, - t«i nãi, nh­ng - t«i l¹i ®©m ng­îng ngung v×

c¸i méng phu quy ®iªn rå Êy.

- VËy chóng ta sÏ lµm g×, nÕu chung ta trë vÒ nhµ? - Muynl¬ tù hái, chÝnh nã còng lung tung.

Cèp nhón vai:

- Tí cãc biÕt. H½n c­ vÒ c¸i ®•, råi sÏ tÝnh sau.

TÊt c¶-bän t«i ®Òu b«i rèi.

- VËy bon m×nh cã thÓ lµm ®­îc c¸i g×? - T«i hái. - Tí ch¼ng thiÕt c¸i g× c¶. - Cèp tr¶ lêi, giäng mÖt mái. - ThÕ nµo ®i n÷a th× mét ngµy kia, cËu cung chÕt; mäi chuyÖn cã nghÜa lý

qu¸i g×? Tí ch¼ng tin lµ c¸nh m×nh sÏ thoat ®­îc ®©u.

- Khi m×nh nghÜ ®Õn nã, Anbe ¹! - Mét lat sau, t«i trë m×nh vµ nãi - Khi m×nh nghe c¸i tiÕng hoµ b×nh, vµ thÝ dô nh­ hoµ b×nh, ®Õn ngay tr­íc m¾t, m×nh nh÷ng muèn lµm mét c¸i g× thËt phi

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 73

th­êng. §Êy lµ mét ý nghÜ nã c­ s«i lªn trong ®Çu m×nh. Mét c¸i g× ®ã, cËu hiÓu kh«ng, cho nã bâ c¸i nçi c­c nhuc ë ®©y. Nh­ng m×nh

kh«ng thÓ nµo t­ëng t­îng ra ®­îc. Cßn nh÷ng c¸i mµ m×nh thÊy lµ kh¶ dÜ, tÊt c¶ nh÷ng chuyÖn nghÒ ngçng, häc hµnh, l­¬ng lËu v.v... chØ tæ lµm m×nh buån n«n, v× vÉn lµ c¸i ®iÖu ®µn mu«n thuë Êy, nã lµm cho c¸i cËu ch¸n ngÊy. M×nh ch¼ng c¶m thÊy g× c¶, m×nh ch¼ng c¶m thÊy g× c¶, Anbe ¹.

Lóc nµy, t«i thÊy c¸i g× còng lµ trèng rçng vµ v« väng. C¶ Cèp n÷a, nã cung suy nghÜ vÒ chuyÖn Êy.

Tãm l¹i, hoµn c¶nh bän t«i sau nµy sÏ gay go ®Êy. Nh­ng, cßn nh÷ng ng­êi ë hËu ph­¬ng, liÖu ®«i khi hä cã lo

l¾ng vÒ vÊn ®Ò Êy kh«ng? Hai n¨m rßng bom ®¹n... du sao ng­êi ta

còng kh«ng thÓ g¹t bá nã nh­ cëi mét ®«i bÝt tÊt.

Chóng t«i ®ång y víi nhau r»ng ai còng thÕ c¶, kh«ng riªng g× chóng t«i ë ®©y, mµ kh¾p n¬i, víi bÊt c­ ai cung mét hoµn c¶nh, h¬n hay kÐm kh«ng ®¸ng kÓ. §ã lµ sè phËn chung cña thÕ hÖ

chóng t«i.

Anbe nãi rÊt ®ung: "ChiÕn tranh ®• lµm cho chung m×nh thµnh nh÷ng ng­êi v« tÝch sù."

Nã nãi cã ly, chung t«i kh«ng thuéc vµo giíi thanh niªn n÷a. Chóng t«i ch¼ng muèn lao vµo vò trô n­a. Chung t«i la nh­ng th»ng ®µo ngò. Tr­íc ®©y chóng t«i ®ang trong c¸i tuæi m­êi t¸m, b¾t ®Çu yªu ®êi yªu cuéc sèng, thÕ mµ chóng t«i ®• ph¶i næ sung b¾n vµo cuéc sèng. Qu¶ ®¹i b¸c ®Çu tiªn r¬i xuèng ®• næ trung tr¸i tim chóng t«i. Chung t«i ch¼ng cßn thiÕt g× ®Õn nç lùc, ho¹t ®éng vµ tiÕn bé n÷a. Chóng t«i kh«ng cßn biÕt ®Õn nh­ng c¸i Êy n­a,

chóng t«i chØ cßn tin cã chiÕn tranh.

V¨n phßng ®¹i ®éi nhén lªn. H×nh nh­ Himmen«t ®• ®Õn ®Êy lµm n¸o ®éng. Ngµi ®éi nhÊt ch¹y dÉn ®Çu. ThËt lµ mét hiÖn t­îng

kú l¹, hÇu hÕt c¸c ngµi ®éi nhÊt chuyªn nghiÖp ®ªu bÐo phÞ. Himmenxt«t ch¹y theo sau, hõng h­c ý muèn tr¶ thu. §«i ñng cua h¾n bãng nho¸ng d­íi ¸nh n¾ng Chung t«i ®­ng dËy. ThÇy cai hái, giäng hæn hÓn:

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 74

- Ja®¬n ®©u råi?

TÊt nhiªn lµ kh«ng ai tr¶ lêi. Himmenxt«t nh×n chóng t«i b»ng cÆp m¾t n¶y l­a. "§õng cã vê? C¸c anh biÕt mµ c¸c anh

kh«ng muèn nãi. Nµo, nãi ®i!" H¾n ta nh×n quanh nh­ng ch¼ng thÊy Ja®¬n ®©u c¶. H¾n th­ dïng phÐp kh¸c:

- Trong m­êi phót, Ja®¬n ph¶i ®Õn tr×nh diÖn t¹i v¨n phßng. Sau ®ã, ngµi ®éi nhÊt rut lui, Himmenxt«t bam s¸t nut. - Tí cã c¶m gi¸c lµ ®Õn ky lµm c«ng sù s¾p tíi, thÕ nµo còng cã mét cuén d©y thÐp gai r¬i vµo ch©n Himmenxt«t. - Cèp nãi. - C¸nh m×nh ®• ®ïa xong víi h¾n ®©u. - Muynl¬ nãi. Dông t©m cña chóng t«i luc nµy lµ - Chèng ®èi ®Õn ky cung

mäi ý ®Þnh cña g• phu tr¹m...

Tíi ®Õn l¸n tru qu©n, cho Ja®¬n biÕt t×nh h×nh ®Ó nã lØnh ®i. Sau ®ã chung t«i ®æi chç, råi l¹i ngåi ch¬i bµi víi nhau. VÒ c¸i

mãn nµy chung t«i cõ l¾m: ch¬i bai, v¨ng tôc vµ ®anh trËn. KÓ ra ch¼ng lµ bao khi ng­êi ta míi hai m­¬i tuæi... nh­ng còng ®• qua

nhiÒu, ë c¸i tuæi Êy.

§é nöa giê sau, Himmenxt«t l¹i ®Õn chç chóng t«i. Ch¼ng ai thÌm ®Ó ý ®Õn h¾n. H¾n hái Ja®¬n ®©u.

Chóng t«i nhón vai.

- C¸c ng­êi cã tr¸ch nhiÖm t×m nã, h¾n nhÊn m¹nh vµ dung tiÕng "i-r¬" t­¬ng ®­¬ng víi hai tiÕng "chung mµy".

- ThÕ nµo, "i-r¬" h¶? - Cèp hái.

- Ph¶i, "i-r¬", c¸c ng­êi, c¸c ng­êi ngåi ®©y...

- Yªu cÇu anh kh«ng ®­îc mµy tao nghe kh«ng, - Cèp lªn giäng ®¹i t¸.

Himmenxt«t nh­ r¬i tõ trªn m©y xuèng. - Ai mµy tao víi c¸c anh?

- Anh.

- T«i?

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 75

- Ph¶i.

ãc h¾n ®ang nghÜ lung. H¾n liÕc vÒ phÝa Cèp, cã vÎ nghi ngê, v× h¾n kh«ng hiÓu Cèp ®Þnh nãi g×. Tuy vËy, vÒ mÆt nµy, h¾n còng

kh«ng tin ë h¾n l¾m, h¾n nãi tiÕp cã phÇn nh• nhÆn h¬n: - C¸c anh cã t×m thÊy nã kh«ng?

Cèp n»m ­ên trªn b•i cá vµ nãi:

- ThÇy cai ®• ë chiÕn hµo bao giê ch­a?

- C¸i ®ã kh«ng dÝnh ®Õn c¸c anh. - Himmenxt«t nãi mét c¸ch kh« khan. - T«i yªu cÇu c¸c anh tr¶ lêi.

- §­îc th«i. - Cèp võa nãi v­a ®­ng dËy. - ThÇy cai h•y nh×n vÒ phÝa cã nh÷ng ®¸m m©y nhá kia. §ã lµ ®¹n tr¸i ph¸ cua qu©n Anh. H«m qua bän nµy ë ®Êy ®Êy. N¨m ng­êi chÕt, t¸m ng­êi bÞ th­¬ng, mµ míi chØ lµ ®ua dai tÝ th«i ®Êy nhÐ. LÇn sau, thÇy cai ®i víi bän nµy, ch¾c nh÷ng ng­êi tr­íc khi chÕt, se ph¶i ®Õn tr­íc thÇy cai, ®Ëp gãt ch©n vµo nhau vµ b¸o c¸o theo ®ung luËt nhµ

binh: "B¸o c¸o thÇy cai cho phÐp t«i rót lui ¹! B¸o c¸o thÇy cai cho

phÐp t«i ngoÎo ¹!" CÇn ph¶i nãi thÕ, v× bän nµy còng biÕt ¬ ®©y cã nh÷ng h¹ng ng­êi nh­ thÇy cai...

Nã l¹i ngåi xuèng, cßn Himmenxt«t th× l¹i ch¹y nh­ ma ®uæi (Nguyªn v¨n tiÕng Ph¸p: Nh­ mét ¶o anh.).

- Ba ngµy ph¹t giam! - C¸t pháng ®oan. - LÇn sau, ®Õn l­ît tí lµm cho, - t«i nãi víi Anbe. Nh­ng hËu qu¶ thÊy ngay. Buæi tèi, lóc ®iÓm danh, cã cuéc

®èi chÊt ë v¨n phßng ®¹i ®éi, BÐctinh, trung uý cua chung t«i ngåi

®ã, b¾t c¶ bän lÇn l­ît tõng ng­êi ra tr×nh diªn víi «ng ta. T«i còng bÞ gäi ra lµm nh©n chøng, t«i tr×nh bay t¹i sao Ja®¬n l¹i b­íng nh­ thÕ. ChuyÖn nh÷ng anh chµng ®¸i dÇm lµm mäi ng­êi chó y. Ng­êi ta cho gäi Himmenxt«t vµ t«i nh¾c l¹i nh÷ng ®iÒu ®• nãi.

- Cã ®ung kh«ng? - BÐctinh hái Himmenxt«t.

H¾n ta quanh co ch¸n nh­ng ®Õn khi Cèp còng khai hÖt nh­ vËy, th× h¾n ph¶i nhËn c¶.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 76

- ThÕ t¹i sao lóc Êy kh«ng ai bao c¸o? - BÐctinh hái. Chóng t«i nÝn lÆng; dÉu sao, chÝnh «ng ta còng ph¶i biÕt ®Õn

t¸c dông cña s­ khiÕu n¹i vÒ nh÷ng chuyÖn ví vÈn nh­ thÕ trong

®êi sèng nhµ binh chø.

V¶ l¹i trong ®êi sèng nhµ binh, ng­êi ta cã thÓ cho khiÕu n¹i kh«ng? Trung uý nh×n thÊy râ vÊn ®Ò, «ng ta b¾t ®©u c¹o cho Himmenxt«t mét mÎ, vµ mét lÇn n÷a (Nguyªn v¨n Ph¸p: Nh­ mét ng«i sao chæi.), cho h¾n biÕt r»ng mÆt trËn kh«ng ph¶i lµ c¸i s©n tr¹i lÝnh t©p. Råi ®Õn l­ît Ja®¬n, cu cËu còng ®­îc h­ëng phÇn ®Ých ®¸ng, mét trËn chØnh më ng­êi vµ ba ngµy ph¹t giam, trung uý ph¹t giam Cèp mét ngµy, v­a ra lÖnh, v­a nh¸y m¾t víi nã. "§µnh ph¶i vËy th«i". ¤ng ta nãi víi Cèp, cã ve lÊy lµm ®¸ng tiÕc.

ThËt lµ mét con ng­êi biÕt ®iÒu.

Nhµ giam còng kh«ng ®Õn nçi khã chÞu l¾m. §Þa ®iÓm nµy tr­íc lµ c¸i chuång gµ, ë ®Êy tôi ban cua chung t«i cã thÓ tiÕp kh¸ch ®­îc vµ bon t«i sÏ t×m c¸ch ®Õn ch¬i víi chung nã. Nhµ tu, ®¸ng lÏ lµ trong hÇm nhµ. Ngµy x­a, ng­êi ta cßn buéc chung t«i vµo gèc c©y n÷a kia, nh­ng b©y giê cÊm lµm thÕ. Trong mét s« tr­êng hîp, ng­êi ta ®• ®èi xö víi chung t«i nh­ nh÷ng con ng­êi. Mét giê sau khi Ja®¬n vµ Cèp bÞ t«ng vµo sau dÉy hµng d©y

thÐp, chung t«i ®• ®Õn th¨m bän nã.

Ja®¬n b¾t ch­íc tiÕng gµ g¸y, chµo chung t«i. Råi chung t«i l¹i ®¸nh bµi c¸t víi nhau, cho ®Õn tèi mÞt.

DÜ nhiªn Ja®¬n vÉn ®­îc, c¸i th»ng chã chÕt ©y! Khi chóng t«i ®i khái, C¸t hái t«i:

- NÕu c¸nh m×nh quay mét con ngçng th× cËu nghÜ sao? - ý kiÕn hay ®Êy chø, - t«i nãi.

Chóng t«i leo lªn mét c¸i xe trong ®oµn vËn t¶i vò khÝ. Ph¶i mÊt hai ®iÕu thuèc l¸ ®Êy. C¸t ®• mß ®­îc ®ung chç. C¸i chuång

bß Êy lµ cña mét ban tham m­u trung ®oµn. T«i quyÕt t©m lung cho b»ng ®­îc ngçng, vµ hái dß t×nh h×nh. Chuång bo ë sau bøc t­êng, chØ cµi b»ng mçi c¸i then ngang.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 77

C¸t chôm hai tay l¹i lµm bµn ®¹p, t«i ®Æt ch©n lªn vµ trÌo qua t­êng. C¸t ®­ng ngoµi g¸c.

Trong mÊy phót t«i ®­ng im cho quen m¾t víi bãng t«i. Råi míi nhËn ra c¸i chuång bß. T«i nhÑ nhµng lÎn vµo, sê soang c¸i

then ngang, nhÊc nã ra vµ më ®­îc c­a. T«i nhËn thÊy hai ®èm tr¾ng. Hai con ngçng; rÇy rµ ®©y, v× nÕu b¾t con nµy, con kia sÏ kªu Çm lªn. VËy ph¶i tóm c¶ hai chó; nÕu t«i lµm thËt nhanh gän th× sÏ æn c¶.

T«i nh¶y vät vµo, tãm ngay ®­îc mét chu, vµ mét l¸t sau tãm nèt ®­îc chó kia. Ch¼ng khac g× th»ng ®iªn, t«i ®Ëp ®Çu chung vµo

t­êng ®Ó lµm cho chóng cho¸ng ®i. Nh­ng cã lÏ t«i kh«ng ®­îc khoÎ cho l¾m.

Hai con vËt dÉy dua, ch©n vµ c¸nh chung ®¹p, vÉy lung tung. T«i vËt lén víi chung bë c¶ h¬i tai, nh­ng, trêi, c¸i gièng ngçng sao mµ khoÎ thÕ! Chóng nã l«i kÐo lam t«i lo¹ng cho¹ng c¶ ng­êi. Trong bãng tèi, nh÷ng c¸i vËt tr¾ng Êy sao mµ gím ghiÕc thÕ. Hai tay t«i b©y giê nh­ mäc c¸nh ra. T«i sî cã lÏ bÞ l«i tuét lªn trêi mÊt, kh¸c nµo mçi bµn tay tom lÊy hai qu¶ khinh khÝ cÇu! Nh­ng ®• vËy l¹i cã tiÕng ®éng n­a ch­! Mét trong hai c¸i cæ häng ®• hÝt ®­îc kh«ng khÝ vµ kªu lªn nh­ ®ång hå b¸o th­c. BÊt th×nh l×nh cã mét vËt g× tõ phÝa ngoµi lao tíi; t«i bÞ x« m¹nh mét c¸i, ng• l¨n chiªng xuèng ®Êt vµ nghe thÊy tiÕng gÇm d÷ tîn! Mét con chã! T«i ngo¶nh l¹i nh×n, vµ k×a, nã ®ang h¸ mâm ra nh»m th¼ng vµo cæ t«i. Ngay lËp tøc, t«i n»m c­ng ng­êi ra, nhÊt lµ gh× s¸t c»m vµo

cæ ¸o qu©n phôc.

Mét con chã géc. Sau mét luc l©u, t­ëng nh­ v« tËn, c¸i ®Çu nã lïi l¹i råi nã ngåi xuèng c¹nh t«i. Nh­ng hÔ t«i h¬i cùa quËy mét tÝ, nã l¹i gÇm gõ. T«i tÝnh n­íc. §iÒu duy nhÊt t«i cã thÓ lµm ®­îc lµ rót khÈu sung luc nhá ra. Du sao còng ph¶i tÕch khái n¬i ®©y tr­íc khi cã ng­êi ®Õn. T­ng ph©n, t­ng ph©n mét, t«i nhÝch bµn tay vÒ phÝa khÈu sóng lôc. T«i cã c¶m gi¸c lµ l©u ®Õn hµng giê. Mçi cö ®éng nhá ®Òu tiÕp theo mét tiªng g­ ®¸ng sî cua con

chã.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 78

T«i n»m im råi l¹i tiÕp tuc. §Õn khi t«i ®• n¾m ®­îc khÈu sóng lôc trong tay råi th× bµn tay cø run lªn, quyÕt ®Þnh b¾n tr­íc

khi con chã cã thÓ c¾n ®­îc, råi vät qua t­êng ngay. T«i thë thong th¶ vµ tr¬ nªn b×nh tÜnh h¬n. Råi t«i nÝn thë; n©ng khÈu sóng lªn; viªn ®¹n næ, con chã géc ng• vËt xuèng, héc lªn, t«i ch¹y vät ra cöa chuång bß, vÊp ngay ph¶i mét trong hai chó ngçng ®ang nup ë ®Êy.

Nhanh nh­ chíp, t«i tãm nghiÕn lÊy nã, vÊt qua t­êng råi t«i còng trÌo qua lu«n. Ch­a sang ®Õn bªn kia th× con chã cung ®• vïng dËy ®­îc vµ lao vÒ phÝa t«i. T«i nh¶y b­a ngay xuèng. C¸t ®øng ®ã, tr­íc mÆt t«i m­¬i b­íc, tay c¾p con ngçng. Anh ta võa

nh×n thÊy t«i lµ hai ®øa chuån th¼ng.

Cuèi cïng, hai ®øa ®• thë ®­îc. Con ngçng ®a chÕt. Trong mét lo¸ng. C¸t ®• bãp chÕt nã. Chung t«i tÝnh quay ngçng lu«n ®Ó kh«ng ai hay biÕt g× c¶. T«i ®i lïng nh÷ng c¸i liÔn vµ cui trong l¸n tró qu©n, råi chung t«i lÎn vµo mét c¨n nhµ bo hoang mµ chung t«i

th­êng dung vµo nh÷ng viÖc nµy.

Chóng t«i ®ãng chÆt c¸i cöa sæ duy nhÊt cua c¨n nhµ l¹i. Trong nhµ cã mét cai gièng nh­ bªp lß, mét m¶nh s¾t kª trªn

nh÷ng hßn g¹ch. Chóng t«i nhãm bÕp.

C¸t vÆt l«ng ngçng vµ söa soan quay. Chung t«i cÈn thËn ®Ó l«ng ngçng vµo mét chç. Chóng t«i ®Þnh bung lµm hai c¸i g« nhá,

råi ghi lªn trªn: "H•y ngñ ngon gi­a l­a ®¹n".

Ho¶ lùc cua träng ph¸o Çm Ü bao quanh ng«i nhµ Èn dËt cua chóng t«i, ¸nh löa bÕp lß nh¶y mua trªn mÆt chung t«i, bong ng­êi còng nh¶y móa trªn t­êng. ThØnh tho¶ng l¹i cã tiÕng næ u tai, lµm

rung chuyÓn c¶ c¨n nhµ nhá bÐ, Êy lµ bom t­ m¸y bay nÐm xuèng.

Mét lÇn chóng t«i nghe thÊy nh÷ng tiÕng kªu thÊt thanh, cã lÏ mét l¸n tru qu©n ®• bÞ trung bom.

TiÕng m¸y bay Çm Ü, tiÕng sung m¸y tÆc tÆc.

Nh­ng kh«ng cã mét tÝ anh s¸ng nµo lät ra khái chç chung t«i ®Ó bªn ngoµi cã thÓ nh×n thÊy. ThÕ lµ C¸t vµ t«i, hai th»ng lÝnh qu©n phôc sên r¸ch, ngåi ®èi diÖn nhau quay ngçng gi÷a ®ªm

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 79

khuya. Chóng t«i kh«ng nãi nhiÒu nh­ng chóng t«i ®Ó y s¨n sãc nhau tõng li t­ng tÝ, thiÕt t­ëng cßn h¬n c¶ nh÷ng cÆp t×nh nh©n. Chóng t«i lµ hai con ng­êi, hai tµn löa sèng nhá bÐ, ë ngoµi kia, lµ ®ªm tèi, lµ vßng v©y cña thÇn chÕt. Chóng t«i ngåi ngay bªn

r×a bãng ®ªm vµ thÇn chÕt, v­a bÞ ®e do¹, v­a ®­îc che chë; mì

ch¶y trªn bµn tay chóng t«i; tÊm lßng chung t«i gÆp nhau, vµ gi¬ phót hai ®­a t«i ®ang sèng còng gièng nh­ chç chung t«i ®ang ngåi, ngän löa ªm dÞu cua t©m hån ®ang nh¶y móa nh÷ng ¸nh s¸ng vµ nh÷ng h×nh bãng cña nguån c¶m xuc. Anh ta biÕt g× vÒ t«i, vµ t«i, t«i biÕt g× vÒ anh ta. Tr­íc ®©y ch¼ng mét y nghÜ nµo cña chóng t«i gièng nhau; nh­ng b©y giê chung t«i ngåi tr­íc mét con ngçng, chóng t«i th«ng c¶m ®êi sèng cua nhau, chung t«i gÇn gòi nhau ®Õn nçi kh«ng cÇn nãi ®ªn n÷a.

Quay mét con ngçng, còng mÊt th× giê ®Êy, du r»ng ngçng non vµ bÐo, v× vËy hai ®­a ph¶i thay phiªn nhau. §øa nµy ngåi r­íi mì vµo con ngçng th× ®øa kia ngñ. DÇn dÇn mét mui th¬m

ngµo, ng¹t to¶ ra chung quanh chóng t«i. Nh÷ng tiÕng ®éng bªn

ngoµi lµm thµnh mét thø mãc xÝch, mét giÊc m¬, nh­ng trong ®ã, kû niÖm kh«ng hoµn toan bÞ xo¸ mê. Trong giÊc ngu chËp chên, t«i thÊy C¸t gi¬ lªn h¹ xuèng c¸i cïi d×a; t«i yªu anh ta víi ®«i vai, víi c¸i bãng d¸ng x­¬ng x­¬ng vµ khßm khßm, ®ång thêi phÝa sau anh ta t«i nh×n thÊy nh÷ng khu rõng, nh­ng c©y cèi, vµ mét giäng ngät ngµo nãi lªn nh÷ng lêi an ñi t«i, mét chu lÝnh bÐ nhá b­íc ®i d­íi bÇu trêi réng lín víi ®«i ñng to, c¸i th¾t l­ng da, c¸i tui dÕt, theo con ®­êng tr­íc mÆt, rÊt dÔ quªn, rÊt Ýt khi buån vµ ®i tíi m•i d­íi bÇu trêi khuya bat ng¸t.

Mét chó lÝnh bÐ nhá vµ mét giäng nãi ngät ngµo; vµ nÕu ng­êi ta muèn dç danh chó ta, cã lÏ giê ®©y chu ta sÏ kh«ng thÓ hiÓu ra lµm sao n÷a, c¸i chu lÝnh ®ang b­íc ®i kia v¬i ®«i ñng to vµ tr¸i tim r• rêi, c¸i chu lÝnh ®ang b­íc ®i kia v× chu ta co ®«i ñng

vµ ®• quªn tÊt c¶, trõ c¸i viÖc ph¶i ®i.

ë ch©n trêi ph¶i ch¨ng cã nh÷ng b«ng hoa vµ mét phong c¶nh xiÕt bao ªm ®Òm mµ chó lÝnh muèn th­¬ng khãc? ë ®Êy ph¶i ch¨ng cã nh÷ng h×nh ¶nh mµ chu ®• kh«ng ®Ó mÊt, v× chu ch­a hÒ

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 80

cã, nh÷ng h×nh ¶nh r¹o r­c, nh­ng ®èi víi chu l¹i lµ vËt qua kh­? Ph¶i ch¨ng ë ®Êy cã c¸i tuæi hai m­¬i cña chu? MÆt t«i ­ít ®Ém vµ

t«i tù hái m×nh ®ang ë ®©u ®©y? C¸t dang ngåi tr­íc mÆt t«i, c¸i

bãng khæng lå cña anh ta cói s¸t xuèng, nghiªng vÒ phÝa t«i, nh­ h×nh ¶nh cua quª h­¬ng. Anh ta nãi khÏ, anh ta mØm c­êi vµ quay l¹i bÕp löa.

Råi anh ta nãi: - Xong råi.

- ThÕ µ, C¸t.

T«i cùa m×nh. Gi÷a kh«ng gian, lÊp l¸nh con ngçng quay vµng. Chóng t«i cÇm nÜa vµ dao, mçi ®­a c¾t mét ®ui. Chung t«i chÐn víi banh lÝnh, chÊm vµo n­íc sèt. Chung t«i ¨n thong th¶, r©t

thó vÞ.

- Ngon kh«ng, C¸t? - Ngon, cßn cËu?

Ngon l¾m, C¸t ¹.

Hai ®øa chung t«i nh­ anh em ruét thÞt, chung t«i nh­êng nhau nh÷ng miÕng ngon nhÊt. Sau ®ã, t«i hót mét ®iÕu thuèc l¸, C¸t hut mét ®iÕu x× gµ. Cßn th­a nhiÒu v« khèi.

- C¸t nµy, bän m×nh mang cho Cèp vµ Ja®¬n mét miÕng nhÐ, cËu nghÜ sao?

§­îc th«i? - Anh ta nãi.

Chóng t«i chÆt mét miÕng vµ gãi cÈn thËn vµo giÊy b¸o. Chóng t«i ®Þnh ®Ó dµnh chç cßn l¹i cho bon ë l¸n, nh­ng C¸t c­êi, chØ nãi mçi tiÕng: "Ja®¬n." T«i hiÓu ngay, chung t«i ph¶i mang c¶ ®i. ThÕ lµ chóng t«i ®i vÒ phÝa chuång gµ ®¸nh th­c hai t­íng dËy.

Tr­íc ®ã, chung t«i ®• goi chç l«ng ngçng vµo mét boc vµ qu¨ng ®i

thËt xa. Cèp vµ Ja®¬n nh×n chóng t«i ®Çy vÎ ng¹c nhiªn. ThÕ råi quai hµm cña hai ®øa b¾t ®Çu lµm viÖc. Ja®¬n, hai tay cÇm mét c¸nh ngçng ®Æt vµo måm nh­ thæi kÌn ¸cm«nica, råi gÆm. Nã hóp mì trong liÔn, võa nãi v­a ¨n nhåm nhoµm: "§Õn chÕt tí cung kh«ng quªn ®­îc".

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 81

Chóng t«i quay vÒ l¸n tru qu©n. Vµ ®©y, l¹i bÇu trêi réng lín víi c¸c v× sao vµ buæi b×nh minh chím r¹ng vµ d­íi ®©y t«i ®ang b­íc ®i, chu lÝnh cã ®«i ñng to vµ c¸i bông no kÒnh, chu lÝnh be nhá lÈn mÊt trong ¸nh mÆt trêi míi b¾t ®Çu b­ng chiÕu, nh­ng bªn c¹nh t«i cã C¸t, ban t«i, lom khom vµ x­¬ng x­¬ng ®ang ®i. Nh÷ng ®­êng nÐt cña l¸n tru qu©n ®• hiÖn ra tr­íc m¾t

chóng t«i, trong bong mê cña buæi r¹ng ®«ng, nh­ mét giÊc ngu

®en tèi, triÒn miªn.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 82

CH¦¥NG 5

Ng­êi ta ®ang th× thµo nãi ®Õn mét trËn tÊn c«ng. Chung t«i lªn tuyÕn thø nhÊt s¬m h¬n lÖ th­êng hai ngµy. Däc ®­êng, chung

t«i ®i qua mét ng«i tr­êng bÞ ®ai b¸c ph¸ hoai. Hai d•y quan tai

s¸ng mµu, míi tinh, ®ãng b»ng v¸n kh«ng bao, xÕp däc ng«i nhµ, thµnh mét bøc t­êng kÐp cao ngÊt.

Chóng cßn sÆc mui nh­a, mui gç th«ng vµ mui r­ng, Ýt ra lµ mét tr¨m chiÕc.

- TrËn tÊn c«ng ®­îc chuÈn bÞ kü nhØ, - Muynl¬ nãi, cã vÎ ng¹c nhiªn.

- §Ó cho c¸nh m×nh ®Êy mµ. - §ªt¬rinh l»m b»m. - BËy nµo! - C¸t m¾ng nã.

NÕu cËu ®­îc mét c¸i ¸o quan th× cßn phóc cho cËu ®Êy - Ja®¬n c­êi khÈy, - khÐo hä chØ cho c¸i h¹ng bia ®ì ®¹n c¸c cËu mét

miÕng v¶i b¹t th«i.

Nh÷ng ®øa kh¸c cung nÐm ra nh÷ng c©u b«ng ®ïa, nh÷ng c©u b«ng ®ïa kh«ng thó vÞ g× mÊy, v× chung t«i cßn biÕt nãi g× h¬n? Nh÷ng quan tµi Êy dµnh cho chóng t«i thËt. §èi víi nh­ng chuyÖn

Êy viÖc tæ chøc thËt lµ ®©u ra ®©y.

Kh¾p n¬i, phÝa tr­íc chung t«i, cã mét c¸i g× ®ang ngÊm ngÇm. §ªm ®Çu tiªn, chóng t«i thö t×m ph­¬ng h­íng. Khu vùc nµy t­¬ng ®èi yªn tÜnh, nªn chóng t«i cã thÓ nghe râ tiÕng xe vËn t¶i ch¹y liªn miªn ë hËu tuyÕn qu©n ®Þch, cho ®Õn lóc t¶ng s¸ng. C¸t nãi chung nã kh«ng rót ®©u, chung chë thªm qu©n lÝnh, ®¹n

d­îc vµ ®¹i b¸c ®Õn ®Êy.

Ph¸o binh qu©n Anh ®­îc t¨ng viÖn, chung t«i nhËn thÊy ngay. PhÝa bªn ph¶i khu tr¹i, Ýt ra ph¶i cã thªm bèn khÈu 205 n÷a vµ sau th©n c©y b¹ch d­¬ng chóng nã ®¨t nh÷ng khÈu phãng bom.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 83

Ngoµi ra, cßn kh«ng biÕt bao nhiªu lµ thø sung qu¸i ac b¾n ph¸o hiÖu næ cña tui Ph¸p.

Tinh thÇn sót kÐm. Chung t«i nÊp trong hÇm ®Õn hai tiÕng ®ång hå; nµy ®©y, chÝnh ph¸o binh nhµ m×nh l¹i dät xuèng chiÕn hµo cña chóng t«i. §©y lµ lÇn th­ ba trong vßng bèn tuÇn lÔ. NÕu chØ lµ tÝnh to¸n nhÇm th× còng ch¼ng ai b¶o sao, nh­ng l¹i lµ do nßng ®¹i b¸c mßn qu¸, lµm cho ®­êng ®¹n ®i chÖch cho¹c, nhiÒu

lÇn ®¹n r¬i vung v•i c¶ vµo khu v­c chóng t«i.

§ªm nay, chóng t«i cã hai ng­êi bÞ th­¬ng v× thÕ. TrËn ®Þa lµ m«t c¸i lång trong ®ã ng­êi ta ph¶i ngåi ®îi mét

c¸ch b­t r­t nh÷ng biÕn cè x¶y ra.

Chóng t«i n»m d­íi mét líp l­íi do ®­êng ®¹n tr¸i ph¸ t¹o nªn vµ chóng t«i sèng trong tr¹ng th¸i c¨ng th¼ng, kh«ng biÕt c¸i

g× sÏ ®Õn. Sù may rñi bay l­în trªn ®Çu. Khi mét viªn ®¹n b¾n tíi,

t«i chØ cßn biÕt cói xuèng, thÕ th«i. T«i kh«ng thÓ biÕt chÝnh x¸c nã sÏ r¬i xuèng ®©u, vµ cung ch¼ng tµi g× thay ®æi ®­îc ®iÓm r¬i cña nã.

ChÝnh sù may rñi ®• lµm chóng t«i th¶n nhiªn. C¸ch ®©y vµi th¸ng, cã lÇn t«i ngåi trong mét h©m tru Èn ®¸nh bµi; mét l¸t sau, t«i ®­ng dËy, ®i th¨m vµi tay quen ë mét hÇm kh¸c. Khi t«i quay l¹i, c¸i hÇm th­ nhÊt ®• tan tµnh kh«ng cßn mét m¶nh; nã ®• bÞ mét qu¶ ®¹i b¸c h¹ng nÆng nghiÒn n¸t nh­ t­¬ng. T«i quay l¹i c¸i hÇm th­ hai, th× còng võa kÞp ®Õn ®Ó gióp vµo viÖc thu dän, v× còng v­a ®Õn l­ît nã bÞ ph¸ huû. ThËt lµ do t×nh cê mµ tho¸t còng nh­ do t×nh cê mµ bÞ. Trong mét c¸i hÇm "tha hå bom déi", t«i cã thÓ bÞ tan x¸c ra tõng m¶nh, thÕ mµ cã khi n»m tr¬ ra ngoµi trêi m­êi giê liÒn d­íi trËn m­a ®¹i b¸c, cã thÓ t«i ch¼ng bÞ qua vÕt th­¬ng nµo. ChÝnh nhê s­ may

rñi mµ ng­êi lÝnh sèng sãt. Cho nªn bÊt ky anh lÝnh nµo còng tin

t­ëng vµ tÝn nhiÖm c¸i rui may.

Chóng t«i ph¶i ®Ó y ®Õn c¸i khoan b¸nh. GÇn ®©y, tõ d¹o c¸c chiÕn hµo kh«ng ®­îc tr«ng nom cÈn thËn, chuét sinh s«i n¶y në

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 84

ra nhiÒu qu¸. §ªt¬rinh cho ®o lµ triÖu ch­ng thÕ nµo còng s¾p cã

chuyÖn ®©y.

Nh÷ng con chuét ë ®©y, kinh tëm mét c¸ch ®¨c biÖt, v× chung to ghª qu¸. §ã lµ th­ chuét mµ ng­êi ta th­êng gäi lµ: "Chuét x¸c

chÕt". Chóng cã c¸i ®Çu gím ghiÕc, d÷ tîn, träc lèc vµ chØ nh×n c¸i ®u«i dµi nghªu, nh½n thÝn cña chóng ng­êi ta còng ®u ph¸t èm. Chóng cã vÎ rÊt ®ãi ¨n. Chóng ®• gÆm b¸nh m× cua hÇu hÕt mäi ng­êi. Cèp ®• ph¶i bäc b¸nh cua nã vµo trong mét miÕng v¶i b¹t råi gèi ®©u lªn. Nh­ng nã kh«ng thÓ ngñ yªn ®­îc v× lò chuét ch¹y c¶ lªn mÆt nã ®Ó mß ®Õn c¸i b¸nh. §ªt¬rinh muèn to ra l¸u h¬n; nã buéc lªn trÇn nhµ mét s¬i d©y thÐp nhá råi mãc c¸i tui dÕt trong cã c¸i b¸nh vµo ®Êy. Ban ®ªm, lóc bÊm ®en tui lªn, nã thÊy c¸i d©y ®ang ®ung ®­a, th× ra mét chu chuét beo thËt l­c ®ang c­ìi lªn c¸i b¸nh cña nã.

Cuèi cïng chóng t«i ph¶i ®i t¬i mét quyÕt ®Þnh. Chóng t«i c¾t bá cÈn thËn nh÷ng chç b¸nh bÞ chuét gÆm ®i; bÊt luËn thÕ nµo, chóng t«i còng kh«ng thÓ v©t c¶ c¸i b¸nh ®i ®­îc, v× lµm thÕ th× ngµy mai sÏ ch¼ng cã c¸i g× ¨n. Cung mét luc chóng t«i xÕp tÊt c¶ nh÷ng khoanh b¸nh ®• c¾t ra ®Êy vµo gi÷a

hÇm. Mçi ng­êi cÇm c¸i xÎng cua m×nh, vµ n»m dµi ra, chuÈn bÞ

®Ëp.

§ªt¬rinh, Cèp vµ C¸t cÇm ®Ìn b©m.

Vµi phót sau, chung t«i nghe thÊy nh÷ng tiÕng lo¹t soat ®Çu tiªn cña lò chuét ®Õn gÆm b¸nh. TiÕng ®éng to dÇn. ë ®Êy, hiÖn cã

kh«ng biÕt bao nhiªu lµ bµn ch©n nhá xÝu. ThÕ lµ, bÊt th×nh l×nh, ®Ìn bÊm loÐ lªn vµ t©t c¶ mäi ng­êi bæ nhµo xuèng c¸i ®¸m ®en ngßm v­a ch¹y t¸n lo¹n v­a kªu choe choÐ. KÕt qu¶ tèt. Chung t«i vÊt nh÷ng x¸c chuét bÞ ®Ëp n¸t qua luy cña chiÕn hµo, råi chung t«i l¹i lØnh.

Cßn thµnh c«ng ®­îc ba lÇn n÷a. Sau ®ã lu chuét ®• nhËn thÊy c¸i g× ®ã hoÆc ®• ®¸nh h¬i thÊy mïi m¸u. Chung kh«ng ®Õn

n÷a. Êy thÕ mµ, s¸ng h«m sau, lu chuét ®• tha ®i hÕt t©t c¶ nh­ng

mÈu b¸nh trªn mÆt ®Êt.

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 85

Trong khu vùc bªn c¹nh, chuét ®• tÊn c«ng hai con mÌo to va mét con chã, c¶ ba con nµy ®Òu bÞ chuét c¾n chÕt vµ ¨n thÞt.

Ngµy h«m sau, cã pho m¸t Hµ Lan. Mçi ng­êi ®­îc lÜnh gÇn mét phÇn t­ t¶ng. Mét mÆt, ®ã lµ ®iÒu hay, v× pho m¸t Hµ Lan ¨n ngon tuyÖt, nh­ng mÆt kh¸c, l¹i lµ ®iÒu xÊu. V× t­ tr­íc ®Õn nay, nh÷ng t¶ng to trßn mµu ®á Êy bao giê cung b¸o hiÖu nh­ng trËn ®¸nh ¸c liÖt. S­ linh c¶m cua chung t«i cµng râ rÖt h¬n khi ng­êi ta ph¸t r­îu Sinich (Mét th­ r­îu m¹nh lo¹i rÎ tiÒn.). Uèng th× uèng th«i, nh­ng ch¼ng vui g×.

Suèt ngµy chóng t«i thi nhau b¾n chuét vµ la cµ kh¾p n¬i. Nh÷ng kho dù tr­ ®¹n vµ l­u ®¹n ngµy cµng ®Çy ¾p. Chóng t«i th©n hµnh kiÓm tra l¹i l­ìi lª. Qu¶ nhiªn cã nh­ng l­ìi lª mµ c¸i sèng lµ mét l­ìi c­a. Bän ®èi ph­¬ng mµ tãm ®­îc th»ng nµo vò trang l­ìi lª nh­ thÕ th× chóng giÕt th¼ng c¸nh ngay. Trong khu vùc bªn c¹nh, chóng t«i ®• thÊy nhiÒu anh bÞ c¾t mòi vµ khoÐt m¾t v× nh­ng l­ìi lª r¨ng c­a Êy. Råi chung nhÐt ®Çy mïn c­a vao måm vµo mòi cho chÕt ng¹t. Vµi chó t©n binh

cßn thø l­ìi lª Êy; chung t«i v­t biÕn ngay ®i vµ xoay cho hä nh­ng

c¸i kh¸c. ThËt ra, l­ìi lª kh«ng cßn t¸c dung mÊy n­a. B©y gi¬, nhiÒu ng­êi cã kiÓu xung phong chØ b»ng lùu ®¹n vµ xÎng. C¸i xÎng mµi s¾c lµ mét th­ vò khÝ thuËn tiÖn vµ lîi h¹i h¬n nhiÒu. Kh«ng nh÷ng nã cã thÓ c¾m phËp vµo yÕt hÇu qu©n ®Þch, mµ nhÊt lµ cßn cã thÓ quËt nh÷ng nh¸t hÕt s­c m¹nh. §Æc biÖt, nÕu quai mét nh¸t chÐo gãc kho¶ng gi÷a cæ vµ vai, nã cã thÓ x¶ ®Õn tËn ng­c nh­ ch¬i. NhiÒu khi l­ìi lª m¾c ngËp vµo vªt th­¬ng, ph¶i ®¹p m¹nh vµo bung tªn ®Þch råi míi rut ra ®­îc, trong luc Êy rÊt cã thÓ chÝnh m×nh còng bÞ mét nh¸t. Ngoµi ra, l­ìi lª bÞ g•y còng kh«ng ph¶i Ýt.

Ban ®ªm, ng­êi ta th¶ h¬i ng¹t phÝa tr­íc mÆt chung t«i. Chóng t«i n»m chê cuéc tÊn c«ng, víi ®Çy ®ñ mÆt na, vµ s½n sµng

lét nã ra ngay khi nh÷ng bãng ng­êi ®Çu tiªn xuÊt hiÖn.

T¶ng s¸ng còng kh«ng cã g× x¶y ra. PhÝa bªn kia, suÊt ngµy ®ªm chØ × Çm tiÕng xe ch¹y gÆm nhÊm thÇn kinh, nh÷ng ®oµn tµu, nh÷ng xe vËn t¶i, nh­ng xe vËn t¶i; chóng nã tËp trung nh­ng g×

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 86

bªn Êy thÕ ? Ph¸o binh cña chung t«i b¾n liªn tôc, nh­ng tiÕng Çm Ü vÉn kh«ng ngõng, t­ëng nh­ kh«ng bao giê chÊm døt... MÆt mòi chóng t«i b¬ phê, chung t«i kh«ng d¸m nh×n th¼ng vµo mÆt nhau n÷a. "Lai gièng trËn s«ng Xom, ë ®©y, sau hÕt lµ ®¹i b¸c n• liÒn tï t× b¶y ngµy bay ®ªm", C¸t nãi mét c¸ch u ru. B©y gi¬ anh ta kh«ng ®ïa n÷a, t­ khi chóng t«i tíi ®©y, ®ã lµ dÊu hiÖu kh«ng hay v× C¸t lµ tay lÝnh cùu trµo, ®anh h¬i ®­îc nh÷ng g× ®ang chuÈn bÞ. ChØ cã Ja®¬n lµ hµi lßng víi nh÷ng miÕng ¨n ngon vµ r­îu rum; thËm chÝ nã l¹i cßn cho r»ng ch¼ng cã qu¸i g× x©y ra

®©u, vµ chóng t«i l¹i ®Õn quay vÒ nghØ th«i.

Mäi ng­êi hÇu nh­ tin lêi nã. Ngµy l¹i ngµy tr«i qua ch¼ng cã g× míi l¹. Ban ®ªm ngåi trong hè trinh s¸t, trªn ®Çu t«i, bay lªn l­în xuèng ®ñ c¸c thø ph¸o hiÖu vµ ®Ìn du. Tíi hÕt s­c thËn träng, ruét gan nh­ th¾t l¹i, tim ®Ëp th×nh th×nh. T«i lu«n lu«n ®Ó m¾t nh×n mÆt ®ång hå d¹ quang. Nh÷ng chiÕc kim kh«ng nhóc nhÝch. GiÊc ngñ b¸m trÜu lÊy mi m¾t; t«i ngä ngËp ®Çu ngãn ch©n

trong ®«i ñng ®Ó cè tØnh ngu.

Kh«ng cã g× x¶y ra cho ®Õn luc t«i ®­îc thay phiªn; vÉn chØ cã c¸i tiÕng Çm Ü liªn miªn ë phÝa bªn kia. DÇn dÇn chung t«i b×nh

tÜnh l¹i, l¹i ®¸nh bµi S¸t ho¨c bµi Ram c¶ ngµy. Cã lÏ chung t«i cã sè may ch¨ng.

BÇu trêi suèt ngµy ®Èy nh÷ng khÝ cÇu th¸m thÝnh. Ng­êi ta b¶o r»ng hiÖn nay, trong lóc tÊn c«ng, qu©n ®Þch ë ®©y còng cã c¶

xe t¨ng vµ m¸y bay phèi hîp v¬i bé binh. Nh­ng c¸i ®ã kh«ng lµm chóng t«i chó y b»ng nh÷ng ®iÒu ng­êi ta nãi vÒ lo¹i sung phun

löa míi chÕ t¹o.

Nöa ®ªm, chóng t«i chît th­c dËy. MÆt ®Êt rung chuyÓn Çm Çm. Trªn ®Çu chóng t«i, c¶ mét trËn ph¸o kÝch khung khiÕp. Chóng t«i co rum ng­êi trong c¸c ngãc ng¸ch. Chung t«i cã thÓ

ph©n biÖt ®ñ c¸c cì ®an.

Anh nµo anh nÊy ®Æt tay lªn ®å lÒ cña m×nh, lu«n lu«n xem chóng cßn nguyªn ®Êy kh«ng. HÇm cña chung t«i rung lªn, bãng ®ªm chØ cßn lµ gÇm rèng vµ chíp giËt. D­íi ¸nh löa ®¹n s¸ng loÌ,

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 87

chóng t«i ngåi nh¸y nhau, mÆt t¸i ®i, m«i mÝm lai, chung t«i l¾c

®Çu.

Ai còng c¶m thÊy tËn trong thí thÞt m×nh, nh­ng qu¶ ®¹i b¸c h¹ng nÆng ®ang giËt tung thµnh luü chiÕn hµo, ®ang lao ngËp xuèng bê hµo, ®ang xÐ vôn nh÷ng khèi bª t«ng phÝa trªn. Chóng t«i chó y ®Õn ph¸t næ m¹nh nhÊt, d÷ déi nhÊt cña mét viªn ®¹n r¬i

tróng vµo chiÕn hµo; t­ëng nh­ mét con thu d÷ gÇm rèng, vå vµo

chóng t«i. Buæi s¸ng, mÊy chu t©n binh, nhît nh¹t c¶ ng­êi n«n thèc n«n th¸o. Hä ch­a cã kinh nghiÖm.

Mét tia s¸ng ®uc lê vµ ghª rîn t­ t­ lät vµo c¸c hÇm chung t«i, lµm cho ¸nh chíp tr¸i ph¸ r¬i cµng thªm nhît nh¹t. Trêi s¸ng. B©y giê tiÕng m×n næ chen lÉn tiÕng ®¹i b¸c. S­c chÊn ®éng cña chóng kinh khñng kh«ng thÓ t­ëng t­îng ®­îc, chç nµo cã m×n næ,

chç ®ã thµnh mét c¸i hè ch«n chung.

Nh÷ng ®¬n vÞ thay phiªn ®i ra, nh÷ng trinh s¸t viªn l¶o ®ao b­íc trë vÒ, kh¾p ng­êi nhem nhuèc vµ run lÈy b©y. Mét cËu n»m

im trong mét xã vµ ¨n; mét cËu kh¸c, lÝnh tru bÞ, khãc n­c në;

kh«ng khÝ bÞ dån Ðp trong khi ®¹n næ ®• hai lÇn hÊt cËu ta lªn mÆt luü lµm thÇn kinh cËu ta bÞ kÝch ®éng, chø kh«ng bÞ th­¬ng tÝch g× c¶. Tôi t©n binh nh×n cËu ta. C¸i nµy rÊt lµ mau l©y; chóng t«i ph¶i coi chõng l¾m míi d­îc, v× miÖng nhiÒu cËu ®• b¾t ®©u mÕu xÖch. Trêi s¸ng th× tèt h¬n; cã lÏ trËn tÊn c«ng sÏ næ ra ngay sang nay.

TrËn ph¸o kÝch vÉn kh«ng gi¶m. Nã lan ra c¶ phÝa sau chóng t«i. Kh¾p n¬i chç nµo tÇm m¾t cã thÓ nh×n tíi ®Òu thÊy vät lªn

nh÷ng cét bïn vµ s¾t. Nh­ thÕ lµ ph¸o binh ®• phñ c¶ mét khu

vùc rÊt réng. TrËn tÊn c«ng kh«ng næ ra, nh­ng ph¸o kÝch vÉn tiÕp tôc. DÇn dÇn, chóng t«i ®©m ®iÕc ®Æc c¶. Ch¼ng ai nãi n÷a; v¶ l¹i còng ch¶ ai hiÓu ai nãi c¸i g×.

ChiÕc hµo cña chóng t«i gÇn nh­ bÞ ph¸ huy. ë nhiÒu n¬i, nã kh«ng cßn ®Õn n¨m m­êi ph©n n÷a. Kh¾p n¬i ch»ng chÞt nh­ng hèc s©u, nh÷ng hè h×nh phÔu, nh­ng nói ®Êt. Mét qu¶ ®¹i b¸c næ tung ngay tr­íc c¨n hÇm cña chung t«i. ThÕ lµ t«i sÇm c¶ l¹i. Chóng t«i bÞ vïi xuèng ®Êt vµ ph¶i cè t×m c¸ch nhoai ra; gÇn mét

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 88

giê sau, lèi ra míi ®­îc kh¬i th«ng, lóc nµy chung t«i b×nh tÜnh h¬n mét chót v× trÝ ãc bÞ hut vµo c«ng viÖc. Viªn chØ huy ®¹i ®éi cña chóng t«i bß ®Õn chç chung t«i vµ cho biÕt lµ cã hai c¸i hÇm ®•

bÞ tiªu tan. Bän lÝnh míi cã vÎ yªn t©m khi nh×n thÊy «ng ta. ¤ng

ta nãi lµ chiÒu nay ng­êi ta sÏ xoay xë ®Ó cã c¸i ¨n. §ã lµ mét tin m­ng. Ch­a ai nghÜ ®Õn chuyÖn Êy c¶, trõ Ja®¬n. ThÕ lµ, chóng m×nh l¹i s¾p nhËn ®­îc c¸i g× ®ã t­ bªn ngoµi ®­a tíi. Mµ ng­êi ta cßn nghÜ ®Õn viÖc tiÕp tÕ th× ch¾c h¼n t×nh h×nh còng kh«ng ®Õn nçi bi qu¸, bän lÝnh míi nghÜ nh­ vËy. Chóng t«i kh«ng muèn lµm hä hoang mang, chóng t«i biÕt r»ng l­¬ng thùc còng cÇn nh­ ®¹n d­îc vµ chÝnh v× thÕ mµ ng­êi ta ph¶i ®i xoay xë.

Nh­ng kh«ng ¨n thua g× c¶. Mét to¸n tap dÞch th­ hai lªn ®­êng, råi còng ph¶i trë l¹i. Sau cïng, C¸t ra tay, nh­ng chÝnh anh ta còng vÒ tay kh«ng. Kh«ng mét ai ®i qua ®­¬c. §Õn con ruåi còng ®õng hßng bay lät mét c¸i l­íi löa nh­ thÕ (Nguyªn v¨n tiÕng Ph¸p: C¸i ®u«i chã nhá nhÊt còng kh«ng tho¸t). Chóng t«i thÝt d©y l­ng vµo thªm mét nÊc, vµ mçi mét miÕng ¨n nhá chóng t«i nhai l©u gÊp ba lÇn. ThÕ mµ còng ch¼ng ®i ®Õn ®©u. Chóng t«i ®ãi hoa c¶ m¾t lªn. T«i chØ cßn mét mÈu ®Çu banh; t«i ¨n chç ruét, råi cÊt miÕng vá vµo tói dÕt; thØnh tho¶ng t«i nhÊm

mét Ýt.

Ban ®ªm thËt lµ khã chÞu. Chung t«i kh«ng tai nµo ngñ ®­¬c, cø më m¾t nh×n trõng tr­ng vµ ngu gµ ngu gËt. Ja®¬n tiÕc r»ng chóng t«i ®• phÝ ph¹m vÊt cho chuét nh­ng mÈu b¸nh mµ chung ®• gÆm. §¸ng lÏ nªn cÊt ®i cÈn thËn míi ph¶i. H¼n b©y giê ch¼ng ai chª. N­íc còng thiÕu, nh­ng kh«ng khæ v× c¸i Êy l¾m. GÇn vÒ s¸ng, luc cßn mê mê, ®• xÈy ra mét chuyÖn n¸o ®éng;

mét ®µn chuét ch¹y trèn ®• lao vao cöa hÇm chóng t«i. Chung leo

lªn däc kh¾p c¸c b­c t­êng. C¸c ngän ®Ìn bÊm chÜa vµo c¸i ®¸m hçn ®én Êy. TÊt c¶ mäi ng­êi kªu Çm lªn, ch­i rua, vµ ®©p lò chuét tói bôi. ThÕ lµ mèi giËn d÷ vµ thÊt väng bÊy l©u ch­a chÊt ®­îc dÞp trót tung ra. MÆt nh¨n tay ®Ëp; lò chuét kªu rÝt lªn. Ph¶i khã

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 89

kh¨n míi ngõng tay l¹i ®­îc vµ chØ mét li n÷a lµ chung t«i x«ng

vµo ®Ëp lÉn nhau.

TrËn xung phong nµy lµm chóng t«i mÖt lö.

Chóng t«i l¹i n»m xuèng vµ ®¬i. ThËt lµ mét s­ ky l¹, hÇm chóng t«i ch­a ai viÖc g× c¶. §ã lµ mét trong sè Ýt c¨n hÇm s©u cßn

®øng v÷ng ®­îc.

Mét thÇy cai bß vµo, mang theo mét c¸i b¸nh. Ba chu lÝnh, ban ®ªm ®• v­ît qua ®­îc hµng rµo löa, mang vµo ®­îc Ýt l­¬ng

thùc. Hä cho biÕt lµ trËn ph¸o kÝch, kh«ng hÒ gi¶m c­êng ®é, ®• trµn c¶ ®Õn vÞ trÝ ph¸o binh. Ng­êi ta tù hái, ®èi ph­¬ng ®• kiÕm ®©u ra l¾m sóng thÕ.

Chóng t«i c­ ph¶i ®îi, ®îi m•i. Kho¶ng gi­a tr­a, ®iÒu chung t«i lo sî ®• xÈy ra. Mét cËu lÝnh míi lªn c¬n. Tõ l©u, t«i ®• ch¨m chó theo dâi h¾n, trong khi h¾n lu«n lu«n nghiÕn r¨ng, n¾m vµ gh×

chÆt bµn tay.

Chóng t«i ®• quen víi nh­ng ®«i m¾t trè ra vµ ho¶ng hèt nh­ vËy. MÊy giê gÇn ®©y, chØ cã bÒ ngoµi lµ h¾n b×nh tÜnh h¬n; h¾n bu«ng phÞch ng­êi xuèng nh­ mét c©y gç muc. B©y giê, h¾n l¹i nhám dËy, len lªn bß qua hÇm, d­ng l¹i mét

l¸t råi tr­ên ra cöa. T«i v­a ng¨n l¹i v­a hái :

- CËu ®Þnh ®i ®©u thÕ ?

- T«i vÒ ngay b©y giê mµ, - h¾n v­a nãi v­a toan ®i qua mÆt

t«i.

- §îi mét tÝ, sóng s¾p ngít ®Êy.

H¾n vÓnh tai lªn vµ phót chèc m¾t h¾n trë nªn linh lîi. Råi ®«i m¾t h¾n l¹i ®uc ngÇu nh­ m¾t chã dai; h¾n im lÆng vµ t×m

c¸ch g¹t t«i ra.

- §îi mét phót ®•, anh b¹n? - T«i qu¸t lªn.

TiÕng qu¸t lµm cho C¸t chu y, vµ gi÷a luc h¾n ®Èy t«i mét c¸i th× C¸t tum lÊy h¾n vµ hai chóng t«i gi÷ h¾n thËt chÆt.

ThÕ lµ cËu lÝnh ta ph¸t khung lªn:

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 90

- Bu«ng t«i ra! Cho t«i ra ngoµi! T«i muèn ra ngoµi! H¾n ch¼ng nghe thÊy g× c¶ vµ ®Êm ®¹p lung tung, h¾n sui bät mÐp vµ bËt ra nh÷ng tiÕng nöa ch­ng, ch¼ng cã nghÜa ly g× c¶. §ã lµ c¬n ®iªn v× sî h•i, ph¸t sinh trong nh­ng hÇm chiÕn hµo. H¾n cã c¶m gi¸c bÞ chÕt ng¹t ¬ ®©y vµ chØ cßn nghÜ ®Õn mét ®iÒu:

ph¶i ra khái n¬i ®©y. NÕu ®Ó h¾n ra, h¾n sÏ nh¹y lung tung, ch¼ng

Èn nÊp g× c¶. H¾n kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®Çu tiªn m¾c ph¶i chøng ®ã.

V× h¾n rÊt hung, vµ m¾t ®• long lªn sßng säc, nªn chóng t«i kh«ng cßn c¸ch nao h¬n lµ nÖn cho h¾n mét trËn cho tØnh ng­êi ra. Chóng t«i quai lu«n, kh«ng th­¬ng xãt g× c¶. KÕt qu¶ lµ t¹m thêi h¾n l¹i lÆng yªn ngåi xuèng. Nh÷ng cËu kh¸c tr«ng thÊy, ®Õn sî t¸i ®i. Còng mong sao sù viÖc nµy g©y cho hä mét mèi sî h•i bæ Ých. TrËn ph¸o kÝch liªn miªn, v­ît c¶ s­c chÞu ®ùng cua c¸i bän khèn khæ nµy; hä ®• ®i th¼ng t­ tr¹i t©n binh ®Õn ®©y, r¬i vµo mét c¸i ®Þa ngôc mµ ngay c¶ ®Õn lÝnh cò cung ph¶i xanh mÆt. Sau ®ã, kh«ng khÝ ngét ng¹t trë l¹i, cµng th­ th¸ch c©n n•o cña chóng t«i h¬n n÷a. Chung t«i nh­ ngåi trong nhµ må, chØ cßn chê mét ®iÒu lµ c¸i nhµ må Êy ®æ up xuèng. BÊt th×nh l×nh, cã tiÕng gÇm thÐt vµ nh÷ng ¸nh chíp loÐ kh¸c th­êng; tÊt c¶ c¸c

khíp cña c¨n hÇm chung t«i chuyÓn r¨ng r¾c v× nã võa bÞ quËt mét

ph¸t vµo chÝnh gi÷a. May sao, viªn ®¹n thuéc cì nhá, va nh÷ng t¶ng bª t«ng ®• chèng ®ì ®­îc. TiÕng kim khÝ va ch¹m nhau loang cho¶ng nghe rîn c¶ ng­êi.

Nh÷ng bøc t­êng nghiªng ng¶, sung èng, mu m•ng, ®Êt bôi, vµ c¸c thø bÈn thØu bay tung c¶ lªn. Mét ®am h¬i l­u huúnh lïa

thèc vµo tËn chç chóng t«i.

NÕu kh«ng ë c¸i hÇm ch¾c ch¾n h¹ng nhÊt nµy, mµ l¹i ë trong lo¹i hÇm tró Èn äp Ñp nh­ ng­êi ta lµm hiÖn nay, th× ®õng

mét ai hßng sèng sãt.

Nh­ng hËu qu¶ cua ph¸t ®¹i b¸c Êy l¹i thËt kh¸ buån. CËu lÝnh míi ban n•y, l¹i b¾t ®Çu day dua vµ hai cËu lÝnh kh¸c cung thÕ. Mét trong ba ng­êi lät ®­îc ra ngoµi råi ch¹y biÕn mÊt. Hai g•

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 91

cßn l¹i lµm chóng t«i mÖt qu¸. T«i v­a ®uæi theo g• ch¹y trèn v­a nghÜ cã nªn b¾n mét phat vµo ch©n h¨n kh«ng.

Bçng mét tiÕng rÝt næi lªn, t«i n»m bÑp xuèng vµ khi nhám dËy th× mÐp hµo ®• phñ ®Çy nh­ng m¶nh tr¸i ph¸ báng rÉy,

nh÷ng m¶nh thÞt vµ qu©n phôc r¸ch b­¬m. T«i quay l¹i hÇm. G• t©n binh thø nhÊt h×nh nh­ ®iªn thËt s­. NÕu bu«ng h¾n ra, lµ h¾n hóc ®Çu vµo t­êng y nh­ mét con dª ®­c vËy. Ban ®ªm, ph¶i ®­a h¾n vÒ hËu tuyÕn. HiÖn giê, chóng t«i trãi h¾n l¹i, nh­ng b»ng c¸ch, nÕu cã t©n c«ng cã thÓ lËp t­c cëi ra cho h¾n ngay ®­îc. C¸t g¹ ®¸nh bµi Soat. Cßn biÕt lµm g× h¬n? Cã lÏ ®¸nh bµi sÏ gióp chung t«i chÞu ®ùng ®­îc t×nh huèng. Nh­ng kÕt qu¶ thËt th¶m h¹i. Chóng t«i l¾ng nghe tõng qu¶ ®¹i b¸c r¬i xuèng chung quanh thµnh ra ®Õm nhÇm c¶ bµi ¨n, hoÆc ra qu©n kh«ng ®óng n­íc. Chung t«i ®µnh bá kh«ng ®¸nh bµi n÷a. ThËt chung kh¸c g× ngåi trong mét c¸i nåi h¬i ©m vang m•nh liÖt mµ ng­êi ta ®Ëp chan ch¸t lªn nã kh¾p ba hÒ bèn bªn.

L¹i mét ®ªm n÷a. HiÖn giê cã thÓ nãi r»ng chung t«i bÞ rong c¶ ng­êi v× thÇn kinh c¨ng th¼ng. §ã lµ mét tr¹ng th¸i c¨ng th¼ng chÕt ng­êi, kh«ng kh¸c g× lÊy mét con dao mÎ n¹o suèt däc tuû x­¬ng sèng. Ch©n chóng t«i r• rêi; tay run lËt b©t; th©n thÓ chung t«i chØ cßn lµ mét tÊm da máng bäc lÊy mét c¬n mª s¶ng; khã kh¨n l¾m míi v­ît qua ®­îc vµ che giÊu mét tiÕng hÐt bÊt t©n mµ chóng t«i kh«ng thÓ k×m h•m ®­îc n­a. Chung t«i ch¼ng cßn thÞt,

còng ch¼ng cßn b¾p thÞt; chóng t«i kh«ng d¸m nh×n nhau n÷a, v× khiÕp sî mét c¸i g× kh«ng thÓ l­êng ®­îc. ThÕ lµ chung t«i mÝm

m«i l¹i, cè nghÜ r»ng: råi nã sÏ qua... Råi nã sÏ qua... Cã lÏ tho¸t ®­îc ®Êy. §ét nhiªn, tr¸i ph¸ ngõng r¬i xuèng chung quanh chóng t«i. TrËn ph¸o kÝch tiÕp tuc nh­ng chuyÓn ®Õn phÝa sau chóng t«i; chiÕn hµo chóng t«i ®­îc t­ do. Chung t«i ví lÊy l­u ®¹n nÐm vÒ phÝa tr­íc hµo, råi nh¶y vät ra ngoai. Ho¶ l­c ph¸ ho¹i ®• ng­ng, nh­ng tr¸i l¹i, phÝa sau chóng t«i lµ c¶ mét l­íi l­a b¾n chÆn d÷ déi. Cuéc tÊn c«ng b¾t ®Çu.

Kh«ng ai tin ®­îc trong c¸i chèn hoang tµn x¬ x¸c nµy l¹i cã thÓ cßn cã con ng­êi; thÕ mµ luc nµy, nh÷ng chiÕc mu s¾t nh« lªn

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 92

kh¾p n¬i trong chiÕn hµo. Vµ c¸ch chung t«i n¨m chôc th­íc, ngay

lóc ®ã, mét æ sung m¸y b¾t ®Çu næ rßn r•.

Nh÷ng c«ng sù phßng thñ b»ng d©y thÐp ®Òu bÞ ph¸ huy. Tuy vËy chóng cßn t¹o ra ®­îc Ýt nhiÒu ch­íng ng¹i. Chung t«i nh×n thÊy bän xung kÝch ®ang x«ng tíi. Träng ph¸o cña chung t«i loÐ

chíp.

Sóng m¸y rÒn rÜ, sung tr­êng ®ung ®oµng. Bän ®èi ph­¬ng cè hÕt søc tiÕn lªn. Hai vµ Cèp b¾t ®Çu sö dông l­u ®¹n. Chung nã

ra søc nÐm thËt nhanh.

Nh÷ng qu¶ lùu ®¹n chuyÒn cho chóng nã ®Òu ®• s½n sµng, chØ viÖc nÐm ®i. Hai nÐm ®­îc tíi s¸u chuc th­íc. Cèp n¨m chuc

th­íc. TÇm nÐm tr­íc ®©y ®• ®­îc kiÓm tra vµ ®ã lµ mét ®iÒu rÊt quan träng. Bän ®èi ph­¬ng v× m•i ch¹y, cho nªn tr­íc khi chóng ®Õn c¸ch ba chôc th­íc th× kh«ng cã g× nguy hiÓm l¾m. Chóng t«i nhËn ra nh÷ng b« mÆt nh¨n nhã vµ nh­ng chiÕc mò s¾t. §ã lµ qu©n Ph¸p. Chung ®• t¬i chç d©y thÐp gai bÞ ph¸ tung vµ chóng ®• bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ. C¶ mét hµng ng­êi bÞ khÈu sóng m¸y c¹nh chung t«i quÐt sach; nh­ng sau ®o chung t«i bÞ mÊy lÇn sóng hãc, nªn bän xung kÝch ®• tiÕn ®ªn s¸t. T«i thÊy mét ®øa trong bän chung ng• vËt lªn hµng rµo l«ng nhÝm, mÆt ngÈng cao. C¸i m×nh h¾n khuyu xuèng nh­ mét chiÕc bao t¶i, hai tay ch¾p l¹i nh­ cÇu nguyÖn. ThÕ råi c¶ c¸i th©n ng­êi t¸ch rêi h¾n ra, chØ cßn cã hai bµn tay cïng víi nh÷ng khuc c¸nh tay bÞ ®¹n tiÖn ®øt cßn m¾c l¹i trong ®¸m d©y thÐp gai. Lóc chung t«i lïi l¹i, cã ba c¸i mÆt nh« lªn khái mÆt ®Êt. D­íi mét chiÕc mò s¾t, hiÖn ra mét bé r©u nhän ho¾t, ®en s× vµ hai con m¾t nh×n th¼ng vµo t«i.

T«i gi¬ tay lªn nh­ng kh«ng thÓ nµo nÐm qu¶ lùu ®¹n cua t«i vÒ phÝa hai con m¾t l¹ lïng Êy ®­îc.

Trong mét lóc ®iªn lo¹n, tÊt c¶ trËn ®¸nh quay cuång chung quanh t«i vµ chung quanh ®«i m¾t Êy, riªng cã ®«i m¾t ©y lµ kh«ng ®éng ®Ëy; råi tr­íc mÆt t«i, c¸i ®©u ngÈng lªn, t«i nh×n thÊy

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 93

mét bµn tay, mét ®éng t¸c thÕ lµ lËp t­c qu¶ l­u ®¹n cua t«i phãng

ra, bay th¼ng vÒ phÝa Êy.

Chóng t«i võa lui v­a ch¹y, chung t«i kÐo ph¨ng ®¸m hµng rµo l«ng nhÝm vµo trong chiÕn hµo vµ chóng t«i ®Ó r¬i l¹i phÝa sau

nh÷ng qu¶ lùu ®¹n ®• ®©p kÝp, ®Ó cã thª lui mµ vÉn duy tr× ®­îc ho¶ lùc. Tõ vÞ trÝ liÒn ®ã, sung m¸y vÉn nh¶ ®¹n.

Chóng t«i trë nªn nh÷ng con thó d­ nguy hiÓm, chung t«i kh«ng ®¸nh nhau, chóng t«i chØ tù vÖ chèng lai s­ tiªu diªt. Kh«ng ph¶i chóng t«i nÐm lùu ®¹n ®Ó giÕt nh÷ng con ng­êi, v× luc Êy

chóng t«i chØ c¶m thÊy cã mét ®iÒu: c¸i chÕt kia k×a, ®ang ®uæi b¾t

chóng t«i d­íi h×nh thï nh÷ng bµn tay vµ nh­ng c¸i mu kia. T­ ba ngµy nay, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn chóng t«i cã thÓ nh×n c¸i chÕt tËn m¾t. Tõ ba ngµy nay, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn mµ chóng t«i cã thÓ chèng cù l¹i nã. S­ giËn d÷ ®ang s«i sôc trong chóng t«i thËt lµ v« lý. Chung t«i kh«ng cßn lµ nh÷ng ng­êi bÞ ®Æt n»m bÊt l­c trªn m¸y chÐm n÷a, nh­ng chung t«i cã thÓ tiªu diÖt b¾n giÕt ®Ó tho¸t th©n... ®Ó tho¸t th©n vµ ®Ó tr¶ thu.

Chóng t«i nÊp sau tõng ngãc ng¸ch, sau t­ng trô d©y thÐp gai, vµ tr­íc khi rut xa h¬n, chung t«i nÐm vµo ch©n bän ®ang x«ng tíi, tõng gãi thuèc næ. TiÕng lùu ®¹n næ kh« rßn déi l¹i c¸nh tay vµ èng ch©n chóng t«i rÊt m¹nh. Co dum l¹i nh­ nh÷ng con

mÌo, chóng t«i ch¹y, ch×m ngËp trong c¸i lµn sãng ®ang l«i cuèn chóng t«i, lµm chung t«i trë nªn d÷ tîn, lµm chung t«i thµnh

nh÷ng tªn t­íng c­íp lôc l©m, nh÷ng tªn s¸t nh©n vµ thËm chÝ nh÷ng con quû d­ n­a - c¸i lµn sãng lµm t¨ng søc lùc chung t«i lªn gÊp mÊy lÇn gi÷a c¬n ho¶ng hèt ®iªn cuång vµ thÌm kh¸t, c¸i lµn sãng t×m c¸ch c­u tho¸t chung t«i vµ kÓ ra còng ®• c­u ®­îc. NÕu bè anh mµ cã mÆt trong hµng ngò bän ®èi ph­¬ng, ch¾c anh sÏ ch¼ng ngÇn ng¹i g× mµ kh«ng nÐm mét qu¶ l­u ®¹n vµo gi÷a ng­c «ng ta.

Nh÷ng chiÕn hµo ë tuyÕn thø nhÊt ®a rut hÕt. Cã cßn lµ nh÷ng chiÕn hµo n­a kh«ng? Chóng ®• bÞ ®¹n ch»ng chÞt, ®• bÞ tiªu huû; chØ cßn lµ nh÷ng m¶nh x¸c x¬ cña chiÕn hµo, nh­ng c¸i lç th«ng nhau b»ng ®­êng ch÷ chi, vµ kh«ng biÕt bao nhiªu lµ hè

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 94

®¹i b¸c. Nh­ng s­ thiÖt h¹i cña ®èi ph­¬ng mçi luc mét t¨ng. Chóng kh«ng ngê ®Õn s­c kh¸ng cù m•nh liÖt d­êng Êy. Tr­a. MÆt trêi nãng gay g¾t; må h«i ch¶y xuèng m¾t khã chÞu; chóng t«i lÊy tay ao quÖt må h«i, nhiÒu luc cã c¶ m¸u. B©y

giê chóng t«i ®Õn mét d•y chiÕn hµo kh¸ h¬n mét chut. Qu©n

chóng t«i ®ang ®ãng ë ®Êy vµ chuÈn bÞ ph¶n c«ng. Hä ®ãn chung t«i. Ph¸o binh chung t«i ho¹t ®éng m•nh liÖt vµ khoa chÆt lÊy vÞ trÝ.

Nh÷ng hµng ng­êi phÝa sau chóng t«i d­ng l¹i, chung kh«ng thÓ tiÕn ®­îc n÷a. §ît t©n c«ng ®• bÞ ph¸o binh cña chung t«i bÎ g•y. Chóng t«i ®ang l¨m l¨m thñ thÕ. Nµy ®©y, ®­êng ®¹n träng ph¸o bªn chung t«i kÐo dµi thªm ra mét tr¨m th­íc, thÕ lµ chung t«i dµnh l¹i thÕ c«ng. Bªn c¹nh t«i, mét anh binh nhÊt bÞ v¨ng m©t

®Çu. Anh ta cßn b­íc thªm mÊy b­íc n÷a trong khi m¸u ë cæ phôt

ra nh­ suèi.

Nãi cho ®ung, ch­a ph¶i lµ ®¸nh gi¸p l¸ cµ v× bän kia ®• b¾t buéc ph¶i lïi. Chóng t«i kh«ng nh÷ng lÊy l¹i ®­îc nh­ng ®oan

chiÕn hµo, l¹i cßn v­ît qua ®ã n÷a.

¤i, nh÷ng trËn ph¶n kÝch! Anh ®• vÒ, ®Õn phßng tuyÕn hËu bÞ che chë cho anh, anh muèn lÈn lót sau nã vµ biÕn ®i, thÕ mµ l¹i

ph¶i ®»ng sau quay vµ trë l¹i c¸i x­ së cua khung khiÕp. NÕu chóng t«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng con ng­êi m¸y th× luc ®ã chung t«i ®• n»m ×, kiÖt l­c, kh«ng cßn chót y chÝ nµo n­a. Nh­ng chóng t«i l¹i bÞ l«i cuèn mét c¸ch bÊt ®¾c dÜ vÒ phÝa tr­íc vµ víi c¶ mét sù c¨m giËn ®iªn cuång n÷a, chóng t«i muèn giÕt, v× nh­ng ng­êi phÝa bªn kia giê ®©y lµ nh÷ng kÎ t­ thu; Sóng tr­êng vµ lùu ®¹n cña chóng nh¾m vµo chung t«i. NÕu chung t«i kh«ng giÕt chung th× chóng còng giÕt chung t«i.

§Êt n©u, c¸i d•y ®Êt n©u tan tµnh x¬ x¸c h¾t ra mét ¸nh s¸ng lê mê bong nhÉy d­íi nh÷ng tia sang mÆt tr¬i, lµ bèi c¶nh cña mét viÖc t­ ®éng ©m Ø vµ kh«ng ngõng; tiÕng thë dèc cua chóng t«i lµ tiÕng lß xo cña bé m¸y; m«i chóng t«i kh«, ®Çu chóng t«i nÆng trÜu h¬n c¶ sau mét ®ªm say r­îu. ChÝnh trong c¸i tr¹ng th¸i Êy mµ chung t«i l¶o ®¶o tiÕn lªn; mét h×nh ¶nh ®• th©m nhËp

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 95

mét c¸ch ®au ®ín xÐ lßng vµo t©m hån chung t«i, c¸i t©m hån læm chæm nh­ nh÷ng c¸i m«i hít bät; ®ã lµ h×nh ¶nh d•y ®Êt n©u nµy víi ¸nh mÆt trêi bong nhÉy nµy, víi nh÷ng ng­êi lÝnh chÕt vµ thoi thãp ®ang n»m kia, nh­ mét sè phËn kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái, hoÆc tãm lÊy ch©n chung t«i vµ kªu gµo lªn trong khi chung t«i

nh¶y qua x¸c hä.

Chóng t«i ®• mÊt hÕt c¶ t×nh ®ång ®éi. Chung t«i chØ thoang nhËn ra nhau khi h×nh ¶nh cua ng­êi kh¸c ®©p vµo ®«i m¾t cua chóng t«i, cña con thu bÞ s¨n ®uæi. Chung t«i lµ nh÷ng ng­êi chÕt

v« tri v« gi¸c, do mét th­ phÐp l¹ vµ mét th­ bua chu nguy h¹i,

cßn ®ñ søc ch¹y vµ giÕt.

Mét tªn Ph¸p trÎ tut l¹i ®»ng sau; nã bÞ ®uæi kÞp, nã gi¬ tay lªn; trong mét bµn tay vÉn cßn khÈu sóng luc, ng­êi ta kh«ng hiÓu

nã ®Þnh b¾n hay ®Þnh hµng.

Mét nh¸t xÎng chÎ mÆt nã ra lµm hai. Mét tªn kh¸c tr«ng thÊy vËy toan ch¹y, nh­ng mét l­ìi lª rÝt lªn, c¾m phËp vµo l­ng

nã. Nã chåm lªn, hai c¸nh tay giang ra, måm h¸ hèc vµ ru lªn, nã

l¶o ®ao trong khi chiÕc l­ìi lª rung rinh ë x­¬ng sèng nã. Tªn thø ba vøt khÈu sung vµ nÐp m×nh xuèng ®Êt, hai tay bÞt m¾t. Chung t«i ®Ó nã l¹i ®»ng sau, cïng víi mÊy tu binh kh¸c ®Ó khiªng th­¬ng binh.

§ét nhiªn, trong khi truy kÝch, chóng t«i tíi phßng tuyÕn ®Þch. Chóng t«i b¸m s¸t ®Þch ®Õn nçi chóng t«i gÇn nh­ lät vµo

®Êy cïng mét lóc víi chung. Nhê thÕ, chung t«i kh«ng bÞ thiÖt hai mÊy. Mét khÈu sóng m¸y b¾t ®Çu sña, nh­ng mét qua l­u ®¹n b¨t nã c©m häng ngay. Tuy vËy, chØ trong cã mÊy gi©y nã ho¹t ®éng còng ®ñ lµm thung bông n¨m ng­êi bªn chóng t«i. Gi¸ng c¸i b¸ng sung, C¸t ®Ëp vì mÆt mét trong nh­ng th»ng b¾n sóng m¸y ch­a bÞ th­¬ng. Chung t«i ®©m nh÷ng th»ng kh¸c b»ng l­ìi lª tr­íc khi chóng rót ®­îc l­u ®¹n. ThÕ råi, kh¸t qu¸, chóng t«i nèc õng ùc n­íc trong b×nh lµm nguéi sung. Kh¾p n¬i, l¸ch t¸ch tiÕng k×m c¾t d©y thÐp ®ang ho¹t ®éng; kh¾p n¬i, nh÷ng tÊm v¸n ®Æt bõa lªn trªn ®èng c«ng s­ ngæn ngang, chóng t«i nh¶y xuèng c¸c chiÕn hµo qua nh÷ng c­a vµo nhá

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 96

hÑp. Hai c¾m phËp l­ìi xÎng cua nã vµo cæ häng mét th»ng Ph¸p ®å sé vµ nÐm qu¶ l­u ®¹n ®Çu tiªn; chóng t«i nÊp vµi gi©y sau mét

bøc luü; sau ®o, tÊt c¶ kho¶ng chiÕn hµo ch¹y doc tr­íc mÆt chung t«i trë nªn trèng rçng. Lùu ®¹n chóng t«i vÌo vÌo xiªn vao c¸c ngãc ng¸ch, thÕ lµ quÐt s¹ch. V­a ch¹y, chung t«i võa nÐm l­u ®¹n vµo c¸c hÇm chung t«i ch¹y qua. §Êt rung chuyÓn; chØ cßn lµ khãi, lµ tiÕng gÇm vµ tiÕng næ. Chóng t«i vÊp, tr­ît trªn nh÷ng t¶ng thÞt, nh÷ng th©n ng­êi mÒm nhòn; t«i ng• xuèng mét c¸i bung phanh to¸c ra, trªn up mét c¸i mò sÜ quan m¬i toang vµ rÊt s¹ch. TrËn ®¸nh dÞu ®i. S­ tiÕp gi¸p víi qu©n ®Þch bÞ gi¸n ®oan. V× chóng t«i kh«ng thÓ gi÷ chç nµy ®­îc l©u nªn ng­êi ta lai ®iÒu chóng t«i vÒ vÞ trÝ cò, d­íi sù che chë cua ph¸o binh. Võa ®­îc biÕt lÖnh tho¸i triÖt, chung t«i véi vµng x«ng vµo c¸c hÇm gÇn ®Êy ®Ó kho¾ng tÊt c¶ nh÷ng ®å hép nh×n thÊy, nhÊt lµ nh­ng hép thÞt bo ­íp vµ b¬, råi míi leo ra khái chiÕn hµo.

Chóng t«i rut lui trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Lóc Êy, kh«ng cã ®ît t©n c«ng nµo cña ®Þch n÷a. Trong h¬n mét tiÕng ®ång hå, chóng t«i n»m dµi ra, thë hång héc, ch¼ng nãi ch¼ng r»ng g× c¶. Chung t«i mÖt ®õ ®Õn nçi ®ãi cµo ®ãi cÊu mµ còng ch¼ng thiÕt g× ®ªn ®¸m ®å hép kia. Råi d©n d©n,

chóng t«i míi trë l¹i gÇn nh­ nh÷ng con ng­êi.

Mãn thÞt bß ­íp cña ®èi ph­¬ng næi tiÕng kh¾p mÆt tr©n. ThËm chÝ, cã lÇn c¸i mãn ¨n Êy lµ ly do chÝnh cña mét trong nh÷ng

®ît xuÊt kÝch bÊt th×nh l×nh cña chóng t«i, v× thøc ¨n cua chung t«i th­êng lµ tåi; chóng t«i lu«n lu«n bÞ ®ãi.

Chóng t«i ví ®­îc n¨m hép tÊt c¶. So víi chung t«i lµ nh÷ng ®øa ®ãi meo chØ cã mãn xu hµo nÊu nh­, th× nh÷ng th»ng bªn kia

®­îc ¨n kho¸i qu¸; ë bªn chóng nã, thÞt thµ ª hÒ; chØ cÇn ch×a tay ra lµ cã ngay. Ngoai ra, Hai cßn ví ®­îc mét c¸i b¸nh m× tr¾ng, trßn l­ng löng cua bän Ph¸p, nã gi¾t vµo th¾t l­ng y nh­ mét c¸i xÎng. Mét ®Çu b¸nh h¬i vÊy m¸u, nh­ng c¾t ®i còng dÔ th«i. B©y giê chóng t«i ®• cã c¸i ¨n ngon, thËt lµ h¹nh phuc; chóng t«i cßn cÇn ®Õn s­c nhiÒu, ¨n cho no còng cã Ých nh­ cã mét

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 97

c¸i hÇm tèt, v× vËy chuyÖn ¨n uèng míi lµm b©n t©m chung t«i ®ªn

thÕ, thùc tª nã cã thÓ c­u sèng chung t«i.

Ja®¬n l¹i cßn ví thªm ®­îc hai b×nh r­îu C« nh¾c. Chung t«i chuyÒn cho nhau uèng.

Ph¸o binh ban ph­íc lµnh buæi tèi cho chung t«i. §ªm ®Õn, nh÷ng ®¸m s­¬ng mï t­ nh­ng hè tr¸i ph¸ d©ng lªn. Ng­êi ta ngì

r»ng nh÷ng c¸i hè Êy ch­a chÊt ®Çy nh­ng sù kú dÞ, gièng nh­ ma

qu¸i.

Lµn h¬i tr¾ng, tr­ên ®i ®©y ®ã mét c¸ch rut rÌ, tr­íc khi d¸m d©ng lªn miÖng hè, råi nh÷ng tµ ao dai nhÑ máng kÐo lª t­ hè

nµy sang hè kh¸c.

Trêi l¹nh. T«i ®øng g¸c vµ nh×n tr©n tr©n vµo bong tèi. T«i thÊy mÖt mái r• rêi nh­ sau mçi trËn ®¸nh; v× thÕ khi ph¶i ®­ng lÎ loi víi nh÷ng y nghÜ cua m×nh t«i thÊy thËt lµ khæ. Nãi cho ®óng, ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng y nghÜ, mµ lµ nh­ng ky ­c luc nµy ®ang ¸m ¶nh t«i trong phót yÕu lßng, ®ang kÝch ®éng t«i m«t c¸ch kú l¹. Nh÷ng qu¶ ph¸o sang vät lªn trêi vµ t«i thÊy hiÖn lªn trong t«i mét h×nh ¶nh: mét buæi chiÒu hÌ, t«i ®øng trong khu kÝn cña nhµ thê, t«i ng¾m nh÷ng c©y hång cao në hoa gi­a m¶nh v­ên nhá, n¬i ®Ó ch«n c¸c thÇy tu. Chung quanh lµ nh÷ng t­îng ®¸ cña c¸c chÆng ®­êng th¸nh gi¸. Kh«ng mét bong ng­êi. Yªn lÆng hoan toµn ngù trÞ trªn m¶nh v­ên në hoa Êy; mÆt trêi hun nh÷ng tang ®¸ lín mµu x¸m: t«i ®Æt tay lªn vµ c¶m thÊy chung nãng qu¸. ë ®Çu bªn ph¶i cua c¸i m¸i lîp ®a ®en ngän th¸p mµu xanh cua nhµ thê v­¬n lªn trong mµu xanh nh¹t vµ mê ®uc cña chiÒu tµ. Gi÷a nh÷ng cét nhá, bãng bÈy, ch¹y quanh kh¾p khu kÝn, trµn ngËp c¸i bãng tèi m¸t r­îi chØ c¸c nhµ thê míi cã; t«i ®­ng ®ã, im l×m, nghÜ

®Õn chuyÖn n¨m hai m­¬i tuæi, t«i sÏ ®­îc biÕt nh­ng niÒm r¹o rùc víi ®µn bµ.

Do mét hiÖn t­îng l¹ lïng, c¸i h×nh ¶nh Êy ®Õn s¸t bªn t«i, gÇn nh­ ch¹m vµo t«i, tr­íc khi bÞ xoa nhoµ d­íi ¸nh löa cua chiÕc

ph¸o hiÖu sau.

T«i cÇm lÊy khÈu sóng vµ kiÓm tra l¹i. Nßng sung ©m. T«i ®Æt tay lªn, n¾m chÆt l¹i, vµ lÊy ngãn tay lau nßng sung.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 98

Gi÷a nh­ng ®ång cá, phÝa sau thµnh phè cua chóng t«i, cã mét hµng c©y b¹ch d­¬ng giµ ch¹y däc theo mét ngßi n­íc. T­ rÊt xa, ng­êi ta ®• nh×n thÊy chóng vµ th­êng gäi lµ con ®­êng b¹ch d­¬ng mÆc dÇu chØ cã mét hµng c©y. Ngay håi cßn bÐ, chung t«i ®• rÊt thÝch hµng b¹ch d­¬ng Êy, bÞ chóng thu hót mµ kh«ng hiÓu t¹i sao. Chóng t«i suèt ngµy quÊn quÝt bªn nh÷ng gèc c©y, nghe chóng th× thÇm nhÑ nhµng. Chung t«i ngåi d­íi bãng c©y, trªn bê ngßi, t¶ ch©n xuèng dßng n­íc trong veo va ch¶y xiÕt. Nh÷ng lµn h¬i n­íc thanh khiÕt vµ tiÕng giã du d­¬ng trong nh÷ng cµnh b¹ch d­¬ng, bao trum c¶ t©m trÝ chóng t«i. Sao mµ yªu chóng thÕ! H×nh ¶nh cua nh÷ng ngµy Êy tr­íc khi xo¸ mê, cßn lµm tim t«i thæn thøc. ThËt la l¹ lung, tÊt c¶ nh÷ng ký ­c gîi l¹i

trong long chóng t«i ®Òu cã hai tÝnh chÊt. Nh÷ng kû niÖm Êy trÇm

lÆng, ®ã lµ c¸i ®Æc ®iÓm râ rÖt nhÊt, vµ du cho trong th­c tÕ, cã kh¸c ®i n÷a, chung vÉn g©y cho ta c¶m gi¸c nh­ vËy. §ã lµ nh­ng h×nh ¶nh c©m, chóng thÇm lÆng nãi víi t«i b»ng m¾t, b¨ng c­ chØ, ch¼ng cÇn ®Õn lêi; vµ sù thÇm lÆng Êy, xóc ®éng xiÕt bao, khiÕn t«i ph¶i gh× lÊy tay ¸o vµ khÈu sung, ®ª khái r¬i m×nh vµo chç m¬ mµng, chan chøa, mµ thÓ x¸c t«i muèn nhÑ nhµng bu«ng th¶ ®Ó ch¹y theo c¸i s­c m¹nh c©m lÆng Èn sau s­ vËt Êy. Nh÷ng bãng h×nh Êy yªn lÆng, chÝnh v× s­ yªn lÆng lµ mét hiÖn t­îng chóng t«i kh«ng hiÓu ®­îc. ë mÆt tr©n, kh«ng cã yªn lÆng, vµ ¶nh h­ëng cua mÆt trËn bao trum ®Õn nçi chóng t«i kh«ng thÓ nµo tho¸t khái nã. Ngay c¶ ë nh÷ng tr¹m xa ho¶ tuyÕn, nh÷ng n¬i chóng t«i quay vÒ nghØ, tiÕng gÇm thÐt vµ tiªng ån µo ®• dÞu ®i cña ho¶ lùc, cung vÉn cßn v¨ng v¼ng bªn tai. Kh«ng bao giê chóng t«i ®­îc ®i xa h¬n ®Ó khái ph¶i nghe thÊy nã. Nh­ng, t©t c¶ nh÷ng ngµy gÇn ®©y, thËt lµ kh«ng chÞu næi.

Sù yªn lÆng Êy lµ lý do t¹i sao nh÷ng h×nh ¶nh qu¸ kh­ th­c tØnh trong chóng t«i nhiÒu buån rÇu h¬n lµ mong ­íc, mét mèi sÇu mªnh m«ng vµ cuång lo¹n. Nh÷ng c¸i ®ã ®• cã thËt, nh­ng sÏ kh«ng quay l¹i n÷a. Chóng ®• qua råi, vµ thuéc vÒ mét qu•ng ®êi ®• trän vÑn ®èi víi chung t«i. Trong nh÷ng s©n tr¹i lÝnh, chung kÝch thÝch mét ý muèn d÷ t¬n vµ ngç ng­îc; thÕ lµ chung cßn g¾n bã víi chung t«i, chung t«i cßn thuéc vÒ chung vµ chung cßn thuéc

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 99

vÒ chóng t«i, dï r»ng gi÷a chung t«i vµ nh­ng h×nh ¶nh Êy ®• co sù c¸ch biÖt. Nh÷ng h×nh ¶nh Êy cßn næi lªn trong nh÷ng bai ca cña lÝnh mµ chóng t«i th­êng h¸t khi ®i tËp ë ®ång hoang, ch©n b­íc gi÷a anh b×nh minh vµ nh­ng h×nh d¸ng ®en tèi cña r­ng s©u; chóng t¹o nªn mét kû niÖm m•nh liÖt ë trong chung t«i vµ

còng to¸t c¶ ra ngoµi chóng t«i.

Nh­ng ë ®©y, trong nh÷ng chiÕn hµo, kû niÖm ©y bÞ mÊt ®i. Nã kh«ng d©ng lªn trong chóng t«i n÷a; chung t«i ®• chÕt vµ nã ë

tËn xa tÝt phÝa ch©n trêi; nã nh­ mét th­ hiÖn h×nh, mét anh håi

quang huyÒn diÖu ®Õn víi chung t«i; chóng t«i sî nã mµ l¹i yªu nã, b»ng mét mèi t×nh tuyÖt väng. Kû niÖm Êy m•nh liÖt vµ lßng mong muèn cña chóng t«i còng m•nh liÖt; nh­ng chóng t«i biÕt r»ng kh«ng víi ®­îc tíi nã. Nã còng h•o huyÒn nh­ c¸i hy väng trë nªn ®¹i t­íng.

Vµ du ng­êi ta cã tr¶ l¹i chung t«i c¸i phong c¸ch Êy cua thêi th¬ Êu, chóng t«i còng ch¼ng biÕt dïng nã ®Ó lµm g×. Nh­ng s­c m¹nh tÕ nhÞ vµ kÝn ®¸o mµ nã kÝch thÝch trong chóng t«i, kh«ng thÓ sèng l¹i ®­îc n÷a. Chóng t«i tha hå mµ sèng, mµ c­a quËy trong nã, chung t«i tha hå mµ nhí l¹i, mµ quy mÕn nã, ma xuc

®éng tr­íc h×nh bãng ®ã, nh­ng còng ch¼ng kh¸c nµo b­c ¶nh cua mét ng­êi b¹n ®• chÕt x©m chiÕm ý nghÜ chóng ta; ®ã lµ nÐt mÆt

anh ta, lµ khu«n mÆt anh ta, lµ nh÷ng ngµy sèng chung víi anh ta; chung sèng l¹i trong ãc chóng ta mét c¸ch gi¶ tao, nh­ng kh«ng ph¶i lµ chÝnh anh ta.

Chóng t«i sÏ ch¼ng cßn g¾n bã víi c¸i phong c¶nh Êy nh­ tr­íc ®©y n÷a. Kh«ng ph¶i sù hiÓu biÕt ve ®Ñp vµ t©m hån cua no ®• l«i cuèn chóng t«i ®Õn víi nã, mµ lµ sù c¶m th«ng, ý th­c vÒ mét mèi t×nh ruét thÞt víi nh÷ng s­ vËt vµ biÕn cè cña b¶n th©n chóng t«i, mèi t×nh ruét thÞt Êy ng¨n c¸ch chung t«i, th­êng lµm cho chóng t«i kh«ng hiÓu næi c¸i thÕ giíi cña c¸c bËc cha mÑ; v× cã thÓ nãi r»ng chung t«i lu«n lu«n tha thiÕt mª say vµ bÞ l•ng quªn trong c¸i thÕ giíi riªng cña chung t«i, vµ nh÷ng sù vËt nhá bÐ nhÊt ®èi víi chung t«i bao giê còng tËn cung ë con ®­êng v« tËn. Cã lÏ, ®ã chØ lµ c¸i ®Æc ©n cña thêi niªn thiÕu; thêi Êy chung t«i ch­a nh×n thÊy mét giíi h¹n nµo, vµ chung t«i ch¼ng cho ®©u lµ ®Ých c¶;

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 100

chóng t«i cã trong ng­êi c¸i men say cña dßng m¸u kÕt hîp chung t«i víi b­íc ®­êng ®êi chung t«i.

Ngµy mai, cã lÏ chung t«i sÏ ®Õn th¨m phong c¶nh thêi th¬ Êu nh­ nh÷ng ng­êi du kh¸ch. Chung t«i ®• bÞ sù ®êi lµm cho tiÒu

tuþ, chóng t«i biÕt ph©n biÖt nh÷ng chi tiÕt nh­ nh­ng g• l¸i bu«n, vµ thÊy ®­îc nhu cÇu nh­ nh÷ng tay b¸n thÞt. Chung t«i kh«ng cßn v« t­ lù n÷a, chóng t«i l¹nh lung mét c¸ch ®¸ng s¬. Chóng t«i sÏ ë ®©y, nh­ng co ph¶i chung t«i sèng kh«ng? Chóng t«i b¬ v¬ nh­ nh÷ng ®­a trÎ vµ th¹o ®¬i nh­ nh÷ng cô giµ; chóng t«i th« lç, u sÇu vµ hêi hît, t«i cho r»ng chung t«i ®• háng hÕt.

Bµn tay t«i l¹nh to¸t vµ da næi gai lªn. VËy mµ, ®ªm vÉn nãng, chØ cã lµn s­¬ng mu lµ l¹nh lÏo, cai s­¬ng mï qu¸i gë Êy bo

xung quanh nh÷ng ng­êi chÕt tr­íc mÆt chung t«i vµ hut lÊy giät

sèng cuèi cïng cßn dÊu kÝn. Ngµy mai, hä sÏ nhît nh¹t, m¸u hä sÏ tÝm ®en vµ ®ãng côc. Nh÷ng ph¸o s¸ng vÉn bay lªn trêi vµ to¶ ¸nh s¸ng tµn nhÉn trªn c¸i qu¶ng c¶nh s÷ng sê ®Çy hè h×nh phÔu, mét ¸nh s¸ng l¹nh lÏo nh­ ¸nh tr¨ng. Dßng m¸u ch¶y trong ng­êi t«i chøa ®ùng nçi lo ©u kinh h•i cña nh­ng y nghÜ yÕu ®uèi vµ run rÈy; chóng ®ßi hái s­c nãng vµ sù sèng.

Chóng kh«ng thÓ cÇm cù ®­îc nÕu kh«ng cã nguån an ñi vµ ­íc m¬; chung rèi lo¹n tr­íc h×nh ¶nh tr¾ng trîn cua tuyÖt väng.

Nghe cã tiÕng xoong nåi lÝch kÝch, t«i thÌm th­c ¨n nãng qu¸. Nã sÏ lµm cho t«i dÔ chÞu vµ b×nh tÜnh l¹i. T«i ®µnh ph¶i khæ t©m chê ®Õn lóc ®æi g¸c.

Råi t«i xuèng hÇm vµ th©y cã mét bat ch¸o b«t ®Ó phÇn t«i. Cã c¶ mì, ngon thËt; t«i ¨n thong th¶. Nh­ng t«i vÉn im lÆng, mÆc

dÇu nh÷ng ng­êi kh¸c cã vÎ t­¬i h¬n v× trËn ph¸o kÝch ®• ngít. Ngµy l¹i ngµy tr«i qua, vµ mçi giê tr«i qua v­a khã hiÓu l¹i võa râ rµng, minh b¹ch. Nh­ng ®ît tÊn c«ng xen víi nh­ng ®¬t ph¶n c«ng, x¸c chÕt chång chÊt bªn c¸c hè ®¹i b¸c gi÷a c¸c tuyÕn. Th­êng th­êng chóng t«i cã thÓ ®i t×m nh÷ng ng­êi bÞ th­¬ng n»m

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 101

kh«ng xa qu¸: nh­ng dï sao vÉn cßn nhiÒu ng­êi ph¶i n»m ®ã

thËt l©u vµ chóng t«i nghe thÊy hä chÕt.

Cã mét ng­êi chung t«i ra søc t×m ®• hai ngµy h«m nay. Cã lÏ h¾n ta n»m sÊp vµ kh«ng trë m×nh ®­îc. §ã lµ nguyªn nh©n duy nhÊt khiÕn chóng t«i kh«ng tµi nµo t×m ra ®­îc chç h¾n n»m, v× khi gäi mµ måm ®Ó s¸t ®Êt, th× th©t khã mµ biªt tiÕng gäi t­ ®©u tíi. Ch¾c h¼n h¾n ta bÞ mét vÕt th­¬ng nÆng, mét vªt th­¬ng tai ¸c, kh«ng ®Õn nçi nÆng qu¸ ®Ó cã thÓ ®¸nh guc anh ngay vµ lµm anh chÕt trong c¬n mª s¶ng, nh­ng l¹i qu¸ nÆng khiÕn anh kh«ng chÞu næi ®au ®ín vµ kh«ng mong g× ch÷a khái. C¸t cho r»ng h¾n bÞ gÉy x­¬ng chËu ho¨c bÞ mét ph¸t vµo x­¬ng sèng. Ch¾c kh«ng

ph¶i bÞ th­¬ng ë ngùc; nÕu bÞ, th× lµm g× cã nhiÒu h¬i ®Õn thÕ ®Ó

kªu. NÕu vÕt th­¬ng ë chç kh¸c, tÊt nhiªn h¾n ®• ph¶i trë m×nh. DÇn dÇn, tiÕng kªu trë nªn khµn khµn. C¸i ©m thanh ph¸t ra o¸i o¨m ®Õn nçi ng­êi ta t­ëng nã t­ c¶ b«n ph­¬ng bay l¹i; hä t­ëng ®• t×m ®óng h­íng vµ hä bß vÒ phÝa Êy, nh­ng khi l¾ng tai, th× tiÕng kªu l¹i tõ phÝa kh¸c väng ®ªn.

Hä t×m kiÕm cho m•i ®Õn s¸ng vÉn v« Ých. Ban ngµy, chung t«i sôc s¹o ®Þa thÕ b»ng èng nhßm; nh­ng kh«ng thÊy g× hÕt. Ngµy thø hai, tiÕng kªu cña h¾n, yÕu h¬n; chóng t«i biÕt lµ m«i vµ

miÖng h¾n ®• kh« råi!

Viªn chØ huy ®¹i ®éi chóng t«i h­a cho ng­êi nµo t×m thÊy h¾n sÏ ®­îc nghØ phÐp tr­íc kú h¹n, l¹i ®­îc thªm ba ngµy n­a. §ã lµ nguån ®éng viªn rÊt m¹nh, nh­ng dÉu ch¼ng cã c¸i Êy, th× chóng t«i còng vÉn cè hÕt s­c t×m v× nh÷ng tiÕng kªu Êy nghe khiÕp qu¸. Cã mét lÇn C¸t vµ Cèp ®ang buæi chiÒu còng ra ®i t×m. Anbe bÞ mét viªn ®an xÎo mÊt mét mÈu tai. T¸o bao v« Ých, chung

nã còng ch¼ng tha ®­îc h¾n vÒ. Tuy vËy, chung t«i vÉn hiÓu râ

h¾n kªu nh÷ng g×.

§Çu tiªn h¾n kh«ng ngõng gäi ng­êi ®Õn cøu; ®ªm th­ hai, cã lÏ h¾n h¬i bÞ sèt; h¾n nãi víi vî vµ c¸c con; chóng t«i lu«n lu«n nghe thÊy tªn Elid¬. H«m nay, h¾n chØ khãc. ChiÒu nay, giäng h¾n t¾t ®i vµ chØ cßn tiÕng rªn. Nh­ng h¾n vÉn cßn than thë khe khÏ suèt c¶ ®ªm. Chóng t«i nghe thÊy rÊt râ, v× giã thæi vÒ phÝa chiÕn

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 102

hµo chóng t«i. Sang h«m sau, luc chung t«i t­ëng h¾n ®• yªn nghØ tõ l©u, th× mét tiÕng rªn ó ­ trong cæ hong l¹i mét lÇn n÷a bay ®Õn

phÝa chóng t«i...

Ban ngµy nãng báng, mµ nh÷ng ng­êi chÕt vÉn n»m kia, chi chÝt liÒn nhau. Chóng t«i kh«ng thÓ mang hä ®i hÕt; chung t«i

còng kh«ng biÕt lµm thÕ nµo víi hä n­a. ChÝnh nh÷ng viªn ®¹n tr¸i ph¸ sÏ ch«n hä. ThØnh tho¶ng, bung hä tr­¬ng lªn nh­ mét qu¶ bãng. Hä ph× ra, oi lªn vµ c­a quËy. §ã lµ nh÷ng luång h¬i cßn rËm rÞch trong ng­êi hä.

Trêi xanh, kh«ng mét bãng m©y. Buæi chiÒu nÆng nÒ vµ h¬i nãng tõ mÆt ®Êt b«c lªn. Khi thæi vÒ phÝa chung t«i, giã l¹i mang

®Õn cho chóng t«i mïi m¸u, c¸i mui nÆng nÒ, nh¹t nhÏo kinh tëm Êy, c¸i mïi chÕt chãc bèc lªn t­ nh÷ng hè ®¹i b¸c, gièng nh­ mét

thø thuèc mª trén lÉn víi mïi thèi r÷a, lµm cho chung t«i khã chÞu.

NhiÒu ®ªm ®• trë l¹i yªn tÜnh, chóng t«i b¾t ®Çu ®i lïng nh÷ng chiÕc ®ai ®ång cña ®¹n tr¸i ph¸ vµ chung chiÕc du lua ph¸o s¸ng cña qu©n Phap. Thùc ra, ch¼ng ai hiÓu t¹i sao nh÷ng chiÕc ®ai ®¹n tr¸i ph¸ l¹i quý ®Õn thÕ. Nh÷ng tay s­u tÇm chØ qu¶ quyÕt mét ®iÒu lµ chóng cã gi¸ trÞ. Cã nh÷ng cËu khu©n nhiÒu ®Õn nçi khi xuèng hµo, ph¶i cói gËp c¶ ng­êi l¹i v× nÆng qu¸. Riªng Hai, Ýt ra nã còng cã mét ly do: nã ®Þnh göi nh­ng chiÕc ®ai ®¹n Êy vÒ cho vî ch­a c­íi cña nã ®Ó lµm nÞt bÝt t©t! Nghe thÊy vËy, t©t nhiªn mÊy anh chµng quª xø Phrid¬ c­êi nh­ n¾c nÎ; chóng nã võa vç ®ui v­a nãi: "§Õn chÕt c­êi chø kh«ng ph¶i. L¹y Chóa t«i, c¸i anh chµng Hai nµy thÕ mµ dÝ dám qu¸ qu¾t!" NhÊt lµ Ja®¬n, nã kh«ng nhÞn ®­îc, nã cÇm c¸i ®ai ®an to nhÊt råi lu«n lu«n cho ch©n vµo ®Ó xem cßn réng bao nhiªu n÷a. "Hai nµy, ch¾c r»ng cã nh÷ng c¸i b¾p ch©n... ph¶i, nh­ng c¸i b¾p ch©n ph¶i nãi r»ng y nghÜ cña nã cßn lªn cao h¬n c¸i ®iÒu Êy mét

chót - vµ ch¾c nµng còng ph¶i cã nh­ng c¸i m«ng ®Ýt, ph¶i, nh­...

nh­ mét con voi!" Víi c¸i ®µ vui nhén Êy, nã cßn ®ua dai m•i, "ai chµ, víi c« nµng, t¬ chØ muèn ch¬i c¸i trß vç ch©n giß nhau th«i, thËt ®Êy..." Hai ta phæng c¶ mòi. V× kh«ng ngê vî ch­a c­íi cua nã

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 103

l¹i tréi ®Õn thÕ, vµ ®¾c ý nã nãi gän lán: "G¸i ra g¸i nhÐ!" Nh÷ng c¸i dï lôa cã Ých lîi thiÕt th­c h¬n. Tuú theo khæ ng­êi, ba hay bèn chiÕc lµ ®­îc mét c¸i ¸o khoac. Cèp vµ t«i lÊy lµm kh¨n tay. Nh÷ng ®øa kh¸c th× göi vÒ nhµ. NÕu c¸c bµ mµ biªt nçi nguy hiÓm

th­êng xÈy ra khi ®i lung nh÷ng miÕng giÎ r¸ch máng m¶nh nµy,

ch¾c c¸c bµ Êy ph¶i sî run lªn.

C¸t bÊt chît gÆp Ja®¬n ®ang th¶n nhiªn ®Ëp mét viªn ®¹n tr¸i ph¸ khæng lå ®Ó th¸o lÊy ®ai. Vµo tay ng­êi kh¸c, c¸i mãn Êy

nhÊt ®Þnh ph¶i næ råi, nh­ng Ja®¬n, bao giê còng cã sè may. Hai con b­ím vµng nhën nh¬ suèt buæi chiÒu tr­íc chiÕn hµo chóng t«i, c¸nh chung lèm ®èm ®á. C¸i g× ®• l«i kÐo chung ®Õn ®©y? Kh«ng cã qua mét c¸i c©y, mét b«ng hoa nµo quanh vung c¶. Chóng ®ç xuèng hµm r¨ng mét c¸i so ng­êi. Nh÷ng con chim cung v« t­ lù nh­ thÕ, tõ l©u chóng nã ®• quen víi chiÕn tranh. S¸ng s¸ng, nh÷ng con chim s¬n ca bay tÝt lªn trêi, gi­a phßng tuyÕn ®Þch. Mét n¨m tr­íc, chung t«i ®• thÊy nh­ng con chim Êy ®ang Êp vµ chóng còng nu«i ®­îc con n÷a.

Trong chiÕn hµo, lò chuét ®• ®Ó chóng t«i yªn. Chóng t«i biÕt t¹i sao chung ë phÝa tr­íc mÆt. Lò chuét beo móp ra. ThÊy con nµo lµ chung t«i b¾n ngay. Ban ®ªm chung t«i l¹i nghe thÊy tiÕng Çm Ü ë phÝa bªn kia. Ban ngµy, chØ cã nh÷ng trËn ph¸o kÝch b×nh th­êng, nªn chung t«i cã thÓ söa ch÷a l¹i chiÕn hµo. Còng cã c¶ tro gi¶i trÝ n­a. Tôi phi c«ng ®ãng vai chÝnh. Hµng ngµy, nh÷ng trËn kh«ng chiÕn rÊt lµ ®¾t kh¸ch. Chung t«i kh«ng bùc m×nh l¾m vÒ nh÷ng m¸y bay chiÕn ®Êu, nh­ng chung t«i ghÐt cay ghÐt ®¾ng c¸i lò m¸y bay th¸m thÝnh, v× chóng chØ ®iÓm cho ph¸o binh. ChØ vµi phót sau khi chung nã xuÊt hiÖn lµ y nh­ cã mét tr©n m­a ®¹n s¬r¸pnen (Shrapnel: mét lo¹i tr¸i ph¸ cã

nhiÒu ®¹n nhá ë trong) vµ tr¸i ph¸.

V× thÕ, chØ trong mét ngµy chóng t«i thiÖt m­êi mét ng­êi, trong sè ®ã cã n¨m c­u th­¬ng. Hai ng­êi bÞ tan x¸c ®Õn nçi Ja®¬n nãi r»ng ng­êi ta cã thÓ lÊy th×a n¹o nh÷ng chç cßn dÝnh ë v¸ch hÇm, vµ dung mét c¸i nåi lµm quan tµi. Mét ng­êi khac bÞ tiÖn v¨ng mÊt c¸i bông d­íi vµ hai ch©n. Anh ta chÕt, nöa m×nh d­ng

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 104

®øng trong chiÕn hµo, mÆt mµu vµng chanh vµ ®iÕu thuèc vÉn lËp loÌ trong bé r©u; ®iÕu thuèc cßn ®á cho ®Õn khi ch¹m m«i anh ta

míi th«i. Chóng t«i t¹m thêi ®Æt nh÷ng ng­êi chÕt vµo mét hè tr¸i ph¸ lín. Cho ®Õn b©y giê, ®• cã ®Õn ba l­ît chång chÊt lªn nhau råi.

§ét nhiªn, ho¶ l­c l¹i b¾t ®Çu Çm Çm d÷ déi. ThÕ lµ ch¼ng mÊy chèc, chóng t«i l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng, lo ©u, chê

®îi mét c¸ch thu ®éng.

TÊn c«ng, ph¶n c«ng, xung kÝch, ph¶n kÝch, ®ã chØ lµ nh÷ng tõ ng÷, nh­ng chóng ch­a ®ùng biÕt bao y nghÜa n­a? Chung t«i

thiÖt rÊt nhiÒu ng­êi, nhÊt lµ t©n binh. Trong khu vùc chóng t«i,

nh÷ng chç trèng ®• ®­îc viÖn binh lÊp vµo. Do ®ã, chung t«i nhËn ®­îc mét trung ®oµn trong sè nh÷ng trung ®oµn v­a míi tæ ch­c, hÇu nh­ toµn bé lµ nh÷ng cËu trÎ m¨ng thuéc c¸c toan lÝnh míi mé. Tr­íc khi ra trËn, chung nã chØ ®­îc huÊn luyÖn qua loa, chØ míi biÕt nh÷ng ®éng t¸c c¬ b¶n. Ch¾c chung nã cung hiÓu thÕ nµo lµ qu¶ lùu ®¹n, nh­ng chóng biÕt rÊt Ýt vÒ c¸ch Èn nÊp, nhÊt lµ thiÕu sù tinh nhanh. MÆt ®©t ph¶i gå lªn ®ªn n¨m m­¬i ph©n, chóng nã míi nhËn ra.

Dï r»ng viÖn binh ®èi víi chung t«i lµ rÊt cÇn nh­ng nh÷ng cËu lÝnh míi chØ tæ lµm b©n chung t«i h¬n lµ giup Ých chóng t«i. Trong khu vùc chiªn ®Êu ¸c liÖt nµy, chung nã bÞ mÊt hÕt tinh thÇn, ng• nh­ sung rông (Nguyªn v¨n b¶n tiÕng Ph¸p: ng• nh­ ruåi). ChiÕn tranh trËn ®Þa ngµy nay ®ßi hái ng­êi lÝnh ph¶i cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm; ph¸i n¾m ®­îc ®Þa h×nh, tai nghe ph¶i biÕt ph©n biÖt c¸c lo¹i ®an vµ biªt tac h¹i cña chung; ph¶i biÕt tÝnh

tr­íc viªn ®¹n sÏ r¬i xuèng ®©u, ph¹m vi ph¸ ho¹i cña nã bao

nhiªu, vµ ph¶i Èn nÊp ra sao.

DÜ nhiªn tÊt c¶ nh÷ng cËu lÝnh trÎ nµy hÇu nh­ ch­a biÕt g× vÒ nh÷ng c¸i ®ã. C¸c cËu chÕt nhiÒu lµ v× ch­a biÕt ph©n biÖt ®¹n x× víi ®¹n næ; chung nã chÕt nh­ r¹ lµ v× chung hèt ho¶ng ch¨m chó nghe tiÕng gÇm cña nh÷ng "hßm than" v« h¹i vµ sÏ r¬i rÊt xa cßn c¸i tiÕng r× rµo, x× x× nhÌ nhÑ cña nh÷ng con qu¸i vËt nhá be, næ tung ngay s¸t mÆt ®Êt th× chung nã l¹i kh«ng nghe thÊy. §¸ng

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 105

lÏ ph¶i t¶n ra th× chóng nã l¹i nÐp vµo nhau nh­ ®µn c­u, c¶ ®Õn nh÷ng cËu ®• bÞ th­¬ng råi mµ vÉn cßn ®Ó cho tui phi c«ng b¾n chÕt nh­ b¾n thá. Chao «i ! Nh÷ng bé mÆt khê d¹i x¸m ngoÐt Êy, nh÷ng bµn tay co qu¾p ®¸ng th­¬ng Êy, sù can tr­êng th¶m h¹i Êy cña nh÷ng con chã khèn khæ Êy bÊt chÊp sù ®êi, vÉn x«ng lªn vµ tÊn c«ng; nh÷ng con chã khèn khæ Êy, nh­ng con chã can ®¶m Êy, bÞ ®e do¹ ®Õn nçi kh«ng d¸m kªu lªn vµ mÆc dÇu ch©n, tay, ngùc, bông ®• bÞ r¸ch n¸t, còng chØ d¸m rªn lªn khe khÏ gäi mÑ, nh­ng

khi ng­êi ta võa nh×n chóng th× chung l¹i im ngay t­c kh¾c.

Nh÷ng khu«n mÆt cña chóng nhän ho¾t, ®Çy l«ng to vµ chÕt c­ng, thiÕu mét c¸ch ®ang sî c¸i thÇn s¾c cña nh÷ng x¸c trÎ con. Chóng t«i nghÑn ngµo khi nh×n thÊy chung nã chåm lªn, ch¹y vµ ng• xuèng. Chóng t«i muèn ®¸nh cho chung mét trËn v× chóng nã ngu qu¸, l¹i còng muèn «m chung vµo lßng vµ mang chóng ®i khái c¸i n¬i kh«ng ph¶i lµ cua chung. Chung nã mÆc quÇn ¸o mµu x¸m, ®i ñng lÝnh, nh­ng v¬i sè ®«ng th× bé qu©n phuc réng qu¸, lËt phËt quanh tay ch©n, vai chóng nã gÇy qu¸, m×nh chóng nhá qu¸, kh«ng cã th­ qu©n phôc nµo v­a cì bän trÎ con Êy c¶.

Mét anh lÝnh cò ng• xuèng, th× cung ph¶i tõ n¨m ®Õn m­êi chó t©n binh chÕt.

Mét trËn tÊn c«ng bÊt th×nh l×nh b»ng h¬i ngat ®• giÕt h¹i mét sè lín. ThËm chÝ, chung nã kh«ng biÕt c¶ ®ªn s­ nguy hiÓm cã thÓ xÈy ra n÷a. Chóng t«i thÊy mét c¨n hÇm ®Çy nh­ng c¸i ®Çu x¸m ngoÐt, nh÷ng cÆp m«i tÝm ®en l¹i. Trong mét hè ®¹i bac, chóng nã ®• bá mÆt n¹ ra sím qu¸. Chung nã kh«ng biÕt r»ng h¬i ng¹t ®äng l¹i trong nh÷ng chç trung l©u h¬n; khi thÊy nh­ng ng­êi lÝnh kh¸c ®­ng phÝa trªn kh«ng ®eo mÆt n¹, chung nã ®• véi bá mÆt n¹ ra vµ ®• hÝt phai sè l­îng h¬i ng¹t ®u lµm ch¸y phæi. T×nh tr¹ng cña chóng nã thËt lµ tuyÖt väng; nh÷ng b•i m¸u

kh¹c ra nh­ xÐ phæi, vµ nh÷ng c¬n t­c thë nhÊt ®Þnh sÏ dÉn chung nã ®Õn chç chÕt.

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 106

Trong mét ®oan chiÕn hµo, ®ét nhiªn t«i ch¹m tr¸n Himmenxt«t. Hai ng­êi cung nÊp trong mét c¸i hÇm. Mäi ng­êi

®Òu n»m xuèng, thë hæn hÓn, vµ chê ®îi lóc tiÕn ®¸nh. Lóc ra khái hÇm, tuy t«i bÞ kÝch ®éng, nh­ng mét y nghÜ vÉn tho¸ng qua trong ãc; t«i kh«ng tr«ng thÊy Himmenxt«t n÷a? T«i véi vµng lén trë xuèng, vµ thÊy h¾n chui vµo mét xã; h¾n chØ h¬i trÇy da mét chót, nh­ng h¾n lµm ra bé bÞ th­¬ng. Nh×n mÆt h¾n, ng­êi ta t­ëng h¾n v­a bÞ ai nÖn cho mét trËn. H¾n ®ang lªn c¬n sî: ph¶i nãi r»ng ë ®©y h¾n lµ ma míi. Nh­ng c¸i ®iÒu lµm t«i t­c ®iªn lªn lµ nh÷ng t©n binh ®• ra ngoai c¶ råi mµ h¾n l¹i n»m chói ë ®©y c¬ chø!

T«i ®iªn tiÕt qu¸t lªn: - Ra ngay !

H¾n kh«ng nhóc nhÝch, m«i h¾n run lªn vµ bé r©u mÐp phËp phång.

- Ra ngay !

H¾n dòi cøng ch©n ra, nÐp s¸t vµo t­êng vµ nhe r¨ng ra, y nh­ mét con chã.

T«i tãm lÊy tay h¾n vµ ®Þnh b¾t h¾n ph¶i ®­ng dËy. ThÕ lµ h¾n khãc. T«i ph¸t ®iªn lªn. T«i n¾m lÊy cæ h¾n, l¾c nh­ l¾c bÞ, ®Õn nçi c¸i ®Çu h¾n vËt bªn nä sang bªn kia. T«i qu¸t vµo gi÷a

mÆt h¾n.

- §å khèn n¹n, mµy cã ra kh«ng th× b¶o. §å chã, ®å bo c¸i, mµy muèn trèn ph¶i kh«ng?

M¾t h¾n trë nªn lê ®¬, t«i ®Ëp ®Çu h¾n vµo t­êng: "§å cøt!". T«i ®¸ cho h¾n mét cu vµo canh s­ên: "§å con lîn!". T«i ®un h¾n

lªn, ®Èy ®Çu h¾n ra tr­íc.

Võa vÆn lóc Êy, mét ®ît c¸c b¹n t«i ®i qua. Trong sè ®o cã mét trung uý; «ng ta nh×n chung t«i vµ hÐt:

- TiÕn lªn! TiÕn lªn ! Dån hµng l¹i! Dån hµng l¹i!

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 107

ThËt lµ nh÷ng qu¶ ®Êm cua t«i ®• kh«ng cã hiÖu l­c b»ng c¸i tiÕng Êy. Himmenxt«t ®• nghe thÊy tiÕng cÊp trªn cña h¾n; h¾n

nh×n quanh, nh­ chît tØnh l¹i vµ ch¹y theo nh÷ng ng­êi kh¸c...

T«i ch¹y theo h¾n vµ thÊy h¾n chåm lªn. H¾n ®• trë l¹i c¸i g• Himmenxt«t s¾c nhän cña s©n tr¹i. H¾n ®• b¾t kÞp c¶ viªn trung uý vµ ®i ngay ë hµng ®Çu...

B¾n dån, b¨n rµo, l­ìi löa, m×n, h¬i ng¹t, xe t¨ng, sóng m¸y, lùu ®¹n, ®ã chØ lµ nh÷ng t­ ng­, nh­ng t­ ng­, nh­ng chóng ch­a

®ùng tÊt c¶ s­ khñng khiÕp trªn ®êi.

MÆt chóng t«i ®ãng vÈy dÇy cép; t­ t­ëng chung t«i ®• bÞ huy ho¹i; chóng t«i mÖt chÕt ®i ®­îc. Khi tÊn c«ng næ ra, cã nhiÒu ®­a ph¶i ®Êm cho mét qua míi tØnh l¹i vµ ch¹y theo ®­îc. M¾t ®o ngÇu, bµn tay r¸ch n¸t, ®Çu gèi r­ím m¸u, khuûu tay dËp n¸t. Cã ph¶i nh÷ng tuÇn, nh­ng th¸ng, nh­ng n¨m ®• tr«i qua

nh­ thÕ ch¨ng? ChØ lµ nh÷ng ngµy mµ th«i. Chóng t«i thÊy thêi

gian tr«i qua, bªn chóng t«i trªn khu«n mÆt mÊt s¾c cña nh÷ng kÎ hÊp hèi; th×a chóng t«i ®æ th­c ¨n vµo c¬ thÓ cña chung t«i, chung t«i ch¹y, chóng t«i nÐm l­u ®¹n, chung t«i b¾n sung, chung t«i giÕt, chóng t«i b¹ ®©u n»m ®Êy, chung t«i ®• kiÖt quÖ vµ trë nªn ®Çn ®én; chØ cã mét ®iÒu an ñi chung t«i: "cßn cã nh÷ng kÎ kiÖt quÖ h¬n, ®Çn ®én h¬n, huû ho¹i h¬n, m¾t më thao l¸o nh×n chung t«i nh­ nh÷ng vÞ thÇn, chóng t«i, nh­ng kÎ ®«i khi cã thÓ thoat chÕt. Trong nh÷ng giê nghØ ng¬i rÊt hiÕm, chóng t«i lªn líp cho chóng nã: "nµy, cËu nh×n c¸i nåi (tiÕng lãng chØ viªn ®an ®¹i bac rÊt to) ®ang lËp loÌ kia nhÐ? Êy lµ mét qu¶ m×n s¾p bay ®Õn ®Êy. Cø n»m im, nã sÏ r¬i thËt xa. Nh­ng nÕu nã nh­ thÕ nµy nµy, th× ph¶i cót ngay. Ch¹y thËt mau cã thÓ tr¸nh kÞp ®Êy!" Chóng t«i luyÖn cho tai chung nã quen víi tiÕng r× rÇm ¸c h¹i cña nh÷ng viªn ®¹n cì nhá rÊt khã nghe thÊy, cÇn ph¶i cho chung nã nhËn ra c¸i tiÕng muçi vo vo cña nh÷ng viªn ®¹n Êy gi­a ®¸m Çm Çm

hçn lo¹n; chóng t«i d¹y cho chung nã biÕt nh÷ng viªn ®¹n Êy nguy hiÓm h¬n nh÷ng viªn lín mµ ng­êi ta nghe thÊy tr­íc kh¸

http://ebooks.vdcmedia.com

Erich Maria Remarque 108

l©u. Chóng t«i chØ dÉn cho chung nã c¸ch tr¸nh con m¾t tôi phi c«ng, c¸ch gi¶ vê chÕt, khi bän xung kÝch v­¬t qua, c¸ch ®Ëp kÝp lùu ®¹n ®Ó cho nã næ ®ung nöa gi©y tr­íc khi ch¹m ®Ých. Chóng t«i l¹i d¹y chung nã c¸ch lao ng­êi thËt nhanh xuèng hè ®¹i b¸c khi gÆp lo¹i ®¹n næ b¾n t¬i. Chung t«i, bµy cho chung nã c¸ch quÐt s¹ch mét chiÕn hµo b»ng l­u ®¹n chum; chung t«i c¾t nghÜa cho chóng nã hiÓu lùu ®¹n ®Þch kh¸c l­u ®¹n ta vÒ thêi gian ch¸y måi nh­ thÕ nµo; chung t«i l­u ý chung nã vÒ tiÕng næ cña lùu ®¹n h¬i ng¹t, vµ chóng t«i gi¶ng cho chung nã tÊt c¶ nh÷ng

m¸nh khoe ®Ó cã thÓ thoat chÕt ®­îc. Chung l¾ng nghe bon t«i, tá

ra dÔ d¹y, nh­ng khi trËn ®¸nh l¹i b¾t ®Çu, chung th­êng xuc ®éng qu¸ lµm sai bet c¶.

Hai Vethut bÞ gÉy x­¬ng sèng, ph¶i khiªng ®i; mçi lÇn nã thë, phæi nã l¹i phËp phång qua vÕt th­¬ng. T«i vÉn cßn b¾t tay nã ®­îc. "ChÕt mÊt, P«n ¹!" Nã võa rªn rØ, v­a c¾n vµo c¸nh tay v×

®au qu¸.

Chóng t«i thÊy cã nh÷ng ng­êi ®• bÞ mÊt sä mµ vÉn sèng; chóng t«i thÊy cã nh÷ng ng­êi lÝnh ®a bÞ ®¹n tiÖn ®­t hai ch©n mµ vÉn ch¹y; hä l¶o ®¶o lÕt trªn nh÷ng khóc ch©n cut rËp n¸t cho ®ªn

c¸i hè tr¸i ph¸ gÇn ®Êy; mét anh binh nhÊt bß b»ng hai tay suèt

hai c©y sè, lª theo cÆp ®Çu gèi vì to¸t; m«t anh kh¸c, hai tay «m bé ruét lßng thßng, ®i ®Õn t©n tr¹m cøu th­¬ng; chung t«i thÊy nh÷ng ng­êi kh«ng cã måm, kh«ng cã hµm d­íi, kh«ng cã mÆt; chóng t«i ®• gÆp mét anh lÊy r¨ng c¾n thËt chÆt m¹ch m¸u ë c¸nh tay, trong hai giê liÒn, ®Ó khái mÊt hÕt m¸u; mÆt tr¬i mäc, ®ªm tèi ®Õn, tr¸i ph¸ rÝt lªn, sù sèng ngõng l¹i.

Tuy vËy, c¸i m¶nh ®Êt r¸ch n¸t mµ chung t«i ®ang ë, vÉn cßn gi÷ v­ng ®­îc, mÆc dÇu tr­íc nh÷ng l­c l­îng tréi h¬n vµ chØ ph¶i

hy sinh cã mét tr¨m th­íc ®Êt th«i. Nh­ng mçi th­íc ®Êt lµ mét

m¹ng ng­êi.

Chóng t«i ®­îc thay phiªn. B¸nh xe l¨n d­íi ch©n chung t«i, chë chóng t«i vÒ hËu tuyÕn. Chung t«i ®­ng trªn xe y nh­ ng­êi mÊt hån; mçi khi cã tiÕng "Chu y, d©y ®Êy!" Chung t«i co gèi l¹i, cói thÊp ng­êi xuèng. D¹o tr­íc, chung t«i qua ®©y lµ mua h¹; c©y

http://ebooks.vdcmedia.com

PHÝA T¢Y KH¤NG Cã G× L¹ 109

cèi cßn xanh; b©y giê, chóng nhuém vÎ thu, trêi ®ªm x¸m vµ Èm. §oµn xe ®ç l¹i, chóng t«i b­íc xuèng, mét dum ng­êi bÞ nÐm ra mét c¸ch lén xén, phÇn sãt l¹i cña bao nhiªu tªn ng­êi. Hai bªn ®­êng, trong bãng tèi, ng­êi ta gäi sè hiÖu c¸c trung ®oµn vµ c¸c ®¹i ®éi. Sau mçi tiÕng gäi, mét t«p nhá t¸ch ra khái ®¸m ng­êi, mét dóm lÝnh bÈn thØu, nhît nh¹t, mét con sè ®• bÞ gi¶m ®i mét c¸ch kinh khñng, mét cai cÆn cßn l¹i v« cïng Ýt ái. Nay ®©y, cã ng­êi h« to sè hiÖu chóng t«i; chung t«i nhËn ra tiÕng viªn chØ huy

®¹i ®éi. ThÕ lµ «ng ta ®• trë vÒ. Chóng t«i ®i l¹i phÝa «ng ta vµ t«i

nhËn ra C¸t vµ Anbe. Chung t«i ®­ng s¸t bªn nhau, chung t«i t­a vµo nhau vµ chóng t«i nh×n nhau. Vµ l¹i mét lÇn n÷a, lai mét lÇn n÷a ng­êi ta gäi sè hiÖu chóng t«i. Ng­êi ta cã thÓ gäi thËt l©u; trong nh÷ng tr¹m cøu th­¬ng, trong nh­ng hè tr¸i ph¸ n­a, kh«ng ai nghe thÊy g× c¶.

L¹i mét lÇn n÷a: "§¹i ®éi hai, l¹i ®©y!" Råi thÊp giäng h¬n: "§¹i ®éi hai kh«ng cßn ai n÷a µ?" «ng ta im lÆng. Giäng «ng h¬i l¹c ®i, khi «ng ta hái: "§u råi chø?" Vµ «ng ta ra lÖnh: "§iÓm sè". Buæi s¸ng x¸m ®ôc; khi chóng t«i ra ®i, cßn lµ mua hÌ vµ cã mét tr¨m n¨m m­¬i ng­êi. B©y giê chóng t«i c¶m thÊy l¹nh- chóng mïa thu; l¸ c©y r× rµo, nh÷ng giäng mÖt mái cÊt lªn: "mét, hai, ba, bèn...". Sau con sè ba m­¬i hai, lµ im bÆt... Yªn lÆng mét lóc l©u, råi mét giäng cÊt lªn: "Cßn ai n÷a kh«ng?" §îi mét lóc, råi còng c¸i giäng Êy nãi khÏ: "§i tõng tæ!"

ThÕ nh­ng, c¸i giäng Êy ngõng ®i vµ nãi hÕt c©u mét c¸ch khã

nhäc: "§¹i ®éi hai... ®ai ®éi hai, ®i th­êng, b­íc!"

Mét dßng ng­êi, mét dßng ng­êi ng¾n ngñi lÇn b­íc trong buæi trêi mai.

Ba m­¬i hai ng­êi

http://ebooks.vdcmedia.com