Protoss vs Terran

Protoss vs Terran có lẽ là match up nhàn nhất trong những phút đầu nếu so sánh với P vs Z và P vs P (phần lớn trường hợp). Mức độ điều khiển và sự đòi hỏi khả năng micro không cao như khi gặp Zerg hay Protoss. Thêm vào đó, nếu đứng ở vị trí Terran Player, gặp Toss có lẽ là đối thủ khó chịu nhất (với Stats 2xx-20 của LT trên server PDS1, có đến 12 trận thua Protoss, 6 thua Zerg. Vì vậy, khi ProToss vs Terran bạn là người có lợi thế trước hết, lí do sẽ được sáng tỏ dần dần trong bài viết. 1 điểm quan trọng đối với match-up này là khả năng micro cao (điểm Actions Per Minute (APM) cao) không được coi là nhân tố quyết định trận đánh, mà chiến thuật bạn sử dụng sẽ quyết định tất cả.

Chú ý: Do đặc điểm unit của Protoss phần lớn ở dạng machinery (máy móc), nên hầu hết người chơi Terran đều lựa chọn unit ở dạng machinery để chống lại (vultures, tanks, goliaths). Có một số units cơ bản của Protoss bạn luôn luôn phải nhớ và thành thạo cách sử dụng, đó là Zealot, Dragoon, Observer và Shuttle. Thêm vào đó, do match up này không phân chia các loại chiến thuật ngay từ đầu giống như của Terran mà phụ thuộc vào từng mốc thời gian. Ở những mốc thời gian nhất định, tuỳ theo tình thế mà bạn quyết định chiến thuật nào sẽ phù hợp với mình. Vì vậy tôi sẽ chia bài viết này theo các mốc thời gian rồi phân chia chiến thuật có thể dùng được trong những thời điểm đó.

Trình tự phát triển lúc đầu (chia dân, kiếm tiền, xây probes) như các race khác. Cho đến con probe thứ 7 hoặc thứ 8, lúc này bạn sẽ có xấp xỉ 100 mineral, select 1 probe ra xây 1st Pylon ở gần đường lên căn cứ.

Nói qua một chút về "nghệ thuật" xây Pylon của Protoss. Như các bạn đã biết Pylon là công trình (building) dùng để liên kết (connecting) và cung cấp năng lượng (energy supply) cho mọi buildings khác của Protoss (trừ Nexus, Assimilator và Pylon). Nếu tìm hiểu kĩ hơn, mỗi Pylon sẽ chiếm 2x2 ô (grid) và có khả năng bao phủ 12x6 ô (grid), nếu biết tính toán diện tích này, bạn có thể đặt Pylon trên núi, xây công trình ở dưới đất (vd: cannon), hoặc ngược lại, rất có lợi trong việc mở rộng căn cứ (expo) và phòng thủ. Hơn nữa, Pylon còn cung cấp cho bạn một tầm nhìn khá rộng, vì thế, các cao thủ Protoss thường bố trí Pylon tại các góc cạnh của căn cứ, vừa tiện cho việc quan sát phòng thủ, lại có tác dụng che dấu những công trình quan trọng.

Sau khi xây 1st Pylon, xây Gateway đầu tiên. Đợi đủ 100 mineral, xây Assimilator. Lúc này khi 1st Gateway đã được hoàn thành (bạn sẽ có khoảng 13,14 probes), xây Cybernetics Core (hotkey: BY 200 mineral) rồi 2nd Pylon ngay lập tức. Trong khi chờ đợi Cybernetics Core, tiếp tục xây probes và dành nhiều thời gian hơn điều khiển con probe scouting đã gửi đi lúc đầu. Nếu may mắn lọt được vào trong căn cứ của Terran (trong 66% trường hợp - 66% có nghĩa là bạn tìm được căn cứ của địch đầu tiên hoặc thứ hai trong ba chỗ cần tìm), chú ý quan sát xem Terran xây 1 hay 2 nhà Factory. Nếu chỉ có 1 nhà Factory duy nhất hoàn thành(cho đến khi con probe đấy bị "thịt") thì có thể Terran đánh dropship hoặc expo nhanh. Nếu thấy bắt đầu xây nhà Factory thứ 2, thì chắc chắn Terran sẽ đánh Vulture mines. Sau khi Cybernetics Core đã định hình, xây một nhóc Dragoon để giết con SCV scouting trong căn cứ của bạn, nếu không có con SCV nào thì mang Dragoon đến thẳng căn cứ của địch để harrass supply depot số chiến thuật cho bạn chọn.

Chiến thuật cổ điển (classic):

Có 3 loại chiến thuật cổ điển: Nâng cấp Dragoon Range -> 2nd goon -> 2nd Gateway <-> 3rd Pylon -> Robotics Facility -> 3rd & 4th goons -> 4th Pylon -> Observatory(VO). Chiến thuật này nâng cấp sớm nhanh khả năng bắn xa của Goon, dùng khi bạn muốn quấy phá căn cứ của Terran từ sớm. Cách này bị nhược điểm là có observer khá muộn và khả năng rush của ranged goons lúc đầu thành công thấp (vì kể cả khi goons đã được nâng cấp tầm bắn thì vẫn kém tầm bắn của tanks, nếu người chơi terran căn tầm chuẩn thì goons sẽ chỉ đứng ngoài supply depot "nhảy múa" mà không thể vào trong được). Tuy nhiên lại có ưu điểm trong việc phòng thủ chống lại dropship nếu căn cứ địch ngay sát căn cứ của bạn.

Robotics Facility -> 2nd goon <-> 3rd Pylon -> Nâng cấp Dragoon Range -> 2nd Gateway -> Observatory(VO). Xây Robotics Facility ngay sau dragoon đầu tiên sẽ giúp bạn có Observer từ rất sớm, nhờ đó mà biết được đối phương đánh chiến thuật gì. Nhược điểm là nếu đối thủ chơi tổng lực, om quân ngay từ đầu (cả marines, tanks và Vultures) rồi rush bạn từ sớm (theo kiểu "được ăn cả ngã về không") thì số lượng dragoons ít ỏi lúc đầu khó có khả năng chống lại đội hình toàn ngôi sao kia.

3rd Pylon -> 2nd goon -> Robotics Facility -> Nâng cấp Dragoon Range -> 2nd Gateway -> 3rd Goon -> Observatory(VO). Build order (trình tự xây) này khá an toàn, dùng được trong mọi trường hợp, bạn sẽ có observer vừa kịp lúc và số lượng dragoon cũng vừa đủ để ép Terran lúc đầu (hoặc phòng thủ ở nhà nếu muốn). 1/2 số người chơi Toss chọn chiến thuật này. 1/2 còn lại chọn 1 trong 2 chiến thuật kia hoặc những chiến thuật dưới đây!

Chiến thuật Dark Templar Drop:

Sử dụng đặc biệt hiệu quả khi căn cứ của bạn sát với địch (12 với 2, 6 với 9), điều kiện duy nhất là không được để đối phương phát hiện, đơn giản chỉ là chắc chắn không còn con SCV scouting trong căn cứ (nếu cẩn thận hơn thì vận dụng cách xây pylon "nghệ thuật" hoặc dùng hẳn một probe đi đến "chỗ kín" trên bản đồ để xây 3rd pylon). Xây tiếp dragoon thứ hai, nhưng không được nâng cấp Dragoon Range. Nếu đủ 150 mineral 100 gas, lập tức xây Citadel of Adun (hotkey: VC), kế tiếp bằng 3rd Pylon và 2nd Gateway.

Khi 2nd goon xuất hiện, bạn có thể mang 2 con goons đến nhà địch bắn vài cái lấy lệ (thực ra là để đánh lừa là chính). NHƯNG TUYỆT ĐỐI KHÔNG ĐƯỢC ĐỂ CHẾT 1 CON GOON NÀO. Lý do đơn giản vì khi đánh Dark Templar Drop hay bất cứ thể loại drop nào, quân số của bạn sẽ ít hơn hẳn đối phương, vì vậy "tránh voi chẳng xấu mặt nào", bảo toàn quân số để phòng thủ nếu đối phương rush (đánh nhanh). Chờ đến khi đủ 200 mineral 200 gas thì xây Robotics Facility (VR), lúc này Citadel of Adun cũng đã xong, lập tức xây Templar Archives (VT). Ngừng sản xuất probe và bơm 2 Zealots trong lúc chờ đợi (ko xây goons vì phải để dành gas để xây Dark Templar (125 mineral 100 gas)). Xây 4th Pylon, lúc này bạn đã có 2 Dragoons, 2 Zealots, nhà Templar Archieves và Robotics cũng đang dần dần hiện ra. Xây 1 Shuttle và 2 Dark Templar đồng thời kéo quân đến trước cửa nhà đối phương để đánh lạc hướng.

Phần còn lại của trận đấu chỉ là load Dark Templar và thả vào căn cứ địch, kĩ thuật cần chú ý là khi thả Dark xuống, giết ngay bất cứ cái Turret nào đã xây hoặc bắt đầu xây trong mỏ chính. Lúc này lực lượng của đối phương sẽ tập trung tại mỏ chính để tìm cách giết 2 "SCV killer", bạn làm thêm 2 Dark Templar nữa ra fía trước căn cứ địch, rồi liên tục bơm dark templar vào nhà địch để quấy phá. Ở nhà expo và dần dần chuyển sang chiến thuật classic để kết thúc trận đấu!

Chiến thuật Reaver Drop:

Build order tương tự như classic loại 2. Tuy nhiên, sau khi Robotics Facility hoàn thành thì bạn không xây Observatory mà xây Robotics Support Bay (VB), ko xây 2nd gateway vì chắc chắn sẽ không đủ tiền. Trong thời gian chờ đợi, tiếp tục xây goon từng con một đồng thời xây một Shuttle ra và giấu vào góc nào đó của căn cứ, bạn cũng có thể dùng shuttle này để chở probe ra một trong 2 đảo ở góc bản đồ rồi quay lại. Khi Reaver xuất hiện, load 1 Reaver 1 dragoon (hoặc 2 zealots) bay thẳng đến căn cứ địch.

Thả Reaver như thế nào? Chiến thuật Reaver cũng giống như dropship của Terran, mục đích chính là GIẾT DÂN của đối phương. Tuy nhiên có một vài điểm cần lưu ý. Khi bay vào căn cứ địch, nếu thấy bóng của Sieged mode tanks (Tank đã "chống càng"). Tuyệt đối không thả Reaver xuống trong tầm bắn của tanks, thay vào đó có thể thả Zealots hoặc dragoon xuống trước đỡ fát đạn đầu tiên của Tanks rồi Reaver xuống sau. Nếu có Turrets trong mỏ chính có (hoặc không có) kèm tanks thì thả Reaver xuống ở tầm vừa đủ để bắn nổ turret (2 phát đạn), rồi load lại lên và thả vào đám dân. Nếu may mắn thả được vào giữa đám SCV đang kiếm tiền, thì cứ nhằm dân mà bắn, sử dụng shift+Attack để chọn lần lượt. Nếu dùng được 1 Reaver giết 8-12 dân thì bạn đã quá thành công.

Reaver Drop chỉ thích hợp với những người có trình độ micro cao. Vì bạn phải dành một lượng thời gian tương đối đáng kể để điều khiển shuttle trong khi vẫn đảm bảo mọi thứ ở nhà diễn ra theo đúng trình tự.

Protoss expo như thế nào và khi nào thì nên expo?

Không giống như Terran hay Zerg, các Units của Protoss đều rất đắt tiền và chiếm từ 2 đơn vị trở lên (ngoại trừ Probe và ObserveR), cộng thêm vô số các upgrades với chi phí chẳng hề nhỏ chút nào làm ta có thể dễ dàng tưởng tượng ra nhu cầu tài chính của Protoss lớn đến đâu.

Step-by-Step expo:

Khi có khoảng 6 dragoons (quân số khoảng 39-41), bạn sẽ có 400 minerals, lập tức xây mỏ phụ thứ nhất ở cạnh nhà (nếu đã có hoặc chuẩn bị có shuttle = phòng thủ trên núi), hoặc ở phía trước nhà (nếu chưa có shuttle hoặc Terran đánh dropship). Sau đó chuyển sang xây Citadel of Adun (VC) để nâng cấp Speed Zealot và xây thêm Gateway. Các thời điểm expo tiếp theo sẽ là sau những lần chạm trán với Terran và bạn là người có lợi thế (giữ ko cho Terran ra khỏi căn cứ hoặc tiến sát đến căn cứ của bạn).

Double expo:

Cũng vào lúc có 6 dragoons, xây 1 nhà Nexus tại mỏ phụ cạnh nhà rồi đợi thêm 400 mineral khác để xây thêm 1 Nexus nữa tại mỏ chính bên cạnh hoặc mỏ phụ ở phía trước cửa. Các cao thủ Protoss thường chọn mỏ chính bên cạnh và phát triển nó như một căn cứ thứ 2. Cách này có lợi thế là nếu Terran có xu hướng phòng thủ lúc đầu, bạn sẽ khá thoải mái trong việc mở rộng căn cứ cũng như gia tăng khoảng cách cả về kinh tế lẫn quân số. Nhưng nếu đối thủ Terran sử dụng thành thạo Dropship hoặc Vulture thì khả năng thành công mở rộng mỏ phụ thứ hai sẽ không lớn. Ngay cả trong trường hợp đó, bạn vẫn là người có lợi thế vì mỏ phụ thứ hai sẽ có tác dụng như mồi nhử (baiting) đối với đối phương.

Bảo vệ mỏ phụ như thế nào?

Do tính chất của nhà Nexus là đắt tiền (đắt hơn Hatchery của Zerg 100 minerals), không cơ động (không thể lift up như CC của Terran), khả năng chịu đòn thấp (plasma shield của Protoss có sức chịu đựng chỉ khoảng 2/3 so với hitpoint bình thường) nên Nexus rất dễ bị phá huỷ. Chỉ cần 2 tanks ở Sieged mode bắn một chục phát là đi đời 1 cái Nexus. Thêm vào đó, số lượng probes "tíu tít" mining ở mỗi nhà Nexus sẽ là miếng mồi ngon cho bọn vultures (bắn 2 nhát là đi một bé probe). Vì vậy phòng thủ một Nexus tốt nhất là bằng một vài Cannons đặt hợp lí (well-placed), ít nhất 1 Dark templar và 1,2 Goons hoặc Templar. Luôn luôn có CANNON.

Muốn chiến thắng Terran khi trận đấu đã đến thời điểm này, bạn phải chắc chắn là số mỏ hoạt động của mình phải luôn nhiều hơn Terran ít nhất là 1 mỏ. Terran có 2 thì bạn phải có 3, Terran có 3 thì bạn phải có 4 trở lên.

Trên đây có lẽ là những chiến thuật cơ bản nhất cho bất kì người chơi Protoss nào khi chạm chán với Terran. Những phút đầu của match up này thực tế có thể diễn ra hết sức tẻ nhạt (nếu đánh theo kiểu classic) hoặc rất sôi động và căng thẳng (nếu đánh theo kiểu drop). Một số cao thủ còn có những chiêu đánh lừa đối phương ngoạn mục. Ví dụ trước khi giết SCV scouting cố tình xây Citadel of Adun cho đối phương nhìn thấy, sau đó Cancel và chuyển sang đánh bình thường, Terran lại lầm tưởng là đối thủ đánh Dark Templar và chết dí ở nhà phòng thủ... Cuối cùng là 1 lời khuyên nhỏ dành cho Protoss, nếu cảm thấy đánh không lại được combo Tanks, Vultures và Turrets thì nên chuyển sang CARRIER hoặc ARBITER càng nhanh càng tốt, 2 unit này chính là nỗi kinh hoàng của phần lớn người chơi Terran.